1

BAŞKENTDOĞALGAZ DAĞITIM A.Ş.

BİNALAR İÇİNDOĞALGAZ TESİSATI

TEKNİK ESASLARI

BAŞKENTGAZ

2

BAŞKENT DOĞALGAZ DAĞITIM A.Ş.

KASIM 2009

Tüm yayın hakkı BAŞKENTDOĞALGAZ’ a aittir. Tanıtım için yapılacakkısa alıntılar dışında BAŞKENTDOĞALGAZ’ ın yasal izni olmadan hiçbir

yolla çoğaltılamaz.

3

İÇİNDEKİLER

1-AMAÇ-KAPSAM-DAYANAK ...………………………………………8

2- TERİMLER VE TARİFLER ...………………………………………..8

3. GENEL ESASLAR ...………………………………………………….17

3.1 Malzeme ve Seçimi…………………………………………………….17

3.2 Borular ………………………………………………………….....….17

3.3 Boruların Birleştirilmesi ………………………………………………18

3.4 Boru Ekleme Parçaları ………………………..……………………….19

3.5 İç Tesisat Boru, Teçhizat, Sayaç ve Cihazların YerleştirilmesiKuralları …………………………………………………………………..19

A-SAYAÇLARIN YERLEŞTİRİLME KURALLARI ………………..31

B-CİHAZLARIN YERLEŞTİRİLME KURALLARI .……………...37

1. A tipi (Bacasız) cihazlar ……………………………………………...37

2. B tipi (Bacalı) cihazlar ………………………………………………….37

3. B1 tipi (fanlı – bacalı) cihazlar ………………………………………....39

4. Ctipi (Dengebacalı)cihazlar …………………………………………….39

5.Yoğuşmalı cihazlar ……………………………………………………...43

6.Birleşik (Kaskad) baca sistemi ………………………………………….45

7.Radyant Isıtıcılar ………………………………………………………..46

8.Doğalgazlı Elektrik Jeneratörleri ………………………………………..47

9.Kazanlar-merkezi sistem kazanlar ……………………………………....49

9.1 Genel Bilgi …………………………………………………………….49

9.2 Dönüşüm ……………………………………………………………....49

4

9.3 Kazan dairelerinde ilave tedbirler …………………………………….50

9.4 Havalandırma …………………………………………………………51

9.5 Elektrik tesisatı ………………………………………………………..55

10.Brülör …………………………………………………………………..56

4.KONUTLARDA ve ISI MERKEZLERİNDE BACALAR ……........64

5.GAZ TESİSLERİNİN İŞLETMEYE ALINMASI, KONTROLÜVE SIZDIRMAZLIK DENEYİ …………………………………..……..71

6. DOĞALGAZ TESİSATINDA BORU ÇAPI HESABI ……………..72

7. ÖZEL HUSUSLAR …………………………………...………………84

8.YÜKÜMLÜLÜKLER …………………………………………………88

9. İÇ TESİSATTA NORMAL DIŞI DURUMLARDA ALINACAKTEDBİRLER …………………………………………………………..…91

5

ÇİZELGELER LİSTESİ

Çizelge 1 - Çelik borularda cidar kalınlıkları ……………………………..17

Çizelge 2- Doğalgaz hattı ile diğer hatlar arasındaki mesafe ……………..23

Çizelge 3 - Boru kelepçe mesafeleri ………………………………………29

Çizelge 4 - Tesisatta kullanılacak sayaç tipleri …………………………...35

Çizelge 5 - C tipi cihazların kabin içine monte edilmesi durumundahavalandırma deliklerinin en kesit alanları ………………………………..42

Çizelge A – Eşzaman faktörlerine bağlı debi tablosu ………………...…..78

Çizelge B – Akış hızı ve özgül sürtünme direnç kaybı tablosu …………...79

Çizelge C – Boru ekleme parçaları kayıp değerleri ……………………....80

Çizelge D – Yerel basınç kayıpları ………………………………………..81

6

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1a - Toprak altı hat ayrıntıları (ÇELİK BORU) .……………………20Şekil 1b - Toprak altı hat ayrıntıları (PE BORU) …………………...…….21

Şekil 2 - Kılıf borusu ayrıntıları …………………………………………..22

Şekil 3 - Doğalgaz hattı ile elektrik kabloları arasındaki mesafe …………23

Şekil 4 - Bina Servis Hattı Tipik Çizimleri –Servis vanası bina dışında …………………………………………………24

Şekil 5 - Sıva üstü kanal içi boru kelepçesi …………………………….…26

Şekil 6 - Kazan servis hattından kolon hattının alınmasıdurumunda (Zorunlu hallerde) ………………………………………….....27

Şekil 7 - Duvar geçiş detayı ……………………………………………….28

Şekil 8 - Aspirasyon detayları ………………………………………….…31

Şekil 9a – Sayaç kutu detayı ……………………………………………...32

Şekil 9b - Normal kat yüksekliği olan binalar için sayaç montaj ölçüleri ..33

Şekil 10 - Rotary sayaçlara ait bağlantı detayı ……………………………36

Şekil 11 - Türbinli sayaçlara ait bağlantı detayı …………………………..36

Şekil 12 - C tipi cihazların çatıdan atık gaz boru çıkış ağızlarınaait örnekler ………………………………………………………………...41

Şekil 13 - C tipi cihazların atık gaz ağızların yerleşimi …………………..42

Şekil 14 - Kaskad baca sistemi ……………………………………………45

Şekil 15 - Elektrik jeneratör dairesi ……………………………………….48

Şekil 16 - Kompansatörler ve hareketleri …………………………………57

Şekil 17 - QB≥ 1200 kW ve Ani kapatmalı regülâtör kullanılmasıdurumunda gaz kontrol hattı ayrıntısı ……………………………………..59

7

Şekil 18 - QB< 1200 kW ve ani kapatmalı regülâtör kullanılması durumundagaz kontrol hattı ayrıntısı ………………………………………………….60

Şekil 19 - QB< 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gazkontrol hattı ayrıntısı ……………………………………………………....61

Şekil 20 - QB≥ 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gazkontrol hattı ayrıntısı ………………………………………………………62

Şekil 21 - Atmosferik brülör gaz kontrol hattı ekipmanları ……………....63

Şekil 22 – Bacalar ……………………………………………………...….64

Şekil 23 - 3 CE Hava-atık gaz baca sistemi ………………………………67

Şekil 24 - Yanlış baca bağlantı uygulamaları ……………………………..70

Şekil 25 - Boru çapı hesaplamalarında müsaade edilen toplam basınçkayıpları …………………………………………………………………...75

Şekil 26 - Körüklü sayaç bağlantı detayı ………………………………….82

Şekil 27 - Rotary sayaç bağlantı detayı ………………………………...…83

8

BİNALAR İÇİN DOĞALGAZ TESİSATI TEKNİK ESASLARI

1-AMAÇ-KAPSAM-DAYANAK

Amaç

Doğalgazın tüketimine yönelik olarak bina veya arsa içine yerleştirilecekher türlü doğalgaz cihazlarının ve ilgili tesisatın, ulusal ve/veya uluslararasıstandartlara göre tesis ve kontrol edilmesine ilişkin usul ve esaslarınbelirlenmesidir.

Kapsam

Doğalgaz teslim noktasından beslenen ve bina ve/veya arsa içine tesisedilen;

doğalgaz cihazlarına, bu cihazları besleyen gaz tesisatına, yanma sonucu meydana gelen atık gazlara ait duman bacası ve

kanallarına ait proje ve detaylarının düzenlenmesi, yerleştirilmesi iledoğalgaz tesisatı denendikten sonra işletmeye alınması, iç tesisattameydana gelmesi muhtemel gaz kaçakları durumunda uyulmasıgereken kuralları kapsar.

Dayanak

4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ve diğer ilgili T.C Enerji PiyasasıDüzenleme Kurumu (EPDK) mevzuatlarına dayanılarak hazırlanmıştır.

Özel hüküm

Bu kitapta konu edilen ve kitap kapsamı dışında kalan hususlarda, BaşkentDoğalgaz Dağıtım A.Ş tarafından kabul edilecek uygulama kurallarıgeçerlidir.

2- TERİMLER VE TARİFLER

2.1 DoğalgazYerden çıkarılan veya çıkarılabilen gaz halindeki doğal hidrokarbonlar ilebu gazların piyasaya sunulmak üzere çeşitli yöntemlerle sıvılaştırılmış,basınçlandırılmış veya fiziksel işlemlere tabi tutulmuş (Sıvılaştırılmış PetrolGazı (LPG) hariç) diğer hallerini,

2.2 Dağıtım şirketiBelirlenen bir şehirde doğalgazın dağıtımı ve mahalli gaz boru hattı şebekesiile nakli faaliyetlerini yapmaya yetkili kılınan tüzel kişiyi,

9

2.3 Doğalgaz dağıtım şebekesiDağıtım şirketinin belirlenmiş bölgesinde, işlettiği doğalgaz dağıtımtesislerini ve boru hatlarını,

2.4 Basınç düşürme ve ölçüm istasyonuDoğalgazın basıncının düşürüldüğü, ayarlandığı ve doğalgaz miktarınınölçüldüğü istasyonu,

2.5 İç TesisatBasınç düşürme ve ölçüm istasyonu, servis kutusu veya servis vanasıçıkışından itibaren sayaç hariç, müşteri tarafından yaptırılan ve mülkiyetimüşteriye ait olan boru hattı ve teçhizatı ile tüketim cihazları, atık gaz çıkışborusu, baca ve havalandırma sistemleri gibi tesisatı,

2.6 MüşteriSerbest veya serbest olmayan tüketiciyi,

2.7 Serbest olmayan tüketici (abone)Doğalgazı kendi kullanımı için dağıtım şirketlerinden almak zorunda olangerçek veya tüzel kişiyi,

2.8 Serbest tüketiciYurt içinde herhangi bir üretim şirketi, ithalat şirketi, dağıtım şirketi veyatoptan satış şirketi ile doğalgaz alım-satım sözleşmesi yapma serbestîsinesahip gerçek veya tüzel kişiyi,

2.9 SertifikaDoğalgaz faaliyeti yapan tüzel kişilerin sistemde yer alacak tesislerinintasarımı, yapımı, revizyonu, bakımı, onarımı, kontrolü, müşavirliği vebenzeri hizmetlerde bulunacak, dağıtım şirketinin belirlenmiş bölgesindegeçerli olan, gerçek ve tüzel kişilerin yeterliliğini gösteren belgeyi,

2.10 Sertifika sahibiSertifika Yönetmeliğine göre sertifika almış gerçek veya tüzel kişiyi,

2.11 Yetkili MühendisGaz tesisat ve dönüşüm işlerinde proje ve/veya uygulama yapan, B.D.D.A.Ştarafından istenilen şartları yerine getiren mühendisleri, (Makine Müh.)

2.12 Bina bağlantı hattıGaz teslim noktası ile ana kapatma vanası veya servis vanası arasındakihattı,

2.13 Ana kapatma vanasıBina bağlantı hattı üzerinde tesis edilen ve gerektiğinde bir veya birden

10

fazla binaya verilen gaz akışının tamamının kesilmesini temin etmek amacıile kullanılan gaz kapatma tertibatını,

2.14 Servis kutusuServis ya da bağlantı hattının bitimine konulan ve içinde servis regülatörüveya servis regülatör-sayaç seti ve/veya vana bulunan kutuyu,

2.15 Şebeke gaz basıncıGaz teslim noktası vanası çıkışında ölçülen gaz basıncını,

2.16 Kolon hattıAna kapama vanası veya servis vanası ile sayaç bağlantısı arasındaölçülmemiş gazı ileten hat bölümünü,

2.17 Basınç regülatörüGiriş basıncı ve gaz debisinin verilen bir aralıktaki dalgalanmalarındanbağımsız olarak, çıkış basıncını tesbit edilmiş sınırlar içinde sabit tutantertibatı,

2.18 Metreküp (m3)1,01325 bar mutlak basınç ve 15ºC sıcaklıkta bir metre küp hacim kaplayandoğalgaz miktarını,

2.19 Toplam kapasiteBir binada bulunan bütün aboneler tarafından eş zamanlı kullanım dikkatealınarak birim zamanda (bir saatte) aynı anda tüketilebileceği kabul edilenve bağlantı hattı çapının belirlenmesinde esas alınan toplam(azami) gaztüketim miktarını (m3/h),

2.20 Abone tüketim değeriBir abonenin bir saatte tüketebileceği kabul edilen en yüksek gaz tüketimmiktarını ( m3/h),

2.21 SayaçHarcanmak (yakılmak) üzere tüketim mahalline sevk edilen gazın miktarınıölçen cihazı,

2.22 Sayaç bağlantı hattıSayaç giriş vanası ile sayaç girişi arasında bulunan esnek bağlantıelemanını,

2.23Tüketim hattıSayaçtan en son ayırım hattına kadar olan ana tesisatı,

11

2.24 Ayırım hattıTüketim hattı ile cihaz vanası arasındaki hattı,

2.25 Cihaz bağlantı hattıCihaz vanası ile cihaz arasındaki esnek bağlantı hattını,

2.26 Gaz besleme hattıCihaza gerekli miktardaki gazın taşınmasını sağlayan hat veya borutesisatını,

2.27 Gaz basıncı

2.27.1 Statik gaz basıncı (Pst)Gazın durgun haldeki basıncını (birimi bar'dır),

2.27.2 Dinamik gaz basıncı (Pd)Gazın hareket halindeki basıncını (birimi bar'dır),

2.28 Bağlantı basıncıHareket hâlindeki gazın, cihazın bağlantı noktasında ölçülen basıncı.

2.29 Tam yanmaBir yakıtın kimyevi bileşimine uygun olarak hesaplanmış gerekli miktardakiyanma havası ile kimyasal tepkimeye girmesi olayını,

2.30 Isıtmaİstenen bir mahali, belirlenen bir sıcaklığa getirmek için gerekli ısıenerjisinin katı, sıvı, gaz, kombine vb. yakıtların yakılması yolu ile üretimive ısıtma sistemlerine (ihtiyaç noktalarına) dağıtımını,

2.31 Gaz tüketim cihazıGaz yakan cihazları, (Ocak, fırın, şofben, soba, kat kaloriferi, sıcak sukazanları, elektrik jeneratörü, klima vb.)

2.31.1 A tipi cihazlarYanma için gerekli havayı monte edildikleri ortamdan alan, atık gaz tesisatıolmayan ve yanma ürünlerini bulundukları ortama veren cihazları,

2.31.2 B tipi cihazlar (Bacalı cihazlar)Yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan, açık yanmaodalı, yanma ürünlerini uygun bir atık gaz tesisatı ve uygun baca vasıtası iledış ortama veren cihazları,

2.31.3 B1 tipi cihazlar (Fanlı – bacalı cihazlar)Yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan, açık yanma

12

odalı, yanma ürünlerini bir vantilatör yardımı ve özel atık gaz elemanlarıvasıtası ile doğrudan veya atık gaz bağlantı elemanları ve uygun bir bacavasıtası ile dış ortama veren, havalandırma ihtiyacı bakımından B tipicihazlar ile aynı kategoride mütalaa edilen cihazları,

2.31.4 C tipi (Hermetik ve denge bacalı cihazlar)Yanma için gerekli olan havayı, monte edildikleri ortamdan bağımsız olaraközel hava bağlantısı ile dış ortamdan alan, kapalı yanma odalı ve yanmaürünlerini özel atık gaz elemanları ile dış ortama veren cihazları,

2.31.5 OcakIsıtma/pişirme amaçlı kullanılan açık yanma hücreli mutfak cihazlarını,

2.31.6 Kombi (Birleşik ısıtma cihazları)Kullanma ve ısıtma sıcak suyunu, kullandıkları gazın yanma ısısındanyararlanarak elde eden, genellikle “B”,“B1” ve “C” tipi olarak imal edilen,atmosferik brülörlü, anma ısı gücü 70 kW’ı geçmeyen cihazları,

2.31.7 Yoğuşmalı cihazlarKullanma ve ısıtma sıcak suyunu sağlamak için, kullandıkları gazın yanmaısısı dışında atık gazın içindeki su buharını yoğuşturarak, buharın yoğuşmagizli ısısından da yararlanan genellikle “C” tipi denge bacalı olarak imaledilen cihazları,

2.31.8 ŞofbenSürekli akış halindeki suyu ısıtan cihazları,

2.31.9 Isı kazanıBinanın ısıtılmasında kullanılacak sıcak suyu veya buharı üreten, bazıhallerde de binalarda kullanım amaçlı sıcak suyu temin eden ısı üreticisidir.Cebri çekişli ve atmosferik olarak çelik veya dökme demirden imal edilirler.Ferdi ısıtma sistemlerindeki kalorifer tesisatı suyunu ısıtan ve aynı zamandakullanım amaçlı sıcak suyu temin eden cihazlar da, kat kaloriferi olaraktanımlanmaktadır.

2.31.10 Kaskad kazan sistemiBirbirleri ile mekanik ve elektronik olarak haberleşmeli çalışan, ihtiyacagöre sıralı devreye girerek yakıt tasarrufu sağlayan, kazan yedeklemesıkıntısının olmadığı kazan sistemlerini,

2.31.11 BoylerKazan ile eş güdümlü çalışan, kullanım amaçlı sıcak suyu temin edencihazları,

13

2.31.12 Gaz brülörüGaz brülörü, gazı, yanma havası (oksijen) ile belli oranlarda karıştıran, ısıihtiyacına göre gerekli gaz-hava karışımını ve alevin biçim ve büyüklüğünüayarlamak sureti ile tam yanmayı sağlayan, bu amaçla otomatik kumanda,kontrol ayar ateşleme ve güvenlik tertibatı ile donatılan ve yakma havasınıcebri veya tabii olarak sağlayan elemanları ihtiva eden cihazları,

2.31.13 Radyant ısıtıcıİnsan boyundan daha yükseğe asılarak tesis edilen, askı seviyesininaltındaki ortamı radyasyon (ışıma) ile ısıtacak şekilde tasarımlanmış gazyakan cihazları,

2.31.14 Sıcak hava üreticisiUygun biçim ve boyuttaki ısıtma yüzeyleri vasıtasıyla havayı doğrudanısıtan cihazları,

2.32 Isıtma Tesisiİstenen ısıtmayı sağlamak maksadı ile yakıtın yakılmasını sağlayan uygunbiçim ve boyutta ısı üreticisi (ocak, kalorifer kazanı vb.),ısıtılan mahallerinuygun yerlerine yerleştirilmiş ısı yayıcıları (radyatör, kanatlı ısıtıcıvb.),ısıtıcı akışkanı (sıcak su, buhar, sıcak hava vb.) ısı yayıcılarına taşıyanboru hattı ve ısıtıcı akışkanın kontrolü vb. için açma kapatma ve ayarelemanları (vana, valf vb.), genleşme deposu, emniyet boruları veyaemniyet sifonu ve/veya ventili, ısı yalıtımı vb.den meydana gelen tesisintamamını,

2.33 Merkezi ısıtma sistemiBir merkezden elde edilen ısıtma enerjisi ile birden fazla bağımsız bölümünısıtılmasını sağlayan sistemi,

2.34 Atık gazYakıtın yakılması sonucu meydana gelen, faydalı ısısından yararlanılmasıve geri kazanılması mümkün olmayan gaz şeklindeki artıkları,

2.35 Atık gaz tesisatıCihazlarda yanmadan sonra oluşan atık gazların cihazdan uzaklaştırılmasınısağlayan tesisatı,

2.36 Atık Gaz Akış Sigortası (Davlumbaz)Atık gaz akış sigortası, cihazın atık gaz bağlantı elemanlarına monte edilen,bacada meydana gelebilecek kuvvetli çekiş, yığılma ve geri tepmedurumlarında, atık gaz tesisatında oluşacak ters etkileri önleyerek, düzgünyanmayı ve yanma ürünlerinin güvenli bir şekilde tahliyesini sağlayanbölümü,

14

2.37 Yanma ürünleri emniyet tertibatıBaca çekişinin bozulduğu ve davlumbazdan kabul edilemez miktardakiyanma ürünleri döküntüsü oluştuğu zaman, ana brülöre ve muhtemelenateşleme brülörüne giden gaz beslemesini otomatik olarak kesen tertibatı,

2.38 Atık gaz klapesiBacada veya atık gaz kanalında termik veya mekanik olarak çalışan birklapeyi,

2.39 Atık gaz çıkış ağzıBacalı gaz tüketim cihazlarında, atık gaz çıkış borusunun cihaza bağlandığıağzı,

2.40 Atık gaz çıkış borusu (Duman kanalı)Gaz tüketim cihazı ile baca arasındaki irtibatı sağlayan boruyu,

2.41 Etkili baca yüksekliğiDuman kanalının bacaya bağlantı noktası ile bacanın en üst noktasıarasındaki mesafeyi,(Cihazlar için müstakil bacaların etkili yüksekliği en az 4m olmalıdır.)

2.42 Atık gaz bacasıGaz tüketim cihazlarında yanma sonucu oluşan atık gazların atmosfereatılmasını sağlayan, eğik veya dik konumlu, iyi çekiş yapan duman bacasını,

2.43 Baca başlığıBacanın çekiş etkisini düzenleyen ve baca çıkış ucuna yerleştirilen şapkayı,

2.44 Isı değeri

2.44.1 Üst ısı değeri (H0)Belirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1m3gaz, tam yanma için gerekliasgari hava ile karıştırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında veyanma ürünleri başlangıç derecesine kadar soğutulup karışımındaki subuharı yoğunlaştırıldığında açığa çıkan ısı miktarını (kcal/m3),

2.44.2 Alt ısı değeriBelirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1 m3gaz, belirli oranda hava ilekarıştırılarak, herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanmaürünleri, karışımdaki su buharı yoğunlaştırılmadan başlangıç sıcaklığınakadar soğutulduğunda açığa çıkan ısı miktarını (kcal/m3),

15

2.45 Wobbe Sayısı (W)Gaz cihazlarının ısıl yükleri bakımından gazların birbirlerinin yerlerineikame edebilmeleri hakkındaki katsayıyı,Üst veya alt ısıl değere bağlı olarak yine üst (Wo, n) ve alt (Wu, n) Wobbesayısı ayırt edilmektedir.

Gazın ısıl değeriWobbe Sayısı =

Gazın bağıl yoğunluğu

2.46 II. gaz ailesiWobbe sayısı değerlerine göre muhtemelen gruplara ayrılmış, doğalgazıniçinde bulunduğu aileyi,

2.47 Isı gücüBirim zamanda ısı taşıyıcıya aktarılan ısı miktarını, (kcal/h veya kWh).

2.48 Anma ısı gücü (Qn)İmalatçı tarafından belirlenen, kazanın sürekli sağladığı gücü, ısı taşıyıcıyabirim zamanda aktarılan kullanılabilir azami ısı miktarını, (kcal/h veyakWh).

2.49 Bacalar

2.49.1 Ferdi (Müstakil) BacaTek bir birime hizmet vermek üzere inşa edilmiş, binanın herhangi birkatından çatının üstüne kadar çıkan ve diğer katlarla bağlantısı olmayanbacayı,

2.49.2 Adi BacaBirden fazla birime hizmet vermek için inşa edilmiş, her katta cihazlarındoğrudan bağlandıkları bacayı,

2.49.3 Ortak Baca (Şönt Baca)Zeminden çatıya kadar yükselen ana baca ve buna bağlanan her birime aitbranşmanlardan meydana gelen bacayı,

2.50 Tesisat ŞaftıBina içinde, doğalgaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği,havalandırması temin edilmiş, binanın her katında bakım, onarım ve kontrolmaksatlı ulaşılabilen tesisat kanallarını,

( kWh /m3 veya MJ/m3 )

16

2.51 Kapalı AlanAtmosfere açık havalandırılması olmayan alanları,

2.52 VentilasyonDoğalgaz cihazının yanma havasını sağlayan menfezi,

2.53 AspirasyonKapalı mekânlarda oluşacak gaz kaçaklarının atmosfere doğrudan tabiiolarak atılabilecek özel menfezleri,

2.54 Havalandırma

2.54.1 Alt havalandırmaCihaz için gerekli hava miktarını ve yanma havasını (taze havayı) sağlayansistemi,

2.54.2 Üst havalandırmaCihazın bulunduğu mahalde oluşan pis havanın atılmasını sağlayan sistemi,

2.54.3 Doğal havalandırma sistemiHavalandırmanın (alt ve üst) dış atmosfere açık bir bölümden tabii olarakyapılmasını sağlayan kanal, menfez vb. elemanlardan oluşan sistemi,

2.54.4 Cebri havalandırma sistemiHavalandırmanın mekanik sistemlerle, kanallar kullanılarak sağlandığı

sistemi,

2.55 Test NipeliSızdırmazlık testi, bakım ve ayarlar sırasında yapılacak basınç ölçümlerindekullanılmak amacı ile doğalgaz boru hattı üzerine konulan elemanı,

2.56 Süpürme "T" siKazan gaz besleme hattı vanası ile brülör servis vanası arasındaki boruhattının ilk çalıştırma esnasında havasını, bakım ve onarımlar esnasında gazve havasını tahliye etmek için brülör gaz grubu hattı öncesine veya kolonhattına konulan "T" elemanını,

2.57 FiltreGaz tesisatındaki yabancı maddelerin sayaç, gaz hattı elemanları veya yakıcıcihazlara geçişini engellemek amacı ile ilk ayar elemanından öncekullanılması gereken elemanı,

2.58 RakorGaz hattının bir kısmını herhangi bir sebepten dolayı sökmek, tamir etmekvb. işler için kullanılan bağlantı elemanını,

17

2.59 Ekonomik çalışma ömrüSistemin veya ekipmanın tasarım, yapım, test, işletme, bakım, onarım, idarive çevre ile alakalı faktörlerden kaynaklı maliyetleri açısındanperformansının, temel gereklerin yerine getirilmesi için uygun olan birseviyede tutulduğu süreyi,ifade eder.

