Bioloke metode lijeenja u psihijatrijiProf. dr. sc. Draen Begi

BIOLOKA TERAPIJAPsihofarmakoterapija Elektrokonvulzivna terapijaTranskranijalna magnetna stimulacijaNeurofeedbackFototerapijaRegenerativna terapijaNeuromodularna terapijaHormonalna terapija

PSIHOFARMAKOTERAPIJAANKSIOLITICIHIPNOTICIANTIPSIHOTICIANTIDEPRESIVISTABILIZATORI RASPOLOENJALIJEKOVI U TRETMANU OVISNOSTI

ANKSIOLITICILijekovi koji ublaavaju ili uklanjaju anksiozne fenomeneSmanjuju napetost, uznemirenost, agitiranostNe oteuju spoznajne i opaajne proceseNisu uinkoviti u djelovanju na depresivne i psihotine simptome, ali se i kod njih koriste kao dodatna terapijaIzazivaju hipnotski uinak (hipnotici)

Povijest anksiolitikaAlkohol, opijati, bromidiBarbiturati (derivati barbiturne kiseline): Mali terapijski indeks, indukcija jetrenih enzima, zlouporaba i ovisnost, veliki broj smrtnih ishoda kod predoziranja Klorpromazin (1952.)Benzodiazepini: Klordiazepoksid (1957.)Nebenzodiazepinski anksiolitici (buspiron), antidepresivi (SSRI), beta blokatori

Mehanizam djelovanjaBenzodiazepini djeluju na GABA A receptoreReceptorski kompleks GABA A sastoji se od veznog mjesta za benzodiazepine, klornog kanala i molekule gabamodulinaPotrebne su 2 GABA molekule da bi se otvorio klorni kanal; tada je receptor aktiviranBenzodiazepini djeluju preko svoga veznog mjesta i inhibiraju gabamodulin, pa endogena GABA moe lake izvriti svoju funkcijuBenzodiazepini bez GABA-e ne mogu djelovati

IndikacijeAnksioznost (GAP, panini poremeaj, fobina stanja, depresija, shizofrenija)PTSPOpsesivno kompulzivni poremeajSindrom sustezanjaNesanicaEpileptina stanja

Najznaajniji predstavniciDiazepam (Apaurin, Normabel, Diazepam): Jak anksiolitiki i antikonvulzivni uinak; 4-40 mg Lorazepam (Loram, Lorsilan, Tavor): Brzo stvara ovisnost; 2-8 mgOksazepam (Oxazepam, Praxiten): 45-90 mgKlonazepam (Rivotril): Anksiolitik i antiepileptik, 1-8 mgAlprazolam (Xanax, Xanax, Helex, Misar): Benzodiazepin 2. generacije, osobito djelotvoran kod paninih ataka, 2-6 mg

Benzodiazepinski hipnotici Registrirani u HrvatskojNitrazepam (Cerson, Mogadon): 5-10 mgFlurazepam (Fluzepam): 15-30 mgMidazolam (Dormicum): 15 mg Neregistrirani u nas

TriazolamTemazepam

Nebenzodiazepini Anksiolitici

Buspiron (Travin) Azaspirodekanedin, inhibira pranjenje 5-HT neurona i smanjuje serotoninergiku aktivnost. Doza 20-30 mg. Rezistentnost na buspiron kod bolesnika koji su ranije uzimali benzodizepine.

Hipnotici

Zolpidem (Sanval, Zonadin) Imidazopirin, 5-10 mg. Skrauje vrijeme uspavljivanja, odrava fazu dubokog spavanja, smanjuje broj nonih buenja.

