Embed Size (px)
Citation preview
HEMŞİRE OLMAK
KENDİNE GÜVEN
BAŞETME
HASTA İLE İLETİŞİM
Prof.Dr. Besti Üstün Üsküdar Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi
İLETİŞİM
PAYLAŞMAK
ANLAMAK
İLETİŞİM NEDİR?
İLETİŞİM BİREYLER ARASINDA
ANLAM ORTAKLIĞIDIR
SÖYLEMEK İSTEDİĞİMİZ SÖYLEDİĞİMİZ FARKI BAŞKALARININ ANLADIKLARI
ANLAM ORTAKLIĞI İÇİN
Neden iletişim kurarız?
Karşımızdakinin
Beklentilerini
İhtiyaçlarını
Sorumluluklarını
Bildiklerini
Değerlerini
Dinleyebilmek
İletişim Kendi
Beklentilerimizi
İhtiyaçlarımızı
Sorumluluklarımızı
Bildiklerimizi
Değerlerimizi
Karşımızdakilere aktarabilmek
Neden iletişim kurarız? Temelde…
Varolmak icin…
Amaç Anlaşılmak
Umursanmak Kabul görmek Değerli olmak Sevilmek vb…
İletişim ile ilgili
özelliklerimizi düşünelim???
BİZİM KÜLTÜR????
AKDENİZ ÜLKELERINDE SıK RASTLANAN GEN MUTASYONLARı
Bize birşey olmaz abicim geni
Ben yaptım oldu geni
Ben bunu bitiririm geni
Yazmazsam ben hatırlarım geni PROF.DR.EMİN KANSU
DEVAM…
Konuşulmadan anlaşılan
Konuşulmasına gerek olmayan
Kızım sana söylüyorum gelinim sen anla
DEVAM…
Adamına göre
Keyfi ve
Ortama göre davranmak!!!! (Ü.Dökmen)
Ve olumsuzlukların nedeni dış mihraklar!!!!!!!
Seversem şımarır, hırpalarsam öğrenir
Başkası yapmasın, ben de yapmam
İLETİŞİM TÜRLERİ?????
Kişilerarası
Gruplar
Bireysel
Doğa…
İLETIŞIM ÖNCE BENİMLE BAŞLAR
*Umursuyor muyum? *Kabul ediyor muyum? *Değer veriyor muyum?
*Yeterli hissediyor muyum? *Seviyor muyum?…
KENDİMLE KURDUĞUM İLİŞKİDE KENDİMİ
BEN KİMİM?
KENDİMİ TANIYOR MUYUM?
‘KENDİNİN CAHİLİ OLMA’ ETKİSİ NE
KADAR YAYGIN?
BİREY KENDİSİNİ NASIL GÖRÜR?
BAŞKALARI BİREYİ
NASIL GÖRÜR?
BİREY GERÇEKTE NASIL BİRİSİDİR?
KENDİNİ TANIMA
Özsaygı Özgüven Özetkililik
Kendini tanımayla ilgili kavramlar Benlik
KENDİNİ TANıMAK/BİLMEK
Kişinin kendi özünü algılama biçimidir. Kendine ilişkin olumlu ya da olumsuz algılarıdır
Güçlü ve gelişmeye açık yönleri bilmek
Duygularını tanımak
Duygular, düşünceler ve tepkiler arasındaki ilişkiyi bilmek
Kendini açık bir biçimde ifade edebilmektir
Gönlüm dilime dargın, dilim gönlüme, Gönlüm duygularını anlatamadığı için kızarken dilime; Dilim anlatamayacağı şeyleri düşündüğü için kızıyor gönlüme… Mevlana
insanın kendisi hakkında her yönüyle sorgulama yapmasıdır
Kendini bilmek/tanımak
CÜMLE TAMAMLA NEDEN????
İnsanın kendisini yaşamın aynasında görebilmesi önemlidir. Çünkü….