3. GENEL ESASLAR

3.1 MALZEME VE SEÇİMİ

Tüm tesisat bileşenleri ve yakıcı cihaz seçiminde mevzuatta öngörülenstandartlara, bu standartlarda yoksa TSE tarafından kabul gören diğerstandartlara uyulması zorunludur. Standartlarda değişiklik olması halinde;değişiklik getiren standart, uygulanan standardın iptal edilmesi veyayürürlükten kaldırılması halinde ise yeni standart geçerli olur. İç tesisatta,standart belgesine sahip olmayan malzeme kullanılamaz.

3.2 BORULAR

3.2.1 Yeraltı gaz boruları

Yeraltı (bina dışında) gaz boru tesisatında kullanılacak çelik borular, TS6047 EN 10208, polietilen borular ise TS EN 1555 standardına uygunolmalıdır. Çelik borularda, boru çapına göre cidar kalınlıkları Çizelge 1’euygun olmalıdır.

Çizelge 1 - Çelik borularda cidar kalınlıklarıÇap (mm) Dış Çap (mm) Cidar Kalınlığı (mm)

15 21,3 2,8020 26,9 2,9025 33,7 3,4032 42,4 3,6040 48,3 3,7050 60,3 3,9065 73,0 5,2080 88,9 5,50

100 114,3 6,00125 141,0 6,60150 168,3 7,10200 219,1 8,18250 273,0 9,27300 323,0 9,50400 406,0 9,50450 470,0 9,50

18

Yeraltı boru hatlarının güzergâh seçiminde; boru hattının mekanik hasar veaşırı gerilime maruz kalmayacağı emniyetli yerlerden geçmesine dikkatedilmelidir. Borunun aşırı yüke maruz kalan kısımları kılıf içine alınmalıdır.

3.2.2 Yer üstü gaz boruları

Kullanılacak çelik borular TS 6047 EN 10208 standardına uygun olmalıdır.Doğalgaz tüketim cihazlarıyla boruların birbiriyle bağlanmasında, TS10670, TS 10878 standardına uygun esnek borular kullanılmalıdır. Çelikborularda boru çapına göre cidar kalınlıkları Çizelge 1’e uygun olmalıdır.

3.3 BORULARIN BİRLEŞTİRİLMESİ

3.3.1. Çelik Borular

3.3.1.1 Kaynaklı Birleştirmeler

• Çelik doğalgaz boru hatlarının birleştirilmesinde, gaz teslim noktası ilesayaç giriş vanası arasındaki tesisatlar, merkezi sistemlere ait tesisatlar veüretim amaçlı ticari yerlere ait tesisatların sayaçtan sonraki kısımlarında DN25 ve üstü çaplarda kaynaklı birleştirme uygulaması yapılmalıdır. İçtesisatlarda kaynak yöntemi seçilirken DN 65’e (dâhil) kadar elektrik arkveya oksi-asetilen kaynağı, DN 80 dâhil üstü çaplar için sadece elektrik ark

hatlarında argon kaynağı uygulanmalıdır Kaynak işlemi sertifika almış

yerüstü boru hatlarında, bina dışı uygulamalarda (yeraltı uygulamaları hariç)minimum % 30’a kadar röntgen, bina içi uygulamalarda % 100 röntgenmuayenesine tabi tutulmalıdır.• Çelik borularda kaynaklı birleştirme yapılmadan önce borularda bükülme,eğilme, korozyon, çentik ve çizikler kontrol edilmelidir. Boru uçlarıdüzeltilmiş iç ve dış yüzey temizleme işlemi yapılmış olmalıdır. Kaynaklabirleştirilecek borularda eksen kaçıklığı olmamalıdır. Kaynak noktalarındayetersiz nüfuziyet, yapışma noksanlığı, yakıp delme hatası, cüruf hataları,gözenek hataları, çatlak hataları, yanma çentiği oluşumu kontrol edilmeli, butip kaynaklar düzeltilmelidir.• Tesisata gaz verilmesi için yapılacak kontrol esnasında kaynak noktalarıB.D.D.A.Ş tesisat kontrol ekibi tarafından gözle muayeneye tabitutulacaktır. Yapılan kontrol sonucunda uygun görülmeyen noktalarınkaynağı yeniden yapılmalıdır. Boru ve bağlantı elemanlarındakibozuklukların, çatlakların kaynakla tamiratı yönüne gidilmemeli, bunlaryenileriyle değiştirilmelidir.• Kurtağzı kaynak, büyük çapta borudan küçük çapta branşman alınmasıdurumlarında (manometre bağlantıları vb. şartlarda) standart TE mevcutdeğilse yapılabilir.

kaynakçılar tarafından yapılmalıdır. 300mbar ve üzeri basınçta çekilecek

veya argon kaynağı uygulanmalıdır. 300mbar ve üzeri basınçta çekilecek boru

19

3.3.1.2 Dişli (Vidalı) Birleştirmeler

Sayaçtan sonraki doğalgaz hatları, sayaç bağlantıları ve cihazbağlantılarında; bağlantı dişleri TS 61’e uygun olmalıdır. Doğalgaz gaz borubağlantı elemanlarıyla yapılmış dişli bağlantılarda standardına uygun plastikesaslı vb. sızdırmazlık malzemeleri kullanılmalıdır.

3.3.2 PE Borular

Gaz teslim noktasından sonra toprak altına çekilecek doğalgaz boru hattınınPE olması halinde birleştirme elektrofüzyon tekniği ile yapılacaktır. Binabağlantı hatlarında toprak altında kalan PE borunun ucuna eklenen dirseklidikme, çelik boruyla yapılmalıdır.

3.4 BORU EKLEME PARÇALARI

3.4.1 Yeraltına döşenecek boru ekleme elemanları

Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı TS 2649, PE bağlantı elemanı TS EN1555–3, flanşlar (kaynak boyunlu) TS ISO 7005–1 ve contalık malzemelerTS EN 751–2 standardına uygun olmalıdır.

3.4.2 Yer üstüne döşenecek boru ekleme parçaları

Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı TS 2649, dişli bağlantı elemanı TS 11EN 10242, flanşlar (kaynak boyunlu) TS ISO 7005–1, esnek borular vebağlantı elemanları TS 11394, TS 10670, TS 10880, TS 10878, contalıkmalzemeler TS EN 751–2 standardına uygun olmalıdır. Tesisatta kullanılantüm esnek bağlantı elemanları makaron kaplı olmalıdır.

3.5 İÇ TESİSAT BORU, TEÇHİZAT, SAYAÇ VE CİHAZLARINYERLEŞTİRİLMESİ KURALLARI

3.5.1 Yeraltına yerleştirilen çelik borular hazır Polietilen (PE) kaplı veya TS5139’a uygun sıcak sargı ile kaplanmış olmalıdır. Bağlantı yerleri ( kaynakyerleri ) TS 5139’a uygun sıcak sargı ile kaplanmış olmalı ve tüm borularTS 5141 EN 12954 standardına uygun katodik koruma ile korozyona karşıkoruma altına alınmalıdır. Çelik borular TS 10038 standardına uygun olaraktesis edilmelidir. Çelik boruların birbirine eklenmesi kaynak tekniği ileolmalıdır. Hazır PE kaplı borular yeraltına tesis edilmeden önce kaplamadahasar olup olmadığı kontrol edilmelidir. Sıcak PE sargı uygulamasında,uygun kaplama yöntemi kullanılmalı ve önce boru üzerindeki hadde pası,korozyon ürünleri, yağ ve nem tamamen giderilmeli, işlem esnasında sargımalzemesine hasar verilmemeli, sargıda pot veya boşluk olmamalıdır. PEkaplama, borunun toprak seviyesinden çıktığı yerden en az 60cm yukarıya

20

kadar devam etmelidir.

3.5.2 Bina bağlantı hatları; p ≤ 4 bar ise çelik veya polietilen borudan, p>4bar ise çelik borudan döşenebilir.

3.5.3 Toprakaltına döşenecek doğalgaz hattı için gerekli olan tranşe (toprakaltı boru döşeme kanalı)derinlikleri Şekil 1a-1b’de verilmiştir.

Şekil 1a - Toprak altı hat ayrıntıları (çelik boru)

TOPRAK

İKAZ BANDI

SARI KUM

ÇELİK DOĞ.BORUSU(PE KAPLI)

SARI KUM

20 cm

10 cm

30cm

D

10cm

20cm

21

Şekil 1b - Toprak altı hat ayrıntıları (PE boru)

3.5.4 Geri dolgu işlemi esnasında boru altına, boşluk kalmayacak şekildesarı kum ile yastıklama yapılmalıdır. Boruya zarar verebilecek büyüklüktetaş ve moloz yığınları dolgu malzemesi içinde bulunmamalıdır. Çelikborunun aşırı yüke maruz kalabileceği (yol geçişi, araç geçişi vb.)durumlarda tranşe derinliği arttırılmalı ve boru üst seviyesinin tranşe üstseviyesine olan mesafesi 80cm olmalıdır. Bu derinliğin sağlanamayacağıdurumlarda çelik kılıf kullanmak şartı ile tranşe derinliği en az 60cmolmalıdır. Kılıf borusunun ve doğalgaz borusunun birbirine temasınıönlemek için araya kauçuk veya plastik malzemeden ayırıcılar konmalıdır.İlaveten kılıf ve doğalgaz borusu arasına su ve yabancı madde girişiniönlemek için uç kısımları kauçuk nevi bir malzeme ile kapatılmalıdır. Kılıfborusu ve doğalgaz borusunun kılıf içinde kalan kısmı da hazır PE kaplıolmalı veya sıcak PE sargı ile izole edilmelidir (Şekil 2)

10 cm

30 cm

10cm

30cm

D

10cm

KAPLAMA

MEKANİKSTABİLİZE DOLGUMALZEMESİ

İKAZ BANDI

SARI KUM

PE DOĞ. BORUSU

SARI KUM

40-50cm

22

Açıklama

1-PE kaplı doğalgaz borusu2-Kılıf borusu ile boru arasına kurulan ayırıcı (separatör)3-PE kaplı kılıf borusu (çelik)4-Kılıf borusu ile borunun arasını kapama yüksüğü (kauçuk, plastik vb.)5-Yüksük bileziği (paslanmaz çelik)

Şekil 2 - Kılıf borusu ayrıntıları

3.5.5 Bina bağlantı hatlarında PE boru kullanılması halinde gaz teslimnoktasından sonra toprak altına çekilecek doğalgaz boru hattının TS EN1555 standardına uygun olmalı ve boruların birleştirilmesi elektrofüzyontekniği ile yapılmalıdır. Toprak üstünde kalan PE boru kısmı dış darbelereve etkilere karşı dayanıklı bir muhafaza içine alınmalıdır. PE borununtoprak üstüne çıkması için yapılacak olan dönüşlerde mutlaka uygun fittingskullanılmalıdır.PE borunun toprak üstüne çıkmasının sakıncalı olduğu durumlarda, PE borutoprak üstüne çıkmadan önce PE-çelik geçiş parçası kullanılarak çelikboruya geçiş yapılmalıdır. Bu parçanın çelik tarafı PE borunun zarargörmemesi için soğuk sargı yapılarak korozyona karşı korumayaalınmalıdır. Bina bağlantı hattı toprak üstüne çıkmadan doğrudanbodrumdan binaya giriş yapılacak ise, bina girişinden en az 1m önce çelikboruya geçiş yapılmalı ve çelik boru kısımları katodik korumayaalınmalıdır.

3.5.6 Doğalgaz boru hattı güzergâhında tesisat, yakıt depoları, drenajkanalları, elektrik kabloları, kanalizasyon vb. yerlere Çizelge2’de belirtilenmesafelerden daha yakın olmamalı, mekanik hasar ve aşırı gerilmeye maruzkalmayacağı emniyetli yerlerden geçirilmelidir.

23

Çizelge 2- Doğalgaz hattı ile diğer hatlar arasındaki mesafe

Şekil 3 - Doğalgaz hattı ile elektrik kabloları arasındaki mesafe

PARALEL VEYA DİKİNEGEÇİŞ

ASGARİ MESAFE

Elektrik Kabloları Şekil 3 ‘ de belirtilmiştir

Kanalizasyon BorularıAgresif Akışkan BorularıOksijen Boruları

Dikine Geçiş = 50cmParalel Geçiş = 100cm

Metal Borular 50cm

Sentetik Borular 30cmAçık Sistemler (Kanal vb.) Dikine Geçiş = 50cm

Paralel Geçiş = 150cm

Diğer Altyapı Tesisleri 50cm

20cm

10cm

10cm

10 cm

30 cm

10cm

10 cm

30 cm

20 cm

10 cm

10 cm

ENERJİ HATTI

İKAZ BANDI

DOĞALGAZ HATTI

24

3.5.7 Binalara bağlanacak servis hatlarının yerleri, malzeme veboyutlandırılması belirlendikten sonra iç tesisatın bina bağlantı hattı bunagöre yapılmalıdır.

3.5.8 Genel güvenlik bakımından, konut olarak kullanılacak bir binayabirden fazla bağlantı hattı yapılmamalıdır. Ancak, mecburi durumlarda gazdağıtım şirketinden izin almak şartıyla birden fazla bağlantı yapılabilir.

3.5.9 Bina bağlantı hatları binaya, binanın girişine yakın, yeterinceaydınlatılmış, kuru, doğal olarak havalanabilen ve kolayca ulaşılabilen biryerinden girmelidir. Gaz borusu hasara uğramayacak bir biçimde korunmuşolmalıdır. Doğalgaz boruları, bina ortak mahali olmayan yerler, kapıcıdairesi, sığınak, yakıt deposu vb. yerlerden geçirilmemelidir. Doğalgaz hattıyangın merdiveninin içinden geçirilmemelidir. Doğalgaz boruları gazdağıtım şirketi tarafından her zaman kolayca görülebilecek, kontroledilebilecek ve gerektiğinde kolayca müdahale edilebilecek yerlerdengeçirilmelidir. Bağlantı hattı kapasitenin yeterli olduğu durumlarda vezorunluluk durumlarında (bina girişlerinin yakın olması, kot farkı,merdivenli sokak girişleri vb.) aynı gaz teslim noktasından birden çokbinaya bağlantı yapılabilir. Gaz teslim noktası işletme emniyetini ve binanınfiziki konumunu dikkate alarak mülkiyet problemi olmayan ortak alanlardangeçirilerek tesis edilmelidir. Güzergâh seçiminde doğalgaz hattı mümkünolduğu kadar kısa tutulmalı ve bağlantı sayısı minimuma indirilmelidir.

Şekil 4 - Bina Servis Hattı Tipik Çizimleri - Servis vanası bina dışında

1

2

34

5

67

8

9

10

25

Açıklama

1-Şebeke Borusu PE2-Servis T si PE3-Manşon PE4-PE Servis Hattı Borusu5- Manşon PE6-Geçiş manşonu7- St Dirsek8- St Dikme Boru9- Servis Vanası10-Primer sargı

3.5.10 Doğalgaz bina bağlantı hattı üzerinde Madde 3.5.9’da belirtilenşartlara uygun olan bir mahale (bina ana giriş kapısına mümkün olduğuncayakın) rahatça ulaşılabilecek yükseklikte, hasar görmeyecek bir noktaya tümtesisatın gaz akışını gerektiğinde kesip açma işlevini yerine getirecek TS9809 veya TS EN 331 standardına uygun servis vanası veya servis kutusuuygulaması olan yerlerde ana kapatma vanası konulmalıdır. Ana kapatma vekolon kapatma vanaları tesisata rakorlu bağlantı ile bağlanmalı ve vananınçapı hattın çapı ile aynı olacak şekilde monte edilmelidir. DN 65 ve üzeriçaplardaki vanalar, flanşlı ve tam geçişli küresel vana olmalıdır.

3.5.11 Binanın ortak kullanımı için bir merdiven sahanlığı olmayan veyamerdiven sahanlığının doğalgaz hattının geçmesine uygun olmadığıdurumlarda, doğalgaz hatları bina dış cephesinden çekilebilir. Bu gibidurumlarda doğalgaz hatları özel mülkiyetlerden geçirilmemelidir.

3.5.12 Gaz boruları, kapalı hacim içinden geçirilmemelidir. Ancak tesisatşaftı içinden geçirildiğinde bu şaft tam olarak havalanabilecek biçim veboyutta olmalı ve doğalgaz hattının kontrolü rahatlıkla yapılabilmelidir.Tesisat şaftlarından geçen hatlar kelepçelerle tespit edilmeli, tesisat şaftı herkattan ulaşılabilir olmalıdır.

3.5.13 İç tesisat hatları, aydınlık, asansör boşlukları, garaj, yangınmerdivenleri, havalandırma, duman ve çöp bacaları ile davlumbaz içindengeçirilmemeli, odun, kömür, çöp depolarına ve asma tavan içinedöşenmemelidir. Farklı uygulamalarda gaz şirketinin görüşü alınmalıdır.

3.5.14 Doğalgaz boru geçişleri ve atık gaz boru çıkışlarında kesinliklebinanın taşıyıcı yapı elemanlarına (kiriş ve kolon vb.) zarar verilmemelidir.Zorunlu hallerde gaz şirketinin görüşü doğrultusunda mesleki denetimkuruluşundan rapor alınmalıdır.

26

3.5.15 İç tesisat boruları, taşıyıcı yapı elemanı olarak kullanılmaz. Bunlardiğer boruların üzerinde biriken yoğuşma, sızıntı veya terleme sularındanetkilenmemesi için diğer boruların en üstünde uygun bir seviyeyeyerleştirilmelidir.

3.5.16 Havalandırılmayan bölümlerden geçirilmesi zorunlu olduğu hallerdeiç tesisat boruları, koruyucu borular içine döşenmelidir. Koruyucu boru ileiç tesisat borusu arasındaki boşlukta yoğuşma suyu oluşma tehlikesi varsa,bu boşluk elverişli bir madde ile doldurulmalı veya koruyucu borunun ikiucu su ve gaza karşı sıkı olarak kapatılmalıdır.

3.5.17 Sıva altına doğalgaz tesisat borusu döşenmemelidir. İç tesisatborularının duvar içindeki kanallara döşenmesi durumunda kanalların üstlerisadece havalandırmaya uygun kapaklarla örtülmeli ve tesisat borularıkorozyona karşı korunmalıdır. Kanal duvarlarında sızdırmazlık sağlanmışolmalıdır (Şekil 5).

X- Havalandırılmış sökülebilir bağlantı

Şekil 5 - Sıva üstü kanal içi boru kelepçesi

3.5.18 Rutubetli yerlere döşenen iç tesisat boruları, korozyona karşı tamkorunmuş olmalıdır.

3.5.19 Kazanların gaz besleme borusu dışında, ( aynı sayaçtan beslenentesisler hariç ) kazan dairelerinden kolon vb. gaz boruları geçirilemez.Ancak; zorunlu hallerde ( Bina servis hattının bina girişine çekilememesivb.durumlar ) bina servis vanasından sonra hat bina dışında ikiye ayrılır.Bina kolon hattı kazan dairesinden kılıflı direkt olarak geçtikten sonramerdiven kovanında, kolay müdahale edilebilecek uygun yere vanakonularak kolon hattı devam eder. Kazan dairesi için ise servis vanasındanayrılan ikinci hat üzerine bina dışında kazan emniyet vanası konularak

27

sayaç, filtre ve regülatör gurubu monte edildikten sonra ısı merkezine girer.(Şekil 6)

Şekil 6 - Kazan servis hattından kolon hattının alınması durumunda(Zorunlu hallerde)

3.5.20 Temel ve zeminin özellikleri nedeniyle binanın dilatasyonla ayrılmışiki kısmı arasında veya bitişik iki ayrı bina arasında farklı oturmaolabileceğinden, buralardaki iç tesisat boruları bu olaydan etkilenmeyecekşekilde TS 10878’e uygun esnek bağlantı elemanı ile bağlanmalıdır.

3.5.21 Doğalgaz hatları, duvar ve döşemelerden uygun boyutlardaki kılıfiçerisinden geçirilmeli ve koruyucu malzemelerle korozyona karşıyalıtılmalıdır. Duvar ve döşeme geçişlerinde gaz borusu ve koruyucuborunun eş merkezli olmasına özen gösterilmelidir. Başkaca belirtilmedikçe,kılıf çapı, boru çapından bir çap büyük olmalıdır. Koruyucu boru bina dışduvarı içine sıkı ve tam sızdırmaz bir biçimde yerleştirilmeli ve duvarın heriki yüzünden dışarıya doğru en az 10mm taşmalıdır. Koruyucu boru ile gazborusu arasında kalan boşluk duvarın her iki tarafından zamanla katılaşıpçatlamayacak, sızdırmaz, dayanıklı plastik esaslı malzemelerle tamsızdırmaz hâle getirilmelidir. Koruyucu boru içinde kalan gaz borusunda ekyeri bulunmamalıdır (Şekil 7)

28

Şekil 7 - Duvar geçiş detayı

3.5.22 Doğalgaz boruları ile telefon, elektrik hatları, sıcak, kızgın akışkanvb. boruları arasında en az 15 cm’lik bir açıklık olmalıdır. 1000 Voltüzerindeki elektrik hatları için bu mesafe en az 30cm olmalıdır. Yüksekgerilim havai hatları ile doğalgaz tesisatı arasındaki mesafe en az 10molmalıdır. Zorunlu durumlarda gaz şirketinin onayı ve gerekli emniyettedbirleri alınmak suretiyle bu mesafe kısaltılabilir.

3.5.23 Doğalgaz boruları kendi amacı dışında (elektrik ve yıldırımdankorunma tesislerinin topraklanması vb. için ) kullanılmamalıdır.

3.5.24 İç tesisat boruları yeterli sayıdaki uygun desteklerle taşınmalı vetemas yüzeylerini koruyucu tedbirler alınmalıdır. Kullanılacak kelepçelerinboru çaplarına göre mesafeleri için Boru Kelepçe Mesafeleri Çizelgesindenyararlanılacaktır. (Çizelge 3)

Doğalgaz borularının duvarlara tespitinde; DN 50 ve altındaki çaplardaplastik veya çelik dübelli kelepçeler, DN 65 ve üstü çaplarda çelik dübellikelepçeler kullanılmalıdır. Kelepçeler yapı elemanlarına tespit edilmeli,fittings malzemelerine, kaynak ve bağlantı noktaları üzerinebağlanmamalıdır.

Dış duvar

Plastikesaslı dolgumalzemesi

Koruyucuboru

Gaz borusu koruyucuboru içindemerkezlenmelidir.

10mm10mm

D=d+20mm

Boşluğun dolgu malzemesi ile doldurulması

29

Çizelge 3 - Boru kelepçe mesafeleri

3.5.25 Bireysel tüketim branşmanları sayaç konulacak yere kadarçekilmelidir.

3.5.26 Her iç tesisatta, sayaçlardan önce sayaç vanası ve gaz cihazlarındanöncede bir kapama vanası bulunmalıdır. Açma-kapama elemanı olarak tamsızdırmaz olan ve anma çapı 50 mm’ye kadar (50mm dâhil) TS EN 331standardına uygun küresel, anma çapı 50 mm’den büyük çaplarda TS 9809standardına uygun flanşlı ve tam geçişli vanalar kullanılmalıdır.

3.5.27 Tamamlanıp da henüz iç tesisat hatlarına bağlanmamış olan veyaişletmeden çıkarılmış bulunan yapı bağlantı hatları ile yeraltına döşenentüketici hatları, ana kapama vanasından sonra kör tapa veya kör flanş ile gazkaçırmayacak bir biçimde kapatılmalıdır.

3.5.28 İşletmelerce mühürlenmiş vanalar, sayaçlar ve regülatörler işletmeyetkililerinden başka kimse tarafından açılamaz.

3.5.29 DN 50 ve altı çaplardaki çelik boruların bükümü iç çaplardaraltılmayacak ve boruda şekil bozukluğu olmayacak şekilde soğuk şekilverme yöntemi (toprak altı hatlar hariç) ile en fazla 30o’lik açıyla yapılabilir.

