SVEUČILIŠTE U ZAGREBUKATOLIČKI BOGOSLOVNI FAKULTET

BIBLIJSKA PITANJABožidar Mrakovčić

Božidar MrakovčićBIBLIJSKA PITANJA

Božidar Mrakovčić

BIBLIJSKA PITANJA

Zagreb, 2018.

KATOLIČKI BOGOSLOVNI FAKULTET SVEUČILIŠTA U ZAGREBUBožidar Mrakovčić, Biblijska pitanja

Biblioteka: Teologija za svaki danKnjiga 1.

Sunakladnici:Katolički bogoslovni fakultet Sveučilišta u ZagrebuKrčka biskupijaKršćanska sadašnjost d.o.o.

Za sunakladnike:Mario Cifrak, dekan Katoličkoga bogoslovnog fakulteta Sveučilišta u ZagrebuFranjo Velčić, generalni vikar Krčke biskupijeStjepan Brebrić, direktor Kršćanske sadašnjosti d.o.o.

Povjerenstvo za izdavačku djelatnost Katoličkoga bogoslovnog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu:Nenad Malović, Anto Barišić, Valerija Nedjeljka Kovač, Tomislav Kovač, Vanda Kraft Soić

Recenzenti: prof. dr. sc. Mario Cifrakizv. prof. dr. sc. Ivica Čatić Jezična lektura: Kristina Varda

Korektura: Irena ŽužićMilka Mrakovčić

Prijelom i grafičko oblikovanje:Katolički bogoslovni fakultet Sveučilišta u Zagrebu

Slika na naslovnoj stranici: Detalj iz mozaika o. Marka Ivana Rupnika u kapeli sv. Josipa sestara milosrdnica u Rijeci.

Tisak: Denona d.o.o., Zagreb

Naklada: 500

ISBN: 978-953-6420-10-0 (Sveučilište u Zagrebu, Katolički bogoslovni fakultet)ISBN: 978-953-6395-05-7 (Krčka biskupija)ISBN: 978-953-11-1184-3 (Kršćanska sadašnjost)

Tiskano u listopadu 2018.

CIP zapis je dostupan u računalnome katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu pod brojem 001010422.Copyright ©: Sveučilište u Zagrebu, Katolički bogoslovni fakultet; Kršćanska sadašnjost d.o.o.

5

SADRŽAJ

SADRŽAJ ................................................................................................................... 5

PREDGOVOR .......................................................................................................... 11

KAKO ČITATI I RAZUMJETI BIBLIJU?Kako čitati i razumjeti Bibliju? ............................................................................. 15

Govori li Biblija istinu? .......................................................................................... 18

Literarne vrste i oblici u Bibliji ............................................................................. 21

Istina izmišljenih priča u Bibliji ............................................................................ 24

Kako je Mojsije uspio ispričati svoju vlastitu smrt?........................................... 27

Psalmi kao molitveni izazov ................................................................................. 30

Psalmi koje je nemoguće moliti!? ....................................................................... 33

Koje značenje imaju brojevi u Bibliji? ................................................................. 36

Lectio divina ili molitveno čitanje Svetoga pisma ............................................. 42

POČETNA I SVEOBUHVATNA BIBLIJSKA PITANJAJe li Bog dvaput stvarao svijet? ........................................................................... 47

Je li zmija prije istočnoga grijeha imala noge? .................................................. 50

Je li Bog kriv što je Kajin ubio Abela?.................................................................. 53

Kula babilonska ..................................................................................................... 56

Savez kao dar i zadatak ........................................................................................ 59

Ispraznost nad ispraznošću ili poziv na radost? ................................................ 62

Prepusti Gospodinu putove svoje (Ps 37,5) ....................................................... 65

Vino i pijanstvo u Bibliji ........................................................................................ 68

Bog i bolest u Bibliji .............................................................................................. 71

Teologija pustinje u Bibliji .................................................................................... 74

Anđeli u Bibliji ....................................................................................................... 77

Strah Božji u Bibliji ................................................................................................ 80

Zašto Biblija Boga ne naziva majkom nego ocem? ........................................... 83

Traženje znaka – izraz vjere ili nevjere? ............................................................. 89

Vrijednost neuslišane molitave u Bibliji ............................................................. 92

Boži

dar

Mra

kovč

ić -

BiBL

iJSk

a Pi

TaN

Ja

6

EVANĐELJA ISUSOVA DJETINJSTVADanas vam se u gradu Davidovu rodio Spasitelj – Krist, Gospodin (Lk 2,11) .... 97

