T.C.

MLL ETM BAKANLII

BLM TEKNOLOJLER

A VER TABANI KURULUMU 481BB0042

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak

rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme

materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

i

AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. A VER TABANI .............................................................................................................. 3

1.1. Veri Taban Ynetim Sistemleri ................................................................................... 3 1.1.1. MySQL Server ....................................................................................................... 4 1.1.2. MSSQL Server ...................................................................................................... 4 1.1.3. Oracle Server ......................................................................................................... 4

1.2. A Veri Taban Kurulumu ............................................................................................ 5 1.2.1. Veri Tabanna Balanma ..................................................................................... 30 1.2.2. Ynetim Panelleri ................................................................................................ 32

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 34 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 36

RENME FAALYET2 .................................................................................................. 37 2. VER TABANI KULLANICI TANIMLARI .................................................................... 37

2.1. Bo Veri Taban Oluturma ........................................................................................ 37 2.2. Kullanc Tanmlama................................................................................................... 41

2.2.1. Veri taban zerindeki Roller .............................................................................. 48 2.2.2. Sunucu zerindeki Roller .................................................................................... 52

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 53 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 56

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 57 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 58 KAYNAKA ......................................................................................................................... 59

NDEKLER

ii

AIKLAMALAR KOD 481BB0042

ALAN Biliim Teknolojileri

DAL/MESLEK Veri Taban Programcl

MODLN ADI A Veri Taban Kurulumu

MODLN TANIMI A veri taban kurulumuna ait bilgilerin ve a veri taban ile

ilgili temel bilgilerin verildii renme materyalidir.

SRE 40/32

N KOUL Bu modln n koulu yoktur.

YETERLK A veri tabann kurmak

MODLN AMACI

Genel Ama

Bu modl ile gerekli ortam salandnda; endstri standard

en az iki farkl reticinin sunucu yazlmn kurabilecek, veri

taban ynetim panellerini kullanabilecek, veri taban

oluturabilecek ve kullanc tanmlarn yapabileceksiniz.

Amalar 1. A Veri Taban yazlmn kurabilecek ve ynetim

panelleri ile dzenleyebileceksiniz.

2. Veri Taban oluturabilecek ve kullanclar tanmlayabileceksiniz.

ETM RETM

ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: Bilgisayar laboratuvar

Donanm: Bilgisayar, lisansl a veri taban yazlmlar

LME VE

DEERLENDRME

Modln iinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen lme

aralar ile kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi

deerlendireceksiniz.

retmen, modln sonunda, size lme arac ( test, oktan

semeli, doru-yanl, vb. ) kullanarak modl uygulamalar

ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

AIKLAMALAR

1

GR

Sevgili renci,

Basit bir uygulamadan tutun da ok byk kurulularn verilerine kadar, ister bir web

uygulamas olsun ister bir masast uygulamas olsun, gnmzde bu gibi birok alanda veri

taban uygulamalarna ihtiya duyulmaktadr.

Son yllarda yaplan birok proje ok sayda bilgisayar tarafndan kullanlabilecek

ekilde tasarlanmaktadr. Bu yzden, a ortamnda birden fazla kullanc ayn proje zerinde

alabilmektedir.

Bu modl ile bir uygulama iin gerekli olan ve birden ok bilgisayarn eriebilecei

veri taban ynetim sistemlerinin temel bilgileri ve kurulumlar hakknda bilgi verilecektir.

GR

2

3

RENME FAALYET1

Bu renme faaliyetinde, a veri taban yazlmn kurabilecek ve ynetim panelleri ile

dzenleyebileceksiniz.

Kitaplnzdaki 10 adet kitabn bilgilerini yazp bu kitaplar arasnda nasl bir

iliki oluturabileceinizi tasarlaynz.

1. A VER TABANI

1.1. Veri Taban Ynetim Sistemleri

Veri taban kavram bilgisayarn kullanlmaya balanmasndan yllar sonra ortaya

ksa da gnmzde neredeyse tm uygulamalarda veri tabanna ihtiya duyulmaktadr.

Basit bir web uygulamasndan ok byk lekli kurulularn ar verilerine kadar birok

alanda veri tabanna ve bu verilerin ynetimine ihtiya duyulmaktadr.

Veri taban, verilerin dzenli bir ekilde saklanm halidir. Veri taban ynetim

sistemleri ise bu verilerin fiziksel hafzadaki durumlar, birbirleri ile olan iliikileri,

kullanclarn bu verilere eriim yetkileri gibi birok detayn ynetildii yazlmlardr.

Veri taban ynetim sistemi (Database Management System, ksaca DBMS), veri

tabanlarn oluturmak, kullanmak ve deitirmek, veri taban zerinde kullanclar

tanmlamak, bu kullanclara yetkiler atamak ve veri taban sistemleri ile ilgili her trl

iletimsel gereksinimleri karlamak iin tasarlanm sistem ve yazlmdr.

Veri taban ynetim sistemlerinin avantajlarn maddeler halinde sralayacak olursak:

Veri takrarn nlemek: Ayn veri farkl kullanclarn bilgisayarlarnda tekrar tekrar tutulmaz. Bylelikle veri tekrar engellenmi olur.

Veri Tutarll: Ayn verinin deiik kullanclarda birka kopyasnn bulunmas ( bir yerde deitirilen verinin dier yerde ayn kalmas durumu) veri

tutarszl oluumuna neden olur. Bunu engellemek iin kullanlr.