3.5.30 Gaz tesisatı, “Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Kuvvetli ve Zayıf Akım

BORU ÇAPI YATAY DÜŞEY

1/2" - DN15 2,0 m 2.5 m3/4 "- DN20 2,5 m 3,0 m

1 "- DN25 2,5 m 3,0 m

1 1/4 "- DN32 2,7 m 3,0 m

1 1/2 "- DN40 3,0 m 3,5 m

2 "- DN50 3,0 m 3,5 m

2 1/2 "- DN65 3,0 m 3,5 m

3 "- DN80 3,0 m 3,5 m

4 "- DN100 3,0 m 3,5 m

6 "- DN150 5,5 m 7,5 m

8 "- DN200 6,0 m 8,5 m

30

İç Tesisat Yönetmeliği’ne” göre topraklaması yapılan binanın elektriktesisatının topraklama hattı ile irtibatlandırılmalıdır. Bunun sağlanamadığıdurumlarda; Topraklama en az 16mm çapında ve 1,5m uzunlukta som bakırçubuk elektrotlar, en az 20mm çapında ve 1,25m uzunluğunda som bakırçubuk elektrotlar, 0,5m² ve 2mm kalınlığında bakır levha ile yapılmalıdır.Bakır elektrotlar veya levhalar toprak içinde düşey olarak bütünüyleyerleştirilmeli ve en az 16 mm² çok telli (örgülü) bakır kablo ve iletkenpabuç kullanılarak veya kaynak ile doğalgaz tesisatına izolasyon mafsalınınçıkışına irtibatlandırılmalıdır.

3.5.31 Sayaçlar bağlı olmaksızın, iç tesisatın tamamı basınçlı havauygulanarak yabancı maddelerden arındırılmalıdır.

3.5.32 Boru hattı içinde bulunması muhtemel yabancı maddelerin basınçlıhava ile sürüklenip dışarıya atılması için boru hattının yatay bölümü iledüşey bölümünü birleştiren en büyük kesitli ve en alt noktasına temizleme Tparçası ve kolon boşaltma için en üste bir T yerleştirilmelidir.

3.5.33 Bina kolon hatlarının havalandırılması için gazın toplanmasımuhtemel olan yerler (bina üst kat sahanlığı) dış ortamla doğrudan veyakanal kullanılarak irtibatlandırılmalı (en az 150cm²), havalandırmanınmümkün olmadığı durumlarda gaz alarm cihazı kullanılmalıdır. (Şekil 8)

ASPİRASYON

DOĞ. AÇIKEN AZ150cm2

ASPİRASYON DOĞ. AÇIKEN AZ 150cm2

ASPİRASYONDOĞ. AÇIKEN AZ150cm2

ASPİRASYONDOĞ. AÇIK EN AZ 150cm2

31

Şekil 8 - Aspirasyon detayları

3.5.34 İç tesisat yapım aşamasında ilgili mevzuatlar, standartlar veB.D.D.A.Ş’nin belirlediği uygulama kuralları göz önünde bulundurulmalı,uygun seçimler yapılarak projelendirilmeli ve onay alındıktan sonra tesisatabaşlanmalıdır. Daha önce kabulü yapılan tesisatlardaki tadilatlarda; sistemmevcut kurallara uygun hale getirilmelidir.

3.5.35 Tesisatlar, gaz verme işlemi tamamlandıktan sonra korozyona karşıantipas üzeri sarı renkli yağlı boya ile boyanmalıdır.

A-SAYAÇLARIN YERLEŞTİRİLME KURALLARI

3.5.36 Tesisatta TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN 12261 ve TS EN 12480standardına uygun sayaçlar kullanılmalıdır. Her dairenin sayacı kendigirişine monte edilmelidir.

3.5.37 Sayaç bağlantıları, sayacın takılmasında ön gerilme oluşturmayacakve değişik tip sayaçların aynı yere bağlanabilmesine imkân verecek biçimdeve boyutta düzenlenmelidir.

3.5.38 Sayaç bağlantı boruları, duman bacaları üzerine gelmemelidir.

3.5.39 Sayaç sökülmeden önce statik elektrikten korunmak için sayacın girişve çıkış boruları arasına bir tel iletken ile köprüleme yapılmalıdır.

3.5.40 Her sayaçtan önce bir kapama vanası bulunmalıdır.

3.5.41 Kullanılan sayaç giriş vanalarında, herhangi bir tehlike anındaabonenin veya bir başkasının kolayca kapatabilmesini sağlayacak şekilde biraçma kapama kolu olmalıdır ve açık-kapalı konumlarını gösterir işarettaşımalıdır. Vanalar, sayaçların giriş bağlantı boruları üzerine, kolaylıkla

ASPİRASYON DOĞ. AÇIKEN AZ Cam Konstrüksiyon150cm2

ASPİRASYON

EN AZ 150cm2

DOĞ. AÇIK DOĞ. AÇIK

32

ulaşabilecek şekilde yerleştirilmiş olmalıdır. Anılan bu vananın sayaçtarafında bulunan bağlantısı, sonradan kolayca sökülüp takılabilir yapı veözellikte olmalıdır.

3.5.42 Sayaçların bulunduğu yerin yakınına elektrik anahtarı, elektriksayacı, priz, buat ve elektrikle çalışan zil, alet ve cihazlaryerleştirilmemelidir.

3.5.43 Sayaçlar duvar ile arasında en az 2cm aralık kalacak şekilde duvarayerleştirilmelidir.

3.5.44 Duvara monte edilecek sayaçlar, uygun askı ve destekler üzerineyerleştirilmelidir. Sayaçlar koruyucu ve korozyona dayanıklı olmakkaydıyla kutu içerisine konulabilir. Sayaç kutusunun kapağı süreklihavalandırmayı sağlayacak şekilde olmalıdır. Sayaç ve sayaç vanasınagerektiğinde müdahale edilebilmesi için sayaç kutusu yeterli büyüklükteolmalı ve kilitli olmamalıdır. (Şekil 9a)

Şekil 9a – Sayaç kutu detayı

33

3.5.45 Sayaç numaratörlerinin yükseklikleri, yerden, bina içinde 220cm’yibina dışında 180cm'yi aşmamalıdır.(Şekil 9b)

Not: Kat yüksekliği 270 cm’nin altında olan binalarda ve özel durumlardagaz şirketinin onayı esastır.

Şekil 9b - Normal kat yüksekliği olan binalar için sayaç montaj ölçüleri

3.5.46 Sayaçlar, ilgili görevlilerin kolayca girip muayene edebilecekleri vegöstergeleri kolaylıkla okuyabilecekleri, ayrıca arıza görevlilerinin gazırahatça kesip açabilecekleri şekilde aydınlık, havalandırılabilen rutubetsizve donmaya karşı korunan, çok sıcak olmayan (en çok 35°C) yerlereyerleştirilmelidir. Sayaçlar, tutuşabilir maddelerin bulunduğu yerlereyerleştirilmemelidir.

CGXFJ

34

3.5.47 G4 tipi konut sayaçlarının dışındaki tüm sayaçlarda pals üretimsistemi ve kit bağlantı konnektörü bulunacaktır.

3.5.48 Sayaçlardan ölçülen hacim değeri, otomatik hacim düzelticisivasıtasıyla veya düzeltme katsayısı (K) ile çarpılarak düzeltilmiş hacme

sistemlerinde otomatik hacim düzelticisinin bulunması zorunludur.

3.5.49 Saatteki tüketimi 100 m3‘ün üzerinde olan tesisatların sayaç çıkışınagaz kesme vanası istenilebilir.

3.5.50 Sayaçlar, yapılarda konut içlerine konulmamalıdır. Ancak ticariabonelerde yapı içine konması mecburiyeti bulunduğunda gaz dağıtımşirketinin onayı alınmalıdır. Sayaçlar; soba, fırın yanlarına, odalara,banyolara, tuvaletlere, mutfaklara, davlumbaz içerisine, içinde yatılanyerlere ve dükkân vitrinleri altına vb. yerlere konulmamalıdır. Sayaçlarınbulunduğu yerler, gıda maddeleri deposu, çöplük vb. şekilde kullanılmamalıve yakınına patlayıcı ve parlayıcı maddeler konulmamalıdır.

3.5.51 Abonelere ait sayaçlar, gaz dağıtım şirketinin onayını almak şartıyla,toplu bir yere konulduğunda mecbur kalınmadıkça, bir aboneye ait tesisatboruları başkasına ait bir mahalden geçirilmemelidir.

3.5.52 Gaz sayaçları balkon, konut ve asansör giriş kapılarının üstünekonulmamalıdır. Ancak, zorunlu hallerde gaz kuruluşunun onayı alınarakuygun bir yere monte edilebilir.

3.5.53 Merkezi sistem sayaçları kazan dairesi dışına yerleştirilmelidir.

3.5.54 Merkezi sistem sayaçlarının montajı, gaz dağıtım şirketi veyayeterlilik verdiği kurumlar tarafından yapılır. Gaz şirketine kaydıyapılmayan hiçbir sayaç monte edilemez.

3.5.55 Test nipelleri her sayaç sonrasına konulmalıdır. Test nipeli takılmasıiçin özel imal edilmiş bağlantı elemanları kullanılmalıdır.

3.5.56 Doğalgaz tesisatında; TS 5910 EN 1359’a uygun körüklü tip, TS EN12480, TS 5477 EN 12261 standardına uygun rotary veya türbin tip sayaçlarkullanılmalıdır. (Çizelge 4)

çevrilir. 300 mbar ve üzerinde doğalgaz kullanan müşterilerin ölçüm

35

Çizelge 4 - Tesisatta kullanılacak sayaç tipleri

3.5.57 Tesisat üzerine takılacak cihaz seçilirken, her cihazın asgari tüketimdebilerinin, sayaçların asgari okuma debisinden az olmamasına dikkatedilmelidir. Sayacın kalibrasyon sertifikasındaki asgari okuma değeri,kullanılacak cihazın ya da cihazların asgari tüketim debisinden büyükolmamalıdır. Büyük kapasiteli ısı merkezlerinde ise; oransal çalışan her birbrülörün minimum gaz yakma miktarı, tesiste kurulan sayacın alt okumalimiti ile uyumlu olmalıdır.

3.5.58 Rotary ve türbinli sayaçların montajı imalatçı katalog ve talimatlarınagöre TS 10942 EN 377 standardına uygun yağlanabilecek ve bakımıyapılabilecek şekilde dengesine ve eğimine dikkat edilerekyerleştirilmelidir. Sayaç ömrünün verimli olması, doğru ölçme yapması vearıza nedenlerinin başında gelen doğalgaz kirliliğindeki etkiyi en azaindirmek için sayaç girişine TS 10276 standardına uygun gözenek açıklığı50 µm olan filtre kullanılmalıdır.( Şekil 10). Türbinli tip sayaçlarda sayaç

SAYAÇ TİPİ SAYAÇ SINIFI Qmax (m3/h)

Körüklü Tip G4 6Körüklü Tip G6 10Körüklü Tip G10 16Körüklü veya Rotary G16 25Körüklü veya Rotary G25 40Rotary veya Türbin G40 65Rotary veya Türbin G65 100Rotary veya Türbin G100 160Rotary veya Türbin G160 250Rotary veya Türbin G250 400Rotary veya Türbin G400 650Rotary veya Türbin G650 1000Rotary veya Türbin G1000 1600Rotary veya Türbin G1600 2500Rotary veya Türbin G2500 4000Rotary veya Türbin G4000 6500Rotary veya Türbin G6500 10000

36

giriş ve çıkışında 5D mesafesinde bağlantı elemanı kullanılmamalıdır (Şekil11).

Açıklama

1-Küresel vana2-Filtre3-Rotary sayaç4-Flanş5- Boru

Şekil 10 - Rotary sayaçlara ait bağlantı detayı

Açıklama

1- Küresel vana 2- Filtre 3- Türbinmetre

Şekil 11 - Türbinli sayaçlara ait bağlantı detayı

Montaj sırasında sızdırmazlığı sağlamak amacıyla iki flanş arasınayerleştirilen klingirik contaya macun, silikon vb. sürülmemelidir.

Yüksek hız ve ani basınç, rotorların ayarını bozarak sayaca zararvereceğinden sayaç devreye alınırken yavaşça basınçlandırılmalıdır.

1 2 3

D

1 2 3Gaz akış yönü

min. 5D min. 5D

4 5

37

3.5.59 Şebeke gaz basıncının, çalışma basıncından büyük olduğudurumlarda standartlarına uygun bir regülatör ve emniyet tertibatıkullanılmalıdır.

3.5.60 Kazan dairesi gibi elektriğe bağımlı olarak çalışan gaz yakmasistemlerinde NORMALDE AÇIK/KAPALI selenoid vana (elle kurmalı)kullanılacaktır.

B-CİHAZLARIN YERLEŞTİRİLME KURALLARI

3.5.61 Daha önce cihaz takılmış bulunan binalara yeni cihaz takılırkenestetik kurallara uyulmalıdır. (bacaların aynı aksa getirilmesi vb. gibi )

3.5.62 Cihazların montaj yerleri ve bağlantıları işletme ve bakımınkolaylıkla yapılabileceği şekilde olmalıdır. Cihazların, bina yapı elemanınabağlantısı rijit olmalıdır. Her cihazın gaz girişine gazı kesici emniyet vanası(küresel vana) mutlaka konulmalıdır. Cihaz ile gaz hattı arasındaki bağlantıesnek, ondüleli, makaron kaplı paslanmaz çelik hortumdan oluşmalıdır.Cihaz esnek bağlantı elemanı TS 10670’e uygun olmalıdır. Esnek bağlantıelemanı alev ve sıcak gazlardan etkilenmeyecek bir biçimdeyerleştirilmelidir. Mutfak cihazlarının gaz hattı bağlantılarında kullanılacakolan esnek bağlantı hortumunun uzunluğu en fazla 90cm, diğer tip cihazlar(Kombi, Şofben, Soba vb.) için esnek bağlantı hortumunun uzunluğu enfazla 40cm olmalıdır.

1.A tipi (Bacasız) cihazlar

Bu tip cihazlar, yanma için gerekli havayı bulundukları ortamdan alıp,yanmış gazları yine aynı ortama veren cihazlardır. Bu tip cihazlarda oksijenazalması veya karbondioksit miktarının artması halinde gaz akışını kesecekemniyet sistemi bulunmalıdır. Yerleştirildikleri mahalde en az 150 cm2

serbest en kesite sahip havalandırma menfezi bulunmalıdır. Bu menfezlersürekli açık kalmalıdır.

1.1 Cihazların monte edilemeyeceği yerler

Bu tip cihazlar hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; yatak odası, banyo vetuvaletlere, binaların merdiven boşluklarına, genel kullanıma açıkkoridorlara, aydınlıklarına ve 12m3’den daha küçük hacimlereyerleştirilmemelidir.

2.B tipi (Bacalı) cihazlar

Bu tip cihazlar yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan alıp,yanmış gazları uygun bir baca vasıtası ile dışarı atan cihazlardır.

38

2.1 Cihazların monte edilemeyeceği yerler

Bu tip cihazlar binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açıkkoridorlarına, baca duvarları üzerine, apartman aydınlıklarına, hacim vebüyüklüğü ne olursa olsun; açık balkon, yatak odası, banyo ve tuvaletlere,net hacmi 8m³’den küçük mahallere, atmosfere açık alanlara içinde kolayyanabilen madde bulunan ve yanması hâlinde özel bir tehlike oluşturabilenoda veya bina bölümlerine, içinde patlayıcı maddeler bulunan mahallereyerleştirilmemelidir.

2.2 Cihazların monte edilecekleri yerler için genel kurallar

Yanma havasını tesis edildiği ortamdan alan ve 70 kW’ı geçmeyencihazların bulunduğu mahallerde direkt atmosfere açılan ve serbest en kesitalanı en az 150 cm2 olan havalandırma menfezi olmalıdır. Havasirkülâsyonu sağlanan bina aydınlıkları da menfez bağlantısı içinkullanılabilir.

2.3 Atık gaz tesisatı

• Cihazlar mümkün olduğunca baca çıkış deliği yakınına monte edilmeli,cihaz ile baca çıkış deliği arasındaki yatay bağlantı mesafesi kısa tutulmalıve bu mesafe 1m’i geçmemelidir. Ancak, montaj yeri bunu mümkünkılmadığı durumlarda baca yatay mesafesinin açındırılmış uzunluğu imalâtçıfirma kılavuzu doğrultusunda en fazla 2,5m olmalıdır.• Yanmış gaz boruları elle sökülmeyecek şekilde bağlanmalıdır. Atık gazboruları birbirine sızdırmaz şekilde bağlanmalı ve kullanılıyor ise ekyerlerindeki sızdırmazlık malzemeleri sıcağa dayanıklı olmalıdır.• Cihaz baca davlumbazından sonra dik olarak yükselen ve asgari uzunluğu40cm olan baca hızlandırma parçası olmalı ve hızlandırma parçasındansonra dirsek konulmalıdır. Atık gaz boruları, 2º - 3º ‘lik bacaya doğruyükselen eğim ile bağlanmalı ve bacaya, baca en kesitini daraltmayacakbiçimde monte edilmelidir. Yanmış gaz borularının kesiti, yanmış gazlarıkusursuz bir şekilde bacaya verebilecek büyüklükte seçilmelidir. Bacakesitleri, TS 11389 EN 13384–1’e göre hesaplanmalıdır.• Atık gaz boru malzemesi; TS EN 1856–2 veya TS EN 14471standartlarına uygun malzemeden olmalıdır. Kullanılacak malzeme, ilgilimalzeme standartlarına göre belirlenmiş sınıflandırmalara göre doğalgazlaçalışma koşullarına uygun olacak şekilde seçilmelidir.• Bacalı cihazlar ile birlikte TS EN 50291’e uygun karbonmonoksit algılamacihazları kullanılmalıdır.

39

3.B1 tipi (fanlı – bacalı) cihazlar

B1 Tipi Cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdanalan, açık yanma odalı, yanma ürünlerini bir vantilatör ve özel atık gazelemanları vasıtası ile doğrudan veya atık gaz bağlantı elemanları ve uygunbir baca vasıtası ile dış ortama veren, havalandırma ihtiyacı bakımından Btipi cihazlar ile aynı kategoride değerlendirilen cihazlardır.

3.1 Atık gaz tesisatı

Atık gaz tesisatında imalatçı firma tarafından temin edilen orijinal malzemekullanılmalıdır. Atık gaz tesisatının bir baca ile irtibatlandırılmasıdurumunda, kullanılan bacanın pozitif baca özelliklerini taşıması gerekir.Atık gaz boru çıkış ağızları, geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına,binaların havalandırma ve aydınlık boşluklarına, balkonlara (gömme veyakapalı), asansör boşlukları ve atık gaz çıkışını engelleyen çıkıntılı yapıkısımlarının altlarına, başka birimlere temiz hava sağlayan açıklıklara,binalar arası avlulara, doğrudan rüzgâr direncine maruz kalabilecek yerlerebağlanamaz.

4. C tipi (Denge bacalı) cihazlar

Bu tip cihazlar yanma için gerekli havayı dış ortamdan alıp, yanmış gazlarıyine dış ortama veren cihazlardır.

4.1 Cihazların montajının yapılamayacağı yerler

Binaların merdiven boşluklarına, genel kullanımına açık koridorlarına, bacaduvarları üzerine, imalatçı firmanın; cihazın kabinsiz çalışabileceğinibelgeleyemediği durumlarda, açık balkonlara, bina aydınlıklarına C tipicihazların montajı yapılmamalıdır.

4.2 Cihazların montajının yapılacağı yerler için genel kurallar

C tipi cihazların monte edildiği odaya ilişkin bir sınırlama yoktur (cihazlarodanın hacmi ve havalandırma biçimine bağlı olmaksızın monte edilebilir).İmalatçı beyanı doğrultusunda, koruyucu kabin içerisinde olmak şartıylaaçık alanlara da konulabilirler. Ayrıca cihaz ısıtılmayan bir mahale monteedilecek ise tesisat suyundaki donmaya karşı gerekli tedbirler alınmalıdır.

4.3 Atık gaz tesisatı

• C tipi gaz yakıcı cihazların atık gaz tesisatına ait boyutlandırma, cihazlarınanma ısıl yüklerine, cihazın sürekli devrede kalış süresine bağlı olarakbelirlenir. Bu cihazlarda yanma için temiz hava temini ve atık gaz çıkışını

40

sağlayan ve aynı zamanda üzerinde rüzgâra karşı koruyucu tertibatı dabulundurduğundan, imalâtçı firma tarafından temin edilen ve talimatlarındabelirtilen orijinal parçalar kullanılmalı ve bunlar imalâtçının talimatlarınagöre monte edilmelidir.• C tipi cihazlara ait baca çıkışları mutlaka doğrudan dış ortama açık, havasirkülâsyonu olan yerlere bağlanmalıdır.• Geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına, binaların havalandırma veaydınlık boşluklarına, balkonlara (gömme veya kapalı), asansör boşluklarıve atık gaz çıkışını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başkabirimlere temiz hava sağlayan açıklıklara, doğrudan rüzgâr direncine maruzkalabilecek yerlere bağlanmamalıdır.• C tipi cihazların atık gaz tesisatı için cihazın monte edildiği odaya ilişkinbir sınırlama yoktur. Bu cihazların atık gaz tesisatı gaz çıkış yeri şartları,boru çıkış ağzının çeşitli formlara göre konumları, düşey, yatay asgarimesafeleri vb ölçüleri ‘’atık gaz tesisatının boru çıkış mesafeleri ’’başlığıyla belirtilen kurallara uygun olarak yapılmalıdır.

4.4 Atık gaz tesisatının boru çıkış mesafeleri

Atık gaz tesisatının çatıdan yapılması durumunda; Atık gaz tesisatı imalatçıfirma talimatlarına göre, çatıdan yapılabilecek cihazlar çatı katlarına veyaçatı/teras altındaki odalara monte edilebilir. Ancak bu durumda;

Tavanın ateşe dayanıklı olması gerekir. Cihazın temiz yanma havasıtemini ve atık gaz çıkışını sağlayan ‘’atık gaz tesisatı’’ ile çatı arasıateşe dayanıklı malzeme ile izole edilmelidir.

Tavan ateşe dayanıklı malzemeden değil ise“atık gaz tesisatı” tavangeçişinden itibaren yanmayan malzeme ile izole edilmeli veya ayrıbir koruma borusu içine alınmalıdır.

Borularda yoğuşmayı önlemesi bakımından atık gaz tesisatının çatıarasında kalan kısmı mutlaka izole edilmelidir.

Atık gaz tesisatının çatıdan düşey veya yatay yapılması durumunda; Cihazanma ısıl gücü 50 kW’dan fazla değilse, yanma havası ve atık gaz boru çıkışağızları çatı üzerinden en az 40cm yüksekte olmalıdır. (Düşey ve yatay çıkışağızları ile ilgili örnekler Şekil 12’de gösterilmiştir). “C” tipi cihazlarda atıkgaz boru çıkış ağızlarının düşey veya yatay montajları, cihaza yağmur suyuvb. girmeyecek şekilde, gerekli tedbirler alınarak yapılmalıdır.

Atık gaz tesisatı boru çıkış ağzı, geçit alanlarındaki zeminden en az 2,0metre yükseklikte, yanmayan malzemeden yapılmış ve darbelere karşıkorunmuş olmalıdır. Boru ağzının taşıt trafiğine izin verilen yerlerde hasartehlikesine (örneğin; aracın çarpması) karşı ek koruyucu emniyet tedbirlerialınmalıdır. (Şekil 13)

41

Açık alanlarda baca çıkışı yerden en az 0.5m yükseklikte olmalı ve bacaçıkışları tel örgü kafeslerle korunmalıdır. (Şekil 13)C tipi cihazların atık gaz tesisatı, yanabilen malzemelerden alt, üst, yan50cm, karşısında ise en az 1m olmalıdır

Atık gaz çıkış ağzının karşı bina ile olan mesafesi, atık gaz atışdoğrultusunda en az 3m olmalıdır.

C tipi vantilatörsüz cihazların bina ön cephelerindeki atık gaz tesisatı boruağızları arasında yukarıya doğru en az 2,50 m uzaklık olmalıdır. Ayrıca bucihazların atık gaz çıkış ağzı üst kenarı, cihaz pencere altına monte edilmişise pencere alt kenarının 30cm altında olmalıdır.

Şekil 12 - C tipi cihazların çatıdan atık gaz boru çıkış ağızlarına aitörnekler

min. 40cm

min. 40cm

min. 40cm

min. 40cm

42

Şekil 13 - C tipi cihazların atık gaz ağızların yerleşimi

4.5 C Tipi Cihazların Kabin İçerisine Yerleştirilmesi

C tipi cihazlar yanma havası temini ve atık gazların dışarı atılmasıbakımından bulundukları mahal ile bağımlı olmadıklarından bu mahalinyanma havası temini için havalandırma ihtiyacı yoktur. Ancak cihazın kabiniçine yerleştirilmesi durumunda, cihazın ısınmasını önlemek maksadıylakabinin havalandırılması sağlanmalıdır. Cihaz kabin içine yerleştirilmiş ise,Çizelge 5’deki değerlere uygun olarak alt ve üstten iki havalandırma deliğiaçılmalıdır.

Çizelge 5 - C tipi cihazların kabin içine monte edilmesi durumundahavalandırma deliklerinin en kesit alanları

Çatıya olan mesafe Araç trafiği olan yerler

İnsanların geçtiği yerlerİnsan ve araç trafiğinin olmadığıyerlerde zeminden yükseklik

≥0,5 m

≥0,5 m

≥2m

Delik Yeri Doğrudan dış hava ile irtibatlı delikler Bina içi irtibatlı delikler

Üst 4,5 9

Alt 4,5 9

Kabin delikleri cihazın anma ısıl gücünün her kW’ı için cm2 olarak

43

Örnek: 24 kW’lık bir cihaz monte edilecek kabine, kabin dışarı ile irtibatlıise 4,5 x 24 = 110 cm²’lik iki delik, bina içi ile irtibatlı ise 9 x 24 = 220cm²’lik iki delik açılmalıdır.