Matejevo evanđelje Isusova djetinjstva i Stari zavjet ..................................... 100

Problem evanđelja Isusova djetinjstva i njihova poruka ................................ 103

Zašto neka evanđelja ne govore o Isusovu djetinjstvu? ................................. 106

Što je Isus radio do svoje tridesete godine? .................................................... 109

PASHALNA EVANĐELJA Žene koje su pomazale Isusa ............................................................................. 115

Zašto je Juda izdao Isusa? .................................................................................. 118

Judino evanđelje i trideset srebrnjaka ............................................................. 121

Sablazan križa ...................................................................................................... 124

Zaista, ovaj čovjek bijaše Sin Božji! (Mk 15,39) ............................................... 127

Zašto žene bježe i nikome ništa ne govore? (Mk 16,8) ................................... 130

Zašto je Uskrsloga bilo tako teško prepoznati? ............................................... 133

Povijesna istina i teološka poruka opisa Isusovih uskrsnih ukazanja ............ 136

Isusovo uzašašće: na dan Uskrsa ili 40 dana poslije ili još kasnije?............... 139

Kada je Duh Sveti sišao na apostole, na Pedesetnicu ili na Uskrs? ............... 142

Reče Gospodin Gospodinu mojemu (Ps 110) .................................................. 145

SINOPTICI, IVAN I OTKRIVENJETri različita izvještaja o Petrovu pozivu ............................................................. 155

Je li malo onih koji se spašavaju? ...................................................................... 158

Zašto Isus sebe naziva Sinom Čovječjim? ......................................................... 161

Treba li se bojati drugog Kristova dolaska? ...................................................... 164

Tko je napisao Evanđelje po Ivanu? .................................................................. 167

Ženo, što ja imam s tobom? (Iv 2,4) ................................................................. 170

Značenje izraza Paraklit i osobnost Duha Svetoga .......................................... 173

Vjera – uvjet za čudo i plod znamenja .............................................................. 176

Što to znači da će vjernici činiti „veća djela“ nego što ih je Isus činio? ........ 179

Tko je Žena „odjevena suncem“ iz Knjige Otkrivenja? (Otk 12) .................... 182

Ni mora više nema!? (Otk 21,1) ........................................................................ 185

Poruka Knjige Otkrivenja .................................................................................... 188

7

SAD

RŽA

JISUSOVA BLAŽENSTVABlaženstva u Matejevoj i Lukinoj verziji ............................................................ 197

Blago siromasima duhom: njihovo je kraljevstvo nebesko! (Mt 5,3)............ 200

Blago ožalošćenima: oni će se utješiti! (Mt 5,4) .............................................. 203

Blago krotkima: oni će baštiniti zemlju! (Mt 5,5) ............................................ 206

Blago gladnima i žednima pravednosti: oni će se nasititi! (Mt 5,6) .............. 209

Blago milosrdnima: oni će zadobiti milosrđe! (Mt 5,7) .................................. 212

Blago čistima srcem: oni će Boga gledati! (Mt 5,8) ......................................... 215

Blago mirotvorcima: oni će se sinovima Božjim zvati! (Mt 5,9) .................... 218

Blago progonjenima zbog pravednosti: njihovo je kraljevstvo nebesko! (Mt 5,10) .................................................... 221

MOLITVA GOSPODNJADvije verzije Očenaša. Koja je prava? ............................................................... 227

Oče naš, koji jesi na nebesima (Mt 6,9b) ......................................................... 231

Sveti se ime tvoje! (Mt 6,9c) .............................................................................. 234

Dođi kraljevstvo tvoje! (Mt 6,10a) .................................................................... 237

Budi volja tvoja kako na nebu tako i na zemlji! (Mt 6,10b) ............................ 240

Kruh naš svagdanji daj nam danas (Mt 6,11) .................................................. 243

Otpusti nam duge naše kako i mi otpuštamo dužnicima našim! (Mt 6,12) ....... 246

I ne uvedi nas u napast, nego izbavi nas od zla! (Mt 6,13) ............................ 249

PAVAO I NJEGOVE POSLANICEŠto znamo o životu sv. Pavla? ............................................................................ 255

Pavlovo obraćenje ili poziv? ............................................................................... 258

Što se događalo s Pavlom neposredno nakon njegova obraćenja? .............. 262

Konačno apostol pogana .................................................................................... 265

