ده ستی )سه ددام( له سه ر سینگی هه ڵبژارده ی الوانی عێراق بوو!!

به یان. تایبەت

ل��ه م��ی��ان��ه ی ب��ه ش��دارب��وون��ی جامی له عێراق الوانی هه ڵبژارده ی ئیامرات واڵتی له كه ئاسیا، الوان��ی هه ڵبژارده شانزه به شداربوونی به سه ره وه ی چه پی الی له به ڕێوه چوو، سینگی درێسی هه ڵبژارده كه ی عێراق، به هه یه عێراقی ئااڵیه كی وێنه ی وشه ی )الله أكرب(ەوه ، به و خه ته ی كه به ده ستی سه ددام حسێن نوورسابوو شه ڕی كاتی له عێراق، ئااڵی سه ر له

كه نداوی ساڵی 1991دا.ئه و به دواداچوونی بۆ )به یان( چه ند به په یوه ندی ئاشكرایه ، هه ڵه به غداوه شاری له وه رزشی الیه نێكی وه رزشیی رۆژنامه نووسێكی ك��رد، ع��ێ��راق��ی ئ��ه و ه��ه ڵ��ه ی��ه ی ب��ۆ ئه و درێسه كانی كه گه ڕانده وه كۆمپانیایه رۆژنامه نووسه ئه و ئاماده كردووه . تۆپی »یه كێتیی وت )ب��ه ی��ان(ی به ئ��ام��اده ك��اری لیژنه ی ع��ێ��راق، پێی هه ڵه یه له و ئاسیای الوان��ی جامی كردووه داوای��ان و ئاگاداركردۆته وه دوایارییه كه دا له نه بێ هیچ هه ر

جۆری نووسینه كه راست بكه نه وه«.

Tuesday, No, 10که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, Nov 20, 2012

www.bayanpress.net ژماره )10(، سێشەممە 2012/11/20، ساڵی یەکەم

لە زستاندا چۆن دیکۆرى ناوماڵەکەت

دەڕازێنیتەوە؟ل. پریاسکە

دەوڵەىت یاسا: مالیكی مافی پێكهێنانی ئۆپه راسیۆنی له هه رجێگه یه كی عێراقدا هه یه

»پەرلەمانى عێراق سوورە لەسەر هەڵوەشاندنەوەى دیجلە«

به یان. به غدا

ت��اری��ق ح����ه رب، پ��س��پ��ۆڕی دی��اری یاسایی و ده س��ت��ووری��ی بۆ تایبه تدا لێدوانێكی له عێراق، نائاسایی »دۆخ��ی وت��ی )ب��ه ی��ان( ناوه مالیكییه وه به پاڵی عێراق بێئه وه ی بكات، دروست ئه م هێزه ده نگی په رله مان و بۆ بگه ڕێته وه ئه وه ی به ڵگه ی به بدرێت، له سه ر وه كاله ت به پۆسته كان له زۆرێك ئاماژە ی حه رب ده برێن«. به ڕێوه په رله مان »هێشتا كه كرد به وه ش س���ووره ل��ه س��ه ر ره ت��ك��ردن��ه وه ی

زه یدی عه بدولئه میر ده ستنیشانكردنی دیجله و ئۆپه راسیۆنی سه ركرده ی وه كو

هه ڵوه شاندنه وه ی ئه و هێزه «.خه لیل، مه حام خ��ۆش��ی��ه وه الی عێراق نوێنه رانی ئه نجومه نی ئه ندامی له كوردستانی، هاوپه یامنی لیستی له »له رایگه یاند )به یان( بۆ لێدوانێكدا دیجله ئۆپه راسیۆنی پێكهێنانی بنه ڕەتدا یاسایه ، پێچه وانه ی و ناده ستوورییه به پێی مادده كانی 51 و 61 له ده ستووری نوێنه ران ئه نجومه نی ته نیا فیدڕاڵی، سه ركرده ی هه یه ئ��ه وه ی ده س��ه اڵت��ی

فیرقه سه ربازییه كان دیاری بكات«.حه سانی ع��ه ب��دول��ه��ادی ب���ه اڵم

له ن��وێ��ن��ه ران ئه نجومه نی ئه ندامی )به یان(ی به یاسا، ده وڵ��ه ت��ی لیستی راگه یاند »به و پێیه ی مالیكی سه ركرده ی مافی چ��ه ك��داره ك��ان��ه ، هێزه گشتیی له ئۆپه راسیۆنی سه ركرده ی پێكهێنانی هه یه ، عێراقدا خاكی جێگه یه كی هه ر ئه منیانه ی راپ��ۆرت��ه ئ��ه و گ��وێ��ره ی به پێویست بڕیاری به رزده كرێنه وه ، بۆی

ده دات«.هاوپه یامنی په رله مانتاره كه ی ك��وردس��ت��ان��ی م��ه ت��رس��ی خ���ۆی له نه شارده وه و هێزه ئه و دروستكردنی وتی »دروستكردنی ئه م هێزه بۆ لێدانی ئاسایشی له پارێزگاریی نه ك ك��ورده ،

عێراق، سنووره كانی نه ته وه یی و چونكه سنووری واڵت پێشێل كراوه سه ربازی هێزی پێشرته له ئه وه و وێڕای ئه مه بكرێت، دروس��ت بۆ پێكهاته كانی هێزه ئ��ه م ئ��ه وه ی توركامن و وه ك��و عێراقی دیكه ی به اڵم نییه «. تێدا مه سیحییه كانی په رله مانتاره كه ی ده وڵه تی یاسا ئه وه ره تده كاته وه كه مالیكی ئه و هێزه ی پێكهێنابێت، سیاسی مه به ستی به هیواشی خواست كه ئه و كێشه یه له كۆبوونه وه ی نیشتامنیدا و دوور له مشتومڕی سیاسی چاره سه ر بكرێت.

بڕوانه الپه ڕەی عێراق.

ته نیا ئه نجومه نی نوێنه ران ده سه اڵتی ئه وه ی هه یه سه ركرده ی فیرقه سه ربازییه كان دیاری بكات. فۆتۆگۆاف: وەرگیراوە

رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە

بیروڕا

12

واڵکۆت شایەنى مامەڵەیەکى جیاوازترە

وەرزش

8

به ستۆره ، نزیك له ناوه ندی بڕیار و دوور

له خزمه تگوزاری

پەیجور

6

ناوی تازه دامه زراوان

راناگه یه نرێ به یانپرێس

س��ه رۆك��ی ده س��ت��ه ی ئ��ام��اری ئه مڕۆ رایگه یاند، كوردستان هه رێمی ناوی دامه زراوانی هه رسێ پارێزگاكە و

ئیداره ی گه رمیان راده گه یه نرێت.ن���اوب���راو وت��ی��ش��ی »ه��ۆك��اری دواكه وتنی راگه یاندنی ناوه كان بۆ زیاتر هه ڵه ی له رێگریی و كردن وردبینی جه ختیشیكرده وه ، ب��ووه «، ته كنیكی

زۆربه ی ورده كارییه كان ته واو بوون.به رامبه ردا مه حمود عوسامن، له له دام��ه زران��دن لیژنه ی س��ه رۆك��ی )به یانپرێس( بۆ تایبه ت سلێامنی، دامه زراوان ناوی به یانی »نه خێر وتی ده شڵێت ن��اوب��راو راناگه یه نرێت«. خۆمان ته وابوو، كاره كامنان »هه ركات و ده كه ینه وه ئاگادار راگه یاندنه كان

رایده گه یه نین«.

بابه كر زێباری له به رانبه ر دیجله دا

بێده نگیی هه ڵده بژێرێت

به یان. تایبه ت

سوپاساالری زێ��ب��اری، بابه كر قسه »هیچ وتی )به یان( بۆ عێراق ئه م ل��ه س��ه ر ن��اده ی��ن لێدوانێك و چونكه ب��ووه ، دروس��ت بارودۆخه ی ئێمه كه سی سه ربازین و بارودۆخه كه ئاڵۆزتر كێشه كان و مه ترسیداره كێشه ی بكه ین قسه یه ك هه ر ده بن،

لێده كه وێته وه «.پشكی ل��ه س��ه ر ك��ه ن���اوب���راو له خۆی دان��راوه ، پۆسته دا له و كورد بێده نگ دیجله هێزه كانی مه سه له ی زانیارییانه شی ئه و به پێی ك��ردووه ، بۆ زێباری كه وتوون، )به یان( ده ست سه ربازییانه ی ئاڵۆزییه له و خۆالدان پێشمه رگه و هێزی دیجله دا نێوان له هاتووه ته وه ئێستادا له دروستبووه ، ش��اری ل��ه و ك��وردس��ت��ان هه رێمی دهۆكه . سكرتێره كه یشی له لێدوانێكدا جۆره هیچ زێباری بابه كر »كاك وتی لێدوانێك نادات له سه ر ئه و ئاڵۆزییانه ،

چونكه كێشه ی لێده كه وێته وه «.

5/شەممە4/شەممە٣/شەممە5/شەممە4/شەممە٣/شەممە5/شەممە4/شەممە٣/شەممە5/شەممە4/شەممە٣/شەممە 181421 211814 21 21181322 229513 107510 117511 9

بایی )750( دینارە

ره فعه ت محه مه د � کفرى

دوای ئه وه ی بۆ ماوه ی زیاتر له دوو كێڵگه له ن��ه وت هه نارده كردنی مانگ راگیرا، حه سیره گوندی نه وتییه كه ی له هه فته یه دوو كه زانیویه تی )به یان( نه وتییه وه كێڵگه له و ته نكه ره وه ، رێگه ی

ده ستكراوه ته وه به هه نارده كردنی نه وت.)به یان( بۆ نزیك سه رچاوه یه كی نزیكه ی رۆژان���ه »ئێستا ك��رد ئاشكرای كێڵگه ل��ه و ن��ه وت ته نكه ر )٣0-25(

له یه كێك بۆ ده گوازرێته وه نه وتییه وه ئه و سلێامنی، شاری سنووری پااڵوگه كانی پرۆسه یه ش نزیكه ی دوو هه فته یه ده ستی پێكردووه ته وه ، پاش ئه وه ی بۆ ماوه ی دوو هه نارده ی پرۆسه ی بڕیارێك به مانگ الیه ن له بزانین بێئه وه ی راگیرا، نه وت كێوه ئه و بڕی�اره ده رچووه و ئێستاش ب���ه هه نارده نه وت تر جارێكی كێ بڕیاری

ده كرێته وه «.ناوچه ی گوندێكی حه سیره گوندی و كفری نێوان ده كه وێته و گه رمیانه

كه الر و تا ئێستا چه ند جارێك چاالكوانانی داوایان كفری، شاری له مه ده نی كۆمه ڵی كردووه ناوچه كه ئیداریی به رپرسانی له شه فافانه ئه و داهاتی نه وته بخه نه روو و هه نارده كردنی، له سوودمه نده كێ بزانن ده ستووری گوێره ی به ئه گه ر چونكه یاسای به شاره كه یان ئه وا بێت، عێراقیش نه وته كه ی داهاتی له پشكێك پ��رتۆدۆالر به رده كه وێ، كه ده كرێ له و پاره یه چه ندین

پرۆژە ی خزمه تگوزاریی پێشكه ش بكرێن.س��ه ب��اره ت ب���ه وه ی داه��ات��ی ئه و

چ به س��ه ر و ده چێت ك��وێ بۆ نه وته سه اڵح وه زاره تێكه ؟ یان داموده زگایه ك گ��ه رمیان ئیداره ی سه رپه رشتیاری كوێخا، ب�������ه ته له فونیدا په یوه ندییه كی له نه وتییه كێڵگه »ئه و راگه یاند )به یان(ی رسوشتییه كانه سامانه وه زاره ت��ی به سه ر ناوبراو ته نده ردایه «. قۆناغی له ئێستا و هه نارده ی زانیامن »هه ركاتێك وتیشی ن��ه وت ده س��ت��ی پ��ێ��ك��ردۆت��ه وه ، ئ��ه وا به گه رمیان به شی داوای ره سمی نوورساوی

ده كه ین له و داهاته«.

جارێکى تر له گه رمیان به ته نكه ر نه وت هه نارده كرایه وه

شۆڕشه كان و به رپرسیارێتیی ڕه وتی ئیسالمی

عه بدولحه مید: د. موحسین

ئێمه حوكمی ئیسالمییه كانمان نه دیوه ، ئه وه ی هه یه ، حوكمی هاوبه شی ئیسالمییه كان و الیه نه كانی تره

ل. گفتوگۆ

www.bayanpress.netژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

3

راپۆرت: عه بدوڵاڵ حه وێز

له ك��ورده ك��ان زیندانه مانگرتنی رۆژ، 68 دوای توركیا به ندیخانه كانی سه ره تا هات، كۆتایی ئۆجه الن، له سه ر ئه م مانگرتنه له 12ی سێپتێمبه ر له الیه ن به ندكراوی په رله مانتاری یه ڵدز، فه یسه ڵ )به ده په ( دیموكراسی و ئاشتی پارتی به ندكراوی دواتر چه ندین پێكرد، ده ستی له زیاتر راگه یاند، خۆیان مانگرتنی كورد 76 له زیاتر له كورد به ندكراوی هه زار ده یان هه روه ها توركیا، به ندینخانه ی سیاسه توان و كه سایه تی دیكه ی باكووری مانگرتنه . ئه و پاڵ چوونه كوردستانیش سه ره كییان داواكاریی سێ مانگرتووان ره وشی باشرتكردنی یه كه میان هه بوو، به رێ��گ��ه دان و ئ��ۆج��ه الن به ندكردنی پێی چاویان بتوانن ئه وه ی بۆ پارێزه رانی به ره وپێشربدنی دووه م��ی��ان، بكه وێت. و ك��وردی زمانی به پ���ه روه رده ره وش��ی به ندكراوه به رێگه دان سێیه میشیان، زمانی به بتوانن ئ��ه وه ی بۆ كورده كان خۆیان له به رگریی دادگاكان له كوردی

بكه ن.له باره ی ئه وه ی ئاخۆ په كه كه تاچه ند ئه و ده ستپێكردنی له هه بوو ده ستی كورده كانی زیندانییه الیه ن له مانگرتنه به رپرسی وه اڵت، رۆژ ت��ورك��ی��اوە؟ بۆ په كه كه ، ده ره وه ی په یوه ندییه كانی كه سی به »په كه كه ده ڵێت )ب��ه ی��ان(

به ڵكو ده ستپێبكه ن، مانگرتن نه وتووه ئه م میكانیزمێك وه ك خ��ۆی میلله ت رێگه یه ی گرته به ر بۆ ئه وه ی به ده وڵه ت كوردستان ب��اك��ووری له به سه . بڵێت: ده كرێن، زیندانی كورد سیاسه مته دارانی مافه كانی به ده ستهێنانی بۆ ئه وانیش ده ستپێكرد مانگرتنه یان ئه م كورد گه لی پارچه ی چوار هه ر خه ڵكی الیه ن له و ئێمه ش ك��ران، پشتیوانی كوردستانه وه مانگرتنه له م پشتگیریامن په كه كه وه ك

كرد«.

سه ركرده یه ی ئه م پێچه وانه ی به په كه كه ، زریان رۆژهه اڵتی، رۆژنامه نووسی )به یان( بۆ توركیا، كاروباری له ش��اره زا ئاماژە به وه ده كات كه ئه وانه ی مانگرتنیان ئه ندامی زۆرب��ه ی��ان ده ستپێكردووه ، و بڕیار ئه وانه بوون، به ده په و په كه كه وه رده گرن، سه ركرده كانیان له رێنموویی له هه یه سه ره كی رۆڵی په كه كه كه واته

ده ستپێكردنی ئه م مانگرتنه دا.سێ جێبه جێكردنی ئاسۆی له باره ی داواكارییه كه ی مانگرتووانه وه ، رۆژ وه اڵت،

روانینێكی زۆر نێگه تیڤی هه یه و پێیوانییه به ڵێنه كانی، له بێت راستگۆ ئه ردۆگان ئه و به رپرسه ی په كه كه ده ڵێت، ئه ردۆگان باسی ئه وه ده كات كه خوێندن به زمانی كوردی فه راهه مكراوه . »ئه وه چ خوێندێكه دوای 13 ساڵ خوێندن، ئینجا ئ�ه گه ر حه ز بكه ی ده توانی زمانی كوردی هه ڵبژێریت له ئ��اره زووم��ه ن��دان��ه زمانێكی وه ك و

قوتابخانه بیخوێنی؟«.ئه گه ری پێیوایه رۆژهه اڵتیش زریان جێبه جێ داواكارییانه له م یه كێك هه یه

بكرێت، به اڵم دوانه كه ی تر زۆر زه حمه ته داواك��اری��ی��ه ی ئ��ه و بكرێن. جێبه جێ زمانی به كارهێنانی ب��ه پ��ه ی��وه ن��دی پڕۆژەیاسایه كی ئێستا هه یه ، كوردییه وه و ئاماده كراوه بۆ ده وڵ��ه ت��ه وه له الیه ن به اڵم بكرێت، جێبه جێ هه یه ئه گه ری به تایبه ت دیكه ، داواكارییه كه ی دوو ئه وه ی په یوه ندیی به باشكردنی گوزه رانی زیندانیكردنی عه بدوڵاڵ ئۆجه النه وه هه یه، له گه ڵ بكرێت، جێبه جێ زه حمه ته زۆر ئه وه ی )ره جه ب ته یب ئه ردۆگان( سه رۆك

وه زیرانی توركیا، ئاماژەی به وه كردبوو كه ناهێڵێت هیچ یه كێك له مانگرتووان گیان

له ده ست بده ن.هێرشی پ��ه ك��ه ك��ه ، ب��ه رپ��رس��ه ك��ه ی توندی كرده سه ر ئه ردۆگان و به فاشیست له قه ڵه می دا و وتیشی »هه مان رێچكه ی ده ڵێت ئ��ه و ب��ه ر، گرتووه ته هیتله ری دژی سه ربازییه كان ئۆپۆراسیۆنه ده بێت درۆ ئه و كه واته بن، ب��ه رده وام په كه كه بكه ین؟ پێ باوه ڕی چۆن ئێمه ده كات،

ئه و دان به مافی كورددا نانێت«.به ندكراوه كان، نوێنه ری كایا، ده نیز نیوزی ف���ورات ئ��اژان��س��ی ه��ه واڵ��ی ب��ه ئۆجه الن داوای »له سه ر راگه یاندووه رۆژنامه ی شكاندووه «، مانگرتنه مان ئه و رای��گ��ه ی��ان��دووه لیرباڵییش رادی��ك��اڵ��ی »گفتوگۆكانی نێوان ئۆجه الن و به رپرسانی مانگی دوو ل��ه توركیا م��وخ��اب��ه رات��ی ئه نجامه به و گه یشنت هۆكاری رابردوودا، جێگری ئ��ه م��ان��ه ش��دا، ل��ه گ��ه ڵ ب���ووه «، خۆشحاڵیی توركیا، س��ه رۆك��وه زی��ران��ی ئه و شكاندنی به رانبه ر له ده ربڕی خۆی

مانگرتنه ی به ندكراواندا.گ��ول��ت��ان ك��ش��ان��اك، ه��اوس��ه رۆك��ی رایگه یاند دیموكراتی، و ئاشتی پارتی به ندكراوان، مانگرتنی شكاندنی »دوای پشكنینیانن سه رقاڵی پزیشكه كان ئێستا ده ك��ه ن ته ندروستییان چ��اودێ��ری��ی و بۆ گ���وازراون���ه ت���ه وه به شێكیشیان و

نه خۆشخانه «.

»ئه ردۆگان درۆ ده كات و دان به مافی كورددا نانێت«

ئۆجه‌الن‌و‌به‌رپرسانی‌موخابه‌راتی‌توركیا‌رێككه‌وتن

بریكاری وه زاره تی پێشمه رگه بۆ به یان:

به‌‌هاتنی‌سوپای‌ئه‌مریكا‌بۆ‌ناوچه‌‌دابڕێنراوه‌كان،‌كورد‌زه‌ره‌ر‌ناكات

ئه نوه ر حاجی عوسمان، بریكاری وه زاره تی پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمی كوردستان، له دیمانه یه كی ته له فۆنیی نێوان بارگرژییه كانی و گۆڕانكاری دوایین )به یان(دا هێزی پێشمه رگه و سوپای دیجله له ناوچه دابڕێنراوه كان

ده خاته ڕوو.

دیدار: شڤان عه لی

ئاگام عوسامن: حاجی ئ��ه ن��وه ری په یامی نییه ، سیاسی سه ركردایه تی له فه رمانده ی وه ك مه سعود كاك جه نابی هێزه چه كداره كان بۆ هێزی پێشمه رگه ی ك��وردس��ت��ان، ئ��ه وه ی��ه ك��ه ه��ه ر ج��ۆره ئێمه ناوچه كانی بۆ عێراق جموجوڵێكی

هه بوو، به رپه رچیان بده ینه وه .ب��ه ی��ان: ئ��ێ��وه زۆرج����ار ب��اس له كورد ئایا ده ك��ه ن، ڕووب��ه ڕووب��وون��ه وه سوپای ڕووبه ڕووی هه یه ئه وه ی توانای

عێراق ببێته وه ؟

ب��ه ی��ان: دوای��ی��ن گ��ۆڕان��ك��اری��ی سوپای و پێشمه رگه نێوان بارودۆخی

دیجله چییه ؟ئه نوه ری حاجی عوسامن: له ڕاستیدا عه قڵیه تی ئه مه به اڵم نییه ، نوێ شتێكی له ره نگه بێت، عێراق سوپای و عێراق ئاینده دا دیسان ئاڵۆزیی دروست بێته وه ،

به اڵم تاوه كو ئێستا نییه .به یان: دوایین بڕیاری سه ركردایه تی بارودۆخه ی به م سه باره ت چییه كورد

دروست بووه ؟

ئ��ه ن��وه ری ح��اج��ی ع��وس��امن: من بچووكن هێشتا عێراق سوپای پێموایه

شه ڕی پێشمه رگه بكه ن.و رووی چه ك له كورد یانی به یان: توانایه ی ئه و سه ربازییه وه پێداویستی

هه یه كه ڕووبه ڕووی عێراق ببێ�ته وه ؟خه می عوسامن: حاجی ئه نوه ری

ئه وه تان نه بێت.له بدات، روو شتێك ئه گه ر به یان: چ ك��ورد سه بازییه وه و سیاسی ڕووی

پشتیوانییه كی هه یه ؟

وه ك من عوسامن: ئه نوه ری حاجی وه ك نییه ، لێ ئاگام سیاسی الیه نی به اڵم ئاگادارم، زیاتر پێشمه رگه هێزی ته سه ور ناكه م كه س پشتیوانی له مالیكی كاری نه یتوانی مالیكی چونكه بكات، به ڕێوه عێراقدا له خۆی راسته قینه ی

به رێت.به یان: به بۆچوونی تۆ باره كه به چ

الیه كدا ده كه وێت؟ئومێد عوسامن: حاجی ئه نوه ری ده كه ین كێشه كان چاره سه ر بنب، له به غدا

خه ڵكی داوای هه روه ها هه رێم، له و كوردستان كه داوایه كی ره وایه ، جێبه جێ به م سوپاكه ی و مالیكی ئه گه ر بكرێت، مه ترسی ئه وه بكه ن، ئیش عه قڵیه ته وه

هه یه كه پێكدادان دروست ببێت.رێوشوێنێكتان چ ئێوه ب��ه ی��ان: ژیانی سه المه تی ب��ۆ ب��ه ر گ��رت��ووه ت��ه

هاوواڵتیانی ناوچه دابڕێرناوه كان؟ئێمه ع��وس��امن: حاجی ئ��ه ن��وه ری هه نگاوی زۆر جددیی ده نێین بۆ ئه وه ی به بوو، كه نه بێت، دروست پێكدادان

ئه وانه ك��ات زووت��ری��ن به دڵنیاییه وه ده رده په ڕێنین له و ناوچانه دا.

ب��ه ی��ان: ب��اس ل��ه وه ده ك��رێ��ت كه و ئه مریكا سه رۆكی جێگری بایدن، جۆ وتوویه تی عێراق، كاروباری له به رپرس سوپای ئه مریكا دێننه ئه و شوێنانه . ئه گه ر هێزی ئه مریكی بێته ئه و سنوورانه ، كورد

زه ره ر ناكات؟ئ��ه ن��وه ری ح��اج��ی ع��وس��امن: به بێته ئه مریكا سوپای ئه گه ر دڵنیاییه وه

ئه و ناوچانه ئێمه زه ره رمه ند نابین.

ئۆجەالن لە زیندانەوە بە مانگرتووان و حکومەىت تورکیاى گوت: ئیرت بەسە

www.bayanpress.net ژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

2

شڤان جه باری. كه ركووك

ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ك��ان��ی واده ی دیاری پارێزگاكان ئه نجوومه نی 2013 نیسانی 20ی ك��ه ك���راوه پارێزگاكه ی سێ له جگه بێت، كه ركووكیش كوردستان، هه رێمی دی��س��ان��ه وه ل��ه ب��ه ر ن��اك��ۆك��ی و ئاینده ی سیاسییه كان ملمالنێ هه یه ئه وه ده نگۆی و نییه دیار نه درێت، ئه نجام تێدا هه ڵبژاردنی دان��ان��ی ل��ه ب��اس ئێستاشدا ل��ه بۆ ده كرێته وه تایبه ت یاسایه كی ئه نجامدانی هه ڵبژاردن. له الیه كی ئه نجامدانی ئه گه ری له و دیكه وه له ب���اس ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ك��ان��دا كوردستانییه كان پارته یه كلیستیی

ده كرێت.كه ریم، نه جمه دین دكتۆر ب�����ه ك��ه رك��ووك، پ��ارێ��زگ��اری »ئه نجامنه دانی ڕاگه یاند )به یان(ی زۆر ده رئه نجامێكی هه ڵبژاردن پێویستیشی به ده بێت«، خراپی زانی له ماوه ی ئه م شه ش مانگه ی بكرێت ئاماده كاریی م��اوه ، كه وه ك كه ركووك له هه ڵبژاردن بۆ

شاره كانی دیكه ی عێراق.

كه ركووكیش ن��او الی��ه ن��ه ك��ان��ی تایبه تی شێوازێكی له باس و هه ریه كه ه��ه ڵ��ب��ژاردن ده ك���ه ن و ع���ه ره ب و

ده كه ن ئه وه سه ر له كار توركامنیش بكه ن به شداریی لیست یه ك به كه مه هدی، عه لی هه ڵبژاردنه كاندا. له

پ��ارێ��زگ��ای ئه نجوومه نی ئ��ه ن��دام��ی داوای توركامنی، به ره ی له كه ركووك چونكه ده ك��ات، سه ربه خۆ هه رێمی

ملمالنێ جێگای »ك��ه رك��ووك پێیوایه ئه وه دۆخ��ه ك��ه ی و نییه ڕك��اب��ه ری و دیكه ش«، ساڵی 10 تا هه ڵناگرێت باشرتین ب��ه به هه رێمبوونی ب��ۆی��ه چاره سه ر زانی. محه مه د خزر، ئه ندامی ع��ه ره ب، پێكهاته ی له ئه نجوومه ن وه ك »ئێمه وت��ی و دوا )ب��ه ی��ان( بۆ ئه نجامدانی له گه ڵ كه ركووك عه ره بی له محه مه د ئ��اوات نین«، هه ڵبژاردن برایه تی لیستی له و كوردی پێكهاته ی ئ��ام��اژە ب��ه وه ده ك���ات ك��ه »ت��ورك��امن و ع���ه ره ب ل��ه گ��ه ڵ ئ���ه وه ن م��ادده ی هه موار ئ��ام��رازێ��ك ه��ه م��وو ب��ه 140كورد له وه یه ترسیشیان بكرێته وه ، بهێنێت، ده س��ت به ده ن��گ زۆرینه ی ده ستی، ده كه وێته شاره كه ئاینده ی هه ڵبژاردن وای��ك��ردووه ئه مه ش هه ر بێت، دروست بۆ به ربه ستی شاره له م الیه نه ده كرێت ئه وه له سه ر كاریش

كوردییه كان به یه ك لیست دابه زن«.ب��اره ی له ك��ه رك��ووك پ��ارێ��زگ��اری له كوردییه كانه وه الیه نه یه كلیستیی دڵنیاییه وه »به وپه ڕی وتی كه ركووك، ده بێت«، به شدار لیست یه ك به كورد مه ڵبه ندی به رپرسی سه یدگوڵ، ڕێبوار ئیسالمی، ی��ه ك��گ��رت��ووی ك��ه رك��ووك��ی هه ڵبژاردنه كانی له فره لیستی هه ڵه ی

پارتی ه��ه ردوو بۆ 2010 ئ��اداری ده سه اڵتداری كوردستان گه ڕانده وه ل��ه ش���اره ك���ه دا، »ب����ه اڵم ل��ه ب��ه ر به رژەوه ندیی حزبی، به رژەوه ندیی

پشتگوێ خست«. نیشتیامنییان به رپرسی ك��ه م��ال، محه مه د دیموكراتی پارتی كه ركووكی لقی لیستی س��ه رۆك��ی و ك��وردس��ت��ان پارێزگای ئه نجوومه نی له برایه تی )به یان( به تایبه ت ك��ه رك��ووك، رایگه یاند »لیستی كوردیی خواستی و ئێستادا له سیاسییه قۆناغی ڕێكبخه ینه وه ، خ��ۆم��ان ده ب��ێ��ت ڕاب��ردوودا هه ڵبژاردنی له چونكه زه ره ری و ب��ووی��ن ف��ره ل��ی��س��ت گ���ه وره م���ان ك����رد«. ئ��ه ح��م��ه د ناوچه ژووری ئه ندامی عه زیز، داب��ڕێ��راوه ك��ان��ی ب��زووت��ن��ه وه ی كه كرد به وه ئاماژەی گۆڕانیش، ئه گه ر ماوه ، كه می كاتێكی »كورد به رژەوه ندییه ن��ه ك��ات، ق��ۆرغ��ی ئه گه ر ده دات، ده ست له بااڵكانی سووننه دیكه شته كانی هه موو له ناوخۆیاندا لە عه ره ب شیعه ی و كه ركووك مه سه له ی له بن، ناته با ل�ه ناكۆكییه ك هیچ و ك��ۆك��ن

نییه «. نێوانیاندا

نه جمه ددین كه ریم: ئه نجامنه دانی هه ڵبژاردن ده رئه نجامی زۆر خراپی ده بێت

كورد‌له‌‌كه‌ركووك‌یه‌كلیست‌ده‌بێت

به یان. تایبه ت

الی��ه ن��ی ه��ه س��ێ 11/15 رۆژی سۆسیالیست و شیوعی و زه حمه تكێشان، له و كۆبوونه وه پرسێك چه ند له سه ر به ره یه كی پێكهێنانی هه وڵی ئێستادا لە الیەنە سىێ ئەو ده ده ن، هاوبه ش دیارترین هەڵوێستیشیاندا پشتگیرییان بۆ سەبارەت دیموکرات پارىت سیاسەتەکاىن داوایان و دەربڕى هەرێم دەستوورى بە پەرلەمان، بۆ نەگەڕێتەوە دەستوور کرد »توانەوە بە ئەمە سیاسییش چاودێرێکى لەناو پارتی«دا وەسف دەکات، پێشرتیش له گه ڵ ته له فزیۆنییدا، گفتوگۆیه كی له محه مه دی دیموكرات، پارتی كه ناڵێكی حزبی سكرتێری م��ه ح��م��ود، ح��اج��ی كرده هێرشی كوردستان سۆسیالیستی

كورده‌كانی‌كه‌ركووك‌مافی‌ئه‌وه‌یان‌نییه

»عه ره به كان بۆیان هه یه زه وی بكڕن

و بیكه ن به ناوی خۆیانه وه «

»سۆشیالیست‌و‌شیوعی‌و‌زه‌حمه‌تكێشان‌له‌ناو‌پارتییدا‌دەتوێنه‌وه‌«

یه كگرتوو به پێویستی نازانێت له سه ر قسه كانی محه مه دی حاجی مه حموود بووه ستێت

سه ید نامی

فه رمانبه رانی كورد له كه ركووك ماوه ی نۆ ساڵه له نێوان هه ردوو حكومه تی هه رێم و ناوه ندا له هه موو ماف و ئیمتیازاتێك بێبه شن، تائێستا هیچ ئاوڕێكیان

لێنه دراوه ته وه .له ناونه چوونی له به ر »ئێمه له شاری كه ركووك، وتی قادر، مامۆستا ئه كبه ر به اڵم ده كه ین، كورد به خزمه ت و شاره كه مان بۆ گه ڕاوینه ته وه كوردی زمانی بێبه شین، ئیمتیازاتێك و ماف له هه موو شاره ین، له م ساڵه نۆ ئه وه داخه وه به حكومه تی هه رێم هیچ ئاوڕێكامن لێناداته وه ، بێگومان ئه مه ش كاریگه ریی ده بێ�ت له سه ر به ره وپێشچوونی خوێندنی كوردی له ناوچه دابڕێراوه كان، رۆژ له دوای رۆژ خه ڵك له خوێندنی كوردیش دوور ده كه ونه وه ، چونكه وه ك خوێندنی كوردی به قوتابی و فه رمانبه ره كانیه وه هیچ حسابێكامن بۆ ناكرێت، داوا ده كه ین حكومه تی

هه رێم ئه و مافانه مان بۆ بگێڕێته وه «.عه قار »نه ده ڵێت دابڕێراوه كانە، ناوچه فه رمانبه رێكی له تیف، محه مه د ده مانگرێته وه ، نه زه ویامن پێده درێت له كه ركووك و ناوچه دابڕێراوه كان له الیه ن نێوان له لێده داته وه ، جددیامن ئاوڕێكی هه رێمیش نه عێراقییه وه ، حكومه تی هه ردوو حكومه تدا مافامن به ته واوه تی خوراوه و هیچ حسابێكامن بۆ ناكرێت، له زۆرێك ده رماڵه ش بێبه شین، ته نانه ت له هه رێمی كوردستانیش مافی ئه وه مان نییه زه وییه ك بكڕین و بیكه ینه ناوی خۆمانه وه ، له كاتێكدا عه ره به كان به ئاره زووی خۆیان دێنه هه رێم و زه وی ده كه ن به ناوی خۆیانه وه ، ئێمه ی كورد له م ناوچانه له هه موو شتێك بێبه شین، نه كورد حسابی كوردبوومنان بۆ ده كات، نه عه ره ب مافامن ده دات«.