Veri Paylam / E zamanllk: Veri taban ynetim sistemi (VTYS) kullanlmad durumlarda veriye sral eriim yaplr. Yani birden ok kullanc

ayn anda ayn veriye eriemez. Bir VTYSde ise ayn veri tabanlarna saniyede

yzlerce, binlerce eriim yaplabilir.

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA

http://tr.wikipedia.org/wiki/Yaz%C4%B1l%C4%B1m

4

Veri Btnl: Bir tabloda deiiklik yaplan verinin ilikili olduu dier tablo veya tablolarda da ayn ilemin yaplmas gerekebilir.

Veri Gvenlii: Verinin isteyerek ya da yanl kullanm sonucu bozulmasn nlemek iin ok sk mekanizmalar mevcuttur. Veri tabanna girmek iin

kullanc ad ve ifreyle korumann yan sra kiiler sadece kendilerini

ilgilendiren tablolar ya da tablo iinde belirli kolonlar grebilirler.

Veri Bamszl: Programc, kulland verilerin yaps ve organizasyonu ile ilgilenmek durumunda deildir. Veri bamszl, VTYSlerin en temel

amalarndandr.

1.1.1. MySQL Server

MySQL veri taban ynetim sistemi, yksek performans, yksek gvenilirlik ve

kullanm kolayl nedeniyle dnyann en popler ak kaynak kodlu veri taban ynetim

sistemi haline gelmitir. MySQL 20den fazla platform zerinde alabilmektedir.

1.1.2. MSSQL Server

Dorudan veri taban iinde yaplanm ve yar yaplanm belgelerin yannda resim

ve zengin medya gibi yaplanmam belgelerden gelen verileri depolayan, verilerinizle sorgu,

arama, senkronizasyon, raporlama ve analiz gibi daha fazla ilem gerekletirmenizi

salayan, zengin bir entegre hizmeti sunan veri taban ynetim sistemidir.

1.1.3. Oracle Server

Gelimi bir ilikisel veri taban ynetim sistemidir. Tm ilikisel veri taban

sistemleri gibi byk miktarda verinin ok kullancl ortamda depolanmasn ve gvenli bir

ekilde eriimini ynetir.

Oracle veri taban ynetim sistemi zellikle kurumsal alanda kullanlan yaygn bir veri

taban sistemidir. Oracle ok sayda aratan oluur ve uygulama gelitiricilerinin kolay ve

esnek uygulamalar gelitirmesini salar.

5

1.2. A Veri Taban Kurulumu

A veri taban yazlm kurulumunu balatmak iin klasrmz iindeki setup.exe

dosyasna ift tklyoruz.

Resim 1.1: A veri taban yazlm kurulum dosyalar

Kurulum baladktan sonra ilk nce. Net Framework ve Windows Installer

bileenlerinin ykl olup olmad test edilir. Eer ykl deilse yklemek iin bize

yardmc olacak bir uygulama alr. Bu bileenlerin kurulumundan sonra karmza SQL

Server Installation Center penceresi kacaktr.

Resim1.2: Sunucu ykleme merkezi penceresi planlama sekmesi

6

Bu perncerede bulunan balklara bir gz atalm.

Planning: A veri taban yazlm kurulumuna balamak iin gerekli olan dokman ve

aralarn bulunduu sekmedir.

Installation: Farkl senaryolara gre a veri taban yazlm kurulumu ile ilgili

seeneklerin bulunduu sekmedir.

Resim1.3: Sunucu ykleme merkezi penceresi kurulum sekmesi

7

Maintenance: A veri taban yazlmn ykseltmek, tamir etmek ve cluster yapsnda

alan nodelar zerinden a veri taban yazlmn kaldrmakla ilgili linklerin bulunduu

sekmedir.

Resim1.4: Sunucu ykleme merkezi penceresi bakm sekmesi

8

Tools: A veri taban yazlm iin gelitirilmi farkl ihtiyalar iin ister kurulum

ncesi ister kurulum sonras kullanabileceimiz aralarn bulunduu sekmedir.

Resim1.5: Sunucu ykleme merkezi penceresi aralar sekmesi

9

Resources: A veri taban yazlmyla ilgili online kaynak dosyalar, yardm dosyalar

ve ilgili dokman ktphanesine ait linklerin bulunduu sekmedir.

Resim1.6: Sunucu ykleme merkezi penceresi kaynaklar sekmesi

10

Biz yeni bir kurulum yapacamz iin Installation sekmesine geiyoruz. Buradan

New installation or add features to an existing installation linkine tklayarak kurulumu

balatyoruz.

Resim1.7: Sunucu ykleme merkezi penceresi kurulum sekmesi

11

Kurulum baladktan sonra sistemimiz a veri taban yazlm iin uygun olup

olmad test edilerek eksik olan bileenler hakknda bilgi veren Setup Support Rules

ekran karmza gelir.

Resim1.8: Kur destek kurallar penceresi

Eer herhangi bir hatayla karlalmadysa OK butonuna tklayarak kuruluma devam

ediyoruz.

12

Resim1.9: Lisans anahtar penceresi

Product Key ekrannda kullandmz yazlmn lisansl m yoksa deneme srm m

olduu bilgisi istenmektedir. Eer elimizde lisans anahtar var ise Enter the produck key.

kutucuu seilerek ilgili yere girii yapyoruz. Biz kurulum iin deneme srm

kullandmz iin Specify a free edition kutucuunu seerek kuruluma devam ediyoruz.