Apostolski sastanak u Jeruzalemu i Pavlov prigovor Petru u Antiohiji.......... 268

Drugo Pavlovo misijsko putovanje i Prva poslanica Solunjanima .................. 271

Pavao i Galaćani .................................................................................................. 274

Pavao i Filipljani ................................................................................................... 277

Koliko je poslanica Pavao napisao Korinćanima? ............................................ 280

Pavao i Rimljani ................................................................................................... 283

Boži

dar

Mra

kovč

ić -

BiBL

iJSk

a Pi

TaN

Ja

8

Isusovo poniženje i uzvišenje (Fil 2,6-11) ......................................................... 286

Kad sam slab, onda sam jak (2 Kor 12,10) ....................................................... 290

Zakon i evanđelje kod Pavla ............................................................................... 293

Dostojanstvo i uloga žene kod sv. Pavla ........................................................... 296

ISUSOVO I NAŠE SVEĆENIŠTVO PREMA POSLANICI HEBREJIMA

Poslanica Hebrejima i Svećenička godina ........................................................ 301

Isus Krist – vjerodostojan i milosrdan svećenik ............................................... 305

Novost Kristova svećeništva .............................................................................. 308

Novost Isusove svećeničke žrtve ....................................................................... 311

Kako je Isus posvećen za svećenika novoga Saveza? ...................................... 314

Biblijski temelji kraljevskoga svećenstva krštenika ......................................... 317

Novozavjetni temelji zaređenoga svećeništva ................................................. 320

Novozavjetno svećeništvo i euharistija ............................................................ 323

Svećeništvo u svjetlu utjelovljenja .................................................................... 326

BIBLIJA O BOŽJEM I LJUDSKOM MILOSRĐUOtvorena i zatvorena vrata u Bibliji .................................................................. 331

Prorok i njegova žena bludnica (Hoš 1 – 3) ...................................................... 334

Knjiga o Joni i problem prihvaćanja Božjega milosrđa .................................... 337

Milosrđe u Psalmima .......................................................................................... 340

Problem Božje „okrutnosti“ u Bibliji ................................................................. 343

Božje milosrđe i Božja srdžba u Starome zavjetu ............................................ 346

Prispodobe o Božjem i našem milosrđu (Lk 15) ............................................. 349

Milosrđe u Lukinu evanđelju Isusova djetinjstva ............................................ 353

Kako razumjeti nasilje u Isusovim riječima i djelima? .................................... 356

Isusova muka, smrt i uskrsnuće kao čin Božjega milosrđa ............................. 359

Kako biti milosrdan, a ne poniziti drugoga? ..................................................... 363

Problem umora u traženju Božjega milosrđa .................................................. 366

Biblijski temelji zaziva „Majko milosrđa“ ......................................................... 369

9

SAD

RŽA

JBIBLIJA I SVETA MISAU ime Oca i Sina i Duha Svetoga. Amen! .......................................................... 375

Gospodin s vama ................................................................................................. 378

Misni pozdrav „Milost vam i mir…“ u svjetlu Pavlove teologije .................... 381

Pokajnički čin i Pavlovo shvaćanje dostojnog pristupanja euharistiji ........... 384

Misni poklici „Gospodine/Kriste, smiluj se“ u svjetlu Biblije ......................... 387

Slava Bogu na visini ............................................................................................. 390

Riječ Božja i njezino značenje u misi ................................................................. 393

Kruh i vino što ga prinosimo .............................................................................. 396

Biblijska pozadina pjesme „Svet“ ...................................................................... 399

Ovo činite meni na spomen! (Lk 22,19; 1 Kor 11,24s) .................................... 402

Učinio nas Duh Sveti vječnim darom za tebe .................................................. 405

Jaganjče Božji koji oduzimaš grijehe svijeta ..................................................... 408

Gozba Jaganjčeva i vjera rimskoga stotnika ..................................................... 411

Misni otpust „Idite u miru“ u svjetlu odnosa vjere i ljubavi u Novome zavjetu ........................................................................................... 414

KRATICE ................................................................................................................ 417

