Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 91, viti i katërt i botimit, 29 SHTATOR 2008 Çmimi: 40 LEKË

CMYK

NDERTIMI PO HA MJEDISET PUBLIKE NE TIRANEMë 23 shtator 2008, në hotel Rogner, u zhvillua tryeza e rrumbullakët për

“Hapësirat publike në Tiranë dhe presionin e ndërtimeve”, - një ballafaqiminmes përfaqësuesve të Bashkisë së Tiranës me përfaqësues të shoqërise civile.

TELEFON I GJELBER04 2234 85104 2234 85104 2234 85104 2234 85104 2234 851

Z. Agron DELIU, specialist nëInstitutin e Shëndetit Publik: ZotiXhuveli thotë se ajri është përmirësuar30 % këtë vit, por Ministria nuk bën matjefare, dhe aparatet që kanë marrë ngaInstituti i Shëndetit Publik, nuk i venëdot në punë, e megjithate kanë kurajontë thonë kështu.

Z. Petrit HODO, pergjegjes iKopshtit Botanik: Kopshti Botanik dotë degradohet, ndërtuesit do të kenënjë motiv për ta kërkuar dhe do të dalimte plani, le ta quajmë plani B, edhe kydo të kalojë për ndërtime.

Veiz LLUKA, arkitekt gjelberimi :Mendoj se nuk ka transparencë ngaBashkia për këtë problem. Asnjëherënuk i është dhënë qytetarëve ngaBashkia treguesi i sipërfaqeve tëgjelbëra të Tiranës .

Dr.Besnik BARAJ, ekspertmjedisi Mendoj se, duke zbatuar atëqë është parim në mjedis që ndotjandalohet në burim, të bëjmë edhesensibilizim të qytetarëve, por tëdëgjohen më tepër edhe specialistëtpër të gjetur alternativat më të mira.

Z. Lavdosh FERRUNI: Në qoftë seBashkia ka dashamirësinë të gjykojë në seshumica e popullsisë e do pyll apo e dopallate liqenin, le të na ndihmojë për të bërënjë sondazh se si e do Tirana atë pjesë tësaj. Në qoftë se publiku do ta dojë ndërtime,atëherë i lind e drejta edhe Bashkisë të bëjënjë projekt të tillë si ky që po paraqesin.

Z. Romeo HANXHARI: Ështëpërgjegjësi e institucioneve që tëkrijojë infrastrukturën e domosdoshmepër të siguruar pjesëmarrjen meqytetarët, që u duken të bukuratrotuaret apo diçka tjetër, por me ataqë kuptojnë e dinë më tepër për këtoprobleme, e që duhen identifikuar,

sepse edhe jo të gjithë shoqatat janë efektive.

Z.Eduard SHALESI, nënkryetar iBashkisë së Tiranës:

Dua të siguroj se çdo lloj shqetësimi iqytetarëve për hapësirat publike, ështëshqetësim edhe për ne. Kuadri ligjorurabanistik është jashtëzakonisht imangët dhe i papërgatitur për të përballuarsfidat, me të cilat ne ndeshemi çdo ditë.

Zj.Adelina GRECA, shefe sektorinë Drejtorinë e Planifikimit Urban nëBashkinë e Tiranës: Propozimi fitueska një gjë shumë interesante, sepseformon kolanën e gjelbër të liqenit,duke e plotësuar atë dhe në pjesën emunguar, pra vendos e shton

gjelbërimin midis parkut dhe Tiranës.

PROF.ASC. SAZAN GURI: Nëbazë të vendimit nr. 81, dt. 29.12.2007,zona C e cila shtrihet në jug të Tiranës,në veri të Liqenit artificial, ku ndër tëtjera përfshihet: Kompleksi i Pishinave( zona C1 e C2 ), territori i Gardës ( zonaC3 ), Parku Botanik ( zona C4 ) dhe klubiDinamo ( zona C 5 ), hyjnë në zonat

prioritare të zhvillimit. Kështu që pas zonës C1, po i vjenradha për ndërtime edhe gjithë zonave të tjera.

Z. Fatos LUBONJA: Ajo qëpërfaqësuesit e Bashkisë e quajtënzhvillim, nuk është gjë tjetër veçse rritje epërfitimeve e interesave të grupeve qësponsorizojnë partitë politike, majtas apodjathtas, të cilët kanë kapur partitë e përrrjedhojë kanë kapur edhe shtetin, edheBashkinë.

Z. Artur ZHEI: Unë kam akuzuar përbetonizim të Tiranës e nuk tërhiqem ngakjo, sepse nuk dua të gënjej 90 % tëshqiptarëve që nuk janë lidhur meinteresa në këtë fushë.

Znj.Majlinda DHUKA, Drejtoreshëe politikave të zhvillimit dheplanifikimit në Bashkinë e Tiranes:Mendoj se për zonat e interesit tëpërbashkët për zhvillim, që përfshijnëqendrën, por dhe ato komuna që kemirrotull e përbëjnë burimet natyrore qëkemi rrotull. duhet të ketë një diskutimtë veçantë midis bashkive, komunave,qytetarëve, përpara se këto zona të

zhvillohen, sepse ndikojnë negativisht, si në komuna dhe nëBashki.

Z. Andrea STEFANI, analist :Tragjedia me mjedisin po ndodh ejemi në limitet e fundit të gjelbërimit.Kemi , siç po thuhet më pak se dymetër katror gjelbërim për person ,kur kaq është dhe varri i njeriut .

2

Katund i ri, Durrës – Në 25/10/2008 u organizua, nëkomunën e Katundit të ri,konsultimi me publikun lidhurme TEC-in 800MW me qymyrguri që kompania italianeENEL po planifikon të ndërtojënë Porto Romano.

Në këtë takim morrën pjesëbanorë të zonës së ndikuar,organizata mjedisore dheanëtarë të mediave të shkruaradhe elektronike.

Në prezantimin e tyre,kompania ENEL, ndau tëdhëna lidhur me ndikimetsociale e mjedisore që do tëketë TEC-i, si dhe pak detajeteknike.

TEC-i do të ketë njëkapacitet prej 800MW dhe dotë përdori si lendë të parëqymyrgur të importuar.Energjia e prodhurar nga kyTEC do të eksportohetpjesërisht në Itali e pjesërishtdo të shitet në Shqiperi nëraporte dhe kosto çuditërishttë papërcakruar ende.

Ndonëse TEC-et meqymyr guri në botëkonsiderohen si ndotësitkryesorë të ambjentit dhedyshohen si shkaktarë tësëmundjeve kancerogjene, tëdhënat paraprake tëkompanisë jepnin shifra tëpapërfillshme të emetimeve tëgazrave ndotës në natyrë tëTEC-it të tyre dhe një efektpo aq të papërfillshëm nëshëndetin e banorëve përreth.Për më tepër, kompania nukkishte menduar ende për filtrate gazit CO2, nivelet e të cilitnuk përmendeshin gjëkundi.Ndërsa komentet lidhur me

25 Shtator 2008. Ditën emërkurë, në Hotelin TiranaInternational, Ministria eMjedisit, Pyjeve dheAdministrimit të Ujërave membështetjen e Ambasadës sëMbretërisë së Hollandësorganizoi një Tryezë tëRrumbullakët me donatorët që

financojnë në fushën e mjedisitpër diskutimin e hapave që dotë ndërrmarrë Grupi i Sektoriali Punës i donatorëve përmjedisin. Në këtë takim merrninpjesë përfaqësues nga BankaBotërore, UNDP, GEF, OSCE,UNICEF si dhe përfaqsues tëpërfaqësive diplomatike nëShqipëri të Mbretërisë sëDanimarkës, Austrisë dheHollandës etj. Tryezën errumbullakët e kryesonteZëvendësministri i Mjedisit z.Taulant Bino, i cili në fjalën etij të hapjes, pasi përshëndeti tëpranishmit bëri një përshkrimtë shkurtër të problemevekryesore që shqetësojnëmjedisin shqiptar.

Gjithashtu bëri një listim tëdisa nga pikave prioritare tëpërshkruar dhe në StrategjineSektoriale të Mjedisit, miratuardisa muaj më parë nga QeveriaShqiptare si: miratimi istandarteve ligjore të Bashkimit

Europian, kontrolli i zbatimit tëlegjislacionit, përmirësimi iprocedurave të dhënies sëlejeve mjedisore, arritjet estandarteve të kërkuara nëtrajtimin e ujërave të zezaadministrimi i mbetjeve tëngurta, rehabilitimi i pikave tënxehta mjedisore, menexhimi i

integruar i zonave të mbrojtuar,ndërgjegjësimi i publiku për t’ubërë më aktiv në proçesetvendimarrjes janë disa ngapikat të cilat përbëjnë objektivinkryesor, ku duhet tëpërqëndrohet vëmëndja e këtijgrupi sektorial sektorial.

Gjatë mbledhjes të gjithë tëpranishmit shprehën mendimine tyre mbi mënyrën efunksionimit sa më mirë të këtijgrupi sektorial pune dhe u la qëky takim të ripërsëritej deri pas6 javësh ku me kërkesë të tëpranishmëve prioritetet eshprehura në strategjinësektoriale të jenë të shoqëruarame një raportim mbi aktivitetetqë duhen të ndërrmerren përrealizimin e këtyre objektivave,pasi vetëm në këtë mënyrëmund të kishte një progres tëmonitorueshëm.

Po ashtu, ditën e premte,datë 26 Shtator 2008, nëqytetin e Pogradecit u zhvillua

takimi i Komitetit të Menaxhimittë Pellgut Ujëmbledhës lë liqenittë Ohrit. Ky takim u iniciua ngaMinistri i Mjedisit, Pyjeve dheAdministrimit të Ujërave Z.L.Xhuvelidhe Ministrimaqedonas i Mjedisit dhePlanifikimit Hapësinor Z.Nexhati Jakupi. Në takimmerrnin pjesë dhe autoritetetlokale të dy vendeve respektivetë cilet janë edhe pergjegjesitkryesorë për mbrojtjen e këtijliqeni me vlera të lartamjedisore.