Lisans anlamas penceresinde I accept the license terms. kutucuunu iaretleyerek

anlamay kabul etmi oluyor ve kuruluma devam ediyoruz.

13

Resim1.10: Kur destek dosyalar penceresi

Setup Support Files penceresinde bizden kurulum destek dosyalarnn yklenmesi

istenmektedir. Install butonuna tklayarak bu ilemi de gerekletiriyoruz. Kurulum ilemi

bittikten sonra karmza Setup Support Rules ekran gelecektir.

14

Resim1.11: Kur destek kurallar penceresi

Test ileminde herhangi bir hatayla karlamadysak bir sonraki adma geiyoruz.

Setup Role penceresinde a veri taban yazlmn nasl kuracamz belirtiyoruz.

SQL Server Feature Installation: Kurulacak bileenlerin bizim setiimiz

blmdr.

SQL Server PowerPoint for SharePoint: A veri taban yazlmmz SharePoint ile

ilikilendirmek iin kullanlan blmdr. Bu seenek seilecek ise SharePoint programnn

bilgisayarmzda kurulu olmas gerekir.

All Features With Defaults: Varsaylan ayarlar kullanarak kurulumu

gerekletirdiimiz blmdr.

15

Resim1.11: Kurulum seenekleri penceresi

SQL Server Feature Installation seeneini seerek bir sonraki adma geiyoruz.

16

Resim1.12: Kurulacak bileenlerin seim penceresi

Feature Selection penceresinde bileen seimi yaplr. Instance Feature bal

altndaki bileenler bir bilgisayara kurulan birden fazla sql instance iin farkllk

gsterebilirken Shared Features altndaki bileenler ortak kullanma sahiptir. Yani Shared

Features altndaki bileenler bir kere kurulduktan sonra birden fazla sql instance kurulsa da

yeniden kurulmalarna gerek yoktur.

Tm bileenleri kuracamz iin Select All butonuna tklayarak tm bileenleri seili

hale getirip bir sonraki adma geiyoruz.

17

Resim1.13: Sunucu ismi ayarlama penceresi

Karmza Instance Configuration penceresi gelecektir. Bu pencere, a veri taban

yazlmnn ad, ID ve kullanlacak olan log ve veri dosyalarnn fiziki yerlerinin belirlendii

blmdr. Instance isimlerini farkl vererek bir bilgisayara birden fazla a veri taban

yazlm kurulumunu gerekletirebiliriz. Default instance seeneini seerek bir sonraki

adma geiyoruz.

18

Resim1.14: Disk kontrol penceresi

Disk Space Requirements penceresi bize veri ve log dosyalarn kurmak iin

belirttiimiz disk alannn yeterli olup olmadnn bilgisini verir. Eer ki yeterli alanmz var

ise bir sonraki adma geebiliriz.

19

Resim1.15: Sunucu ayarlar penceresi

Karmza Server Configuration ekran gelecektir. Yukardaki resimde grlen

Service Accounts tabnda a veri taban yazlm servislerini altracak kullanc hesaplar

belirlenir. Temelde iki nemli servis bulunmaktadr. Bunlar SQL Server Database Engine

servisi ve SQL Server Agent servisidir. SQL Server Database Engine servisi

bilgisayarnzn veri taban sunucusu olarak faaliyet gstermesini, kendisine gelen istekleri,

sorgular alp cevaplamasn salayan servistir. SQL Server bilgisayarnn hizmet vermesi

iin SQL Server Database Engine servisinin mutlaka almas gerekir. SQL Server Agent

servisi ise, SQL Server zerinde job, alert ve operator gibi ynetimsel grevleri tanmlamak

iin kullanlr. rnein her akam saat 20.00da SQL Server zerindeki bir veri tabannn

yedeklenmesini otomatik olarak balatmak iin bir job(grev) oluturduysanz bunun saati

geldiinde alabilmesi iin SQL Server Agent servisinin mutlaka almas gerekmektedir.

Account Name sekmesinde servisi hangi kullanc hesabnn kullanaca belirlenir.

System Account, Network Service Account, ve Browse ile seilen Standart User Account

olmak zere farkl seenek sunulmutur. Biz bir alma grubunda olduumuzdan ve

kendi bilgisayarmzdan eriim salayacamzdan System Account sememiz yeterli

olacaktr. Eer ki tm servislerin ayn kullanc hesab tarafndan kullanmasn istiyorsak

Use the sam account for all SQL Server services butonuna tklayp karmza kan

pencereden kullanc hesabn seerek ayarlama yapabiliriz.

20

StartupType sekmesinde servislerin bilgisayar alnda nasl davranacaklar

belirlenir. Automatic seenei bilgisayarn almasyla servisin otomatik olarak almaya

balamasn salar.

Collation tabndan a veri taban yazlmnn dil ve karakter set ayarlar yaplr.

Resim1.16: Sunucu ayarlar penceresi tanmlama sekmesi

21

Resim1.17: Sunucu ayarlar penceresi

Ayarlamalar yaptysak bir sonraki adma geebiliriz.

22

Resim1.18: Sunucu kimlik dorulama ayarlama penceresi

Database Engine Configuration penceresinde a veri taban yazlmna balanmak

isteyen kullanclarn ne tr bir denetimden geeceinin belirlendii blmdr. Yani ksaca

kimlik dorulamas(authentication) ayarnn yapld blmdr. ki tr kimlik dorulama

yntemi vardr. Birincisi Windows Kimlik Dorulamas(Windows Authentication ) ikincisi

ise SQL Kimlik Dorulamas (SQL Authectication) dr.

