Bjärköarätten

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Early medieval nordic urban law code

Citation preview

[Bjrkartten]

[Bjrkartten]

1.Hr byris birk rtter. Hwilkin sum arf ller rfwir vil sli. biui nstu frndum fyrst falt. a rim by ingum. vili e swa fore t goz giu. sum af arum biuz. a kpin e. wili er eig. sli ee hwar han bst ma. kan ok vara at hans frndr hindr ei err kp innn nat ok iamlang. hauin sian ncti wal ok ng rst ylikt kp at hindr. vtan eer httin vir sinum rim markum. .1. Hwilkin rf ller rft goz vil vt til pant sty. biue fyrst nstu frndum en e inRikis ru. vili er hanum eig l pning vp a t goz. sti a vt ee hwar han ma. Gitr han t goz eig ater lst. vm n dagh e fore lgi. a skal han sum lnt haur. ptir gor mann mtorum ok forskilum hanum ater giua. allt et arffit var btr en lanit.

2.Hwilikin maer hus rywr ok nier takr. ok vil sian t ater vp byggi. kalli til sin nagrann. ok andr doghand mn. ok late ater mellam sitt hvs ok sins nagrann en alin bret knutrum. .1. Engin mar ma sti hemilik hus nstu sinom grann. ller vir aldr mann gatu. vtan han lati ater mellin husins. ok sins eghins gar rigi forrum.

3.Hwilikin mar sum drgher vt knif ok skir sundr brok ller brokabelti af adrum. ok warr forwnnin at han t me wrez hans giori. en o at han skai hwarti hanum ller skapum hans. bte sex markr. fore skyrin. ller vari sik me sex mannum. .1. Hwilikin mar slghin varr ller sarghar. kunnughi .i. sta vitnum. ok nagrannum n t giori. ok foghotnum oc raz mannum. ok viti t eig sian adrum manni. vitir han sian adrum. bte re markr.

4.Hwilikin man krir a annan fore foghtanum ok raz mannum. ok hin byur sik til btring ok alln rt. later sin n kiri. sik eig nhi at foghtns oc ramann dom. vtn kirir t sama a han i adrum kpsta. ok wrr r laghlik till wnnin. bte .XII. markr silfs.

5.Hwilikin sum lane takr. af andrum nokot. r vir skal han haua re vitnis mn. ok e samu a han lanit ater gilder. Girs t vtan vitni. ok krfs riggi mark gil af nokrom ller oc y minn. lggi fram swa mykit sum han vier kinnis. ok vri sik me en sins ee. .1. krfs gil. mera en re markr. ok til sex markr. ller ok er mellum. wri sik me riggi mann ee. krfs sex mark gial ller mer en sex mark. wri sik me sex mannum.

6.Hwilikin sum sl nokot. ok n sum kpt haur. lggr a sit merki. halder n sum salde. vm n dagh ok annan dagh til sol sesz. sl han t goz innn mm tim arum. bte re markr. vil oc n sum kpti kpit vir sighi. ok vir sighr eig annn dagh for sol ster. ok vil t kp sin eig hald. bte re markr. ok sian ma han sum salde me foghtns rai ll twggi ramann vitnum sli sit goz hwem han silver vill. .1. kpir oc nokor nokot. ok lggr eig mrki sit a. hwilikin err sum t vil vir sighi. en saldi ller kpti. Hwilkin sum kpir af adrum nokot. giwr r vpa goz pning. hwilikin er salt havr ller kpt. ok vil han t vir sighi. giui ater ller oc beis ater a eem sama dagh. ller a adrum dagh fore sol str. gr er eig swa innan mm tim. hwilikin er sum kpit sian ater brytr. ok vil t kp eig hald. bte re marker. .2. nu kan mar kp oc giwr a fsti pning em sum salde. Nv wir sighr hwarghin er t kp a eem dagh ller a adrum fore sole str. vir sighr sin n salde. givi ater ylik tu slik han tok. ok gilde likpit. a en hin vir sighr sum kpti. havi firi giort swa mykit sum han hanum andwarai sum saldi. ok gilde o likpit.

7.kan swa vara at twe mn kiw ok rtt mellin sin. ok vili eig stand foghtns om oc ramann dmpdom. ok saghum a almnnigx by mot. vtn beis biscopsins laghbok. oc annn rt skriwaen fore ramannum sik vp lses. Hwilikin er er til riggi ganger. a bte foghtanum oc ramannum half mark.