BEN VE BAŞKASI
Başkası bir işi uzun sürede yapıyorsa, yavaştır
Ben uzun sürede yapıyorsam, titizimdir
Başkası bir işi yapmıyorsa, tembeldir
Ben yapmıyorsam, meşgulümdür
Başkası bir işi söylenmeden yapıyorsa, sınırlarını aşmıştır
Ben yapıyorsam, bu insiyatif kullanmaktır
BEN VE BAŞKASI (Devam)
Başkası bir görgü kuralını çiğniyorsa kabadır
Ben çiğniyorsam kendine özgü birisiyimdir
Başkası amirini memnun ediyorsa yalakadır
Ben ediyorsam, bu ortak çalışmadır
Başkası öne geçerse, kuralları ihlal etmektir
Ben başarırsam, bu sıkı çalışmanın ödülüdür
deneyimli bir insan olması gerekir.
zihinsel ve ruhsal zenginliğe sahip yüksek derecede birikimli
Bir insanın kendi kendisinin aynası olabilmesi için
KENDINI TANıMA YOLUNDA ÜÇ ERDEM (PLATON)
KENDIMIZI DIĞERLERINE NASıL TANıTıYORUZ ?
“kendi olduğumu düşündüğüm” kişi olarak mı ;
“diğerlerinin benim olduğumu düşündükleri”
kişi olarak mı tanınıyorum?
Başkaları benim için ne der?
Beni nasıl bilirsiniz?
Geribildirim alın…
hediyedir
İnsanın aynası çevresidir
Benlik kavramımız nasıl gelişir?
kişisel deneyimlerimiz
+
ayna benlik
+
geçmişteki yaşantımız
+
sosyal etkileşimlerimiz
(Sosyalleşme sürecinde)
=
benlik kavramımız
Kendini tanımak/bilmek/benlik kavramı neden önemlidir?
Benlik kavramı, kişinin her alandaki emosyonel uyumunun en iyi göstergesidir
Altta yatan değersizlik duyguları genellikle birçok durumda ruh sağlığını etkilemekte ve hatta bozabilmektedir
Sen kendini tanımadığından neşelenemedin, huzura kavuşamadın! Mevlana
KENDİNİ TANıYAN KİŞİ
Öz güvenlidir. Kendi yaşamının sorumluluğunu alır ve özgürleşir
Gelecekten beklentileri gerçekçi ve ulaşılabilir hedeflerden oluşmaktadır
Stres durumları ile başa çıkmada daha başarılı olmaktadırlar
Kişiler arası ilişkilerinde olumlu ve yapıcı olabilir (Hanley 2016, Kammeyer-Mueller ve diğerleri 2009, Fleishman 1994, Campbell 1990)
“ Dünyaya güzel karakterlerini göstermeyi isteyen
eskiler, önce devletlerini bir düzene koymaya
çabaladılar.
Devletlerini düzenlemek isteyenler önce evlerine
çeki düzen verme gereğini gördüler.
Evlerini düzene koymak isteyenler önce
kişiliklerini terbiyeden geçirmeleri gerektiğini
anladılar.”
Konfüçyus
….Kendinden kaçanlara saklanacak yer kalmaz dünyada gün gelir kendileriyle tanışırlar asıl yalnızlık o zaman başlar hayata geç kalmıştır, kendine geç kalan….
Murathan Mungan
KENDIMIZI BILMEK/TANıMAK İÇIN NE YAPALıM?
Yola çıkınca her sabah,
Bulutlara selam ver,
Taşlara , kuşlara,
Atlara, otlara
İnsanlara selam ver.
Sonra çıkarıp cebinden aynanı
Bir selam da kendine ver.
Hatırın kalmasın el gün yanında
Bu dünyada sen de varsın!
Üleştir dostluğunu varlığa
Bir kısmı seni de sarsın.
Üstün DÖKMEN
NE YAPALıM?
İç gözlem
(sorgulama Okumak
Geribildirim
İçgözlem/sorgulama yapmak, kendini keşfetme yolunda ayna vazifesi görmektedir
Kişinin kendi vicdanında, kendi tomografisini çekebilmek yürekliliğidir
Kendimizi daha iyi tanıma yolları Kendinizle buluşmak için randevu
ayarlayın...
AÇIK
KÖR
GİZLİ
BİLİNMEYEN
KENDİNİ AÇ
DİĞERLERİ TARAFINDAN BİLİNMEYEN
DİĞERLERİ TARAFINDAN
BİLİNEN
KİŞİ TARAFINDAN BİLİNMEYEN
KİŞİ TARAFINDAN
BİLİNEN
GERİBİLDİRİM İSTE
Mevcut durum analizi-SWOT
Güçlü yönler (Strengths)
Zayıf yönler (Weaknesses)
Fırsatlar (Opportunities)
Tehditler (Threats)
SWOT KONUSU:
Güçlü Yönlerim
Zayıf Yönlerim
Fırsatlarım
Tehditlerim
Kişilerarası ilişkilerde hangi benlik durumunu kullanıyorum???