Windows kimlik dorulamasnda Windows zerinde oluturulmu ve a veri taban

yazlmna eriim yetkisi verilmi kullanclar, a veri taban yazlm tarafndan herhangi bir

kimlik dorulamasna tabi tutulmazlar. Bu ii Windows halleder ve a veri taban yazlm da

buna gvenir. Bu kimlik dorulamas seilirse hangi kullanclarn a veri tabanna

balanaca belirlenmelidir. O an oturum am kullancy tanmlamak iin Add current

User butonuna tklyoruz. Eer ki baka kullanclar da yetkilendirmek istiyorsak Add

butonunu kullanyoruz.

SQL kimlik dorulamasnda ise kimlik dorulamasn a veri taban yazlm kendi

yapar. Bu dorulama yntemiyle balanacak kullanclara a veri taban yazlm zerinde

bir hesap tanmlanmaldr. A veri taban yazlm kurulduktan sonra otomatik olarak sa

adnda bir kullanc tanmlar ve bu kullanc administrator olarak bilinir. A veri taban

yazlm stnde her eyi yapma yetkisi vardr.

23

Bu iki kimlik dorulama ynteminin birlikte almasna da Mixed Mode ad verilir.

Eer mixed mode seilir, sa kullancs iin bir ifre tanmlanr ve herhangi bir Windows

hesab yetkilendirilmezse sadece SQL kimlik dorulamas aktif olur.

Resim1.19: Sunucu kimlik dorulama ayarlama penceresi

Biz Windows authentication mode seeneini seip, Add Current User butonuna

tklayp o an oturum am kullancy yetkilendirerek kuruluma devam ediyoruz.

24

Resim1.20: Sunucu analiz servislerine kullanc yetkilendirme penceresi

Karmza gelen Analysis Services Configuration ekrannda, a veri taban yazlm

Analiz Servislerinde yetkilendirilecek hesaplar atadmz Account Provisioning tab ve

Analiz Servislerine ait veritabanlarnn veri ve log dosyalarn tuttuumuz Data Directories

tablar gelecektir. Burada Add Current User butonuna tklayarak kuruluma devam ediyoruz.

25

Resim1.21: Raporlama servisi ayarlama penceresi

Reporting Services Configuration penceresinde reporting service

konfigrasyonunun ve kurulumunun hangi dzende ayarlanaca belirlenir. lk seenei

seerek bir sonraki adma geiyoruz.

26

Resim1.22: Sunucu hata raporlar gnderimini ayarlama penceresi

Eror Reporting penceresindeki kutucuu iaretlersek a veri taban yazlmnda bir

hatayla karlaldnda yazlm sahibine bir rapor ulatrlmasn salam oluruz.

27

Resim1.23: imdiye kadar yaplan ayarlarn kontrol penceresi

Bu admda yaptmz ayarlara gre ilemler bir testten geirilir ve bir durum raporu

oluturulur.Bir hatayla karlalmadysa bir sonraki adma geebiliriz.

28

Resim1.24: Kurulacak bileenlerin listelendii pencere

Ready to Install penceresinde kurulacak olan bileenlerin listesi karmza gelir.

Kontrol ettikten sonra Install butonuna tklayarak kurulumu balatabiliriz.

29

Resim1.25: Kurulum sonucu rapor penceresi

Kurulum ileminin baarl bir ekilde bittiini gsteren bu pencereyi grdkten sonra

bir sonraki adma geerek kurulumu tamamlam oluyoruz.

30

1.2.1. Veri Tabanna Balanma

Veri tabanna balanmak iin ncelikle aadaki yolu izleyerek a veri taban

yazlmn balatyoruz.

Balat Tm Programlar Microsfot SQL Server 2008 R2

Resim1.26: A veri taban yazlmnn balat mensnde grnm

SQL Server Management Studio linkine tklayarak programmzn almasn

salyoruz.

31

Resim1.27: A veri tabanna balanma penceresi

Server type: A veri taban yazlm zerindeki hangi servise balanlacan

belirttiimiz blmdr. Biz veri tabanlar zerinde ilem yapacamz iin burada Database

Engine seeneini seiyoruz.

Server name: Bilgisayarmza birden fazla SQL instance kurulu ise hangisine

balanmak istediimizi belirttiimiz blmdr.

Authentication: Kimlik dorulama yneteminin belirlendii blmdr. Kurulum

srasnda belitilen ekilde seim yaplmaldr.

Soru : Windows kimlik dorulama yntemi seili iken neden kullanc ad ve

ifre blm pasif durumdadr?

Tm seimleri yaptktan sonra Connect butonuna tklayarak a veri taban yazlm

zerinde oturum ama ilemini balatm oluyoruz.

32

Resim1.28: Object Explorer penceresi

1.2.2. Ynetim Panelleri

Resim1.29: A veri taban yazlm genel grnm

Object Explorer: Bal bulunan SQL Server sunucusu zerinde bulunan tm

nesneleri (veritabanlar, tablolar, kullanclar vb.) aa yaps biiminde grntlememizi ve

bu yaplarn ierisinde gezinmemizi salar.

33

Object Explorer zerinde yaplabilecek baz temel ilemler unlardr:

Yeni bir SQL Server sunucusuna balanmak iin Object Explorer penceresinin sol st kesinde yer alan Connect butonu aracl ile ayn anda birden fazla

SQL Server sunucusuna balanlabilir.