KORIŠTENA LITERATURA .................................................................................... 419

BILJEŠKA O RANIJE OBJAVLJENIM TEKSTOVIMA ............................................. 429

BILJEŠKA O AUTORU ........................................................................................... 431

11

PREDGOVOR

Članci od kojih se sastoji ova knjiga, sveukupno njih sto dvadeset dva, izlazili su od 2006. do 2018. u mjesečniku Krčke biskupije Kvarnerski vez u rubrici „Biblijska pitanja“. Prvotna namjera bila mi je pomoći čitatelji­ma u razumijevanju Biblije, knjige koja izaziva mnoštvo pitanja na koja nije lako naći prave odgovore. Budući da se radi o zbirci knjiga od čijeg nas nastanka dijele tisućljeća, nije ni čudo da nam u Bibliji nije otprve sve jasno. Za ispravno razumijevanje biblijskih tekstova nužno je mnogo toga: poznavanje povijesnog konteksta u kojemu su pojedine knjige nastale, ži­votne situacije ljudi kojima je određena knjiga upućena, načini na koje su se ondašnji ljudi izražavali, od jezika i slika pa sve do književnih vrsta kojima su se ondašnji ljudi koristili, uočavanje svrhe s kojom je određe­ni biblijski tekst napisan... Bez navedenih spoznaja čitatelj je u opasnosti od toga da određene biblijske tekstove shvati pogrešno, da se nad njima sablažnjava i da ne uoči poruku spasenja koju Biblija kao Božja riječ, u ljudsku riječ zaodjenuta, sadrži. Svijest o ovoj opasnosti ne bi smjela obes­hrabriti vjernike u čitanju Biblije nego ih učiniti opreznima da čitajući ne stvaraju prebrze zaključke i potaknuti ih na pozorno čitanje Biblije i, ako je moguće, uz pomoć komentara stručnjaka. S druge strane, treba prizna­ti da nisu svi biblijski tekstovi jednako problematični za razumijevanje, odnosno da ima dobar dio tekstova čija je poruka prilično jasna osobito vjerniku koji posjeduje najosnovnije biblijske spoznaje, zahvaljujući već vjeronauku i sudjelovanju na nedjeljnoj liturgiji. Članci u ovoj knjizi po­kušavaju biti pomoć u razumijevanju problematičnih mjesta i otkrivanju bogatstva biblijske poruke.

Pišući za Kvarnerski vez nastojao sam birati biblijske teme vezane i uz liturgijsku godinu, što je u knjizi rezultiralo poglavljima „Evanđelja Isu­sova djetinjstva“ i „Pashalna evanđelja“. Određen broj članaka vezan je uz biblijsku prapovijest (Post 1 – 11), a dio uz teme prisutne u više biblij­skih knjiga. U posebnu cjelinu sabrani su članci koji se bave evanđeljima i Knjigom Otkrivenja. Članci u posljednjih šest poglavlja već u Kvarner­skom vezu izlazili su u neprekinutom nizu. Jednim takvim nizom članaka pokušao sam protumačiti i približiti bogatstvo poruke Isusovih blažensta­va, drugim Gospodnje molitve, a trećim objasniti biblijsku pozadinu sve­

Boži

dar

Mra

kovč

ić -

BiBL

iJSk

a Pi

TaN

Ja

12

te mise. Tri pak niza članaka napisana su sa željom da biblijski popratim Godinu sv. Pavla (2008. – 2009.), Svećeničku godinu (2009. – 2010.) i Godinu milosrđa (2015. – 2016.).

Osim što se navedeni članci u ovoj knjizi nalaze skupljeni i tematski raspoređeni, popraćeni su i minimalnim znanstvenim aparatom: bilješka­ma ispod pojedinih članaka koje upućuju na izvore kojima sam se za odre­đeni članak ponajviše služio te, na kraju knjige, kraticama i popisom cjelo­kupne korištene literature. Članci, kao i sama knjiga, ipak ne pretendiraju na znanstvenost jer su i pisani na granici stručne i popularno­znanstvene literature. Treba također reći da su članci u Kvarnerskom vezu bili i pro­storno ograničeni (svaki je mogao imati najviše otprilike 6000 znakova), što je prisiljavalo na konciznost i oslobađalo od iluzije sveobuhvatnosti.

Zahvaljujem svima onima koji su me tijekom svih ovih proteklih go­dina hrabrili u pisanju za Kvarnerski vez, osobito malim običnim ljudima iz župa u Krčkoj biskupiji gdje sam službovao. Na poseban način ipak za­hvaljujem našem pokojnom bibličaru, profesoru Bonaventuri Dudi koji je svaki naš susret koristio da me pohvali i ohrabri. U konačnici, i ideja da ovi članci budu objavljeni kao knjiga upravo pod ovim naslovom došla je od njega u pismu 1. prosinca 2016. koje ljubomorno čuvam kao relikviju. Od srca zahvaljujem kolegama bibličarima prof. dr. sc. Mariju Cifraku i izv. prof. dr. sc. Ivici Čatiću, koji su knjigu recenzirali, kao i izdavačima – Katoličkom bogoslovnom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu, Krčkoj bisku­piji i Kršćanskoj sadašnjosti – koji su ovaj moj skroman doprinos biblij­skoj kulturi i duhovnosti smatrali vrijednim objavljivanja.