TRANSAKSIYONLAR
Transaksiyonel Analiz Kuramına göre;
iletişim süreci, bireyler arasında karşılıklı
olarak ego durumları arasında gerçekleşen
transaksiyonlardan (iletişim işlemi) oluşur
YAPıSAL ÇÖZÜMLEME Ben kimim?
Niçin böyle davranıyorum?
Bu yolu nasıl seçtim? Sorularına yanıt aranır.
Kişinin düşüncelerini,duygularını ve davranışlarını “ben durumları” olayına dayalı olarak çözümleme yöntemidir.
ROLLER
ÇOCUK
YETİŞKİN
EBEVEYN Koruyucu
Eleştirel
Doğal Uyarlanmış
Asi
Pasif
bütünleyici
karşıt
gizli
Tüm iletişimler
DAVRANıŞLARıN VE DUYGULARıNıN NEDENLERİ?
DUYGULANIM SÜRECİNİN ANATOMİSİ
ÇEVRESEL OLAY
DUYUSAL TEPKİLER
İNANÇ, YORUM DEĞERLER
DÜŞÜNCELER, İÇ KONUŞMALAR
DAVRANIŞSAL TEPKİLER
FİZYOLOJİK TEPKİLER
DUYGU HALİ
A
B
C
On
kolo
jide
hem
şire
olm
a
Beş
du
yu il
e al
gıla
nır
.
Düşünceler/ İç konuşmalar
Onkolojide çalışmak yorucudur. Ne kadar şanssızım.
Onkolojide çalışanlar becerikli, deneyimli ve bilgilidirler
Ne kadar şanslıyım.
Hemşireler onkolojiye cezalandırılmak
için gönderilirler. Ben bunu hak etmedim.
Onkolojide hastalar hep ölür Yaptığım işin hiçbir anlamı yok.
Onkoloji hastalar için ölümle yaşam arasında bir yerdir.
Yaptığım iş çok önemli.
Onkolojide yaşamın değerini anladım. Çok şanslıyım.
Davranışsal Tepkiler
İsteksiz işe gelme Biyofizyolojik uyarılma ( üzgün)
İş doyumu yüksek Biyofizyolojik uyarılma
( mutluluk, heyecan)
Hastalara ve ekibe kötü davranma Biyofizyolojik uyarılma (öfke)
İşe geç gelme
Biyofizyolojik uyarılma
( tükenmişlik )
İşini önemseme Biyofizyolojik uyarılma
(tatmin, mutluluk)
İsteyerek işe gelme
Biyofizyolojik uyarılma ( mutluluk)
olaylara yüklediğim anlamlardır
olaylar değil
Davranışsal,duygusal ve fizyolojik tepkilerimin nedeni
Paradİgamlarımın farkında mıyım?
Paradigmalar nasıl oluşur ve önemi nedir???
PARADİGMA NEDİR?
Belli bir zaman dilimi içinde bir grubun ya da topluluğun düşünme biçimi ya da davranışlarını belirleyen bir dünya görüşü, bir algı dayanağı, bir perspektif, bir model olarak tanımlanabilir
Paradigmalar güçlüdür
Çünkü arkasından dünyayı gördüğümüz merceği onlar yaratır
Duygusal,davranışsal,fizyolojik
tepkilerin nedenidir
BİLİŞSEL ÜÇLÜ
Bireyin kendisine, dünyaya ve geleceğe ilişkin bakış açısı
ALGıLARıMıZı NELER ETKILER?
Kültür
Eğitim
Deneyim
Yetiştirilme biçimi
Kişilik özellikleri
İLETIŞIMDE SORUNA YOL AÇAN PARADIGMALAR
“Ben değeri”ile ilgili bilişsel çarpıtmalar
B
FILTRELEME, AŞıRı GENELLEME
Belirli bir bütünü tek bir öğeye dayanarak değerlendirme
Yaşanan olumsuz bir olayda, bunların hep kendi başına geldiğini söylemek şansına isyan etme
Bunlar hep benim başıma gelir.
Bütün exler benim nöbetimde olur.