Bal olduun SQL Serverda sorgu altrmak iin, sunucu adnn zerine sa tklayp New Query seenei seilir.

Bir veri taban zerinde sorgu altrmak iin o veri tabannn zerine sa tklayp New Query seenei seilir.

Veri tabanna yeni bir tablo eklemek iin veri taban iindeki Tables ksmnda sa tklayarak New Table seenei seilir.

Bir tablonun yapsn incelemek ve deiiklikler yapmak iin tablo zerine sa tklayp Design seenei seilir.

Bir tablo ierisindeki kaytlar grmek iin tablo zerine sa tklayp Select Top 1000 Rows seeneini kullanmak gerekir.

Object Explorer Details: Bu ekranda ise Object Explorer ierisinde o an iin seilmi

olan nesnenin ierii grntlenmektedir. Pencerenin kendi ierisinden bir stteki veya bir

alttaki yaplara ulalabilir. Veri taban ierisinde gezinme ilemlerini daha kolay hale

getirmek iin bu pencere kullanlabilir.

Template Explorer: SQL Servern ierisinde gelen ve baz ilemleri basit bir ekilde

yapmamz salayan sorgu ablonlar(template) bulunmaktadr. Bu ablonlar ierisinde

birok ilevi yerine getiren SQL sorgu cmleleri bulunur. Template Explorer ierisindeki

sorgu ablonlarn ap gerekli deiiklikleri yaparak sorgular altrlabilir ve hzl bir

ekilde ilemler gerekletirilebilir. ablon ierisinde deitirilmesi gereken parametreler,

Query mensnden Specify Values for Template Parameters seenei ile kan pencerede

gerekli parametreler girilerek dzenlenebilir.

34

UYGULAMA FAALYET Object Explorer penceresi zerinde yaplabilecek ilemleri test ediniz.

lem Basamaklar Aklama Connect butonunu tklayarak yeni

bir sunucuya balanmaya alnz.

Sunucu zerinde alacak bir sorgu penceresi anz.

Not: Sunucu zerinde sorgu

penceresini anca hangi veri taban

zerinde ilem yapmaya

odaklandna dikkat ediniz.

Sunucu zerinde sa tua tklayarak alan menden New Query seeneini seiniz.

Herhangi bir veri taban zerinde alacak sorgu pencesini anz.

Herhangi bir veri taban zerinde sa tua tklayarak alan menden New Query

seeneini seiniz.

Veri tabannda bulunan bir tablo zerinde dzenleme yapnz.

Herhangi bir tablo zerinde sa tua tklayarak alan menden Desing seeneini

seiniz.

UYGULAMA FAALYET

35

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,

kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1 A veri taban kurlumunu yapabildiniz mi?

2 Yeni bir sunucuya balanabildiniz mi?

3 Sunucu zerinde sorgu penceresi aabildiniz mi?

4 Veri taban zerinde sorgu penceresi aabildiniz mi?

5 Tablolar zerinde dzenleme yapabildiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.

Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz

Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

36

LME VE DEERLENDRME Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc

yaznz.

1. .. verilerin dzenli bir ekilde saklanm halidir.

2. Ayn verinin deiik yerlerde birka kopyasnn bulunmas, bir yerde deitirilen verinin dier yerde ayn kalmas .................................... neden olur.

3. Bilgisayarnzn veri taban sunucusu olarak faaliyet gstermesini, kendisine gelen istekleri, sorgular alp cevaplamasn salayan servise

. denir.

4. Kimlik dorulamasnn Windowsa brakld ynteme denir.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

5. A veri taban yazlm kurulumuna balamak iin gerekli olan dkman ve aralar hangi sekmede bulunur?

A) Planning B) Installation C) Maintenance D) Tolls

6. Bal bulunan a veri taban yazlm zerinde bulunan tm nesnelerin grntlendii pencere aadakilerden hangisidir?

A) Objectx Explorer Details B) Template Explorer

C) Object Explorer D) Properties

7. Veri tabanna balanp zerinde ilemler yapmamz salayan link aadakilerden hangisidir?

A) Deployment Wizard B) Management Studio

C) Configuration Manager D) Data Profile Viewer

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.

Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME

37

RENME FAALYET2

Bu renme faaliyetinde, veri taban oluturabilecek ve kullanclar

tanmlayabileceksizinz.

evrenizde kullanm hakkna sahip olduunuz ve olmadnz nesneleri liste

halinde oluturunuz.

2. VER TABANI KULLANICI TANIMLARI

2.1. Bo Veri Taban Oluturma

Object Explorer pencerinde bal bulunduumuz sunucu altnda yer alan Database

kalsrne sa tua tklyoruz. Alan menden New Database seeneini seiyoruz.

Resim 2.1: Object Explorer Penceresi

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

38

Karmza New Database penceresi kacaktr.

Resim 2.2: Yeni veri taban penceresi

Database name: Oluturacamz veri tabanna vereceimiz ismi belittiimiz

blmdr.

Owner: Veri taban zerinde yetkili olacak kullancnn tanmland blmdr.

Varsaylan olarak seilirse o an veri tabann oluturan kullanc yetkilendirilir.

39

Database files: Bu blmde, oluturulan dosyalar listelenir. Dosyalar zerinde

birtakm ayarlamalar da bu blmde gerekletiriyoruz.