Në fjalën përshendetëseministri Xhuveli theksoi se “...Rajoni i basenit të liqenit tëOhrit është në fokusin eQeverisë Shqiptare, e cila ekonsideron këtë liqen si njëburim ujor të një rëndësie tëveçantë si në aspektin mjedisorashtu dhe ate turistik. Këtijqëllimi i shërbejnë masat qeëjaneë ndermarrë për vazhdiminme sukses të punës së qëndrëspër rritjen e rasateve të koranitneë Lin, masave ligjore dheoperative qeë po ndërmerrenpër disiplinimin e ndërtimeve nëpellgun ujëmbledheës të liqenit,realizimin e projekteve tëreëndeësishme për menaxhimine ujit të pijsheëm dhe trajtimine ujërave teë zeza, si dherealizimin e projektit rajonal përmenaxhimin e mbeturinave tëngurta urbane.

Në fjalën e tij Ministrimaqedonas i Mjedisit dhePlanifikimit Hapesinor Z.Jakupi u fokusua në krijimet egrupit të punës për çështjet emjedisit, pyjeve peshkimit dhelegjislacionit nga palamaqedonëse, këto grupe duhettë ngrihen dhe nga palashqiptare për fillimin emenjëhershëm të vlerësimit tësituatës mjedisore të pellgut tëOhrit

Në këtë takim u kërkua qëliqeni i Ohrit të marrë statusinMonument i Trashgimisë.

NGA MMPAU KONSULTIM ME PUBLIKUN PERTEC-in E PORTOROMANOS

impaktet e gazeve të emetuaranë ndryshimet klimatike, ukonsideruan të papërfillshme,në një kohë që studimettregojnë se TEC-et me qymyrëjanë kontribuesit kryesorë, sëbashku me fabrikat eçimentove në ngrohjen globale.

Kompania ENEL deklaroigjithashtu se ndërtimi dhe vënianë funksionim e TEC-it do tëhapë qindra vende pune, por tëpyetur nga publiku, u përgjigjënse nuk është e sigurt nësevendet e punës do të mbulohennga Shqiptarë apo puntorë tëvendeve të tjera.

Probleme të tjera të ngrituranga organizatat mjedisore,lidhur me rrezikun e formimittë shirave acide dhe ndikimi ityre në bujqësi, ndikimi nëpeshkim, florën e faunëntokësore e detare, ndikimi nëturizëm e të tjerë, morën sërishpërgjigjie të vakëta ngapërfaqësuesit e kompanisë.

Projekti i ndërtimit të TEC-it 800KW pret të marrëmiratimin e Ministrise sëMjedisit Pyjeve dheAdministrimit të ujerave.

A mos ndoshta ka ardhurkoha që Shipëria t’u thotëSTOP propozimeve për tëndërtuar TEC-e e indusrti tëtjera me bazë qymyri e naftepa menduar fillimisht përvendosjen e standarteve dhe tëmonitorimit për këto projektezhvillimi?

A mos ndoshta cmimin për1 kw/orë nuk do ta paguajmeme me para, por me shëndetintonë?

Anisa XhitoniQendra EDEN

Një grupim shoqatash nëqarkun e Durrësit, “Natyra përnjeriun”,

“Albanopoli”dhe “Qendrapër Zhvillimin e ShoqërisëCivile”, nën drejtimin e Z. F.Ndreka, vunë në jetë njëprojekt me këtë emër,

financuar nga AmbasadaAmerikane në Shqipëri.Qëllimi ishte, që bashkë mëndërgjegjësimin e banorëve tëzonës, grupeve të interesit etj.për problemet mjedisore,sëbashku me pushtetin lokal tërisillnin në vlerat e tij natyrore,eko-turistike, arkeologjike etjAlbanopolin, qytetin ilir tëZgërdheshit.

Për realizimin e tij uangazhuan, veç shoqatave,edhe Bashkitë Fushë-Krujë eKrujë, OJF të ndryshme,biznesi vendas, personapublikë, nxënës, studentë etj.që, veç pastrimeve mjedisore,morën pjesë edhe në mbjelljepemësh, ku u parfshinë edhegrupet “Ekologu i Ri” tëshkollave të zonës.

Në kuadër të këtij projekti

u zhvilluan seminarë si “Mbidhënjen e njohurivemjedisore”, për një mjedis të

qëndrueshëm. dhe për hartimine planit mjedisor etj... Gjatëveprimtarive të vazhdueshme,

janë mbajtur referate si “Tëmbrosh mjedisin, do të thotë tëmbrosh jetën”, temë “Rikthimi

Albanopolit në zhvillimin eturizmit arkeologjik e kulturor”nga H.Taga etj. .

Vlen të përmendet puna endihmesa e AmbasadësAmerikane për financimin eprojektit, vullnetarët e Korpusittë Paqes, Ambasada Franceze,Ambasadoren e Zvicres qëkanë kontribuar nëmbarëvajtjen e projektit, poashtu edhe Bashkitë Krujë eFushë-Krujë, Pleqësisë tëfshatrave, shkolla 9/vjeçare medrejtor Z. F.Dervina, shkolla eMesme “Shote Galica” medrejtor z. N. Stafuka,përfaqësuesit e OJF-ve z.M.Goci, G.Hoxha, A.Duka,R.Alla, K.Kulli etj., studentëte pedagogët e Universitetit“A.Moisiu” Durrës dhe gjithëbanorët zonës Zgërdhesh eHalil, ku ndodhet dhe qytezaantike.

RIKTHIMI I ALBANOPOLITNga Muharrem GOCI

3

“HAPESIRAT PUBLIKE NE TIRANE DHE PRESIONI I NDERTIMEVE”frutore e jo frutore, ujinteknologjik është i detyrauar qëta derdhë 93 % të pastër nëkanalizimet.

Ky është konçesionari i “Benz Mercedes “ që e patiplotësimin e këtyre kritereve sikusht nga pala gjermane për të

marrë ekskluzivitetin e biznesit. I dhashë këto shembuj, para

se të flasin specialistët, për tëtreguar kushtet në të cilat

Me 23shtator 2008, nëhotel Rogner uzhvillua tryeza errumbullakët për“ H a p ë s i r a tpublike nëTiranë dhe

presioni i ndërtimeve”, - njëballafaqimin mes përfaqësuesve tëBashkisë së Tiranës me përfaqësuestë shoqerisë civile.

Në takim morën pjesë N/kryetarii bashkisë së Tiranës, Z.Edi Shalsi, zD.Agolli Administrator i përgjithshëmi Bashkisë, znj.Majlinda Dhuka,Drejtoreshë e politikave të zhvillimitdhe planifikimit në Bashki,znj.Adelina Greca, shefe e sektorit nëDr. e Planifikimit urban si dhepërfaqësues nga shoqëria civile,analistë të mirënjohur, përfaqesues tëshoqatave mjedisore, etj

Në takim nga punonjësit eBashkisë u prezantua projekti izhvillimit urban të zonës pranë digëssë liqenit artificial të Tiranës, projektqë ka ngjallur mjaft debate në publikune gjerë si dhe te ekspertet dhemjedisorët kohët e fundit. Përreth 3orë e gjysëm u debatua ngapjesmarrësit për problemin e humbjessë hapësirave publike në Tirane,domosdoshmerinë e frenimit të këtij“zhvillimi”, që është kundërmirëqënies publike. Nga shoqeria civilediskutuan A.Stefani, A, Zheji,F.Lubonja, M.Nano, S,Guri, A.Deliu,B,Bare, L.Ferruni, R.Hanxhari,P.Hodo, etj. Nga të pranishmit patishumë debate dhe diskutime në lidhjeme krizën e madhe që po kalon qytetii Tiranes në ruajtjen e hapësiravepublike.

PERFUNDIMET E TAKIMIT“HAPESIRAT PUBLIKE NE TIRANE DHE PRESIONI I NDERTIMEVE”

Në fund të takimit u propozua qënga ana e shoqërisë civile:

• • • • • Të hartohet në mënyrëemergjente një Moratorium, i cili tëndalojë tjetërsimin e hapësiravepublike të qytetit.

• • • • • Të ngrihet një grup pune që tëhartojë një paketë masash, përplotësimin e mangësive të ligjit tëurbanistikës e më gjerë, që të bëjë tëmundur ruajtjen e mjediseve publiketë Tiranës.

• • • • • Informim dhe bashkëpunim mëtë mirë nga Bashkia me publikun nëlidhje me projektet e reja dhe planinrregullues të Tiranës.

• • • • • Përfshirja e eksperteve lokalënë VNM për projektin e Unazës së re,për paraqitjen e argumenteve dhedhënien e alternativave.

• • • • • Pyetësor për vlerësimin nga anae publikut per kthimin e zonës poshtëdiges në gjelbërim apo zhvillim urbanme ndërtesa.

• • • • • Pezullimi nga ana e bashkise i

procesit ne lidhje me projektin praneLiqenit te Tiranes,

• • • • • Dhënia e një statusi të veccantëhapësirave të gjelbra si dheorganizmave si Kopshti botanik,Parku i liqenit Artificial, etj.

• • • • • Prishja e ndërtimeve pa leje nëzonen e liqenit artificial .

Nga ana e Bashkisë së Tiranës ube prezent dalja mbas dy javësh edraftit përfundimtar të Planiturbanistik për qytetin e Tiranës.

Përfaqësuesit e Grupimit“Ekolëvizja” e vlerësuan këtë momentsi një mundësi shumë të mirë, përpërfshirjen e një rregulloreje në planinrregullues të Tiranes që: “Hapësiratpublike të mos tjetërsohen në ndërtimedhe për qellime të tjera”. Në këtëmënyre, kur plani rregullues tëmiratohet së shpejti, kjo pikë do tëishte e pakontestueshme më për asnjëpalë.

