Besart L. HAJRIZI

BIZNESI I VOGËL DHE I MESËM

BIZNESI I VOGËL DHE I MESËM

I

PERKUFIZIMI I BVM

Biznesi i Vogël dhe i Mesëm

1. Përkufizimi i biznesit të vogël dhe të mesëm - BVM

2. Specifikat e BVM-së

3. Rëndësia e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme – NVM - në ekonominë e tregut

4. Bizneset e vogla dhe bizneset e mëdha

5. Bizneset e vogla dhe rritja ekonomike

6. Inovacionet dhe bizneset e vogla

7. Bizneset e vogla dhe krijimi i vendeve të reja të punës

Nuk ka ndoni përkufizim apo kriter rreth përcaktimit të termit ndërmarrje

përkatësisht biznese të vogla dhe të mesme (NVM/BVM)

Mexhithatë disa nga karakteristikat që e bëjnë të dallojnë bizneset

nga njeri tjetri janë të dukshme,si

Salloni I ondulimit,piceria, duqanet.servis për automobila - janë

biznese të vogla

Fabrika e mobileve,autobusëve - janë biznese të mëdha

Ajo cka është e vogël në një indusrti

për nga vëllimi I shitjeve

I të ardhurave,ose

I të punësuarve

ajo që është e vogël në një industri ,mund të jetë e madhe në një industri tjetër.

1. Përkufizimi i biznesit të vogël dhe të mesëm – BVM

Kriteret për përcaktimin e një ndërmarrjeje si të vogël apo të mesme janë:

Menaxhmenti i firmës është i pavarur dhe zakonisht menaxherët janë edhe pronarë

Kapitali është në pronësi të një individi ose një grupi të vogël

Regjioni i shtrirjes kryesisht është i vogël, ndërsa të punësuarit dhe pronarët janë nga i njejti rajon.

Madhësia relative e firmës në korniza të industrisë patjetër duhet të jetë e vogël kur krahasohet me ndërmarrjet më të mëdha në atë rajon.

1. Përkufizimi i biznesit të vogël dhe të mesëm – BVM Qasjet e ndryshme në përkufizimin e BVM

Si kritere mund të konsiderohen edhe këto:

Biznesi duhet të jetë I pavarur

Biznesi nuk duhet të jetë dominant në rajontë

cilin vepron

Numri I të punësuarve

Të hyrat nga shitjet

Në tëorin dhe praktikën e vendeve Europjane,në mënyra të ndëryshme është e përcaktuar

madhësia e NV

Francë

Më pak se 10 të punësuar,janë ndërmarrje

shumë të vogla

Prej 10-49 të punësuar,janë ndërmarrje të vogla

Prej 50-500 të punësuar,janë ndërmarrje të

mesme

Mbi 500 të punësuar,janë ndërmarrje të mëdha

ITALI

Prej 1-19 të punësuar,janë MIKRO –ndërmarrje

Prej 20-99 të punësuar,janë ndërmarrje të

vogla

Prej 100-499 të punësuar,janë ndërmarrje të

mesme

Gjermani

Prej 0-49 të punësuar,janë ndërmarrje të vogla

Prej 50-499 të punësuar,janë ndërmarrje të

mesme

Unioni Europian UE

Prej 1-9 të punësuar,janë

MIKRO –ndërmarrjese/bizne

Prej 10-49 të punësuar,janë ndërmarrje/biznese

të vogla

Prej 50-249 të punësuar,janë

ndërmarrje/biznese të mesme

Francë

Ndërmarrje shumë të vogla –përfacojnë 90%të të

gjitha llojeve të ndërmarrjeve,të cilat punësojnë

1/6 e të gjithë fuqisë punëtore.Këto janë

ndërmarrje që kanë më shumë se 10 të

punësuar

70% të të gjitha ndërmarrjeve-një prona

20% të ndërmarrjeve- dy pronar

10% të ndërmarrjeve- kanë formen e kooperatave

dhe organizata joqeveritare

Itali

Ndërmarrjet e vogla përmbajnë 90% të të gjitha

ndërmarrjeve industriale dhe absorbojnë 83,4%

Kosova

Mikro ndërmarrjet përmbajnë 98,5% të të gjitha

ndërmarrjeve,

Ndërmarrjet e vogla përmbajnë 1,3%

Ndërmarrjet e mesme përmbajnë 0,2%

Unioni Europian UE

Ndërmarrjet e vogla përmbajnë 98% të të gjitha

ndërmarrjeve industriale

Përkufizimi i biznesit të vogël dhe të mesëm – BVM

Sipas UE-së BVM ndahet në tri kategori :