Cihazın kabine mesafesi imalâtçı firma talimatlarına göre veya yan ve öntaraflardan en az 100 mm üst taraftan ise en az 300 mm olmalıdır. Cihazimalâtçı firma tarafından kabin ile birlikte bir ünite olarak yapılmış ve buşekilde pazarlanıyorsa, imalâtçı firma talimatları yeterli kabul edilir.

5.Yoğuşmalı cihazlar

Kullanma ve ısıtma sıcak suyunu sağlamak için, kullandıkları gazın yanmaısısı dışında atık gazın içindeki su buharını yoğuşturarak, buharın yoğuşmagizli ısısından da yararlanan genellikle “C” tipi denge bacalı olarak imaledilen cihazlardır.• Yoğuşmalı cihazlar, sadece cihaz odası olarak kullanılan müstakil birmahale tesis edilmiş ise mahal dışına da tüm elektriğinin kesilmesinisağlayacak şekilde ana kapatma şalteri konulmalıdır.• Merkezi ısıtma ve/veya kullanım alanı 250 m2'nin üstünde olup bireyselısıtma sistemine sahip gaz yakıt kullanılan binalarda; yoğuşmalı tip ısıtıcıcihazlar kullanılmalıdır.

5.1 Cihazların montaj yeri için genel kurallar

5.1.1 Yakma havasını dış ortamdan alan yoğuşmalı cihazlar

Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına, bacaduvarları üzerine, apartman aydınlıklarına, açık balkonlara, yatak odalarınave patlayıcı veya kolayca alev alabilen maddelerin depolandığı mahallerebağlanmamalıdır.• 50 kW üzeri kapasitelerdeki yakma havasını dış ortamdan alan yoğuşmalıcihazlar, sadece cihaz odası olarak kullanılan müstakil bir mahale tesisedilmelidir.• Yakma havasını dış ortamdan alan yoğuşmalı cihazların tesis edildiklerimahalde, dış atmosfere açılan en az 150 cm2 serbest en kesit alanlı birmenfez olmalıdır.

5.1.2 Yakma havasını bulunduğu ortamdan alan yoğuşmalı cihazlar

• Kapasite sınırlaması olmaksızın yakma havasını bulunduğu ortamdan alancihazlar, doğrudan dış ortama açılan havalandırma menfezi bulunan vesadece cihaz odası olarak kullanılan müstakil bir mahalle konulmalıdır.• Yakma havasını cihazın bulunduğu ortamdan alan yoğuşmalı cihazlarıntesis edildikleri mahalde, havalandırma açıklığı boyutlandırması Madde9.4’de belirtilen hesaplama yöntemi ile yapılmalıdır.

44

5.2 Atık gaz tesisatı

• Yoğuşmalı cihazlarda, cihazlar ile baca arasındaki atık gaz bağlantısı(duman kanalları) ve bacalar, üretici firmaya ait sistem sertifikasyonunasahip olmalı veya TS EN 1856–1, 1856–2, TS EN 13063–2 veya TSEN14471 standartlarından herhangi birinin belgelerine haiz olmalıdır.•Yoğuşmalı tip cihazlara ait atık gaz bağlantısı ve baca, tam sızdırmaz vestandartlara uygun ekipmanlardan oluşmalıdır.• Hermetik baca uygulamalarında (Konsantrik); duman kanalı ve bacasistemi, akredite kurumlarca onay verilmiş sistem sertifikasyonuna sahipolmalıdır.• Baca boyutlandırma hesabı, TS 11389 EN 13384–1 ve TS 11388 EN13384–2 standardına uygun yapılmalıdır.• Baca boyutlandırması negatif basınçlı baca sistemine göre yapılabilirancak bağlantı şekilleri pozitif basınçlı baca sistemine uygun olmalı ve bacasisteminde kullanılacak malzeme yoğuşan sıvıya mukavim olmalıdır.• Baca gazı hattında oluşan yoğuşma sıvısı tahliyesi için; duman kanalı vebacaların birbirine bağlantıları yatayla asgari 3o‘lik bir eğimle yapılmalı, 90o

‘lik dirsekler kullanılmamalıdır.• Metal bacanın periyodik kontrolü ve temizlenmesi amacı ile bacasistemine, tam sızdırmazlık sağlanmak şartıyla kontrol ve temizleme parçasıtesis edilmelidir.

5.3 Yoğuşma sıvısının tahliyesi

Cihazda meydana gelecek yoğunlaşma suyunu uygun bir şekilde tahliyeedecek bağlantı, imalâtçı firma talimatına uygun olarak yapılmalıdır.Isıtma işlemi esnasında yoğuşmalı kazanda ve baca gazı hattında oluşanyoğuşma sıvısının pH değeri 3–4 arasında olduğundan tahliyesi uygunşartlarda yapılmalıdır.• Anma ısı gücü 200 kW‘a kadar olan yoğuşmalı kazanlarda oluşanyoğuşma sıvısı nötralize edilmeden atık su şebekesine boşaltılabilir.• Anma ısı gücü 200 kW’tan büyük olan yoğuşmalı kazanlarda oluşanyoğuşma sıvısı nötralize edilerek pH değeri 6,5 – 9 arasına yükseltilmeli vebundan sonra atık su şebekesine boşaltılmalıdır.Yoğuşma sıvısı tahliyesinin kanal bağlantısı serbestçe görülebilir olmalıdır.Bu bağlantı eğimli olarak ve bir sifon kullanılarak ve uygun numune almatertibatları ile donatılmalıdır. Yoğuşma sıvısı tahliyesinde sadece korozyonadayanıklı malzemeler kullanılmalıdır. Ayrıca borularda ve bağlantıparçalarında galvanizli veya bakır alaşımlı malzeme kullanılmamalıdır.Düşük baca gazı sıcaklığı ve bunun sonucu olarak meydana gelen düşükçekiş güçleri ve baca gazlarının baca sisteminde yoğuşmaya devam etmelerinedeniyle baca gazı hattı üzerine drenaj hatları konulabilir; ancak budurumda yoğuşma sıvısı tahliyesinde sıvı birikimini sağlayan bir sifonmonte edilerek baca gazı sızıntısı önlenmelidir.

45

6.Birleşik (Kaskad) baca sistemi

Birbirleri ile mekanik ve elektronik olarak haberleşmeli çalışan, ihtiyacagöre sıralı devreye girerek yakıt tasarrufu sağlayan, kazan yedeklemesıkıntısının olmadığı, birden fazla cihazın hızlandırma parçalarının, yataydaoluşturulan kollektör ile ortak bir duman kanalına bağlandığı ve bacagazlarının atmosfere atılmasının ortak bir baca ile yapıldığı sistemdir (Şekil14).

Şekil 14 - Kaskad baca sistemi

• Isıtma kapasitesinin 100 kW ve üzerinde olması halinde, ilk yatırım veişletme maliyetleri ile birlikte enerji ekonomisi analizleri sonucunda dahaekonomik olduğu raporlanan kaskad kazan sistemleri kullanılabilir.• Kaskad baca sistemine dâhil olan cihazlar; aynı tür yakıt yakmalı vekapasiteleri aynı olmalıdır.• Kaskad baca sisteminde en fazla kaç cihazın kullanılabileceği akreditekuruluşlarca verilmiş olan raporlara göre belirlenmeli veya kullanılacakbaca hesap programları ile sınırlı olmalıdır. Baca boyutlandırma hesabı TS11388 EN 13384–2 standardına uygun olmalıdır. Duman kanalları vebacalar yoğuşma sıvısına mukavim olmalıdır. Hesaplamalarda kullanılacakprogramları TSE Belgesine sahip olmalıdır.• Kaskad sistemlerde cihazlar ile baca arasındaki atık gaz bağlantısı (dumankanalları) ve bacalar, üretici firmaya ait sistem sertifikasyonuna sahip olmalıveya TS EN 1856–1, 1856–2 veya TS EN 14471 uygunluk belgelerindenherhangi birine haiz olmalıdır ve sistemde kullanılması gerekebilecek geriakım güvenlik klapesi TS 11388 EN 13384–2 standardına göre seçilmelidir.• Kaskad sistemlerde cihazlar ile baca arasındaki atık gaz bağlantısı mutlakaüretici firmaya ait orijinal parçalardan oluşmalıdır.• Metal bacanın periyodik kontrolü ve temizlenmesi amacı ile bacasistemine, tam sızdırmazlık sağlanmak şartıyla kontrol ve temizleme parçasıtesis edilmelidir.

46

7. Radyant Isıtıcılar

Konut dışı mahallerde kullanılmak üzere planlanan, insan boyundan dahayükseğe asılarak tesis edilen, askı seviyesinin altındaki ortamı radyasyon(ışıma) ile ısıtacak şekilde tasarımlanmış, gaz yakan cihazlardır.

7.1 Parlak radyant ısıtıcı

İnsan boyundan daha yükseğe asılarak tesis edilen, askı seviyesininaltındaki ortamı, gazın seramik bir plaka veya metal kafes gibi malzeme dışyüzeyine yakın bir yerinde yanmasıyla, radyasyon (ışıma) ile ısıtacakşekilde tasarımlanmış, gaz yakan cihazdır.(TS EN 419–1)

7.2 Tüplü radyant ısıtıcı

İnsan boyundan daha yükseğe asılarak tesis edilen, askı seviyesininaltındaki ortamı, içinden yanma ürünlerinin geçtiği tüp veya tüpleriyardımıyla, radyasyon (ışıma) ile ısıtacak şekilde tasarımlanmış, gaz yakancihazdır.( TS EN 416–1, TS EN 777–1)

7.3 Cihazların yerleştirilme kuralları

• Yerleştirme odasının hacmi, yerleştirilen radyant ısıtıcıların kW’ı başınaen az 10m3 olmalıdır.• Yanma ürünlerine ait atık gazların cihazın tesis edildiği oda dışına atılmasıiçin bir baca veya bir tertibat mevcut ise, yanma ürünlerine ait çıkış yolukapanmaya karşı korumalı olarak tasarımlanmalı ve düzenlenmelidir.• Cihaz parçaları ve kontrol tertibatları ayar, bakım ve değiştirme içinkolayca erişilebilir şekilde düzenlenmelidir. Cihazların elektrik donanımı,elektrikten kaynaklanan tehlikelerden korunacak şekilde tasarımlanmalı,yapılmalı ve standartlara uygun olmalıdır.• Isıtıcılar mekanik hasar görmeyecekleri yerlere yerleştirilmeli veya etkinşekilde korunmalıdır.• Radyant tüplü ısıtıcı cihazlar, kolay tutuşabilen yanıcı ve patlayıcımaddelerin depolandığı mahallere yerleştirilmemelidir. Cihazlara ait üsthavalandırma açıklıkları cihaz montajının yapıldığı kot seviyesinden dahaüst noktada bulunmalıdır.• Isıtıcıları taşıyacak konsol, zincir ve benzeri elemanlar mekanikmukavemet açısından yeterli olmalı ve korozyona karşı korunmalıdır.• Isıtıcı cihazların yerleştirilmesinde genel kurallar için üretici firmatalimatları uygulanmalıdır. Sıcaktan etkilenebilen veya yanabilenmalzemelerle, ısıtıcı ve/veya baca arasındaki emniyet mesafeleri için üreticifirma talimatları uygulanmalıdır.

47

8. Doğalgazlı Elektrik Jeneratörleri

Doğalgazın yanması sonucunda açığa çıkan ısı enerjisini, elektrik enerjisineçeviren ve bir grup hâlinde çalışan, gidip gelme hareketli, içten yanmalımotorlardır (Şekil 15).

8.1 Cihazların monte edilecekleri yerler için genel kurallar

• Jeneratör dairesi olarak adlandırılan müstakil bir mahale veya açık alanatesis edilebilir. Yaşam mahallerine tesis edilemez.• Sıcak su kazanları, kızgın su kazanları, buhar kazanları, buhar jeneratörlerigibi yakma havasını, bulunduğu ortamdan alan cihazlarla aynı ortamdabulunmamalıdır. Elektrik jeneratörü dairelerinde katı, sıvı, gaz yakıt tankıveya depoları bulunmamalıdır.• Elektrik jeneratörü dairesi dışına elektrik jeneratörü dairesinin tümelektriğinin kesilmesini sağlayacak şekilde ana kapatma şalterikonulmalıdır.• Elektrik jeneratörü dairesi ara kat veya çatı katında olması durumunda,binanın yeni statik yük dağılımı uygun olmalıdır.• Elektrik jeneratörlerine ait doğalgaz boru hatlarının birleştirilmesi kaynakile yapılmalıdır.• Elektrik jeneratörü dairesinde emniyet kurallarına uyulmalıdır. Elektrikjeneratörlerinin egzoz sisteminde mutlaka susturucu bulunmalıdır.Jeneratörün yerleştirildiği zemine titreşimi iletmesini önlemek için titreşimizolatörleri kullanılmalıdır.• Elektrik jeneratör dairelerinde solenoid vana ile irtibatlandırılmış ve üsthavalandırmadan daha yüksek bir seviyeye en az 2 adet patlayıcı ortamkorumalı (ex-proof) gaz alarm cihazı tesis edilmelidir. Solenoid vana,oluşabilecek bir gaz kaçağı durumunda gaz alarm cihazından aldığı sinyaldoğrultusunda jeneratör dairesine gaz girişini engelleyecek bir noktayayerleştirilmelidir.• Boru hattı üzerindeki ayar, kumanda, ölçme ve kontrol cihazlarının dişlibağlantı ile yapılması durumunda TS61’e uyulmalıdır. Gaz kontrol hattıekipmanları Madde 10.2 ve Madde 10.3’e uygun olmalıdır. Atık gaz çıkışboruları sızdırmazlığı sağlayacak şekilde birleştirilmeli ve bağlantılardakullanılacak sızdırmazlık maddeler ısıya dayanıklı olmalıdır. Atık gaz çıkışborusu üzerinde ve yatayda, Elektrik jeneratörü baca adaptöründen sonra 3Dmesafede, bu sağlanamıyor ise düşeye dönüş dirseğinden 2D mesafede bacagazı analizi numune alma noktası bulunmalıdır.• Elektrik jeneratörlerinde, ithalatçı/imalatçı firma tarafından onaylı bacaayrıntıları, atık gaz tesisatında da, imalatçı firma tarafından temin edilen veimalatçı firma talimatlarında belirtilen orijinal parçalar kullanılmalıdır.Bunlar imalatçı talimatlarına göre monte edilmelidir.• Elektrik jeneratörlerine ait baca çıkışları mümkün olan en kısa mesafeden,mutlaka doğrudan dış ortama açık, hava sirkülasyonu olan yerlere bağlamalıve herhangi bir hava giriş noktasından en az 5 m uzağa atılmalıdır. Atık gazçıkış boruları; jeneratörün yerleştirildiği mahal dışındaki başka yaşam

48

mahallerinden geçirilmemelidir. Geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına,binaların havalandırma ve aydınlık boşluklarına, balkonlara, asansörboşlukları ve atık gaz çıkışını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına,başka birimlere temiz hava sağlayan açıklıklara, binalar arası avlulara,doğrudan rüzgâr direncine maruz kalabilecek yerlere bağlanmamalıdır.İnsanların geçtiği yerlerde, örneğin kaldırımlarda baca çıkış yüksekliği en az2,3 m olmalıdır. Açık alanlarda baca çıkışı yerden en az 1 m yükseklikteolmalıdır. Baca çıkışları dış darbeye maruz kalabileceği yerlerde paslanmazveya galvaniz çelik tel örgü kafeslerle korunmalıdır. Araç trafiğinin olduğuyerlerde bu durum oluşabilecek bir darbe göz önünde bulundurularakarttırılmalıdır. Dışarıya taşan çatı veya ahşap kaplamanın, üstten bacayauzaklığı en az 1,5 m olmalıdır.

8.2 Elektrik jeneratör dairesinde havalandırma

Elektrik Jeneratörlerinin soğutma havası ihtiyacı imalatçı firma tarafındanbelirtilmeli ve soğutma havasının geçeceği kesit hesaplanırken hava hızı 1–2m/s aralığında alınmalıdır.Elektrik jeneratörlerine ait havalandırma menfez kesitleri veyahavalandırma fan debileri belirlenirken; yakma havasının ve soğutmahavasının toplam değeri esas alınmalıdır.Yakma havası temini için tabii havalandırma kesit alanı Madde 9.4.1’e göre,cebri havalandırma Madde 9.4.2’ye göre hesaplanır.

Şekil 15 - Elektrik jeneratör dairesi

Gaz AlarmCihazı

Alt Havalandırma

Üst havalandırma

Şase

Elektrik Jeneratörü

Egzost

Soğutma HavasıTahliye Menfezi

49

9. Kazanlar - merkezi sistem kazanları

9.1 Genel Bilgi

Bir veya birden çok birimde ısıtmayı sağlamak maksadı ile doğalgazınyakılmasını sağlayan, ilgili mamul standartlarından (TS EN 303–1, TS EN303–3, TS 377 EN 12953, TS EN 12952, TS EN 12952 -1, TS 4040 ve TS4041) birindeki kurallara uygun olarak tesis edilmiş olan ve anma ısı güçleri70 kW ve daha büyük olan ısı üretme cihazlarıdır. Isı üreticisininyerleştirildiği mahallerdeki duvar ve tavan aralıklarının ölçüleri standartlardâhilinde, imalatçı tarafından şart koşulan değerlerin altına düşmemelidir.Bakım ve onarım amaçları için brülörün yerinden geri çıkarılması veya yanaalınması imkânını verecek yeterli alanlar mevcut olmalıdır.• Yeni yapılacak binalarda; toplam kullanım alanının 1000m2'den büyükolması halinde merkezi ısıtma sistemi yapılmalıdır.• Buhar kazanları ve buhar jeneratörlerinin yerleştirileceği hacimler içinyetkili kurum ve kuruluşlardan onay alınmalıdır.

Isı merkezlerinde çalışmalara başlamadan önce tam ve kapsamlı teknik etütyapılmalıdır. Bu çalışmalar yapılırken; ısı merkezinin toplam yükühesaplanarak gaz şirketinden gaz tedarik imkânı araştırılır. İlgili mevzuatlarve standartlar göz önünde bulundurularak uygun seçimler yapılarak tesisinprojelendirilmesi yapılıp onay alındıktan sonra tesisata başlanmasıgerekmektedir.

9.2 Dönüşüm

• Etiketi ve belgesi olmayan hiçbir kazan, doğalgaza dönüştürülmeyecektir.• Katı ve sıvı yakıtlı yarım silindirik kazanlar doğalgaza dönüştürülemez.• TSE belgesi olan katı yakıtlı tam silindirik kazanlar, doğalgaza dönüşümhalinde TS EN 303–3 (1000 kW’a kadar olan kazanlar için) veya TS 4040(1000 kW üzerindeki kazanlar için) standardı tarafından istenen verimşartlarını sağladığı, akredite uygunluk değerlendirme kuruluşları tarafındanyapılan verim raporu ile belgelendirilmesi halinde doğalgazadönüştürülebilir.• TSE belgesi olan tam silindirik sıvı yakıtlı kazanların doğalgazadönüşümü, kazan kapasitesi ve özelliklerine uygun doğalgaz brülörü (TSEN 676) kullanılması ve akredite olmuş kurum ve kuruluşlardan alınacakuygunluk raporu ile yapılabilir.• Bunun dışındaki imalatlarda ilgili kurum ve kuruluşlardan uygunlukraporu alınmalıdır.• Kalorifer kazanı değiştirilmesi gerektiğinde binanın ısı kayıpları gözönünde bulundurularak seçim yapılmalıdır. Bu seçimden uygulayıcı firmasorumludur.• Isıtma sisteminde kullanılan katı yakıtlı kazanlardan 15 yılını, sıvı ve gaz

50

yakıtlı kazanlardan 20 yılını dolduran kazanların değişimleri şarttır.Teknik etüd sonucunda durumları iyi olmayan (kullanılmasında teknikmahsur olan ve kullanıcı için ekonomik olmayan) kazanların yaş sınırınabakılmaksızın dönüşümü yapılmayacaktır.

9.3 Kazan dairelerinde ilave tedbirler

• Isı üreteçlerinin tesis edildiği mahallerde katı, sıvı, gaz yakıt tankı veyadepoları bulunmamalıdır.• Kazan dairesi kapıları yanmaz malzemeden (genelde çelik) ve dışarıyaaçılacak şekilde yapılmalıdır.• Kazan dairesi ara kat veya çatı katında ise binadaki yeni statik yükdağılımı, ilgili kurumların vereceği onay raporu neticesinde kontroledilmelidir.• Kazan dairelerinde bakım ve onarım amaçları için brülörün yerindençıkarılması veya yana alınması imkânını verecek, gerektiğinde kapısı daolan, yeterli alanlar mevcut olmalıdır. Ayrıca imalatçı tarafından şartkoşulan değerlerin altına düşülmemelidir.• Konutlarda, merkezi sistem ısıtmalarda binanın sıcak su ve mutfakkullanımı için ayrı bir hat/branşman tesis edilmelidir.• Kazan dairesine emniyet kuralları ve cihazların kullanım talimatlarıasılmalı, sertifikalı firma, kullandığı cihazlara (kazan, brülör) ait garantibelgelerini, yetkili servislerin listesini, acil durumlarda başvurulmasıgereken telefonları kullanıcıya vermelidir.• Konutlarda yedek kazan kullanımına binanın ısınma ve sıcak su ihtiyacınabakılarak gaz dağıtım şirketi tarafından karar verilmelidir.• Kazan dairesinde doğalgazı algılayacak gaz algılayıcıları kullanılacaktır.• Kullanılan gazın özelliği dikkate alınarak aydınlatma ve açma kapamaanahtarlarıyla panolar kapalı tipte uygun yerlere tesis edilmelidir.• Kazan dairesi tavanı mümkün olduğu kadar düz olmalı, gaz sızıntısıhalinde gazın birikeceği ceplerin bulunmamasına önem gösterilmelidir.• Bina sahibi, yöneticisi ısıtma sistemlerinin, ilgili yönetmelik ve/veyastandartlarda belirtilen periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulmasınıve ilgili mercilere raporlanmasını sağlamalıdır. Kazanlarda, biri işletmedöneminin başlangıcında, diğeri ortasında olmak üzere yılda en az iki kezbaca gazı analizi, bir kez de sistem bakımı yaptırılır. Sistem performansınınkontrolünü yaptırarak raporlamak bina sahibi, yöneticisi sorumluluğundadır.• Doğalgazlı kazan dairesini işletecek personel mutlaka yetkili bir kurumtarafından verilen doğalgazlı kazan dairesi işletmeciliği kursunu bitirdiğinedair sertifikalı olmalıdır. Yetkili bir kurum tarafından verilen kazan dairesiişletmeciliği kursunu bitirdiğine dair sertifikası bulunmayan şahıslar, kazandairesini işletmek üzere çalıştırılamaz.• Kazan dairesi kapısının, kaçış merdivenine veya genel kullanımmerdivenlerine direkt olarak açılmaması ve mutlaka bir güvenlik holüneaçılması gerekir.

51

• Gaz kullanılan mahallerde, gaz kaçağına karşı doğal veya mekanikhavalandırma sağlanması gerekir.• Her kazan dairesi için özel topraklama sistemi yapılması gerekir.•Kazan dairelerinde bulunan doğalgaz tesisatının veya bağlantıelemanlarının üzerinde ve çok yakınında yanıcı maddeler bulundurulamaz.• Doğalgaz kullanım mekânlarında herkesin görebileceği yerlere doğalgazile ilgili olarak dikkat edilecek hususları belirten uyarı levhaları asılmalıdır.• Brülörlerde alev sezici ve alevin geri tepmesini önleyen armatürlerkullanılmalıdır.• Bina servis kutusu veya servis vanası, gaz şirketinin acil ekiplerininkolaylıkla müdahale edebileceği şekilde muhafaza edilmelidir. Servis kutusuveya servis vanası önüne, müdahaleyi zorlaştıracak malzeme konulamaz vearaç park edilemez.• Bina içi tesisatın, gaz kesme tüketim cihazlarının ve bacaların periyodikkontrolleri ve bakımları yetkili servislere yaptırılır.• Doğalgaz kullanıcılarının tesisatlarını tanıması, gaz kesme vanalarınınyerlerini öğrenmesi ve herhangi bir gaz kaçağı olduğunda buna karşı harekettarzına dair bilgi sahibi olması gerekir.• Daha önce kabulü yapılan tesisatlardaki tadilatlarda; sistem mevcutkurallara uygun hale getirilecektir.

9.4 Havalandırma

Doğalgaz kullanılacak mahallerde gerekli yanma havasının sağlanması vemuhtemel gaz kaçaklarında, ortamda gaz birikimini önlemek amacıylahavalandırma yapılması gerekmektedir. Havalandırma doğal veya mekanikyöntemler ile yapılabilir. Zorunlu haller dışında doğal havalandırma tercihedilmelidir.