NGA QENDRA E GRUPIMIT“EKOLEVIZJA”

punojmë, me mungesë tëburimeve financiare, dhe mbi tëgjitha me një legjislacion aspaknë mbështetje. Ne tentojmë të

zgjerojmë hapësirat publike, kuveç atyre që thashë më sipër, kaplot shembuj të tjerë, si projekti“Dua të luaj “, i cili do të realizojë

100 kënde për pensionistë eminifusha loje, për të cilat kemi

dhe burimet financiare. Ndërkaqpo dalin pronarë në hapësirat mes

pallateve, po dalin pronarë edheatje ku kemi ndërtuar e nuk kapatur të tillë. Me këtë desha të

theksoj se legjislacioni në fuqi,duke filluar që nga ai urbanistik,kuadri ligjor i të cilës ështëjashtëzakonisht i mangët dhe ipapërgatitur për të përballuarsfidat, me të cilat ne ndeshemi çdoditë. Ndërkohë që ne prishimndërtimet pa leje, ata kanë kurajont’i ndërtojnë përsëri. Shpesh herëkonstatojmë se, megjithëseshqetësimi qytetar është i drejtë,nga ambientalistët apo qytetarë tëthjeshtë, nuk janë kuptuar

mundësitë, kompetencat dhepërgjegjësitë e Bashkisë sëTiranës. Dua të siguroj se çdo llojshqetësimi i qytetarëve përhapësirat publike, ështëshqetësim edhe për ne.

Sot do t’ju njohim me njëkoncept-ide dhe meproblematikën që ne përballemidita-ditës gjatë punës sonë,gjithashtu edhe për t’ju sqaruaredhe me të ashtuquajturin“betonizimin “ të Tiranës, të cilimpo e hasim shpesh.

Zj.Adelina Greca, shefe sektorinë Drejtorinë e Planifikimit Urbannë Bashkinë e Tiranës: Projekti bënfjalë për projektin e zonës prioritareqë ndodhet midis liqenit dhe Tiranësurbane. Karakteristika e kësaj zoneështë misis asaj që quhet hapësirë egjelbër dhe zonës së urbanizuar. Praështë një zonë që nuk ka një karaktertë pqëcaktuar qartë.

Ideja e konkursit, sëbashku mekrijimin e njq qendre suburbane tëkësaj zone të Tiranës, ishte dhënia enjë karakteri më të spikatur, dukepatur parasysh pozicionin e saj tepërambiguit. Kjo zonë ndodhet pranëparkut të liqenit që ka një gjelbërim,pranë digës së liqenit, Kopshtitzoologjik e Botanik, por gjithashtuedhe pranë Tiranës urbane. Propozimifitues ka një gjë shumë interesantesepse formon kolanën e gjelbër tëliqenit, duke e plotësuar atë dhe nëpjesën e munguar, pra vendos e shtongjelbërimin midis parkut dhe Tiranës.Grafikisht duket që gjelbërimi imunguar në këtë pjesë, plotësohet

dhe shtohet. Gjithashtu ky llojzhvillimi, në një farë mënyre i jepidentitet digës së liqenit, dukeformuar një ballinë ujore, ose siç quhet-watter-front -.

Parku dhe liqeni është një llojlandmark-u, të cilit të gjithë ireferohen, por praktikisht është ipadukshëm në strukturën totale tëliqenit. Krijimi i ballinës ujore do tijepte një lloj refernce nga çdo pikë eqytetit . Nëqoftë se do të ndalim paknë aktivitetet që do të promovohennë këtë zonë, hapësirat sportiveshtohen, të cilat zona i ka, porpërmirësohen e shtohen më tepër,krijimi i disa funksioneve publike, tëcilat janë, të cilat janë të munguara,dhe i shërbejnë jo vetëm kësaj zone,por dhe pjesë tepër të urbanizuar nëafërsi të saj, Në plan duket se si do tëzhvillohet zona nga pikëpamjaarkitektonike, e cila, duke theksuar seështë një projekt-ide, do të zhvillohetmë tej nga arkitektët fitues. Njëelement tepër i rëndësishëm, por edheproblematik në një farë mënyre ngaana urbane, është diga, që shfaqetbrutale dhe propozimi është për tëkrijuar ballinën ujore, dukeshfrytëzuar elementin digë, dhe përtë krijuar një plazh urban, i cili ështëquajtur Copa Tirana, duke ju referuarCopa Cabana ( Rio de Zhaneiro-Brazil,shën. I redaksisë). Këto elementë dota rivitalizoni këtë zonë e do ti jepninnjë gjallëri urbane të dëshiruar. Kjodo të krijonte një kartolinë “Tiranamake front “, që do të shërbente edhesi element turistik.

Z.Eduard SHALESI ,nënkryetar i Bashkisë së Tiranës:

I dhamë rëndësi këtij takimi,sepse shpesh herë kemi parë qëka paqartësi, por edhe dizinformimtë publikut, qoftë në lidhje meprojekte të vëeçanta, qoftë edhenë lidhje me përgjegjësitë qëmundohen t’I vendosen pushtetitlokal, për gjëra që në fakt nuk i ka

as kompetencë. Gjithsesi do takonsideroja shumë tërëndësishëm një debatkonstruktiv, edhe për tu njohur meshqetësimet tuaja që janë dhetonat për hapësirat publike nëTiranë, por nga ana tjetër edhe përt’ju sqaruar ç’kemi në dorë ne siBashki, ku fillojnë e ku mbarojnëkompetencat tona.

Do doja ta filloja me njëshembull: kur morëmkompetencën e Inspektoriatit tëNdërtimit filluam publikisht njëfushatë për të prishur disandërtime të paligjëshme nërrugën: Tre vëllezërit Kondi “.Atje, në nëntor, prishëm dhe njëndërtesë që do të bëhej 10-12 katee atherë ishte në ndërtim të katittë parë. Një javë më parë atje kanëfilluar përsëri ndërtimet. Tjetërshembull është te Parku i Liqenitproblemi i lavazheve, që ne mepolicinë Bashkiake i prishim e përnjë javë rifillojnë prapë punën. Poashtu, sot që po flasim, janë bërëpengesë për zhvillimin epunimeve, qoftë në lulishten “Shtraus “ (xhamlliku ), qoftë telulishtja “ Ali Demi “, individë qëposedojnë tashmë titujt epronësisë te këto dy lulishte.Mund tju them edhe për te “21Dhjetori “ ku do të prishej njëgodinë pa leje, krejt paprimtas umor masa e sigurimit të padisë. Pokështu mund të përmendkombinatin apo peticionin e disafamiljarëve tek bulevardi “ Zogu iParë “, që nuk duan të bëhet njëlulishte afër Ministrisë sëDrejtësisë, ku kishim filluar dhepunimet për këtë lulishte të vogël.

Nga ana tjetër, në një ndërtimqë po bëhet në autostradë, për çdom² ndërtim ka realizuar 1.4 m²gjelbërim, ka mbjellë 670 pemë

Propozimi fitues ka njëgjë shumë interesante,sepse formon kolanën egjelbër të liqenit, dukee plotësuar atë dhe nëpjesën e munguar, pra

vendos e shtongjelbërimin midis parkut

dhe Tiranës.

TAKIMI MIDIS BASHKISE E SHOQERISE CIVILE

-Dua të siguroj se çdolloj shqetësimi iqytetarëve për

hapësirat publike,është shqetësim edhe

për ne.

-Kuadri ligjor urabanistikështë jashtëzakonisht i

mangët dhe ipapërgatitur për të

përballuar sfidat, me tëcilat ne ndeshemi çdo

ditë.

4

Prof. Sazan GURI: Tirana nëprag të viteve ‘90, klasifikohej siqytet: i hijshëm europian, meblloqe ndërtimi të paqme e katror(ish blloku), me lagje me vila elitarekarakteristike (rreth RTVSH), mepallate të ulta e të ujdisura meintuitën e arkitektëve gjeometër tëasaj kohe (shallvaret, pallatetAgimi), me lagje me shtëpi tipikeTiranase (kodra e kuqe) deri nëlagje vakëf me shtëpi me qerpic

(varri i Bomit), me rrugë që nukdalin dot boje qysh për 200 vjet(bulevardi madh), Tirana dominohejnga një gjelbërim i krahasueshëmme Berlinin, çdo Tiranasi, i bintepër hise të kishte 15m2 blerim.

Çdo Tiranas thith zyrtarisht73kg pluhur në vit, çdo ditë, çdobanor tiranas thith 10,000 litra ajër,për të cilën ai kujton se është ipastër, jetojmë në një qytet kupluhuri ka pak ajër, mbasi endemarrim ujë me racion aq sa të tjerëtnë vende të tjera rrëkëllejnë birra,mbasi përballemi me politika mbiajrin që vrasin çdo vit në Tiranërreth 300 veta;

Faktet e OBSH tregojneqë kemi 4000 raste

shtesë në vit tëkancereve, 600 raste të

reja në vit meturbekuloz, 8 persona

gra i pret vdekja epërditshme nga kancerii gjirit,lagje si Kom. e

Parisit me dendësipopullsie prej 1500

banorë/ha mbasi pokthejnë në një pellgace

të madhe tëashtuquajturin liqen imadh i Tiranës,mbasina serviret një qendërndryshe e Tiranës, çdo

person thith 8,000-10,000cm3 ajër me O2,mundësisht me O3 për

24 orë.