Herkes bana takmış durumda…
YA HEP YA HİÇ TÜRÜ DÜŞÜNME
Ya iyisindir ya kötü
Ya başarılı ya başarısız
Ya sevilen ya da sevilmeyen
Ben işimi doğru yaparım, bir iş benim yaptığım biçimde yapılmıyorsa yanlıştır
Onu melek gibi zannederdim demek ki şeytanın tekiymiş.
ZİHİN OKUMA
Sürekli olarak başkalarının sözlü ya da sözsüz mesajlarını sessizce tartmak ve tahmin etmek
Ufacık bir hareketten yola çıkarak kimin ne düşündüğünü, ne hissettiğini yorumlamak
Bana bakışından suçlu olduğunu hemen anladım.
Beni sevmediğinden eminim.
Bunu, ilişkiyi bitirmek için yaptığından eminim.
Başhemşirenin benden hoşlanmadığını bakışlarından anladım, geçen sabah geçerken bana selam vermemesinin nedeni de kesin budur.
FELAKET TELLALLıĞı (FACIALAŞTıRMA)
Olayların olumsuz yönlerini abartıp olabilecek en kötü olasılıkların olabileceğini düşünürler.
Geçmişle gelecek arasında gidip gelip bugünü unutabilirler.
Temkinli-tedbirli olmayı tedirgin olmakla karıştırırlar.
Bir delikten kayığı batırmak
Bireysel yasalarımız vardır
Ne yapılması, ne yapılmaması gerektiği bellidir
İnsan mükemmel olmalıdır
İnsanlar çalışma ortamında kendini başkalarına sevdirmelidir
Hata yapılmamalıdır
Meli-Malı’lamak(-meli , -malı TERÖRÜ
İçimizde bir mahkeme vardır. Bizim yasalarımıza göredir
Yasalarımıza uymayan şeyler varsa bu adaletsizliktir
KONTROL YANıLGıSı
Her şey başkalarının elindedir, durumu değiştirmek için bizim elimizden bir şey gelmez
Öğrenilmiş çaresizlik?
Kontrol Yanılgısı
Ben bir hemşireyim, elimden ne gelir neyi değiştirebilirim ki. Bu böyle gelmiş, böyle gider.
FEDAKÂRLıK SEFERBERLIĞI
Ancak başkalarının istediği gibi davranırsak mutlu olabiliriz
Saçını süpürge etmek
FEDAKARLıK SEFERBERLIĞI
O mutlu olsun diye nelere katlandım
Fedakarlık yapmasam bu ilişki yürümez
Benim için fark etmez, sen nasıl istersen öyle olsun
Ona ayıp olur, kırılmasın yeter ki
İlişkiyi sürdürmek için onu daima mutlu etmeli, onun istediği şeyleri yapmalıyım
Bunca yıl bu meslek için gençliğimizi feda ettik, sonunda ne oldu. Kimse kıymetimizi anlamadı.
SUÇLAMA Ben aptalın biriyim
Beni kırıyorsun
‘Kendimize’ ve ‘başkalarına’ olmak üzere iki yönlüdür. Bu kişiler, mutsuzluklarına suçlu ararlar.
ETİKETLEME
Sorumsuz,bencilin birisin
Ben çabuk sinirlenirim
Babamla aram hiç iyi değil
O, her şeyde kaygılanır
Çok dağınıksın
Tembelsin
A…her konuda başarılıdır
DÜŞÜNCELERİ DEĞİŞTİRME İLKELERİ
Düşünceler arasında seçim yapılabileceğinin farkındalığını kazanmak
Seçim hakkının olumlu ve işlevsel olan düşünceden yana kullanılmasını sağlamak
DÜŞÜNCELERI DEĞIŞTIRME İLKELERI
Olayla ilgili düşünceleriniz neler?
Bu düşünceye bağlı olarak ne hissettiniz, nasıl davrandınız?
Bu düşüncelerin doğruluğu yönünde kanıtınız var mı?
Bu tepkiler sorununuzu çözmenize yardımcı oldu mu?
Örnek Uygulama
Bu mesleğe yıllarımızı verdik ama ne oldu hiçbir şey hayatımızı boşa harcadık. Kimseden de değer görmedik. Hastalar bile kimbilir bizim arkamızdan neler söylüyorlar. Bu meslek değişebilseydi biraz olsun mutlu olurduk. Ama nerede biz de o şans bu dünyada ya dört ayak üstüne düşersin ya da tepe taklak gidersin.