Havalandırma sistemi üç farklı şekilde yapılabilir.

a) Doğal Havalandırma: Taze hava uygun boyutlardaki alt menfezler ilesağlanır. Egzost havası daha küçük boyutlardaki üst menfezlerden atılır.

b) Yarı Cebri Havalandırma: Taze hava alt menfezlerden fan vasıtası ilecebri olarak sağlanır. Egzost havası üst menfezlerden atılır.

c) Cebri Havalandırma: Taze hava alt menfezlerden fan vasıtası ilesağlanır ve egzost havası yine bir fan vasıtası ile üst menfezlerden atılır.

• Isı üretecine ait yakma sisteminin her devreye girişinden veya tekrarçalıştırılmasından önce yanma odasının doğal veya cebri olarakhavalandırılması TS EN 676’daki kurallara uygun olarak sağlanmalıdır. Busistem ile yakma düzeninin çalışmasını etkilemeden gerekli yanma havasıtemin edilip, kazan dairesinin havalandırması gerçekleştirilmelidir.

52

• Kazan dairesi havalandırması doğrudan dış ortama açılmalıdır. Kazandairesi toprak kotunun altında kalıyor ve havalandırma uygun boyutlardakanallar ile cebri olarak yapılıyor ise havalandırma fanlarından birinin devredışı kalması durumunda brülörün de devre dışı kalmasını sağlayan otomatikkontrol sistemi kullanılmalıdır. Havalandırma tesis edilirken kazandairesinde asla negatif basınç oluşmaması sağlanmalıdır. Taze havanın tabiiolarak çekilmesi ve egzost havasının fan ile atılması, kazan dairesindenegatif basınç yaratacağından ve dumanın akış yönünüdeğiştirebileceğinden dolayı sistem olarak kullanılamaz.• Üst ve alt menfezler mümkün olduğu kadar mahalin üst ve alt seviyelerinekısa devre hava akımının engellenmesi için birbirlerinden mümkünolduğunca uzak yerleştirilmelidir. Böylece pratik olarak sistemin çalışmasısağlanır ve by-pass (kısa devre) olayı önlenir.•Üst havalandırma menfezi tavandan en fazla 40cm aşağıda, althavalandırma menfezi döşemeden en fazla 45cm yukarıda olacak şekildeaçılmalıdır.• Kanal uzunluğu (yatay ve düşey uzunluklar ile dirsek eşdeğer uzunluklarıtoplamı) 10m ve üzerinde ise havalandırma mekanik olarak yapılmalıdır.Havalandırma kanallarında 900’lik dirsek eşdeğer uzunluğu 3m, 450’likdirsek eşdeğer uzunluğu 1,5m ve ızgaralar için eşdeğer uzunluk 0,5malınmalıdır. Izgara aralıkları en az 10mm x 10mm olmalıdır.• Havalandırma, yangın ve dumanı en az 90 dakikalık sürede (yangın dirençsüresi) kazan dairesinden ve ateşleme düzenine ait odalardan diğer odalarataşımayacak biçimde yapılmalıdır.• Hava kanalları diğer hava kanalları ile bağlantılı olmamalı, gerektiğizaman temizlenebilmelidir.• Mutfak cihazlarının bulunduğu mahalde yapılacak havalandırma kanalıveya menfezin doğru pozisyonda yerleştirilmiş olmasına dikkat edilmelidir.Cihazların üzerine gelip yanmayı bozacak ya da alevi söndürebilecekşekilde yapılan montajlardan kaçınılmalıdır.

9.4.1 Tabii havalandırma (Atmosferik ve fanlı brülörlü kazanlar)hesabıToplam kurulu gücü 1000 kW’ın altında olan kazan dairelerininhavalandırmasında, doğrudan dışarı açılan menfezler için yeterli kesit alanıaşağıdaki eşitliğe göre hesaplanmalıdır.

SA = F × a × 2,25 × (∑ Qbr +70)

Burada:

SA: Alt havalandırma net kesit alanı (cm2)

F: Menfezin geometrisine bağlı olarak aşağıdaki şartlara göre değişir.

53

F=1: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 1,5 katından fazla olmayan),F=1,1: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 5 katına kadar olan),F=1,25: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 10 katına kadar olan),F=1: Dairesel,F=1,2: Izgaralı,

a: Menfezin ızgara katsayısı (ızgarasız olduğunda a=1,ızgaralı olduğundaa=1,2)

∑ Qbr: Toplam anma ısı gücü (kW)

Toplam kurulu gücü 1000 kW’ın üzerinde olan kazan dairelerininhavalandırmasında toplam anma ısıl gücünün her 1 kW’ı için 1,6 m3/h havaihtiyacı vardır. Buradan hareketle doğrudan dışarı açılan menfez için gereklikesit alanı aşağıdaki eşitliğe göre hesaplanmalıdır.

SA= ∑ Qbr / 3600

Burada:

∑Qbr: Toplam anma ısıl gücü (kW),SA: Menfez kesit alanıdır (m2).

Pis hava atış miktarı (üst havalandırma), toplam anma ısıl gücünün her1kW’ı için 0,5m3/h olmalıdır. Buradan hareketle pis hava atışı için gereklimenfez kesit alanı aşağıdaki eşitliğe göre hesaplanmalıdır.

Sü= SA×0,6

Burada:

Sü: Pis hava atışı için net kesit alanıdır (m2).

9.4.2 Cebri havalandırma (Atmosferik ve fanlı brülörlü kazanlar)hesabı

Tabii olarak havalandırılması mümkün olmayan kazan dairelerinin cebriolarak havalandırılması gerekir. Cebri havalandırma için gerekli en az tazehava ve egzoz havası miktarları brülör tipine ve kapasitesine göre aşağıdakieşitliklere göre hesaplanmalıdır.

54

9.4.2.1 Üflemeli brülörler için

Alt havalandırma hesabı;

Vhava = Qbr ×1,184×3,6 (m3/h)

Sa = Vhava / ( 3600×V ) (m2)

Burada:

Qbr: Anma ısı gücü (kW)V: Kanaldaki hava hızıdır, 5 ile 10 arasında alınmalıdır (m/sn)

Üst havalandırma hesabı;

VEgzost = Qbr ×0,781×3,6 (m3/h)

SÜ = VEgzost/ (3600×V ) (m2)

Burada:V: Kanaldaki hava hızıdır, 5 ile 10 arasında alınmalıdır (m/sn)

9.4.2.2 Atmosferik brülörler için

Alt havalandırma hesabı;

Vhava = Qbr ×1,304×3,6 (m3/h)

Sa = Vhava / ( 3600×V ) (m2)

Burada:

Qbr: Anma Isı Gücü (kW)V: Kanaldaki hava hızıdır, 3 ile 6 arasında alınmalıdır (m/sn).

Üst havalandırma hesabı;

VEgzost = Qbr ×0,709 ×3,6 (m3/h)

SÜ = VEgzost/ (3600×V ) (m2)

Burada:

V: Kanaldaki hava hızıdır, 3 ile 6 arasında alınmalıdır (m/sn)

55

Not: Havalandırma sistemlerinde kullanılacak elektrik motorları ex-proofolacaktır.

9.5 Elektrik tesisatı

• Isıtma gücü en az 50 kW olan yakma sistemine ait elektrik tesisatı TS11396’ya uygun olmalıdır. Brülör ve ısı üreteci ile brülör kontrol cihazlarınaait fiş priz bağlantı elemanları işletme şartlarına uygun olmalıdır.• Kazan dairelerinde, muhtemel tehlikeler karşısında, kazan dairesinegirilmesine gerek olmaksızın dışarıdan kumanda edilerek elektriğininkesilmesini sağlayacak biçimde ilave tesisat yapılmalıdır. Elektrikle çalışanayar elemanlarına sahip bütün gaz yakma tesislerinin devre dışıedilebilmeleri için, ısı üreteçlerinin yerleştirildiği mahalin (kazan dairesi)dışına, kolayca ulaşılabilir ve herhangi bir tehlikenin de meydana gelmesinesebep olmayacak bir yere ana şalter yerleştirilmelidir.• Herhangi bir tehlike anında gazı kesecek olan ana kapama vanası ileelektrik akımını kesecek ana şalter ve ana elektrik panosu kazan dairesidışında kolayca ulaşılabilecek bir yere konmalıdır. Gaz ana vanasının yerinigösteren plaka, bina girişinde kolayca görülebilecek bir yere asılmalıdır.Ana elektrik panosunun kazan dairesi içerisinde olması hâlinde, kazandairesinde bulunan ve enerjinin alınacağı enerji tablosunun, etanj tipipatlama ve kıvılcım güvenlikli olması, kumanda butonlarının pano önkapağına monte edilmesi ve kapak açılmadan butonlar ile çalıştırılması vekapatılması gerekir. Kullanılan gazın özelliği dikkate alınarak, aydınlatmave açma-kapama anahtarları ile panolar, kapalı tipte uygun yerlere tesisedilmelidir. Kullanılan gazın özelliği dikkate alınarak, tablolar, anahtarlar,prizler, borular gibi bütün elektrik tesisatının ilgili yönetmeliklere ve TürkStandartlarına uygun olarak tasarlanması ve tesis edilmesi gerekir. Butesisat ve sistemlerde kullanılacak her türlü cihaz ve kabloların ilgilistandartlara uygun olması gerekir. Yapılan seçimlerle sistemin emniyetli birşekilde devreden çıkması ve güvenli bir şekilde çalışmaya devam etmesisağlanmalıdır.• Kazan dairelerinde aydınlatma; tavandan en az 50cm sarkacak veya üsthavalandırma seviyesinin altında kalacak şekilde veya yan duvarlara tespitedilecek etanj tipi flüoresan veya contalı glop tipi armatürler ile yapılır vetesisat antigron olarak tesis edilir.• Isı merkezlerinin girişinde 1 adet emniyet selonoid vanası bulunması ve buvananın en az 2 adet patlama ve kıvılcım güvenlikli (ex-proof) kademeayarlı gaz sensöründen kumanda alarak çalışması gerekir. Büyük tüketimliısı merkezlerinde, entegre gaz alarm cihazı kullanılması da gerekir.• Kazan dairesi topraklaması 21.8.2001 tarihli ve 24500 sayılı ResmiGazetede yayımlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğineuygun şekilde yapılmalıdır.• Cebri havalandırma gereken yerlerde fan motorunun brülör kumandasistemi ile paralel çalışması ve fanda meydana gelebilecek arızalarda brülör

56

otomatik olarak devre dışı kalacak şekilde otomatik kontrol ünitesiyapılması gerekir. Hava kanalında gerekli hava akışı sağlanmayan hâllerde,elektrik enerjisini kesip brülörü devre dışı bırakması için, cebri havakanalında duyarlı sensör kullanılmalıdır. Brülör ve fan ayrı ayrı kontaktörtermik grubu ile beslenir.

10.Brülör

Gazı yakma havası (oksijen) ile belirli oranlarda karıştıran ve ısı ihtiyacınagöre gerekli gaz/hava karışımı oranını, alevin biçim ve büyüklüğünüayarlamak suretiyle tam yanmayı sağlayan, TS 11391, TS EN 676standardına uygun otomatik veya yarı otomatik kumanda, kontrol, ayar,ateşleme ve güvenlik tertibatıyla donatılan ve gerektiğinde yakma havasınıcebri veya tabii olarak sağlayan elemanları ihtiva eden yakma sistemidir.

10.1Brülör seçimi

Gaz brülörleri TS EN 676 veya TS 11042 EN 298 standartlarına uygunolmalıdır. Brülör kazana uygun olarak seçilmelidir. Projede belirtilen kazankapasitelerine uygun, tespit edilen yakıt miktarını yakacak özelliklerdebrülör seçilmelidir. Brülör seçiminde doğalgazın alt ısıl değeri 8250 kcal/m3

olarak alınmalıdır. Cihazın tüketeceği yakıt miktarı aşağıdaki eşitliğe görehesaplanmalıdır. Cihaz verim değerleri akredite bir kuruluşçabelgelenemediği takdirde % 85 olarak alınır.

B= Q/(Hu×ŋ)Burada;

B = Yakıt miktarı, (m3/h)Q = Kazan kapasitesi (kcal/h),Hu = Yakıtın alt ısıl değeri (kcal/m3)ŋ = Verim ( %) olarak alınmalıdır.

Merkezi ısıtma sistemlerinde kullanılacak cebri üflemeli brülörlükazanlarda;

a) 50 kW - 500 kW arasında ısıtma kazanı kapasitesine sahip sistemlerde ikikademeli veya oransal kontrollü brülörler,

b) 500 kW ve üzerinde ısıtma kazanı kapasitesine sahip sistemlerde oransalkontrollü brülörler kullanılmalıdır.

57

10.2 Brülör gaz kontrol hattı ve donanımları

Gaz brülörleri, yerine sabit ve sağlam şekilde bağlanmalıdır. Brülör gazkontrol hattı başındaki küresel vanadan sonra sistemde oluşabilecektitreşimlerin doğalgaz hattına geçişini önlemek amacı ile kompansatör tesisedilmelidir (TS 10880).Brülör gaz kontrol hattı sabit bir mesnet iledesteklenmelidir.Brülör gaz kontrol hattı donanımları, doğalgaz yakan cihazların (brülör, bekvb.) emniyetli ve verimli olarak çalışmalarını temin etmek maksadıyla tesisedilen sistemlerdir. Gaz kontrol hattında kullanılacak olan donanımlaryakıcının kapasitesine, brülör tipi ve şekline bağlı olarak değişiklik gösterir.Buna göre gaz kontrol hattındaki donanımlar belirlenirken sisteminözellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Brülörün ve gaz kontrol hattıdonanımlarının yakma sistemine uygunluğu brülör firmasınınsorumluluğundadır. (TS EN 676, TS 11391, TS 11042 EN 298)

1. Brülör vanası

Servis ve emniyet amacıyla gaz açma/kapamayı temin etmek için kullanılanküresel vanadır. Her brülör gaz kontrol hattı girişine bir adet küresel vanakonulmalıdır. (TS EN 331, TS 9809)

2. Kompansatör

Brülördeki titreşimin tesisata geçişini zayıflatmak için kullanılan donanımolup TS 10880’e uygun üniversal tip (eksenel hareket, açısal hareket veyanal eksen sapmalarını karşılayabilen) olmalıdır.

Şekil 16 – Kompansatörler ve hareketleri

Açısal Yanal Eksenel

58

3. Manometre

Hat üzerindeki gaz basıncını ölçmek için kullanılan ekipmandır. Gaz kontrolhattındaki manometreler musluklu tipte olmalıdır.

4. Filtre

Filtreler, ilk otomatik ayar elemanından önce gaz kontrol hattıdonanımlarını kirlilikten korumak amacı ile yerleştirilen ekipmandır.Kullanılacak filtre TS 10276’ya uygun ve göz açıklığı 50 µm veya dahaküçük olmalıdır.

5. Gaz basınç regülatörü

Gaz kontrol hattı girişindeki gaz basıncını brülör için gerekli basıncadüşüren donanımdır. Gaz kontrol hattı ekipmanlarının dayanım basıncı,regülatör giriş basıncının 1,2 katından küçük olması durumunda anikapatmalı regülatör kullanılmalıdır. (TS EN 88, TS 10624, TS 11390 EN334)

6. Emniyet tahliye vanası (Relief valf)

Sistemi aşırı basınca karşı koruyan anlık basınç yükselmelerinde fazla gazısistemden tahliye ederek regülatörün devre dışı kalmasını önleyendonanımdır. Ani kapamalı regülatör kullanılması durumunda bulunmalıdır.

7. Asgari gaz basınç algılama tertibatı (Asgari gaz basınç presostatı)

Regülatör çıkışındaki gaz basıncının brülörün normal çalışma basıncınınaltında kalması durumunda solenoid vanayı kumanda ederek akışınkesilmesini sağlayan donanımdır. Tüm gaz kontrol hatlarında bulunmalıdır(TS EN 1854).

8. Azami gaz basınç algılama tertibatı (Azami gaz basınç presostatı)

Regülatör çıkışındaki gaz basıncının brülörün normal çalışma basıncınınüstüne çıkması durumunda solenoid vanayı kumanda ederek gaz akışınıkesen donanımdır (TS EN 1854).

9. Otomatik kapama vanası (Solenoid vana)

Sistemin devre dışı kalması gerektiği durumlarda aldığı sinyallerdoğrultusunda gaz akışını otomatik olarak kesen ve ilk çalışma esnasındasistemin emniyetli olarak devreye girmesini sağlayan donanımdır.70 kW kapasiteye kadar olan sistemlerde gaz kontrol hattında iki adet seri

59

olarak bağlanmış B sınıfı, 70 kW üzeri kapasitelerde ise iki adet seri olarakbağlanmış A sınıfı solenoid vana bulunmalıdır (TS EN 161).

10. Sızdırmazlık kontrol cihazı (Vana doğrulama sistemi)

Otomatik emniyet kapama vanalarının etkin bir şekilde kapanıpkapanmadığını kontrol eden ve vanalardaki gaz kaçaklarını belirleyendonanımdır.1200 kW’a kadar olan kapasitelerde bulunması tavsiye edilir. 1200 kW veüzeri kapasiteli sistemlerde ve ayrıca kapasitelerine bakılmaksızın, kızgınyağ, kaynar sulu, alçak ve yüksek basınçlı buharlı sistemlerdekullanılmalıdır(TS EN 1643).

10.3 Fanlı brülör gaz kontrol hattı ekipmanları

10.3.1 QB ≥ 1200 kW ve ani kapatmalı regülâtör kullanılması durumundagaz kontrol hattı ayrıntısı Şekil 17’de gösterildiği gibi olmalıdır.

Açıklama

1- Küresel vana 7- Relief valf2- Kompansatör 8- Tahliye hattı (vent)3- Test nipeli 9- Presostat (Asgari gaz basınç)4- Filtre 10- Solenoid valf5- Manometre (musluklu) 11-Brülör6- Gaz basınç regülâtörü 12- Sızdırmazlık Kontrol Cihazı

Şekil 17 - QB≥ 1200 kW ve Ani kapatmalı regülâtör kullanılmasıdurumunda gaz kontrol hattı ayrıntısı

60

10.3.2 QB< 1200 kW ve ani kapatmalı regülâtör kullanılması durumundagaz kontrol hattı ayrıntısı Şekil 18’de gösterildiği gibi olmalıdır.

Açıklama

1- Küresel vana2- Kompansatör3- Test nipeli4- Filtre5- Manometre (musluklu)6- Gaz basınç regülâtörü7- Relief valf8- Tahliye hattı (vent)9- Presostat (Asgari gaz basınç)

10- Solenoid valf11- Brülör

Şekil 18 - QB< 1200 kW ve ani kapatmalı regülâtör kullanılmasıdurumunda gaz kontrol hattı ayrıntısı

61

10.3.3 QB< 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrolhattı ayrıntısı Şekil 19’da gösterildiği gibi olmalıdır.

Açıklama

1- Küresel vana2- Kompansatör3- Test nipeli4- Filtre5- Manometre (musluklu)6- Gaz basınç regülâtörü7- Tahliye hattı (vent)8- Presostat (Azami gaz basınç)9- Presostat (Asgari gaz basınç)10-Solenoid valf11-Brülör

Şekil 19 - QB< 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gazkontrol hattı ayrıntısı

62

10.3.4 QB≥ 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrolhattı ayrıntısı Şekil 20’de gösterildiği gibi olmalıdır.

Açıklama

1- Küresel vana2- Kompansatör3- Test nipeli4- Filtre5- Manometre (musluklu)6- Gaz basınç regülâtörü7- Tahliye hattı (vent)8- Presostat (Azami gaz basınç)9- Presostat (Asgari gaz basınç)10-Solenoid valf11-Brülör12-Sızdırmazlık kontrol cihazı

Şekil 20 - QB≥ 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gazkontrol hattı ayrıntısı

63

10.3.5 Atmosferik brülör gaz kontrol hattı donanımları

Açıklama

1- Küresel vana2- Manometre3- Gaz filtresi4- Test nipeli5- Gaz basınç regülatörü6- Relief valf7- Tahliye hattı (vent)8- Presostat (Asgari gaz basınç)9-Solenoid valf10-Brülör

Şekil 21 - Atmosferik brülör gaz kontrol hattı ekipmanları

Üflemeli ve atmosferik brülör gaz kontrol hatlarında, ani kapamasızregülatör kullanılacak ise kullanılacak tüm armatürlerin dayanım basınçlarıregülatör giriş basıncının 1,2 katından küçük olmamalıdır.

Multiblok armatür kullanılması durumunda, bu armatür içerisinde Şekil 17–21 ‘de belirtilen ekipmanlar bulunmalı ve toplam basınç kayıplarıbelgelendirilmelidir.

Kontrol sistemlerinin tahliye hatları en az DN 15 olmalı ve boşaltmaağızları, can ve mal güvenliğini sağlayacak şekilde emniyetli bir yere(atmosfere), tercihen çatı seviyesi üzerine çıkarılmalıdır. Çatı seviyesiüzerine çıkarılması mümkün olmuyorsa, tahliye hatları yanıcı gazlarınbulunmadığı, trafik zemininden en az 2,5 metre yükseklikte ve atılan gazınpencere, hava girişleri v.b. yerlerden binalara girip birikemeyeceği riskoluşturmayan noktalara uzatılıp bırakılmalıdır. Gaz tahliye boruları,korozyona karşı korunmalı, rüzgâr vb. etkisi ile geri tepme yapabilecekyerlere bırakılmamalıdır.

64

4.KONUTLARDA VE ISI MERKEZLERİNDE BACALAR

Atık gaz bacaları 4 ana gruba ayrılır.A. Adi bacalarB. Ortak bacalarC. Müstakil bacalarD. Hava-atık gaz baca sistemleri

A. Adi bacalar

Tek kolon halinde zeminden çatıya kadar yükselen, birden fazla biriminkullanabileceği şekilde tasarımlanmış bacalara adi baca denir. Bu tipbacalara doğalgaz cihazları bağlanmaz. (Şekil 22).

B. Ortak (Şönt) bacalar

Zeminden çatıya kadar yükselen ana baca ve buna bağlanan her birime aitbranşmanlardan meydana gelen bacaya ortak (şönt) baca denir. Bu tipbacalara doğalgaz cihazları bağlanmaz.(Şekil 22).

C. Müstakil (Ferdi) bacalar

Tek kolon halinde hitap edeceği birimden çatıya kadar yükselen ve sadecebir birimin kullanımına göre tasarlanmış bacalara müstakil baca denir.Bacalı cihazlar, sadece müstakil bacalara bağlanabilir. Asgari etkili bacayüksekliği 4 m olmalıdır. (Şekil 22)

Şekil 22 - Bacalar

Adi Baca Müstakil Baca Ortak(Şönt)Baca

65

4.1 Cihaz baca kanalları ve bağlandıkları bacalar ile ilgili genelhususlar

• Bacalar; ısı, yoğuşma ve yanma ürünlerinden etkilenmeyecekmalzemeden, ilgili standart (TS EN 1856–1, TS EN 1856–2, TS EN 1447,TS EN 13063–1, TS EN 13063–2 veya TS EN 14471) uygunluk belgesinesahip malzemeden imal edilmelidir. Kullanılacak malzeme, ilgili malzemestandartlarına göre belirlenmiş sınıflandırmalara göre doğalgazla çalışmakoşullarına uygun olacak şekilde seçilmelidir Atık gaz boru malzemesi; TSEN 1856–2 veya TS EN 14471 standartlarına uygun malzemeden olmalıdır.• Yanmış gaz boruları galvaniz sac, asbest, alüminyum malzeme ve plastikmalzemelerden yapılamaz.• Yanmış gaz boruları elle sökülmeyecek şekilde bağlanmalıdır. Atık gazboruları birbirine sızdırmaz şekilde bağlanmalı ve kullanılıyor ise ekyerlerindeki sızdırmazlık malzemeleri sıcağa dayanıklı olmalıdır.• Cihazlar mümkün olduğunca baca çıkış deliği yakınına monte edilmeli,cihaz ile baca çıkış deliği arasındaki yatay bağlantı mesafesi kısa tutulmalıve bu mesafe 1m’i geçmemelidir. Ancak, montaj yeri bunu mümkünkılmadığı durumlarda baca yatay mesafesinin açındırılmış uzunluğu imalâtçıfirma kılavuzu doğrultusunda en fazla 2,5m olmalıdır. Cihaz bacadavlumbazından sonra dik olarak yükselen ve asgari uzunluğu 40cm olanbaca hızlandırma parçası olmalı ve hızlandırma parçasından sonra dirsekkonulmalıdır. Bacaya irtibatı sağlayan atık gaz borularında 90°’likdirseklerden kaçınılmalıdır.• Atık gaz boruları, 2º - 3º ‘lik bacaya doğru yükselen eğim ile bağlanmalı vebacaya, baca en kesitini daraltmayacak biçimde monte edilmelidir. Yanmışgaz borularının kesiti, yanmış gazları kusursuz bir şekilde bacayaverebilecek büyüklükte seçilmeli, dairesel kesitler tercih edilmelidir. Bacakesitleri, TS 11389 EN 13384–1’e göre hesaplanmalı, tasarım ve montajı TSEN 15287–1 standardında yer alan koşullara uygun olmalıdır.• Atık gaz bacaları düşey olmalıdır. Düşey doğrultuda, ancak bir kez 30ºyigeçmeyen sapma olabilir.• Bacalı cihazlar ile birlikte TS EN 50291’e uygun karbonmonoksit algılamacihazları kullanılmalıdır.• Atık gaz boruları başka kat hacimleri içerisinden ve başka oturmamahalleri içerisinden geçirilmemelidir. Atık gaz boruları yanıcı ve patlayıcımaddelerin bulunduğu mahaller, yatak odaları, banyo ve tuvaletlerdengeçirilmemelidir.• Atık gaz boruları kapı pencere gibi yapı elemanlarından en az 20 cmuzaklıkta olacak şekilde yerleştirilmelidir. TS 3541’e göre ısı yalıtımıyapılması durumunda bu mesafeler % 25 oranında azaltılabilir. Atık gazborularının en kesit alanı cihazın davlumbaz çıkışındaki en kesit alanındanküçük olmamalıdır.• Vantilatör veya baca fan kiti doğrudan bacaya bağlanmamalıdır.