Ajri për hektarë - sasikonstante, që d.t.th se ky oksigjennuk përpjestohet për maksimum100 njerëz/ha;

RAPORTET URBANIZIM -HAPËSIRË PUBLIKE:

-Siperfaqeja Tirana qytet40,000,000 m2

-Sipërfaqe park 100.000 m2-Sipërfaqe terrene sportive

100,000 m2-Zona shplodhëse rreth

100,000 m2-Siperfaqeja e projektit

700,000 m2-Sipërfaqeja e pyllit 1,000,000

m2-Raporti hapësirë publike –

hapësirë urbane 1.3 % (Tirana,qytet)

-Raporti hapësirë e gjelber –hapësirë urbane 0.5 % (Tirana,qytet)

-Raporti hapësirë publike –hapësirë urbane 2.5 % (Tirana, paprojekt)

-Raporti hapësirë publike –hapësirë urbane 1.5 % (Tirana, meprojektin)

-Raporti hapësirë publike –hapësirë urbane 5 % (Tirana,perfshi pyllin)

Problemi është i gjithëqytetarëve e jo vetëm i Bashkisë,sepse ky urbanizim i tejskajshëmpo i merr jetën ço banori. Të gjithazonat që kanë qënë të planëzuarame hapësira, sot janë zënë mepallate e përgjegjësia është e tëgjithëve. Por kjo duan të bëjnë teliqeni, është një përgjegjësi më emadhe. Duke ditur presionin endërtuesve, ne po mundohemi tandihmojmë Bashkinë sepse edhenë KKRT e Republikës, 80biznesmenë, arkitektë endërtuesa, më kanë thënë dhe muatë mbyll gojën për këto probleme.Këtu duhet parë edhe se si merrenvendimet lart, sepse pothuaj skatë bëjë me projektin e bukurhollandez, që u paraqit këtu. Nëbazë të vendimit nr. 81, dt.29.12.2007, zona C e cila shtrihetnë jug të Tiranës, në very tëLiqenit artificial, ku ndër të tjerapërfshihet: Kompleksi I Pishinave( zona C1 e C2 ), territori i Gardës (zona C3 ), Parku Botanik ( zonaC4 ) dhe klubi Dinamo ( zona C 5 ),hyjnë në zonat prioritare tëzhvillimit. Kështu që pas zonësC1, do ti vijë radha për ndërtimeedhe gjithë zonave të tjera. Po tëllogarisim sipërfaqen e gjelbër përbanor, megjithë periferinë, del seDajti është kthyer 40 % urban,Kashari - 60 %, Farka – 80 % urban,atherë Tirana, nga 15 m² del me 0.5m² sipërfaqe të gjelbër për banor,ku gjysma e saj është ngjyrë kafe

se është baltë e gjysma sipërfaqe egjelbër me bar e jo me pemë. Le tëshikojmë për këtë edhe qytetet eEuropës, ku nuk guxonkryebashkiak të ndërhyjë nësipërfaqet e gjelbra apo publike.

Z.Fatos LUBONJA, analist: Çështja e hapësirave publike

ka vajtur atje ku nuk mban më. Pomarr një metaforë nga mjekësia: kurnjë kancer kapet në fillimet e tij, kamundësi të ai kurohet e shërohet,kur kapet me vonesë, kur i shtrin

metastazat gjithandej, e shohin tëgjithë, problemi duket por ështëshumë më i vështirë për tu zgjidhur.

Të gjithë e shohim se po namerret fryma në këtë qytet, por dhevështirësitë janë të mëdha. Upërmend se Bashkia është në njësandwich midis nevojës përzhvillim dhe cilësisë së jetës . Kur

flitet për zhvillim flitet përpërmirësim të cilësisë së jetës. Ajoqë përfaqësuesit e Bashkisë equajtën zhvillim, nuk është gjëtjetër veçse rritje e përfitimeve einteresave të grupeve qësponsorizojnë partitë politike,majtas apo djathtas, të cilët kanëkapur partitë e për rrjedhojë kanëkapur edhe shtetin, edhe Bashkinë.Këto interesa të këtyre, që janë njëpakicë, po i marrin frymën cilësisësë jetës dhe zhvillimit normal tëqytetit. Nuk nisem vetëm nga kyprojekt I liqenit .

Z.Artur ZHEI, analist: Përmjedisin e hapësirat e gjelbëra, nëTiranë ka ardhur koha të bëhetdiçka se, siç tha dhe z. Lubonja,problemi nuk mban më. Në këtëqytet, siç na paraqiti z. Sazan,kemi 73 kg pluhur për person, 4

Në bazë të vendimit nr. 81,dt. 29.12.2007, zona C e

cila shtrihet në jug tëTiranës, në very të Liqenitartificial, ku ndër të tjerapërfshihet: Kompleksi I

Pishinave (zona C1 e C2),territori i Gardës (zona C3),

Parku Botanik (zona C4)dhe klubi Dinamo (zona C

5), hyjnë në zonat prioritaretë zhvillimit. Kështu që paszonës C1, do t’i vijë radhapër ndërtime edhe gjithë

zonave të tjera.

Ajo që përfaqësuesit eBashkisë e quajtën zhvillim,nuk është gjë tjetër veçse

rritje e përfitimeve einteresave të grupeve që

sponsorizojnë partitë politike,majtas apo djathtas, të cilëtkanë kapur partitë e përrrjedhojë kanë kapur edheshtetin, edhe Bashkinë.

“HAPESIRAT PUBLIKE NE TIRANE DHE PRESIONI I NDERTIMEVE”mijë raste kanceri më tepër, 300 tëvdekur në vit etj.., tregon seqyteti është i mbingarkuar dhe kanjë dëndësi 1500 banorë për km². Këtu ka një bashkëfajësi, kuduhet të futim dhe veten tonë, qëduhet të kishim ndërtuarbarrikadat e një rezistence mëreale. Kuptohet se qeveria dheBashkia aq më tepër, nuk janë pafaj. Komuniteti i bashkëfajtorëveështë i madh, por pjesa më emadhe e fajita bie mbi ata që kanëvendimmarrjen më të madhe.

E dëgjuam me kujdesprojektin hollandez të ballinësujore dhe praktikisht na dhanë njëkartolinë me ndërtesa 30 e mëtepër katëshe që do të rrinë teliqeni dhe ca çadra që do tëvendosen për plash, por kampërshtypjen se nuk do të vihenkurrë se mbetjet e derdhjet epallateve nuk do të lenë të laheshnë liqen. Problemi është çfarëmund të bëhet e pse nuk mund tëbëhet, me që jemi në një gjendjetë dëshpëruar, që ajo zonë embetur e gjelbër të shpëtohet.

Unë kam mendimin, e kampropozuar edhe herë tjetër, që tëbëhet një moratorium i gjithëndërtimeve në zonat ku kagjelbërim, sepse vazhohet që kuka “ xhepa “ të litë të vazhdohettë ndërtohën kulla.

Mekanizmi i presionit erryshfetit egziston, por nuk duatë hyj në probleme të tilla. Unëkam akuzuar për betonizim tëTiranës e nuk tërhiqem nga kjo,sepse nuk dua të gënjej 90 % tëshqiptarëve që nuk janë lidhur meinteresa në këtë fushë. Unë duatë më përgënjeshtroni me njëvendim të Bashkisë, që ku kazona të gjelbëra t’i kërkojmëqeverisë fonde shtesë, për t’irigjallëruar, për t’i rigjelbëruar dhejo të bëjmë një kompromis tëfëlliqur me ca ndërtues që ngrenëshumëkatëshe, me parkingjet, meujrat e zeza e mbingarkesënpërkatëse, atje ku sot janë disapemë, kur kërkesa jonë është qëasnjë pemë të mos pritet më nëTiranë, megjithëse do të donimtë shtoheshin qindra-mijra fidanë. Vetëm atëhere do të kuptonimse është kuptuar se vetëvrasjaurbanistike e këtij qyteti ka arriture kaluar çdo lloj pragu.

Z.Agron DELIU, specialistnë Institutin e Shëndetit Publik:Unë jam kimist-toksikolog dhepunoj në ISHP prej shumëvjetësh. Kam patur fatin e mirë etë keq që me ajrin e Tiranës jammarrë që në vitin 1976. Nuk do tëflas se si është ajri, por do tëmundohem të them se çfarëmendojmë ne se duhet bërë, edhesipas këshillave të vendeve qëjanë marrë me këtë punë që para50 vjetësh.

Tirana sot, sipas shifrave tëfundit ka rreth 2m² sipërfaqe tëgjelbër për banor. Para 90-ësishte e shkruajtur se kjo shifërishte 12m², Sofia e ka 50m², ndërsaoslo e ka 600 m². Një hektarsipërfaqe e gjelbër thith, osepastron 3 ton dioksid karboni, 6ton grimca të respirueshme, qëkanë absorbuar edhe të gjithëkomponentët kancerogjenëorganikë.

( vijon ne faqen 5 )

Unë kam akuzuar përbetonizim të Tiranës enuk tërhiqem nga kjo,

sepse nuk dua të gënjej90 % të shqiptarëve që

nuk janë lidhur meinteresa në këtë fushë.

5

( vijon nga faqja 4 )Z.Agron DELIU: Unë kam

bërë një llogari shumë të thjeshtë,të cilën ja kam çuar edhe Bashkisë

: duke marrë koncentrimin egrimcave të respirueshme,sëfundmi të NO2 dhe të benzenit( që po kapërcejnë normat ), dhenëse Tirana është 40 mijë m² ( 4000mijë hektarë ), për të ulur nivelin egrimcave të respirueshme nga 120mikrogram për metër kub, në 40që është norma e Europës, duhen7000mijë hektarë gjelbërim.

Ndërsa zoti Xhuvelithotë se ajri ështëpërmirësuar 30 %,megjithëse Ministrianuk bën matje fare,

dhe aparatet qëkanë marrë nga

Instituti i ShëndetitPublik, nuk i venë

dot në punë,megjithate kanëkurajon të thonë

kështu.