ئیمتیازاته كانیان، له ماف و بێبه شبوونی فه رمانبه ره كورده كان به سه باره ت رێبوار تاڵه بانی، جێگری سه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگای كه ركووك بۆ )به یان( وتی »تائێستا هیچ كه سێك نه هاتووه ته الی ئێمه و شتێكی له و شێوه یه بورووژێنێت، تا ئێمه ش باسی لێبكه ین، به اڵم له ڕێگه ی حزبه سیاسییه كانه وه له گه ڵ حكومه تی خۆیانه ، سیاسه تی ئه وه ده هێنن قه ناعه ت تا ئه وانیش ئیرت كراوه ، باس هه رێم وه زاره ته رێی له و خۆیه تی به حكومه تی سه ر ئیمتیازاتی و كه سه هه ر راسته ئه وه ده كه وێت، ده ست مافانه یان ئه و فه رمانبه رانه ئه و په یوه ندیداره كانه وه ،

راسته كێشه یه ، ده بێت رێك بخرێت و یاسایه كی بۆ دابرێت«.

و شوبات 17ی خۆپیشانده رانی س��ه ر ناو »ش��ه ڕە ب��ه رد« به خۆپیشاندانەکەى حزبی سێ »بوونی وتیشی هاوكات برد، حزب یه ك ده بوایه نییه ، مانای ئیسالمی

بوونایه «.)حسدك( سكرتێری گفتوگۆیه ی ئه و و ئه و به ره یه ی ئه و سێ الیه نه باسی لێوه چاودێران له به شێك سه رنجی ده ك��ه ن، له و ڕاكێشا، ئۆپۆزسیۆنه كانی الیه نه و وته بێژی حه كیم، محه مه د میانه دا، راگه یاند )به یان(ی به ئیسالمی كۆمه ڵی »له هه موو دونیا ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆن هه یه ، هیچ بیانوویه ك بۆ ئاڕاسته ی سێیه م خۆیان الیه نه سێ ئه و له كاتێكدا نییه ، ئه وه شدا له گه ڵ به اڵم ده سه اڵتدان، له ئه گه ر نییه ، له سه ریان قسه مان و ئازادن بێت«، دروست دیكه ش ئاڕاسته ی ده یان

حاجی محه مه دی لێدوانه كانی باره ی له كرد، ب��ه وه ئ��ام��اژە ی ن��اوب��راو مه حمود، »هه ر سه ركرده یه ك ته علیق له ئۆپۆزسیۆن بۆی وه اڵم��امن ب��دات، ئیسالمییه كان و

ده بێت«.ئه بوبه كر دی��ك��ه وه ، الی��ه ك��ی ل��ه سیاسیی مه كته بی ئه ندامی ك��اروان��ی، یه كگرتووی ئیسالمی به )به یان(ی راگه یاند له بوو، ئیسالمییه كان ده رباره ی »ئه وه ی دوو شته وه بوو، یه كه میان تێنه گه یشنت له به ئیسالم په یوه ندیی و ئیسالم و فره یی كاری سرتاتیجییەوە، دووه میش كه مێك به سووكایه تی باسی 17ی شوبات و به رده كی نان ن��اوی كه ب��وو، شتانه ئ��ه و و س��ه را شه ڕە به رد«، كاروانی، هه روه ها وتی »ئه و نیین، له سه ركردن قسه شایه نی قسانه زۆر به پێویستی نازانم له سه ر ئه و قسانه

بووه ستم«.سیاسیى مه كته بی ئه ندامه كه ی كاری به س��ه ب��اره ت ئیسالمی كۆمه ڵی »ئه و وتی حزبه كه ش چ��وار راب���ردووی و یه كگرتوو و )كۆمه ڵ الیه نه ی چ��وار ئه وكات( زه حمه تكێشانی و سۆسیالیست ڕووی ئۆپۆزسیۆن بووین له و كاته دا، به اڵم ئه وان چوونه ده سه اڵته وه ، پێامنوایه ئێمه

متامنه ی خه ڵكامن پاراست«.یه كهه ڵوێستییه ی ب��ه و س��ه ب��اره ت و شیوعی )حسدك، حزبه ش سێ ئ��ه و به په یوه ندی )به یان( زه حمه تكێشان(، ئاینده ی حزبی سكرتێری عه زیز، قادر به ن��اوب��راو ب��ه اڵم ك��رد، كوردستانه وه و بكات له سه ر قسه ی نه زانی پێویستی پێیوابوو لێدوانی ئه و حه ساسیه ت دروست

ده كات.

كه ركووك بووه ته چه قی گرنگیپێدان و ته نانه ت ملمالنه ی نێوان هه موو الیه نه سیاسی و پێكهاته و نه ته وه جیاوازه كانی عێراق، هه روه ك جێگه ی گرنگیپێدانی واڵته داگیركه ره كانیش بووه. دیارترین پێشهات و رووداویش كه ئێستا رووبه ڕووی ئه و شاره بووه ته وه ، مه سه له ی پێكهێنانی عه مه لیاتی دیجله و مه ترسییه كانێتی له سه ر چاره نووسی ئه و شاره .. بۆ كۆمه ڵێك باس و بابه تی تایبه ت به و شاره ، )به یان( عه بدوڕڕه حمان موسته فا، پارێزگاری پێشووی كه ركووكی دواند.

www.bayanpress.netژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

5

گفتوگۆ: گۆران عوسامنفۆتۆگراف: شڤان جەبارى

به یان: به شێوه یه كی گشتی بارودۆخی سیاسی، رووه كانه وه ، هه موو له كه ركووك چۆن خزمه تگوزاریی، ئابووری، ئه منی، ده بینن به به راورد به سااڵنی رابردوو؟ پێتان بوارانه دا له و به ره وپێشچوونێك هیچ وایه

روویداوه ؟هه موو موسته فا: عه بدوڕڕەحامن ئه وجا بوو، قورس سه ره تاكه ی كه كارێك ساڵ ده ڕوات، باشی ب��ه ره و ورده ورده بچیت، به ره وپێش ده ده یت هه وڵ به ساڵ عێراق، سه رانسه ری ئه منییه وه رووی له هه یه ، پارێزگایه ی پانزه ئه و بڵێم ده توانم هه یه ، ئه منییان كێشه ی هه موویان هه ر ده بینین جارجار هێمنی به خۆوه ده بینێت، به اڵم پیشتی پێ نابه سرتێت، چونكه دوایی به هه مان شێوه بارودۆخ هێمنیی له ده ست ده دات و ته قینه وه رووده دات، هه تا ئێستا كێشه ی ئه منی له عێراقدا چاره سه ر نه كراوه هه ر تێرۆرستی كاری باش، شێوه یه كی به

به رده وامه .له سه ر ئاستی سیاسیش وه ك ده بینین وا نه كراون، چاره سه ر كێشه كان ئێستا تا

كێشه ی تازه ش دروست ده بێت.خۆتان خزمه تگوزارییش ئاستی بۆ ك��ه رك��ووك��امن ئێمه كاتێك ده ب��ی��ن��ن، به بوو كه ركووكێك وێرانه بوو، وه رگ��رت نه مابوو، تیا هیچی ژێرخانه كه ی ته واویی حكومییه كان دام��وده زگ��ا ل��ه وه ی جگه كه ئازادی پڕۆسه ی له فه رامۆشكرابوون، پڕۆسه یه كی سه ربازیی بوو، داموده زگاكانی كه ركووك هه مووی تااڵنكران و هیچیان تیا كرده وه ده ستامن دووباره ئێمه نه مابوو. سه ره تاوه ، له كه ركووك بنیادنانه وه ی به داهاتی له رێژەیه ك ئێمه هه وڵی زۆرماندا كه ركووك، بۆ وه ربگرین كه ركووك نه وتی

په له بكه ین له ئاوه دانكردنه وه ی، ئه وه بوو له ساڵی 2009 سه ركه وتین له و هه نگاوه دا، توانیامن پڕۆژەی پرتۆدۆالر دابین بكه ین بۆ داهاتێكی ئێستا خۆشبه ختانه كه ركووك، 2004 و 2003 له هه یه ، زه به الحی زۆر ئێمه بودجه ی په ره پێدامنان نه بوو، له 2004 بودجه ی بۆهات، ته شغیلیامن میزانیه ی ده ستی 2005وه له ورده ورده بنیادنان له پ��ڕۆژان��ه ی ئ��ه و خۆشبه ختانه پێكرد، جێبه جێیان توانیامن خه ڵكیدان به رچاوی بكه ین، چه ندین به نداومان دروستكردووه ، نه خۆشخانه ، ژماره یه كی باش قوتابخانه مان پردمان و رێگاوبانه كان دروستكردووه ، هتد، كردووه .. باخچه مان دروستكردووه ، ئێمه كه پرتۆدۆالره مه سه له ی گرنگرتینیان ده ستامن پێكرد و پڕۆژەكانی ئێستا له بواری

جێبه جێكردندان.بارودۆخی ناله باریی باسی به یان: ئه منیت كرد، به بڕوای تۆ الیه نه سیاسییه كان

هۆكار نین بۆ ئه م ناله بارییه ؟هه موو موسته فا: عه بدوڕڕەحامن بێت، هه رشوێنێكدا له گرژییه ك و ئاڵۆزی بێگومان كاریگه ریی ده بێت به شێوه یه كی خۆشبه ختانه ئێستاش تا ب��ه اڵم گشتی، هیچ نه ته وه كان و سیاسییه كان الیه نه رووینه داوه ، نێوانیاندا له توندوتیژییه ك هه موو كرد، باسم كه ئه منییه كه ی باره ره نگه كه ركووك گرتۆته وه ، پارێزگاكانی زیاتر چاوی له سه ر بێت، چونكه به ناوچه دابڕاوه كان و كێشه له سه ر ناوی ده ركردووه ، ئه مانه هۆكارن بۆ ناله باریی، به اڵم كه ركووك مه به ستێكه دیكه شاره كانی هه موو وه كو

الی تیرۆرستان بۆ ئه وه ی كاری تێدا بكه ن.ب��ه ی��ان: ده وت��رێ��ت ل��ه س��ه رده م��ی ده سه اڵتی ئێوه دا كه ركووك پاره یه كی باشی هه بووه ، به اڵم پڕۆژەی ئاوه دانكردنه وه كارا نه بووه ، بۆچی دوای نه مانی ئێوه و هاتنی ئاوه دانكردنه وه پڕۆسه ی نوێ ، پارێزگاری

گڕوتینی به خۆوه بینی؟

ئه مه موسته فا: ع��ه ب��دوڕڕەح��امن به مندا سه رده می له نوێیه ، پرسیارێكی كه ركووك بۆ پاره كه ساڵه كه وه هه شت بودجه ی نیوه ی نه گه شتۆته ته رخانكراوه ، ئه مساڵ، هیچ ساڵێك بودجه كه مان له 100 نه كردووه ، تێپه ڕی عێراقی دیناری ملیار ئێستا كه ده بینیت 700 بۆ 800 ملیار دیناره ، به پێچه وانه وه ئه و شه ڕەی ئێمه كردوومانه ، هیچ پڕۆژەیه ك له كاتی ئێمه دا دوانه خراوه ، پ��ڕۆژەی توانیامن كه مه شه وه پ��اره ب��ه و راستییه كان ورده ورده بكه ین، زۆرب��اش گه وره ترین ده رده ك��ه وێ��ت، خه ڵكی بۆ پڕۆه ی ئێمه دا سه رده می له ده ستكه وت پرتۆدۆالره ، كه سیش نكوڵی له وه ناكات كه ئه و زۆری به شێكی دا، بۆ هه وڵامن ئێمه به ردی ئێمه ده بیرنێن، ئێستا پڕۆژانه ی ساڵی دیزاینه كانیان داناوه ، بناغه كه یامنان 2008 ئێمه ته واومان كردوون، خۆشبه ختانه له جێبه جێكردندان، ب���واری له ئێستا بودجه ئه و ئێمه نه بوو، پاره ئێمه دا كاتی زه به الحه مان هێنا بۆ كه ركووك، ئێمه بووین ئێستا خاوێنكرده وه ، كه ركووكامن ژینگه ی له ناو خاشاكه كه ی زانستی شێوه یه كی به

ده برێت.به یان: تا چه ند گه نده ڵی له م پڕۆژانه ی

ئاوه دانكردنه وانه دا به دی ده كه یت؟گه نده ڵی موسته فا: عه بدوڕڕەحامن هه یه عێراقدا ه��ه م��وو ئاستی ل��ه س��ه ر تا ئێمه دان����اوه ، ب��ۆ پله یه كیشیان و و ك���ردووه دژای��ه ت��ی��امن كرابێت بۆمان به اڵم نه كرێت، گه نده ڵی هه وڵیشامنداوه ئێستا له و پۆسته دوورم و ئاگادار نیم، نازانم له ده توانن ده چن، به ڕێوه چۆن كاره كان

الیه نی په یوه ندیدار بپرسن.دوای و راب��ردوودا ماوه ی له به یان: له سیاسییه ی ملمالنێ و ق��ه ی��ران ئ��ه و كه ركووك ش��اری ب��ووه ، دروس��ت عێراقدا رووبه ڕووی شااڵوی ته قینه وه و توندوتیژی بووەته وه ، سیاسییش هێرشی ته نانه ت و

په یوه ندی ئایا ده گه ڕێنیته وه ؟ بۆچی ئه مه هه یه ؟ عێراقه وه سیاسیی بارودۆخی به به سه باره ت هه رێمه ته حه دداكردنی یان

هه ڵوێسته كانی به رامبه ر به كه ركووك؟خۆتان موسته فا: ع��ه ب��دوڕڕەح��امن باش ده زانن تا ئێستاش كێشه كان چاره سه ر نه كراون، ئه مه ش جێگه ی داخه ، پێویستامن و رێكه وتن و ته بایی ب���ه ره و ب��ه وه ی��ه له بنێین، هه نگاو كێشه كان چاره سه ری كێشه كان نییه ئه وه كاتی ئێستا عێراقدا زیاد بكه یت و كێشه ی دیكه بهێنیته ئاراوه ، تا ئێستا كێشه كۆنه كان چاره سه ر نه كراون، وه ك مادده ی 140، ئه و رێكه وتنانه ی كراون

هیچیان جێبه جێ نه كراون.جێبه جێنه بوونی ه��ۆك��اری ب��ه ی��ان: پێشرت كاتێكدا له چییه ، 140 م��ادده ی ئاڕ تی ئێن له كه ناڵی ئیرباهیم جه عفه ری به گوایه كرد، به ڕێزتانی نامه یه كی باسی به سه باره ت ن��اردووه بۆتان ده ستنووس

كه ركووك، هۆكاری ئه مه چی بووه ؟هیچ ئێمه موسته فا: عه بدوڕڕەحامن جێبه جێكردنی نه ناردووه ، بۆ نامه یه كامن كه ركووك ئیداره ی ئه ركی 140 م��ادده ی به س م��ادده ی��ه ئ��ه و چونكه ن��ه ب��ووه ، چه ندین نییه ، كه ركووك به په یوه ست دام��ه زرا بااڵ لیژنه ی ده گرێته وه ، پارێزگا مه ركه زی حكومه تی جێبه جێكردنی، بۆ

ئه وه ئه ركی جێبه جێنه كردنی، له به رپرسه جێبه جێی بكات. نازانم كورد له به غدا چی هه وڵێكی كه ركووك له ئێمه ك��ردووه ، بۆ ئێمه ش ئه ركی هه رچه نده داوه ، باشامن نه بووه و په یوه ندی به ئیداره ی كه ركووكه وه نه بووه ، چونكه لیژنه ی وه زاریی بۆ دانراوه .

ب��ه ی��ان: ئ��ای��ا ده س���ه اڵت���ی ك���وردی كه مته رخه م نه بووه بۆ جێبه جێنه كردنی؟

ع��ه ب��دوڕڕەح��امن م��وس��ت��ه ف��ا: من كوردی، ده سه اڵتی بۆ بڵێم پێت ناتوانم به اڵم جێبه جێكردنی، بۆ داوه هه وڵیان ئێستاش و هه بووه به غداوه له ئاسته نگ ئاگاداربم من ئه وه نده ی هه یه ، ئاسته نگ كه یه كه مدان، قۆناغی له ئێستاش تا قۆناغی قه ره بووكردنه وه و ئاساییكردنه وه ی قۆناغی نه چووه ته هێشتا بارودۆخه كه یه ، ده بوو ریفراندۆم، بۆ دوات��ر سه رژمێری،

ساڵی 2007 جێبه جێ بكرابایه .به یان: وه ك ئاگادارن عه مه لیاتی دیجله كۆده نگیی الی كورد له سه ر مه ترسییه كانی ئه و عه مه لیاته دروست كردووه و كێشه ی ئێوه خوڵقاندووه . عێراقدا له سیاسیشی ئاستێكدا چ له ئۆپه راسیۆنه ئه و مه ترسیی

ده بینن؟عه بدوڕڕەحامن موسته فا: دامه زراندنی له گه وره ی كێشه یه كی ئۆپه راسیۆنه ئه م به وه پێویستامن دروستكردووه ، عێراقدا

بكرێت، دروست فه رمانده یه ئه و نه بوو چاره سه ركردنی بۆ هه وڵبدرابایه به ڵكو كێشه كۆنه كان، هه ركارێك بكرێت، ده بێت مه ركه ز نێوان په یوه ندی و هاوكاریی به ناوچه یه ئه م چونكه بكرێت، هه رێم و كێشه له سه ره ، دەبێت بڕیاردان له سه ری به هه ماهه نگی بێت، دیاره ئه و هه ماهه نگییه نه كراوه ، به بۆچوونی من له باتی ئه م هێزه ، هێزه ئه منییه كانی كه ركووك و پۆلیس زیاتر

پاڵپشتییان بكرابایه .یاسا ده وڵه تی په رله مانتارێكی به یان: هه یه هه ماهه نگی دیجله هێزی ده ڵێت: ده كاته وه . ره تی كوردیش ك��ورد، له گه ڵ كورد چی بكات بۆ ئه وه ی دۆخه كه ئاڵۆزتر

نه بێت؟ده بێت موسته فا: عه بدوڕڕەحامن بگرن، خۆیاندا به دان الیه نه كان هه موو دروست ته نگه ژەیه ك هه ر ئه گه ر چونكه تێیدا زه ره رمه ند ببێت، سه رانسه ری عێراق ئاڵۆزی و ش��ه ڕ نییه ئ��ه وه كاتی ده ب��ن، دروست ببێت له نێوان الیه نه كاندا، ده بێت سیاسی گفتوگۆی به بتوانن الیه نه كان

چاره سه ری ئه م كێشه یه بكه ن.ئه و دروستبوونی سایه ی له به یان: بارودۆخه و پێكهێنانی عه مه لیاتی دیجله دا، چاوه ڕێی چ سیناریۆیه ك ده كه ن بۆ ئاینده ی كارانه ب��ه م ئێوه ب��ڕوای به ك��ه رك��ووك؟

كه ركووك ناكه وێته وه ژێر ركێفی ناوه ند؟ئێستا تا موسته فا: عه بدوڕڕەحامن ناتوانین بڵێن ده كه وێته وه ژێر ركێفی به غدا، به اڵم هه نگاوێكه له و هه نگاوانه ، هیوادارم لێنه كه وێته وه ، خراپی الیه نكێكی هیچ به ڵكو هه یه ، به غدا له نوێنه ری ك��ورد بتوانن به گفتوگۆ چاره سه ری بكه ن، چونكه هیچ به رژەوه ندی له شه ڕ دروستبوونی

الیه ك نییه .ده زگ��ای دوو ك��ه رك��ووك له به یان: هه ن، جیا به پارتی و یه كێتی ئاسایشی هه بوون، جیا په روه رده ی به ڕێوه به رایه تی پارتی و یه كێتی كاریگه ریی و رۆڵ ئێوه سه باره ت به كه ركووك و ناوخۆی كه ركووك

به ئیجابی وه سف ده كه ن یان سلبی؟عه بدوڕڕەحامن موسته فا: به نیسبه ت هه یه ، ئاسایش دوو كه روونه ئاسایشه وه بكه ن باش كاری توانیویانه هه دووال به اڵم یه ك باشرته به ڵێ ئه منییه وه ، رووی له پێشرت به ڵێ پ��ه روه رده، هه بێت. ئاسایش شێوه یه كی به به اڵم بووه ، پ��ه روه رده دوو له پ��ه روه رده دامه زراندنی دوای گشتی گشتی به ڕێوه به ری یه ك ئێستا كه ركووك، هه یه ، هه روه ها به ڕێوه به رایه تی خوێندنی

كوردیش هه یه .

عه بدوڕڕە حامن موسته فا پارێزگاری پێشووی كه ركووك:

عه مه لیاتی دیجله هه نگاوێكه له هه نگاوه كانی خستنه وه ژێر ڕکێفى كه ركووك لەالیەن به غداوە

به شێكی زۆری ئه و پڕۆژانه ی ئێستا ده بینرێن، ئێمه به ردی بناغه كه یانمان داناوه

بودجه ی هه شت ساڵه كه ی سه رده می من، نه گه شتووەته نیوه ی بودجه ی ئه مساڵ

پڕۆفایل:� عه بدوڕڕەحامن موسته فا

فه تاح.� له دایكبووی شاری كه ركووكه

ساڵی 1951.� خێزانداره و دوو منداڵی

هه یه .� خوێندنی سه ره تایی و ناوه ندی و ئاماده یی له كه ركووك ته واو كردووه .

� ده رچووی كۆلێژی یاسای به غدایه ساڵی 1974.

� بۆ ماوه یه ك پارێزەر بووه له شاری كه ركووك.

� له 2003/5/28 بووه ته پارێزگاری كه ركووك.

� له 2011/4/3 ده ستی له پۆسته كه ی كێشاوه ته وه .

� ئێستا خانه نشینه .

هه یه ، عێراقدا خاكی جێگه یه كی هه ر ئه منییانه ی راپۆرته ئه و گوێره ی به پێویست بڕیاری به رزده كرێنه وه ، بۆی لێدوانی پێچه وانه ی ب��ه ده دات«. تاریق یاسا، ده وڵه تی په رله مانتاره كه ی دوا )به یان( بۆ یاسا، پسپۆڕی حه رب، عێراقدا له نائاسایی »دۆخ��ی وتی و هێزه ئ��ه م مالیكییه وه به ن��اوه پاڵی بگه ڕێته وه ئه وه ی بێ بكات، دروست بدرێت، له سه ر ده نگی په رله مان و بۆ به به ڵگه ی ئه وه ی زۆرێك له پۆسته كان حه رب ده برێن«. به ڕێوه وه كاله ت به »هێشتا ك��ه ك��رد ب���ه وه ش ئ��ام��اژەی

»له رایگه یاند )به یان( رۆژنامه ی بۆ دیجله ئۆپه راسیۆنی پێكهێنانی بنه ڕەتدا یاسایه ، پێچه وانه ی و ناده ستوورییه به پێی مادده كانی 51 و 61 له ده ستووری نوێنه ران ئه نجومه نی ته نیا فیدڕاڵی، سه ركرده ی هه یه ئ��ه وه ی ده سه اڵتی

فیرقه سه ربازییه كان دیاری بكات«.عه بدولهادی خۆیشیه وه الی نوێنه ران ئه ندامی ئه نجومه نی حه سانی )به یان(ی به یاسا، ده وڵه تی لیستی له راگه یاند »به و پێیه ی مالیكی سه ركرده ی مافی چ��ه ك��داره ك��ان��ه ، هێزه گشتیی له ئۆپه راسیۆنی سه ركرده ی پێكهێنانی

راپۆرت: ئاسه ف به ده وی. به غدا

هاوپه یامنی ل��ه س��ه رك��رده ی��ه ك له مالیكی داواك��اری��ی كوردستانی، ئیستفزازنه كردن بۆ پێشمه رگه هێزی ئیستفزازیی به دیجله ، ئۆپه راسیۆنی ئه وه ش داده نێت وای ده كات و ناوزه د له چوارچێوه ی ئه و ئاڵۆزییه سیاسییه دایه كه به غدا له به رانبه ر هه ولێر گرتویه تیه

به ر.م���ه ح���ام خ��ه ل��ی��ل، ئ��ه ن��دام��ی لیستی له عێراق نوێنه رانی ئه نجومه نی لێدوانێكدا له كوردستانی، هاوپه یامنی

مافی مرۆڤی عێراق،

له ژێر سفره وه یه لیژنه ی مافی مرۆڤ له په رله مانی

عێراق، به م چه مكه )مافی مرۆڤی عێراق له ژێر سفره وه یه (، بارودۆخی

زیندانیاىن باسكرد، كه له دۆخێكی زۆر خراپ و مه ترسیداردان، ئه وه شیان بۆ شكستی وه زاره تی مافی مرۆڤ

گه ڕانده وه .لیژنه کە له سه ردانی به ندیخانه كاندا ویستی ئه وه ی بۆ

ئاشكرا ببێت، به اڵم رێگه یان پێنه درا، له كاتێكدا ئه وان به پێی یاسا رێگه یان

ده درێت به ندكراوان ببینن، چونكه نوێنه ری گه لن و له به رژەوه ندیی

هاوواڵتیاندا كار ده كه ن.شیاوی ئه وه یه ئه و دۆسیه یه ی

پێیده وترێت )مافی مرۆڤ( له دۆسیه پێكه نیناویه كان بێت، چونكه له واڵتدا

بوونی نییه ، ئه و وه زاره ته شی بۆی دانراوه ، ته نیا سیناریۆیه كی سیاسیی

عێراقه ، كه دوای داگیركاریی دروست بووه ، له كاتێكدا هاوواڵتیان لێی بێبه شن.

له م رۆژانه دا راپۆرته ناوخۆیی و عه ره بییه كانیش ئاماژە به وه ده كه ن

كه دۆخی مافی مرۆڤ له عێراقدا له ئاستێكدا نه ماوه بێده نگیی لێبكرێت.له و نێوه نده شدا رێكخراوی عه ره بی

بۆ مافه كانی مرۆڤ له 201/11/11دا رایگه یاند »حكومه ت به ندكراوه كانی

به ندیخانه ی ئه بوغرێب ئازار ده دات و سوكایه تییان پێده كات، ئه وه ش بووه ته

هۆی داواكاریی زۆر بۆ داخستنی ئه و به ندیخانه یه ، كه چه ندین كه س

تیایدا بۆ چه ند ساڵێك راگیراون، به شی تاوانه قورسه كانیش )3200( به ندكراوی تێدایه ، كه زۆرینه یان له پێكهاته یه كی

دیاریكراون، پاسه وانه كانیش ده یانه وێت به سوكایه تی و بێڕێزیكردن و لێدانیان

ژیانیان لێبكه نه دۆزه خ«.له به رانبه ر ئه و راپۆرت و

به یانانه دا، له چوارچێوه ی گه ڕانه كامندا بۆ تێڕوانینی الیه نه فه رمییه

به رپرسه كان، چوومه ماڵپه ڕی وه زاره تی مافی مرۆڤ له حكومه تی ئێستادا، به اڵم هیچم نه دۆزییه وه ئاماژە بێت به مافی مرۆڤ، ئه وه ی هەبوو ته نیا قسه كردن بوو له سه ر رابردوو، وه ك ئه وه ی ئێمه

له »چه رخی دیموكراتی«دا بژین.له ماڵپه ڕی فه رمیی وه زاره تدا و

له رۆژی 2012/11/11 خوێندمه وه كه نوورسابوو »حسێن زه هیری، وه كیلی

وه زیری مافی مرۆڤ، جه ختی له سه ر گرنگیپێدان و هه وڵه كانی سه رجه م

ئه و كه سانه كرده وه كه له بواری جێبه جێكردنی مافه كانی مرۆڤدا له

وه زاره ت كار ده كه ن، بۆ تۆماركردنی هه موو ئه و تاوانانه ی رژێمی پێشوو

به رانبه ر هاوواڵتیانی بێتاوانی عێراق، به هه موو پێكهاته كانیه وه، ئه نجامی داوه ، له پێناوی ئه وه ی نه وه كانی داهاتوومان

ئه و وه حشیگه رییه ی رژێمیان له یاد بێت، ئه وه ش به پێی ئه و به ڵگه نامانه ی

له به ر ده ستدان و رژێم خۆی له فه رمانگه ئه منی و موخابه راتی و ده زگا

داپڵۆسێنه ره كانی ده ریكردوون«.لێره وه به به رپرسانی وه زاره تی

مافی مرۆڤ ده ڵێم: وه اڵمتان بۆ راپۆرتی ئه وان و راگه یه نراوه كه ی رێكخراوی

عه ره بی بۆ مافی مرۆڤ، چییه ؟یان ئه م راپۆرت و راگه یه نراوانه له زنجیره ی ئه و »ئاژاوه گێڕی و كاره

تیرۆرستییانه دایه كه ده یانه وێت بارودۆخی دیموكراتیی نوێ له عێراقی

نوێدا بشێوێنن«؟!