66

•Cihazların bağlandığı bacalara mutfak aspiratörü bağlanmamalıdır.• Birbirinden farklı yüksekliklere sahip bitişik binaların bacalarında; dahadüşük seviyede olan binaya ait bacaların komşu binaya olan mesafesiminimum 6m olmalıdır. Bu sağlanamıyor ise bacalar yüksek olan binaseviyesine kadar yükseltilmeli ve ait olduğu bina mahyasını en az 0,8 müzerine kadar çıkarılmalıdır.• Bacaların çıkışına baca kesitini daraltmayacak şekilde baca şapkasıkonulmalıdır.• Metal bacalar eğer mevcut ise bina topraklama tesisatına irtibatlandırılmalıveya özel olarak topraklaması sağlanmalıdır.

4.2 Baca kesit hesabı

• 30 kW ve altı kapasitelerdeki cihazlar için binalardaki dairesel kesitli(D=13 cm.) bacalar kullanılabilir. Baca çapının 13 cm’nin altında olmasıdurumunda aşağıdaki formül ile baca kesitinin uygunluğu kontroledilmelidir. Çapı 10 cm’nin altında olan bacalara doğalgazlı cihazlarbağlanmamalıdır.• 30–70 kW (70 kW dâhil) aralığındaki kapasitelere sahip doğalgaz yakıcıcihazları için aşağıdaki formül kullanılarak baca kesiti tayin edilmelidir.• 70 kW üzerindeki kapasitelere sahip doğalgaz yakıcı cihazlarının bacakesitleri, TS 11389 EN 13384–1’e göre hesaplanmalıdır.

F = (k× Q)/h1/2

Burada;F = Baca kesiti (cm²)

k = 0,01 (Üflemeli brülörlerde)k = 0,012 (Atmosferik brülörlerde)

Q = Cihaz kapasitesi (Kcal/h)h = Etkili baca yüksekliği (m)‘dir.

• Atık gaz bacalarında dairesel kesitler tercih edilmelidir. Her tip vekapasitedeki cihaz bacasının kesit hesabı; tek cihaz bağlantısı için TS 11389EN 13384–1 ve birden fazla cihaz bağlantısı için (Örn: Kaskad sistemler,hava atık gaz sistemleri) TS 11388 EN 13384–2 standartlarına göreyapılmalıdır.• Havalandırma boşluklarından ve aydınlıklardan baca geçirilmemelidir.Zorunlu hallerde gaz şirketinin görüşü alınmalıdır.• Her kazan ayrı bacaya bağlanmalıdır (70 kW’ın üstü). 70 kW’ın altındakicihazlarda ise birden çok atık gaz çıkış borusu, bir ortak borudabirleştirilerek veya ayrı ayrı ortak bir bacaya bağlanmamalıdır (kaskadsistemler hariç).

67

D. Hava-atık gaz baca sistemi

C tipi cihazlarda (yoğuşmalı cihazlar dâhil); cihaz mahallinden bağımsızolarak yanma için gerekli olan taze havayı, çatı üst seviyesinden itibarenfabrikasyon bir kanal vasıtası ile sağlayan, yanma sonucu oluşan atık gazıilgili standartlara uygun malzemeden yapılmış bir baca ile çatı üstseviyesinden dışarı tahliye eden iç içe aynı merkezli 2 kanaldan oluşandikey baca sistemidir (Şekil 23).

Şekil 23 - 3 CE Hava-atık gaz baca sistemi

•Yanmış gaz çıkışı•Bağımsız denetim kurumuonaylı baca şapkası•Hava girişi•Yanmış gaz şaftı

Cihaz

Hava şaftı

Yoğuşma sıvısı toplayıcı

Denge modülü

Yoğuşma sıvısıçıkışı

Üretici firmadeklarasyonuve/veyaBağımsızdenetimraporuna göre(gerekiyorsa)korunmasıgerekenmin.ölçü

68

D.1 Hava-atık gaz baca sistemi elemanları

• Taze hava temini paslanmaz malzemeden oluşan şafttan veya hafif betonkanal olarak adlandırılan şafttan sağlanmalıdır.• Atık gaz tahliyesi; yoğuşma sıvısına mukavim malzemeden yapılmalı veeklem yerlerinde sızdırmazlık elemanı kullanılmalıdır. Yanma sonucuoluşan atık gaz çatı üst seviyesinden tahliye edilmelidir.• Hermetik bacanın ana bacaya bağlandığı noktada, sızdırmazlığınsağlanması amacı ile ısıya dayanıklı giriş adaptörü kullanılmalıdır.• Bacanın üst seviyesinde; bacaya monte edilmiş, atık gazın dış atmosferetahliyesini sağlayan ve ters rüzgârların baca kanalına girişini engelleyenstandartlara uygun baca şapkası bulunmalıdır.• Bacanın alt kısmında, baca içerisine sızması muhtemel olan yağmursuyunu ve baca gazı içerisindeki yoğuşma suyunun toplanması ve tahliyeedilmesi amacı ile sistem içindeki dengeyi sağlayan standartlara uygunyoğuşma sıvısı toplayıcı ve tahliye elemanı bulunmalıdır.• Yoğuşmalı cihaz kullanılması durumunda, taşan akım aralığı (fazla havadeliği) üzerinden havalandırma bacasına yoğuşma sıvısı geçmemelidir.• Yoğuşmalı cihaz kullanılması durumunda, sistemde oluşacak yoğuşmasıvısının tahliyesi Madde 5.3’e göre yapılmalı ve yoğuşma sıvısının havaboşluğuna girmemesi için hava boşluğu yalıtılmalıdır.• Yine bacanın alt seviyesinde, yoğuşma sıvısı toplayıcı ve tahliyeelemanının hemen üstünde bulunan, gerekli deney ve kontrollerinyapılmasını sağlayan ve baca dış duvarına sızdırmazlık contalarıkullanılarak tesis edilen temizleme kapağı bulunmalıdır.

D.2 Hava-atık gaz baca sisteminin tesisi

• Hava–atık gaz baca sisteminin daire içerisine açılan kısımlarına, can vemal güvenliği açısından risk oluşturabilecek durumların yaşanmaması içinkullanıcıyı bilgilendiren uyarı levhaları tesis edilmelidir.•Hava–atık gaz baca sisteminde atık gaz kanalının baca ile irtibatlandırıldığıbölüme, bacaya monte veya demonte edilecek cihazların sadece imalatçıfirma ve ilgili gaz dağıtım şirketinin onay şartı ile yapılabileceğini belirtenuyarı levhaları asılmalıdır.• Hava–atık gaz baca sistemine bağlanacak her bir cihazın nominal ısı gücü30 kW‘ı geçmemeli ve bir sisteme bağlanacak cihaz sayısı akreditekuruluşlar tarafından verilecek rapora göre belirlenmelidir.• Hava–atık gaz baca sistemine, her kat için en fazla iki adet cihazbağlanmalıdır. Aynı katta sisteme bağlanacak cihazların atık gaz borularıarasında düşeyde olması gereken mesafe akredite kurumların test vemuayene raporlarında belirtilmelidir.• Yoğuşma sıvısı toplayıcı, temizleme kapağı, hava fazlalık deliği veyoğuşma sıvısı çıkış deliğinin bulunduğu ve sistemin en alt kısmında yeralan baca bölümü, bina ortak mahali olarak adlandırılan (merdiven sahanlığı

69

ve sığınak hariç) bölümlere tesis edilmelidir.• Atık gaz boşluğu ve havalandırma boşluğu dik olarak ve herhangi birkıvrım olmaksızın yukarı doğru yapılandırılmalıdır. Taşan akım aralığının içkesiti, atık gaz baca boşluğunun iç kesitinin en az % 15 ve en fazla % 25’ikadar olmalıdır.• Hava–atık gaz baca sisteminin montaj ve imalatını yapacak kişiler,imalatçı/ithalatçı firma tarafından sertifikalandırılmalı vebelgelendirilmelidir. Hava–atık gaz baca sisteminde; sistemi tanımlayan,imalatçı firma adı ve imal tarihi bulunmalıdır.

D.3 Hava–atık gaz baca sisteminin boyutlandırılması

Baca boyutlandırması, TS 11388 EN 13384–2 standardına uygun olarakyapılmalıdır. Boyutlandırma hesabında hermetik cihaza ait sistem sertifikasıkapsamındaki konsantrik (eş merkezli) baca; pozitif basınçlı bacakapsamında, bina içerisinde bulunan ve binaya dik olarak yükselen hava–atık gaz baca sistemi; negatif basınçlı baca kapsamında değerlendirilmelidir.

A: Kombi bacaya bağlanmamış, üzerine boru oturtulmuş, atık gaz mahaliçinde

B: Herhangi bir nedenle baca tıkanmış, cihaz düzgün çekiş yapabilecek birbacaya bağlanmamış

C: Dik olarak yükselen ve asgari uzunluğu 40 cm olan baca hızlandırmaparçası konulmamış

(A) (B) (C)

70

D: Yatay boru-baca bağlantısında eğim doğru şekilde yapılmamış

E: Yataydaki boru uzunluğu izin verilenden fazla

F: İki cihaz karşılıklı olarak aynı eksende bacaya bağlanmış

G: İki cihazın baca bağlantısı ortak yapılmış ( kaskad sistemler hariç)

Şekil 24 – Yanlış baca bağlantı uygulamaları (A-B-C-D-E-F-G)

(D) (E)

(F) (G)

(D) (E)

71

5. GAZ TESİSLERİNİN İŞLETMEYE ALINMASI, KONTROLÜ VESIZDIRMAZLIK DENEYİ

• Sertifikalı firmalar yetkili mühendislerinin gözetimlerinde yaptırmadıklarıtesisatları kendi adlarına yapılmış gibi işletmeye sunamazlar ve kabulettiremezler. Her yeterli firma, tesisatın kontrol ve muayenesi sırasındatesisatın başında bulunmak, herhangi bir nedenle kendisininbulunamayacağı durumlarda ise, yetki belgeli bir başka mühendisbulundurmak zorundadır.• Gaz Şirketi tesisat yapılırken her zaman tesisatı kontrol etmeye,denetlemeye ve gerektiğinde değişiklik istemeye yetkilidir.• Sertifika alan firmalar dönüşüm ve tesisatlarda görevlendirecekleri tümelemanlarını, doğalgaz çalışmalarında emniyet kuralları, teknik kurallar,müşteri ilişkileri ve alınacak önlemler ile ilgili bilgilendirecektir.• Sertifika alan firmalar çalışma esnasında her türlü emniyet tedbirinialmakla yükümlüdür.• Firmalar dönüşüm işlerini tamamladıktan sonra yetkili kişiye, doğalgazkullanımında genel emniyet kuralları ve acil durum önlemleri konusundaeğitim verecek, emniyet ve işletme talimatlarını aynı şahıslara teslimedecektir. Ayrıca firma, bu emniyet ve işletme talimatlarını çerçeveletipkazan dairesinde kolay görünür bir yere astıracaktır.

Sızdırmazlık deneyi

• Sızdırmazlık kontrolü hatlar boyanmadan, gerekliyse ek yerleri koruyucubant ile sarılmadan önce yapılmalıdır.• İşletme basıncının 300 mbar’ın altında olduğu durumlarda birincisızdırmazlık deneyi uygulanır. İlk kez gaz alacak olan binalarda tüm sayaçve cihaz vanaları açık konumda iken test basıncı; işletme basıncının en az 50mbar üzerinde olmalıdır. Bu basınç altında sıcaklık dengelenmesi için 10dakika beklendikten sonra, tesisatta 10 dakika süre ile U manometrekullanılarak deney işlemi gerçekleştirilmelidir. Bu deney esnasındamanometrede basınç düşmesi olmamalıdır.• İşletme basıncının 300 mbar ve üzeri olduğu durumlarda; önce ikincisızdırmazlık deneyi daha sonra birinci sızdırmazlık deneyi olmak üzere ikiaşamada yapılmalıdır. İlk aşama ikinci sızdırmazlık deneyinde test basıncı,işletme basıncının 1,5 katı olmalıdır ve bu test 45 dakika süreyleuygulanmalıdır. Deney donanımı olarak 0,1 bar hassasiyetli metalikmanometre kullanılmalı ve deney süresince basınç düşmesi olmamalıdır.• Sızdırmazlık deneyi esnasında sızdırmazlığı sağlanamayan tesisatlara gazverilmez. Kaçıran ekleme parçaları, hatalı borular yenilenmeli ve ekyerlerinde anti-korozif sabun köpüğü ile sızdırmazlık kontrolü yapılmalıdır.Boru ve bağlantı elemanlarındaki bozuklukların, çatlakların kaynaklatamiratı yönüne gidilmemeli, bunlar yenileriyle değiştirilmelidir.• Tesisatın deneyi tamamlanarak işletmeye alınmasından sonra boru

72

içerisindeki hava tesisata en uzak noktadaki cihaz vanasının açılmasıyladışarı atılır. Bu işlemin yapıldığı bölmeler iyice havalandırılmalı ve bu işlemsüresince bu yerlerde, açık alev ve ateş bulundurulmamalı, sigaraiçilmemeli, kapı zilleri ve elektrikli cihazlar çalıştırılmamalıdır.Kolon ve dağıtım hatlarına gaz verilmesinden önce, tesisatın içindekihavanın boşaltılması için açılmış olan tapalar tekrar kapatılmalıdır.• Sayaçlar ile basınç regülatörleri şebeke basıncı altında anti-korozif sabunköpüğü ile kontrol edilmelidir. Bu kontrolde hiçbir yerde köpük kabarcığı(kaçak belirtisi) görülmemelidir.• Mevcut gaz kullanan tesisatlarda cihaz ilavesi, cihaz iptali, güzergâhdeğişikliği vb. tadilat gerektiğinde birinci sızdırmazlık deneyleri yenidenyapılmalıdır.• Tesisatın deneyi tamamlanarak işletmeye alınmasından sonra cihazlaryetkili servisler tarafından devreye alınmalı, cihaz işletme ve kullanımtalimatnamesi yetkili servis tarafından aboneye teslim edilmelidir.

6. DOĞALGAZ TESİSATINDA BORU ÇAPI HESABI

Bina iç tesisatlarında boru çaplarının hesaplanması TS 7363’e göreyapılacaktır

Doğalgaz tesisatı boru çapı hesabında dikkat edilecek hususlar

• Doğalgaz boru tesisatındaki basınç kayıpları hesaplanarak, yakmacihazlarının ihtiyacı olan basınçtaki gaz sisteme sağlanmalıdır.• Bina bağlantı hattı, kolon hattı, tüketim hattı, ayrım hattı ve cihaz bağlantıhatlarının boru çapları, tüketicilerin kullandıkları cihazların tüketimdeğerlerine göre hesaplanmalıdır. Gerekli görüldüğü takdirde gaz şirketincegaz yeterlilik v.b ön şartlar aranabilir.• Bina ana kolon projesinde her bir bağımsız birimin branşman debisi en az3,5 m3/h alınmalıdır. İç tesisatında hangi cihaz kullanılacağı bilinmeyenbağımsız birimler için de ocak + kombi = 3,5 m3/h değeri alınır.• Gaz teslim noktasından başlayarak gaz debisi, gaz basıncı ve boru çapıdeğerleri aynı olan kısımlara aynı, bu değerlerden birinin değişmesiyleoluşan yeni kısımlara yeni bir hat numarası verilmelidir. Bu şekilde bütüntesisat hat numaralarına ayrılır. Hesaplamalarda, her bir hattan geçen gazındebisi ve basıncı göz önüne alınmalıdır.• Ticari tesisatlarda birden fazla cihaz kullanılması durumunda eş zamanfaktörü 1 olarak alınır ve cihaz debileri aritmetik olarak toplanır. Aynı kolonhattından beslenen ticari mahallere ait ısınma ve sıcak su amaçlıkullanımlarda eş zaman faktörü uygulaması konutlarda olduğu gibideğerlendirilmelidir.• 100 bağımsız birimden fazla birimi besleyen hatlarda eş zaman faktörü0,397 olarak alınmalıdır.

73

• Doğalgaz projesi mevcut mimari proje üzerine doğalgaz hatlarınınişlenmesi, bu hatların üzerine kullanılacak cihazların yerleştirilmesi iledoğalgaz tesisat hesaplarının yapılmasını ve ilgili standartlara göredetaylarının gösterilmesini kapsar. Doğalgaz tesisatı ve cihazları mimariproje üzerine yerleştirilirken binanın/evin konumuna göre dizaynedilmelidir. Binaya ait bölümlerin (bodrum katları dâhil) tamamına ait katplanları, projede gösterilmelidir. Tüm tesisat ve cihazlar kat planlarındagösterilmeli ve izometrik şema çizilmelidir. İzometrik kolon şemasındatüketim hatlarına ait veriler (debi, uzunluk, çap) yerlerine konularak kolonve bina bağlantı hattı debileri hesaplanmalıdır.• Sistemde gürültü ve titreşimi önlemek amacı ile 21 mbar’da gaz hızı 6m/s’ yi geçmemelidir.• Sistemde gürültü ve titreşimi önlemek amacı ile 300mbar’da gaz hızıkonutlarda ve ticari mahallerde 15 m/s’yi, endüstriyel veya büyük tüketimlitesislerde 25 m/s’yi geçmemelidir.• Sayaçtan geçen basıncın 300 mbar olması halinde servis kutusu/servisvanası ile sayaç arasındaki basınç kaybı 21 mbar’ı geçmemelidir.

Doğalgaz tesisatı boru çapı hesabı;

Gerekli debi (Q);Bireysel kullanım olan mahallerde gerekli debi, eşzaman faktörü ve tüketimdeğerleri çizelgesinden (Çizelge A), kullanılan cihazlara ve konut (daire)sayısına göre bulunmalıdır. Merkezi sistem, kazan, endüstriyel tesislerdekullanılan cihazlar vb. cihazlarda gerekli debi; cihaz kapasitesinindoğalgazın alt ısıl değerine (hesaplamalarda bu değer 8250kcal/m3alınacaktır) ve cihaz verimine bölünmesi ile bulunur. Cihaz verimdeğerleri akredite bir kuruluşça belgelenemediği takdirde %85 olarak alınır.

Akış hızı (V ) ve boru sürtünme kayıp değeri (PR/L);Debi (Q) ve Boru Çapı (D) değerlerine bağlı olarak Çizelge B’den; AkışHızı (V) ve Boru Sürtünme Kayıp Değeri (PR / L) bulunur. Boru sürtünmekayıp değeri ile devredeki boru uzunluğu (L) çarpılarak; boru sürtünmekaybı (∆PR) bulunur.

Özel direnç kaybı (∆PZ)Hat için kullanılan boru ekleme parçaları (fittings) tespit edilerek çelikborular için Çizelge C’de kullanılan boru ekleme parçalarına ait yerel kayıpkatsayı değerleri tespit edilir. Bu değerin boru ekleme parçaları adetleri ileçarpımlarının aritmetik toplamından devredeki toplam yerel kayıpkatsayısı ( ∑ξ ) bulunur.

74

∆PZ = 3,97 × 10-3 × ∑ξ × V2

eşitliğinden Özel Basınç Kaybı (∆PZ ) hesaplanır.

Yükseklik farkından doğan basınç kaybı / kazancı (∆PH)

Yükseklik farkından

∆PH = 0,049 × hformülünden yükseklik farkı basınç kaybı / kazancı ( ∆PH ) bulunur.Burada, h metre cinsinden devreye ait yükseklik farkıdır. Yükseklik farkı(h); yükselmelerde negatif (basınç kazancı), düşmelerde pozitif (basınçkaybı) alınır.

Toplam basınç kaybı (∆PΣ)

∆PR = ∆PR / L × L

∆PΣ = ∆PR + ∆PZ + ∆PH

Bulunan ∆PR, ∆PZ, ∆PH değerleri toplanarak hattaki (devredeki) toplambasınç kaybı (∆PΣ) hesaplanır.

Deneme yanılma metoduyla basınç kaybının en yüksek olduğu noktabelirlenerek o güzergâhtaki tüm hatların basınç kayıpları (∆PΣ ) toplanarakkritik hat (devre) basınç kayıp (PKR) hesabı yapılır.

Doğalgaz tesisatı boru çapı uygunluk kontrolü;

İlave projelerde daire içi tesisatlarda sayaç vanası ile cihaz arasındakibasınç kaybı ana projeye bakılmaksızın ∆PΣ≤0,8 mbar olmalıdır.

Dağıtım hattı P ≤ 0,3 mbar, Düşey kolon P ≤ 0,0 mbar, Daire, kazandairesi ve dükkân sayaç çıkışı ile yakıcı cihazlara kadar PKR≤0,8 mbar ise;seçilen değerlerin uygunluğu kabul edilir. Sonuç değerleri bu şartlardanherhangi birini sağlamıyorsa bir üst çap seçilerek işlem sırası tekrarlanır.

Hattaki toplam basınç kaybı, cihazın asgari çalışma basıncının altınadüşmemelidir.

75

Bina iç tesisatlarında işletme basıncı daire içinde en çok 21mbar olmalıdır.Ancak bina içerisinde bulunan ısı merkezlerine, brülör giriş basıncına(çalışma basıncına) uygun bir basınçla girilmelidir.(max.300mbar) Ancak;büyük tüketimli ısı merkezlerine ait müstakil kazan dairelerinde ise tesisatbasıncı, kazan kapasitelerine bağlı olarak 4 bar’a kadar kullanılabilir.Müstakil olmayan ısı merkezlerine, yakın bir alanda ve ısı merkezinintoplam kapasitesine uygun bir regülatör-sayaç ünitesi kurularak, basınçdüşürüldükten sonra girilecektir.

Şekil 25 - Boru çapı hesaplamalarında müsaade edilen toplam basınçkayıpları

GAZ GİRİŞİ

AB

D

E

C

HG

Dağıtım hattı (A-B) P ≤ 0,3 mbar,Düşey kolon (B-C,C-D) P ≤ 0,0 mbar,EH hattı kayıp > EG hattı düşünülürse;

(DE+EH) PKR ≤ 0,8 mbar

1’’

3/4’’

1/2’’

1’’

h:3 m

h:3 m

DAİRE 1

DAİRE 3

DAİRE 2

3/4’’

76

İçerisinden 50 mbar veya daha düşük basınçlarda gaz geçen ve gazdebisi 31 m³/h’den küçük tesisatlar

Toplam basınç kaybı aşağıdaki eşitlikle hesaplanır.

∆PΣ = ∆PR + ∆PZ + ∆PH

İçerisinden 50 mbar veya daha düşük basınçlarda gaz geçen ve gazdebisi 31 m³/h’den büyük tesisatlar

P1 - P2= 23,2 × R × Q1,82 / D4,82

V= 353,677 × Q / (D2 × P2)

∆PR/L= P1 - P2Burada;

P1: Giriş basıncı (bar) (mutlak )P2: Çıkış basıncı (bar) (mutlak)R: Gaz sabitesi (R = 0,6 alınır)Q: Gaz debisi (m³/h)D: Boru iç çapı (mm.)V: Hız (m/sn) olarak alınmıştır.

Not - V ≤ 6 m/sn olmalıdır.

21 mbar için mutlak basınç 1,021

50 mbar için mutlak basınç 1,05 alınmalıdır.

77

İçerisinden 50 mbar üstü basınçlardaki gaz geçen tesisatlarda boru çapıhesabı

P12 - P2

2= 29,160 × L × Q1,82 / D4,82

V= 353,677 × Q / (D2 × P2)

Burada:P1: Giriş basıncı (bar)(mutlak)P2: Çıkış basıncı (bar)(mutlak)L: Eşdeğer boru boyu ( m)Q: Gaz debisi (m³/h)D: Boru iç çapı (mm.)V: Hız (m/sn)

Not - V ≤ 15 m/sn (konutlarda ve ticari mahallerde) veya V ≤ 25 m/sn(endüstriyel veya büyük tüketimli tesislerde) olmalıdır.

Bu hatlar için basınç kayıpları göz önüne alınmaksızın sadece seçilençaplara göre hız kontrolü yapılır.