Ndofta nuk i bëjmë dotsipërfaqet e gjelbëra që na duhen,por të paktën ti mbajmë atje kujanë dhe të bëjmë, siç u tha njëmoratorium ose diçka tjetër tëtillë. Vlerësimet e fundit të OBSH,bërë para dy vjetësh, për të cilatpati një heshtje të çuditëshmenga shtypi, ishin që çdo banor iTiranës ka dy vjet jetë më pak.Po ta shumëzojmë me numurin epopullatës, pjestojeni mejetëgjatësinë dhe do të dalë senë Tiranë vdesin nga ndotja eajrit 300 vetë në vit, në një kohëqë nga aksidentet vdesin 200.

Unë jam me atë që Bashkia eka kuptuar problemin, pormungon komplet vullneti politik,nga të dy krahët, për të bërë atëqë duhet. Më vjen keq, por ështëkështu. Ne i themi gjërat si janë,por na thonë shikojini edhe njëherë shifrat e ulini se na duhenpër fushata elektorale e të tjera.Le të kujtojmë Londrën, kur nëdhjetor 1952 nga smogu vdiqënrreth 4000 mijë njerëz, dhe u mordy-tre vjet dhe nxorri, e para nëbotë, legjislacionin modern tëmbrojtjes së ajrit. Sot Londraështë 7 herë më e pastër seTirana, në përmbajtje të grimcavetë respirueshme. Këto gjëra nukrregullohen me fushata, porfillojnë me fushata dhevazhdojnë me punë e veprimtarishumëvjeçare.

Z.Petrit HODO, përgjegjës iKopshtit Botanik: Në fillim duatë them diçka për kopshtet, parqetdhe parqet kombëtarë që janësecili një term e një nocion mëvete, të ndarë saktë nga njeri-tjetri.Kopshti Botanik është pjesë eFakultetit të Shkencave tëNatyrës, të Universitetit tëTiranës. Qëllimi i tij i parë ështëshkencor, të grumbullojëkryesisht florën spontane,sidomos bimët e rralla dhe tëkërcënuara të vendit tonë.Qëllimin e dytë e ka edukativ, qënxënësit e studentët të vinë tëmësojnë realisht në Kopësht atoqë në shkolla nuk i gjejnë dot dherrinë kot në mësim. I fundit ështëdhe funksioni çlodhës, ose siç equan media, si oaz i gjelbër, aq mëtepër në një zonë të ngarkuar siSelita.

Jam i prirur, bile detyrë, sinëpunës i Ministrisë së Arsimit,të besoj planin që na u paraqitkëtu nga Bashkia. Mendoj se edhepresioni i pronarëve e ndërtuesveështë i madh, sidomos kur bëhentë dy palët bashkë. Si punonjësshteti, jemi të predispozuar që çdohall ta qajmë tek shteti. E themkëtë se, në pjesën që na treguat,Kopshti Botanik është rivitalizuar,pjesa verilindore është bërë egjelbar. Por mendoj se edhe nëkëtë rast, sikundër edhe në rastetë tjera, nuk po flitet për Unazën emadhe, që është një ndërhyrje ejashtë zakonshme dhe ngre disapyetje. Ne duhet të informohemi,sepse në se kopështi rivitalizohet,atëhere Unaza, duke kaluar atyprish një sipërfaqe të vogël, rreh10-15 % ( afërsisht 2500 m² ) tëKopshtit, por që është pjesa më erëndësishme sepse prish pjesënmë të përqëndruar nga anashkencore, prish pjesën e bimëvebarishtore, prish serrën, një pjesëtë zyrave, trëndafilishten, prishdhe kopështarinë. Pjesa tjetërështë e rëndësishme, por jo kaq,është ajo që populli e quan park eshërben më tepër për shëtitje.

Dikur në projektin e parashumë vitesh, Unaza kishtealternativa dhe një prej tyre ishtese do të kalonte mbi kodrat eSelitës dhe do të bëhej me ura evepra të tjera arti të bukura. Pse

nuk u bë se di. Egzistontemundësia të shmangej, pa u bërëato pallatet që janë ndërtuar tani,por dhe kjo nuk u bë. Tashti jemipara faktit të kryer, janë ndërtuargjithë pallatet dhe duam apo jo

ne, Unaza do të kalojë. Ajo qëkërkojmë është që tju paraprijmë

problemeve, të na kishin marrëmendimin, sepse edhe për njëndërhyrje të thjeshtë në mjedis,është Konventa e AARHUS qëkërkon dhe dialog. Duam, për tiparaprirë gjërave, kur të vijë ditatë ndërtohet Unaza, në qershor2009, të paktën 6 muaj para të najepet fondi të ndërtojmë gardhin.

Përveç problemit të pronarëve, qëegziston dhe kanë investuarmiliona, del çështja se nga do ta

marrë Kopshti ujin, sepse edheliqeni do tkurret edhe më shumëdhe nuk do të ketë mundësi tëmerret uji. Atëhere Unaza po i merrpjesën më të rëndësishme, uji doti mungojë dhe bimët pa ujë

vdesin, Kopshti Botanik do tëdegradohet, ndërtuesit do të kenënjë motiv për ta kërkuar dhe do tëdalim te plani, le ta quajmë planiB, edhe ky do të kalojë përndërtime.

Z.Veiz LLUKA, arkitektgjelberimi : Jam plotësisht me atëqë u tha se duhet vënë gishti mbi

plagë, që do të thotë që ta bëshkëtë për zhvillimin hapësinor tëTiranës, ose çdo lloj tjetër qendre

urbane, duhet të kesh planinrregullues të zhvillimit urban, gjëtë cilën Bashkia e Tiranës nuk eka bërë dhe po e shtyn. Gjithëpështjellimet i sjell mungesa ekëtij plani. Sipërfaqet e gjelbëra,kudo ku janë ruajtur, ka ndodhursepse nuk vepron dot nëkundërshtim me planetrregulluese. Po ashtu mendoj senuk ka transparencë nga Bashkiapër këtë problem. Asnjëherë nuki është dhënë qytetarëve ngaBashkia treguesi i sipërfaqeve tëgjelbëra të Tiranës sipasklasifikimit, që do të thotë që ngalulishtet e sa metra katrore janë,parqe qyteti, parqe periferike,sipërfaqe ujore, buzë-kanalet,sipërfaqe të kufizuara etj.. e derite Kopshti Botanik, që hyn dheai në sipërfaqen e gjelbër dheemërtohet qendër didaktike-kulturore. Po ju citoj një filozof tëpara 2 mijë vjetëve, i cili thoshte :më jepni një shtëpi plot me libradhe një kopësht plot me lule e nuk

do të kërkoja gjë tjetër në jetë. Kjoduhet bërë.

Z.Andrea STEFANI, analist:Mendoj se duhet ngritur zëri dhe

t’i krijohet mundësia Bashkisë përt’i thënë stop ekspansionit tëndërtimeve, në këtë formë që pobëhet sot. Se si duhet bërë kjo,them se edhe forcat politike duhettë bashkohen me një vullnet, qënë fakt është përtej të majtës e tëdjathtës, por që i shërben mjedisit.

Tragjedia me mjedisin pondodh e jemi në limitet e fundit tëgjelbërimit. Kemi, siç po thuhet mëpak se dy metër katror gjelbërimpër person, kur kaq është dhe varrii njeriut. Prandaj duhet të kalohetnë aksion konkret. E kuptojmëedhe rëndësinë e kuadrit ligjor qëkëkon Bashkia dhe që duhetrregulluar. Veprimtaria e Bashkisëduhet të jetë në përputhje edhe medëshirën e saj ( nuk mendoj semungon dëshira për gjelbërim ),duke shmangur me ligj presionetqë ju vijnë, po ashtu edhe interesa,që në mungesë të ligjit shfaqen siinteresa të ligjëshme . Prandaj tëbëjmë të gjithë atë që duhet bërë etë mos ngelemi në kuadrin ellafeve. Për këtë të vlerësojmë dhepropozimet që po shtrohen në këtëtakim.

Dr.Besnik Baraj, ekspertmjedisi: Është emocionuese përproblemin për të cilin jemimbledhur, sepse ai prek të gjithënjerëzit. Besoj se kushdo, ngacilido krah politik, do tëmbështeste përmirësimin ekushteve të jetesë, përsa i përketanës mjedisore. Nëqoftë semblidhemi ë bëjmë vetëm debate,këto praktikisht nuk do të kenëasnjë vlerë. Duhen gjetur pikat epërbashkëta midis qytetarëve einstitucioneve, në mënyrë që netë bëhemi faktorë për të ndihmuarkëtë institucion që ka këtëdetyrë, siç u ekspozua, e ju vlentë gjithëve. Për këtë duhet së pariinformacion, nga i cili vuajmë endonjëherë flasim qorrazi përgjëra nuk i njohim shumë mirë.Prandaj, qoftë edhe me faqen etyre të internetit t’i kërkojmëBashkisë një bashkëpunim më tëmirë me ta që t’i kalojë kufijtë ekësaj salle.

( vijon ne faqen 6 )

Mendoj se nuk katransparencë nga Bashkia

për këtë problem.Asnjëherë nuk i ështëdhënë qytetarëve nga

Bashkia treguesi isipërfaqeve të gjelbëra

të Tiranës.

“HAPESIRAT PUBLIKE NE TIRANE DHE PRESIONI I NDERTIMEVE”

Kopshti Botanik do tëdegradohet, ndërtuesitdo të kenë një motiv

për ta kërkuar dhedo të dalim te plani,le ta quajmë plani B,edhe ky do të kalojë

për ndërtime.

Tragjedia me mjedisin pondodh e jemi në limitet e

fundit të gjelbërimit. Kemi,siç po thuhet më pak sedy metër katror gjelbërimpër person, kur kaq është

dhe varri i njeriut.