8.Hwilikin sum kombr me skip i hampn. t goz han hawr hit. ok frt. fre t fyrst in til lanz i hus oc i full gmo. sin skal han foghatnum kunnukt gr. ok byua hanum falt ylik goz han frt hawr. foghatin a han frmi ok fora innn re dagha. fyrr ma han encti sli. .1. Hwilikin mar i meru skipi ller minnu kpir vtn korn ok sil. ok varr er forwnnin at. bte re markr. ller vri sik me rim mannum. o lowaz los farum sild ok lin sli i sinum skipum. ok o me em skilum at frin all andr sin vrning fyrr in til lanz. .2. Hwilikin sum stighr i annars bat. ok kpir i hanum nokot. warr han r me wnnin. bte re r warr han eig til wnnin. vri sik me rim mannum. .3. Ok mogho mn almnniligh hwarstat kp ee mn marknin standr. swa sum fran pikiszdaghum ok til martins mssu. mllin e ytrstu sum byrin hawr byght fra sunnn oc til noren.

9.Hwilikin man sum vil kir a annn falli saman reer sakir at mestu. vndir enni kiru e hwat han vil hlst ivir han kir fir sakin ma til lggi en swa kan vir orw. vtn t forvinnis at et gioris fore haz skyld oc illwili. .1. Nv kan mar sik me ee vri. fylli n e a rim lagha daghum er nst kom. fyllir han eig sin e men en tim. a r han fallin fore sakin. oc bte re markr til rskiptis borghnman a by e graranom innn enn tima fyr r sakt. wil grarin eig hr ein. hr a borghaa mennin ein. ok r ptir a fylli han fore domarnom me sinum ee hwat han hore. Wghfarandi man a n sam dagh e gang sum han e fsti vm a em dagh r esrt ok egangit. en skipra vri sik me sinum ee i hampnum. Riandi man nst sinum hstum. .2. hwilikin man sum e fstir vm n tim han ma eig swri. lati sik vm smi me em sum han ein fst hawr. vm n dagh. han ma ein fylla vp a. .3. hwilikin pant takr af nokrom. sian haur n pant laghlik vp buit. ptir gora mann virning ok mtorum. er pantrin btri en gildit r. er oc pantrin vrri. en han vt stti. gialdi ater alt et sum i gialdit sat er. .4. Hwilikin mar sum e festir ok forsumar han a fyll ller falz at laghum. bte re marker.

10.Hwilikin man annarz bat takr vtan eghndans orlof. bte re r. fore at han i stgh. ok re or fore at han or stg. .1. Takr mar manz hst olowandis. bote re r fore at han vp stegh. ok re or fore at han nir stegh.

11.Hwilikin sumfore iufn hawr eig fyr grippin varit. fa han stil. fore minn ma han eig hngi. en fore ena mark. rum mist han fore halmark. ller brennis me iarne. for minn en half mark ma iuf sla til stupv. .1. Warr nokrom iufnr vitr ivir nokot ing. ok han gripir til sins fang manz. oc oppinbarer han. ok han leir sik af hendi oc til annars. ok en leir oc fra sik. en sum t wrr swa sensto til let. ok han giter eig let. til annars. swari a han firi iufnain. .2. r et n iufnar. at han gar eig a lif sins va. ok varr han eig fangin. wri sik me rim mannum. kan t gang a lif sins va. vri sik me sex mannum. .3. Stil kon standi ylikin dom oc ylikin rt sum man. vtn konor skulu liuandis i ior graws. fore swa mykit ypti sum mn hngis. .4. Warr kon fangin me stil oc er hun olt. n henni sak giwr. skal hana gim r til barnit fth r. ok giri sian henn rt. .5. Hwilikin iuf gripir oc a hndir me fullum iufn. ller oc me andrum kostum stolnum. oc a hndir me fullum iufn. ller oc me andrum kostum stolnom. oc slppir sian iufwinum wrr han r me forwnnin. bte .XL. markr. warr han eig til wnnin. vri sik me sex mannum. .6. Wr iufwr fangin me stil ok kombr i stupugrewns hus. ok i stasins iarn. stupugrewn a gm han alt t til hans rttr girs. latr han han vndn rym fyr. a gild sin hals. for s hals. Hwilikin sum kombr til stupunn oc sz r .i. gme n at hanum sum hanum sak giwr me stasins hilp. .7. Witis manni sak swa mykin at han orf borghand man wir. leiz ivir ry strti i stadinum. far han eghi n a borghan for sik me foghotans oc ramann lovi oc gowili. stiz a han i bysins iarn.