سه رچاوه : رۆژنامه ی الدستور.

تاریق‌حه‌رب:‌په‌رله‌مانی‌عێراق‌سووره‌‌له‌سه‌ر‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌دیجله‌ئۆپه راسیۆنی دیجله ، ته پڵی شه ڕی سیاسی و ئاگاداركردنه وه ی سه ربازی

ره تكردنه وه ی له سه ر سووره په رله مان زه یدی عه بدولئه میر ده ستنیشانكردنی وه كو سه ركرده ی ئۆپه راسیۆنی دیجله و

هه ڵوه شاندنه وه ی ئه و هێزه «.هاوپه یامنی په رله مانتاره كه ی ك��وردس��ت��ان��ی م��ه ت��رس��ی خ���ۆی له نه شارده وه و هێزه ئه و دروستكردنی وتی »دروستكردنی ئه م هێزه بۆ لێدانی ئاسایشی له پارێزگاریی نه ك ك��ورده ، عێراق، س��ن��ووره ك��ان��ی ن��ه ت��ه وه ی��ی و ك��راوه پێشێل واڵت سنووری چونكه بۆ سه ربازی هێزی پێشرته له ئه وه و ئه وه ی وێ��ڕای ئه مه بكرێت، دروس��ت عێراقی، دیكه ی پێكهاته كانی هێزه ئه م تێدا مه سیحییه كانی توركامن و وه كو ده وڵه تی په رله مانتاره كه ی به اڵم نییه «. مالیكی كه ده كاته وه ره ت ئه وه یاسا سیاسی مه به ستی ب��ه ه��ێ��زه ی ئ��ه و ئه و كه خواست هیواشی پێكهێنابێت، و نیشتامنیدا كۆبوونه وه ی له كێشه یه چاره سه ر سیاسی مشتومڕی له دوور بكرێت. خه لیل له درێژەی لێدوانه كه یدا وتی »پارێزگاكانی دیاله و سه اڵحه ددین هێزه یان ئه م پێكهێنانی كه ركووك و گوێره ی به ئه مه ش ره ت��ك��ردووه ت��ه وه ، ئه نجومه نی یاسای له 21 م���ادده ی ره تكردنه وه ی بۆ ئاماژەیه پارێزگاكان، جه ماوه ریی له پاڵ ره تكردنه وه ی یاسایی

پێكهێنانی ئه و هێزه ‹.هاوپه یامنی په رله مانتاره كه ی كوردستانی ئاماژەی به وه ش دا »سه رۆكی

به ڵێنانه ی ئه و پێچه وانه ی حكومه ت جواڵوه ته وه كه داونی به سه رۆك كۆمار، به بخشێنێته وه چاو دابوو به ڵێنی ئه و چاوپۆشی تا هێزه دا، ئه و پێكهێنانی به اڵم متامنه لێسه ندنه وه ی، له بكرێت پابه ندنه بوونی ئه و وای له سه رۆك كۆمار په یامی ئه مه ش جێبهێڵێت، به غدا كرد جموجوڵه كانی به دژ بوو ئه و ناڕەزایی

مالیكی«.له الیه كی دیكه وه ئه رشه د ساڵحی ئه ندامی توركامنی و به ره ی سه رۆكی ئه نجومه نی نوێنه ران له لیستی عێراقیه، له رۆژنامه نووسیدا كۆنگره یه كی له بوونه ته »ت��ورك��امن رایگه یاند به غدا چونكه سه ربازی، ملمالنێی قوربانیی له مه وپێش رۆژێك چه ند پێكدادانی له سوپای پێشمه رگه و هێزی نێوان له گیانی توركامن هاوواڵتییه كی عێراق،

له ده ستدا«.چه له بی، ئه حمه د خۆشیه وه الی نیشتامنی كۆنگره ی پارتی سه رۆكی به رانبه ر خ��ۆی نیگه رانیی ع��ێ��راق، ده رب���ڕی و مالیكی جموجوڵه كانی رایگه یاند »كورد زه مینه یه كی گونجاویان كوردستان له عێراق ئۆپۆزسیۆنی بۆ سه ره كی ه��ۆك��اری ك��رد، ده س��ت��ه ب��ه ر حسێن س��ه ددام رژێمی رووخاندنی به ده كه م مالیكی له داوا بۆیه بوون، عێراقییه كان نه كات، كار ئاڕاسته یه ك بیره وه رییه كانی پێش ساڵی 2003 بێته وه

یادیان«.

www.bayanpress.net ژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

4

جاسم شه مه ری

ئه ندامێكی ئه نجومه نی پارێزگای سه اڵحه دین بۆ به یان:

سەرکردایەتى‌كورد‌پێیان‌باشه‌‌هه‌رێمێكی‌سه‌ربه‌خۆ‌بینبه یان: بڕیاری به هه رێمبوونی پارێزگای ئه نجومه نی الی��ه ن له كه سه اڵحه دین پارێزگاوه ده نگی له سه ر درا، گه یشته كوێ ؟

له پارێزگایه ك هه ر خورشید: ڕەشید به هه رێمبوون داوای ئێراق پارێزگاكانی ب��ااڵی كۆمیسیۆنی ده ب��ێ��ت ب��ك��ات، ئاگادار بكرێته وه بۆ ئه وه ی هه ڵبژاردنه كان بۆ به ر بگرێته ڕێگا مانگدا سێ ماوه ی له ئه نجامدانی راپرسی له سه ر ئه و داواكارییه ، ئه نجومه نی ئاڕاسته ی داواكارییه كه كاتێك وه زیران ئه نجومه نی ده كرێته وه ، وه زیران نه بێت یاخود بێت ره زام��ه ن��د نییه بۆی ئه و ل��ه وه دای��ه ڕۆڵ��ی به ڵكو ل��ه س��ه ری، بااڵی ئه نجومه نی ڕووب��ه ڕووی داواكارییه ئه نجومه نی به اڵم بكاته وه ، هه ڵبژاردنه كان نایاساییه وه پاساوی هه ندێ به وه زی��ران

و هێاڵوه ته وه خۆی الی ئێمه ی داواك��ه ی ڕایگشتی و ئێمه بۆ تائێستاش هۆكاره كه ی نه خستووه ته ڕوو، ئێمه ش وه كو ئه نجومه نی به ر گرتووه ته ڕێگامان كۆمه ڵێك پارێزگا ئه و بۆ ته نانه ت هۆكاره كه ی، زانینی بۆ ئه نجومه نی بااڵی وه فدێكی مه به سته ش پارێزگای سه اڵحه دین له گه ڵ به رێز پارێزگار كرد، ئێراقیان كۆماری س��ه رۆك سه ردانی پارێزه ری كۆمار س��ه رۆك ئ��ه وه ی به پێی ده ستووره ، به رێزیشیان به ڵێنی دابوو به پێی بكات، چاره سه ر بۆ كێشه یه یان ئه و یاسا

كه چی ئه و بابه ته وه ك خۆی ماوه ته وه .به یان: بۆچی وه كو ئه نجومه نی پارێزگا

په ناتان برده به ر ئه م داواكارییه ؟خاڵێك، چه ند له به ر خورشید: ڕەشید سه اڵحه دین پارێزگای ناهاوتایی له وانه :

ته رخانكردنی و دام��ه زران��دن ڕووی له تایبه ت به ئه منی ئیجرائاتی و بودجه ئه و الیه ن له هاواڵتیان مافی پێشێلكردنی هه روه ها سنووره ، ئه و هاتونه ته هێزانه ی له گه ڵ ناوه ند حكومه تی مامه ڵه كردنی ئێمه دواتریش )سامه ڕا(. قه زای خه ڵكی بۆ پارێزگاكه مان به هه رێمبوونی بڕیاری

هاوواڵتیان جێهێاڵوه .پارێزگای ئه نجومه نی ناو له به یان: كامیان و سوننه هه ن، سه اڵحه دیندا شیعه

زیاتر له گه ڵ داواكاری به هه رێمبووندان؟ڕەه��ای زۆری��ن��ه ی خورشید: ڕەشید دانیشتووانی ئه م پارێزگایه عه ره بی سوننه ن، ڕوانگه ی له ئێمه ش داواك��اری��ی��ه ی ئ��ه م س��ه رچ��اوه ی نه ته وه ییه وه و مه زهه بی له ئه نجومه ن ئ��ه وه ی له گه ڵ نه گرتووه ،

نۆیان پێكهاتووه ، سیاسیی ق��ه واره ی 10یه ك ته نیا كردووه ، به هه رێمبوونی داوای به ڕێز یاسای ده وڵه تی كه نه بێت ق��ه واره به شداریی نه بوو باش پێیان و مالكییه له بكه ن، داواكارییه ئه و له سه ر ده نگدان ئه ندامه كه ی مه زهه بیشه وه هه ردوو ڕووی شیعه كه ئه نجومه ندا له توركامنی به ره ی

مه زهه بن، ده نگیان له سه ری دا.به یان: بڕیاری به هه رێمبوون تا چه ند

سودی بۆ كورد له و سنووره هه یه ؟بڵێم ناتوانم من خورشید: ڕەشید قیاده ی ب���ه اڵم ن��ا، ی��ان هه یه س���وودی سیاسیی كوردی داواكارییه كه ی پێ باشبوو، نێو كوردی نوێنه رانی وه كو ئێمه ش بۆیه ئه نجومه نی پارێزگای سه اڵحه دین، ده نگامن

له سه ری دا.

حكومه تی ناوه ند، حكومه تی به یان: كه ك���ردووه تومه تبار ب��ه وه هه رێمی داواكارییه كه تان، له ب��وون هاوكارتان

له وباره یه وه چی ده ڵێن؟هه رێمی حكومه تی خورشید: ڕەشید ئێمه ی هاوكارییه كی هیچ كوردستان به به اڵم نه كردووه ، مه سه له یه ئه م له سه ر حوكمی ئه وه ی ئه مڕۆ ئه وان تاكه هه رێمن له بۆیه ئێراقدا، سیاسیی گۆڕە پانی له ئه نجومه نی وه كو فه رمییه كامناندا سه ردانه پارێزگا بۆ هه رێمی كوردستان، ڕاوێژمان بۆ به رامبه ریشدا له كردووه ، مه سه له یه ئەو خۆیان ڕەزام��ه ن��دی��ی هه رێم حكومه تی له و هاوكارییه ك هه ر له سه ر نیشانداوه داوای سه اڵحه دین پارێزگای كه الیه نه وه

بكات، له كاتی پێویس�تدا.

سه اڵحه دین پارێزگای ئه نجومه نی ئه ندامی خورشید، ره شید پرسیارێكی چه ند وه اڵمی كوردستانی، هاوپه یمانی لیستی له )به یان( ده داته وه و ڕایده گه یه نێت به هۆی پشتگوێخستنیانه وه له الیه ن حكومه تی ناوه نده وه، داوای به هه رێمبوونی پارێزگای هه رێمی كه ده كات به وه ئاماژه ش كردووه ، سه اڵحه دینیان كوردستان ره زامه ندیی خۆیانیان ده ربڕیوه بۆ هاوكاریكردنیان

له كاتی پێویستدا.

دیدار: عومه ر ئاواره

www.bayanpress.netژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

7

»به‌یان«‌دیارده‌یه‌كی‌له‌شفرۆشی‌له‌‌كه‌ركووك‌ده‌خاته‌ڕوو!فه رمانبه رێكی كورد: هاتنی ئه و باندانه له باشووره وه بۆ كه ركووك پیالنه

دانیشتوانی كوردی شاری كه ركووك له گه ڵ ئه وه ی ڕۆژانه ڕووبه ڕووی كرده وه كانی: تیرۆر و ته قینه وه و ڕفاندن و نایه كسانی و دژه هه ڵوێستی نه وته وه یی و مه زهه بی ده بنه وه ، ماوه یه كه دیارده یه كی دزێو و ترسناك به شێوه یه كی به رچاو به دی ده كرێت،

بێ ئه وه ی ده زگا په یوه ندیداره كانی شاره كه چارەسەرێک بۆ بنەبڕکردنى دابنێن.

ده رئه نجامه كانی و كاریگه ری ش��اری ل��ه له شفرۆشی دی����ارده ی كاریگه ری له كات هیچ كه ركووك، ته قینه وه كان ده رئه نجامه كانی و

كه مرت نییه . چه ند ن��زی��ك��ه وه ل��ه ب��ه ی��ان به م پ��ه ی��وه ن��دی��داری الیه نێكی دی������ارده وه دوان����د, ب��ۆ ئ���ه وه ی شاره ئه م چاره نووسی خه مخۆرانی دیاری بنه بڕکردىن بۆ ڕێگه چاره یه ك

بكه ن.سه ره تا )س. ق � خاوه ن موڵك � كورد( به )به یان(ی وت »خانوویه كم ب��اش��ووری گه ڕەكێكی ل��ه ه��ه ی��ه زه نگی ڕۆژێكیان كه ركووك، شاری نامۆ لێدرا و ژماره یه كی مۆبایله كه م و كردم له گه ڵ قسه ی عه ره بی به داوای ئه و خانووه ی كرد به كرێ، به ناونیشانی بێت، منیش نرخێك هه ر و كڕین نووسینگه یه كی خ��اوه ن دا پێ زه وی��م و خانوو به كرێدانی بۆ ئه وه ی له جیاتی من قسه بكه ن چه ند دوای ب��ه اڵم رێكبكه ون، و نووسینگه كه خ��اوه ن كاتژمێرێك ته له فونی بۆ كردم كه ڕازی نییه ئه و

خانووه بدات به و كه سانه ».خ����اوه ن � س��ه ع��د ئ��ه ب��و عه ره بێكی ك��ه � نووسینگه كه ئه و باسی شێوه یه به م سوننه یه ، كرد به یان ڕۆژنامه ی بۆ ڕووداوه ی هات بۆ ته له فونێكم ئه وه ی »دوای كه مۆبایله كه وه ، ژم��اره الی��ه ن له كرێ بۆ ده ك��ه ن خانوویه ك داوای زۆر چونكه بێت نرخێك هه ر به پێموتن: منیش پێه تی، پێویستیان دوای نووسینگه كه م ب��ۆالی ب��ڕۆن

بۆ الت���ان ده گ��ه م��ه خوله كێك چ��ه ن��د ناسینی و نرخه كه ی سه ر له ڕێككه وتن گه یشتمه كه ه��ه ر كرێچی، كه سانی نووسینگه كه م، بینیم ئۆتۆمبێلێكی مۆدێل تازه وه ستاوه كوڕێك و سێ كچی تیدایه ، كوڕە سه ره تا گومانه وه، كه ومته بۆیه به و دابه زی ئۆتۆمبێله كه له گه نجه كه ده كرد قسه ی نه رم و ناسك شێوازێكی كه له قسه ی ئافره ت ده چوو نه ك قسه ی پیاو، وتی ئاماده م مانگانه بڕی چوار سه د كه خانووه ئه و بۆ ب��ده م دینار ه��ه زار دانراوه الت بۆ به كرێدان، منیش پێموت: وتی: گه ڵتدا؟ له كێن كچانه ئه و جارێ

ئه وانه خوشكمن.

كوڕە كرێ ، بۆ نییه خانووم پێموت: هه ر من به اڵم هه وڵیدا زۆر گه نجه كه سوور بووم كه نایده م به و جۆره كه سانه كه گه نجه كه كوڕە گومانن، جێگه ی كه گه ڵام، له بێهووده یه هه وڵه كانی زانی

گه ڕایه وه الی ئۆتۆمبێله كه ی«.له درێژەی نووسینگه یه ئه و خاوه ن به یان، بۆ به سه رهاته كه دا گێڕانه وه ی هاتنه و دابه زین كچه كان »ئینجا وتی ج��ۆرێ كچه كان نووسینگه كه م، ن��او به شێكی كه بوو به ردا له جلوبه رگێكیان ئه مجاره كچه كان دیاربوو. له شیان زۆری بۆ به رزبكه ینه وه كرێكه ئاماده ین وتیان )500 هه زار دینار( هیچ كه سێكیش ئاماده

نییه ئه و بڕ پاره یه بدات له گه ڕەكێك كه خزمه تگوزاریی بۆ نه كراوه«.

لێزانانه ی شێوازێكی سه عد ئه بوو په یوه ندی س���ه ره داوی دۆزی��ن��ه وه ی بۆ وتی ئه و به كارهێناوه ، كچه كان و كوڕ كوڕە ئ��ه و ك��رد كچه كان له »پرسیارم له گه ڵتانه ؟ وا ئۆتۆمبێله كه ناو له كێیه ئیرت هاوڕێامنه «. كه دای��ه وه وه اڵمیان دڵنیا به ت��ه واوی نوسینگه كه خاوه نی یه كرت كه سوكاری ئه وان له وه ی ده بێت نین و مه به ستێكی مه رشوعیان له و خانوو به كرێگرتنه دا نییه بۆیه وه ك خۆی ده ڵێت له شفرۆشن باندی ئه مانه كه »دڵنیابووم

بڕە ئه و به ده یان جار له چه ند شه وێكدا پاره ی كرێی مانگه كه به ده ست ده هێنن، بوون پ��ه رۆش به له به رئه وه شبوو هه ر به له م گه ڕەكه خانوویه ك چه ند شه وێك كرێ بگرن و دواتر بۆ چه ند گه ڕەكێكی تر

بۆی ده ربچن«.به په یوه ندی )به یان( ڕۆژن��ام��ه ی كرد, دیارده وه به و په وه ندیدار الیه نێكی ئه و جموجۆڵی له ئاگادارن تاچه ند كه بانده له شفرۆشانه، )ك. د � فه رمانبه رێكی باڵو ن��اوی نه بوو ب��اش پێی و ك��ورده ( »نه ك وت��ی ب��اره ی��ه وه ل��ه و بكه ینه وه ، باندی چه ندین به ڵكو بانده ، ئه و ته نها له شفرۆشی له به غدا و شاره كانی دیكه ی

عێراقه وه ڕوویان له شاری كه ركووك له شفرۆشی باندی ته نانه ت كردووه ، ب��ه ڕەگ���ه ز س���ووری ل��ه ك��ه رك��ووك

بوونیان هه یه «. بۆچی ب����ه وه ی س���ه ب���اره ت ناوه ندی بووه ته كه ركووك ش��اری له شفرۆشی دیارده ی باڵوبوونه وه ی شارانی بانده كانی جێگربوونی و وتی فه رمانبه ره ئه و واڵت؟ دیكه ی زۆره ی ژم��اره ئ��ه و وای��ه پێم »م��ن ڕوویان كه له شفرۆشی بانده كانی نییه ، هه ڕەمكی ك��ردووه، شاره له م بۆ ئه گینا داڕێژراوه ، پیالنێكی به ڵكو ته نیا ڕوو له شاری كه ركووك ده كه ن كێشه ی ل��ه پ��ڕە پارێزگایه كه ك��ه ده ستووری و نه ته وه یی ومه زهه بی«. هه ڵمه ته كانی به س��ه ب��اره ت ئه و بنبڕكردنی بۆ ئه منییه كان ده زگا دیارده یه، ئه و فه رمانبه ره كورده وتی ساڵی چه ند ماوه ی له باندانه »ئه و هه مامه نگی له جۆرێك ڕاب��وردوودا په یدا ده س��ه اڵت��ی��ان و زان��ی��اری و جارێك چه ند منوونه بۆ ك���ردووه، چه ند بۆ هه ڵمه ت كه وابوو بڕیار بربێت گومانلێكراو شونێكی و ماڵ پێش كه چی ده ستگربكردنیان، بۆ ئه و ئه منییه كان هێزه گه یشتنی ده رچ��وون، جێگانه دا له و باندانه نه بن به رپرس كه سانێكی ئه گه ر به ئاوا چۆن بكه ن بۆ ته له فونیان

ئاسانی بۆی ده رده چن؟«.ئه و فه رمانبه ره كورده ئه وه شی خسته ڕوو كه زۆربه ی ئه و باندانه به به غدا دانیشتووی و عه ره بن ڕەگه ز باشووری و ناوه ڕاست شاره كانی و ده اڵڵ چه ند ڕێگه ی له عێراقن، شاری ده هێرنێنه مافیایه كه وه و زۆری به وتیشی ئ��ه و ك��ه رك��ووك، له به دڕەوشتییه كانیان كاره شوێنی گه ڕەكه كانی باش�����ووری شاره كه یه .

پەیجور: ره فعه ت محه مه د ڕە شید

لە سایتى )کەرکووک ناو( وەرگیراوە

كۆمه‌ڵگای‌به‌ستۆره‌،‌نزیك‌له‌‌ناوه‌ندی‌بڕیاری‌هه‌رێم‌و‌دوور‌له‌‌خزمه‌تگوزاریهاوواڵتییه ك: ستوونی كاره با له حه وشه ی ماڵه كامناندایه و سیمه كانیشی زۆر كۆنه

كێشه ی بوونی كلۆر له بیره كان هه بووه و تێكچوونی كێشه ی به اڵم چاره سه ركراون، پالنی ساڵی »له نه بووه ، وتیشی بیره كان بۆ ئاو نوێی بیری پ��رۆژەی 2013 نوێی

كۆمه ڵگاكه هه یه «.له باره ی خراپیی رێگاوبانه كانیشەوە، هاوواڵتییانه ، دی��ك��ه ی گرفتێكی ك��ه به ڕێوبه ری كارگێری ناحیه ی سه اڵحه دین بۆ )به یان( وتی »له پالنی كۆتایی ئه مساڵ پ��رۆژەی داه��ات��وو، ساڵی س��ه ره ت��ای و كۆنكرێتكردنی و رێگاوبان قیرتاوكردنی له كۆمه ڵگاكه یه ، ئ��ه و شۆسته كانی ئه و و هه یه ناحیه كه ماندا به رنامه ی

به ستۆره و بانه مان دابین ده كات، به هۆی هه یه ئ��ه گ��ه ری زۆره وه پاڵه په ستۆی بكه وێت«. له كار چواره مینیشیان ئه وه ی شه ش »م��اوه ی وتیشی هاوواڵتییه ئه و له ئیتیوازییه بیری سێ ئ��ه و مانگه بیره كان كارمه ندانی و كه وتوون كار به رپرسامنان جار چه ندین كه وتوشیانه چاك ئێستا تا به اڵم كردووه ته وه ئاگادار نه كراوه نه ته وه « سه باره ت به و كێشه یه، مه سیف ناحیه ی كارگێڕی به ڕێوه به ری شینۆ، دالوه ر )پیرمام(، سه اڵحه دین بێئاگایی خۆی له بوونی وه ها كێشه یه ك ده كات به وه ئاماژە ئه و ده رده ب��ڕێ��ت،

خانووه كان ئه گه ر ئه گینا نین، شێوه یه ناو كه وتبێته ستوونه كان ته جاوزیش به و ده كه ن هاوكارییان ئه وا ماڵه كانیان،

گرفته كانیان بۆ چاره سه ر ده كه ن«.یه كێكی دیكه له كه موكووڕییه كانی ئ��اوی كێشه ی به ستۆره ئ��ۆردووگ��ای هاوواڵتییه كی كه ڕەفیق خواردنه وه یه ، به سه باره ت به ستۆره یه، دانیشتووی كێشه ی ئاوی خواردنه وه ی ئۆردووگاكه یان، بیری چ��وار ك��ۆی له وت��ی« به یان، بۆ له كار سیانیان كۆمه ڵگاكه یان ئیرتیوازی و ده كات كار بیر یه ك ته نیا كەوتوون، ئۆردووگای هه ردوو خواردنه وه ی ئاوی

كێشه یه شیان بۆ چاره سه ر ده كه ین«.وتیشی شینۆ دالوه ر هه روه ها، پرۆژەی چه ندین به نیازی ئه وان كه دروستكردنی و قیرتاوكردن گرنگی چه ندین و ئ��او ب��ی��ری و پاركێك له پرۆژەكان لیستی كه ترن پرۆژەی هه یه ناحیه كه یان به ڕێوبه رایه تی له سه ر كاریان داهاتوو ساڵی بۆ و هاوواڵتییانه ی ئه و وتیشی ده كرێت، كه كێشه و سكااڵیان هه یه، ده توانن به پێی ئه وانیش تا بكه ن، سه ردانیان و بچن كێشه كانیانه وه به ده م توانا

چاره سه ری بكه ن.

www.bayanpress.net ژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

6

به‌نزینخانه‌كان‌به‌‌»ڕه‌نگ‌و‌حه‌ب‌و‌ئاو«‌به‌نزین‌ته‌زویر‌ده‌كه‌ن!سه رۆكی لیژنەى ئابووریی پارێزگای سلێامنی: به رژوه ندیی به رپرسان له گرانبوونیدایه بۆیه هه رزانی ناكه ن

پێشرت به نزینخانه »ژماره یه ك ده ڵێت و به اڵم ده كرد، به نزین تێكه ڵی نه وتیان تێده كه ن، ئاوی گرانبووه نه وت ئێستا تێی نایه ت سه یاره ش به كه ڵكی زۆرجار به یان بۆ ناوبراو هه روه ها بكه یت«. یه ك ته نها »به نزینخانه ش هه یه وتیشی بێجیه ئه ویش بۆدێت به نزینی جۆر زۆرجار به ڕە نگ بووه ، ناڕه حه ت ڕێگا لێ موحه سه نیشی و نۆرماڵ به نزینی به نزینخانه یه ی له م من دروستده كات، ب��ه ده س��ت��ی خۆم ت��ێ��داده ك��ه م ك���اری و بێجییه وه به نزینی كردووه ته ڕە نگم لێ موحه سه نیشم و نۆرماڵ به نزینی هه مووجار ئه ڵبه ت دروس��ت��ك��ردووه ، ده ڵێن پێامن ناوبه ناو ئیرت وانییه ،

وابكه ن«.حاجی ئه حمه دی خۆشیه وه الی له ئابووریی لیژنه ی سه رۆكی ڕە شید، ده ڵێت سلێامنی، پارێزگای ئه نجومه نی به غدا و هه رێم سیاسیی »بارودۆخی له به نزینه ی به شه ئه و ك��ردووه وای دێت، به ناڕە حه ت ده هات، عێراقه وه له ناواقیعییانه یه ، سه رفكردنیشی ئێستا هه رێمی كوردستان ملیۆنیك و دووسه د و هه یه س��ه ی��اره ه��ه زار س��ه د سێ تا به 3 واته هه یه ، خیزان هه زار حه وسه د

به نزینی ش��ۆف��ێ��ران، وت���ه ی ب��ه ساخته كاریی ئه هلییه كان به نزینخانه چاودێرێكی ده ك��رێ��ت، تێدا زۆری ئه وه ده كات جۆره بۆ ئاماژە ئابووریش بێجییه وه به نزینی ناو ده كرێته حه بێك ناوده نرێت و ده گۆڕێت ڕە نگه كه ی

به نزینی نۆرماڵ و موحه سه ن.تاكسی، شۆفێری حه بیب، ڕێبوار »هه ندێكجار وتی به یان ڕۆژنامه ی بۆ ده كه مه موحه سه ن و نۆرماڵ به نزینی باشرت بێجیه كه له س��ه ی��اره ك��ه م��ه وه ، تێدا زۆری ساخته كاریی دی��اره نییه ، گازی و نه وت و ئاو ده ڵێن ده كرێت، تێده كرێت، بازاڕ ئازاده و چاودێری نیه ، حزبی به رپرسێكی به نزینخانه یه ك هه ر چۆن لێپرسینه وه ئیرت له پشته وه یه ،

ده كرێت له گه ڵیان؟«.به نزینخانه یه ك كرێكاری ن س. بكرێته وه باڵو ناوی ئاماده نه بوو بوو كاره كه م له بڵێم ن��اوم وت��ی چونكه دوورده خرێمه وه ، ئاماژەی بۆ ساخته كاری له چه ند به نزینخانه یه كی ئه هلی ده كات

به رده كه وێت. دووسه یاره یان خیزان گران شێوه یه به و و به شناكات به نزین ده بێت و حكومه ت نه یتوانیوه كۆنرتۆڵی بازاڕ بكات، خاڵێكی تر ئەوەیە كۆمه ڵێك هه رێمدا له هه ن نایاسایی پااڵوگه ی هه ندیكیش دانه ن، 80 ده ڵێن هه ندێك باس له 300 پااڵوگه ی نایاسایی ده كه ن، له كه من ئه وه نده پااڵوگانه ئه و كه چی بۆیه ناكه ن، خه ڵكه كه به شی هه رێم پااڵوكه ی هه ندیك بووه ، گران به نزین یاسایی وه كو ئه وه ی بازیان، وه ك ئه وه ی ته ق ته ق و كۆیه و زاخۆ توانای ئه وه یان دابین ن��اوخ��ۆ پیویستی ڕێ���ژەی نیه

چونكه بكه ن، داواكاری

زۆره

به به نزین حكومه تیش به نزین، له سه ر گران ده دات به پااڵوگه كان«.

سه باره ت به وه ی كه له به نزینخانه نرخی به خراپ به نزینی ئه هلییه كان به شۆفێران ده ف��رۆش��ن م��وح��ه س��ه ن ڕیگەى لە ئ��ەوە وت��ی: به یان بۆ ئه و جیهازیکەوەیە نسبه ی ئۆكتانه كه ی، واته لێكردنه وه ی ڕێژەی كاربۆن له به نزینه كه ، لێكردنه وه یه ی كاربۆن ڕێ��ژەی ئه و تا به ره و به نزینه كه ی ڕێژەی به رزتربێت، هه ندێك بۆخۆی خۆی ده ڕوات، باشرت تابه نزینخانه به نزینخانه هه یه جیهاز هه یه ، ج��ی��اوازی تاپااڵوگه پااڵوگه و ستاندارد عادیه ئه جهیزه كه ی هه یانه و فێڵ ئیرت ستاندارده ، هه یانه نییه هه یانه هه یه ، شتیش )پرۆفیل( حه بی

كابرای هه یه تێیده كات، ئازاره ، بۆ كه هه رزانرتی له خۆی شتی به نزینخانه تێده كرد گازیان جاران ده كات تێكه ڵ هه رزانرت به نزین له گاز ئه وه ی له به ر له به ر گرانرته به نزین له گاز ئێستا بوو، هه مان به وجۆره تێناكه ن، گازی ئه وه به اڵم ئه جهیزه به ده گ���ۆڕن به نزین ئه وه له به ر نیه ، ستاندارد ئه جهیزه كه ی له الیه ن هه بێت، چاودێرییه كی ده بێت پرۆژەتایبه تیه كانی سووته مه نیه وه جیهاز چاودێری، و هه ڵسه نگاندن بۆ بهێنن هه ر ش�����������ێوه یه ب��ه و ئه گینا

ده ڕوات.هه ندیك عه داد كێشه ی هه یه ، من خۆم چووم به ده به به نزینم كڕیوه به له ئه سڵدا ده به كه م بۆمۆلیده ، عه داد تێكردووه لیرتی 22 گرتووه لیرتی 20

عه داده كه 10 له سه دا واته عه داد، به به نزینخانانه ی له و زۆرێك هه ڵه بووه. بفرۆشن، هه رزانرت به نزینی ده توانن له ی��ان كوالێتییه وه ڕووی ل��ه ی��ان بۆیه هه یه ، خه له لی عه داده وه ڕووی مونافه سه ی ده ت��وان��ن كه میان زۆر پااڵو 35 سلێامنیدا له بكه ن، ن��رخ جۆرن دوو پااڵوگانه ئ��ه و گه هه یه ئێرانییه س��ه ن��اع��ه ت��ی ج��ۆرێ��ك��ی��ان له و هه یانه توركییه ، جۆرێكیشیان پااڵوگانه سه د ده فته ری تێچووه ، حه ق نه وته ی ئه و هه رێم حكومه تی وایه ده یفرۆشێت ی��ان ده هێنێت ده ری به مالوبه وال، ئێران و توركیا، پێویستە به پااڵوگانه به و بیدات گونجاو نرخێكی دابه زێنێت، به نزین نرخی ئه وه ی بۆ نایه وێت حكومه ت من ڕای به به اڵم بكات، چ��اره س��ه ر به نیزن قه یرانی پ��رۆژەی پشتی له ئ��ه وان��ه ی چونكه له به ر به رپرسه كانن سووته مه نییه وه ن گرانبوونیدایه، له به رژەوه ندییان ئه وه چ��اره س��ه ر ئاسانی ب��ه زۆر ئه گینا ته حه ددا پااڵوگانه ئ��ه و ده ك��رێ��ت، پێبده ن خاومان نه وتی ده ڵێن: ده كه ن و گاز لیرتی ئێمه گونجاو، نرخێكی به

به نزین ده هێنینه وه بۆ 500 دینار.