Bu mesleğin düzeleceği de yok.Hiç kimsenin umrunda değiliz. Kimse bizim problemlerimizi çözmüyor. Ne yapsak bu sorunları çözemeyiz, iyisi mi bir an önce emekli olmak. Bir emekli olayım arkama bile dönüp bakmam. Bu işi çaresizlikten yapıyorum.
Bu mesleğe yıllarımızı verdik ama ne oldu hiçbir şey hayatımızı boşa harcadık. Kimseden de değer görmedik. Hastalar bile kimbilir bizim arkamızdan neler söylüyorlar. Bu meslek değişebilseydi biraz olsun mutlu olurduk. Ama nerede biz de o şans bu dünyada ya dört ayak üstüne düşersin ya da tepe taklak gidersin.
Bu mesleğin düzeleceği de yok.Hiç kimsenin umrunda değiliz. Kimse bizim problemlerimizi çözmüyor. Ne yapsak bu sorunları çözemeyiz, iyisi mi bir an önce emekli olmak. Bir emekli olayım arkama bile dönüp bakmam. Bu işi çaresizlikten yapıyorum.
Fedakarlık seferberliği
Aşırı genelleme
Zihin okuma
Kutuplaşmış düşünceler
Kontrol yanılgısı
Başımıza gelenlerin sebebi başkaları ya da meslekse
Geleceğimizi değiştirmek için elimizden hiçbir şeyin gelmediğini düşünüyorsak
Mesleğimizi çaresizlikten yaptığımızı düşünüyorsak
Sorunlarımızı başkalarının çözmesini bekliyor ve harekete geçmiyorsak
Bir başkası bize iltifat ettiği ve yaptıklarımızı beğendiği sürece önemli olduğumuzu hissediyorsak
İşte o zaman bizi mutsuzluk, çaresizlik ve endişe dolu bir yaşam beklemektedir.
Duygularımın ve hayatımın kontrolü
kimde?
Eğer bir şeyler hoşuna gitmiyorsa onu değiştir, eğer değiştiremiyorsan ona olan tutumunu değiştir. Şikayet etme!!!
YAŞAMDA ISTEDIKLERINIZ OLMADıĞıNDA FARKLı DÜŞÜNME YOLLARı: a-Bu durumdan hoşlanmadım. Şimdi bunu değiştirmek için ne yapacağıma bakayım. Durumu değiştiremezsem hayatım zorlaşır ama dünyanın sonu değil
b-Buna katlanamam, olanlar beni deli ediyor, bu durum değişmezse mutlu olamam.
Hangisini seçelim?
İletişimi güçlendiren paradigmalar
Kendi kendine gelin güveyi olma
Dereyi görmeden paçaları sıvama
Herkes kendinden sorumlu
Tercihleri kanunlaştırmayın, esnek kurallar
Yapanı yapılandan ayırın
Toptancılık yerine parekendecilik yapın
Doğruların patenti sizde mi?
YENİ BİR YAŞAM İÇİN KABUĞU İÇERDEN KıRMAK GEREKİR
“Görünenle yetinirsen eğer sadece tırtılı bilirsin. Çirkindir ya tırtıl, gönlünü çelmez. Görünenin ötesine geçmek istersen eğer, aradan örtüyü kaldırıp da gönül gözü ile bakarsan, kelebeği bulursun karşında. Güzeldir ya kelebek, gönlün ona akar. Lakin gönül gözünle görürsen eğer, kelebeğe değil tırtıla sevdalanırsın." ELİF ŞAFAK
Son söz
Teşekkür
Ederim
Egzersiz
“Hemşire olmak”
Mesleğiniz sizin için ne anlam taşıyor?
Mesleğinizle ilgili düşünce ve duygularınıza bakın…
Mesleğinizi simgeleyecek bir nesne seçin.
Onu tanımlayın.
Yanınızdaki arkadaşınıza verin,
O tanımlasın.
Seçmiş olduğunuz mesleğin sembolünü karşınıza alın ve ona söylemek
istediklerinizi söyleyin
Yer değiştirin.
Mesleğin rolüne girin ve söylenenlere yanıt
verin.
Ne hissettiniz?
MESLEKTE BAŞARıYı DEĞERLENDİRMEK İÇİN ÇEŞİTLİ ÖLÇÜTLER KULLANıLıYOR
Mevki,bol kazanç…. Ancak en kalıcı ve benimsenen ölçüt
(profesyonellik)
Kişinin işine özen göstermesi
Onu elinden geldiği kadar kusursuz yapması ve
Motivasyonunun yüksek olmasıdır.