KAKO ČITATI I RAZUMJETI BIBLIJU?

427

­­­­­­­­, Messa, vita offerta, Roma, 2007. VANNI, Ugo, Il sacerdozio dei cristiani nell’Apocalisse, u: Albert Vanhoye –

Franco MANZI – Ugo Vanni, Il sacerdozio della Nuova Alleanza, Mi­lano, 1999., 85­99.

­­­­­­­­, L’Apocalisse. Ermeneutica, esegesi, teologia, Bologna, 1988.­­­­­­­­, Vangelo secondo Giovanni. Passi scelti, Roma, 1995.VAULX, Jules de, Svet, u: Xavier LÉON – DUFOUR (ur.), Rječnik biblijske

teologije, Zagreb, 1980., 1312­1320.VIDOVIĆ, Marinko, Parabola kao književna vrsta, u: Biblija danas, V./XII.

(2007.) 1, 3­5.­­­­­­­­, Pavao i njegova misao, Split, 2010.VIŠATICKI, Karlo, Bog se ljuti – Bog se kaje: starozavjetna promišljanja o

srdžbi Božjoj, u Bogoslovska smotra, 87 (2017.) 2, 239­251.VUGDELIJA, Marijan, Očenaš. Molitva Gospodnja, Split, 2007.­­­­­­­­, Patnja i bol u svijetlu Biblije i ljudskog iskustva, Makarska, 1993. WEINFELD, Moshe, dAbK’ Käbôd, u: G. Johannes BOTTERWECK –

Helmer RINGGREN (ur.), Theologisches Wörterbuch zum Alten Te­stament, IV., Stuttgart, 1984., 23­40.

ZENGER, Erich, Il libro dei Salmi, u: ISTI (ur.), Introduzione all’Antico testa­mento, Brescia, 2005., 527­560.

ZIRDUM, Ivan, Otajstvo Kristova svećeništva, u: Bogoslovska smotra, 70 (1999.) 4, 577­590.

ZOVKIĆ, Mato, Isus patnik i čovjekova patnja u Novome zavjetu, u: Bogo­slovska smotra, 53 (1983.)3­4, 186­207.

KORI

ŠTEN

A LI

TERA

TURA

429

BILJEšKA O RANIJE OBJAVLJENIM TEKSTOVIMA

1. La triplice chiamata di Pietro nel Vangelo di Marco, Roma, 2006.

2. Mk 8,33: Odbacivanje napasnika ili poziv na nasljedovanje, u: Riječki teološki časopis, 15 (2007.) 1, 133­153;

3. Nada u globalizacijskom svijetu u svjetlu biblijskih pojmova Babel i Babilon, u: Riječki teološki časopis, 16 (2008.) 1, 31­62;

4. Isus i nasilje. Problem tumačenja nekih Isusovih djela i riječi, u: Riječki teološki časopis, 16 (2008.) 2, 393­412;

5. Problem i poruka otvorenog završetka Markova evanđelja, u: Crkva u svijetu, 44 (2009.) 1, 7­30;

6. Savez u Poslanici Galaćanima, u: Bogoslovska smotra, 100 (2010.) 1, 275­296;

7. Novozavjetno svećeništvo i njegov odnos prema euharistiji, u: Riječki teološki časopis, 18 (2010.) 1, 5­35;

8. Vjera i svjedočanstvo u Ivanovu evanđelju, u: Riječki teološki časopis, 19 (2011.) 1, 5­35;

9. Isusov mesijanski identitet u Markovu evanđelju, u: Bogoslovska smotra, 85 (2015.) 2, 419.­442.

10. Blago čistima srcem: oni će Boga gledati!, u: Ivan VAJIĆ (ur.), Putokazi sreće. Blaženstva i svjedočanstva vjernika, Zagreb, 2016., 59­64.