په یجور: سه یدنامی

ئۆردوگاى بەستۆرە، گرفتى گەلێک زۆرە

پااڵوگەکان: نه وتی خاومان پێبده ن به نرخێكی گونجاو لیتری گاز و به نزین ده هێنینه وه بۆ 500 دینار

حه وشه ی ن��او ل��ه ك��اره ب��اك��ه ستوونی ئۆردووگاكه مان ماڵه كانی زۆری به شێكی گرفت نییه ، به ڵكو ترسناكرت له وه ش كۆنیی كه كاره باكه یه ، سیمه كانی و ستوونه كان ڕژێمی سه رده می هینی كاره باكه سیمی شوێن چه ندین له و سه دامه حسێنه ئه گه ر بۆیه ك��راوه ت��ه وه ، پینه پچڕاوه و هه یه به بچووكرتین شۆرتی كاره با بچڕێت

و زیانی گیانییش بخاته وه «.په یوه ندی به یان مه به سته ئه م بۆ كرد به دالوه ر شینۆ، به ڕێوبه ری كارگێڕیی ناوبراو سه اڵحه دین، مه سیف ناحیه ی له م گرفتێكی ئاگاداری »ئ��ه وان ده ڵ��ێ

به ده ست چه ندین كێشه وه ده ناڵێنن.هاوواڵتییه ك كه خۆی به سه ركه وت ناساند، وتی »ئۆردووگای به ستۆره ، گرفتی هاوواڵتییه ئه و وته ی به زۆره«. گه لێك شه قام و شۆسته و ڕێگه وبان گرفتی وه ك سه ره تاییه كان، خزمه تگوزارییه و مانگی چوارده به به ستۆره وه دیاره .به پێی قسه كانی سه ركه وت یه كێك له كێشه كانی بوونی به ستۆره كۆمه ڵگای دانیشتوانی كه ماڵه كاندا، له نێو كاره بایه ستوونی بیزار م��ااڵن��ه ی ئ��ه و ل��ه الی��ه ك ئه مه ش به رته سك ماڵه كانی ڕووبه ری و كردووه مه ترسییه تریش له الیه كی كردوونه ته وه ،

مااڵنه . ئه و دانیشتوانی ژیانی سه ر بۆ ل��ه و ب��اره ی��ه وه ب��ه ڕێ��وب��ه ری ك��اره ب��ای ئاماژە )به یان( بۆ سه اڵحه دین مه سیف كه سێك هیچ ئێستا تا كه ده كات به وه نه چووه ته الیان تا سكااڵی له و دیارده یه بوونی هه یه »ئه گه ری وتیشی هه بێت. ئه و ستوونانه ی كاره با له زه وی ته جاوزی له ستوونه كان وات��ه بێت، مااڵنه ئه و مااڵنه ئه م ب��ه اڵم ماڵه كانن، ده ره وه ی و كردووه فراوان خانووه كانیان دیواری

ستوونه كان كه وتۆته ناو ماڵه كانیان«.ب���ه اڵم ه��اوواڵت��ی��ی��ه ك��ی دی��ك��ه بۆ بوونی »ته نیا ده ڵێت )به یان( ڕۆژنامه ی

به یان � هه ولێر

ه��اوواڵت��ی��ان��ی ك��ۆم��ه ڵ��گ��ه ی ب��ه س��ت��ۆره ی س���ه ر ب��ه ن��اح��ی��ه ی به س��ه ر س��ه اڵح��ه دی��ن��ی مه سیف )به یان( ڕێی له هه ولێر، پارێزگای

به رپرسانی ئاڕاسته ی گله یی �ه وه ناحیه كه یان ده كه ن كه له گه ڵ ئه وه ی ته نیا چه ند خوله كێك كۆمه ڵگاكه یان شوێنی و هه رێم سه رۆكایه تیی له كه چی دووره ، هه رێمه وه بڕیاری و خراون پشتگوێ دانیشتوانه كه ی

كۆمه‌ڵگای‌به‌ستۆره‌،‌نزیك‌له‌‌ناوه‌ندی‌بڕیاری‌هه‌رێم‌و‌دوور‌له‌‌خزمه‌تگوزاریهاوواڵتییه ك: ستوونی كاره با له حه وشه ی ماڵه كامناندایه و سیمه كانیشی زۆر كۆنه

لێكۆڵینه وه یه كی نوێ كه له زانكۆیه كی واڵتی دانیامرك ئه نجام دراوه ، ئاشكرای مه ترسیی به رچاو شێوه یه كی به ئیبوپرۆفین، یان ئه سپرین حه پی كه ده ك��ات شێرپه نجه ی پێست كه م ده كاته وه ، هه روه ها ئه م حه په مه ترسیی جه ڵته ی دڵ و جه ڵته ی

مێشك و هه وكردنی جومگه كان و شێرپه نجه ی مه مكیش كه م ده كاته وه .توێژە ران لێكۆڵینه وه كه یان له سه ر چه ند كه سێك ئه نجامدا و بۆیان ده ركه وت، مه ترسیی به كارهێناوه ، ده رمانانه یان ئه م زیاتر یان ساڵ 7 كه كه سانه ی ئه و تووشبوونیان به جۆره ترسناكه كانی شێرپه نجه ی پێست كه مرته به ڕێژە ی ١٥%، بۆیه توێژە ره كان رایده گه یه نن، كه ئه م حه په رێگری ده كات له تووشبوون به

ترسناكرتین جۆره كانی شێرپه نجه ی پێست.ئه مه ش له كاتێكدایه لێكۆڵینه وه كانی پێشرت ئاماژە یان به وه كردووه ، كه له بكه ن رێگری ده توانن ناپرۆكسین و ئیبوپرۆفین و ئه سپرین ده رمانه كانی چه ند جۆرێكی شێرپه نجه ، وه ك شێرپه نجه ی گه ده و په نكریاس و سییه كان و

گورچیله و میزه ڵدان و پرۆستات و شێرپه نجه ی مه مك.

بۆ ن��اوم��اڵ گڵۆپه كانی گۆڕینی شوێنانه ی ئه و وه ك تری، شوێنه كانی ده توانێ تێدایه ، هاتوچۆیان زیاتر ئه گه ر بخوڵقێنێ، گه رمرت دۆخێكی و سوور گڵۆپه كان له ژماره یه ك ره نگی پرته قاڵی بن باشرته . له بیرتان نه چێ، له باشرت موتااڵكردندا، و خوێندن ژووری و بن ئاسایی گڵۆپه كان تیشكی وای��ه تیشكی ره نگیی، ده توانێ بۆ چاوه كانتان

زیانبه خش بێت.به شێك ده ت��وان��ێ ب��ۆ، و ده ن��گ ده نگی بۆیه ناوماڵ، دیكۆراتی له بێت به رزبوونه وه ی و سه ماوه ر قوڵه قوڵی مرۆڤ به ئارامیی زستاندا له هه ڵم، سه ماوه ری بتوانن ئه گه ر ده به خشێ، ئه وا چالێنان، بۆ بهێنن به كار خه ڵووز زستانه چێژبه خشی و خۆش هه ستێكی

به ژیانتان ده به خشێت.

ده ت��وان��ن داپ��ۆش��ن. گ���ه رم شتی ب��ه تا بكه نه وه نزیك له یه ك قه نه فه كان قه ره باڵغرت و گه رمرت دانیشتنتان شوێنی قه نه فه كان ن��زی��ك��رتك��ردن��ی ب��ه ب��ن. ئه گه ر ده خوڵقێنن. دۆستانه تر دۆخێكی س��ارده ره نگیان ماڵتان قه نه فه كانی سپی(، و خۆڵه مێشی س��ه وز، )شین، پاڵشت قه نه فه كان سه ر له وایه باشرت و قوماشی ره نگ گه رم )پرته قاڵی، سوور له به شێك هه روه ها رابخه ن، زه رد( و و سوور جاجمی و به ڕە به ناوماڵتان

قاوه یی بڕازێننه وه .له سه وزه و گوڵدان و گوڵ بوونی بچووك به هارێكی ده توانێ ناوماڵدا، و بخوڵقێنێ ئێوه بۆ زستان وه رزی له بكاته وه ، كه م كه شوهه وا وشكبوونی شۆفاژ و زۆپا گه رمای ئه نجامی له كه

دروست ده بێت.

سۆڵه و سه رما وه رزی هاتنی به ده كه ونه گشتی به ئافره تان زستان، و و ناوماڵ دیكۆراتی گۆڕینی بیری دروس��ت��ك��ردن��ی ف��ه زای��ه ك��ی گ��ه رم و ماڵباته كه یان. ئه ندامانی بۆ شیاو پێشنیازێك چه ند ژماره یه دا له م مه به ستی به ده كه ین پێشكه ش رازان��دن��ه وه ی و ج��وان��رتك��ردن وه رزی ل��ه ن��اوم��اڵ زی��ات��ری

زستاندا.س����ه ره ت����ا پ��ێ��وی��س��ت��ه ناوماڵتان سارده كانی شوێنه به دوات���ر ب��ك��ه ن، ده ستنیشان راخستنی ئه و مافوور و به ڕانه ی ره نگی گه رمیان هه یه ، هه م فه زای ماڵه كه تان ماڵه كه تان ناو هه م و بكه ن گه رمرت

ژماره )١0(، سێشه ممه 20١2/١١/20، ساڵی یەکەم

9www.bayanpress.net

و. له هۆڵه ندییه وه : محه مه د ئه حمه دشەتاو پێنجوێنى

له چونكه داده نرێت، به ریتانییه كان شانشینی یه كگرتووه وه نزیكه .

ب��ۆ ئ��ه وان��ه ش��ی ح���ه زی���ان له كاریبی« »دوورگه كانی سه ركێشییه ، سه ردانیكردنی زستاندا وه رزی له كه ناره به كه ب��ه وه ی خه یاڵفڕێنه ،

ملاوییه ئه فسوناوییه كان نارساوه .جێگه ل��ه یه كێك ب��ه مالیزیا، خه ڵكی الی له داده نرێت خۆشه كان له م به تایبه تیش ك��ه ن��داو، واڵت��ان��ی »دوورگ��ه ك��ان��ی ه��ه روه ه��ا وه رزه دا،

مبێنیته وه . مه له كردندا حه وزێكی پاڵ وه كو ده وێت، به تینت گه رمای ئه گه ر رووبكه یته ده توانیت لوبنانییه كان، عه مامن به تایبه ت كه نداو، واڵته كانی شه رموشه یخ و به حره ین و ئیامرات و

له میرس.ب���ۆ ئ����ه وان����ه ی ح���ه زی���ان له عه ره بییه كانه ، واڵت��ه ك��ه ش��وه��ه وای خۆشرتین له یه كێك به شه رموشه یخ ناوه ڕاست رۆژه��ه اڵت��ی كه ناره كانی )ریفێرای نازناوی به وه ی داده نرێت، ده ریای ناوه ڕاست(ی لێرناوه و هه موو ته رفیهییه جۆراوجۆر و خزمه تگوزارییه وه رزشییه كانی ئاوی تێدایه و شوێنێكی

گونجاویشه بۆ خانه واده كان.شوێنی چه ندین ئ��ه وروپ��اش له گه شتوگوزاری هه ن، بۆ منوونه : »فیورتی گه رما پله ی كه ئیسپانیا، له فینتورا« تیایدا به درێژایی ساڵ به رزه . هه روه ها و گه رمییه كه ی به كه كه ناریا« »گران كه ناره جوانه كانی نارساوه و به یه كێك له شوێنه هه ره گه شتوگوزارییه كان الی

كاتێكی له و جیهاندا له تر شوێنێكی گونجاودا.

زۆر زستان وه رزی كه ئه وروپا له سارد و باراناویی و به فراوییه ، ده كرێت له فڕۆكه ، به له دووریی دوو سه عات

س���وود ل��ه گ��ه رم��ای خ��ۆر و ده ری��ا كه سێك هه موو ئه مڕۆ وه ربگریت، به وه رزشییه كانی ئاره زووه ده توانێت درێژایی ساڵ ئه نجام بدات، له ڕێگه ی بۆ شوێنێكه وه له گه ڕانه وه و گه شت

ئا: مه تین وریا

خۆرێكی ل��ه ح���ه زت ئ��ه گ��ه ر گه رمه و دوژمنی سه رما و سۆڵه یت،

وه رزه دا ده ت��وان��ی��ت له م

و ج��وان ك��ه ن��اراوی ماڵدیڤ«یش قه شه نگیان هه یه .

باشووری له تاون«یش »كیپ یه كێك ئامێزی كه وتووه ته ئه فریقا كه ناراوییه كانی ناوچه جوانرتین له

جیهان.حه زیان ك��ه ئ��ه وان��ه ش��ی ب��ۆ له ئه وا ببڕن، زۆر ماوه ی له وه یه پڕیه تی »سیدنی« شاری ئوسرتالیا وه رزشه و جوان جوان كه ناری له

ئاوییه كانی تێدایه .

یه كێكه كانتس( )درووت���ی بۆ ره شپێستانه ی قوتابییه ل��ه و ناو بچێته ت��وان��ی ی��ه ك��ه م��ج��ار كه ناوه ندییه كانه وه ، قوتابخانه بۆیان پێسته كان سپی ته نیا پێشرت

هه بوو له و قوتابخانانه دا بخوێنن.سووكایه تیكردنی و گاڵته به و پێسته كان سپی قوتابییه ده یبینن، وێنه كاندا له كه جۆره ی قوتابییه كی كه ئه وه شدا له گه ڵ خۆی ده سته كانی به پێست سپی ره شپێسته قوتابییه ئه و بۆ شاخی دایكی و باوك ك��ردووه ، دروست كه ك��رد ن��اچ��ار قوتابییه ی ئ��ه و له و منداڵه كه یان رۆژ چوار دوای

قوتابخانه یه بكێشنه وه .

ئەو وێنانەى جیهانیان گۆڕىره گه زپه ر ستیی الوه سپی پێسته كان - 1957

ئه سپرین و شێرپه نجه

هێرۆ هه ڵه بجه یی

ته‌نها‌یه‌كێك‌له‌م‌شوێنانه‌‌بۆ‌گه‌شته‌كانی‌زستانت‌هه‌ڵبژێره

دیكۆراتی ماڵه كامنان له وه رزی سه رمادا ده بێت چۆن بن؟

www. ژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

8

جێرمان سان پاریس یانه ی راهێنه ری ئه نچیلۆتی كارلۆ له ئێستا و گێژاوێكی گه وره یانه كه ی كه وتۆته نا كه به وه دا دانی قه یراندایه به هۆی ئه نجامه خراپه كانیه وه له خولی فه ره نسیدا، كه له سێ یاریی پێشوودا نه یتوانیوه سه ركه وتن تۆمار بكات و ئێستا

تیپه كه ی له پله ی سێهه مدایه .ئه نچیلۆتی وتی »ئێمه له قه یرانداین، هیچ كێشه یه كم نییه له وتنی ئه وه دا، ده بێت هه وڵ بده ین به زووترین كات ئاستامن باش

بكه ینه وه ، ئه مه حاڵی تیپێك نییه بیه وێت پاڵه وانی خوله كه بێت«.

له خۆی تووڕە یی میالن ئینته ر یانه ی سه رۆكی مۆراتی ماسیمۆ سزای ئه وان كه به وه دا ئاماژه ی و ده ربڕی ئیتاڵی خولی داوه ره كانی یانه ی ئینته ر میالن ده ده ن به هۆی كالچیۆ بۆلییه وه، وا ده زانن ئێمه له و

رووداوه به رپرسیارین.به رامبه ر یانه كه ی كه ئه وه هات دوای مۆراتی تووڕە ییه كه ی وتیشی خۆی، وته ی به نه كرا هه ژمار بۆ سزای لێدانێكی كالیاری به رامبه ر یۆڤانتۆس زووڵمی زۆرمان لێكرا به اڵم توانیامن به سه ر ئه وه شدا

سه ربكه وین و بردنه وه تۆمار بكه ین.

چه ند راپۆرتێكی رۆژنامه وانیی ئیسپانی ئاشكرایانكرد كه له پشووی زستانه دا، كاكا یانه ی ریاڵ مه درید به جێده هێڵێت و روو ده كاته یه كێك له

یانه گه وره كانی ئه ورپا.سه ره ڕای ئه وه ی كاكا سووربوو له سه ر مانه وه ی و خۆیشی ماندوو به رز ئاستی توانی كردبوو، به شداریی كه یارییه كیشدا چه ند له كرد و ده كات یاریزانه له م پشت مۆرینۆ به رده وام به اڵم بكات، پێشكه ش یاریی پێناكات، ئه وه ش یاریزانه كه ی گه یاندۆته ئه و بڕوایه ی ته نها رۆیشنت

چاره سه ره، به وته ی ئه و سه رچاوانه .باوكی كاكا له گه ڵ بریكاره كه ی به به رپرسانی یانه كه یان راگه یاندووه كه كاكا ئاماده ی به جێهێشتنی مه دریده له پشووی زستانه دا و ده یه وێت

به لە یانەیەک بێت کە زیاتر یاری بكات..

كاكا پشووی زستان ده ڕواتمۆراتی تووڕە یه پاریس له قه یراندایه

خه لدون موسا

ئه رسیناڵ یانه ی هه فته یه ئ��ه م سه ركه وتنێكی گه وره و گرنگی له دێربی له نده ندا تۆماركرد و به ئه نجامی 5-2 له له هه ندێك به وه یش برده وه ، تۆتنهامی

هێزی بۆ گه ڕایه وه .ت��وان��ای به هێزیی ب��ۆ ئه مه یش گه ڵ له ده گه ڕێته وه گشتی یاریكردنی

تایبه ت به تاكه كان، توانای له به شێك له گه ڵ كازۆرال سانتیاگۆ و واڵكۆت تیۆ لۆكاس پۆدۆلسكی و پاشان چامبه رلین له به شداریی كۆتاییدا خوله كه كانی له كه

كرد و گۆڵێكی دروستكرد.مه به ستامنه لێره دا ئ��ه وه ی به اڵم له سه ری هه ڵوێسته بكه ین، تیۆ واڵكۆتی زۆر لێكراوه له الیه ن ئارسین فینگه ره وه .

باشی هه مووشتێكی واڵ��ك��ۆت كرد درووست گۆڵی یارییه دا له م كرد

هێڵی ئاسان ك��رد، تۆمار گۆڵیشی و شڵه ژانی تووشی و ده ب��ڕی تۆتنهامی و زۆرەک����ەى خێراییه ب��ه ك��ردب��وون نییه به س ئه مه یش لێهاتووییه كه ی، له س��ه ره ك��ی پێگه یه كی ئ���ه وه ی ب��ۆ وه رز درێژایی به هه بێت پێكهاته كه دا هه وڵدان و خسنت پشتگوێ شوێنی له پێش زستانه دا، پشووی له فرۆشتنی بۆ هاویندا ل��ه گرێبه سته كه ی ئ���ه وه ی

پێبێت. كۆتایی

مامه ڵه یه كی شایه نی واڵ��ك��ۆت ب��اش��ره ئ��ێ��س��ت��ا ش��ای��ه ن��ی ئ��ه وه ی��ه پێناو له هه بێت زیاتری مووچه یه كی به پێویسته بۆنده كه یدا، نوێكردنه وه ی به رده وامی سه ره كی بێت و ئه ویش هیچ به رامبه ر له نانوێنێت كورتییه ك و كه م ئه وه دا و به درێژایی 90 خوله ك باشرین

ئاست نیشان ده دات.ئه و كه فینگه ره ئارسین له سه ر به رده وام كردوویه تی كه نه كات هه اڵنه

الوانی له ده ستبه رداربوونی له و هه روه ك پاره دا، پێناو له تیپه كه و ت��ۆرێ یایا الوێتیدا له پێشر زالت��ان و رۆن��اڵ��د كریستیانۆ له وازلێهێناوه ئیرباهیمۆڤیچی ماددییه كانیان داواكارییه به ر كه به و ته مه نه الوییه داوایان

ده هاتن كاته ی ئه و ك��ردووه ، له ده ك��را بۆ كردنه وه یان تاقی

ئارسیناڵ. یانه ی

هانده رانی یانه ی سلێمانی تووڕه ن و داوای گۆڕانكاریی ده كه ن

زۆرینه ی چ��ۆن ه���ه روه ك بێت، ع��ه رب و نه كرا ئه وه به اڵم عه ره بن، یاریزانه كانی

پشتگوێ خرا .له هانده ره یه كێك رێژوان هیدایه ت به سلێامنی ی��ان��ه ی سه رسه خته كانی »وه ك راگه یاند به یانی وه رزشی الپه ڕە ی له داواك��ارم سلێامنی یانه ی هانده رێكی كه سلێامنی یانه ی كارگێڕی ده سته ی گورون خه رسه و بهێنن و تر راهێنه رێكی یاریزانه كان له داواش به یاریده ده ر، بكه ن ده كه م كه به رۆحی بردنه وه یاری بكه ن و نائومێد نه بن، له به رئه وه ی خوله كه تازه له سه ره تادایه، داواش له هانده ران ده كه م كه پشتیوانی یانه ی سلێامنی بكه ن بۆ ئه وه ی راسته قینه كه ی ئاسته سه ر بگه ڕێته وه

خۆی«. له تر یه كێكی خه لیلیش ئامانج سلێامنی یانه ی سه رسه خته كانی هانده ره كه له راهێنانه كانی یانه ی سلێامنیش ئاماده یانه ی ئه نجامه كانی راگه یاند« ده بێت،

ئه رده اڵن موحه ممه د

چ��وار م���اوه ی ل��ه سلێامنی ی��ان��ه ی هه فته ی ده ستپێكی خولی بژارده ی عێراقدا، و كۆكردۆته وه خاڵی یه ك ته نها ئێستا تا مه ترسی له سه ره جارێكی تر بگه ڕێته وه بۆ ڕیزی یانه پله یه كه كان له وه رزی داهاتوودا پێكهاته یه كی سلێامنی ئه وه ی س��ه ره ڕای یه ك له زیاتر و كڕیوه یاریزانی له ته واو هێنانی بۆ كردووه خه رجیی دینار ملیار

چه ند یاریزانێكی پیشه گه ر.پێش وه رزش������ی چ��اودێ��رێ��ك��ی خوله كه نوێی وه رزی ده ستپێكردنی به پێناو له كرد، سلێامنی یانه ی له دوای خه رجییه ی هه موو ئه و هه ده رنەدانی كردوویانه و به فیڕۆ نه دانی ئه و هه وڵه ی وه رزی رابردوودایان بۆ گه یشتنه وه به یانه شوێنی له نوێ راهێنه رێكی نایابه كان، عێراقیدا له خولی دابنێن خه رسه و گورون

نییه ، یاریزان و راهێنه ر خه تای سلێامنی به ڵكو هه مووی هه ڕە مه كی و نه شاره زایی ده سته ی ئیداری یانه ی سلێامنییه له هێنانی یاریزان بۆ تیپه كه ، بۆیه من هه موو خه تاكه ده خه مه ئه ستۆی ده سته ی كارگێڕی یانه ی به یانه ی خۆیان به زۆربه یان كه سلێامنی سلێامنی هه ڵواسیوه له كۆڵ یانه ی سلێامنی

نابنه وه «. رۆژنامه نوسیش عوسامنی هه رژین سلێامنی یانه ی »ئه نجامه كانی یوایه پێ خۆیان كه خراپیشه وه یه، ئاستی له خوار پێشر رایانگه یاندبوو، بۆیه ده بێت راهێنه ر خۆی زیاتر ماندوو بكات، پالنی به هێزتر بۆ یارییه كانی داهاتوو دابنێت و خوێندنه وه ی

زیاتر بۆ تیپی به رامبه ر هه بێت«.وتیشی »ده سته ی كارگێڕیش ده بێت له هێنانی بنێنن خۆیاندا به هه ڵه كانی دان خۆئاماده كردنیان، خ��راپ له یاریزان و ل��ه ب��ه رده م به ڵینانه ی ئ��ه و ه��ه روه ه��ا رۆژنامه نووساندا دایان به كردنه وه ی كه مپی

باش، هیچیان یاریزانی یاریزان و هێنانی نه برده سه ر«.

ئاماژە ی رۆژنامه نووسه ئه و ئ��ی��داره ی »پێویسته ب��ه وه ش��دا

هێنانی ل���ه ب��ی��ر س��ل��ێ��امن��ی به ئه زموونی راهێنه رێكی

ع��ه ره ب��ی ی��ان عێراقی ل���ه گ���ه ڵ چ��ه ن��دی��ن بۆ ب��ک��ات��ەوە بیانی بازنه یه له و ئه وه ی ئێستا كه ده رچ��ن

تێیكه وتوون«.ل��������ه الی خ������ۆی������ه وه

ر م������������������ه ال جه باسه رپه رشتیاری تۆپی پێی یانه ی سلێامنی، ه��ان��ده ران و ره خنه كانی به رامبه ر له رۆژنامه نوسان به به یانی راگه یاند« هه موو دابڕانێكی زۆر ئێمه دوای ده زانێت كه س بژارده ، خولی بۆ سه ركه وتوینه ته وه تازه له خوله كه دا نیه باشامن شاره زاییه كی بۆیه سوپاسی هه موو ئه و كه س و الیانانه كردووین، مادیان هاوكاریی كه ده كه ین بۆمان كه پاره یه ی ئه و دواكه وتنی به اڵم فریای كه ئه وه ی هۆی بووه دابینكرابوو یاریزانی له هێنانی نه كه وین شت زۆر باشه كانی یاریزانه له به رئه وه ی ب��اش، چونه ته یانه كانی تره وه ، هه روه ها یانه كان ته نها تیپه كه یان له پێكهاته ی گۆڕانكارییان ئێمه به اڵم بووه ، یاریزان پێنج بۆ چوار بۆیه دروستكردووه، تیپێكامن به ته واوی كاتێكی له یه كر شاره زایی تێگه یشنت و

زۆری ئه وێت«داوی سلێامنی س��ه رپ��ه رش��ت��ی��اری له هانده ران و رۆژنامه نوسان و به رپرسانی وه رزشیی شاری سلێامنی كرد خۆڕاگربن و هیالكی و ماندووبوونی ده سته ی كارگێڕیی ده زانن بگرن، له به رچاو سلێامنیش یانه ی

ك��������ه ه���ه م���وو

دڵسۆزیان له الیه ك بۆ یانه ی سلێامنی ره خنه

و پێشیناریان هه یه »به اڵم به ڵێنیان ده ده مێ كه تیپه كه پێش به ره و ده بێت و باشر

ده چێت«.كرد ئاشكرای ناوبراو یانه ی به هانده رانی »مژده دوای كه ده ده م سلێامنی ته واوبوونی قۆناغی یه كه م چوار یاریزانی تر ده هێنینه كه یانه كه مانه وه ، ریزی پیشه گه ری یاریزانێكی ده ره وه ی عێراقی تێدایه، ناوخۆی یاریزانی له گه ڵ

عێراق«. س�������ه ب�������اره ت راهێنه ریش به گۆڕینی سه رپه رشتیاره كه ی تۆپی سلێامنی، یانه ی پێی »سه باره ت رایگه یاند ب��ه گ��ۆڕی��ن��ی خ���ه رسه و ئه مڕۆ راهێنه ر، گورونی

2012-11-20 سێشه مه ناوبراو راهێنه ری له گه ڵ

یانه ی كارگێری ده س��ت��ه ی سلێامنی كۆده بینه وه و له سه ر قسه داهاتوومان به رنامه ی كۆتایی ب��ڕی��اری ده ك��ه ی��ن و

ده ده ین«.