12.Hwar sum gangr hem at manni me wrz heni. ok vindr a han vrz vrk. gr han blan. ok blooghn. ru r til sex mann vitni hwarn wghin. own hans gar ller nian. bte fult kononx ezsre. fyst firitighi markr kunuginum sundrlik. ok XL. markr til rskiptis. ru eig witni til. ok komber a op ok a kallan. a skulu tolf mn wri han. ller fell e sum ware bymn ru. ok rai halwi nm hwar er. warr man wrr a gatum oc gen ltum. flyr annar vndn. ok i annars manz hus. hwar sum t halz r i stainum. warr er bla oc blooghr. bte XL. markr. ller vri sik me sex mannum. Drpr han. han a bte atttighi. markr til rskiptis. .1. Hwar sum gr arum valz ller wrz vrki i kirkiu ller i kirkiu gari. han havr brutit kononx esre. btis sum hemgang. .2. Drpr mar annan a aldra mann torghe. fore miindagh. bte atttighi markr. drpr ptir miindagh fullum sarum. orf vir bai lin. ok lkir. bte .IIII. markr oc tiughu. n til ru twggi mann vitni. ru eig vitni til. a vri sik me sex mannum. wrr man sarghar. ptir miindagh. ru til riggi mann vitni. bte Xii. markr. ru eig vitni til. a vri sik me sex mannum. blosar i holdi fore miin dagh niu markr. i hofe .XII. markr. t er twggia mann vitni ller sex mann eer. blosar i huldi ptir miin dagh sex markr. i hofi niu markr. t er twggi mann vitni ller sex mann eer. Pust oc hardragh re markr. en ryggi mann vitni ru til. ller vri sik me rim mannum. .3. Hwar sum annan drper i bastuwu. liggi i twbte en sex manna vitni ru til. ru eig vitni til. vri sik me XII ramannum. alt t i bastuwu giors sarum ller drapum. liggi alt i twbte. samu lagh ru vm hmilik hus. .4. warr kon ller m wal takin. ok warr mar laghlik til wnnin me sex mannum. hawi fore giort halsinum ller XL. markum. ru eig sex mann vitni til. ller vri sik me XII. ramannum

13.Swa mykin fri hawr man i sinu skipi. hwat t er mer skip ller minn sum silsins husi. liggr skip bryggiu lghi. varr r mar. vt byris castr me wrz hendi. vt a sion. bte XII. markr. kastr in til lanz bte sex markr. vm han varr vir bundin. me twgi mann vitnum. ru eig vitn til. a vri sik me sex mannum. Liggr skip i akkirs lghi hwart mar warr hestz vt byris castr. ru til twggi mann vitni. bte XII. markr. ru eig vitni til. a vri sik me sex mannum. .1. Kaster man annan me vrez hendi af sinni bolabro. ller garz bro. bte sex markr. en twggi mann vitni. ru til. ru eig vitni til. vri sik me sex mannum. .2. Alla a sakir sum bryts mellum lyos oc konungx hampn. i. konungx hampn. e skulu allr bts ptir los rt. allr e sakir i arum langum oc arum staum. varr t eig formnt fyr en e kom i kununx hampn. a btes t alt ptir stasins rt.