6

( vijon nga faqja 6 )Z.Besnik Baraj : Por nuk

është vetëm problemi isipërfaqeve të gjelbëra në

përmirësimin e gjendjes jo tëshëndetëshme mjedisore, porështë dhe shërbimi urban nëpërgjithësi për shkak të asaj qëpërmendi dhe z. Shalësi, semakinat janë kontribuesi kryesor indotjes së qytetit, qoftë edhe përshkak të grimcave në suspension,që janë edhe më të rrezikshmet përorganizmin e njeriut dhe qëndrojnënë ajër. Duke qënë se kanë peshëspecifike të vogël, ato nuk biennë tokë e ngjiten edhe shumë lart.Shifra e saktë, psh për 21Dhjetorin është 18 gram në vit.Kjo është pesë herë më e madhese norma e jonë e lejuar dhe shumëmë tepër se norma e BashkimitEuropian. Një përmirësim iemetimeve të makinave, që kapërbërës kancerogjenë, nëpërmjetkufizimit, por dhe ndalimit tëpërkohëshëm të qarkullimit tëmakinave. Mendoj, duke zbatuaratë që është parim në mjedis qëndotja ndalohet në burim, të bëjmëedhe sensibilizim të qytetarëve,por të dëgjohen më tepër edhespecialistët për të gjeturalternativat më të mira. Ndërsa përato mungesa në legjislacion, tëcilat sjellin probleme, më duketshumë e rëndë e për të duhet tëngrihet fort zëri nga të gjithë.

Z. Lavdosh FERRUNI,ambjentalist: Mendoj, nga sa u thase edhe Bashkia e sheh si shqetësimtë madh këtë problem që podiskutojmë sot. Por nuk pamë dhendonjë mbrojtje të madhe të këtijprojekti, me përjashtim tëprezantimit, që në figura duket ibukur. Edhe projekti i petroliferësdukej, bile, më i bukur në prezantim,se ka dhe detin afër. Por realisht kjo,mendoj se është një katastrofë,duke shtuar dhe ato që përmendiZ.Besnik, lidhur me benzenin dheelementët e tjerë që janë mëkancerogjene se ç’mendohej.

Kështu që, duke ndërtuar gjithë atogodina, vetëm nga aspekti i shtimittë makinave gjendja do tëpërkeqësohet, gjë jo vetëm përshtimin e emetimeve dhe pasojavenë shëndet, por edhe nga anapsikologjike, ekonomike, etj.. Edhenga ana arktekturore mua nuk mëpëlqen ky projekt, të tjerëve mundtju pëlqejë, por është ipapranueshëm. Në qoftë se Bashkiaka dashamirësinë të gjykojë në seshumica e popullsisë e do pyll apoe do pallate, le të na ndihmojë tëgjejmë fonde për të bërë njësondazh nga një institucionndërkombëtar se si e do Tirana atëpjesë të saj. Në qoftë se publiku dota dojë ndërtime, atherë i lind e drejtaedhe Bashkisë të bëjë një projekt të

tillë si ky që po paraqesin. Unëmendoj se mbi 80 % e banorëvedo ta kërkojë hapësirë të gjelbër.

Unë propozoj, që deri sa tëbëhet një vëzhgim i tillë, Bashkiata ngrijë këtë projekt, të ngrijë çdoprocedurë që ka lidhje me të, meprojektuesit, pronarët, KKRT,ndërtuesit etj... Këtë mund taformulojmë edhe me një deklaratëtonën, e cila të bëhet publike. Jamdakord edhe me propozimin emoratoriumit për hapësirat publikederi në një etapë kur do të jetëpërmirësuar dhe legjislacioni përkontrollin, monitorimin, zbatimin etij etj...

Kam edhe një propzim tjetër,në lidhje edhe me atë që u përmendnga eksperienca botërore, qëParku i Liqenit të konturohet dhetë vendoset me ligj ruajtja e tij,megjithë se ka një vendim qeveriepër park kombëtar.

Znj.Majlinda DHUKA,Drejtoreshë e politikave tëzhvillimit dhe planifikimit nëBashkinë e Tiranes : Në fakt nëTiranë ndodhin shumë impakte, të

cilat shpresojmë të jenë positive,por në shumicën e rasteve janënegative.

Këto ja kemi kërkuar edhespecialistit që po punon përVlerësimin Strategjik Mjedisor. Ai

këtë e ka zgjeruar këtë deri në daljennë det të lumenjve, jashtë edhekufijve të Tiranës.

Ne po bëhemi gati tënegociojmë me të gjitha komunatkufitare dhe pastaj me KRTRSH,domethënë me pushtetin qendrorpër të na mbështetur që, zonat einteresit të përbashkëtpër zhvillim, qëpërfshijnë qendrën,Tiranën, por dhe atokomuna që kemi rrotulle përbëjnë burimetnatyrore që kemirrotull. mendoj seduhet të ketë njëdiskutim të veçantëmidis bashkive, komu-nave, qytetarëve,përpara se këto zona tëzhvillohen, sepse ndikojnënegativisht, si në komuna dhe nëBashki. Në se doni të bëjmë diçkakonkrete, të gjithë sëbashku, edhemë të madhe se kjo tryezë që merrshkas nga gjëra të prekshme e tëpërditëshme, na mbështesni për taprezantuar këtë concept, se ka zonatë veçanta që duhen vendosur nëmbrojtje. Kjo do negocim mekomunat apo komunitetetpërkatëse të tyre, përfshi këtu edhezhvilluesit dhe interesat përzhvillim, ashtu edhe me KRTSH.

Ne shumë shpejt do tashpallim publik, do të hapimdiskutim me qytetarët. Gjëja që nashqetëson më shumë janë zonat embrojtura, ku kemi diskutuar për tovazhdimisht me Ministrinë eMjedisit, një pjesë e të cilaveshtrihen në kufijtë urbanë tëqytetit. Kjo do të na bëjë shumëmë të kujdesshëm për gjithëzhvillimin.

Z.Romeo HANXHARI,gjeomorfolog: Nganjëherëdiskutojmë për gjëra anësore, kur

ka dhe probleme të mëdha të kësajnatyre, siç është Kashari, siç janëndërtimet pa leje, kemi diskutuarpër Vlorën, kur në portin e saj, nëmes të qytetit shkarkoheshin çdo

ditë cisternat me gaz të lëngshëm.Duhet kuptuar diçka, që ne sishoqata apo shoqëri civile, që ekemi pasion mjedisin, nuk mund tëmerremi dot gjithmonë e me çdogjë. Ne përplasemi me institucionet,por nuk mund të merremi meçdokënd që ndërton paleje, prekmjedisin etj…

Është përgjegjësi einstitucioneve që të krijojëinfrastrukturën e domosdoshme përtë siguruar pjesëmarrjen meqytetarët, që u duken të bukuratrotuaret apo diçka tjetër, por me ataqë kuptojnë e dinë më tepër për këtoprobleme, e që duhen identifikuar,sepse edhe jo të gjithë shoqatat janëefektive.

Duhet të krijojmë një rrjet tëbashkëbisedimit të Bashkisë meshoqatat mjedisore e shoqërinëcivile në përgjithësi, specialistë tënjohur etj. .. Ndofta, përveç rrjetittë E-mail që dërgoni, duhet edhe njëgazetë e përmuajshme të Bashkisë,që ju e shikoni se ky është njëproblem imediat e i rëndësishëm, kuedhe ne do të shkruajmë e kritikojmëpër të zgjidhur problemet, qoftëedhe ato ligjore.

Mendoj se nganjëherë zgjidhjetjanë më të lehta se sa i tregojmë ne.Edhe për sipërfaqet e gjelbra, atonuk janë gjithmonë të tilla, siç i kamquajtur “shkretëtira të vogla tëTiranës“. Ne kemi krijuar atokoridore në unazë apo rrugë të tjeratë qytetit, ku nuk ka e as nuk mbinasnjë bimësi.

Që në VNM që janë bërë ose jo,që në projektet e tyre sido që janëbërë, nuk është parashikuar që atytë ketë bimësi efektive. Problemiështë që duhet krijuar raporti midisbetonit e ndërtimeve me hapësirat egjelbëra, por edhe me biodiversitete jo thjeshtë bar. Kështu janëlulishtet si te stadiumi Dinamo apote S.Delvina, ku ka dh e në dimërkthehet në baltë e del në rrugë e nëverë bëhet pluhuri që thithim. Poashtu edhe riabilitimi i trotuareveduhet të bëhet në raport mesipërfaqet e gjelbëra e është njëproblem që duhet parë.

Mendoj se për zonat einteresit të përbashkët

për zhvillim, që përfshijnëqendrën, por dhe ato

komuna që kemi rrotull epërbëjnë burimet

natyrore që kemi rrotull.duhet të ketë një

diskutim të veaçantëmidis bashkive,

komunave, qytetarëve,përpara se këto zona të

zhvillohen, sepsendikojnë negativisht, si

në komuna dhe nëBashki.

Në qoftë se Bashkia kadashamirësinë të gjykojë

në se shumica epopullsisë e do pyll apo edo pallate liqenin, le të nandihmojë për të bërë njësondazh se si e do Tiranaatë pjesë të saj. Në qoftë

se publiku do ta dojëndërtime, atëherë i lind edrejta edhe Bashkisë të

bëjë një projekt të tillë siky që po paraqesin.

“HAPESIRAT PUBLIKE NE TIRANE DHE PRESIONI I NDERTIMEVE”

Mendoj se, dukezbatuar atë që ështëparim në mjedis qëndotja ndalohet në

burim, të bëjmë edhesensibilizim të

qytetarëve , por tëdëgjohen më tepër

edhe specialistët përtë gjetur alternativat

më të mira.