Zaleplon (Zan)

ANTIPSIHOTICILijekovi koji uklanjaju ili smanjuju psihotine simptome (sumanutosti, halucinacije)

Stari naziv neuroleptici

Mehanizam djelovanjaImaju antipsihotini efekt, a pritom ne sedirajuReduciraju psihomotornu aktivnostProizvode parkinsonizam kod ljudi i katalepsiju u ivotinjaImaju jaki afinitet prema D2 dopaminskim receptorimaDjeluju i na 5-HT2 i NA receptore

IndikacijeShizofrenija i slini poremeajiPsihotina depresija i manijaPsihoza u sklopu drugih psihijatrijskih poremeaja (demencija, poremeaj linosti, PTSP)Psihoze u sklopu somatskih bolesti (simptomatske psihoze)

Najznaajniji predstavnici - klasiniBazini (sedativni): Klorpromazin (Largactil), promazine (Prazine), levopromazin (Nozinan), tioridazin (Melleril)Potentni (ciljani): Haloperidol (Haldol), flufenazin (Moditen) Sulpirid (Sulpirid, Eglonyl)

Najznaajniji predstavnici - atipini Klozapin ( Leponex)Olanzapin (Zyprexa, Vaira)Risperidon (Rispolept, Risset)Quetiapine (Seroquel)Ziprasidon (Zeldox)Sertindol (Serdolect)Amisulpride (Solian)

Aripiprazol (Abilify)Zotepin (Nipolept)

ANTIDEPRESIVILijekovi koji smanjuju depresivne simptomePrimjenjuju se kod depresivnih poremeajaKoriste se kod svih psihijatrijskih poremeaja gdje postoji depresivnostSve znaajnija indikacija su anksiozni poremeaji

Najznaajniji predstavniciTricikliki: Amitriptilin (Amyzol), klomipramin (Anafranil)Tetracikliki: Maprotilin (Ladiomil)Inhibitori MAO: Moklobemid (Aurorix)Selektivni inhibitori ponovne pohrane serotonina (SIPPS): Fluvoksamin (Fevarin), fluoksetin (Prozac, Portal, Fluval), paroksetin (Seroxat, Deprozel), escitalopram (Cipralex), citalopram (Citalon)Noradrenergiki: Reboksetin (Edronax)Dualni: Mirtazapin (Calixta), venlafaksin (Velafax XL. Alventa), bupropion (Wellbutrin)

Nuspojave antidepresivaSuha usta, opstipacija, retencija urina,Tahikardija, hipotenzijaSedacija, porast tjelesne teineGlavoboljaSpolne smetnje

STABILIZATORI RASPOLOENJAINDIKACIJA: Bipolarni afektivni poremeaj

MEHANIZAM DJELOVANJA: Stabilizacija neuronske membrane

PREDSTAVNICI: Litij, karbamazepin (Tegretol), valproat (Depakin chrono), lamotrigin (Lamictal, Lamal)

LIJEKOVI U TRETMANU OVISNOSTIDisulfiram (Antabus, Tetidis)

Metadon (Heptanon)

Elektrokonvulzivna terapija (EKT)U oboljelih od shizofrenije i epilepsije uoeno je povlaenje shizofrenih simptoma nakon epi atakeCerletti i Bini 1933.Nativni oblik EKT-aDanas se EKT primjenjuje na potpuno drugaiji nain i uz pristanak bolesnika

Indikacije za EKTApsolutne: Katatona shizofrenija

Refrakterna (reistentna) depresijaRelativne:Kronificirane psihozeBAP koji ne reagira na uobiajenu terapijuTeki oblici OKP-a

Transkranijalna magnetna stimulacija (TMS)Primjena magnetnog polja iznad glave izaziva magnetno polje suprotnog smjera u modanom tkivu20-ak aplikacijaTerapijski uinciKratkotrajne nuspojave

Indikacije za TMSDepresija

Anksiozni poremeaji

Poremeaji linosti

Neuroloke i somatske indikacije

Biofeedback

EMG biofeedbackMjerenje psihogalvanskog refleksa (PGR)Varijabilnost sranog ritma (HRV)Hemoencefalografski biofeedbackEEG biofeedback Neurofeedback

Indikacije za neurofeedbackAnksioznost (fobije, panini poremeaj, opsesivno-kompulzivni poremeaj, PTSP)Depresivnost (depresija, BAP)Hiperkinetski poremeaj (ADHD)Potekoe uenja, smetnje koncentracijePsihoorganski poremeajShizofrenija

*