14.Wrr manz bain ghum ut slghin sva at ncti kan sea. bai ron swa at lyzn lstis. ller nsr af hognr. ller tung vt skurin. ller bar hendr af hugnr. ller ba ftr ller skap me skapti. essin all btes hwart me XL. markum. en sex mann vitni ru til. ru eig vitni til. vri sik me XII. ramannum. oc rai halwi nm. Hwar sum stingr vt annat gh a manni. bte .XX. markr. lstir annt r. bte XX markr. annn fot nn kn. XX markr. n twggi mann vitni ru til. ru eig vitni til. wri sik me mannum. Hwgger af fot owan kn. bte XL. markr. n til ru sex mann vitni. ru eig vitni til. vri sik me .XII. ramannum. oc rai halwi nmp. .1. Hwar sum huggr manz umling af. t r tiu mark bot. Hwar sum huggr af al annur fingr me eno huggi. bte XX. markr. Hwggr han af en fingr af em fiurum. bte VI. markr til rskiptis. oc re markr sundrlik malseghendum fore sar ulit. Hwggr han af en li af fingri. bte oc .VI. markr fore et. oc malseghendum sunderlik re markr fore sar ulikt. en twggi mann vitni ru til. ru eig vitni til. vri sik me VI mannum. Hwggr man fingr hanz swa at han krumpnr in a low. ller stander listarker. bte VI. markr til rskiptis. ng sar boten. en ru twgi mann vitni. ru eig vitni til. vri sex mannum. .2. Slar man vr manni twa wrst ller nirst tender framstu. bte fore hwarri er sex markr. oc hwari andr tan fore re markr. oc vri sex markr me sex mannum. oc re markr me rem mannum. Slar man kinben sundr a manni. swa at mundr warr skilghr af. bte .XX. markr. en til ru twggi mann vitni. ru eig vitni til vri sik me sex mannum. all van lyti i manz nliti sum kan sea ivir wr gatu. hyl hwarti hatter llerhuw. btes me XII markum. en til ru twggi mann vitni. ru eig til vitni. vri sik me sex mannum. .3. Slar man viben sunder a manni swa at han br arm i ftlum. bte sex markr. en til ru twggi mann vitni. ru eig witni. til. vri sik me sex mannum. Slar man armben ovan albogh ller nian sundr ller larben own kn. ller leggi ben nian kn swa at spilk orf. bte XII. markr. n til ru twggi mann vitni. ru eig twggi mann vitni til. vri sik me sex mannum. .4. Hwar sm huggr umul ta af manni. bte .X. markr. huggr af hin andr fyrr i eno huggi bte oc X markr. n ru twggi mann vitni til. ru eig vitni til. vri sik me sex mannum. Hwggr af ena ta. bte sex markr me rem mannum. .5. Slar mar man i howo vtan all frii swa at benlsing komber i. bte XII markr fore sarit. oc re markr fore hwart benit e til ry ru ben vt lst.ru ben flere vt lst. bte eig y mer. ru twgi mann vitni. ru eig vitni til. vri me sex mannum. lkrin skal vitn me twem mannum huru mang ben vt lstos. .6. ngum a man lenger vara en marin r fr gang til kirkiu ller torghx kp sinn lat. .7. warr mar drpin oc kennis ngin vi drapit. giwr rfwingin nokrom manni sak. witni han wir me sex mannum. ller hin drapit witis. wri sik me XII mann ee. .8. Gir mar girning. oc kombr vndn. hwari han girning t helstz r. bardagh sar ller drap. oc later han bter byua ok btring fore brut sin. malseghndin vil eig vir tak. bte a foghotnum oc stainum sin rt. ptir y brutin ru til. oc sian lows i stainum vara oc wapn br. oc eig em sum eig wildi wi botum taka. .9. Drpr bymar byman. han skal rym stain .XL. ntr r innn. lati han byua bter. hin taki wir en han wil at saklso. .10. Drpr gistr nokon man. oc warr laghlik til wnnin me sex mann vitnum. komi eig fyr af stainum en han et drap bt hawr. ru eig vitni til. vri sik me .XII. mann ee. .11. Warr man huggin i han swa at han giter eig matburghit sik ller i fot swa at han giter eig gangit vtan stiltu bte XX. markr fore hwart er. Hwggr mar hand af manni. warr lyt ller fot swa at han orf eig stiltu wir. bte XII markr fore hwart er. .12. Hwar sum gior manni forsat a gatu ller strtum oc fyrr varit o satir. gr han blan ller blooghn. ru til sex mann vitni. bte XL markr. vri sik me XII mann ee. Drpr mar man i forsati. han liggi i twbte. .13. Drghr man swr at manni ller matknif. en o at han eig sar giori. bte sex markr. sarghr han man. bte ptir sar botum. Rykkir mar stikamz at manne bte sex markr ller gange vt gnom hans han. sarghar han man. bte ptir sar botum. orkr han eig botum misti handin. .14. ganger man hem at manni me wrz vili. windir o nti vrk a hanum. ru til twggi mann vitni. bte XII. markr. ru eig vitni til. wri sik me sex mannum. Kaster mar me wrz hendi i gar at manni sten stang ller annat hwart. o at han gir ngin skaa. bte sex markr. n til ru twggi mann vitni ller vri sik me sex mannum. slar han nokon ller sarghr. bte ptir sat malum. .15. Hwar sum takr annan me wal i sinu hem saklsn bte XX markr. n til ru sex manni vitni. ru eig vitni til. vri sik me tolf mann ee. . eig btes kon hgfhri botum en mar vtan i doz drapum. a liggr hun i twbte .17. Warr kon drpin me barni y quikt var. i hnn liui. a btes hun me tw bte. n til ru sex mann vitni. ru eig vitni til. vri sik me tolf mann ee. ok re go konor skulu vitni br. at barnit var quikt ocbte barnit ater me XX markum. ptir er riggi qunn ee. ller vri sik me sex mannum .18. wrr spini huggin af kono. bte XX markr. n til ru twggi mann vitni. ller vri sik me sex mannum. wrr spinr af hugnir af kono. bte XL markr. n til ru sex mann vitni. ru vitni til vri sik me tolf mann ee. War lokkr bair af m skornir. bte tolf markr. varr lokkr af kono skornir. bte sex markr. .19. Warr kon bar swa at hun fe dt barn. ru til rigi quinn vitni. at barnit war quikt writ. bte XX markr fore barnit . ru eig gor riggi quinn vitni til. wri sik me sex mannum. .20. Nv sikx af owormagha botum. oc awit sum f. t r owormaghi yngri r n fmtan ara. Drpr owormaghi man. bte maleghandanum siu markr. oc siu markr foghatnum oc stainum. .21. Drpr f man hwari hand f t helst r. bte en sum ft siu markr maleghndanum oc siu markr foghotnum oc stainum. .22. Nv sikx vm va e ok wa bter. t r wai bai sigi va Gior mar man saran me wa eig me vili swa at han fulsri kombr i. byue wa e twggi mann. oc wa bot siu r. .23. Nv gior f man saran ller kono. r til twggi mann vitni sum vi varo oc a saghu. bte en sex r sum ft aa. ller wri sik me twem mannum.