Inital Size(MB): dosyann balang boyutunun MB cinsinden ayarland blmdr.

Autogrowth: Dosyalarn byme oranlarnn ve en ok hangi boyuta kadar

byyebileceklerinin belirlendii blmdr. butonuna tklayarak mennn

almasn salyoruz.

Resim 2.3: Veri taban genileme ayar penceresi

Eer veri taban dosyamz bizim belirttiimiz boyuta kadar dolduysa ve kendini

otomatik olarak geniletmesini istiyorsak Enable Autogrowth kutucuunu iaretlemeliyiz.

File Growth blmnde genilemenin yzde cinsinden mi yok MB cinsinden mi

olacan belirliyoruz. (Not: In Percent seenei yzde, In Megabytes seenei MB )

Maximum File Size blmnde ise veri taban dosyamzn en fazla hangi boyuta

kadar byyceini belirliyoruz. Eer herhengi bir limit koymak istemiyorsak Unrestricted

File Growth seeneini semeliyiz.

Path: Oluturulan dosyalarn depolanaca konumun belirlendii blmdr.

OK butonuna tklayarak veri taban oluturma ilemini tamamlyoruz.

40

Resim 2.4: Object Explorer penceresi

Veri taban oluturmak iin SQL sorgular da kullanabiliriz. ncelikle sunucu

zerinde sa tua tklayalm. Alan menden New Query seeneini seelim.

Resim 2.5: Sunucu zerinde yeni sorgu sayfas ama

SQL sorgumuz aadaki ekilde olacaktr:

Resim 2.6: Veri taban oluturmak iin kullanlan SQL sorgusu

41

CREATE DATABASE: Bu komut ile veri taban oluturmaya balyoruz.

ON PRIMARY: Veri taban dosyamzn primary grupta oluturulmasn salyoruz.

NAME: Veri tabanmzn ismini tanmlyoruz.

FILENAME: Veri taban dosyamzn disk zerindeki konumunu belirtiyoruz.

SIZE: Veri taban dosyamzn balang boyutunu belirliyoruz.

MAXSIZE: Veri taban dosyamzn maksimum ulaaca boyutu belirliyoruz.

UNLIMITED atamas yaparak snr koymayabiliriz.

FILEGROWTH: Veri taban dosyamzn genileme boyutunu belirtiyoruz.

LOG ON: Veri taban dosyamza ait log dosyasnn oluturulmasn salyoruz.

2.2. Kullanc Tanmlama

A veri taban yazlm zerinde tanml bir kullanc oluturmak iin Object Explorer

penceresinde SecurityLogins dm zerinde sa tua tklyoruz. Alan menden New

Login seeneini seiyoruz.

Resim 2.7: Object Explorer penceresi

42

Karmza Login New penceresi gelecektir.

Resim 2.8: Yeni kullanc penceresi

Login name ksmna oluturacamz kullanc iin bir isim tanmlyoruz. Eer kimlik

denetimlerinden Windows authentication seilecek ise bu ksma yazacamz ismin

Windows iletim sisteminde tanml kullanclardan olmasna ve oturum ama yetkisi olan

bir kullanc isminin olmas gerektiine dikkat ediniz. Bu ilem iin Search butonunu

kullanabilirsiniz.

43

Default database ksmnda oluturulan kullanc iin varsaylan veri tabann

belirtiyoruz.

Resim 2.9: Yeni kullanc penceresi

rnek Uygulama:

Login name blmne Meb_user yazyor, kimlik denetimi seeneklerinden SQL

Server authentication seeneini seiyoruz. Password blmne herhengi bir ifre atyoruz,

Confirm Password blmne Password blmnde belirlediimiz ifrenin aynsn

yazyoruz. Default database blmnde ise master seip OK butonuna basarak kullanc

tanmlama ilemini tamamlam oluyoruz.

44

Resim 2.10: Object Explorer penceresi sunucu stndeki kullanc listesi

Yukardaki resimde grld gibi kullancmz oluturuldu. Ayarlarn geerli olmas

iin a veri taban yazlmn kapatp tekrar ayoruz.

Not: Eer yeni oluturduumuz kullanc hesab ile a veri taban yazlmna giri

yaparken aadaki resimde grlen hatayla karlarsanz yapmamz gerekenlere bir

bakalm.

Resim 2.11: Sunucuya balanma hatas penceresi

45

ncelikle a veri taban yazlmna Windows authentication modunda balanyoruz.

Object Explorer penceresinde sunucu zerinde sa tua tklyoruz. Alan menden

properties(zellikler) seeneini seiyoruz.

Resim 2.12: Object Explorer penceresi

46

Server Properties penceresi karmza gelecektir. Sol taraftaki menden security

seeneini seiyoruz.

Resim 2.13: Sunucu zellikleri penceresi

Server authentication blmnde SQL Server and Windows Authencitation mode

seeneini seip OK butonuna tklayarak pencereyi kapatalm. Ayarlarn aktif olmas iin a

veri taban yazlm hizmetinin yeniden balatlmas gerekmektedir.

47

Resim 2.14: Hizmetler penceresi

Denetim Masas Ynetimsel AralarHizmetler yolunu izleyerek Hizmetler

penceresini aalm. SQL Server bulup hizmetin yeniden balatlmasn salayalm.