Ndërmarrjet/bizneset mikro 1-9 të punësuar

Ndërmarrjet/bizneset e vogla 10-49 të punësuar

Ndërmarrjet/bizneset e mesme 50-249 të punësuar

Koncept i cili është i pranuar edhe nga Institucionet e Kosovës

Biznesi i Vogël dhe i Mesëm

Dallimet e biznesit të vogël dhe të madh: Marrja më e shpejt e vendimeve

Fleksibilitet në i madh

Centralizim më i madh gjatë marrjes së vendimeve, strukturë më e thjesht organizative

Ndikim i madh i pronarit, komunikim i drejtëpërdrjet prej lart posht

Planifikim formal i thjesht

Pjesëmarrje e kufizuar e punëtorëve në vendimmarrje, më pak nivele të menaxhmentit

2. Specifikat e BVM-së

Karakteristikat e ndërmarrjeve të vogla janë:

Inovacionet

Puncsimet

Fleksibilteti

Marëdhëniet direkte gjatë punës

Mundësia e punësimit

Menaxhimi nga një person

Kapitali i kufizuar

Pavarësia

2. Specifikat e BVM-së

Karakteristikat e ndërmarrjeve të vogla janë:

Inovacione Ndërmarrjet e vogla përfaqësojnë

burimin natyrore dhe kështu I

sigurojnë kanalet jashtë

institucioneve për kreativitet.

Zbulimet dhe inovacionet, p.sh.

Klimatizimi,streptomicina,ngjyra

natyrale e televizionit,etj,të cilat të

ariturat I shfrytëzon ndërmarrjet e

mëdha

Shumë produkte të reja rrjedhin nga

ndërmarrjet e vogla

Ndërmarrjet evogla kanë bë më shumë

se gjysmën e zbulimeve në tridhjet vitet e

fundit

Punësimi

Ndërmarrjet e vogla përfaqësojnë

burimin të punësimit.

Fusha e veprimit të NVofro mundësin

për punësime të reja

Ndërmarrjet e vogla punësojnë

numër të madh të punëtorëvë dhe

mundësit e reja për punësim tregojnë

rritje dhe ndikimin e tyre ne

ekonomin kombëtare

Në vitet e tetëdhjeta dhe shtatëdhjëta

NV kanë krijuat afër 80% të

punësimevetë rej të vendeve të punës

Fleksibiliteti

Nënkupton aftësin e ndërmarrjes që të

ndërrojë aktivitetet dhe të reagojë shpejt

Në ndryshimet e tregut lokal.

Fleksibilitet nënkupron në asotiment,

Cmime,Lokacion

Nënkupon ndërim të aktiviteteve në driten

E ndryshimeve të kushteve të tregut dhe

përshtatje të kapacitetit kushteve të tregut

Menaxhimi nga një person

BVM menaxhohet nga një person I cili ka

autoritet dhe përgjegjësi

Pronaret dhe menaxheret I marrin të gjitha

vendimet strategjike dhe taktike që janë

të lidhura me zhvillimin dhe punësimin

Kapitali I kufizuar

Për pronarët në fazen fillestare të

zhvillimit, karakteristik janë mjetet e

Kufizuara financiare.

Bëhët fjalë për asete të kufizuara të xhiros

që përdoren për mirrëmbajte të

paisjeve, financim të kufizimeve me lënd të

Parë, financim të stoqeve. etj

Pavarrësi

NV I karaterizon pavarësia

Kanë më shumë inciativë,shpikje dhe

ambicie

Faktorët kontribues të BVM-së në ekonominë e tregut:

Kontributet në proceset e ndryshimeve teknologjike

Kontributi në sjelljen e konkurencës së shëndosh

Hapja e vendeve të reja të punës

Oferta e pasur e prodhimeve në tregun vendor

3. Rëndësia e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme – NVM - në ekonominë e tregut

Ekzistojne dy mendime rreth bashkëjetesës së biznesit të vogël dhe atij të madh.