78

Çizelge A – Eşzaman faktörlerine bağlı debi tablosu

DOĞALGAZ CİHAZLARI İÇİN EŞ ZAMAN FAKTÖRÜ VE TÜKETİM DEĞERLER

KONUTSAYISI

OCAK OCAK+ŞOFBEN OCAK+KOMBİOCAK+KAT

KAL. SOBA OCAK+KAL.+ŞOFBEN

f 1,6 f 1,6+2,2 f 1,6+2,5 f 1,6+3,2 f 3*0,7 3*1,2 f 1,6+3,2+1,31 0,563 0,9 0,701 3,4 0,819 3,5 0,876 4,2 0,738 1,6 2,7 0,852 5,2

2 0,469 1,6 0,438 4,2 0,831 7,0 0,773 7,4 0,559 2,4 4,0 0,59 7,2

3 0,375 1,8 0,347 5,0 0,772 9,5 0,763 11,0 0,515 3,3 5,6 0,492 9,0

4 0,328 2,1 0,281 5,4 0,719 11,8 0,729 14,0 0,452 3,8 6,5 0,439 10,7

5 0,3 2,4 0,25 6,0 0,682 14,0 0,7 16,8 0,419 4,4 7,5 0,41 12,5

6 0,27 2,6 0,218 6,3 0,67 16,5 0,677 19,5 0,4 5,0 8,6 0,377 13,8

7 0,25 2,8 0,19 6,4 0,644 18,5 0,669 22,5 0,381 5,6 9,6 0,363 15,5

8 0,234 3,0 0,182 7,0 0,625 20,5 0,651 25,0 0,363 6,1 10,5 0,348 17,0

9 0,222 3,2 0,171 7,4 0,609 22,5 0,648 28,0 0,349 6,6 11,3 0,337 18,5

10 0,212 3,4 0,162 7,8 0,597 24,5 0,625 30,0 0,338 7,1 12,2 0,328 20,0

11 0,204 3,6 0,157 8,3 0,587 26,5 0,62 32,7 0,329 7,6 13,0 0,316 21,2

12 0,197 3,8 0,147 8,5 0,579 28,5 0,616 35,5 0,325 8,2 14,0 0,309 22,6

13 0,187 3,9 0,141 8,8 0,566 30,2 0,611 38,1 0,318 8,7 14,9 0,303 24,0

14 0,183 4,1 0,133 8,9 0,557 32,0 0,607 40,8 0,309 9,1 15,6 0,294 25,1

15 0,179 4,3 0,131 9,4 0,552 33,9 0,602 43,3 0,303 9,5 16,4 0,29 26,5

16 0,171 4,4 0,127 9,8 0,548 35,9 0,598 45,9 0,297 10,0 17,1 0,287 28,0

17 0,169 4,6 0,122 10,0 0,545 38,0 0,593 48,4 0,294 10,5 18,0 0,285 29,6

18 0,163 4,7 0,121 10,5 0,542 40,0 0,588 50,8 0,285 10,8 18,5 0,283 31,1

19 0,161 4,9 0,118 10,8 0,539 42,0 0,583 53,2 0,28 11,2 19,2 0,278 32,2

20 0,156 5,0 0,114 10,9 0,524 43,0 0,578 55,5 0,278 11,7 20,0 0,275 33,6

22 0,15 5,3 0,108 11,4 0,521 47,0 0,574 60,6 0,272 12,6 21,5 0,27 36,2

24 0,145 5,6 0,104 12,0 0,508 50,0 0,569 65,5 0,262 13,2 22,6 0,262 38,4

26 0,141 5,9 0,1 12,5 0,499 53,2 0,564 70,4 0,254 13,9 23,8 0,259 41,1

28 0,138 6,2 0,095 12,8 0,49 56,3 0,559 75,1 0,248 14,6 25,0 0,257 43,9

30 0,133 6,4 0,093 13,4 0,477 58,7 0,555 79,9 0,246 15,5 26,6 0,251 45,9

35 0,125 7,0 0,086 14,4 0,461 66,2 0,549 92,2 0,234 17,2 29,5 0,244 52,1

40 0,121 7,7 0,082 15,7 0,451 74,0 0,543 104,3 0,226 19,0 32,5 0,233 56,9

45 0,115 8,3 0,077 16,6 0,441 81,4 0,537 116,0 0,22 20,8 35,6 0,23 63,1

50 0,11 8,8 0,074 17,8 0,433 88,8 0,531 127,4 0,211 22,2 38,0 0,226 68,9

55 0,105 9,2 0,072 19,0 0,427 96,3 0,525 138,6 0,206 23,8 40,8 0,221 74,1

60 0,102 9,8 0,069 19,9 0,421 103,6 0,52 149,8 0,202 25,5 43,6 0,219 80,2

65 0,1 10,4 0,067 20,9 0,417 111,1 0,517 161,3 0,196 26,8 45,9 0,214 84,9

70 0,098 11,0 0,065 21,8 0,413 118,5 0,514 172,7 0,193 28,4 48,6 0,211 90,1

75 0,095 11,4 0,063 22,7 0,409 125,8 0,511 184,0 0,19 29,9 51,3 0,208 95,2

80 0,093 11,9 0,062 23,8 0,406 133,2 0,508 195,1 0,185 31,1 53,3 0,205 100,0

85 0,091 12,4 0,061 24,9 0,403 140,4 0,506 206,4 0,181 32,3 55,4 0,203 105,3

90 0,09 13,0 0,06 25,9 0,401 148,0 0,504 217,7 0,177 33,5 57,3 0,2 109,8

95 0,088 13,4 0,059 26,9 0,399 155,4 0,502 228,9 0,174 34,7 59,5 0,198 114,7

100 0,087 13,9 0,058 27,8 0,397 162,8 0,5 240,0 0,171 35,9 61,6 0,196 119,6

79

Çizelge B – Akış hızı ve özgül sürtünme direnç kaybı tablosu

Qm

3/h

DN 15 DN 20 DN 25 DN 32 DN 40 DN 50 DN 65 DN 80v PR/L v PR/L v PR/L v PR/L v PR/L v PR/L v PR/L v PR/L

m/s

mba

r/m

m/s

mba

r/m

m/s

mba

r/m

m/s

mba

r/m

m/s

mba

r/m

m/s

mba

r/m

m/s

mba

r/m

m/s

mba

r/m

1 1,4 0,01921,5 2,1 0,0732 1,1 0,00872 2,8 0,1256 1,5 0,02692,5 3,5 0,1916 1,9 0,0405 1,2 0,01263 4,1 0,2716 2,3 0,0570 1,4 0,01763,5 4,8 0,3651 2,7 0,0762 1,7 0,02344 5,5 0,4723 3,0 0,0980 1,9 0,0299 1,1 0,00744,5 3,4 0,1225 2,2 0,0373 1,2 0,00915 3,8 0,1497 2,4 0,0454 1,4 0,0111 1,0 0,00525,5 4,2 0,1800 2,6 0,0543 1,5 0,0132 1,1 0,00616 4,5 0,2127 2,9 0,0640 1,6 0,0155 1,2 0,00726,5 4,9 0,2481 3,1 0,0745 1,8 0,0180 1,3 0,00837 5,3 0,2862 3,3 0,0857 1,9 0,0206 1,4 0,00957,5 5,7 0,3270 3,6 0,0978 2,1 0,0235 1,5 0,01088 3,8 0,1108 2,2 0,0265 1,6 0,0122 1,0 0,00378,5 4,1 0,1244 2,3 0,0296 1,7 0,0137 1,1 0,00419 4,3 0,1388 2,5 0,0330 1,8 0,0152 1,1 0,00469,5 4,5 0,1540 2,6 0,0365 1,9 0,0168 1,2 0,005110 4,8 0,1700 2,7 0,0402 2,0 0,0185 1,3 0,005610,5 5,0 0,1867 2,9 0,0441 2,1 0,0202 1,3 0,006111 5,3 0,2042 3,0 0,0462 2,2 0,0221 1,4 0,006611,5 5,5 0,2225 3,2 0,0524 2,3 0,0240 1,4 0,007212 5,7 0,2416 3,3 0,0568 2,4 0,0260 1,5 0,007812,5 6,0 0,2614 3,4 0,0614 2,5 0,0281 1,6 0,008413 3,6 0,0663 2,6 0,0302 1,6 0,009013,5 3,7 0,0713 2,7 0,0325 1,7 0,0097 1,0 0,002514 3,9 0,0764 2,8 0,0348 1,8 0,0104 1,0 0,002814,5 4,0 0,0817 2,9 0,0372 1,8 0,0111 1,1 0,003015 4,1 0,0872 3,0 0,0396 1,9 0,0118 1,1 0,003215,5 4,3 0,0928 3,1 0,0422 2,0 0,0125 1,2 0,003416 4,4 0,0967 3,2 0,0448 2,0 0,0133 1,2 0,003616,5 4,5 0,1047 3,3 0,0475 2,1 0,0141 1,2 0,003817 4,7 0,1109 3,4 0,0504 2,1 0,0149 1,3 0,004017,5 4,8 0,1172 3,5 0,0532 2,2 0,0157 1,3 0,004218 4,9 0,1238 3,6 0,0562 2,3 0,0166 1,3 0,004418,5 5,1 0,1305 3,7 0,0592 2,3 0,0175 1,4 0,0047 1,0 0,002119 5,2 0,1374 3,8 0,0623 2,4 0,0184 1,4 0,0049 1,0 0,002219,5 5,4 0,1444 3,9 0,0655 2,5 0,0193 1,5 0,0051 1,1 0,002320 5,5 0,1517 4,0 0,0687 2,5 0,0202 1,5 0,0054 1,1 0,002421 5,8 0,1667 4,3 0,0754 2,6 0,0222 1,6 0,0059 1,1 0,002622 4,5 0,0825 2,8 0,0242 1,6 0,0064 1,2 0,002923 4,7 0,0898 2,9 0,0263 1,7 0,0070 1,2 0,003124 4,9 0,0975 3,0 0,0285 1,8 0,0076 1,3 0,003425 5,1 0,1055 3,1 0,0308 1,9 0,0082 1,4 0,003626 5,3 0,1138 3,3 0,0333 1,9 0,0088 1,4 0,003927 5,5 0,1224 3,4 0,0358 2,0 0,0094 1,5 0,004228 5,7 0,1313 3,5 0,0383 2,1 0,0101 1,5 0,004529 5,9 0,1405 3,7 0,0410 2,2 0,0108 1,6 0,004830 3,8 0,0437 2,2 0,0115 1,6 0,005131 3,9 0,0466 2,3 0,0120 1,7 0,0054

80

Çizelge C – Boru ekleme parçaları kayıp değerleri

81

Çizelge D – Yerel basınç kayıplarıKAYIP DEĞERLERİ ζ

HIZ 0,3 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 10,5 11 11,5 12 13

1

0,00

12

0,00

2

0,00

4

0,00

6

0,00

8

0,01

0

0,01

2

0,01

4

0,01

6

0,01

8

0,02

0

0,02

2

0,02

4

0,02

6

0,02

8

0,03

0

0,03

2

0,03

4

0,03

6

0,03

8

0,04

0

0,04

2

0,04

4

0,04

6

0,04

8

0,05

2

1,1

0,00

14

0,00

2

0,00

5

0,00

7

0,01

0

0,01

2

0,01

4

0,01

7

0,01

9

0,02

2

0,02

4

0,02

6

0,02

9

0,03

1

0,03

4

0,03

6

0,03

8

0,04

1

0,04

3

0,04

6

0,04

8

0,05

0

0,05

3

0,05

5

0,05

8

0,06

2

1,2

0,00

17

0,00

3

0,00

6

0,00

9

0,01

1

0,01

4

0,01

7

0,02

0

0,02

3

0,02

6

0,02

9

0,03

1

0,03

4

0,03

7

0,04

0

0,04

3

0,04

6

0,04

9

0,05

1

0,05

4

0,05

7

0,06

0

0,06

3

0,06

6

0,06

9

0,07

4

1,3

0,00

20

0,00

3

0,00

7

0,01

0

0,01

3

0,01

7

0,02

0

0,02

3

0,02

7

0,03

0

0,03

4

0,03

7

0,04

0

0,04

4

0,04

7

0,05

0

0,05

4

0,05

7

0,06

0

0,06

4

0,06

7

0,07

0

0,07

4

0,07

7

0,08

1

0,08

7

1,4

0,00

23

0,00

4

0,00

8

0,01

2

0,01

6

0,01

9

0,02

3

0,02

7

0,03

1

0,03

5

0,03

9

0,04

3

0,04

7

0,05

1

0,05

4

0,05

8

0,06

2

0,06

6

0,07

0

0,07

4

0,07

8

0,08

2

0,08

6

0,08

9

0,09

3

0,10

1

1,5

0,00

27

0,00

4

0,00

9

0,01

3

0,01

8

0,02

2

0,02

7

0,03

1

0,03

6

0,04

0

0,04

5

0,04

9

0,05

4

0,05

8

0,06

3

0,06

7

0,07

1

0,07

6

0,08

0

0,08

5

0,08

9

0,09

4

0,09

8

0,10

3

0,10

7

0,11

6

1,6

0,00

30

0,00

5

0,01

0

0,01

5

0,02

0

0,02

5

0,03

0

0,03

6

0,04

1

0,04

6

0,05

1

0,05

6

0,06

1

0,06

6

0,07

1

0,07

6

0,08

1

0,08

6

0,09

1

0,09

7

0,10

2

0,10

7

0,11

2

0,11

7

0,12

2

0,13

2

1,7

0,00

34

0,00

6

0,01

1

0,01

7

0,02

3

0,02

9

0,03

4

0,04

0

0,04

6

0,05

2

0,05

7

0,06

3

0,06

9

0,07

5

0,08

0

0,08

6

0,09

2

0,09

8

0,10

3

0,10

9

0,11

5

0,12

0

0,12

6

0,13

2

0,13

8

0,14

9

1,8

0,00

39

0,00

6

0,01

3

0,01

9

0,02

6

0,03

2

0,03

9

0,04

5

0,05

1

0,05

8

0,06

4

0,07

1

0,07

7

0,08

4

0,09

0

0,09

6

0,10

3

0,10

9

0,11

6

0,12

2

0,12

9

0,13

5

0,14

1

0,14

8

0,15

4

0,16

7

1,9

0,00

43

0,00

7

0,01

4

0,02

1

0,02

9

0,03

6

0,04

3

0,05

0

0,05

7

0,06

4

0,07

2

0,07

9

0,08

6

0,09

3

0,10

0

0,10

7

0,11

5

0,12

2

0,12

9

0,13

6

0,14

3

0,15

0

0,15

8

0,16

5

0,17

2

0,18

6

2

0,00

48

0,00

8

0,01

6

0,02

4

0,03

2

0,04

0

0,04

8

0,05

6

0,06

4

0,07

1

0,07

9

0,08

7

0,09

5

0,10

3

0,11

1

0,11

9

0,12

7

0,13

5

0,14

3

0,15

1

0,15

9

0,16

7

0,17

5

0,18

3

0,19

1

0,20

6

2,1

0,00

53

0,00

9

0,01

8

0,02

6

0,03

5

0,04

4

0,05

3

0,06

1

0,07

0

0,07

9

0,08

8

0,09

6

0,10

5

0,11

4

0,12

3

0,13

1

0,14

0

0,14

9

0,15

8

0,16

6

0,17

5

0,18

4

0,19

3

0,20

1

0,21

0

0,22

8

2,2

0,00

58

0,01

0

0,01

9

0,02

9

0,03

8

0,04

8

0,05

8

0,06

7

0,07

7

0,08

6

0,09

6

0,10

6

0,11

5

0,12

5

0,13

5

0,14

4

0,15

4

0,16

3

0,17

3

0,18

3

0,19

2

0,20

2

0,21

1

0,22

1

0,23

1

0,25

0

2,3

0,00

63

0,01

1

0,02

1

0,03

2

0,04

2

0,05

3

0,06

3

0,07

4

0,08

4

0,09

5

0,10

5

0,11

6

0,12

6

0,13

7

0,14

7

0,15

8

0,16

8

0,17

9

0,18

9

0,20

0

0,21

0

0,22

1

0,23

1

0,24

2

0,25

2

0,27

3

2,4

0,00

69

0,01

1

0,02

3

0,03

4

0,04

6

0,05

7

0,06

9

0,08

0

0,09

1

0,10

3

0,11

4

0,12

6

0,13

7

0,14

9

0,16

0

0,17

2

0,18

3

0,19

4

0,20

6

0,21

7

0,22

9

0,24

0

0,25

2

0,26

3

0,27

4

0,29

7

2,5

0,00

74

0,01

2

0,02

5

0,03

7

0,05

0

0,06

2

0,07

4

0,08

7

0,09

9

0,11

2

0,12

4

0,13

6

0,14

9

0,16

1

0,17

4

0,18

6

0,19

9

0,21

1

0,22

3

0,23

6

0,24

8

0,26

1

0,27

3

0,28

5

0,29

8

0,32

3

2,6

0,00

81

0,01

3

0,02

7

0,04

0

0,05

4

0,06

7

0,08

1

0,09

4

0,10

7

0,12

1

0,13

4

0,14

8

0,16

1

0,17

4

0,18

8

0,20

1

0,21

5

0,22

8

0,24

2

0,25

5

0,26

8

0,28

2

0,29

5

0,30

9

0,32

2

0,34

9

2,7

0,00

87

0,01

4

0,02

9

0,04

3

0,05

8

0,07

2

0,08

7

0,10

1

0,11

6

0,13

0

0,14

5

0,15

9

0,17

4

0,18

8

0,20

3

0,21

7

0,23

2

0,24

6

0,26

0

0,27

5

0,28

9

0,30

4

0,31

8

0,33

3

0,34

7

0,37

6

2,8

0,00

93

0,01

6

0,03

1

0,04

7

0,06

2

0,07

8

0,09

3

0,10

9

0,12

4

0,14

0

0,15

6

0,17

1

0,18

7

0,20

2

0,21

8

0,23

3

0,24

9

0,26

5

0,28

0

0,29

6

0,31

1

0,32

7

0,34

2

0,35

8

0,37

3

0,40

5

2,9

0,01

00

0,01

7

0,03

3

0,05

0

0,06

7

0,08

3

0,10

0

0,11

7

0,13

4

0,15

0

0,16

7

0,18

4

0,20

0

0,21

7

0,23

4

0,25

0

0,26

7

0,28

4

0,30

0

0,31

7

0,33

4

0,35

1

0,36

7

0,38

4

0,40

1

0,43

4

3

0,01

07

0,01

8

0,03

6

0,05

4

0,07

1

0,08

9

0,10

7

0,12

5

0,14

3

0,16

1

0,17

9

0,19

7

0,21

4

0,23

2

0,25

0

0,26

8

0,28

6

0,30

4

0,32

2

0,33

9

0,35

7

0,37

5

0,39

3

0,41

1

0,42

9

0,46

4

3,1

0,01

14

0,01

9

0,03

8

0,05

7

0,07

6

0,09

5

0,11

4

0,13

4

0,15

3

0,17

2

0,19

1

0,21

0

0,22

9

0,24

8

0,26

7

0,28

6

0,30

5

0,32

4

0,34

3

0,36

2

0,38

2

0,40

1

0,42

0

0,43

9

0,45

8

0,49

6

3,2

0,01

22

0,02

0

0,04

1

0,06

1

0,08

1

0,10

2

0,12

2

0,14

2

0,16

3

0,18

3

0,20

3

0,22

4

0,24

4

0,26

4

0,28

5

0,30

5

0,32

5

0,34

6

0,36

6

0,38

6

0,40

7

0,42

7

0,44

7

0,46

8

0,48

8

0,52

8

3,3

0,01

30

0,02

2

0,04

3

0,06

5

0,08

6

0,10

8

0,13

0

0,15

1

0,17

3

0,19

5

0,21

6

0,23

8

0,25

9

0,28

1

0,30

3

0,32

4

0,34

6

0,36

7

0,38

9

0,41

1

0,43

2

0,45

4

0,47

6

0,49

7

0,51

9

0,56

2

3,4

0,01

38

0,02

3

0,04

6

0,06

9

0,09

2

0,11

5

0,13

8

0,16

1

0,18

4

0,20

7

0,22

9

0,25

2

0,27

5

0,29

8

0,32

1

0,34

4

0,36

7

0,39

0

0,41

3

0,43

6

0,45

9

0,48

2

0,50

5

0,52

8

0,55

1

0,59

7

3,5

0,01

46

0,02

4

0,04

9

0,07

3

0,09

7

0,12

2

0,14

6

0,17

0

0,19

5

0,21

9

0,24

3

0,26

7

0,29

2

0,31

6

0,34

0

0,36

5

0,38

9

0,41

3

0,43

8

0,46

2

0,48

6

0,51

1

0,53

5

0,55

9

0,58

4

0,63

2

3,6

0,01

54

0,02

6

0,05

1

0,07

7

0,10

3

0,12

9

0,15

4

0,18

0

0,20

6

0,23

2

0,25

7

0,28

3

0,30

9

0,33

4

0,36

0

0,38

6

0,41

2

0,43

7

0,46

3

0,48

9

0,51

5

0,54

0

0,56

6

0,59

2

0,61

7

0,66

9

3,7

0,01

63

0,02

7

0,05

4

0,08

2

0,10

9

0,13

6

0,16

3

0,19

0

0,21

7

0,24

5

0,27

2

0,29

9

0,32

6

0,35

3

0,38

0

0,40

8

0,43

5

0,46

2

0,48

9

0,51

6

0,54

3

0,57

1

0,59

8

0,62

5

0,65

2

0,70

7

3,8

0,01

72

0,02

9

0,05

7

0,08

6

0,11

5

0,14

3

0,17

2

0,20

1

0,22

9

0,25

8

0,28

7

0,31

5

0,34

4

0,37

3

0,40

1

0,43

0

0,45

9

0,48

7

0,51

6

0,54

5

0,57

3

0,60

2

0,63

1

0,65

9

0,68

8

0,74

5

3,9

0,01

81

0,03

0

0,06

0

0,09

1

0,12

1

0,15

1

0,18

1

0,21

1

0,24

2

0,27

2

0,30

2

0,33

2

0,36

2

0,39

2

0,42

3

0,45

3

0,48

3

0,51

3

0,54

3

0,57

4

0,60

4

0,63

4

0,66

4

0,69

4

0,72

5

0,78

5

4

0,01

91

0,03

2

0,06

4

0,09

5

0,12

7

0,15

9

0,19

1

0,22

2

0,25

4

0,28

6

0,31

8

0,34

9

0,38

1

0,41

3

0,44

5

0,47

6

0,50

8

0,54

0

0,57

2

0,60

3

0,63

5

0,66

7

0,69

9

0,73

0

0,76

2

0,82

6

4,1

0,02

00

0,03

3

0,06

7

0,10

0

0,13

3

0,16

7

0,20

0

0,23

4

0,26

7

0,30

0

0,33

4

0,36

7

0,40

0

0,43

4

0,46

7

0,50

1

0,53

4

0,56

7

0,60

1

0,63

4

0,66

7

0,70

1

0,73

4

0,76

7

0,80

1

0,86

8

4,2

0,02

10

0,03

5

0,07

0

0,10

5

0,14

0

0,17

5

0,21

0

0,24

5

0,28

0

0,31

5

0,35

0

0,38

5

0,42

0

0,45

5

0,49

0

0,52

5

0,56

0

0,59

5

0,63

0

0,66

5

0,70

0

0,73

5

0,77

0

0,80

5

0,84

0

0,91

0

4,3

0,02

20

0,03

7

0,07

3

0,11

0

0,14

7

0,18

4

0,22

0

0,25

7

0,29

4

0,33

0

0,36

7

0,40

4

0,44

0

0,47

7

0,51

4

0,55

1

0,58

7

0,62

4

0,66

1

0,69

7

0,73

4

0,77

1

0,80

7

0,84

4

0,88

1

0,95

4

4,4

0,02

31

0,03

8

0,07

7

0,11

5

0,15

4

0,19

2

0,23

1

0,26

9

0,30

7

0,34

6

0,38

4

0,42

3

0,46

1

0,50

0

0,53

8

0,57

6

0,61

5

0,65

3

0,69

2

0,73

0

0,76

9

0,80

7

0,84

5

0,88

4

0,92

2

0,99

9

4,5

0,02

41

0,04

0

0,08

0

0,12

1

0,16

1

0,20

1

0,24

1

0,28

1

0,32

2

0,36

2

0,40

2

0,44

2

0,48

2

0,52

3

0,56

3

0,60

3

0,64

3

0,68

3

0,72

4

0,76

4

0,80

4

0,84

4

0,88

4

0,92

5

0,96

5

1,04

5

4,6

0,02

52

0,04

2

0,08

4

0,12

6

0,16

8

0,21

0

0,25

2

0,29

4

0,33

6

0,37

8

0,42

0

0,46

2

0,50

4

0,54

6

0,58

8

0,63

0

0,67

2

0,71

4

0,75

6

0,79

8

0,84

0

0,88

2

0,92

4

0,96

6

1,00

8

1,09

2

4,7

0,02

63

0,04

4

0,08

8

0,13

2

0,17

5

0,21

9

0,26

3

0,30

7

0,35

1

0,39

5

0,43

8

0,48

2

0,52

6

0,57

0

0,61

4

0,65

8

0,70

2

0,74

5

0,78

9

0,83

3

0,87

7

0,92

1

0,96

5

1,00

9

1,05

2

1,14

0

4,8

0,02

74

0,04

6

0,09

1

0,13

7

0,18

3

0,22

9

0,27

4

0,32

0

0,36

6

0,41

2

0,45

7

0,50

3

0,54

9

0,59

5

0,64

0

0,68

6

0,73

2

0,77

7

0,82

3

0,86

9

0,91

5

0,96

0

1,00

6

1,05

2

1,09

8

1,18

9

4,9

0,02

86

0,04

8

0,09

5

0,14

3

0,19

1

0,23

8

0,28

6

0,33

4

0,38

1

0,42

9

0,47

7

0,52

4

0,57

2

0,62

0

0,66

7

0,71

5

0,76

3

0,81

0

0,85

8

0,90

6

0,95

3

1,00

1

1,04

9

1,09

6

1,14

4

1,23

9

5

0,02

98

0,05

0

0,09

9

0,14

9

0,19

9

0,24

8

0,29

8

0,34

7

0,39

7

0,44

7

0,49

6

0,54

6

0,59

6

0,64

5

0,69

5

0,74

4

0,79

4

0,84

4

0,89

3

0,94

3

0,99

3

1,04

2

1,09

2

1,14

1

1,19

1

1,29

0

82

Şekil 26 – Körüklü sayaç bağlantı detayı

NO TANIM MARKA TİP ÇAPİLGİLİ

STANDART1 KÜRESEL VANA2 FİLTRE3 REGÜLATÖR4 MANOMETRE

(musluklu)5 SELENOİD

VANA6 SAYAÇ

BAĞLANTIFİLEXİ

7 SAYAÇ8 TEST NİPELLİ

DİRSEK

83

Şekil 27 - Rotary sayaç bağlantı detayı

Sayaç bağlantı detaylarında (Şekil26–27) görüldüğü gibi regülatörsonrasında manometre kullanılması zorunludur. Bunun yanısıra; şebekebasıncından (50–75 mbar) farklı bir basınçta gaz kullanacak yerler, basınçsınırlaması olmaksızın reglajdan gaz kullanmayı planlayan sistemlerderegülatör öncesinde de manometre kullanılması zorunludur.