48

2.2.1. Veri taban zerindeki Roller

Resim 2.15: Veri taban kurallar listesi

Rol Ad Aklama

db_owner Veri taban zerinde tm yaplandrma ve bakm ilemlerini

gerekletirebilir ayn zamanda veri tabann da silebilir.

db_securityadmin Veri taban zerinde tanml yelerin yetkilerini deitirebilir.

db_accessadmin Veri taban zerinde yetkili kullanclar tanmlayabilir veya tanml

kullanclar silebilir.

db_backupoperator Veri tabann yedekleme yetkisine sahip olurlar.

db_ddladmin Veri taban zerinde veri tanmlama dili (CREATE, DROP, ALTER)

komutlarn altrabilir.

db_datawriter Veri tabannda bulunan kullanc tablolar zerinde veri ekleme,

silme veya gncelleme ilemlerini gerekletirebilir.

49

db_datareader Veri tabannda bulunan kullanc tablolar iindeki verileri

okuyabilir.

db_denydatawriter Veri tabannda bulunan kullanc tablolar zerinde veri ekleme,

silme veya gncelleme ilemlerini gerekletiremez.

db_denydatareader Veri tabannda bulunan kullanc tablolar iindeki verileri

okuyamaz.

public Tm veri taban kullanclarna varsaylan olarak gelen bir roldr. En

dk izin ve ayrcalklarn tamaktadr.

rnek:

Daha nce oluturmu olduumuz Meb_user kullancsna yine daha nce oluturmu

olduumuz Meb veri taban zerinde sadece verileri okuma yetkisi verelim.

Resim 2.16: Object Explorer penceresi

ncelikle Object Explorer penceresinde SecurityLoginsMeb_user kullancs

zerinde sa tua tklayalm. Alan menden Properties seeneini seelim.

50

Resim 2.17: Kullanc zellikleri penceresi

Properties penceresinde solda yer alan seeneklerden User Mapping linkine

tklayalm. Users mappend to this login blmnde hangi veri taban zerinde

yetkilendirme yapacaksak o veri taban yanndaki kutucuu iaretlemeliyiz. Biz MEB veri

tabanna yetki vereceimiz iin MEB yanndaki kutucuu iaretliyoruz.

Database role membership for: MEB blmnde ise veri taban zerinde verilecek

yetkileri seiyoruz. Biz sadece veri tabannda bulunan verileri okumasn istediimiz iin

db_datareader kutucuunu iaretliyoruz.

A veri taban yazlmna Meb_user kullancs ile balanyoruz. Object Explorer

penceresinde DatabaseMEB serinde sa tua tklyoruz. Alan menden New Query

seeneini seiyoruz. Alan pencere bize veri taban zerinde SQL sorgular yazmamz ve

sonular grmemizi salar. Yukardaki resimde grld gibi SELECT * FROM

tblPersonel sorugusunu yazalm ve Execute butonuna basarak sorgumuzu altralm. Eer

tblPersonel tablosuna veri girilmi ise listeme ilemi gerekletirilecektir.

51

Resim 2.18: Sorgu penceresi

imdi de tblPersonel tablosundaki verileri silmeye yarayan DELETE FROM

tblPersonel sorgusunu yazp altralm. Grld gibi Messages penceresindeki hatayla

karlarz. Mesajda bizim MEB veri taban zerindeki tblPersonel tablosunda silme

ilemini gerekletirme yetkimizin olmadn belirtmektedir.

Resim 2.19: Sorgu penceresi

Veri taban zerinde sadece okuma yetkisine sahip bir ye, veri tabanna veri

ekleyemez, gncelleyemez veya silemez.

52

2.2.2. Sunucu zerindeki Roller

Rol Ad Aklama

bulkadmin Bu rol, harici dosyalardan veri almay salar.

Tipik olarak, bu role normal kullanclarn ihtiyac yoktur.

dbcreator

Bu rol, SQL Server iinde veri tabanlarnn oluturulmasn salar. Ayn

zamanda var olan veri tabanlarn dzenleyebilir veya silebilir. Bu

nadiren kullanlmas gereken bir roldr.

diskadmin SQL Server tarafndan kullanlan disk dosyalarn ynetmek iin verilen

roldr.

processadmin Bu rol, sunucu zerindeki ilemleri denetler. Sunucu zerindeki

balantlar sonlandrabilir.

securityadmin

Bu rol, SQL Server oturumlarn denetler. Bu rol ile SQL Server

iindeki veri tabanlarna eriim izni verebilirsiniz. Gvenlikle ilgili bir

rol olduundan dikkatli ve snrl verilmelidir.

serveradmin Bu rol, SQL Server yaplandrmasn ynetir. SQL Server kapatabilir.

setupadmin

Bu rol ile balantl sunucular kontrol edebilirsiniz. ok kullanlmayan

bir roldr. Balantl sunucular oluturmaya ihtiya varsa bu ii zaten

sysadmin rolndeki kullanclar gerekletirmektedir.

sysadmin

En yksek seviyedeki yetkidir.

Bu rol ile SQL Server zerinde her eyi yapabilirsiniz.

Bu rol, sunucu zerinde herhangi bir ilem yaparken hibir gvenlik

testine tabi tutulmaz.

53

UYGULAMA FAALYET Sunucu zerinde yeni bir veri taban oluturunuz. Yine sunucu zerinde bir kullanc

oluturup daha nce oluturduumuz veri taban zerinde yazma hakkna sahip olacak

ekilde ayarlaynz.

lem Basamaklar Aklamalar Sunucuya balannz.

Sunucu zerinde Okul adnda yeni bir veri taban oluturunuz.