Bu ölçütlere ulaşmayı etkileyen en önemli
faktörlerden biri kişinin mesleğiyle ilgili
algısı, düşünceleridir….
…. İLGİLİ
NE DÜŞÜNÜYORUM???
Neden durumla (meslek, hastalık) ilgili düşüncelerimizi öncelikle tanımalıyız?
TEPKİLERİN NEDENLERİ?
OLAYLAR MI? YORUMLAR MI?
Hemşirenin mesleğine bakış açısı onun
hastasına yaklaşımını doğrudan
etkiliyor…
Hemşireyi,
“bireyin sağlığına ve bağımsızlığına kavuşma sürecindeki dinamik güç”.
Henderson
Hemşirenin temel ve benzersiz görevi,
sağlam veya hasta bireylere, sağlıklarını
korumaları veya tedavileri sırasında veya
huzur içinde ölmeleri için, yardım eden
güç olmaktır.
Henderson’a göre,
TRAVELBE
Profesyonel hemşire bireye,aileye,topluma
ya da toplumu koruyucu veya hastalık acı
çekme halinde ve gerekli ise bu
deneyimlerinden bir anlam bulmalarında
yardımcı olma sırasında kişiler arası süreç.
ROY, OREM, ORLANDO
Hemşireliği yardım etme,
yardım etmeyi de hemşire-birey arasında dinamik bir etkileşim süreci olarak görmektedirler.
ROY Hemşirelik “sağlık ve hastalık durumunda
adaptasyonun yükseltilmesi için yapılan
girişimler” olarak tanımlar .
Hemşire bireyin yeni stresöre olumlu yanıt
vermesi, iyilik durumunu ve yaşam kalitesini
arttırması için kilit rol oynar.
PARSE
Hemşireler, hastalarına ve bunlar için anlamlı olan diğer insanlara karar verme ve seçim yapma konusunda yol gösterebilirler.
Hemşirelik, kişilerin kendileri olabilmeleri için yapılan rehberlik hizmetidir.
(Mc Ewen , Wills 2005; Picrell ve diğerleri 1998 ,Fawcett, 2005; Parse, 1992)
HEMŞİRELİK
İletişim
Hemşirenin hasta ilişkisinde temel
hedeflerden biri bireyin kendini iyi hissetmesini sağlamaktır.
Bunu bireye hissettirecek olan hemşirenin mesleki tavrı, uygulamaları, iletişim bilgi ve becerisidir. Luker ve ark.2000,Gunther, Alligood 2002
Anksiyete, stres
Tedavi süresi
Yatış süresi
Ağrı kesici isteği
Etkili iletişimle hastanın
o Memnuniyeti
o Uyumu
o İşbirliği
o Güvende hisseder
Daniels 1988, Evans ve ark.1998, Chant 2000, Gamez 2004, Thorsteinsson 2002, Sheldon ve ark.2006, Tutuk ve ark. 2002, Bayrak,Bostanoğlu 2010
İLETİŞİMİN ÖNEMİ
Hasta algıları:
Hemşirenin tutumu iyi ise: Sıcak, ilgili, rahat hissetme ve minnet duyma.
Hemşirenin tutumu iyi olmayınca:
Hiçbir şey soramıyorsun ve stresli öfkeli oluyorsun
Thorsteinsson 2002
“Hastayla kurulan ilişki ağrı tedavisinde morfin kullanılması kadar önemlidir
veya aksine açık bir yaraya toz ve tuz serpmeye
benzer biçimde kullanılabilir.”
Matheney ve Topalis (1970)
Hemşirenin
İş doyumu
İşbirliği
Baş etme
Malpraktisler Chant 2000, Brinkert 2010
Etkili iletişimle
Söz ola kese savaşı
Söz ola kestire başı
Söz ola ağulu aşı
Yağ ile bal ede bir söz
Yunus Emre
TİPİK HEMŞIRE HASTA İLETİŞİMİ Kısa süreli ve sık
İş odaklı
Yüzeyel etkileşim
Hemşire kendi gereksinimlerine odaklıdır
hastaya değil
Dr order hasta gereksiniminden önemli
Hemşirenin zamanı yok
Macleod Clark 1981, Severinsson, Lülzen 1999, Hallberg 1990
Hastanın
İlgisi
Hemşirenin İlgisi
sağlık durumuna
işlevi bozulan organa/ sisteme
DURUM-HEMŞİREYLE İLGİLİ
Hemşireler fiziksel bakımı yapmakla çok meşguller ancak duygusal bakım için zaman yok. Pearcey 2010
Hastalarla konuşmak, dinlemek boşa
geçirilen zaman olarak algılanıyor. Yam, Rossiter 2000
“Öğrenilmesi gereken ilk dil , tatlı dildir.”