واڵكۆت شایه نی مامه ڵه یه كی جیاوازتره

داڕشتنه وه ی: ئاراس ڕەفیق

ڕووخۆشه قژكاڵی كچێكی شنیا، پێگه یشتنیدایه ، ته مه نی سه ره تای له و هاوڕێ زۆرجار سه رنجڕاكێشه ئه وه نده ڕۆژێ��ك پێده به ن، ئیره یی كچه كانی قوتابخانه وه له تر ڕۆژەكانی له جیاواز ده گه ڕێته وه بۆ ماڵه وه تووشی دڵه ڕاوكێ هه ڵده گه ڕێت، زه رد ڕەنگی و ده بێت پێی چ���اوی دای��ك��ی ش��ان��ازی كاتێك كچه كه م ده پرسێت لێی ده ك��ه وێ��ت، نییه هیچ دی���اری؟ ش��ێ��واو وا بۆچی هه یه ، ئازاری سه رم كه مێك دایكه گیان كچه كه یه تی، خه می زۆر دایكی به اڵم ده زانێت له ته مه نێكی زۆر هه ستیاردایه زۆر چاودێرییه كی ب��ه پێویستی و لێی زیاتر و ژووره كه ی ده چێته هه یه ،

گۆڕانكارییه باسی ده بێته وه ، نزیك ته مه نی له ده كات بۆ بایه لۆجيیه كانی هه رزه كارییدا، دواجار كچه كه ی ناچار به قسه كردن ده كات، ئیرت به دایكی ده ڵێت: شاناز مانگانه بووه ، تووشی سووڕی كه له فرمێسك و ده كات كچه كه ی ماچی پێی له وكاته دا دێنه خواره وه ، چاوه كانی گریانی ئه وه خۆ دایكه گیان ده ڵێت ناوێ، هه موو كچێك تووشی ئه و حاڵه ته له كچه كه ی توند ئ��ه وی��ش ده ب��ێ��ت، قووڵ هه ناسه یه كی و ده گرێت ئامێز نازداره كه م ده ڵێت: و هه ڵده كێشێت خۆمم شتێكی من ئاساییه ، ده زان���م تۆدا ته مه نه ی له و كاتێك بیركه وته وه لێهات، تۆم وه كو یه كه مجار بۆ بووم خوایه گیان ئ��ای م��اڵ��ه وه ، گ��ه ڕام��ه وه

ئه وكات من له چ بارودۆخێكدا بووم. ویستم گ��ه ڕام��ه وه قوتابخانه له

بۆ ئاگاداربكه مه وه دایكم به خێرایی ئه وه ی یارمه تیم بدات، به اڵم چیم بینی؟ ه��اواری ب��وو باوكم ده نگی له گوێم ده كرد به سه ر دایكمدا، قسه ی ناشیرینی پێ ده وت، هه موو ڕۆژێك ئه و حاڵه ته له ماڵ ئێمه دا به رده وام بوو، دایكم و باوكم چه ندین باوكم بوون، ناكۆك هه میشه ده كرده ده ری و ده دا دایكمی له جار لێدان ئه و به اڵم دایكم هه موو ده ره وه ،

و سووكایه تییه ی قه بووڵ ده كرد. بۆچی گ��ی��ان دای��ك��ه پ��رس��ی لێم له گه ڵت، خ��راپ��ه ئ��ه وه ن��ده ب��اوك��م یان ده دات؟ ئ��ازارت ئه وه نده بۆچی نيیه ؟ كاردانه وه یه كت تۆهیچ بۆچی پرسیارانه ى ئه و جارێك چه ند پێشرت ئه وه بوو ته نها دایكم لێده كرد، وه اڵمی دیاربوو خراپه ، وا هه ر پیاوێك هه موو پێبڵێت، شتێكم ده یویست ئه مجاره یان

ئه وه ت هۆكاری ده مه وێت ڕۆڵه كه م لێدان ئه و هه موو من بۆچی كه پێبڵێم ده كه م، قه بوڵ باوكت سووكایه تییه ی و بوو، گوند له ماڵامن ئێمه خۆی كاتی گوندبوون، هه مان له باوكیشت ماڵی كچه كامندا ه��اوڕێ له گه ڵ من ڕۆژان��ه ده چ��وی��ن ب��ۆ س��ه رك��ان��ی و ئ��ه وك��ات كۆ له وێ دێ گه نجه كانی كوڕە وابوو، ده كرد، خۆشه ویستییان و ده بوونه وه ڕێگه م سه ر هاته باوكت جارێك چه ند شووی كه لێده كردم ئ��ه وه ی داوای و پێبكه م، منیش كچێكی زۆر شه رمن بووم، به باوكت كۆتایيدا له دا هه وڵی زۆر ناو ژیامنه وه ، هه تا ڕۆژێك ته واوی هاته من و باوكت پێكه وه قسه مان ده كرد له و هات براكه م باوكمه وه ، ماڵی پشتی و ڕایكێشام قژ به پێكه وه ، بینی ئێمه ی بردمیه ماڵه وه ، له وێ به شه ق و بۆكس

هه ڵبێم ده ستی له ژێر هه وڵمدا لێیدام، تێهه ڵدام شه قێكی ڕاكردمندا كاتی له زانی كاتێكم پێگه یشت، ئ��ازام زۆر ئیرت هاته خواره وه ، به قاچمه وه خوێن كچێتیم سامانی به نرخرتین كرد هه ستم له ده ست داوه ، به اڵم نه متوانی به كه س بڵێم، چونكه ده مزانی كه س باوه ڕ به مه خۆم الی ئه مه م نهێنی به بۆیه ناكات، هێشته وه، هه تاوه كو ڕۆژی گواستنه وه م.هاته باوكت جار چه ندین پێشرت نه بوو، ڕازی براكه م به اڵم خوازبێنیم، پیاوێك چه ند هه وڵی به له كۆتاییدا تا گواستنه وه م پاش كرد. ڕازی براكه میان كه كرد باس باوكت بۆ حاڵه ته م ئه م له سه ر تۆ براكه م شه قی تێهه ڵداوم، به اڵم وازم نه شیده توانی پێنه كردم. بڕوای ئه و زۆری هه وڵی پێشرت چونكه لێبهێنێت، له كۆتاییدا به ده ستهێنانم. بۆ داب��وو

ب��ه م��ش��ێ��وه ی��ه م���ای���ه وه ، ڕۆژب����ه ڕۆژ نه مده زانی ده بوو، په یوه ندییامن خراپرت دایكم بۆچی ئێستا ئه وه م بۆ ده گێڕته وه ، وامزانی به گێڕانه وه ی چیرۆكه كه ی خۆی گوتم یان بكات، ئامۆژگارییم ده یه وێت بیه وێت و گه وره بووبم من له وانه یه ده رده د ڵم ال بكات، هه ندێ جار له كاتی گێڕانه وه ی به سه رهاته كانیدا فرمێسك له زۆربێزار ده هاته خواره وه ، چاوه كانیدا گۆشه گیر زیاتر ڕۆژبه ڕۆژ ژیان، له بوو تێكه وتبوو، زۆر سپی تاڵی قژی ده بوو، خه نه م خۆم به ده ستی جارێك هه موو بۆچی دایكه گیان، پێمده وت: تێده گرت، هێشتا تۆ هاوڕێی ده خ��ۆی؟ خه فه ت له نییه ، قژیدا له سپیش تاڵی ی��ه ك به و هه ڵده كێشا هه ناسه یه كی وه اڵمدا »كچه كه م ده یگووت: الواز ده نگێكی ئه وه ی وازبهێنه نه بێت سپی بۆ توخوا

له دڵامیه با ته نها خۆم بیزانم«.وان��ه ی ب���ووم، له پۆلدا ڕۆژێ���ك و له ده رگایاندا هه بوو، بیركارییامن ك��رده وه، ده رگ��اك��ه ی مامۆستا كاتێك س��ه ی��رم ك��رد م��ام��ه ع��ه ب��دوڵ��ام ب��وو، قوتابخانه كه ماندا، به ڕێوه به ری له گه ڵ هاتووه مامت وه ره ده ره وه شنیا وتی: جانتاكه م ترسام زۆر منیش به شوێنتدا، هه ڵگرتوو هامته ده ره وه گوتم: مامه چی بووه ؟ وتی: كچه كه م هیچ نییه ئێستا پێت لێدانی به رده وام ماڵه وه ، بابچینه ده ڵم ئۆتۆمبێله كه دا له ناو ده بوو، دڵم خێراتر ده ڕۆیشتین، نه خۆشخانه به ره و بووین ده سته كانی كه مێك دای��ك��ت وت���ی: كچه كه م مه ترسه نییه هیچ سووتاوه، دایكم زانیم من به اڵم زۆرباشه ، ئێستا به ئه نقه ست ئه و كاره ی كردووه ، ئێستا ڕۆژە ئه و بۆچی دایكم كه تێگه یشتم ڕابوردووی خۆی بۆ گێڕامه وه ، بۆ ئه وه ی ده ستم لێنه كه م، نه فره تی خۆی دوای نه خۆشخانه ، گه یشتینه گریان به كرد به اڵم دایكم؟ كوا كرد: به ڕاكردن هاوارم دكتۆره كان نه یانهێشت بۆ دواجار دایكم ببینم، پاش چه ند ڕۆژێك له نه خۆشخانه

دایكم گیانی له ده ستدا.

www.bayanpress.netژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

11

چۆن ئه و كه سانه بناسینه وه كه مه ترسیی خۆكوشتنیان له سه ره ؟

ڕەنجه عه بدوڵا *

خ��ۆك��وش��ن دی���ارده ی���ه ك���ی كۆمه اڵیه تییه، كه كۆمه ڵێك فاكته ری ئابووری، ده روون��ی، كۆمه اڵیه تی، سیاسی و كلتووری و... هتد، هۆكاره

بۆ ڕوودانی.خ��ۆك��وش��ن ی��ه ك��ێ��ك��ه ل��ه و مێژوو درێژایی به كه دیاردانه ی كۆمه ڵگه ی له ناو قووڵی ڕەگێكی هه موو له داكوتیوه. مرۆڤایه تیدا شێوه یه ك هه موو به كۆمه ڵگاكاندا، بوونی خۆكوشن شێوه كانی، له شێوه كانی و ڕێ��ژە وات��ه هه بووه . كۆمه ڵگه یه كه وه ل��ه خۆكوشن ب��ۆ ك��ۆم��ه ڵ��گ��ه ی��ه ك��ی ت���ر، ل��ه ن��او سه رده مێكه وه له كۆمه ڵگه یه كیشدا جیاوازیی ت��ر، سه رده مێكی ب��ۆ هۆی به دیسان ئه مه ش هه یه ، ئامرازه كانی و جیاوازیی هۆكاره كان

خۆكوشتنه وه یه .خ��ۆك��وش��ن، ب��ه ب��ۆچ��وون��ی مردنه حاڵه تێكی هه موو دۆركهایم، شێوه یه كی ب��ه ده دات ڕوو ك��ه

ڕاس��ت��ه وخ��ۆ، ی���ان ن��اڕاس��ت��ه وخ��ۆ، له یان پ��ۆزه ت��ی��ڤ، ك��ردارێ��ك��ی ئه نجامی )الضحیه ( قوربانیده ر كه نێگه تیڤ، واته ده دات. ئه نجام ك��رداره ك��ه خۆی ئامرازێكی ڕاسته وخۆ به شێوه یه كی تاك ده رفه تی كه به كارده هێنێت، خۆكوشن مه به ست ناهێڵێته وه . ده ستپێڕاگه یشتنی ده زانێت تاك كه ئه وه یه ناڕاسته وخۆ له ده مرێت و هه وڵی خۆڕزگاركردنی هه یه ، مردن چ��اوه ڕوان��ی ئه سپایی به ب��ه اڵم یان پۆزه تیڤانه له مه به ست ده ك��ات. خۆكوشتنه ئه و كه ئه وه یه نێگه تیڤ، یاخود قبوڵكراوه ، كۆمه ڵگاوه له الیه ن

ڕەتكرایه وه .وات���ه خ��ۆك��وش��ن دی��ارده ی��ه ك��ی كۆمه ڵگه دا واقیعی له كۆمه اڵیه تییه ، داواك��اری��ی وه ك ت��اك و ڕووده دات هه ڵده ستێت به ئه نجامدانی و ئاماده یی خۆی له ژیاندا ده سڕێته وه . كه ئه مه ش به ئاره زوو و ویستی خۆی ئه نجامی ده دات، هه ر ڕێگه ی له و شێوازێك هه ر به جا به هۆی هه ر هۆكارێكه وه و كردارێكه وه

بێت.په نایان كه كه سانه ی ئه و هه میشه

پاشخانێكی خۆكوشن، به ر ب��ردووه ت��ه گه وره ی ئازار و ناڕەحه تی و گیروگرفتیان به هۆی پێچه وانه وه ، به یان هه بووه ، بووه . ناوه خته وه و ناكام ڕووداوێكی ده وروبه ر، ژینگه ی له تێڕامان به بۆیه و ك��ار شوێنی و ه��اوڕێ و خێزان له قوتابخانه ی... هتد، خودی تاك ده توانێت كه سانه ئه و نیشانه وه كۆمه ڵێك به هۆی نیازی و حاڵه ته دان له و كه بناسێته وه

خۆكوشتنیان هه یه .ده س��ت��ه واژەی كۆمه ڵێك ت��اك �1بۆ ئاماژەیه به كارده هێنێت كه ڕەشبینانه

خۆكوشن:م��ردن ژی��ان��ه ، ك��ه ی ئه مه وه ك: به خۆی خۆزگه م خۆشرته ، ژیانه ل��ه م یان سڕییه وه ، خۆی بوونی و مرد كه ئه و پێناویدا له كه ناهێنێت ئه وه ژیان هتد، بخۆی.... خه موخه فه ته هه موو كۆمه ڵێكی و ده سته واژانه ئه م جار زۆر الی خۆكوشن باسی و به كارده هێنن تر نزیكه كانی كه سه و ب��راده ر و دۆس��ت

خۆیان ده كه ن.و ڕوون پ��ان��ێ��ك��ی دان���ان���ی �2له سه ر ب��ه رده وام قسه كردنی و ئاشكرا

چاالكییانه ی به و هه ستان و خۆكوشن وه ك: خۆكوژی، بۆ ئاماژەبه خشن كه له داواك��ردن و وه سیه تنامه نووسینی

كه سێكی نزیكی بۆ شتنی ته رمه كه ی.له خۆكوژی حاڵه تێكی بوونی �3یان خێزان یان هاوڕێ جا تاكدا، نزیك

كه سێكی نزیكی بێت.گرنكانه ، نیشانه له و تر یه كێكی �4كڕینی یان په یداكردنی چه ك و ته قه مه نی و ژەهر و حه ب و ده رمانی بێهۆشكه ر و كه ره ستانه ئه م بوونی هتده ، چه قۆ...

له ناو ماڵدا.و ته ندروستی به نه دان گرنگی �5شپرزه یی و پاكوخاوێنی پشتگوێخستنی گرنگنه بوونی و ڕۆژانه یدا له كاروباری

هیچ شتێك به الیه وه .درێژخایه ن نه خۆشیی بوونی �6و ح��اڵ��ه ت��ی خ���راپ���ی س������ۆزداری و وه ك ن��ه خ��وازراو، كۆمه اڵیه تی كێشه ی هۆكاری ب��ه ئ��اف��ره ت خۆسووتاندنی

سه رپێچیی ئه خاقی و كۆمه اڵیه تی...ده روون���ی: نه خۆشیی بوونی �7و سرتێسی دڵه ڕاوكێ و شیزۆفرینیا وه ك بێئومێدی له گه ڵ خه مۆكی، و ده روونی

له چاكبوونه وه و بوونی خه فه ت و گرژی و گۆشه گیری و ب��ه رده وام ڕەشبینیی و و خه ڵكی تێكه ڵبوونی له دوورگرتنی

الوازبوونی په یوه ندیی كۆمه اڵیه تی.بۆچوونی به ئیشوكار: نه بوونی �8له ناو خۆكوشن ه��ۆك��اری دۆرك��ه��ای��م، فه ره نسا خانه دانه كانی و ب��ااڵ چینه هه موو له كاتێكدا ئیشوكاره ، نه بوونی فه راهه م بۆ ژیانی پێداویستییه كانی كراوه ، به اڵم له ناو چینی عه وامدا به هۆی به هۆی ی��ان ن��ه داری��ی��ه وه ، و ه���ه ژاری له ده ستدانی كه سوكاری نزیك و پله یه ك، وه ك )دایك و باوك و هاوسه ر و براو...( پله وپایه ی له ده ستدانی هۆی به یان س��ه روه ت و ئه كادیمی و كۆمه اڵیه تی ئابووریی هۆكاری یان سامانه وه یه . و هه یه ، بۆ منوونه ، ڕەنگه ڕێژەی خۆكوشن به هۆی به رزبێته وه ئێراندا واڵت��ی له

دابه زینی به های مته نه وه .ئ��ال��ووده ب��وون��ی و خ��ووگ��رت��ن �9مادده ی به كارهێنانی له سه ر ب��ه رده وام

هۆشبه ر.* خوێندكاری به شی كۆمه ڵناسيی،

زانكۆی سلێامنی

به سه رهاتی ئه و و دایكی له زاری خۆیه وه

چیرۆكی من له دایكمه وه ده ستی پێكرد

كچێك:‌ئێمه‌ش‌كه‌‌گرفتێكامن‌هه‌بێت‌ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌‌بۆ‌جگه‌ره‌كێشان

جگه‌ره‌‌كێشانی‌كچان‌زیاتر‌له‌‌خوێندنگه‌كاندایه‌

باوكی‌ئاواته‌كانی‌ئه‌وی‌كوشت»هاوسه‌رگیرییم‌كردووه‌،‌به‌اڵم‌ناتوانم‌بچمه‌وه‌‌ناو‌خێزانه‌كه‌م«

ئه‌و‌ خ��وازراوی‌ ناوی‌ ئ��ارام،‌ سۆزان‌تری‌ كچی‌ هه‌ندێ‌‌ له‌گه‌ڵ‌ كه‌‌ كچه‌یه‌‌ئاماده‌یی‌ خوێندنگایه‌كی‌ له‌‌ هاورێیدا،‌بۆ‌ هه‌ندێك‌ واب��وو‌ پێی‌ س��ۆزان‌ ش��ارن.‌وه‌ك‌ تریش‌ هه‌ندێكی‌ و‌ چاولێكه‌ری‌جاریش‌ زۆر‌ ده‌كه‌ن.‌ ئه‌مه‌‌ نه‌ریتشكێنی‌ئ��ازاری‌ و‌ گرفت‌ له‌كاتی‌ رووی����داوه‌‌ده‌روونیدا،‌كچانیش‌فێری‌كێشانی‌جگه‌ره‌‌

بوون.و‌ ت��ره‌‌ قوتابییه‌كی‌ ك��ه‌‌ )ن.ب(‌

داڕشتنه‌وه‌ی:‌سه‌الر‌هه‌ورامی

واڵته‌‌ ئه‌م‌ تری‌ كچێكی‌ هه‌موو‌ وه‌ك‌ژیانێكی‌ئاساییم‌هه‌بوو،‌نه‌مده‌خوێند،‌ئێمه‌‌له‌به‌ر‌دووره‌ده‌ستی‌و‌قورسيی‌ژیانی‌الدێ‌،‌زیاتر‌به‌ر‌كار‌و‌ئیشی‌هه‌ره‌وه‌زی‌ده‌خراین‌ئه‌وه‌شدا‌ له‌گه‌ڵ‌ من‌ نه‌بوو.‌ ئێسته‌‌ وه‌ك‌ و‌ژیان‌ واب��وو‌ پێم‌ و‌ نه‌بوو‌ كێشه‌م‌ ه��ه‌ر‌ڕۆژانه‌‌چوونه‌‌سه‌ركاره‌‌و‌ئێواره‌‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌و‌ ده‌رك��ردن‌ ماندوویه‌تی‌ ده‌مبه‌خه‌نده‌ی‌كاری‌ كچه‌كه‌ی‌ كه‌‌ باوكه‌،‌ دڵی‌ ڕازيكردنی‌نانی‌ په‌یداكردنی‌ به‌شداريی‌ و‌ ده‌كات‌ بۆ‌

ماڵه‌وه‌یه‌تی.‌و‌ پێگه‌یشنت‌ قۆناغی‌ تا‌ من‌ ژیانی‌ده‌زانی‌ وام‌ بوو،‌ ئه‌مه‌‌ هه‌ر‌ فامكردنه‌وه‌‌بێجگه‌‌له‌‌كێڵگه‌‌و‌ئیشی‌ماڵه‌وه،‌‌ئیرت‌دنیا‌هه‌بێت. تر‌ شتێكی‌ ناچێت‌ پێ‌ و‌ نییه‌‌

قۆناغی‌ زۆره‌وه‌‌ به‌‌شه‌رمێكی‌ بووم،‌ گه‌وره‌‌پێگه‌یشتنم‌بڕی‌و‌وامده‌زانی‌من‌ڕۆیشتووم‌و‌كچێكی‌دیكه‌ی‌هه‌وه‌سباز‌و‌الده‌ر‌هاتۆته‌‌شوێنم،‌چونكه‌‌كه‌سێك‌نه‌بوو‌ئه‌م‌قۆناغه‌م‌خۆمه‌وه‌‌ له‌به‌ر‌ جارجار‌ بكاته‌وه‌،‌ ڕوون‌ بۆ‌وه‌ك‌ ئاوایی‌ كچانی‌ بڵێیت‌ تۆ‌ ده‌مگوت:‌ته‌مه‌نم‌ هه‌بووبێت؟‌ گرفته‌یان‌ ئه‌م‌ من‌بووم‌ هیواخواز‌ و‌ شووكردن‌ كاتی‌ گه‌یشته‌‌به‌‌ خۆشگوزه‌رانییم‌ و‌ شار‌ ژیانی‌ ئه‌گه‌ر‌نسیب‌نه‌بێت،‌به‌ر‌كه‌سێك‌بكه‌وم‌ئه‌وه‌نده‌‌بحه‌سێته‌وه. ماندووییم‌ و‌ پێنه‌كات‌ كارم‌

گونده‌كه‌مان‌ ناو‌ كوڕێكی‌ من‌ به‌ختی‌ له‌‌

ده‌رخست‌ خۆی‌ ئه‌وه‌‌ وه‌ك‌ جار‌ یه‌كه‌م‌جگه‌ره‌كێش‌نه‌بێت،‌وتی:‌»جگه‌ره‌‌كێشان‌وه‌ك‌ ئێمه‌شدا‌ له‌نێو‌ تر.‌ هیچی‌ و‌ خووه‌‌شتی‌تر‌هاتووه‌ته‌‌ناوه‌وه‌‌و‌وامان‌ده‌زانی‌زۆر‌شتێكی‌گرنگه‌‌گه‌ر‌هه‌وڵی‌فێربوونی‌له‌و‌ نیگه‌رانه‌‌ زۆر‌ قوتابییه‌‌ ئه‌م‌ بده‌ین.‌كاره‌ی‌و‌هه‌ستی‌كردووه‌‌له‌وه‌ته‌ی‌جگه‌ره‌‌ده‌كێشێت،‌ره‌فتار‌و‌كاردانه‌وه‌ی‌گۆڕدراوه‌‌

و‌ئاستی‌زانستیشی‌دابه‌زیووه‌.و‌ جگه‌ره‌كێشه‌‌ تری‌ كچێكی‌ )ی.ن(‌ده‌كات‌ لێوه‌‌ باسی‌ خۆشی‌ و‌ چێژ‌ وه‌ك‌له‌‌ و‌ ده‌یانكێشا‌ ده‌بینی‌ كوڕانم‌ »من‌جگه‌ره‌‌ كچان‌ بینیومه‌‌ فیلمه‌كانیشدا‌

نه‌هاته‌‌سه‌ر‌ڕێگه‌م‌و‌له‌‌باوكم‌خوازبێنییم‌خه‌ڵك،‌ قسه‌ی‌ له‌‌ ڕەه��اب��وون‌ بۆ‌ بكات.‌ناچار‌باوكم‌وه‌ك‌بڵێیت‌خه‌می‌منی‌هه‌بێ‌‌قه‌یره‌‌ پێشنیازی‌ بكات،‌ له‌گه‌ڵ‌ چاكه‌م‌ و‌به‌اڵم‌ ك��ردم،‌ بۆ‌ دایمكی‌ خزمی‌ پیاوێكی‌من‌ ب��وو،‌ گه‌وره‌تر‌ خۆم‌ له‌‌ زۆر‌ ته‌مه‌نی‌هه‌رگیز‌فێری‌)نا(‌نه‌كرابووم،‌به‌اڵم‌له‌كانی‌نه‌ده‌گونجا‌ لێده‌كرده‌وه‌،‌ بیرم‌ ماڵه‌وه‌‌ له‌‌ و‌شووی‌پێبكه‌م،‌ئه‌مه‌‌له‌‌مێشكام‌هاتوچۆی‌ده‌كرد،‌نه‌مده‌زانی‌چۆن‌به‌‌باوكم‌بڵێم‌ئه‌مه‌‌گه‌ڕێ‌‌ لێ‌ ئه‌گه‌ر‌ و‌ نییه‌‌ من‌ چاره‌نووسی‌له‌وه‌‌ده‌چێ‌‌كه‌سێكی‌باشرت‌هه‌بێ‌‌بۆ‌ژیانی‌

من‌و‌ڕەنگه‌‌هێشتا‌دره‌نگ‌نه‌بێت.له‌سه‌رم‌ تا‌ده‌هات،‌فشاره‌كانی‌ باوكم‌ئه‌مه‌یه‌‌ »هه‌ر‌ ده‌یگوت‌ و‌ ده‌بوون‌ زۆرتر‌ئ��اب��ڕووم‌ ده‌ت���ه‌وێ‌‌ چیت،‌ چ��اوه‌ڕێ��ی‌ و‌كوڵه‌فیتی‌ به‌‌ بوو‌ هه‌رچۆنێك‌ به‌ریت؟«.‌ئه‌مه‌‌ ده‌ی���وت‌ ك��ه‌‌ دراوس��ێ��امن،‌ ژنێكی‌خزمه‌دا‌ ئه‌م‌ له‌گه‌ڵ‌ بێپیاوی،‌ له‌‌ باشرته‌‌هه‌ر‌ خودا‌ چیبكه‌م‌ كرد.‌ هاوسه‌رگیرییم‌بۆ‌ بوو‌ من‌ وته‌ی‌ ‌ ئه‌مه‌‌ داوه‌،‌ ئه‌وه‌ندی‌شوێنێك‌ هه‌ر‌ له‌‌ ب��ه‌رده‌وام‌ كه‌‌ ئه‌وانه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌ بینیامیه‌‌،‌ بیان‌ هاوسه‌ره‌كه‌م‌ له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌ش‌كه‌‌من‌باوكمم‌ڕازی‌كرد‌و‌پێم‌له‌‌هێشتا‌ نا،‌ وهیواكانم‌ خۆزگه‌‌ هه‌موو‌ سه‌ر‌وه‌ك‌ و‌ پیاو‌ وه‌ك‌ له‌گه‌ڵم‌ كابرایه‌‌ ئ��ه‌م‌كێشه‌‌ نه‌ده‌كرد،‌ هه‌ڵسوكه‌وتی‌ ئینسانیش‌منیان‌ هه‌ر‌ باوكم‌ ماڵی‌ و‌ نێوامنان‌ كه‌وته‌‌په‌ناگایه‌كم‌ هیچ‌ من‌ ده‌زان��ی،‌ تاوانبار‌ به‌‌

له‌گه‌ڵ‌ و‌ فێربووم‌ لێره‌وه‌‌ ئیرت‌ ده‌كێشن،‌دوو‌كچی‌تری‌هاوپۆمل،‌به‌‌دزیی‌ئیداره‌ی‌دوای‌ ده‌ك��رد«.‌ ئه‌مه‌مان‌ قوتابخانه‌وه‌‌ئه‌مه‌یان‌ ترمان‌ هاوڕێكانی‌ كه‌‌ ئه‌وه‌ش‌وازمان‌ به‌اڵم‌ كردووه‌ته‌وه‌،‌ كه‌مامن‌ زانی،‌

لێنه‌هێناوه‌.هه‌اڵله‌‌سامان،‌خوێندكاری‌شه‌شه‌می‌زانستییه‌و‌هیچ‌پاساوێك‌به‌‌ره‌وا‌نابینێت‌جگه‌ره‌‌ بكه‌ونه‌‌ كچان‌ كه‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌كێشان.‌هه‌اڵڵه‌‌وتی:‌»بۆ‌كوڕانیش‌جگه‌ره‌‌هه‌یه‌.‌ خراپی‌ و‌ مه‌ترسی‌ هه‌ر‌ كێشان‌زیاتر‌ و‌ بن‌ په‌راوێزخراو‌ لێره‌‌ كه‌‌ كچان‌له‌سه‌ر‌ چاویان‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‌ رووی‌ له‌‌

نه‌بوو،‌دوای‌چه‌ند‌جار‌تۆران‌و‌ئه‌مسه‌ر‌و‌ئه‌وسه‌ر،‌دادم‌نه‌ما،‌ناچار‌بیرم‌له‌وه‌‌كرده‌وه‌‌كونج‌ ئه‌م‌ ژیان‌هه‌ر‌ وتم‌ ئیرت‌ كه‌‌هه‌ڵبێم.‌و‌كه‌له‌به‌ره‌‌تاریكه‌‌نییه‌،‌ڕەنگه‌‌شتی‌كه‌ش‌دا‌ ماڵێكم‌ له‌‌ ته‌قه‌م‌ هه‌بێت.‌هامته‌‌شار‌و‌تازه‌‌من‌ بۆ‌كردن.‌ و‌شه‌رحی‌حاڵی‌خۆمم‌له‌‌هه‌موو‌ نه‌مده‌توانی‌بگه‌ڕێمه‌وه‌‌چونكه‌‌خێزانه‌كه‌‌ ب��وو،‌ ده‌نگوباس‌ ئه‌مه‌‌ ئاوایی‌ڕۆژێك‌ چه‌ند‌ و‌ دا‌ منیان‌ یارمه‌تيی‌ زۆر‌ئه‌گه‌ر‌ وتیان:‌ هێشتمیانه‌وه‌،‌ خۆیان‌ الی‌گێڕانه‌وه‌م‌ بۆ‌ ده‌بن‌ هاوكارم‌ مبه‌وێ‌‌ خۆم‌پیاوه‌‌جیا‌ له‌و‌ باوكیشم‌ڕازی‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌ و‌به‌اڵم‌ ماڵی‌خۆمان.‌ ناو‌ بچمه‌وه‌‌ و‌ ببمه‌وه‌‌پاراستنی‌ شوێنی‌ بردمیانه‌‌ دواتر‌ نه‌ده‌كرا،‌هه‌بوو‌ كێشه‌یان‌ كه‌‌ ژنانه‌ی‌ و‌ كچ‌ ئه‌و‌بینیم‌وه‌ك‌من‌ بوون‌،‌ به‌‌جۆرێك‌ هه‌ریه‌ك‌زۆری‌تر‌هه‌ن‌و‌ڕۆژانه‌‌وانه‌‌و‌شتی‌زۆریان‌پێده‌گوتین،‌تا‌ئه‌وه‌ی‌له‌‌به‌رانبه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌

زوڵمامن‌لێبكرێ،‌‌هوشیار‌ببینه‌وه‌.‌ده‌ده‌ین‌ هه‌وڵ‌ ئێمه‌‌ دواتر‌ وتیشیان‌ژیانتان‌بگۆڕین،‌منیش‌دوای‌چه‌ند‌ساڵێك‌له‌و‌شوێنه‌‌ژیانم‌گۆڕا،‌هه‌رچه‌نده‌‌غه‌ریب‌من‌ ئێستا‌ ده‌كرد‌،‌ ماڵه‌وه‌م‌ بیری‌ و‌ كه‌وتم‌له‌‌ و‌ ك��ردووه‌ت��ه‌وه‌‌ هاوسه‌رگیرییم‌ له‌وێ‌‌باوكم‌ ماڵه‌‌ هێشتا‌ ده‌ژیم،‌ شار‌ شوێنێكی‌ئه‌مه‌یان‌ نه‌شمتوانیوه‌‌ نه‌زانیووه‌،‌ ئه‌مه‌یان‌پێ‌بڵێم،‌نازانم‌ئه‌وه‌ی‌من‌كردوومه‌‌باشه‌،‌دایكم‌ و‌ ب��اوك‌ خۆشه‌‌ پێم‌ خ��راپ؟‌ ی��ان‌

ببینمه‌وه‌،‌به‌ڕاستی‌بیریان‌ده‌كه‌م.

وه‌ها‌ خووی‌ بده‌نه‌‌ ده‌ست‌ نابێت‌ بێت،‌خراپ‌و‌پێویسته‌‌زیاتر‌بچنه‌‌پێشه‌وه‌،‌‌كه‌‌جگه‌ره‌‌كێشان‌به‌شداریی‌كچان‌له‌‌هه‌موو‌

رووه‌كانه‌وه‌‌ده‌خاته‌‌مه‌ترسییه‌وه‌«.»هاوڕێیه‌تی‌كاریگه‌ریی‌زۆری‌هه‌یه‌‌بۆ‌ره‌فتاركردن‌و‌هه‌ڵسوكه‌وتی‌سه‌یر‌الی‌قوتابیان،‌به‌‌تایبه‌ت‌له‌نێو‌كچاندا،‌چونكه‌‌زیاتریش‌ و‌ م��اڵ��ه‌وه‌دان‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ له‌‌ئازادییان‌هه‌یه‌»‌ئه‌مه‌‌رای‌كه‌وسه‌ر‌ئازاد‌بوو‌كه‌‌قوتابیی‌پێنجه‌می‌وێژەییه‌‌و‌پێی‌وایه‌‌ئه‌مه‌‌دیارده‌‌نییه‌‌و‌ره‌نگه‌‌كچانێكی‌ئه‌مه‌،‌ دابێته‌‌ ده‌ستیان‌ هه‌بن‌ كه‌م‌ زۆر‌به‌اڵم‌هاوڕێیه‌تی‌وای‌كردووه‌‌زیاد‌بكات‌

و‌ببیرنێت.ل���ه‌ب���اره‌ی‌خ��راپ��ی��ی��ه‌ك��ان��ی‌ئ��ه‌م‌قوتابخانه‌یه‌كی‌ به‌ڕێوبه‌رى‌ دیارده‌یه‌وه‌،‌به‌سه‌ر‌ ئه‌مه‌‌ ناكرێت‌ پێیوایه‌‌ بنه‌ڕەتی،‌رێژەیه‌كی‌ قوتابیاندا‌بگشتێرنێ‌‌و‌ هه‌موو‌كه‌می‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌مه‌ترسیداره‌‌و‌پێویسته‌‌ئامێرێكی‌ بكه‌ینه‌وه‌.‌ نه‌هێشتنی‌ له‌‌ بیر‌بپشكنین‌ پێ‌‌ قوتابیانی‌ ئێمه‌‌ نییه‌‌ وا‌جگه‌ره‌كێش‌ قوتابیانی‌ ده‌ستیشانی‌ و‌ئه‌مه‌‌ كوڕاندا‌ له‌نێو‌ كه‌‌ ده‌زانین‌ بكه‌ین.‌كچانیشه‌وه‌،‌ ناو‌ بێته‌‌ گه‌ر‌ به‌اڵم‌ زۆره‌،‌زیاتر‌ ‌ هێنده‌‌ دوو‌ مه‌ترسییه‌كان‌ ئ��ه‌وا‌

ده‌رده‌كه‌ن‌‌له‌‌داهاتوودا.