Object Explorer penceresinde Database dm zerinde sa tua tklayarak New

Database seeneini seelim. Alan

pencerede gerekli dzenlemeleri yaparak veri

tabanmz oluturalm.

Sunucu zerinde Idare adnda yeni bir kullanc oluturunuz.

Object Explorer penceresinde SecurityLogins dm zerinde sa tua

tklayarak New Login seeneini seelim.

Alan pencerede gerekli dzenlemeleri

yaparak kullancmz oluturalm.

UYGULAMA FAALYET

54

Kullancy olutururken Okul veri

taban zerinde yazma izni olacak

ekilde ayarlama yapnz.

New Login penceresinde solda bulunan menden User Mapping linkine tklayarak

gerekli dzenlemeleri yapalm.

Sunucucuya Idare kullancs olarak balannz.

Object Explorer penceresindeki Connect butonunu kullannz.

Okul veri taban zerinde tblOgrenciler adnda bir tablo

oluturunuz.

Oluturduumuz Okul veri taban altnda bulunan Tables dmne sa tklayarak

alan menden New Table seeneini

seerek yeni bir tablo ekleyelim.

55

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,

kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1 Sunucu zerinde yeni bir veri taban oluturabildiniz fmi?

2 Veri tabani adn doru verebildiniz mi?

3 Veri tabani genileme zelliklerini ayarlayabildiniz mi?

4 Sunucu zerinde yeni bir kullanc tanmlayabildiniz mi?

5 Tanmladnz kullancya herhangi bir veri taban zerinde

yetkilendirme yapabildiniz mi?

6 Sunucuya oluturduunuz kullanc ile giri yapabildiniz mi?

7 Yetkili olduunuz veri tabannda deiiklikler yapabildiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.

Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz

Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

56

LME VE DEERLENDRME Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1. Yeni bir veri taban oluturulurken veri taban zerinde yetkili olacak kullanc hangi blmde belirlenir?

A) Database name B) Owner

C) Database files D) Filegroups

2. Veri taban zerinde tm yaplandrma ve bakm ilemlerini gerekletirme rolu aadakilerden hangisidir?

A) db_owner B) db_accessadmin

C) db_securityadmin D) db_datareader

3. Sunudu zerinde veri taban oluturma rol aadakilerden hangisidir? A) bulkadmin B) diskadmin C) setupadmin D) dbcreator

Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc

yaznz.

4. .., dosyalarn byme oranlarnn ve en ok hangi boyuta kadar byyebileceklerinin belirlendii blmdr.

5. Sunucu zerinde tanml kullanclar . sekmesi altndaki . blmnde listelenmektedir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.

Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME

57

MODL DEERLENDRME Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc

yaznz.

1. Verilerin fiziksel hafzadaki durumlar, birbirleri ile olan iliikileri, kullanclarn bu verilere eriim yetkileri gibi birok detayn ynetildii yazlmlara

.. denir.

2. Hem windows dorulama hem de a veri taban yazlm dorulama yntemlerinin birlikte alt moda denir.

3. Veri taban dosyamz bizim belirttiimiz boyuta kadar dolduysa ve kendini otomatik olarak geniletmesini istiyorsak .. kutucuunu iaretlemeliyiz.

4. ................. rol, veri tabannda bulunan kullanc tablolar zerinde veri ekleme, silme veya gncelleme ilemlerini gerekletirebilir.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

5. Bir tabloda deiiklik yaplan verinin ilikili olduu dier tablo veya tablolarda da ayn ilemin yaplmas ilemine ne denir?

A) Veri Tutarll B) Veri Btnl

C) Veri Gvenlii D) Veri Bamszl

6. Aadakilerden hangisi bir VTYS deildir? A) MySQL B) MSSQL C) Oracle D) XML

7. Farkl senaryolara gre a veri taban yazlm kurulumu ile ilgili seeneklerin bulunduu sekme aadakilerden hangisidir?

A) Planning B) Tools C) Installation D) Resources

8. A veri taban yazlm ierisinde gelen ve baz ilemleri basit bir ekilde yapmamz salayan sorgu ablonlarnn bulunduu pencere hangisidir?

A) Template Explorer B) Object Explorer

C) Object Explorer Details D) Template Utility

9. Veri taban zerinde yetkili kullanclar tanmlayabilen veya tanml kullanclar silebien rol aadakilerden hangisidir?

A) db_securityadmin B) db_accessadmin

C) db_ddladmin D) db_datawriter

10. Sunucu zerinde en yksek yetkiye sahip rol aadakilerden hangisidir? A) processadmin B) serveradmin C) sysadmin D) setupadmin

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.

Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

MODL DEERLENDRME

58

CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI

1 Veri taban

2 Veri tutarszl

3 Database Engine

4 Windows Authentication

5 A

6 C

7 B

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1 B

2 A

3 D

4 Autogrowth

5 Security-Logins

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 Veri taban Ynetim Sistemi

2 Mixed Mode

3 Enable Autogrowth

4 db_datawriter

5 B

6 D

7 C

8 A

9 B

10 C

CEVAP ANAHTARLARI

59

KAYNAKA

http://tr.wikipedia.org/wiki/Oracle_Database http://www.microsoft.com/sqlserver/2008/tr/tr/overview.aspx

KAYNAKA

http://tr.wikipedia.org/wiki/Oracle_Databasehttp://www.microsoft.com/sqlserver/2008/tr/tr/overview.aspx