BARIŞ MANÇO
DURUM-HEMŞİREYLE İLGİLİ
Hemşireler hastaların uyumlu olmasını bekler
Hastayla iletişim yüzeyel ve iş odaklıdır
Hemşire aşırı kontrollüdür
Hgerty, Patusky 2003
DURUM-HEMŞİREYLE İLGİLİ
Profesyonel sosyalizasyon
(yeni gelen öncekilerden öğreniyor-empati yapma!)
Delvauks,Razavi,Faruçcgues 1988, Heaven,Maguire 1996, Booth ve ark.1996
DURUM-HEMŞİREYLE İLGİLİ
Hemşirelerin iletişim becerileri sınırlı olduğu
için stres yaşadıkları belirlenmiştir.
Hagerty, Patusky 2003
DURUM-SİSTEMLE İLGİLİ
Kurum kültürü, yönetim iletişim sürecine önem vermiyor.
Yaşam bulgularına, ilaçlara, formlara dikkat ediyor. “O ne bekliyorsa onu yapıyorum” diyor hemşireler. Hastanın duygusal gereksinimlerini sormuyor.
TÜM HEMŞİRELİK UYGULAMALARı İKİ TEMEL İLKEYE DAYANıR
1. İnsan iletişimi herhangi bir ilişkinin temel
direğidir. Empati, dinleme, saygı ve
anlaşılabilir dil kullanmayı içerir.
2. Profesyonel etik kodlar hemşire ve hasta İlişkisine yol gösterici olmalıdır, rehberlik etmelidir.
Gamez, 2009
Profesyonel hemşirelik insancıl değerler üzerine kurulmayı gerektirir
Profesyonel süreçte kişisel değerler mesleki değerlerle kaynaştırılır ve mesleki kimliğinin bir parçası olur
Fallowfield, Savl, Gilligan 2001
Profesyonel değerler
Hemşirelik anlayışı
Hasta hemşire iletişimi
Değerler ilişki düzenleyici inançlar, ilkeler, tutumlar ve varsayımlardır
Değerler insanların davranışlarını bilinçli ya da
bilinçsiz olarak etkileyebilir
İnsanlar değerlerine göre hisseder, düşünür,
seçimler yapar
Motivatördür
Değerler tutumlarla yansıtılır
Güngör 1991
MAHATMA GANDHI Söylediklerinize dikkat edin, düşünceleriniz olur
Düşüncelerinize dikkat edin, duygularınız olur
Duygularınıza dikkat edin, davranışlarınız olur
Davranışlarınıza dikkat edin, alışkanlıklarınız olur
Alışkanlıklarınıza dikkat edin, değerleriniz olur
Değerlerinize dikkat edin, karakteriniz olur
Karakterinize dikkat edin; kaderiniz olur...
Hemşirenin değerleri hastalara karşı tutum ve tavırlarını etkiler
İyi oluşturulmuş değerler karar verme sürecindeki çatışmaları azaltır
Problemleri çözme ve karar vermeyi kolaylaştırır
Değerleriyle davranabilen hemşire daha
doyumludur
HEMŞİRELİĞIN FELSEFESİNİ OLUŞTURAN ANLAYıŞLAR
Hastanın bir birey olarak değerine inanılır
Hastanın karar verme potansiyeline ve otonomisine
değer verilir
Bireyin biyo-psikososyal bütünlüğü göz önünde bulundurulur
İnsan hakları ve hasta haklarına saygı ön plandadır
Sadece hastalığı olan bireye bakımı değil, sağlam bireyi ve sağlığı korumayı ön planda tutar
Fawcett et al, 2004
Hemşirelik kendine özgü bilgi ve olgular içeriği olan, bağımsız bir sağlık disiplinidir
Hemşirelik mesleği topluma hizmet götürme işlevinde diğer sağlık meslekleri ile sıkı işbirliği yapılmasının gerekliliğine inanır
Fawcett et al, 2004
HEMŞİRELİĞİN FELSEFESİNİ OLUŞTURAN ANLAYIŞLAR
(N Platin 2008)
Bu felsefeye uygun bakım verebiliyorum
mu?