Shkence ne kohen e lire

Kur pimë kafen, nuk e vrasimmendjen, siç bëjmë përditë përshumicën e gjërave, se me çfarëformule mund të llogaritet sasia ekafes që del nga ekspresi. Por përkëtë e kanë vrarë mendjen dyshkencëtarë, njeri rus e tjetriitalian, që punojnë sëbashku nëfushën fizike tësuperpërcjellësave.

Njihet që në ekspresët e kafes,uji i nxehtë deri në 90-94 gradëkalon në filtër e në kafen e bluar,me në një presion që mbrrin nga 9deri 16 atmosferë. Por dy fiyikanët,A.Varlamov dhe G.Balestrino, inxiti fantasia e profesionit dhe nëkohën e tyre të lirë, kanë marrë nëshqyrtim e kanë gjetur disaformula për kafen. Duke

shfrytëyuar ligjin e Darsì, qëshërben për matjen e sasisë sëlëngut që kalon në një filtër përnjë interval kohe, ata zbuluandisa formula . Më interesanteështë ajo e peshës që duhet tëarrijë një pikë kafe për tushkëputur nga tubi i ekspresit etë bjerë në filxhan.

m x g = 2Àr x Ã

ku m është masa e pikës, gështë graviteti ( 9.81 m/s²), m x g– pesha e pikës, 2Àr ështëperimetri i tubit ku del kafeja dheà është tensioni sipërfaqësor, icili për ujin është 0.0726 Njuton/m. Siç duket, shkencëtarët eshfrytëzojnë për shkencë edhekohën e lirë.

A.D.

FORMULA FIZIKE E KAFES

7

Era e globalizimit ështëshoqëruar nga përmirësime tëdukshme në shumë fusha si nëindeksin e zhvillimit të shoqërisë,jetesës, prodhimin e drithërave,dhe në përhapjen e teknologjivetë informacionit. Megjithatë dihetse treguesit e globalizimit s’kanëlidhje me katastrofat e mëdha

mjedisore dhe humane mbiplanet.Ato maskojne padrejtesitëe mëdha në shpërndarjen eburimeve dhe dështojne në rëniene mirëqënies, qe vjen si pasojë ehumbjeve në komunitet, kulturëdhe mjedis. Diskutohet, përshembull se GDP dështon si masëe vërtetë për rregullimin emirëqënies sociale. Ndërkohe qëajo mat vlerën ekonomike të

konsumit, nuk thotë asgjë përcilësinë e jetës. Në 1906,ekonomisti I. Fischer përdoritermin “te ardhurat psiqike-mendore” për të përshkruarpërfitimet e vërteta të të gjithaaktiviteteve social-ekonomike.“Të mirat materiale dhe shërbimetnuk vlerësohen në fakt për vete,argumentoi ai, por në proporcionme kënaqesinë psiqike që marrimnga to. Nivelet e larta të konsumitmund ose jo të kenë lidhje me njënivel më të mirë jetese në qoftë sekonsumi do te jetë i dëmshem përshëndetin personal, të të tjerëveose të mjedisit.

GDP nuk na jep të dhëna përmirëqënien sepse ajo nuk mund tëllogarisë shterimin e kapitalitnjerëzor apo natyror. Kjo gjë ështëharruar kur flitet për zhdukjen esistemeve apo njohurive lokaleekonomike, për rrallimin epyjeve,tokave nën ujë apofermave, për shterimin e naftës,mineraleve apo të ujravenëntokësore, për vdekjet,shkatërrimet e sjella nga luftrat dhekatastrofat natyrore.Dhegjithashtu GDP nuk llogaritkoston e ndotjes dhe tëpërfitimeve jashtë tregut tëshitjes, lidhur kjo me shërbimet

ndaj ekosistemeve të siguruaranga vetë natyra. GDP kagjithashtu të meta, sepse ajollogarit shpenzimet e luftes sipermiresim i mireqenies socialeedhe pse teorikisht, shumemire,cfare bën shpenzimi ushtarak,është te mbaje mireqenienekzistuese nepermjet demtimeve.

Shifrat e te ardhurave dhe tetregetise jane duke u rriturgjithashtu sipas treguesvemakroekonomikë. Rritja perperson e te ardhurave nuk thoteasgje per shperndarjen e asaj teardhure; mund te bie pershumicen, te arrije majat per njepjese te vogel, dhe prape tetregoje si perfundim fitim tepergjithshem. Ne te vertete,nderkohe qe te ardhurat perperson u ngriten me 9 % neShtetet e Bashkuara ne 2005,egjithe kjo rritje shkoi per 10 % tëpopullsise që janë më të pasurit.Ne menyre te ngjashme, njekomb mund te kete ngritje temenjhershme te vellimevetregtare por: humb vende punete panumerta qe eksportohen nerajone “me te efektshme”, behetme i cenueshem sepse vertetekonomia e tij behet me especializuar por humb nivelin evet-vendosmerise ekonomikedhe keshtu zoterimi dhe kontrollimbi vendimmarrjet ekonomikezhvendoset per tek zyra me telargeta te koorporates.

Treguesit tradicionale temikroekonomise per bizneset dheinstitucionet po vjetrohengjithashtu. Cmimi baze i njekompanie mund te ngrihet sipasburimeve te reja te fitimit, shkrirjevete kompanive etj, por me mijeranjerez mund te ndjejne perbuzje perpagat CEO te pahijshme dhe pernje perqendrim me te madh tefuqise se tregut. Ne agrikulture,konglomeratet globale jane bereshume te afte ne permiresimin eefikasitetit te prodhimit te ushqimitkur matet me prodhim per dollar.Ne te njejten kohe, sasia e ushqimitper hektar ka patur renie krahasuarme ate qe prodhohej ne ferma mete vogla qe supozohet te jene mepak te efektshme, duke krijuarkeshtu “shkretetira ushqimore” nedisa nga regjionet agrikulturore meproduktive. Dhe si perfundim,nenivel personal, duhet maturprogresi ekonomik nga permasate pagave, aksionet baze, shtepiteapo ndoshta edhe nga numri Itelevizoreve plasma, kompju-terave etj…

E VERBER NDAJ KRIZAVEEKONOMIKE, SOCIALE DHE

MJEDISORE Katastrofat me tragjike

njerezore dhe natyrore te 5 vitevete fundit kane qene te pa vena renga llogaritjet e GDP. Ne Sudan,per shembull, per person GDPështë rritur me 23 % ne ketedekade,nderkohe qe 600,000njerez kane qene ne rrezik oseduke vuajtur urie si pasoje e njethatesire te tejgjate ne2001.Gjithashtu me shume se400,000 njerez u vrane atje dherreth 2.5 milione te tjere ushperngulen nga genocidi Ipretenduar I Darfurit ndermjetviteve 2003 dhe 2007. Ne menyrete ngjashme ne Sri Lanka, cunamiqe vrau te pakten 36,000 njerez dheshkretoi infrastrukturenbregdetare ne 2004, nuk prekurritjen e vazhdueshme te GDPs seketyre vendeve.

Ne periudhen 2003 -2005,Shtetet e Bashkuara harxhuan mbi$1.4 trilion per mbrojtje($188 bilionper luften ne Irak) dhe vuajtihumbje te medha si pasoje eUraganit Katerina. MegjithateGDP atje vazhdoi te rritet.Pabarazia e te ardhurave te

amerikaneve ne 2005 arriti nivelete saj me te larta qe nga viti 1928.

E verber ndaj krizaveekonomike, sociale dhe mjedisoreGDP deshton ne pranimin e faqesbosh te materializmit. Nje fushe qedo perhapet shume shpejt equajtur “hedonics” kombinonekonomine dhe psikologjine neperpjekje per te arritur njemirekuptim me efikas ne ate cfarequajme: ndjenja te kenaqesise apodhimbjes, te interesit dhemerzitjes, te gezimit apo tebrenges” .

Nje organizem I madh dhe Ifuqishem kerkimi per hedoniketkonfirmon ate cfare njerezit e dineintuitisht: pas nje “pragu” tecaktuar, shendeti I shumte materialështë nje zevendesues I varfer perkohezionin (terherqjen reciproke)e komunitetit, maredhenieve teshendetshme me njeri-tjetrin,sensin “per te patur nje qellim”,lidhjen me natyren dhedimensioneve te tjera te lumturisenjerezore.

Ne librin e tij te fundit“Ekonomia e thelle” BillMcKibben na jep nje pershkrim teshkelqyer te zbulimeve ne ketefushe. Nje zbulim per shembull

është se tek personat me teardhura me te larta se afersisht$10,000, vihet re se lidhja reciprokemidis lumturise se personit dhe teardhurave nuk ekziston me.

Duke iu referuar BankesBoterore, treguesit e ekonomiseservirin tre funksione baze: atasigurojne matjen e shendetit,ndihmojne ne trajtimin e politikaveper zhvillim dhe informojneshtetasit mbi menaxhimin eekonomive te tyre keshtu atamund te bejne nje zgjedhje tepershtatshme politike duke uperpjekur te kontrollojne qeveritee tyre. Per te perfundur te gjithekete, duket qarte se disa treguesjane te nevojshem.

ZHVILLIMI IQENDRUESHEM, KUFIRI I

FUNDIT Ne pergjigje te zymtesise se

realitetit te ndryshimit te klimes,teshterimit te resurseve, te kolapsitte ekosistemeve,te cenimit teekonomise dhe krizave te tjera teshekullit te 21, po shqyrtohet njekonsensus midis shkencetareve,qeverive dhe shoqerise civilerreth nevojes per nje kalim teshpejte por te menaxhueshem

drejt sistemeve ekonomike kuprogresi matet me permiresime temireqenies e jo ne zgjerimin eshkalles dhe qellimive te aktivitetitekonomik te tregut.