NO TANIM MARKA TİP ÇAP İLGİLİSTANDART

1 KÜRESEL VANA2 FİLTRE3 REGÜLATÖR4 MANOMETRE

(musluklu)5 SELENOİDVANA6 FLANŞ7 SAYAÇ

84

7. ÖZEL HUSUSLAR

7.1 Tesisata ait hususlar

Doğalgaz boru birleştirmeleri

7.1.1 Çelik doğalgaz boru hatlarının birleştirilmesinde, gaz teslim noktası ilesayaç giriş vanası arasındaki tesisatlar, merkezi sistemlere ait tesisatlar veüretim amaçlı ticari yerlere ait tesisatların sayaçtan sonraki kısımlarında DN25 ve üstü çaplarda kaynaklı birleştirme uygulaması yapılmalıdır

7.1.2 Sayaçtan sonraki doğalgaz hatları, sayaç bağlantıları ve cihazbağlantılarında dişli bağlantı uygulaması yapılmalıdır.

Kaynak işlemi

7.1.3 İç tesisatlarda kaynak yöntemi seçilirken DN 65’e (dâhil) kadarelektrik ark veya oksi-asetilen kaynağı, DN 80 dâhil üstü çaplar için sadeceelektrik ark veya argon kaynağı uygulanmalıdır. 300 mbar ve üzeri basınçtaçekilecek boru hatlarında argon kaynağı uygulanmalıdır.

7.1.4 Kurtağzı kaynak, büyük çapta borudan küçük çapta branşman alınmasıdurumlarında (manometre bağlantıları vb. şartlarda) standart TE mevcutdeğilse yapılabilir.

Büküm işlemi

7.1.5 DN 50 ve altı çaplardaki çelik boruların bükümü iç çaplardaraltılmayacak ve boruda şekil bozukluğu olmayacak şekilde soğuk şekilverme yöntemi (toprak altı hatlar hariç) ile en fazla 30o’lik açıyla yapılabilir.

Tesisat röntgeni

uygulamalarda (yeraltı uygulamaları hariç) minimum % 30’a kadar röntgen,bina içi uygulamalarda % 100 röntgen muayenesine tabi tutulmalıdır.

Tesisat güzergah seçimi ve uygulamaları

7.1.7 Gaz boruları, kapalı hacim içinden geçirilmemelidir. Ancak tesisatşaftı içinden geçirildiğinde bu şaft tam olarak havalanabilecek biçim veboyutta olmalı ve doğalgaz hattının kontrolü rahatlıkla yapılabilmelidir.Tesisat şaftlarından geçen hatlar kelepçelerle tespit edilmeli, tesisat şaftı herkattan ulaşılabilir olmalıdır.

7.1.6 300 mbar ve üzeri basınçta çekilecek yerüstü boru hatlarında, bina dışı

85

7.1.8 İç tesisat hatları, aydınlık, asansör boşlukları, garaj, yangınmerdivenleri, havalandırma, duman ve çöp bacaları ile davlumbaz içindengeçirilmemeli, odun, kömür, çöp depolarına ve asma tavan içinedöşenmemelidir. Farklı uygulamalarda gaz şirketinin görüşü alınmalıdır.

7.1.9 Doğalgaz boru geçişleri ve atık gaz boru çıkışlarında kesinliklebinanın taşıyıcı yapı elemanlarına (kiriş ve kolon vb.) zarar verilmemelidir.Zorunlu hallerde gaz şirketinin görüşü doğrultusunda mesleki denetimkuruluşundan rapor alınmalıdır.

7.1.10 İç tesisat boruları, taşıyıcı yapı elemanı olarak kullanılmaz. Bunlardiğer boruların üzerinde biriken yoğuşma, sızıntı veya terleme sularındanetkilenmemesi için diğer boruların en üstünde uygun bir seviyeyeyerleştirilmelidir.

7.1.11 Havalandırılmayan bölümlerden geçirilmesi zorunlu olduğu hallerdeiç tesisat boruları, koruyucu borular içine döşenmelidir. Koruyucu boru ileiç tesisat borusu arasındaki boşlukta yoğuşma suyu oluşma tehlikesi varsa,bu boşluk elverişli bir madde ile doldurulmalı veya koruyucu borunun ikiucu su ve gaza karşı sıkı olarak kapatılmalıdır.

7.1.12 Kazanların gaz besleme borusu dışında, ( aynı sayaçtan beslenentesisler hariç ) kazan dairelerinden kolon vb. gaz boruları geçirilemez.Ancak; zorunlu hallerde ( Bina servis hattının bina girişine çekilememesivb.durumlar ) bina servis vanasından sonra hat bina dışında ikiye ayrılır.Bina kolon hattı kazan dairesinden kılıflı direkt olarak geçtikten sonramerdiven kovanında, kolay müdahale edilebilecek uygun yere vanakonularak kolon hattı devam eder. Kazan dairesi için ise servis vanasındanayrılan ikinci hat üzerine bina dışında kazan emniyet vanası konularaksayaç, filtre ve regülatör gurubu monte edildikten sonra ısı merkezine girer.

7.1.13 Boru hattı içinde bulunması muhtemel yabancı maddelerin basınçlıhava ile sürüklenip dışarıya atılması için boru hattının yatay bölümü iledüşey bölümünü birleştiren en büyük kesitli ve en alt noktasına temizleme Tparçası ve kolon boşaltma için en üste bir T yerleştirilmelidir.

7.2 Sayaçlara ait özel hususlar

7.2.1 G4 tipi konut sayaçlarının dışındaki tüm sayaçlarda pals üretim sistemive kit bağlantı konnektörü bulunacaktır.

7.2.2 Gaz sayaçları balkon, konut ve asansör giriş kapılarının üstünekonulmamalıdır. Ancak, zorunlu hallerde gaz kuruluşunun onayı alınarakuygun bir yere monte edilebilir.

86

7.3 Cihazlara ait hususlar

7.3.1 Tesisat üzerine takılacak cihaz seçilirken, her cihazın asgari tüketimdebilerinin, sayaçların asgari okuma debisinden az olmamasına dikkatedilmelidir. Sayacın kalibrasyon sertifikasındaki asgari okuma değeri,kullanılacak cihazın ya da cihazların asgari tüketim debisinden büyükolmamalıdır. Büyük kapasiteli ısı merkezlerinde ise; oransal çalışan her birbrülörün minimum gaz yakma miktarı, tesiste kurulan sayacın alt okumalimiti ile uyumlu olmalıdır.

7.3.2 Etiketi ve belgesi olmayan hiçbir kazan, doğalgazadönüştürülmeyecektir.

7.3.3 Kalorifer kazanı değiştirilmesi gerektiğinde binanın ısı kayıpları gözönünde bulundurularak seçim yapılmalıdır. Bu seçimden uygulayıcı firmasorumludur.

7.3.4 Teknik etüd sonucunda durumları iyi olmayan (kullanılmasındateknik mahsur olan ve kullanıcı için ekonomik olmayan) kazanların yaşsınırına bakılmaksızın dönüşümü yapılmayacaktır.

7.4 Havalandırma sistemine ait hususlar

7.4.1 Üst havalandırma menfezi tavandan en fazla 40cm aşağıda, althavalandırma menfezi döşemeden en fazla 45cm yukarıda olacak şekildeaçılmalıdır.

7.4.2 Kanal uzunluğu (yatay ve düşey uzunluklar ile dirsek eşdeğeruzunlukları toplamı) 10m ve üzerinde ise havalandırma mekanik olarakyapılmalıdır. Havalandırma kanallarında 900’lik dirsek eşdeğer uzunluğu3m, 450’lik dirsek eşdeğer uzunluğu 1,5m ve ızgaralar için eşdeğer uzunluk0,5m alınmalıdır.

7.4.3 Havalandırma sistemlerinde kullanılacak elektrik motorları ex-proofolacaktır.

7.5 Atık gaz tesisatına ait hususlar

7.5.1 Hermetik cihazların atık gaz çıkış ağızlarının karşı bina ile olanmesafesi, atık gaz atış doğrultusunda en az 3m olmalıdır.

7.5.2 Yanmış gaz boruları galvaniz sac, asbest, alüminyum malzeme veplastik malzemelerden yapılamaz.

87

7.5.3 Bacaların çıkışına baca kesitini daraltmayacak şekilde baca şapkasıkonulmalıdır.

7.6 Hesaplamalara ait hususlar

7.6.1 Dağıtım hattı P ≤ 0,3 mbar, Düşey kolon P ≤ 0,0 mbar

7.6.2 Bina iç tesisatlarında işletme basıncı daire içinde en çok 21mbarolmalıdır. Ancak bina içerisinde bulunan ısı merkezlerine, brülör girişbasıncına (çalışma basıncına) uygun bir basınçla girilmelidir.(max.300mbar)Ancak; büyük tüketimli ısı merkezlerine ait müstakil kazan dairelerinde isetesisat basıncı, kazan kapasitelerine bağlı olarak 4 bar’a kadar kullanılabilir.Müstakil olmayan ısı merkezlerine, yakın bir alanda ve ısı merkezinintoplam kapasitesine uygun bir regülatör-sayaç ünitesi kurularak, basınçdüşürüldükten sonra girilecektir.

7.6.3 Brülör gaz kontrol hattında multiblok armatür kullanılmasıdurumunda, bu armatür içerisinde Şekil 17–21 ‘de belirtilen ekipmanlarbulunmalı ve toplam basınç kayıpları belgelendirilmelidir.

7.7 Armatürlere ait hususlar

7.7.1 Test nipelleri her sayaç sonrasına konulmalıdır. Test nipeli takılmasıiçin özel imal edilmiş bağlantı elemanları kullanılmalıdır.

7.7.2 Saatteki tüketimi 100 m3‘ün üzerinde olan tesisatların sayaç çıkışınagaz kesme vanası istenilebilir.

7.7.3 Sayaç grubu bağlantı hatlarında regülatör sonrasında manometrekullanılması zorunludur. Bunun yanısıra; şebeke basıncından (50–75 mbar)farklı bir basınçta gaz kullanacak yerler, basınç sınırlaması olmaksızınreglajdan gaz kullanmayı planlayan sistemlerde regülatör öncesinde demanometre kullanılması zorunludur.

7.7.4 Bacalı cihazlar ile birlikte TS EN 50291’e uygun karbonmonoksitalgılama cihazları kullanılmalıdır.

7.7.5 Kazan dairesi gibi elektriğe bağımlı olarak çalışan gaz yakmasistemlerinde NORMALDE AÇIK/KAPALI selenoid vana (elle kurmalı)kullanılacaktır.

88

7.8 Diğer özel hususlar

7.8.1 Sertifikalı firmalar iç tesisatın projelendirilmesi ve projeye uyguntasarımın yapılması hususunda bu kitapta konu edilen ve Başkent DoğalgazDağıtım A.Ş tarafından kabul edilecek kurallara uymak zorundadır.

7.8.2 İç tesisatın projelendirilmesi ve projeye uygun tasarımın yapılmasıhususunda abonenin talepleri ilgili mevzuatlar, standartlar ve B.D.D.A.Ş.Binalar İçin Doğalgaz Tesisatı Teknik Esasları ile sınırlıdır.

7.8.3 Daha önce kabulü yapılan tesisatlardaki tadilatlarda; sistem mevcutkurallara uygun hale getirilecektir.

7.8.4 Doğalgaz kullanıcısı, doğalgaz borularının gaz verme işlemitamamlandıktan sonra paslanmaya karşı antipas üzeri sarı renkli yağlı boyaile boyanmasının takibinden sorumludur.

7.8.5 Yetkili servisler doğalgaz cihazlarının devreye alınması sırasında, testve muayene işleminin olumlu sonuçlandığını gösterir Doğalgaz UygunlukFormunu (İş Bitimi) görmek ve buna göre işlem yapmak zorundadır.

8. YÜKÜMLÜLÜKLER

8.1 Abonenin Yükümlülükleri

8.1.1 Can ve mal güvenliği için DAĞITIM ŞİRKETİ’ nin bilgisi dışındatesisatta değişiklik yapılmamalı, usulsüz ve kaçak gaz kullanılmamalıdır.

8.1.2 Doğalgaz kullanıcısı, gaz yakma tesisinin işletmeye hazır halegetirilmesi, fonksiyonel ve ekonomik sebeplerden dolayı gaz yakmatesisinin muayene ve bakımını senede en az bir defa yapımcı firmanınyetkili elemanlarına veya bu konuda uzman kişilere yaptırmaklayükümlüdür.

8.1.3 Doğalgaz kullanıcısı, doğalgaz borularının gaz verme işlemitamamlandıktan sonra paslanmaya karşı antipas üzeri sarı renkli yağlı boyaile boyanmasının takibinden sorumludur.

8.1.4 İç tesisatta meydana gelebilecek gaz kaçağı veya kazalara karşıönlemlerin alınması müşterinin yükümlülüğündedir.

8.1.5 İç tesisatta yapılacak izinsiz tadilat, uygunsuz ve kötü kullanım, yanlışve bozuk ekipman kullanılması, proje dışı tesisat yapımı ile tesisatınbakımsızlığı nedeniyle doğabilecek zarar ve ziyandan dağıtım şirketisorumlu değildir.

8.1.6 Meydana gelebilecek olumsuzlukların önüne geçilebilmesi ve

89

cihazların daha verimli çalışabilmesi için, cihazların ve bacaların onarım veperiyodik bakımları yetkili servislere yaptırılmalıdır.

8.1.7 Havalandırma kanalları ve havalandırma menfezleri kapatılmamalı veönlerine hava akışını engelleyecek hiçbir engel koyulmamalıdır.

8.1.8 Bacalı cihazlar ile birlikte TS EN 50291’e uygun karbonmonoksitalgılama cihazları kullanılmalıdır.

8.1.9 Gaz alarm cihazlarının selenoid vana ile irtibatı kesilmemeli veperiyodik olarak bakımları yapılmalıdır. Garanti süresi biten ve gaz algılamaözelliğini kaybeden gaz alarm cihazları yenileriyle değiştirilmelidir.

8.1.10 Baca çekişinin bozulması durumunda gaz yakıtlı cihazların emniyetlikapanmasını sağlayacak yanma ürünleri emniyet tertibatı (baca sensörü)cihaz üzerinde bulunmalı ve baca sensörünün TS EN 297, TS 615 EN 26,TS EN 613 standardına uygun olarak emniyetli kapamayı sağlamasıgerekmektedir. Abone tarafından yanma ürünleri emniyet tertibatına (bacasensörü) herhangi bir müdahalede bulunulmamalı ve bulundurulmamalıdır.

8.1.11 Doğalgazlı kazan dairesini işletecek personel mutlaka yetkili birkurum tarafından verilen doğalgazlı kazan dairesi işletmeciliği kursunubitirdiğine dair sertifikalı olmalıdır. Yetkili bir kurum tarafından verilenkazan dairesi işletmeciliği kursunu bitirdiğine dair sertifikası bulunmayanşahıslar, kazan dairesini işletmek üzere çalıştırılmamalı, tesise müdahaleetmesine izin verilmemelidir.

8.1.12 Kazan dairesinde yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddebulundurulmamalı ve amacı dışında (depo vb. olarak ) kullanılmamalıdır.

8.1.13 Bina sahibi, yöneticisi ısıtma sistemlerinin, ilgili yönetmelik ve/veyastandartlarda belirtilen periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulmasınıve ilgili mercilere raporlanmasını sağlamalıdır. Kazanlarda, biri işletmedöneminin başlangıcında, diğeri ortasında olmak üzere yılda en az iki kezbaca gazı analizi, bir kez de sistem bakımı yaptırılır. Sistem performansınınkontrolünü yaptırarak raporlamak bina sahibi, yöneticisi sorumluluğundadır.

8.1.14 Doğalgaz kullanıcılarının tesisatlarını tanıması, gaz kesmevanalarının yerlerini öğrenmesi ve herhangi bir gaz kaçağı olduğunda bunakarşı hareket tarzına dair bilgi sahibi olması gerekir.

8.1.15 İç tesisatın projelendirilmesi ve projeye uygun tasarımın yapılmasıhususunda abonenin talepleri ilgili mevzuatlar, standartlar ve B.D.D.A.Ş.Binalar İçin Doğalgaz Tesisatı Teknik Esasları ile sınırlıdır.

90

8.2 Yetkili Firmaların Yükümlülükleri

8.2.1 Sertifikalı firmalar iç tesisatın projelendirilmesi ve projeye uyguntasarımın yapılması hususunda bu kitapta konu edilen ve Başkent DoğalgazDağıtım A.Ş tarafından kabul edilecek kurallara uymak zorundadır.

8.2.2 Sertifikalı firmalar yetkili mühendislerinin gözetimlerindeyaptırmadıkları tesisatları kendi adlarına yapılmış gibi işletmeye sunamazlarve kabul ettiremezler. Her firma, tesisatın kontrol ve muayenesi sırasındatesisatın başında bulunmak, herhangi bir nedenle kendisininbulunamayacağı durumlarda ise, yetki belgeli bir başka mühendisbulundurmak zorundadır.

8.2.3 Sertifikalı firmalar dönüşüm ve tesisatlarda görevlendirecekleri tümelemanlarını, doğalgaz çalışmalarında emniyet kuralları, teknik kurallar,müşteri ilişkileri ve alınacak önlemler ile ilgili bilgilendirecektir.

8.2.4 Sertifika alan firmalar çalışma esnasında her türlü emniyet tedbirinialmakla yükümlüdür.

8.2.5 Doğalgaz kullanım mekânlarında herkesin görebileceği yerleredoğalgaz ile ilgili olarak dikkat edilecek hususları belirten uyarı levhalarıasılmalıdır.

8.2.6 Firmalar dönüşüm işlerini tamamladıktan sonra yetkili kişiye,doğalgaz kullanımında genel emniyet kuralları ve acil durum önlemlerikonusunda eğitim verecek, emniyet ve işletme talimatlarını da aynı şahıslarateslim edecektir.

8.2.7 Kazan dairesine emniyet kuralları ve cihazların kullanım talimatlarıasılmalı, sertifikalı firma, kullandığı cihazlara (kazan, brülör) ait garantibelgelerini, yetkili servislerin listesini, acil durumlarda başvurulmasıgereken telefonları kullanıcıya vermelidir.

8.2.8 Daha önce kabulü yapılan tesisatlardaki tadilatlarda; sistem mevcutkurallara uygun hale getirilmelidir.

8.2.9 İç tesisatın projelendirilmesi ve projeye uygun tasarımınyapılmasından önce aşağıda belirtilen kontrollerin yapımcı sertifikalıfirmalar tarafından yapılması zorunludur;

Baca tipinin, kesitinin ve yüksekliğinin uygunluğunun kontrolü, Baca temizlik ve bakımının yapılmış olduğunun kontrolü, Baca duman deneyi yaparak baca çekişinin ve sızdırmazlık deney

sonucunun olumlu olup olmadığının kontrolü,

91

Cihazların, gaz dağıtım şirketlerinde onaylanmış projesine uygun,bir bacaya bağlanmasının kontrolü,

8.3 Yetkili Servislerin Yükümlülükleri

8.3.1 Her tüketim cihazının ısı yükünün ayarlanabilmesi için yaklaşık 5dakikalık işletme süresinden sonra, pencere ve kapıların kapalı olduğudurumlarda ek olarak 5 dakikalık süre içerisinde tüketim cihazlarınınemniyet vanasından ( akım sigortasından) atık gaz çıkıp çıkmadığı kontroledilmelidir. Bu kontrol sırasında atık gaz sürekli atılamıyor, güvenilir birayarlama yapılmıyorsa ve birikme, geri tepme varsa sebebi araştırılıpbulunduktan sonra hata tam olarak giderilmelidir.

8.3.2 Tüketim cihazı başka bir gazdan doğalgaza çevrilmişse cihazda tamyanma olup olmadığı dönüşüm yapan yetkili servis tarafından yanmış gazanalizi yapılarak kontrol edilmelidir. Atık gazın atılmasında birikme ve geritepme olup olmadığı; ayrıca cihazın anma yükünde çalışıp çalışmadığıkontrol edilmelidir.

8.3.3 Yetkili servisler doğalgaz cihazlarının devreye alınması sırasında, testve muayene işleminin olumlu sonuçlandığını gösterir Doğalgaz UygunlukFormunu (İş Bitimi) görmek ve buna göre işlem yapmak zorundadır.

9. İÇ TESİSATTA NORMAL DIŞI DURUMLARDA ALINACAKTEDBİRLER

9.1 Bir binanın iç tesisatında gaz kaçağı fark edildiğinde;

Gaz kaçağın olduğu ortamda bulunan alevler söndürülmeli, Bütün kapı ve pencereler açılmalı, Gaz sayacındaki kapatma vanası veya ana emniyet vanası

kapatılmalıdır.

9.2 Gaz kokusu bulunan hacimlerde,

Kibrit veya çakmak kullanılmamalı, Elektrik sigortaları, anahtarları ve şalteri açılıp kapatılmamalı, Elektrik fişi çekilmemeli ve takılmamalı, Elektrik zilleri kullanılmamalı, Sigara içilmemeli ve bu hacimlere yanan ışıkla girilmemelidir.

9.3 Ana emniyet vanası kapatıldıktan sonra bütün gaz cihazlarının kapalıolup olmadığı kontrol edilmeli, açık olanlar tam olarak kapatılmalıdır.

9.4 Gerekli havalandırma tam olarak yapıldıktan sonra gaz kokusununkalmadığından kesinlikle emin olduktan sonra ancak ışıklar yakılmalıdır.

9.5 Gaz kokusunun gidip gitmediği konusunda kişi yalnızca kendi duyuorganına güvenmemeli, başkalarından da yardım istemelidir.

92

9.6 Gaz donatılarının hepsi tam kapalı olduğu hâlde gaz kaçağının sebebiister belirlensin ister belirlenmesin, bütün gaz kaçakları için tedbirleralındıktan sonra gaz dağıtım şirketine derhal bildirilmelidir. DAĞITIMŞİRKETİ’ nin 187 nolu acil telefonunu aranmalı, açık adres ve bilgi vererekyardım istenmelidir. DAĞITIM ŞİRKETİ görevlileri gelene kadar hiçbirvana açılmamalıdır.

9.7 Ana emniyet vanasının kapatılmasına rağmen girilemeyen hacimlerdengaz kokusu geliyorsa, bu hacimlere girmeye yetkisi olan polis teşkilatı ilegaz dağıtım şirketine haber verilmelidir. Ayrıca itfaiye ekibi deçağırılmalıdır.

9.8 Bodrumlardaki gaz kaçaklarında, bodrum iyice havalandırılmalı vedurumdan binada oturan diğer şahıslara derhal haber verilmeli, yetkililerçağırılmalıdır.

9.9 Tesisattaki arızalar, bu arızaları gidermek üzere yetkili kuruluşlartarafından görevlendirilmiş kişilerce onarılmalıdır.

93

REVİZYON ÇALIŞMASINA KATILANLAR

BAŞKENT DOĞALGAZ DAĞITIM A.Ş

1. NURİ ERCAN KOMİSYON BAŞKANI

2. GÖKHAN ALTAN KOMİSYON ÜYESİ

3. HİLAL KUYUMCU KOMİSYON ÜYESİ

4. BİRŞAH GÖKSU KOMİSYON ÜYESİ

5. NEVZAT AKKURT KOMİSYON ÜYESİ

6. MEHMET TAŞGIN KOMİSYON ÜYESİ

7. UTKU KAYA KOMİSYON ÜYESİ