15.Takr mar annan man me sinni husfru. ok warr til wnnin laghlik me sex mannum. hawi bonden wal vm lif hans. ller lse sik horkarlin me XL. markum til rskiptis. ngin ma oc husbondnum ller husfruni sak giw fore hor. vtn hwart er aru. Gior hon hor. wrr bar oc a takin. bri stasins mantol. ller lsi sik me XL. markum til reskiptis. Gior mar hor. a skal en kon le vm stain sum han var inni gripin me. ller lse han me XL. markum til rskiptis. a skal stasins swen han le. oc hawi en mark. af foghotnum oc stainum. .1. Hwar lokkr manz husfru ller dotur swa at hun skiam wrr at sinni quinku. lse sin nsr me XL. markum oc fly stain. ller wri sik me tolf mann ee.

16.Hwar sum liughr ru manz af manni ller kono. bte XII markr til rskiptis. orkr han eig. a skal han huzstrik wi stupun. oc rumi sin stain.

17.Slar man ller kono sit fralst hion til gor wisu. a r t ogilt. en eig kom sara mal .i. koma sara mal .i. bte ptir stasins rt.

18.Hwar sum stil i bastuwu ller af silsins husbond til half mark. lsi sin hals me XL. markum ller hengi.

19.Hittir mar rak a hawi vti. vtan war ok waku. hawi halw fyn. hittir innn war oc waku. hawi riiwng af. hittir a hafs butnum orf wir sokn ller ostbyttu hawi halft. Hittir mar goz til lanz diwrit swa at waa ma til. hawi fyrung. hittir a irro lande. oc fyrung. .1. Hittir skip byt innn stasins mark. hwar sum y go hilpr. hawi rwuis ln. ptir gora mann orwm. .2. Fyndum skal man laghlik lius. ller hete iuwr. ptir y iftr oc goe men sku t. .3. Hittir mar kkir manz. hawi arwuis ln. ptir gor mann skon. hwggr mar akris streng sundr. bte re markr. oc bte ater stgin swa goan han var. ptir gor mann witnum. Hwgr mar e festur aa landi bornir ru. bte re markr. oc festunr. ater.