Ne duhet te matim progresinekonomik duke llogaritur se sa pakmund te konsumojme dhe te

arrijme nje cilesi me te mire jetese.Ne duhet ta matim progresin dukellogaritur se sa shpejt mund tendertojme nje platforme energjiete rinovueshme, te perballojme

nevojat e njerezve, te shkurajojmekonsumin e tepërt dhe teinvestojme e jo te shkretojmekapitalet natyrore e kulturore. Nena duhet nje sistem ekonomik qezevendeson konkurencen brutalee te padobishme midis kombeve,bizneseve dhe individeve me atesistem qe na bashkon neve tegjithe ne struktura bashke-punuese per te zgjidhur problemetme urgjente te civilizimit.

Ne na duhet nje sistemekonomik qe vendosmerisht“strehohet” ne limitet ekologjikene Toke dhe qe drejtohet ngatradita shpirterore dhe etike. Nena duhet nje sistem ekonomik qeështë ndryshe, i pershtatshemdhe elastik!

Te gjithe keto objektiva mundte grupohen nen nje titull perzhvillim te qendrueshem: “Kufiri ifundit per progresin ne shekulline 21”.

Ne 1987 Komisioni Boteror mbiMjedisin dhe Zhvillimin epercaktoi zhvillimin eqendrueshem si “nevojat e setashmes pa kompromentuaraftesine e gjenerates se ardhshmeper te ndeshur nevojat e tyre ”.Qe prej atehere ka pasur nje shtimte shpejte te stukturave duke idhene permbajtje ketij percaktimibaze duke specifikuar e qartesuarqellimet, objektivat, standartetdhe treguesit e zhvillimit pershoqerite si nje e tere, per sektorete gjere ekonomike dhe perinstitucione individuale. Ne “TheSustainability Revolution”, A.Edwards sugjeron 7 objektiva teperbashketa te te gjthe sistemeve:administrim, respektimi i limiteve,ndervartesi, ristrukturimekonomik, marketing i drejte,

perspektive shume-gjeneratashdhe natyra si model dhe simesuese…

Pershtati ne shqip Migena TURANI

GLOBALIZMI EKONOMIK DHE PROGRESI I VERTETE NJE KONTRAST NE RRITJE

Administrim,respektimi i limiteve,

ndervartesi,ristrukturim

ekonomik, marketingi drejte, perspektiveshume-gjeneratashdhe natyra si modeldhe si mesuese…

Ne duhet te matimprogresin ekonomikduke llogaritur se sa

pak mund tekonsumojme dhe tearrijme nje cilesi me

te mire jetese

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel.: 04 234 851, Cel.: 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku

• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari• Milieukontakt Oost Europa, Tiranë - Valbona Mazreku• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa

CMYK

KY NUMUR I GAZETES “EKOLEVIZJA” SPONSORIZOHET NGA PROGRAMI:“FORCIMI I SHOQERISE CIVILE SHQIPTARE PER NJE MJEDIS ME TE MIRE “MBESHTETUR NGA MINISTRIA E PUNEVE TE JASHTEME TE HOLLANDES

• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –Themi Perri

• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,Tirane – Gani Moka

• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi• Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres, president Bashkim

Shyle.

një rrezik i madh për shëndetin ebanorëve dhe mjedisin . Këtë e

thekson edhe J.Dingell, kryetari injë komiteti të KongresitAmerikan. Ai shprehet se

HIDROKARBURE NE TITAN Instrumentet e sondës

hapësinore Kasini, më parë

zbuluan dhe së fundi e konfirmuanprezencën e hidrokarbureve tëlëngshëm në Titan, hënën më tëmadhe të planetit Saturn. Nësatelit, pranë poli të tij të jugut,njihet prej kohësh liqeni me emrinOntario. Porstudimet e fundittë sondës, tëkryera edhe merreze infra të kuqe,zbuluan se liqeni,me sipërfaqe rreth20 mijë km², ështëi përbërë prej etanitë lëngshëm. Kyhidrokarbur, nëTokë gjendet nëformë të gaztë.

Në shekullin e 18-të u bënëpërpjekje për të gjetur atë qëatëherë u quajt kalimiveriperëndimor. Kjo do të ishte njërrugë e lirë detare, e cila u quajtKalimi Veriperëndimor, dhe ngaAtlantiku do të mundësontelundrimin për në Paqësornëpërmjet detrit polar, në veri të

Kanadasë. Atë që nuk e arritënnjerëzit e bëri ngrohja globale. Përherë të parë në historinë enjerëzimit, për aq sa mbahet mend,Polit të Veriut mund ti vimë rrotullnë detin e lirë nga akujt. Në tëkaluarën janë vërejtur hapje tëhapësirës detare rreth Polit, porvetëm nga një drejtim, ai lindor apoperëndimor, por kurrë nga të dy

drejtimet, e gjithmonë për një kohëtë shkurtër. Shkrirja e akujve rrethtij u vërtetua në javën e fundit tëgushtit e vazhdoi edhe në shtatorpranë Kanadasë u shkëput njëmasiv akulli prej më se 20 km² . Parasaj, praën ishujve Eselmer ishteshkëputur e po lundron duke ushkrirë një masiv tjetër prej 60 km²dhe akuj të tjerë më të vegjël, në tëcilët janë vërejtur shumë arinj

KERKOHET QE USHTRIA TE DEMSHPERBLEJE NDOTJENARKTIKU PO SHKRIN ME PARESE ÇDO PARASHIKIM

polarë. Për këtë WWF ka lëshuaralarmin për ndihmë ndaj këtyrekafshëve që po ngordhin.

Akujt në botë po shkrihen menjë shpejtësi dy herë më të madhese tetë vjet më parë, në vitin 2000.Këtë e konfirmon edhe raporti ifundit i IPCC, publikuar nga OKB.Studimi paralajmëron se kërcënimii ngrohjes globale po thellohet.Nga 1850 e deri në vitet 70 tëshekullit 20-të, ishin shkrirë rreth35 % e akujve të planetit, po në 30vjetët e fundit janë shkrirë edhe 22% e tyre, thekson raporti i IPCC.Deri tani studimet janëpërqëndruar më tepër në zonat ehemisferës veriore e sidomos përEuropën e Amerikën veriore, porstatistikat e fundit tregojnë se edhenë Andet e në Himalajë, po pondodh i njëjti fenomen . Akujt epërhershëm në disa maja tëAndeve po shkrihen me shpejtësidhe kupolat e ngrira të Himalajëspo reduktohen gjithnjë e më tepër.Problemi i parë thelbësor i këtzreshkrirjeve do të jetë pakësimi osemungesa e ujit për miliona njerëz.

Shkencëtaret mendojnë seArktiku është zona që po ndryshonmë shpejt. Në vitin 2007 u vu rembulimi i këtij rajoni me sasinë mëtë paktë të akullit të regjistruarndonjëherë. Imazhet satelitoretregojnë se akulli, në gusht, kamunguar në pjesën më të madhe tëzonave ku jetojnë arinjtë polarë. Porkëtë vit shkrirjet priten të jenë mëtë mëdha.

Në SHBA, Departamenti iMbrojtjes, quhet një nga ndotësitmë të mëdhej . Kjo, megjithë se eshprehur në shtyp (WashingtonPost), nuk është as ide dhe asndonjë scoop i medias. Është, asmë shumë e as më pak, njëprononcim i EPA (Agjensiaamerikane e mbrojtjes së mjedisit).Fakti i fundit, i cituar nga ajo, ështëmosrespektimi i normavemjedisore në Fort Meade, nëMaryleand, ku ushtarakët, në trezona të ndryshme, kanë hedhurkimikate e mbeturina të tjera tërrezikëshme, duke refuzuar edheurdhërin e EPA-s, për pastrimin edezifektimin e kësaj zone.

Sitet e Fort Mead janë quajtur

“Departamenti i Mbrojtjes podhunon në flagrancë urdhërat eEPA-s dhe Kongresi duhet të verënë lëvizje Departamentin eDrejtësisë dhe të Buxhetit, tëndërhyjnë dhe të marrin masat eduhura”. Ai, megjithëserepublikan (administrata nëpushtet ), i kujton presidentitBush, premtoi në fushatënelektorale të vitit 2000, se do tëishte i ashpër me këdo në shtet,që nuk do tu bindej ligjevemjedisore.

Bën përshtypje fakti qësenatori i kërkon Drejtësisë tëmerret me shkeljen ligjore, poredhe Buxhetit, pra kërkon qëndëshkimi të jetë edhe financiar.

KUR SHTETI TE PAGUANPER TE HIPUR NE AUTOBUS

Nisma e fundit e qeverisëhollandeze kundër trafikut endotjes së ajrit në ruajtje tëmjedisit është e thjeshtë: Çdopunonjësi që shkon në punëzakonisht me makinën e tij,i ofrohet një pjesë e vlerëssë biletës të autobusit apotrenit, pothuaj gjysma evlerës, për të lënë nështëpi makinën personale.

Kjo ka filluar sieksperiment me 800vullnetarë në qytetinGouda, i famshëm nëgjithë globin për djathinme të njëjtin emër.Vullnetarët, që janë të punësuar e

shkojnë në kryeqytet, duke upaguar çdo ditë me 4 euro.

“ ARRESTOHET” NJEANIJE NE FRANCE

Në brigjet perëndimore tëFrancës, pranë zonës së qytrtit të

Brest, autoritetet kanë ndaluar njëanije egjiptiane, duke e shoqëruaratë në port me forca të policisë.Anija “ El Eesra”, gjatë kalimit tësaj po linte një vazhdëmbeturinash hidrokarburesh nëdet, me gjatësi 10 kilometra egjerësi 300 metra. Nuk është herae parë që francezët, si dhe shtetetë tjera të përballen me lëshime tëtilla abuzive, që për autoritetetportuale të shumë vendeve ështënjë problem i madh, sepse kryhetilegalisht gjatë natës.

Shkurt nga bota Shkurt nga bota