‌‌‌كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە

ئێمه‌‌و‌فه‌رامۆشكردنی‌مێژوو

ئه‌و‌ڕووداوانه‌ی‌كه‌‌له‌‌مێژووی‌ئه‌م‌گه‌له‌دا‌ڕوویان‌داوه‌،‌ئه‌گه‌ر‌توانای‌

تێڕامان‌و‌تێگه‌یشنت‌لێیان‌به‌ودیو‌فه‌رامۆشكردنی‌مێژوو‌نه‌سپێردرابا،‌ده‌بوو‌ئێمه‌‌هه‌نووكه‌‌گه‌لێكی‌زۆر‌

هۆشیار‌و‌پێشكه‌وتووی‌دنیا‌بووینایه‌.‌ده‌بوو‌به‌ئاگاترین‌گه‌ل‌و‌هه‌ستیارترین‌

مرۆڤی‌جیهان‌بوینایه‌،‌جووله‌كه‌‌ته‌نیا‌له‌‌ڕووداوێكی‌جیهانيی‌چه‌رخی‌زانستدا‌ئه‌و‌جووله‌كه‌یه‌ی‌لێبه‌رهه‌م‌

هات،‌كه‌‌كێڵگه‌ی‌ئه‌قڵ‌و‌ئیداره‌كردنی‌جیهانی‌به‌ده‌سته‌وه‌یه‌،‌ژاپۆن‌دوای‌

هێرۆشیام،‌ژاپۆنێكی‌تری‌لێ‌‌په‌یدا‌بوو‌كه‌‌هه‌موو‌جیهان‌چاوی‌لێده‌كات.هه‌موو‌نه‌ته‌وه‌‌بنده‌سته‌كان‌

ڕووداوێك‌خاڵی‌وه‌رچه‌رخانیان‌بووه‌،‌ڕووداوێك‌توانای‌تێفكرین‌و‌بیركردنه‌وه‌‌له‌‌پێشكه‌وتنی‌تێدا‌سه‌وز‌كردوون،‌به‌اڵم‌هه‌موو‌ئه‌و‌

پێشهاتانه‌ی‌له‌‌ناو‌كوردا‌ڕوویان‌داوه‌،‌‌به‌داخه‌وه‌‌تاقه‌‌هه‌ڵوێسته‌یه‌ك‌و‌ته‌نیا‌بیركه‌وتنه‌وه‌‌و‌هه‌ژانێكیشی‌الی‌ئێمه‌‌

نه‌خوڵقاندووه‌.‌ئێمه‌‌نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌بێگانه‌‌به‌‌مێژوو‌و‌بێهێز‌له‌‌ئاست‌

بیناكردنی‌‌داهاتوو‌و‌شارستانێتیداین.‌خۆشبینی‌ئێمه‌‌تائێستاشی‌له‌گه‌ڵ‌

بێت،‌ته‌نیا‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌ئه‌نفال‌و‌كیمیاییباران‌ناسنامه‌ی‌ناساندمان‌به‌‌

كۆمه‌ڵگای‌جیهانین،‌به‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌بێینه‌‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌كام‌ده‌زگا‌و‌كام‌ناوه‌ندی‌

زانستی‌توانای‌ناساندنی‌ئه‌نفال‌و‌كیمیاییبارانی‌وه‌ك‌خۆی‌هه‌بووه‌؟‌

ده‌بینین‌هیچ‌وه‌اڵمێك‌وه‌رناگرینه‌وه.‌ئه‌وه‌ی‌مێژوو‌به‌‌ئێمه‌ی‌كردووه‌،‌

به‌سه‌ر‌هیچ‌گه‌ل‌و‌نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌تردا‌نه‌یهێناوه‌،‌به‌اڵم‌تاقه‌‌نه‌ته‌وه‌ی‌جیهان‌

ئێمه‌ین‌كه‌‌توانای‌ئاوڕدانه‌وه‌مان‌بۆ‌دواوه‌ی‌خۆمان‌نه‌بووه‌‌و‌نییه‌.‌

جیهان‌هه‌موو‌له‌‌سه‌رده‌می‌نه‌هامه‌تی‌و‌چه‌وسانه‌وه‌ی‌ئێمه‌دا‌

تاقه‌‌هه‌ڵوێستێكی‌نه‌بوو،‌كه‌چی‌دوای‌ئه‌وه‌ی‌كه‌وتینه‌‌بارێكی‌باشرت،‌

هه‌رخۆمان‌له‌‌ده‌ره‌وه‌‌ڕێكخراو‌و‌نوێنه‌ری‌واڵتانی‌بیانی‌و‌چاالكوان‌

و‌خه‌ڵكامن‌ده‌هێنا‌و‌ده‌مانوت:‌»ئه‌مانه‌‌دۆستی‌ئێمه‌ن‌له‌‌هه‌موو‌باره‌‌ناخۆشه‌كاندا‌له‌گه‌ڵ‌میلله‌تی‌

كورددا‌بوون«.‌به‌‌ڕاست‌ئێمه‌‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌نده‌‌دۆست‌و‌هاوكارمان‌له‌‌كۆمه‌ڵی‌جیهانی‌هه‌بوون،‌بۆچی‌وامان‌لێ‌‌به‌سه‌رهات؟‌په‌ندێكی‌

فارسی‌هه‌یه‌‌كه‌‌ده‌ڵێت‌»به‌سه‌رهاتوو‌دانایه‌«‌به‌اڵم‌ئێمه‌‌له‌‌به‌رده‌م‌مێژوو‌و‌

چه‌رخی‌زانستدا‌كه‌‌كراینه‌‌مه‌یدانی‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌چه‌ك‌و‌ئه‌تۆم‌و‌

مشكی‌تاقیكردنه‌وه‌‌،‌هیچ‌به‌م‌دۆخه‌‌هۆشیار‌نه‌بووین.‌ئێستا‌ده‌توانم‌

بڵێم‌ئه‌وه‌نده‌ش‌كه‌‌كورد‌دڵخۆشه‌‌به‌‌تازه‌گه‌ری‌و‌مۆدێرنته‌،‌ئه‌وه‌نده‌‌به‌رهه‌مهێنه‌رانیشی‌ڕازی‌نین‌پێی.‌

ئێمه‌‌هه‌ر‌ده‌بێت‌ده‌سته‌وسان‌بین‌‌تا‌بزانین‌كێ‌‌له‌‌باره‌ی‌داهاتوومانه‌وه‌‌

شتێكامن‌پێده‌ڵێت،‌چونكه‌‌تێگه‌یشتنامن‌بۆ‌ڕابوردوو‌هێشتا‌

شوێنی‌خۆی‌نه‌گرتووه‌،‌كه‌وایه‌‌پێویسته‌‌

www.bayanpress.net ژماره‌‌)10(،‌سێشه‌ممه‌‌2012/11/20،‌ساڵی‌یەکەم

10

تسێ

ووەین

‌دامن

وس‌ع

انڕای

دیارده ی جگه ره كێشانی كچان هه رچه نده به كۆمه ڵگه ی ئێمه نامۆ دێتە به رچاو، ئێستا

خه ریكه په ره ده ستێنێ و خوێندنگاكانیش له هه ندێك

شوێنی تر رۆڵی به رچاوتر له م دیارده یه دا ده گێڕن. وه ك كچانی جگه ره كێش

خۆیان ئاماژه ی بۆ ده كه ن، زۆرجار خه مێكیان هه بێ ته نیا جگه ره كێشانیان بۆ

ده مێنێته وه و ئه وانه شی كه نایكێشن، ئه مه وه ك

پاساوێكی دروست نابینن.

ڕاپۆرت:‌ڕە‌زا‌هه‌ورامی‌

birura_bayan@yahoo.comژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

13

یادی ژماره )228(ی دامه زراندنی بۆ ئاهه نگی هات و سلێامنی شاری نییه ، عه یبیان ئاهه نگ بۆ گ��ێ��ڕدرا. بۆ چۆن وه ك یه كه من، ئاهه نگ بۆ یه كه من، ش��اره ك��ه رووت��ان��دن��ه وه ی ئاهه نگه كان شته خراپه كان داده پۆشن، بواری به پێی خراپانه ش و شته له و یاده وه رییه ك چه ند رۆژنامه ، كاغه زی

ده گێڕمه وه .ده ستی حكومه ت گرانییه له و گ��رت��ب��وو ب��ه س��ه ر ك��ه ره س��ت��ه ی��ه ك��ی بوو، سووته مه نی ئه ویش پێویستدا سووته مه نیی به شی سه ددامه ئه و لێی كه ده ن��ارد كوردستانه ئ��ه و بۆ بازرگانیی ده سه اڵت به اڵم ببوو، یاخی به شی ده ك���رد، سووته مه نییه ب��ه و چونكه ب���وو، خ��راپ��ر سلێامنیش ب��وو.. گرانر سووته مه نی هه میشه به كوردستان بۆ نه وتی لیرێك عێراق چاره كه دینارێكی سویرسی ده نارد، كه ته نكه ره كان مه قان، بانی ده گه یشته

چه ته گه رییه كه درێژە ی هه بوو، چونكه ده گرت و كه می به رگه ی فیوزه ئه و زوو زوو ده سووتا، تۆش ناچار ده بووی بۆ فه رمانگه كه به ب��ده ی دینار ده قبووڵیشیان چاكبكه نه وه ، بۆت ئه وه ی بۆ بهێنی خۆت سه یاره ی نه ده كرد دینار ده كارمه نده كان، په یژە كه و لێده سه ندی. سه یاره كه شیان پ��اره ی ئیجرامی عه قڵیه تی خاوه نه ی ئه وانه ن

كه ئاهه نگ بۆ شاره كه ده گێڕن.عاده ته ل��ه و وازی���ان وه نه بێت ئاویان پاره ی تازه ئه وه تا هێنابێت، رووبه ری به پێی ئه ویش كردووه، زیاد خانووه كه : هه ر سه د مه ترێك دووجار هێشتا ئاوه كه بڕی به اڵم هه زار، پێنج بچووك گه وره و ماڵێكی بۆیه كه مه ، وه ك��و ی��ه ك ئ��اوی��ان ب��ه رده ك��ه وێ��ت، كه ڵكی به قوڕاویه و پیس و ئاویش له به ر ك��ه وات��ه ن��ای��ه ت، خ��واردن��ه وه ته نكه ر به ئاو ناچاریت ئاو، كه میی به بده ی پاره پیسيی له به ر بكڕیت و ئاوی بوتڵ. سه رباری ئه وه ش، له جیاتی له سه ر پاره كه ت قه ره بووكردنه وه ت دوای ب��وون ئه وانه ش ده ك��ه ن. زی��اد شار بۆ ئاهه نگیان هه فته یه ك چه ند

گێڕا.شاره كه بۆ ئاهه نگ ئ��ه وان��ه ی ده گێڕن ئه وانه ن كه ڕووبه رێكی فراونی فرۆشت، وه به رهێنه كان به شاره كه یان كه هه ر دووال سه روقنگی یه كرین، وا گویژە شیان سنه وبه ره كانی خه ریكن ئاهه نگ ئ��ه وان��ه ی ده ف��رۆش��ن. پ��ێ ب��ۆ ش��اره ك��ه ده گ��ێ��ڕن، ئ��ه وان��ه ن كه

به دا پانوبه رینیان كشتوكاڵیی زه ویی دروستكردنی بۆ ده ستڕۆیشتووه كان، ڕەنگه كه عه رسان، حه وانه وه ی باخی تێنه كه ن و رووی ج��ارێ��ك مانگی زه ویی كشتوكاڵی و شوێنی به زیانیان

سه یران گه یاند.سلێامنی بۆ ئاهه نگ ئ��ه وان��ه ی نه خشه ی ك��ه ئ��ه وان��ه ن ده گ��ێ��ڕن، عه قڵیه تی به شێواند و شاره كه یان گوریس )كاتی خۆی له جیاتی مه تر و به كارده هێنا( گوریسیان ورد پێوانه ی ئه وه تا ك��رد. شاره كه بۆ نه خشه یان هه موو شاره كه وه كو زه مانی بابانه كان چونكه ش��ار، ن��اوه ن��دی ڕووده ك��ات��ه نه كردۆته وه له وه بیری نه خشه كێش له بازرگانی موته كامیلی ناوه ندێكی

هه ر گه ڕەكێكی نوێ دامبه زرێنێت.ئ���ه گ���ه ر ل��ی��س��ت��ه ك��ه ش ت���ه واو بۆیه كتێبێكه ، به پێویستامن بكه ین، به كۆتاییه كه ئه وه یه یه كێتی كه خۆی به رامبه ر ده زانێت سلێامنی خاوه نی الیه ن له سلێامنی پشتگوێخستنی بۆ كه سانێك نه خشه ی پارتییه وه و گوندێكی بۆ سلێامنی گه ڕاندنه وه ی ته نها م��ه ڵ��ك��ه ن��دی، ه��اوش��ێ��وه ی ئازایانه ی بڕیاری هه یه و منجه منجی مه به ستی خۆشم، بۆچوونی به نییه ، پاره بڕە هێشتنه وه ی ته نها سه ره كی پاره له و دابه شكراوه كه ، ده سه اڵته و ئاهه نگگێڕان به شی ده سه اڵته ش و هه یه ، سلێامنی دامه زراندنی یادی بۆ ئاهه نگ س���اڵێكیش���تان هه موو

بێت.

ده چ��وون��ه ده س��ت��ی ده س���ه اڵت، ئه و سووته مه نییه كه و خاوه نی ده ب��ووه لیره نه وته كه به دوو دینار ده گه یشته هه شت وات���ه ه��اوواڵت��ی، ده س��ت��ی نه وت لیر پێنج جۆره به و ئه وه نده ، به شی یان ده كرد شه وێكی به شی كه نه ده كرد، به ده دینار بوو كه له 10% تا

20%ى مووچه ی فه رمانبه ر بوو.بوو گرنگ چه ند كه چیمه نتۆ كوردستان، ئ��اوه دان��ك��ردن��ه وه ی ب��ۆ ئیحتكار كرابوو، ئاگام لێبوو چۆن لۆری ده هێنا ئێرانییان چیمه نتۆی به رده وام بوو، ه��ه رزان��ر سلێامنی ل��ه وه ی كه مابێت بیر به وردی ژماره كانم ئه گه ر سویرسی دیناری )500( به ئه میان به اڵم دینار، )300( به ئێرانییه كه بوو، یه ك خ��اوه ن��ی لۆرییه كان خ��اوه ن��ی نه بوون، ئێرانییه چیمه نتۆ ئه و كیلۆی دینار )500( به هه ر چیمه نتۆیه ئه و سه د دوو ته نێك هه ر واته ده فرۆرشا، بۆ قازانجه كه ده كرد، قازانجی دینار بێت: سه یر التان ره نگه ده چوو؟ كێ كێ پرسی لۆرییه كانم خ���اوه ن ل��ه ئه و چیمه نتۆیه ی كردووه و ئیحتكاری ئه وانیش ده چیت؟ كێ بۆ داهاته كه ی

ده یانوت: بۆ رێكخراوی مناڵپارێزه !ش��ی��ش��ی ب��ی��ن��ا دی���س���ان ب��ۆ

دیسان پێویسته ، ئ��اوه دان��ك��ردن��ه وه ده كات، ئاشكرا چه ته گه ری عه قڵیه تی گومركی ته نێك شیش دوو سه د دیناری له تر سویرسی بوو، به اڵم كه جارێكی سلێامنی بۆ شارێك یان شارۆچكه یه كی تری دیناری سه د دوو ده رچووایه تر لێده درا. له كۆنه وه ئه و كاره ی له هیچ هه ر بوو، وا نه بوو جیهان واڵتێكی له سلێامنی ده رچووایه گومرگی شتێك له سه ر پێشر چه نده هه ر لێده درا، له گومرك لێدرابوو، گومرگی سنوور بازگه كان ئه ودیو سلێامنی و نێوان )2001( یان )2000( وه رده گیرا. ساڵی قازانجی بۆ ه گ��وای دا بڕیارێكیان گومرگی جار یه ك ئه ویش خه ڵكه ، شیش بدرێت كه چوارسه د دیناره ، ئیر بۆ هه ر شوێنێكی تر بچێت بێ پاره یه ، به اڵم هاواڵتی زه ره ری بوو و حكومه ت ل��ه وه ب��ه دوا چونكه ب��وو، قازانجی هه یه شیش هه رچی ب��وو مسۆگه ر وه ربگیرێت، لێ دیناری سه د چوار له كاتێكدا كه پێشر ته نها به شێكی ئه و شیشه ئه و بڕە پاره یه ی لێ وه رده گیرا، له یان سلێامنی له به شێكی چونكه ده برایه تر جارێكی شارۆچكه كه وه ئاهه نگ شه یتانانه شن ئه و تر. شوێنی

بۆ شاره كه ده گێڕن.

دوو هێشتا كه )1998( ساڵی دانانی به ده ستكرا ب��وو، ئیداره یی به ده ستگرتن بۆ فیوزی سه ر عه موود ئه مپێر. شه ش ماڵه ی هه ر كاره باوه ،

بچووك ته خته یه كی پارچه فیوزه كه كه ته لێك، و بورغو دوو له گه ڵ بوو بوو، دینار سێ یان دوو بایی هه موو پاره ی حكومه ت چۆن الم بوو سه یر ده یان ناسه نێت، خه ڵك له فیوزه ئه و هه زار ماڵ، هه ر ماڵ بڕێك پاره شتێكی زۆره بۆ ئه و حكومه ته ، به اڵم حكومه ت له وسه رییه وه هاتبووه وه و بێویژدانیی دانانی دوای له لێزانی، پاڵ خستبووه كاره با پاره ی جاره ی هه ر فیوزه كه وه كاره بای بڕی له جگه ده هاته وه كه هه قی دینار سێ بیست و سه رفكراو ماڵه كه ش ئه گه ر ده هاته وه ، فیوزه كه ئه مپێر دوانزه واته زیاتریان هه بووایه سێ بیستو ب��وو. دی��ن��ار چلوشه ش چونكه بوو، گه وره زۆر بڕێكی دینار فه رمانبه ر مووچه ی ی %10 نزیكه ی ئه ندازه یه كی بۆ كاره باكه شت بوو. ئه و زۆر كه مده كرده وه ، كه چی هه قی كه مكردنه وه یه ت لێ ده سه نرا، ئه ویش پاره یه كی زۆر بوو. هه ر جاره ی پاره ی ده سه نرا لێ ته خته یه ت پارچه ئه و به اڵم دانرابوو، بوو جارێك ته نها كه

سه ركه وتووترین سیاسه ت له ئێستادا بۆ كورد، ئه وه یه له گه ڵ هه موو الیه نه كان په یوه نديی به هێز بكات

ئه وانه ی ئاهه نگ بۆ سلێمانی ده گێڕن، ئه وانه ن كه نه خشه ی شاره كه یان شێواند و بەشێکى شاره كه یان به وه به رهێنه كان فرۆشت

كێن‌ئه‌وانه‌ی‌ئاهه‌نگ‌بۆ‌یادی‌سلێمانی‌ده‌گێڕن؟

ده وڵه تێكی سه قامگیر و گه وره ده گۆڕێت، تێڕوانینی و كۆمه ڵگا له سه ر كاریگه ری ژیانی و سیاسه ت ده ب��ێ��ت. خه ڵكی

مه ده نی به ئاڕاسته یه كی تردا ده بات.س��ه ره وه دێ��ڕەی چه ند له و ئینجا دێینه وه عێراق و كوردستان، كه به رده وام پڕیه تی له لێدوانی سه ركرده سیاسییه كان سیاسییه كان، چاودێره و به رپرسان و به اڵم كاریگه ريی ئه و وتارانه له واقیعیی نییه ، ئه وتۆیان گرنگییه كی سیاسییدا ده گه ڕێته وه . هۆیه ك چه ند بۆ ئه مه ش سیاسییه سه ركرده بنه ڕەته وه له هه ر هاوواڵتیان و كوردستانییه كان و عێراقی گه رمه ، وت��اری له ح��ه زی��ان هه میشه ئه مه ش به هۆی ئه زموونكردنی سه رده می شاخ و شه ڕی ناوخۆ و له ئێستاشدا بوونی له كه نییه له وه شدا گومان گه نده ڵییه ، بارودۆخه كان هه میشه ده وڵه تداریدا گه رم نین تا وتاری گه رم پێشكه ش بكرێن، ده كرێت دروس��ت بابه ت زۆرج��ار بۆیه تره وه ، الیه كی له نییه . بوونی له كاتێكدا ڕۆژه��ه اڵت��ی له سیاسییه كان كێشه ی كه ده ستپێده كات ئه وكاته ناوه ڕاستدا ئه وان نه بێت، بوونی كێشه یه ك هیچ بۆ بكه ن دروس��ت كێشه ح��ه زده ك��ه ن ئه وه ی سیحری به یان و زمانی خۆیان به پاڵه وانێك وه كو خۆیان بڵێن، گشتی ڕای سیاسییه ی شكسته هه موو ئه و له ناو بخه نه ڕوو. هه یه ده وڵه ته كانیاندا له ناوی به له م واڵته دا شتێك له هه مانكاتدا دۆكیۆمێنت به و وته كان ئه رشیفكردنی وت چییان به رپرسه كان نییه ، كردنیان پراكتیكی شێوه یه كی به بنوورسێته وه و سیاسییه وه كاری پڕۆسه ی بواری بخرێته و كاری له سه ر بكرێت، بۆیه زۆربه ی كات وتاره گه رمه كانی سه ركرده كان سه رله به ری

قۆناغێكی به ئه مریكا له كاتێكدا و نه ژاد جیاكاری و تێده په ڕی سه ختدا نێوه نده دا له و هه بوو، بوونی ڕەنگه كان مارتن لوسه ر كینگ، وتارێكی له )1963(

دا پێشكه ش كرد به ناوی »من خه ونێكم ئه مریكی، تاكێكی هه ر له الی هه یه«. سیاسی خوێنه رێكی گه وره ، سیاسییه كی ئه و ناوی ته نها به ئاگا كه سێكی یاخود ئه و ده زانن ڕاسته وخۆ بهێنیته وه ، وتاره وتاره بۆچی و كه ی دراوه . كاریگه ريی ئه و )200( له به رده م خوله كییه )17( وتاره هه زار كه سدا و پشتیوانانی مافی مرۆڤدا، سانایی به زۆر ئه مریكادا مێژووی له له وكاته دا ڕاپرسییه ك به پێی تێنه په ڕی، باشرین له كاریگه رییه كه ی وه كو یه كێك ئه مریكا له بیسته م سه ده ی وتاره كانی جیهانیشدا مێژووی له ده كرێت دان��را، كینگ بكرێت، ته ماشا به وشێوه یه هه ر مێژوودا له كه كه سێك گه نجرین بوویه كاریگه ريی وه ربگرێت، ئاشتی نۆبڵی ئه و جه ماوه رییه ی خۆپیشاندانه ئه و ڕاسته وخۆ پێشكه شكرا، تێدا وت��اره ی كاریگه ری له سه ر ئێستای ئه مریكا هه یه ، كێنه دی چاكسازی ئیداره ی له وكاته دا كه ئه نجامدا. مه ده نییه كاندا مافه یاسای له جه ماوه ردا، له ناو وتارێك به مشێوه یه

دووباره یه ، یاخود شتانی جیاوازی تێدایه و هه ر ڕۆژە و به شێوه یه ك لێدوان ده دات، نه و كردووه شتێكی دوێنێ نه به مه ش جێگه یه كی وتاره كه ی سبه یش و ئه مڕۆ له سه ركرده ئه وانه شدا، له گه ڵ هه یه . منایشی ئه وه یه : ناوه ڕاستدا ڕۆژهه اڵتی له بكات، كۆشكه كانی و ئۆتۆمبێله كانی ده ربكه وێت زه خامه ته ئه و قسه كانیشدا به شه فافیه ت بڕوای له كرداره كانیشیدا و به وت��ووه ، چی قسه دا له ئیر نه بێت، هاوواڵتیان ئ��ه وه ده ك��ات، چی ك��ردار بیریشی هه ر هه ندێجار و نازانن پێی ده یبینن ئ��ه وان ئ��ه وه ی لێناكه نه وه ، ده یبیسنت ئه وه ی و ده بێت منایش ته نها ته نها بینویانه ئه وه ی و منایشێكه ته نها هه ر ده یكات كردارانه یشی ئه و مانۆڕە، ئاسانرین منایش سیاسه تی منایشه . ڕۆژه��ه اڵت��ی ل��ه سه ركه وتووترینه و ناوه ڕاستدا، چونكه سه ركرده پێویستی به هیچ تێچوویه كی لۆجیستی و ماددی نییه، منایشكردن، ئاستی به بگات ئه وه ی بۆ ته نها ب��دات ئه نجامی ده بێت ئ��ه وه ی به شێكی كه تایبه تییه، هونه ری هه ندێ

زۆریان تێیدا كارامه ن.سیاسه ت ئێمه له الی سه ركرده كان و ب��ه الغ��ه ت سیاسه تی ب��ه اڵم ده ك���ه ن، زمانه وانی، سیاسه تی په یامن و شكاندنی، و شێر ده نێت ناوی ماكیاڤیلی ئ��ه وه ی ڕێوی، سه ركرده له یه ك كاتدا هه م هێرش ده كات و هه م هێمن ده بێته وه ، ئه وكاته ی

هه یه ، هێمنيی ده زانێت، پێویستی به له مه ترسیدایه ، ده سه اڵتی ئه وكاته ش

هه یمه نه ی هه یه . جێگه ی مه ترسییه كی گه وره یه ئه گه ر گه مه یه كی بچنه كوردییه كان سه ركرده له وشێوه یه وه ، سه ره تا و كۆتایی سیاسه ت كردنیان شه ڕی وتار و به الغه ت بێت. ئه م زلهێزی واڵتێكی بۆ سیاسه ت له جۆره شتێكی ئیرسائیل، به رامبه ر توركیا وه كو دروسته. سیاسه تێكی و گونجاوه زۆر ناوچه كه دا، له هه یه مێژوویه كی توركیا ڕووی له ئیمپراتۆریه تێكه ، میراتگری هه یه ، ت��ه واوی ئاماده یی جوگرافییه وه ڕۆژه��ە اڵت��ی له سیاسييه وه ڕووی له ئه مریكایه ، و ڕۆژئاوا ده ستی ناوه ڕاستدا ڕۆژهە اڵتی یه كی ژماره هێزی خۆیشی س��ه رب��ازی��ی��ه وه ڕووی ن��اوه ڕاس��ت��ه.ل��ه كوردستان هه رێمی به اڵم به هه مانشێوه . ئابووری و پیشه سازی بنه مایه كی كه و جوگرافی و س��ه رب��ازی و سیاسی و ئیقلیميی به هێزی نییه ، هه رگیز ناتوانێت بكات. و هه ڕەشه سیاسه ت به الغه ت به بكات، دروس��ت داه��ات��ووی ناتوانێت ئێستایشی له ناوچوونی مه ترسیی به ڵكو

لێده كرێت. گرنگه سیاسییه كامنان س��ه رك��رده وت��اری بكه نه وه ل��ه وه بیر ب��ه رل��ه وه ی بیرێك بده ن، گشتی ڕای بۆ داهاتوویان چونكه بكه نه وه ، ڕابردوویان بڕیاری له كه سیاسه تدا له مه ترسی گه وره ترین

متامنه متامنه یه . له ده ستدانی ڕووبدات، سه ركرده كه ده چێت له ده ست ئه وكاته دوو ڕووی هه بوو، ئه و دوو ڕووه ش ئاشكرا بوو، له یه ك كاتدا شێر بێت و له ودیوه وه ئه وكاته ی مالكی(. )وه ك��و بێت ڕێ��وی متامنه له ده ست ده چێت، سه ركرده ته نها ڕووه )ڕێوی(یه كه ی ده مێنێته وه ، ئه ویدی ئامێرێكی وه كو هاوواڵتیاندا له به رچاوی له سه ر نوكته ی و لێدێت مندااڵنی یاريی وه كو خه ڵكدا له ناو ده كرێت، دروست كاره كته رێكی گاڵته جاری ته ماشا ده كرێت.ئاسته ، ئه و گه یشته كه سه ركرده ئیر ناكرێت، له كارالدانیشی به پێویست له ناوچووه ، خه ڵكدا له ناو خۆی چونكه ته نها ده مێنێت، كاتدا له گرفت ته نها هه یه ، له ناوده چێت؟« »كه ی پرسیاری ب��اوی چیر ب��ۆچ��ی« و »چ��ۆن ئه گینا

نامێنێت.متامنه ، له ده ستدانی دواب���ه دوای سه ركرده قسه و ته نانه ت كرداره كانیشی، منونه ی نامێنێت، به هایه كیان هیچ زۆر كه زۆرن سه ركردانه ش له وجۆره به هایه كیان وته كانیان دوات��ر و ده ڵێن بێوتاریدا له ئ��ه وه ی مه گه ر نامێنێت، وشه ی زۆر توندتر به كاربهێنن بۆ ئه وه ی قسه وباسی فه رهه نگی ن��او بێنه وه نێوده وڵه تیشدا سیاسه تی له خه ڵكی. هه یه ، سه ركردانه ج��ۆره ئه و منوونه ی سه رۆكی ن��ه ژادى ئه حمه دی مه حموود ئێران، به رده وام وتاری جۆراوجۆر ده دات،

كاریگه ريی كه مبوونه وه ی به هۆی به اڵم ده زانێت، ئ��ه وه خۆیشی كه وته كانی، گوتوویه تی، ئ��ه وه ی وه ك��و هه ندێجار كردووه ئیرسائیلی سڕینه وه ی هه ڕەشه ی بۆ گوته یه ئه م جیهان، نه خشه ی له سه ر ئه وه یه دووباره بڵێیته وه : من ماوم و قسه ئاسته ، ئه و گه یشته كه ده كه م.سه ركرده ئیر وته و كردار و ته نانه ت داهاتووشی،

له ئاوابووندا ده بێت. هه رێمی كوردستان به ڕەوانه كردنی خه یاڵی نابێت نه وتێك، به رمیل چه ند عێراق بكات. فانتازیا له پڕ دونیایه كی و هه یه نه وتی سه ده یه كه نزیكه ی خۆیی، سه رپێی نه كه وتووه ته هێشتا ئیقلیمی گه مه ی گۆشه وه چه ندان له بوترێت ده كرێت به ڵكو پێده كرێت. عێراق، بۆ نه هامه تییه ك له جگه نه وت هیچی نه هێناوه ، بۆ كوردستانیش تا ئێستا بڕی ساڵی بۆ ساڵ كه مبوونه وه ی ته نها كه مبوونه وه ی بینووه . بوجه مان )%17(ی شتی ناوه ند، حكومه تی له گه ڵ متامنه تریش كه پێویستی به سه ملاندن و قسه ی سیاسه تێك سه ركه وتووترین هه یه . زیاتر ئه وه یه بدات، ئه نجامی كورد ئێستادا له له گه ڵ هه موو الیه نه كاندا په یوه ندییه كان دانوستان مێزی له سه ر بكات، به هێز ڕاستگۆ و شه فاف بێت، هه موو تۆپه كانی ب��واری پێشخستنی و سیاسه تكردن ئابووری له یه ك سه به ته دا نه بێت. له گه ڵ حه كیامنه سیاسه تی ئه وانه شدا، هه موو و گفتوگۆ له سه روبه ندی ته نها ئه وه یه ئاماده كردنی پڕۆژە یاسای بوجه دا، قه یران

له گه ڵ به غدادا دروست نه كرێت.