20.legher man skip af manni. hwat t r mer ller minn. vil eig han hal sum legt hawr. sighi til ghndnum. annan dagh fore sol str. sighr eig til swa. giwi halw skiplegho. n skip r far frt. oc hawi fore giort festipninenum. Nv vil hin eig hald sum skipit saldi a lgh. sighi. til em sum leghi annan dagh fore sol str. oc bri ater festi pning. twa pning fore en. gior han eig swa. haldi t. Hwar sum legi. a n skip r samleght. a ma ingin mar af gang. vtan han hawi styrimanz. oc aldr skipar orlof til. Sighlir skip or hampnum ller ror. swa at sea ma aas a bori. oc vili skiparer fra skipi skilis. oc kom ater i hampnena. a r al skiplegh ann. .1. kom mn i hafs n. kombr a sior oc ofsinn. oc orw kast. t goz r vt kasts. skal ater gilds ptir mark tali. oc hwarium eptir sinum ee. kan em skili vm kastet. a skulu err sum flere ru farfster. .2. Lata skiparar slipp sik tugh af handum. gild er ater styrimaninum alln skaan fore tughin. brist tugh ller akkiri. hawi skiparn silwr skaan Hwggr skipar tugh. vtn styrimanz vili. a gild ater alln skaan. Hwggr silwr tugh sundr. hawi silwr skaan. .3. Kombr skip a grun oc lestis eighi. oc orf kast t ater. gialdi bai skip goz ptir marktali. t sum r var vt kastet.

21.Hwilikin sum lastr ller ill taler vp a foghotn oc alt rait. bte rttan markr silfs. r af takr foghotin fyst ena mark silfs. hwar borgh mstrin sin mark silfs. sin takr halft foghotin.. oc halft starin. n til ru twggi mann witni. ru eig vitni til. vri sik me sex mannum. Hwilikin sum ill talr til borghamestrns. bte. XII markr til rskiptis. Hwilkin sum lastr ller talr ill til annrs nokors bymanz ller gist. bte re markr. til reskiptis. oc kallr mar man oqwins orum. bte sex markr n til ru twggi mann vitni. swa sum iuwr. morri. liuari. forsleghin herrins son. morbrennrei. hwnzm son. rl en han frls r. ller kallr go kono horkono. skukiu. trolkono ller fordu. .1. Nv kan swa vara at foghotin ller ramn nnn byman at gang. vm stain eptir hwriu t hstz r. hwar sum em misfirmir me orum. ller girningum. t liggi alt i tw bte. bai i drapum ok sarum. en i orafari ru r eig hgr en andri mn. .2. hwilikin mar fore sitindi rai talr ill vp a foghotin ein raman. bte .XIII. markr silfs.

22.Hwar sum me val gangr af by mote ller af rastudwu oc forsmar fest lagh ller pning fore brut sin. bte re markr swa op han gir t.

23.Hwar sum stighr ller gangr i anns manz kalgar. oc stil kal. ru til twggi mann vitni. bte re markr til rskiptis.

24.t r oc stasins rttir. en mar giptis i kunu goz. giptis til alz halfs. swa giptis oc kon oc kon i maz bo.

25.Nv kunnu hion barnls skilis t. a rfwin er nestu frndr ru ptir em. oc ruir slit dottor sum son. war mar twgiptr. oc afflr han barn vi ba kunur. a taki slikt koldr sum koldr. bai aftir faur oc moor..

26.Nv kan n mar dgh frndr ru firri. kom er innan dagh oc aar. rwin er. koma eig. a rwi kunungin. oc daghr mirkis innn sex wikum.

27.Nv giwr mar morghin gif husfru sinni. ee hwat n morghon gif er mere ller minni. skilis en barn ls at. a takr husfrun morghun gif sin vp. fa barn saman. a far hon eng morghongif. vtn sin kirkiu bon. oc sin sing af oskiptu. oc sin skipti hun til halfs. vi barn sin. ller rwingi sin.

28.r aalkono barn til. a far amyu barn enti af frn mer en fair vil y vnn. r eig aalkono barn til. a a t .III. markr fore frne sit.

29.Nv gir mar ller kon sit testament. a skal giwas af bggi err goz oskiptu. at lik sins vtfr. ok sama agh t iors. kost oc offr takin oc af bggi err goz oskiptu. n allr r eptir girir sin girs ptir n d. em giri n sum arwit vp takr. .1. Giwi oc engin en barn aghr eptir sik mere sil gipt en n sighi ia wir. ller oc er skylstu frndar. Dr mar barn ls sin mellum ller kon. hawi vald giw hwarn rii pning hwart han wil.