431

BILJEšKA O AUTORU

Božidar Mrakovčić

Rodom je iz Vrha na otoku Krku (1967.). Osnovnu školu pohađao je u Vrhu i Krku. Maturirao je 1985. u Nadbiskupskoj srednjoj školi za spremanje svećenika Zmajević u Zadru. Teologiju je studirao u Rijeci i Zagrebu gdje je 1991. i diplomirao. Za svećenika Krčke biskupije zaređen je 1992. Tijekom sljedećih pet godina najprije je župni vikar u Rabu, za­tim odgojitelj u Pazinskom kolegiju – klasičnoj gimnaziji te potom župni vikar u Cresu. Od jeseni 1997. započinje postdiplomski studij u Rimu. Magistrirao je Sveto pismo na Papinskom biblijskom institutu 2001. ma­gistarskim radom „La guarigione del paralitico (Lc 5,17­26)“. God. 2006. postiže akademski stupanj doktora znanosti na Papinskom sveučilištu Gre­goriana obranom doktorskog rada „La triplice chiamata di Pietro nel Van­gelo di Marco“. Od 2005. do 2017. predaje biblijske predmete na Teolo­giji u Rijeci – područnom studiju Katoličkoga bogoslovnoga fakulteta u Zagrebu. Uz nastavu veći broj godina bio je i u upravi Teologije u Rijeci: najprije kao zamjenik predstojnika, zatim kao predstojnik te, na kraju, kao pomoćnik predstojnika za znanost. Uz fakultetske obveze obavljao je i druge službe. Bio je vicerektor Bogoslovnoga sjemeništa „Ivan Pavao II.“ (2005. – 2013.), tajnik Teološko­pastoralnog tjedna u Rijeci (2007. – 2017.) i župni vikar za Predošćicu, Dragozetiće i Beli na otoku Cresu (2013. – 2017.). Od 2017. predaje na Katoličkom bogoslovnom fakul­tetu Sveučilišta u Zagrebu kao docent na Katedri Svetoga pisma Staroga zavjeta. Ujedno je i pročelnik navedene Katedre. Nositelj je i izvođač ob­veznih i izbornih kolegija te seminara na preddiplomskoj i diplomskoj ra­zini studija. Objavljuje u časopisima i zbornicima te sudjeluje na brojnim međunarodnim i domaćim znanstvenim skupovima.

SVEUČILIŠTE U ZAGREBUKATOLIČKI BOGOSLOVNI FAKULTET

BibliotekaTeologija za svaki dan

I.Božidar Mrakovčić, Biblijska pitanja

190 kn

Božidar Mrakovčić

Rodom je iz Vrha na otoku Krku (1967.). Studirao je teologiju u Rijeci i Zagrebu te doktorirao biblijsku teologiju u Rimu. Docent je na Katedri Svetoga pisma Staroga zavjeta Katoličkoga bogoslovnoga fakulteta Sveučilišta u Zagrebu i pročelnik navedene Katedre. Svećenik je Krčke biskupije.

Knjiga „Biblijska pitanja“ kao jasno i koncizno obrađen niz tema – točnije „biblijskih pita­

nja“, za koje autor osnovano pretpostavlja da će biti aktualna prosječnom čitatelju koji se uputi u čitanje Biblije, predstavlja vrijedan stručni prinos hrvatskoj biblijskoj bibliografiji. Rad doc. dr. sc. Božidara Mrakovčića popunit će prazninu koja postoji u pogledu ovakvog pristupa biblijskoj tematici i potrebama najširega kruga njezinih poklonika. Pažljivo birane teme te znanstvena akribija pretočena u jednostavan i svima razum­ljiv izričaj, s naglaskom na biblijsko­teološkoj i duhovnoj dimenziji, omogućit će mnogima pristup u inače teže shvatljive momente sveto­pisamske baštine. Uspijevajući jasnoćom izla­ganja dočarati jednostavnu mentalnu strukturu biblijskoga čovjeka, ali u isto vrijeme čitatelju omogućiti da tek nasluti dubine koje iza nje sto­je, ovo će mu štivo nesumnjivo biti dragocjenim poticajem za daljnje istraživanje.

Izv. prof. dr. Ivica Čatić

Autor je uspio objediniti pojedine biblijsko­teološke teme na vrlo razumljiv način i

približiti ih čitateljima Kvarnerskog veza, a sada i svima nama. Zapravo, one postaju poticajem da se čitatelj uputi za naznačenom literaturom i produbi postavljena pitanja koja potiču na dis­kusiju sa samim autorom i njegovim ponuđenim odgovorima.

Prof. dr. Mario Cifrak