SAĞLıK BAKıMı ARARKEN HASTANıN GEREKSİNİMLERİ
Anlamak ve bilmek
Anlaşılmak ve bilinmek
İletişim becerisine bağlıdır
Hasta merkezli bakımla
Dulmen 2011
Hasta olmayı ben seçmedim ama hemşire olmayı siz seçtiniz.
Hemşireler tutum, duygu ve davranışlarını
algılamaları için kendilerini tanımaya
çalışmalıdırlar.
Çözüm önerileri
ÇÖZÜM ÖNERILERI
Hemşirenin iletişim davranışları değerleri
ve iletişimi algılamalarıyla yakından ilgilidir.
Hagerty,Patusky 2003,McCAbe 2004, Clayton 2006, Chan ve ark. 2011
Geleneksel hemşirelik
Tek yönlü iletişim
Çağdaş hemşirelik
Çift yönlü iletişim
Hemşire hasta olma ve hastaneye yatmanın anlamını bilmeli ve duyarlı davranabilmeli
Çözüm önerileri
HASTALıK VE HASTANE DÜNYASı
Yabancı
Ürkütücü
Benlik değerlerini alt üst eder
Duyarlılık artar
Planlanmamış istemeden bir ilişkiye girmek
zorunda kalmıştır
GEREKSİNİMLER???
Can, hem ait hem bağımsız olmak ister
Can, kaale alınmak, umursanmak ister
Can, kabul edilmek ister
Can, değerli olmak , vazgeçilmez olmak ister Can, yeterli olmak ister Can, sevilmek ve özlenmek ister
İyi hemşire hasta ilişkisi Hastanın sesini dinleyin
Hastaya saygılı davranın,değer verin
Dinleyin
Empati yapın
Otonomisini destekleyin
Hasta beklentilerini keşfedin
Bilgi verin
Bakım planına aktif katın, kararlarda sorumluluk verin
Sözel olmayan iletişime duyarlı olun
Repper 1998, Bensing ve ark.2000, Plaas 2001
ÇÖZÜM ÖNERILERI
Hastanızla bakım ilişkisi kurun
C:Hastanızla ilişki kurun adıyla hitap edin. ilgi gösterin.
A: Hastanın durumunu değerlendirin. Sağlık ortamı size tanıdık gelebilir ama onun için yabancı ve korkutucu olabilir.
R:Hastanın gereksinimlerine cevap verin Öncelikleri nedir. Bakımdan beklentisi nedir?
E:Hastayı sizinle problemini çözmesi için güçlendirin.
Güçlendirme yolu: Hastayı kabul edin, yargılamayın, duyguları ifade ettirin, bakımına katın.
EĞİTİMCİLERİN SORUMLULUĞU
Eğitimde hasta merkezli yaklaşım anlayışı öğretilmeli
Yüz yüze iletişimde hemşire korkuyor hasta soru sorar diye
Etkili öğretim yöntemleri kullanın;Durumları eleştirel inceleme, yansıtma, rol oynama
EĞİTİMCİLERIN VE YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU
İletişim eğitimi
Değerler eğitimi
Fahrenwald ve ark.2005, ASRN, 2007Fallowfield,Savl,Gilligan 2001,Chant ve ark.2002
EĞİTİMCİLER…
Hepimiz “yalnızca yaptığını doğru yapan değil, doğru olanı yapan insanlar” yetiştirmeye çalışmalıyız.
Gökten üç elma düştü
buraya katılanların başına…
Oyunculuğun belli kuralları elbette var, diksiyon mimik, jest
Sinemadan anlayan herkes bunları bilir
Önemli olan izleyicinin kalbine dokunabilmek onun halinden anlayabilmektir.
O zaman sevginin emek olduğunu anlatabilirsin
O zaman ikinci baharı yaşamak için gereken cesareti verebilirsin.
O zaman seni izleyenlerin gözünde yaş, yüzünde
gülümseme olabilirsin
Seyircinin halinden anladığınızda milyonların kalbi de sizinle atmaya başlar.
Sultanı sinemada farklı kılan neyse bankacılıkta da bizi farklı kılan şey aynı.
Halden anlamak
Çünkü burası sizin yeriniz…