30.leghr mar gar af adrum. halft aar. ller hlt. wil en eig hald swm leghi. sghi til eghndnum. fore annt sol str. sighr eig swa til me twem mannum. oc er vitnum. a giwi halw hus legho. oc fari hwart han vill. Nv wil eghndin hald leghon. a sighi til hinum sum leghi annn dagh fore sol str. sighir eig swa til me twem mannum. a mis n i garinum wara sum leghi. ller giwi hanum hafw hus legho ater. .1. Nv far mar i manz gar. oc wil sin bort or hanum fara. giwi eghndanum halfw hus legho. Nv vil enghndin gestin bort wrk. giwi ater gestinum swa margh pning sum han melti hanum. samu lagh hwat husum man legher helstz. .2. Nv vil husbonden silwr ra. fore garinnum. a wari gestin aat. mani fore stempnodaghin. Sighr eig husbondin swa gestinm til. a dmis gestinum i garinum vara till annrs stempnu daghs. sigher eig gestrin bondnum till. a vri qwar i garenum. oc giui bondnum swa mang pning em vm sember. .3. Nv lowr bonden gestinum hws kki. oc wel vm byggi. fyllr han et. bri vp all sin hus legho. fyllr eig. a falli sva mykit af hans hus legho. sum ramn mt t. a en gestrin byggir silwr ller oc kombr me twggi mann vitnum. a standi i hans hus leghom.

31.Hwat f man slar helstz i hel. gildi swa got qwikt gen do me fullum f gildum. oc twggi mann vitnum.

32.Kpr mar nokot i stainum. oc er t iufstolit. komber eghandin ptir. a nempni sin fanga man. oc grip til leiz. hawr til twggi mann kp vitni. a skal swri til sins sum klandi me sinum twem nagrannum. Nv skal n lea ser fra handum sum hand mellum hawr me twem kp vitnum. oc wri sak ls. giter eig lt fra sik. hete silwr yufwr. warr oc nokot strulit af stainum vp a landit. komber n ptir sum goz a r skal han swri til sins me twem bymannum af stainum. giter let fra sik. wri sakls. giter eig bte oc iufwr hete. .1. Enghin tyghi gang af stainum oc a landit. vtan mar gripr til leznn. engin oc af landinu oc i stain. vtn e samu tyghi. .2. Hwar sum annars timber taker girt ller o giort. hwar t hestz liger. oc er n hem i stainum t aghr. oc spyr eig eghandin at. a bte re markr fore en stok. ller en fiol. oc swa fore annn oc rii. oc eig e mer at han taki alt timbrit. vtan timbrit skal han gild fullum gildum ater. vm til ru twggi mann vitni. ller vri sik me rim mannum. Takr mar annars timbr me twggi mann vitnum a eghndns trst gildi ater ee swa got timbr. ok vari sakls. .3. Takr mar byri af via kasti manz bte re r. swa fore andr oc ryiu. takr mer oc varr til vnnin me twem mannum bte re markr.

33. Hwar sum annrs tompt byggr olowandis. rymi ater vp byghin. oc bte sex markr. r bte snattr bot fore minn n sex pning. .1. Byggi oc engin nrmr arum en druparum orf n twggi fotrum. byggir nrmer. bryti vp. oc bte sex markr. hwilikin sum owan byggr a man swa at drypr a annars ak. bryti vp oc skri af. ok bte sex markr. .2. Hwar gafla gang bair saman. byggi hwar sit. oc sti knut vir knut at saklso. .3. Hwar sik gir wgh af annars manz husi. vtn eghands lof. rymi vp. oc bte re markr. ller blivi i eghendens minni. .4. Allr almnniz stratur inn mur. ok vtn skulu war att alnr brer sum ma aks ok ris. .5. Hwar sum byggr swal iuir wr gatu. rymi vp. oc bte sex markr.

34.Nv drpr f annrs manz f. ru til twggi mann vitni. hawi n sum. drparn a t d. ok gildi ater hinum quikt f. swa got ller oc swa margh pning sum hint mate gild. a t lifi.