*خوێندكاری ماسته ر له په یوه ندییه نێوده وڵه تییه كان

عێراق،‌دووركه‌وتنه‌وه‌‌له‌‌دانوستان‌و‌نمایشی‌وتاردان

فازڵ قه ره داغی

كۆشان عه لی زه مانی*

ڕاپه ڕینه كانی و ش��ۆڕش ئاكامی له گه النی ڕزگ��ارب��وون��ی ع��ه ره ب��ی، واڵتانی دیكتاتۆره كان، ڕژێمه چنگی له ناوچه كه ئیسالمییه كان ڕەوت��ه پێشه وه ی هاتنه ئه م گه النی ده س��ه اڵت، گرتنه ده ستی بۆ و زه بر له ده كه ن، ئه وه چاوه ڕێی واڵتانه و سیاسی سته مكاريی و تاكڕەوی زه نگی بگوازنه وه و ببێت ڕزگاریان كۆمه اڵیه تی دیموكراسی و ئازادی هه وای و كه ش بۆ هه روه ها كۆمه اڵیه تی. دادپ���ه روه ری و په راوێزخسنت و داپڵۆسین كولتووری له كولتووری بۆ بگوازنه وه تۆقاندنه وه ، و مرۆڤ مافه كانی و گشتییه كان ئازادییه

شۆڕشه كان و به رپرسیارێتی ڕه وتی ئیسالمی

له زه م����ه ن ت��ر ج��ارێ��ك��ی وا براكامنان دوژمنه و پاشه كشه دایه له وسه ری بیابانه وشكه كان كۆده بنه وه بۆئه وه ی فه توای شه ڕ و كوشتار بده ن، لێره له م ده ڤه ره ژە هراوی شه ڕ و فیتنه گواڵوپرژێن، و گوڵدان به ده پرژێنن به سه ر خاك و مرۆڤ و ته ڕ و وشكدا، شه ڕی و ش��ه ڕە پایته ختی ئه ویش

هه موو گ��ێ��ژە ڵ��وك��ه ی ل��ێ��ده ب��ارێ��ت. هه ڵده كات له وێشه وه هه ر شه ڕە كان به رز ئاگری بڵێسه ی لێره شه وه و هه ر گیانله به رێك هه موو و ده بێته وه

هه ڵده قرچێنێ.ڕاست به ئه مجاره ش بڵێی تۆ و حه وشه و ب��ه رده رگ��ا بخه نه ش��ه ڕ ئێمه ش بڵێی تۆ ناوماڵه كامنانه وه؟ ه��ه ری��ه ك��ه ل��ه ت��رس��ی ئ��ه م ش��ه ڕە و نا الیه كدا؟ به ڕابكه ین سووتاندمنان هه رگیز نا، چونكه بڕوا ناكه م ئیرت ئێمه جارێكی تر هه ڵبێین و ڕابكه ین. باوه ڕ ناكه م لێبگه ڕێن جارێكی تر كوردستان، ده دات گیان وا ڕاب��ن، بڵێت: پێامن دایكی وه ته ن، ده سا پیا بگه ن، ڕابن له

خه و، ئیرت خه و زه ره رتانه .تینووی پایته خت ئه ژدیهاكانی نیشتامنن و نه ته وه خاكی و خوێن ئێمه ش به رگریی ب��ده ن، لووشی كه

له خوازن ئاواته ه��ه روه ك فره الیه نی. و و ب��وون مه حرووم و گه نده ڵی حاڵه تی بگه نه و بنب ده رباز هه ژاری و دواكه وتن بواره كانی له پێشكه وتوو، واڵتانی ئاستی و زانستی پێشكه وتنی و گه شه پێدان له و هه ر خۆشگوزه رانیدا. و ته كنۆلۆژی پێناوه شدا گه النی واڵتانی ناوچه كه ڕاپه ڕین و شۆڕشیان به رپاكرد. تا ئێستاشی له گه ڵدا شێوازی به تردا واڵتێكی چه ند له بێت و گیان به خشینی له سه ر سوورن جیاجیا به درێ��ژە دان له و خۆیان ئاراميی و ماڵ

شۆڕش و ڕاپه ڕینه كانیان به رده وامن.گه وره ترین ده ره نجامی ئه م شۆڕشانه ئ��ه وه ی��ه ك��ه ده رگ���ا ل��ه ب���ه رده م ڕەوت��ه ئ��ه وه ی بۆ ك��راوه ت��ه وه ئیسالمییه كاندا ئه م فه رمانڕەوایه تی و ڕێبه رایه تی ڕۆڵی له و بگرن، ئه ستۆ له مێژووییه قۆناغه كه ئه نجامه ی ئه و ئه گه ینه سۆنگه یه وه له م واڵتانه ئه م ئیسالمییه كانی ڕەوت��ه به رپرسیارێتی ڕووب����ه ڕووی قۆناغه دا گران و گ��ه وره و)تحدیات(ی مێژوویی ئه زموونی له بریتيیه ئه ویش بوونه ته وه ، واڵته كانی و گ��ه الن كردنی حوكمڕانی

عێراقه وه . نوێی ب��ه رگ��ری و س��ه رب��ازی له ن��وێ��دا، ده س��ت��ووری نووسینه وه ی له وه ك كوردستان هه رێمی ناساندنی ته ك له پێشمه رگه ش پرسی فیدراڵ، هه رێمێكی به تایبه ت )121(ی م��ادده ی چوارچێوه ی كه كرا، چاره سه ر هه رێمه كان ده سه اڵتی »حكومه تی هاتووه : پێنجه مدا بڕگه ی له ت��ه واوی پیاده كردنی ده س��ه اڵت��ی هه رێم هه رێمی به ڕێوه بردنی پێداویستییه كانی ده بێت، به تایبه تی دامه زراندن و رێكخستنی وه ك هه رێم، ناوخۆی ئاسایشی هێزه كانی پۆلیس و ئاسایش و پاسه وانی هه رێم«. به اڵم هێشتا زۆر الیه نی تری په یوه ست به و پرسه مایه ی مشتومڕە له نێوان هه رێم و ناوه ند، بودجه ، دابینكردنی هێزه كان، ژماره ی وه ك و جێگیربوونیان جووڵه ، سنووری چه ك، عێراقی به رگريی سیستمی به په یوه ندییان فیدراڵه وه. له م باره یه وه پێویسته ئاماژه بۆ ئه و مادده و بڕگه ده ستوورییانه بكه ین كه بزانین تا هه یه ، پرسه وه به و په یوه ندییان چه ندێك كێشه كان له وێوه سه رچاوه ده گرن. مه سه له ی به تایبه ته )9( م��ادده ی ئاسایش، ده زگاكانی چه كداره كان، هێزه هه واڵگری له رووی رێكخسنت و به ڕێوه بردن و ئه ركه كانیانه وه ، له ته ك چه ندین بڕگه ی تردا كه لێره دا ده قی بڕگه ی )یه كه م/ )أ( و )ب(

نیسانی ی 9 له به عس رژێمی كه پێشمه رگه ی هێزێكی كورد رووخا، 2003هێزی وه ك ه��ه ب��وو ه��ه زاری��ی ده ی���ان چه كداريی فه رميی هه رێمی كوردستان، كه خاوه نی وه زاره ت و بودجه و داموده زگای له عێراق سوپای كاتێكدا له بوو. خۆی به رده م هه ڵوه شاندنه وه ی فه رمیدا بوو. به نادیده هێزه ئه و نه ده كرا شێوه یه ك هیچ سیستمی ده ره وه ی بخرێته و بگیرێت

مه سه له ی

پێشمه رگه

بین. پێكه وه كه ئه وه یه ته نیا و ته نیا بكه ینه وه ، بیر وا كه سێكامن بڵێی تۆ كه به ته نیا بین ئایه ده توانین به رگری كه بكه ینه وه بیر وا بڵێی تۆ بكه ین؟ دووره په رێزی و دابڕان ڕۆژگاری ئیرت و هاتبێ كۆتا به دوورك��ه وت��ن��ه وه و باوكی كوڕی »هه ركه س هزری و ڕا بڵێی ت��ۆ ن��ێ��ن.. ل��ه گ��ۆڕ خ��ۆی��ه ت��ی« نێو له خ��ۆی باراشی هه ریه كه مان نابێت. وا هه رگیز نا بنێ؟! ئاشێك ده كه ن ماچ یه كرت ده ست و ده ست و ده به خشن یه ك به بازوو و هێز و گه رده لوولی كۆده كه ینه وه ، تواناكان الیه كه وه هه ر له و چۆن هه ر شه ڕ

ده یوه ستێنین. هه ڵبكات، فێری نه هامه تی ڕۆژگ��اری ئێمه و ڕۆژ ببینه تاریكی بۆ چۆن كردین و گریان بۆ پێكه نین ببینه ڕووناكی.. ببین به پێشمه رگه بۆ به رگری. سه یره ؛

ئازادی و دادپه روه ری دابینكردنی خۆیان، ئابووری گه شه پێدانی پێشكه وتن، و و چین س��ه رج��ه م بۆ خۆشگوزه رانی و توێژی تایبه تی به كۆمه ڵگه ، توێژە كانی

الوان و چینه هه ژار و كه مده رامه ته كان.ئه و پێویسته ئیسالمییه كان ڕەوت��ه بگرن، له به رچاو جیددی به ڕاستيیه له پێناو ته نها واڵت��ان��ه ئ��ه م گه النی كه دادپ���ه روه ری و ئ��ازادی به ده ستهێنانی گه النه دا ئه م مرۆڤه كانی كه رامه تی و شۆڕش و ڕاپه ڕینیان به رپا كردووه. له پێناو گ��ه ڕان��دن��ه وه ی س��ه روه ري��ی گ���ه الن له دیاریكردنی چاره نووسی خۆیان و چۆنێتی گشتيی سامانی و سه روه ت دابه شكردنی بۆ ڕاپه ڕینه كانیان و شۆڕش واڵته كانیان. خۆیان واڵتانه ئه م گه النی كه ئه وه یه و بن سیاسی شه رعیه تی س��ه رچ��اوه ی بتوانن بكه ن، دی��اری ده سه اڵتدارانیان ترس ج��ۆره هیچ بێ بكه ن چاودێريیان ڕاپه ڕینه كانیان و ش��ۆڕش تۆقاندنێك. و و یاسا ده وڵه تی ده وڵه ت، كه ئه وه یه بۆ هه موو بۆ بێت مافه كان ده سته به ركردنی جیاوازییه ك. جۆره هیچ بێ هاوواڵتیان،

ده خه ینه روو، له به ر په ییوه ندییان به م به شه ی وتاره كه وه : »یه كه م- أ - هێزه چه كداره كانی پێكهاته كانی له ئه منییه كان ده زگا و عێراق كه به شێوه یه ك پێكدێن، عێراق گه لی ره چاوی هاوسه نگی و نوێنه رایه تیيان بكه ن، به سه ر په راوێزخسنت. یاخود جیاكاری بێ ده سه اڵتی مه ده نی ده بن. به رگری له عێراق ده كه ن. نابنه ئامراز بۆ سه ركوتكردنی گه لی سیاسی كاروباری ده ستوه رناده نه و عیراق ده ستاوده ستكردنی له رۆڵێكیان هیچ به نادرێت رێگه - ب نابێت. ده سه اڵتدا ده ره وه ی له میلیشیای سه ربازی پێكهێنانی

چوارچێوه ی هێزه چه كداره كان«. له خاڵی )أ( ئاماژه به به شداریكردنی له ده ك���ات ع��ێ��راق گه لی پێكهاته كانی به ئه منییه كان ده زگا و چه كداره كان هێزه به مانای ئه مه ش دادپه روه رانه ، شێوه یه كی نوێنه رایه تی نه ك نه ته وه ییه كانه پێكهاته له به رچاوگرتنی به پارێزگاكان. و هه رێم نه بوونی سه رژمێرییه كی دروست له عێراقدا بنه مای له سه ر بۆیه )2003(وه ، دوای له به شی هه رێم له بودجه ی فیدراڵیدا، پێویسته بێت %17 به رێ���ژه ی ك��ورد به شداريی )ئه گه رچی هه رێم هه موو كورد ناگرێته وه (، ده كه ن له وه باس ئاماره كان هه موو به اڵم رێژه ی به شداريی كورد زۆر له وه كه مرته ، به

بیرته سكه شۆڤێنییه كان كه له گیانه اڵدا بوون، وا خه ریكه ده كه ونه وه سه رپێی بۆ ده كه ن ئاماده خۆیان وا خۆیان، ئه وه ی به بێ مێژوو، ن��اواده ی شه ڕی كورد قڕكردنی شه ڕی سه رده می بزانن حوشرتیی خه وی ئه مانه به سه رچووه . و كورد كه تێبگه ن مه حاڵه و ده بینن كوردستان سه ربه رزی، و كورد ئاشتی،

و ئازادی لێك جیا بكه نه وه !!و بین ئێمه ئه مه ئ��ه گ��ه ر ج��ا شه ڕە ئ��ه م ئیرت ب��ن، ئ��ه وان ئ��ه وه ش بیرنه كه ینه وه بۆ باشه دۆڕاوه بۆچی؟! به وی هه ریه كه مان شه ڕ، جیاتی له و بێت ئ���ازاد گ��ه ردن��ت بڵێت: ت��ر ماڵی بۆ بڕۆینه وه با هه ریه كه شامن یان ئه مڕۆ بێگومان خۆمان. باوكی با بڵێین: یه كرت به ده بێت سبه ی

دراوسێیه كی چاك بین.هۆ دوژمنه براكه م؛ لێم گه ڕێ من

ه��ه ر ل��ه ب��ه ر ئ��ه وه ش��ه ه��ه م��وو چین و توێژە كان به جیاوازيی ئینتیامی نه ته وه یی به حیزبیيه وه و مه زهه بی و ئایینی و نه وه ی و الوان توێژی تایبه تی به گشتی، نوێ ، به شدارن له شۆڕشه كاندا و هیچ جۆره دروشمه كانیاندا له ئایدۆلۆژی مۆركێكی

به دی ناكرێت.به پێویسته ئیسالمیيه كان الیه نه گه ل كه بكه ن ڕاستيیه به م ده رك جوانی بۆیه متامنه یان پێ ده دات، چونكه به شێك خاوه نی و سیاسییه كان ڕژێمه له نه بوون قوربانیدانن دژ به ده سه اڵته دیكتاتۆره كان، سته مكاريی و گه نده ڵی به تێوه نه گالون سه ركه وتنیان كه دڵنیابن له وه ش سیاسی، له ئه زموونی حوكمڕانییدا ته نها سه ركه وتن نییه بۆ خۆیان، به ڵكو سه ركه وتنه بۆ گه النی ناوچه كه به گشتی و داڕشتنه وه ی سیستمی شێوه یه كی به نێوده وڵه تی و جیهانی

دادپه روه رانه تر و پێشكه وتووتر.دید كه هه بوونی له به رئه وه شه هه ر باره ی له دروس��ت و ڕۆش��ن ڕووئیای و ڕاپه ڕینه كانه وه ، و شۆڕش ئامانجه كانی پرسی ده وڵه ت و چۆنێتی موماره سه كردنی

تایبه ت له سه ر ئاستی فه رمانده یی مه یدانی، ده زگای هه واڵگری و پۆلیسی نیشتامنی.

شێوه یه كی هه موو )ب(دا خاڵی له سوپا، ده ره وه ی له سه ربازی میلیشیای هێزه كانی پێویسته بۆیه قه ده غه كراوه ، پێشمه رگه له چوارچێوه ی پاسه وانی سنووردا رێكبخرێن، وه ك له مادده ی )121( هاتووه، ببنه و بن ب��ه دوور میلیشیا سیفه تی له تا به و عێراق، به رگری سیستمی له به شێك پێیه ی وه زاره تی به رگری یه كێكه له وه زاره ته بۆ به سه ئه وه نده ئایا به اڵم سیادییه كان، هێزه كانی له سه ر گیروگرفتێك هیچ ئه وه ی ده سه اڵتی و هه رێم نێوان له پێشمه رگه ناوه نددا نه مێنێت؟ دیاره وه اڵمی ئه و پرسیاره تا كه به وه ی ئاشكرایه، كه س هه موو الی سه ره كییه كانی مه سه له له یه كێك ئێستاش له بریتییه به غدا، و هه رێم نێوان ناكۆكی

مه سه له ی پێشمه رگه . به و پێیه ی تا ئێستا یاسایه كی فیدراڵی تایبه ته كانی نێوان هێزه په یوه ندی كه نییه هه رێمه كان و ده سه اڵتی ناوه ند رێكبخات، به تایبه تی له رووی ژماره و چه ك و پێداویستی و ئه ركه وه ، بۆیه ئه و بابه تانه به رده وام وه ك

خاڵی ناكۆكی له نێوانیاندا دمێننه وه . ناوه رۆكی ب��اره ی له تر تێبینی دوو بڕگه ی )پێنجه م( له مادده ی )121(، شایه نی

سااڵنێكه شه ڕ و شه كه تیی كوشتوومی، تازه وا ئاهێكم پیادێته وه و تۆ ڕۆژ به شاخ له دوێنێ تۆ ده ناسم. زێرت ڕۆژ بۆ ئیرت ده گ��وت منت به ئاواره یی و ئه به د برا ده بین، به اڵم بێ براگه وره یی. كیسه مان و برایه برامان نه مانگوت بۆ بین به ئه مه ك با كه واته جودایه ؟! به ڵێن و قسه و گفتی دوێنێ! ئیرت من تۆم قبوڵ نییه به براگه وره ، ئیرت من و تۆ نه ك كیسه و باخه ڵ، به ڵكو كیسه و

سه بیلیشامن جیاواز ده بێت.له یه ك تۆ و من براكه م؛ دوژمنه جاری وه ك هه رگیز ئیرت داب��ڕاوی��ن، له پێكه وه و یه كناگرینه وه ج��اران فه توای كه واته هه ڵناكه ین.. ماڵێكدا با و ئاشتی بانگی بكه نه شه ڕە كه تان دراوسێیه تی!! به بكه ین برایه تیشامن و ئێوه ش بۆ باشرت.. باشرته بكه ن بڕوا

بۆ ئێمه ش.

و گه وره ترین حوكمڕانێتی، ئه زموونی الیه نه ب��ه رده م له ته حه دديیه گرنگرتین ئیسالميیه كان الیه نه ئیسالميیه كاندا، پێویسته چیرت له مێژوودا نه ژین و ڕۆڵه ی تێكه ڵ ئایین بن، خۆیان سه رده مه كه ی مێژوو تر، واتایه كی به نه كه ن، مێژوو به بیانه وێت و ئایین له به شێك به نه كه ن س��ه رده م��ه . ئ��ه م ب��ۆ ب��ك��ه ن��ه وه كۆپيی )الفهم ئامانجداری تێگه یشتنی به به ڵكو ده وڵه ت پرسی له گه ڵ مامه ڵه املقاصدی( مێژووییه كه دا قۆناغه پێداویستيیه كانی و نێوان ل��ه ڕاب��گ��رن هاوسه نگی ب��ك��ه ن، پاراستنی ناسنامه ی ژیاریی و مه رجه عیه تی به رهه مه كانی له سوودوه رگرتن ئیسالمی، بواره كانی له ئینسانی فیكری پێشكه وتنی و ده س��ت��ووری مه سه له و ده وڵ��ه ت��داری جیددی ك��اری سیاسییه كاندا، و یاسایی پێكه وه ژیان فیقهی بۆ هێنانه كایه ی بكه ن كۆمه ڵگه كانی پێكهاته كانی نێوان له خۆیاندا، له سه ر بنه مای هاوواڵتیبوون له ژێر چه تری ده وڵه تی مه ده نیدا، كه له سایه یدا و به ها و جیاوازیيه كان له بگیرێت ڕێز

بنه ما ئیسالمییه كانیش پارێزراو بێت.

یه كه میان: له سه ركردنن، هه ڵوه سته فیدراڵییه حكومه تی خوێندنه وه ی به وپێیه ی ده ڵ��ێ��ت: كه م��ادده ك��ه ، بۆ هێزه كانی رێكخستنی و دام��ه زران��دن هه رێم له ده سه اڵتی خودی هه رێمدایه ، بۆیه دابینكردنی مووچه و پێداویستییه كان له به شه بودجه ی هه رێم ده بێت. له كاتێكا به وپێیه ی كه پێیوایه هه رێم حكومه تی هێزه كانی پێشمه رگه به شێكن له سیستمی به رگريی عێراق، بۆیه پێویسته مووچه و چه ك و پێداویستییه كان له سه ر بودجه ی

وه زاره تی به رگری بێت. تێبینی دووه م: زیاتر ئیشكالیه تێكی كه ئه وه یه ئه ویش یاساییه ، داڕشتنی و ت��ه واو پێناسه یه كی ن��اوب��راو بڕگه ی ناوخۆی ئاسایشی هێزه كانی بۆ حه رسی نووسیویه تی به ڵكو نه كردووه ، هه رێم پاسه وانی و ئاسایش و پۆلیس وه ك ..«هه رێم«، كه ئه مه شیان له ڕووی یاساییه وه جگه ده كرێت به وپێیه ی نه گونجاوه ، تریش پێكهاته ی دامه زراوه یه، سێ له و به ناوی جیاوازه وه هه بێت، كه به گوێره ی یاسایه كی ناوخۆیی هه رێم رێكده خرێت، پێشمه رگه وه ناوی به هه ر ده شێت كه

بێت.* ئه ندامی ئه نجومه نی پارێزگای كه ركووك.

ئەوەی لێی دەترساین

ھاتە پێش!

ڕێکەوتنی ھەولێر، مالیکی خستە سەر تەخت، چەند ڕۆژ

میدیا و نووسەرامنان ئەوەیان بە دەسکەوتی مەزن ھەژمار دەکرد، ھێزی

پێشمەرگەیان وەک یارمەتی بۆ ناردە بەغدا. ھەردوو سەرکردە زۆر ھەوڵیاندا

تا عێراق لە بەندی )7( دەربچێت. ھەموو ئەوانە بێ ئەوەی لە بەرامبەردا

ماددەی 1٤0 و کێشەکانی تری پێ چارەسەر بکەن.

لە دوای کشانەوەی ئەمریکاش، شەڕی مالیکی حەمتی بوو لەگەڵ الیەک، ڕووی شەڕ زیاتر لەگەڵ عروبییەکان بوو، دوایی بە ھەڵەی سه ركره كامنان کردمانە هی خۆمان، بەوەی سەرۆکی ھەرێم بێ

پرس و ڕاوێژ چووە ناو ھاوپەیامنییەکەوە بۆ سه ندنەوەی متامنە لە مالیکی،

ئەوەش ئه ركی له ده ستكه وتی زۆرتر بوو، چونکە سەرکردە عێراقییەکان

بە هی خۆشامنەوە، واڵتیان لێبسەنە نەک حوکم، برایانی )پ، د، ک( لەو

ساتەدا زیاتر دووچاری ھەڵەی سرتاتیژی بوون، وایان زانی سوریا بە خێرایی دەکەوێت، ئەوكاته نوری مالیکیش

دەکەوێت، دوور نییه ئێرانیش بکەوێت یان رۆڵی زۆر الواز دەبێت. به اڵم

ڕووداوەکان دەریانخست کە ھاوكێشه سرتاتیژيیەکانی رۆژھەاڵتی ناوەڕاست بەو سادەییە نییە، ھیچ له و پێشهاتانه

نەھاتنەدی، ئەمریکاش ڕاستگۆیانە وتی: ئێمه و تورکیا پشتیوانی راستەقینەی

ئێوە نین، با وەک ساڵی )197٥(تان لێ نه یه ت. لەبه ر رۆشنایی ئه و راستییانه ، دەتوانین هه ڵسه نگاندنێكی سرتاتیژيی

كورت بۆ ئه گه ری شه ڕی كورد و مالیكی بكه ین:

1- مەرج نییە ئەو شەڕە ببێت، چونکە مالیکی بە تەنھایە، تەنانەت

الیەنە شیعەکانی تریشی لەگەڵ نییە. مالیکی و سیستەمی سیاسيی عێراقی

زۆر لە مەترسیدایە، پیالنی زۆر گەورەی لەسەرە، نوێرتینیان ئەوەیە كه والتانی

کەنداو سوپای ئازاد دژ بە عێراق و حوکمی مالیکی دروستدەکەن.

2- كورد پەرتەوازەیە، سەرۆکی پارتی هه ڵوێستی توند دەبێت، سەرۆکی

یەکێتی شل، ئەو دێتەوە، ئەوی تر دەڕوات، بەغدا بە یەک بڕیار ھەموو

هێزەکان یەک دەخات، ئەوە بیست ساڵە هێزى پارتی و یەکێتی ھەر یەکناخرێ.

سەرەڕای نەبوونی عەدالەت و بێسەروبەريیەکی ترسناک له كوردستان.

3- ئەگەر شەڕ رووبدات چەند سەعاتیک دەخایەنێت، چونكه عێراق

لە ژیر بەندی حه وتدایه ، به رێكه تنێكی به هێزیش به ئه مریكاوه به سرتاوه ته وه .

٤- ئه گه ر هه ر شه ڕ بێت، وا چاکە کورد بە وردی شەڕەکە بکات، خوێن

نەڕێژێت، بەاڵم ئەو هێزە ته مبێ بکات، ئه مه ش دەبێتە شکستی یەکجاری ئەو تەقەالیەی دەیەوێت کورد الواز بکات.٥- ئەگەر کورد لەو شەڕە بشكێت،

ئه وا چەوتيی ئەو ھەموو نەخشە سرتاتیژييەی سەرکردایەتی کورد وا دەکات

جاریکی تر بگەڕێینەوە بۆ بڕیاری ٦٨٨ و ھێڵی 3٦. بۆیە وا چاکە بڕیارەکان بە کاردانەوە و تاکڕەوی نەبێت، به ڵكو بە

ڕاوێژ بێت و هه موو الیه ك تێیدا به شدار بن.

بێگومان له ئه گه ری شه ڕیش باشرت ئه وه یه ، بە یەک دەنگ پشتگیريی ئەو

پرۆژە یاسایەی پەرلەمانی عێراق بكرێت کە ماوەی ھەر سێ سەرۆکایەتیيه كه

دیاری ده كات و سنوورێك بۆ تاكڕە وی داده نێت.

birura_bayan@yahoo.com ژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

12

د. هادی عه لی

مەسعود عەبدولخالق

عەبدولوەهاب عەلی

ئاوات محه مه د ئه مین*

با دراوسێیه كی باش بین، نه ك دوژمنەبرا!