Mendimi se:

Bizneset e vogla i shmangen biznesit të madh dhe si e tillë nuk i konkurrojnë asaj dhe

Bizneset e vogla i konkurrojnë biznesit të vogël

4. Bizneset e vogla dhe bizneset e mëdha

Bizneset e vogla njohen për aftësitë e tyre për fleksibilitet, pra rëndësia kryesore e bizneseve të vogla qëndron në aftësinë e tyre për të ju përshtatur ndryshimeve.

Bizneset e vogla nën kushtet e jashtëzakonshme kanë implikime të dyfishta:

Rrethina turbulente

Mungesa e resurseve

Pas viteve të 80-ta janë analizuar dimensione të ndryshme të fleksibilitetit

4.1 Bizneset e vogla dhe koncepti i fleksibilitetit

Varësisht nga kërkesa e produktit apo shërbimeve adaptohen strategji të ndryshme, p.sh. kur :

Kërkesa nuk ka fluktuime/ndrushime atëherë adoptohet strategjia me efiçiencë më të madhe apo kur

Kërkesa ka lëvizje të mëdha atëherë duhet adoptuar strategji fleksibile

Nga studimet empirike është vërejtur se bizneset e vogla veprojnë në tregjet me fluktuime ndërsa bizneset e mëdha në ato ku nuk ka stabilitet të kërkesës

4.2 Fleksibiliteti dhe fluktuimet në kërkesë

Ndryshimet në teknologji kanë ndikim të madh në shkallën e prodhimit dhe në produktin miks.

Tekonologji fleksibile kanë bizneset e mëdha e jo ato të vogla për shkak të resurseve në dispozicion.

Ndryshimet nëpërmjet programimeve të reja komjuterike mundëson arritjen deri tek ndrushimi më i lehtë i produkteve

4.3 Fleksibiliteti dhe ndryshimet në teknologji

Për shkak të pamundësisë së fleksibilitetit në teknologji bizneset e vogla mbështetjen e gjejnë në fleksibilitetin në aspektin organizativ

Bizneset e vogla kanë :

Strukturë të thjesht organizative

Detyrat dhe raportet janë të qarta

Lehtësia në qasje në rrjetet e bizneseve tjera shtë e madhe

4.4. Fleksibiliteti dhe çmimet

Ndër arsyet kryesore të cilat ndikojnë

në çmim janë:

Aftësia e biznesit për informata

Elasticiteti I kërkesës

( produkte alternative – rritja e kërkesës për një produkt të një biznesi të madh mundëson rritjen e një produkti me çmim më të ulët të një biznesi të vogël )

Vazhdon - Fleksibiliteti dhe çmimet

Teoria e neoklasikëve e rritjes bazohet në premisën se rritja e një vendi është rezultat i zhvillimit teknologjik e cila më pas shkakton një nivel të kursimeve dhe investimeve të cilat rrisin kapitalin për orë të punës e si rezultat rrijen ekonomike të një vendi. Arsyet kryesore të rritjes ekonomike janë: Rritja e konkurrencës dhe Rritja e numrit të bizneseve të vogla që si rezultat ka

inovacione të ndryshme, p.sh në: Produkte Teknologji etj.

5. Bizneset e vogla dhe rritja ekonomike

Sipas neoklasistëve dhe pasardhësve të tyre

dija është shkaktare për rritje të ekonomisë ndërsa për një qëndrueshmëri të rritjes ata e vënë inovacionin në qendër.

Edhe ndërmarjet e mëdha edhe ato të vogla kanë ndikim në procesin e inovacioneve

6. Inovacionet dhe bizneset e vogla

Bizneset e vogla ofrojnë një numër të madh të inovacioneve e që si derivat kanë: zhvillimin eknomik, si dhe hapjen e vendeve të reja të punës Efekti i spin – off-it

Largimi nga ndërmarrja e madhe me një përvojë të lartë Hapja e një biznesi të vogël Përmirësimi i produkteve të trashiguara nga biznesi i

madh Zvoglimi i papunësisë Rritja ekonomike.

7. Bizneset e vogla dhe krijimi i vendeve të reja të punës