35.Hwat manni sum hr wrr gripin ller fangin. fore sann sakir. ok gar t a lifsins va. hans rttir skal hr grs. skal han bter bt. bti ptir stasins rt.

36.Hwilikin mar annn myrir. warr til wnnin me sex mannum. han skal stlles. ller vri sik me tolf mann ee. havin morbrrnar sama rt. Miiir kon nokon. hon skal quik i ior graws. .1. hwar sum giwr adrum forgauor mar ller kon. m ma i bali brnn.

37.Nv ster man andrum pant. mer ller minni. nv vil eig ghandin n pant ater ls. a biuis vp a rim bya motum. wil eig en a ls. a byui hanum pantin vp hem fore gari. vil eig en a ls. sli a hwar han bst ma me twggi mann vitnum. gildr pantrin mer. giwi ater eghandnum t wrt r. ok er pantrin wrri. btri hin til pant wt stti. .1. allir panter e slis skulu. eer slins me twggi mann vitnum. oc mt orum hwar n pant sl eig er laghlik buin vp. bte re markr. .2. Nv vil mar sin pant ater ls. nv krwr hin mer en pantrin star. leggi fram swa mykit han vir kinnis. ok en sins ee. oc taki ater sin pant. hwar mer pant ster vt en half mark. sti vt me twggi mann vitnum. lse oc swa ater. .3. Hwar dyr ster pant vt. en han standr hanum. bte re markr.

38.Hwilikin vin stingr vp oc later falt lp vtan foghotns orlof oc ramann. hawi foregiort fatit ok me re markr. .1. Hwilikin viin later dyr lp. en t er sat. hawi fore giort fatit. hwat t er mer ller minn. oc me re markr. .2. hwar minn stop hawr en rt. gildi re markr. hwar vanmatu giwer af vini. oc warr forwnnin at. bte en mark til rskiptis. fore wanmatu af mio oc tramn hl. sex r. fore swnst l re r. hwar sum at annare matu sl. en rait hawr st. bte re markr. .3. ngin gestir ma her lata lp falt tram hl. ller annan dryk fore vtn vin. ller han hti vir sinum rem markum. .4. fore vrttn pundr orttan span. oc fore ort bisman. bte re markr. Hwar sum me merom spanni kper in ok mter vt me minni spanni. wrr r gripin me. bte XL. markr ller vri sik me tolf mannum. .5. Hwilikin mar sum me in fulghit gals warr gripin. hwari hand fals t r helstz. ls hals me .XL. markum. n til ru sex mann vitni. ller vri me tolf mannum.

39.Hwilikin mar sum rwr a nyrri malmi. ller syr. warr laghlik til wnnin me sex mann vitnum. han hawr fore giort halsinum. ller XL. markum. .1. Hwilikin sum rwr i stainum. sin i var er ringkt til ens res. hawi fore giort halsin ller .XL. markr. Hwilkin sum rower a almennigz gatu. ller almennigz torghe ris vri fore miien dagh. bte XII. markr. ptir miien dagh sex markr. hwilikin sum rwr a almennigx gatu. rtugh wri fore miien dagh. bte sex markr. ptir miien dagh. bte re markr.

40.Nv kombr n man til bysins gilskildughr er hvat han a bymanni gild ll arum. sighi til foghotnum ramannum ller twem bymannum. ller foghotens ok stasins swenom. n mar skal takstis. ller hans goz. ok gildi t han vir kinnis. hawr han eig pning til. sti borghan m gildit krwir. e han nghir at. wil han gildit dyli me riggi mann ee. n t r minn en sex markr. ller mer. vri sik me sex mannum. Nv far bort or takstningini. oc gir ngin rt. bte re markr. ok vt gildit. er t hofman prstr bryti ller bonde bond. ok bondns goz mughum vir bisti ok ei hans husfru. kombr ngki. oc hawr goz i stain. ok r hun gilskildugh. hana ma bysti me stasins rt.

41.Hwilikin sum eig biggr sin bror innn en stempno dagh. foghotin lysir oc rait. bte re r. hwar sum eig rensr sin gatur oc stratur. fore en dagh r fore lgx. bte re r. .1. Warr eldr ls. i. hwat gari t hestz er. giter bonden silwr slikt. vri sakls. kombr x oc mbr. ller klppir klokko. bte re markr. hwar sum eld tendir fyr en or wari er rinkt. bte re r. hwat eld t hlzst er.