ش��ه ڕی و فه له ستین دۆزی وه ك��و عێراق و ئه فغانستان و واڵتانی تریش، له رۆژئ��اوا پشتگیریكردنی هه روه ها داپڵۆسێنه ره كانی جیهانی ده سه اڵتداره گه شه ی هۆكاری ئه وانه ئیسالمی. له پێموایه كه بوون، سه له فی ڕەوتی به ده چن، كاڵبوونه وه به ره و ئێستادا سه له فییه كانی ئێستا ئه وه ی به ڵگه ی ته كفیر خه ڵكیان پێشرت ك��ه میرس خۆیاندا به ئێستا ده كوشت، و ده كرد كه ناوه به وه دا دانیان و چوونه ته وه

هه ڵه بوون.به په یوه ندی ئه وه شی له باره ی شكستی پرۆژەی كاری ئیسالمییه كانه وه 1954 س��اڵ��ی ل��ه دی����اره ه��ه ب��ێ��ت، چه ندین له و لێدران ئیخوانه كان واڵتی ئیسالمی، له الیه ن ده سه اڵتداره ماركسییه كانه وه و قه ومی و عه ملانی بوونه وه ، توندووتیژی ڕووب���ه ڕووی ئ��ه م��ه ش ب���ووه ه��ۆك��اری ئ���ه وه ی ئیخوانه كانیش له به شێك ته نانه ت ب��ه ره و ب��وون، زیندانه كاندا له كه توندڕەوی بچن، ئه وه ش مانای ئه وه یه كاری پرۆژەی شكستی به په یوه ندی دۆخه كه به ڵكو نه بووه ، ئیسالمییه وه ب��ووه ، ڕەوت��ه ئ��ه و گه شه ی پاڵنه ری ئه و ئیخوان قیاده ی زوو هه ر به اڵم به ڵگه ی به ره ت��ك��رده وه ، ڕەوت��ه ی��ان مورشیدی هوزه یبیی حه سه ن ئه وه ی

كتێبێكی زینداندا له ئیخوان، ئه وكاتی به ناونیشانی »دعاة ال قضاة« نووسی، تیایدا جه ختی له وه كرده وه كه په یامی هۆشیاركردنه وه یه ئیسالمییه كان و خه ڵكیدا به سه ر حوكمدان ن��ه ك هه مان له سه ر منیش ته كفیركردنیان، ناونیشانی به بابه ت كتێبێكم نووسیوه

)عقیدة التكفیر عند أهل السنة (.ب���ه ی���ان: زۆرێ�����ك ل���ه پ��ارت��ه په ره سه ندنی پێیانوایه ئیسالمییه كان سلبی كاریگه ریی سه له فی ره وت��ی له سه ر كۆی پرۆژەی ئیسالمی ده بێت.. ئه مه راسته ؟ ئێوه چۆن له ده رهاویشته ره وته ئه م په ره سه ندنی سلبییه كانی

ده ڕوانن؟به ڵێ عه بدولحه مید: موحسین د. زه ره ری زۆریان دا له جیهانی ئیسالمی، هه ر چ��ه ك��داره ك��ان��ی��ان، تایبه ت ب��ه له ته كفیركردن. و كوشنت خه ڵك له سێپته مبه ر یازده ی هێرشی رۆژئاواش زیانی ئه مانه تر، هێرشی چه ندین و باڵوبوونه وه ی بۆ هه بووه گه وره یان ئه وروپییه كاندا، كۆمه ڵگه له ئیسالم كاركردنه سه له فی فیكری چونكه دینێكی ئیسالم به اڵم ڕواڵه ت، له سه ر شمولییه و ناتوانی له یه ك ڕووه وه لێی ته نانه ت سه له فی ره وتی تێبگه یت. ته یمیه و ئینب قه ییمیشه ، خیالفی ئینب »موفتی ده ف��ه رم��وێ��ت قه ییم ئینب رۆچووبێت، عیلمدا دوو له ده ب��ێ دووه م دی��ن. له قوڵبوونه وه یه كه م دنیا«، له تێگه یشنت له قوڵبوونه وه به اڵم فیكری سه له فی نه قوڵبوونه وه ی قوڵبوونه وه شی نه تێدایه ، دین له بۆیه ش ژیان، له تێگه یشنت له هه یه جمودی و په یدابووه زیاده ڕۆییه ئه و

عه قڵییان له ال دروستبوو.ره خنه و سه رنج دیارترین به یان: ره وتی له سه ر ئێوه تێبینییه كانی و هه یه ، بوونی ئێستادا له كه سه له فی ڕووی ه��ه ردوو له تایبه ت به چین؟

فیكریی و موماره سه وه ؟وه ك عه بدولحه مید: موحسین د. فیكره به و سه رده مه ئه م وتم؛ پێشرت كار ده بێت به ڵكو ناكرێت، چاره سه ر بكرێت ئیسالم شمولیه تی له سه ر بۆ ڕووب��ه ڕووب��وون��ه وه ی رۆژئ���اوا و ئه و تر الیه كی له عه ملانی. فیكری هۆی بووه ته كاركردنی شێوازی ڕەوته شێواندنی ئاشتیی نێو جیهانی ئیسالمی، كه توندووتیژی، به رهه مهێنانی هۆی به خه بات ده كرێ ئێستاش و ده كرا شێوه ی ئاشتییانه بكرێت، هه ر وه ك له

به هاری عه ره بیدا هاته پێش.به شێك گوتاری له ئه وه ی به یان: ب��ه دی ئیسالمییه كاندا پ��ارت��ه ل��ه پێویسته شاره زایی نه بوونی ده كرێت، ئیسالمیدا سیاسیی فیكری بواری له ئێستا هاوچه رخانه .. شێوه یه كی به شوێن زۆر له ئیسالمییه كان پارته كه چه ندێك تا ده چن، ده سه اڵت و رووه شێوه یه كی به كه پێویسته له سه ریان ئیسالمی سیاسه تی له هاوچه رخانه و بگه ن ئیسالمی سیاسیی فیكری و

موماره سه ی بكه ن؟عه بدولحه مید: موحسین د. ده توانن دووش��ت به ئیسالمییه كان ئیسالمیی س��ی��اس��ه ت��ی ش�����اره زای قه ییم ئینب ه��ه روه ك بن، هاوچه رخ

به ئیسالم له تێگه یشنت فه رموویه تی: سلوكیاته وه . و شه ریعه ت و عه قیده

مه قاسید و ئسوڵیه ت له تێگه یشنت ته نها ئیسالم قه واعید. و مه ئاالت و بۆ زۆری بواری ئیسالم نییه ، ئه ڵفاز كتێبه سه یری هێشتۆته وه ، ئیجتیهاد فیكری 80%ی���ان بكه ، فیقهییه كان

مرۆڤ و ئیجتیهاداتن.دووه م�����ی�����ش، ده ب������ێ ل���ه و به ك��ه تێبگه ین ئێستا جیهانه ی ماڵی یه ك وه ك ته كنه لۆژیاوه هۆی و جیهان دۆخ��ی ده ب��ێ لێهاتووه ، كۆمه ڵگه مسوڵامنه كان دیراسه بكه ین، خوێندنه وه ی نوێ بۆ واقیعه كه بكه ین، ئه گه ر ئیسالمی بزاڤێكی هه ر بۆیه زۆرج��ار ئ��ه وا تێنه گات، خااڵنه له و ئێمه ئێستاش تا ده چێت. هه ڵه دا به ئیسالمییه كامنان ت���ه واوی حوكمی چه ند و تونس له ئ��ه وه ی ن��ه دی��وه ، هاوبه شی حوكمی هه یه ، تر واڵتێكی نه ك تره ، الیه نه كانی و ئیسالمییه كان

ئیسالمییه كان. ته نها ب����ه ی����ان: ئ����ه و ب���زووت���ن���ه وه حوكم به ره و ئێستا كه ئیسالمییانه ی ده چن، پێتوایه بتوانن له و شێوازه كاره

بگه ن كه تۆ باسی ده كه یت؟عه بدولحه مید: موحسین د. ئیسالمییانه ی بزووتنه وه ئه و پێموایه حوكمه وه ، بازنه ی چوونه ته ئێستا كه و موراجه عه به ك��ردووه ده ستیان س��ه رده م، چه مكه كانی له تێگه یشنت سه رده مییانه تێگه یشتنی ده شیانه وێ من به رهه مبهێنن، خۆیان ك��اری بۆ سه ركه وتنیشیان ئومێدی و گه شبینم

بۆ ده خوازم.له جیاكردنه وه ی باس زۆر به یان: سیاسه ت و ده ع��وه ب��واری ه��ه ردوو ئیسالمییه كاندا، پارته ناو له ده كرێت ئه م په یوه ندی ده بێت ئێوه رای به بابه ته )ده عوه و سیاسه ت( چۆن دوو

رێك بخرێت له كاری ئیسالمییدا؟عه بدولحه مید: موحسین د. ده ع��وه جیاكردنه وه ی ئیسالمدا له ئ��ه وه ی نییه ! مومكین سیاسه ت و له و بخوێنێته وه ئیسالمی عه قیده ی ده گاته تێبگات، ئاینه ئه م ورده كاریی و سیاسه ت مه حاڵه كه بڕیاره ی ئه و چونكه جیابكرێنه وه ، یه كرت له ده عوه ئاساییه شمولییه ، زۆر ئاینێكی ئیسالم دۆخه كه وه هۆی به ئیسالمییه كان سیاسه ت ب��واری به زیاتر گرنگیی بده ن، به اڵم ئه وه نابێت له شمولیه تی ئیسالم دوورمان بخاته وه ، كه جیاوازی و دین ئاخیره ت، و دونیا نێوان له ئه وه شدا له گه ڵ ن��اك��ات، ده وڵ���ه ت ته ندروستانه پ��ه ی��وه ن��دی��ی گرنگه دوو ئه و نێوان له بكرێت دروس��ت بواره دا، كه ئه وه ش به تێگه یشتنی ورد

ده بێت له ئیسالم.ئه و به ڕێزتان ب��ڕوای به به یان: له كه چین پێشهاتانه و ته حه ددی پارته رووب��ه ڕووی ئاینده دا و ئێستا پێویسته و ده بنه وه ئیسالمییه كان

خۆیانی بۆ ئاماده بكه ن؟عه بدولحه مید: موحسین د. ئیسالمییه كان به رده م ته حه ددییه كانی تێگه یشتنی ته حه ددی له هه ر زۆرن، كۆمه ڵگه ته حه ددی ئیسالم، له ورد دواوه ی له زۆر كه ئیسالمییه كان سه رده مییه كانی كێشه و جیهانن فیكره ت���ه ح���ه ددی م��س��وڵ��امن��ان، ئیسالم نایانه وێ كه جۆراوجۆره كان ته حه ددی كۆمه ڵگه ، نێو دابه زێته زلهێزه كان، به رژەوه ندیی و پیالنگێڕی زۆر بژمێرین ته حه ددییه كان ئه گه ر پێویسته ئیسالمییه كان له سه ر زۆرن، دۆخه كه دا له گه ڵ مامه ڵه هۆشیارانه ئیسالمیی فیكرێكی ب��ه و ب��ك��ه ن ڕووبه ڕوویان ك��راوه وه و هاوچه رخ

ببنه وه .

- ساڵی 1937 لە یەکێک لە گەڕەکەکانی قەاڵی کەرکووک

لەدایک بووە و سەر بە عەشیرەتی شێخ بزێنییە.- خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی لە سلێمانی و

ئامادەییشی لە کەرکووک تەواو کردووە.

- ساڵی 1968 بڕوانامەی ماستەری وەرگرتووە.

- ساڵی 1972 بڕوانامەی دکتۆرای لە کۆلێژی ئادابی زانکۆی

قاهیرە لە بواری تەفسیردا بەدەستهێناوە.

- نوێنەری حزبی ئیسالمیی عێراقی بووە لە ئەنجومەنی حوکمدا

کە ساڵی 2003 لە دوای ڕووخانی ڕژێمی

بەعس دروست بوو.

www.bayanpress.netژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

15

خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر: هاوژین عومەر کەریم

hawzheenk@yahoo.com07701543488

بەڕێوەبەرى هونەرى:ڕەوشت محەمەد

rawshtmail@yahoo.com07501112083

ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت:www.bayanpress.net

E.mail: bayanpress@yahoo.comwww.facebook.com/bayanpres

ناونیشان: سلێامىن - شەقامى ئیرباهیم پاشا - تەالرى بنار

نهۆمى پێنجەم - شوقەى ژمارە 3تەلەفۆن: 07480605181

رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە

گفتوگۆ

دكتۆر موحسین عه بدولحه مید بیرمه ندی ئیسالمی و س�ه رۆكی پێشووی حزبی ئیس��المیی عێراق بۆ به یان:

جێبه جێكردنی میكانیزمه كانی دیموكراسی هه رگیز مانای عه لمانیه ت نییه

له‌‌ئێستادا‌ره‌وتی‌سه‌له‌فی‌به‌ره‌و‌كاڵبوونه‌وه‌‌ده‌چێت

فیكری‌سه‌له‌فی‌نه‌‌قوڵبوونه‌وه‌ی‌له‌‌دین‌تێدایه‌،‌نه‌‌قوڵبوونه‌وه‌شی‌هه‌یه‌‌له‌‌تێگه‌یشتن‌له‌‌ژیان

ئێمه‌‌حوكمی‌ته‌واوی‌ئیسالمییه‌كانمان‌نه‌دیوه‌،‌ئه‌وه‌ی‌له‌‌تونس‌و‌چه‌ند‌واڵتێكی‌تر‌هه‌یه‌،‌حوكمی‌هاوبه‌شی‌ئیسالمییه‌كان‌و‌الیه‌نه‌كانی‌تره‌،‌نه‌ك‌ته‌نها‌ئیسالمییه‌كان

ئه‌و‌بزووتنه‌وه‌‌ئیسالمییانه‌ی‌كه‌‌ئێستا‌چوونه‌ته‌‌بازنه‌ی‌حوكمه‌وه‌،‌ده‌ستیان‌كردووه‌‌به‌‌موراجه‌عه‌‌و‌تێگه‌یشتن‌له‌‌

چه‌مكه‌كانی‌سه‌رده‌م

و م��ه ودودی و به ننا حه سه ن و ره زا بانگه شه ی تریش، زان��ای و نورسی رزگاربوون و تێپه ڕاندنی ئه و واقیعه ی بۆ ك���ردووه ، ئیسالمییان ئوممه تی تێگه یشتنی ت��ر ج��ارێ��ك��ی ئ���ه وه ی ئیسالمییانه بۆ ژیان، نوێكردنه وه ی تێدا ڕووبه ڕووبوونه وه ی پێناو له بكرێت، و نوێ جیهانی نوێیه كانی پێشهاته له خۆیان زیاتر كه پێشكه وتنه كانی، بزووتنه وه ده كه ن. به رجه سته رۆژئاوا له ده رچوون داوای ئیسالمییه كانیش جمودی فیكرییان كردووه و كاریشیان كرانه وه له پێناو ئه مه ش ك��ردووه ، بۆ تێگه یشتنی و نوێ جیهانی ڕووی به س��ه رده م��ی��ی��ان��ه ب��ۆ چ��ه م��ك��ه ك��ان و نوێی دنیابینیی دروس��ت��ك��ردن��ی به اڵم گۆڕانكارییه كان، بۆ ئیسالمییانه زیاتریان زۆر كاری فیكرییه كان بابه ته ئیسالمییه كان ده بێت كه ده وێ��ت، پ��ێ��ی��ه��ه س��ن ب��ۆ چ��اره س��ه رك��ردن��ی

قه یرانه كانی نێو ئوممه تی ئیسالمی.ناڕوونییه ك ئێستاش تا به یان: ده بیرنێت ئیسالمییه كاندا گوتاری له له موفره ده یه ك، چه ند به سه باره ت به شێكیان دیموكراسی، ناویشیاندا سه یری میكانیزم و وه سیله وه ك��و وه كو تریشیان به شه كه ی ده ك��ه ن، ئیسالمی پێچه وانه ی به و ئایدیۆلۆجیا پارته ده بێت ئێوه ڕای به ده بینن.. بابه تی ل��ه چ���ۆن ئیسالمییه كان تێڕوانینی یان بڕوانن؟ دیموكراسی مه سه له ی بۆ دروست ئیسالمییانه ی

چییه ؟ دیموكراسیه ت عه بدولحه مید: موحسین د.

گفتوگۆی: فه رمان ڕەشاد – هه ولێر

بیرمه ندانی له به شێك به یان: گرفتی ئێستا پێیانوایه مسوڵامن قه یرانی ئیسالمی ئوممه تی سه ره كيی پارته فیكرییه ، جمودی و فیكری به گرنگی ته نها ئیسالمییه كانیش بابه تی حوكم و سیاسه ت ده ده ن نه ك هه مان ئێوه ش ئایا فیكر. په ره پێدانی

قه ناعه تتان هه یه ؟عه بدولحه مید: موحسین د. میهره بان، و گ��ه وره خ��وای ن��اوی به ب��اب��ه ت��ی ج��م��ودی ف��ی��ك��ری��ی ل��ه م یه كجار بابه تێكی كۆتاییدا سه دانه ی چونكه م��ه ت��رس��ی��داره ، و هه ستیار بوارێكی ته نها فیكرییه جموده ئه و مانا به فیكر به ڵكو نه گرتۆته وه ، بووه ، قه یران دووچ��اری فراوانه كه ی فیكری و سیاسی فیكری ل��ه ه��ه ر ئابوورییه وه فیكری و پ��ه روه رده ی��ی تا كۆمه اڵیه تی، سه ره كیرتینیشیان بگره بێگومان ئیسالمییه . فیكریی جمودی ئ��ه م��ه ش ه��ۆك��اری س��ه ره ك��ی ب��ووه له كه مسوڵامنان، دواك��ه وت��ن��ی بۆ بوونی فیكرییه دا، جموده ئه و پاڵ داپڵۆسێنه ر ده سه اڵتداری كۆمه ڵێك مێژووی له دوورودرێ���ژ ملمالنێی و له گه وره یان هه بووه ڕۆڵی ئیسالمیدا، دروستبوونی ده یان كێشه ی جۆراوجۆر

له ناو ئوممه تی ئیسالمییدا.بیرمه ندانی ئیسالمی و پێشڕەوانی جه ماله ددینی وه كو ئیسالمی كاری سه ید و عه بده محه مه د و ئه فغانی

به ئاگا م��س��وڵ��امن��ان ل��ه وك��ات��ه وه ی هاتوونه ته وه ، سه یریان كرد له به رده م ئ��ه وروپ��ادان، خێرای پێشكه وتنێكی ب��ه ت��ای��ب��ه ت ل��ه س���ه ده ی ن����ۆزده دا، ده ستیان مسوڵامنان ل��ه وه ش��ه وه ئه و نهێنیی له وردب��وون��ه وه به كرد ئ��ه وان، خێرایه ی به ره وپێشچوونه بۆیان ده ركه وت یه كێك له هۆكاره كانی ئ���ه و پ��ێ��ش��ك��ه وت��ن��ه ی ئ����ه وان ئ��ه و ده كه ن، په یڕەوی كه دیموكراسیه ته یه دیموكراسیه ته یان ئ��ه و كاتێكیش ب�����ه راورد ك���رد ل��ه گ��ه ڵ ده س��ه اڵت��ه ئیسالمیدا، جیهانی داپڵۆسێنه ره كانی بۆیان ڕوونبۆوه البردنی ده سه اڵتدارانی دیموكراسی جێگیركردنی و سته مكار پێشكه وتنی ه��ۆك��اری ئ��ه وروپ��ا ل��ه ئیسالمییه كان ساته وه ش له و ئه وانه ، به شێكیان؛ تێكه وت، جیاوازییان حه قیقه تی له نه یانتوانی ئه وانه ی دروست ئیسالمیی فیكری و ئیسالم دیموكراسیه تیان سه رله به ری تێبگه ن، له تر به شێكی ب��ه اڵم ڕەت��ك��رده وه ، نه خێر! وتیان ئیسالمی بیرمه ندانی له بكه ین جیاوازی ده توانین ئێمه میكانیزمه كانی و ئایدیۆلۆژیا نێوان دیموكراسیدا، له نێویشیاندا هه ڵبژاردن و نوێنه رایه تی ئه نجومه نه كانی و هیچ بابه تانه ئ��ه و كه گ��ه ل، مافی و ئیسالم ل��ه گ��ه ڵ ناكۆكییه كیان له ئیسالم چونكه نییه ، فیكره كه یدا بواری حوكمڕانیدا ده ستی بۆ زۆر شت حوكمڕانی شێوازی یه ك و كراوه یه ئ��ه وه ی به ڵكو ن��ه چ��ه س��پ��ێ��ن��دراوه ، له كردۆته وه له سه ر جه ختی ئیسالم

بنه مایه كه چه ند حوكمڕانییكردندا، و عه داله ت و شوورا گرنگرتینیان كه ئه مانه شن تاكه كانه ، مافی پاراستنی ده یانچه سپێنێت، دیموكراسی كه ئیسالمییه ی ڕەوت��ه ئ��ه و پێشموایه دیموكراسی له گه ڵ تێكگیرانی كه ئه و گه یشتوونه ته ئێستا ه��ه ب��وو، دیموكراسی میكانیزمه كانی بڕوایه ی بنچینه كانی له گه ڵ كێشه یه كیان هیچ شه ریعه تی ئیسالمیدا نییه ، به به ڵگه ی پرۆسه ی له به شداری ئێستا ئ��ه وه ی به ده ستهێنانی ملمالنێی و هه ڵبژاردن

ده سه اڵتدا ده كه ن.ب���ه ی���ان: ك��ێ��ش��ه ی ب��ه ش��ێ��ك له دیموكراسی له گه ڵ ئیسالمییه كان له سه ر ئه وه یه ؛ پێیان وایه له ئیسالمدا له به اڵم ده سه اڵته ، سه رچاوه ی خوا سه رچاوه یه تی، گ��ه ل دیموكراسیدا

چۆن له و جیاوازییه ده ڕوانی؟ئه و عه بدولحه مید: موحسین د. كه وه ستاوه ئه وه له سه ر زیاتر پرسه گه ل ده سه اڵتی ته فسیری چۆن ئێمه بابه تێكی گه ل ده سه اڵتی ده كه ین، كه سامن ئێمه یاساییه ، و ده ستووری گه وره خوای كه نییه له وه گومامنان خاوه ن ده سه اڵتی ڕەهایه ، به اڵم نابێت ئه وه ی له گه ڵ بكه ین تێكه ڵ ئ��ه وه ده سه اڵته سه رچاوه ی گه ل چه مكی گه ل ده ڵێین كه ئیسالمیدا، فیكری له مه به ستامن ده س��ه اڵت��ه ، س��ه رچ��اوه ی ئ��ه وه ی��ه ئ���ه وه گ��ه ل��ه ح��وك��م��ڕان و نوێنه رانی خۆی هه ڵده بژێرێت و الیان ده سه اڵتێكی هه بوونی نه ك ده بات، شتێكی هه موو بڕیاری كه داپڵۆسێنه ر به ب��ڕوام��ان ئێمه بێت! ب��ه ده س��ت بنچینه كانی و بنه ما جێبه جێكردنی نه ك ه��ه ی��ه ، ئیسالمی شه ریعه تی دوو شه ریعه ت چونكه ئیجتیهادات، كه حوكامنه ن ئه و به شێكیان به شه ، نییه . تێدا ده رفه تیان و بڕاونه ته وه

ئیجتیهاده كانن، تریشی به شه كه ی دۆخه كان و س��ه رده م گوێره ی به كه له هه یه . تێدا گۆڕانكارییان ده رفه تی قووڵی به كاتێك ئێستاشدا سه رده می س��ه رچ��اوه ی »گ��ه ل چه مكی له بیر ده س���ه اڵت���ه « ده ك���ه ی���ت���ه وه ، ب��ۆت ده رده كه وێت مه به ست لێی ئه وه نییه و شه ریعه ت پێچه وانه ی به گه ل كه هه ڵسوكه وت ئیسالمه وه بنچینه كانی په یوه ندی ئه وه زیاتر به ڵكو ده كات، چه سپاندنی و واڵت به ڕێوه بردنی به بۆیه ه��ه ی��ه ، ش���ووراوه بنه ماكانی ده ڵێین كه نییه بواره دا له و كێشه كه

گه ل سه رچاوه ی ده سه اڵته .شه قامی ل��ه زۆرێ����ك ب��ه ی��ان: له گه ڵ دی��م��وك��راس��ی��ی��ان ئیسالمی به بۆیه ك��ردووه ، تێكه ڵ عه ملانیه تدا نێوان جیاوازیی ده ڕوان��ن.. لێی كوفر

دیموكراسی و عه ملانیه ت چییه ؟عه بدولحه مید: موحسین د. دیموكراسیه ت سه رله به ری ئه گه ر ئ��ه و و میكانیزم ب��ه وه رب��گ��ری��ن ف��ی��ك��ران��ه ی ل��ه پ��ش��ت��ی��ه وه ن، ئ��ه وه چه مك وه ك دیموكراسی عه ملانیه ته ، بۆ شێوازێكه به ڵكو نییه ، ئایدیۆلۆژیا هۆیه وه به ده تواندرێ و حوكمڕانی جێبه جێ پ��ێ ج��ۆراوج��ۆری فیكری ئێمه ه��ه رك��ات��ێ��ك ب���ه اڵم ب��ك��رێ��ت، بنچینه كانی ده ره وه ی له فیكرێك جێبه جێ دی��م��وك��راس��ی ب��ه ئیسالم عه ملانی، بۆ ده گۆڕێت ئه وه بكه ین، دوورخستنه وه ی هه وڵی منوونه بۆ دی��ن ل��ه ژی���ان و ده وڵ����ه ت. ب��ه اڵم دیموكراسی میكانیزمه كانی تۆ كاتێك جێبه جێكردنی بۆ به كارده هێنیت ئ��ه وه ئیسالم، ب��ڕاوه ك��ان��ی حوكمه ئاساییه زۆر بۆیه عه ملانی، ناكاته به ئیسالم مسوڵامنان كۆمه ڵگه ی جێبه جێ دیموكراسی میكانیزمی بكه ن، كه واته جیاوازی هه یه له نێوان

جێبه جێكردنی و چه مكه دا دوو ئه و هه رگیز دیموكراسیش میكانیزمه كانی ئه وه ی به اڵم نییه ، عه ملانیه ت مانای فیكره یه ئه و ئه وه یه گرنگه پرسیاری چییه كه له پشت دیموكراسیه ته وه یه ؟ ئیسالمه ، یاخود وجودییه ، ماركسییه ، یان هه ر فیكرێكی تر. بۆیه عه ملانیه ت ته واو بابه تی دوو دیموكراسیه ت و

جیاوازن.هه ڵگرانی له به شێك لێره به یان: كێشه ی پێیانوایه عه ملانی ب��ی��ری ه��ه ڵ��ب��ژاردن و زۆری��ن��ه ل��ه م واڵت��ه پارته ك��ه ئ��ه وه ی��ه ئیسالمییانه دا كورسیی سه ر ده هێنێته ئیسالمییه كان كه سانی ئیسالمییانه ش ئه و حوكم، بۆ كورسییه كه دواتر و نادیموكراتین غه یری خۆیان چۆڵ ناكه ن.. الی ئێوه تا چه ندێك ئه م تێڕوانینه راستيی تێدایه ؟

عه بدولحه مید: موحسین د. وه ك��و ئیسالمییه ت ئێستا ت��اوه ك��و جێبه جێ با نه كراوه ، جێبه جێ خۆی بدرێت، له سه ر بڕیاری ئینجا بكرێت، ئه زموون و به ڵگه به بێ نابێ خۆ ه��ه ر ل��ه خ��ۆوه ب��ڕی��ار ل��ه س��ه ر ئه و ئه و ئ��ه وان��ه ی ب��درێ��ت، مه سه له یه ئیسالمییه كان ل��ه ڕەخنه یه ج��ۆره نین، زانستی ڕەخنه كانیان ده گ��رن، قسه یه یان ئه و بۆ به ڵگه یان چونكه كه ئه وانه ی هه موو نابێت ئێمه نییه ،

بانگه شه ی حوكمی ئیسالمی ده كه ن به ئیسالمی حوكمی راسته قینه ی شێوازی بكه ین، با چاوه ڕێ بكه ین، هه ژماریان ئیسالمیی فیكری په یڕەوی ئه وانه ی بۆ ته نها ئ��ای��ه ده ك����ه ن، دروس���ت ده كه ن، ئه مه ده س��ه اڵت به گه یشن ده سه اڵت ئاڵوگۆڕی به باوه ڕیان یان

هه یه ؟!هه ستی ئێستا ئ��ه وه ی ب��ه ی��ان: ره وت��ی پ��ه ره س��ه ن��دن��ی پێده كرێت به ده ره وه ش.. له و لێره سه له فییه ده گه ڕێته وه ؟ بۆچی ئه مه ئێوه رای ئیسالمییه سیاسیی پ��رۆژەی شكستی ئیسالمییه كاندا بزووتنه وه كاری له كه به په یوه ندی یان ده بینێته وه ، خۆی هۆكاره كانی هه یه ؟ ت��ره وه فاكته ری

گه شه سه ندنی ره وتی سه له فی چین؟عه بدولحه مید: موحسین د. بۆ ه��ه ی��ه ه��ۆك��ار دوو پ��ێ��م��وای��ه گ��ه ش��ه ك��ردن��ی ره وت����ی س��ه ل��ه ف��ی، یه كێكیان ئه وه یه سه له فییه كان هه موو شه ریعه ته رواڵه تی له سه ر ته ركیزیان هۆكارێكی ن��اوه رۆك��ی��ه وه. ناچنه و سته مه كانی ڕەوته ، ئه و گه شه ی تری ئیسالمی، جیهانی له ب��وو رۆژئ���اوا

فیكری سه له فی كاركردنه له سه ر ڕواڵه ت، به اڵم ئیسالم دینێكی شمولییه و ناتوانی له یه ك ڕووه وه لێی تێبگه یت

birura_bayan@yahoo.com ژماره )10(، سێشه ممه 2012/11/20، ساڵی یەکەم

14

دكتۆر موحسین عه بدولحه مید، یه كێكه له و كه سایه تییه كوردانه ی له سه ر هه ردوو ئاستی تیۆر و پراكتیزه كردن، رۆڵی خۆی هه بووه له ناساندنی ئیسالم و بنه ماكانی فیكری ئیسالمی، چ وه ك ئه وه ی بیرمه ندێكی ئیسالمی بووه و خاوه نی ده یان كتێب و توێژینه وه یه له بواره جیاجیاكانی ئیسالمدا، چ وه ك ئه وه شی له دوای رووخانی رژێمی به عس، سه رۆكی حزبی ئیسالمیی عێراقی بووه و هاوكات ئه ندامی ئه نجومه نی حوكمیش بووه . )به یان( بۆ

روونكردنه وه ی چه ند چه مك و بابه تێكی هاوچه رخی نێو فیكری ئیسالمیی، به پێویستیزانی ئه م بیرمه نده ئیسالمییه بدوێنێت.

گفتوگۆ

دكتۆر موحسین عه بدولحه مید بیرمه ندی ئیسالمی و س�ه رۆكی پێشووی حزبی ئیس��المیی عێراق بۆ به یان:

جێبه جێكردنی میكانیزمه كانی دیموكراسی هه رگیز مانای عه لمانیه ت نییه

ئه و بزووتنه وه ئیسالمییانه ی كه ئێستا چوونه ته بازنه ی حوكمه وه ، ده ستیان

كردووه به موراجه عه و تێگه یشتن له چه مكه كانی سه رده م

www.bayanpress.netwww.facebook.com/bayanpres

www.twitter/bayan2press

Tuesday, No.10 First Year, Nov 20, 2012

political general Newspaper

شه‌ڕی‌عه‌ره‌ب‌دژی‌كورد،‌شه‌ڕی‌تۆم‌و‌جیرییه‌!ده سه اڵتی عه ره بی سیكیوله ر، له دامه زراندنی ده وڵه تی عێراقه وه 1921، به ڕاسته وخۆ و ناڕاسته وخۆ به چاوی »برای هاوبه ش له ده وڵه تدا« ته ماشای كوردی ئه وه نه بووه ، تورك ناسیۆنالیستی وه ك عه ره بی ناسیۆنالیستی ئه گه ر نه كردووه . چه كداریی، خه باتی به كه به شه دا، له و كورد سیاسیی توانای بۆ ده گه ڕێته وه نا ئه گه ر كردووه , عه ره بی ناسیۆنالیستی شه ڕی میدیایی، یان په رله مانی، یان

ئامانجه كانی ناسیۆنالیزمی عه ره ب و تورك و فارس وه ك یه كن!ئێستاش ده ژی. ده روونییدا قه یرانی له فه یسه ڵه وه شا سه رده می له كورد جارێكی تر و پاش 90 ساڵ، هه ر له قه یرانی ناسنامه ی دروست و قه سابخانه و جینۆسایددا ده ژی. له ناوچوونی ئه زموونی كوردی به باش و خراپیه وه ده سه اڵتی بكاته وه ، ك��وردی ده وڵه تی ڕاگه یاندنی له بیر ده ك��ات ناچار كورد سیاسیی چونكه هه ر شه ڕێكی نێوان به غدا و هه ولێر په تی پێكه وه ژیانی كورد و عه ره ب سیاسه ته قوربانی ببێته توركامنێك عه ره بێك، كوردێك، له وه ی به ر ده پسێنێت. كورد پیاوماقوواڵنی و ڕووناكبیر هه قه عه ره بی، ده سه اڵتی حیزبی چه وته كانی و عه ره ب وه ك گه النی چیك و سلۆڤاكی چیكسلۆڤاكیای كۆن، به ئاشتی له یه ك جیاببنه وه ، نه ك وه ك گه لی یوگسالفیای كۆن له به ر جیاوازیی ئاین و مه زهه ب، له نه ته وه یه كه وه ببنه سێ نه ته وه ، هه روه ها به كاسۆلیك و ئه رسه دۆكسه كانه وه ، ئه و سته مه قێزه ونه له موسڵامنه كان بكه ن، به و كاره ش نه ك هه ر رسب و كرواته كان شه رمه زار بوون، به ڵكو ته واوی دیموكراسیه تی ڕۆژئاواییش كه وته ژێر پرسیاره وه !

جا بۆ ئه وه ی چیدی پارته سیاسییه كانی ده سه اڵتی عه ره بیی عێراق به رانبه ر به كورد شه رمه زار نه بن، باشرتین هه ڵبژارده چاره سه ری چیكسلۆڤاكیای عه ره بییه بۆ له یه كجیابوونه وه ی عه ره ب و كورد، نه ك چیكسلۆڤاكیای كوردیی بۆ جیابوونه وه ی پێشنیاز كۆسمۆپۆلۆتیكییه وه كوردی هه ندێ الیه ن له كه سۆرانی، له بادینی

ده كرێ، ئه و پێشنیازه نه زۆكه ش وێرانكردنی ناوماڵی كوردی لێده كه وێته وه .زنجیره ی – -پشیله ی تۆمی هه ر عه ره بی پارتی ده زانین چاك كورد ئێمه ی نییه تیان هه ر ده بن، چاك كوردیش ئێمه ی له گه ڵ ده مانه ی ئه و جیرییه ، و تۆم ده وڵه تێكی هیچ له ئێستا تا ئایا ئه وه ش، وێڕای نییه . كورد له گه ڵ چاكه كردن عه ره بی، یان له هیچ ده وڵه تێكی رۆژئاوایی دیموكراسیی عه یاره 24دا، سه د عه ره ب له دژی ده سه اڵتی عه ره بی هیچ خۆپیشاندانێكیان كردووه و بڵێن ئه و سته مه ی كه

له عێراق و سووریا له كورد ده كرێ، ئێمه ی عه ره بی شه رمه زار كردووه ؟!به ڕای من با ئه و تۆم و جیرییه به س بێ، با كورد پاش ئه و قه یرانه بیر له

ده وڵه تی كوردی بكاته وه .

سەالم ناوخۆش

Reklam