CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 149, viti i nëntë i botimit, 31 MARS 2012 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. orgwww. myabcal. org

Lexo fq. 7

AKSIONI PER PASTRIM KERKON VEPRIM NE POLITIKAT MJEDISOREKryeministri Berisha: Në

problematikën që kemi para, nukka asgjë më të rëndësishme sesaproblemet e plehrave. Së pari,zgjidhja e tij ka impakt direkt nëmbrojtjen dhe zhvillimin eshëndetit të qytetarëve shqiptarëmë shumë se në çdo gjë tjetër,ka impakt direkt në shëndetin efëmijëve tanë, më shumë se çdogjë tjetër ka impakt direkt nëimazhin tonë.

- Eshtë e domosdoshme tëshënohet një kthesë rrënjësore nëqëndrimin ndaj mjedisit. Krimetndaj mjedisit janë krime të rëndadhe qeveritarët vendorë duhet tëjenë të parët që duhet të vendosintë zbatojnë ligjin, duke proceduare dërguar për ndjekje penalendotësit e tij.

- Në këtë vend, ku gjen njëmikpritje të shkëlqyer, një sjelljetë admirueshme, një shërbimshumë të mirë e cilësor, gjen njëgatim shumë të këndshëm, gjennjë klimë shumë tëmrekullueshme, peizazh mahnitës,brigje të rralla, këtë vend edamkosin plehrat.

Nga Alisa PEÇIStudim i Institutit Worldwatch

Toka përbën një të katërtën esipërfaqes së planetit, në të cilën bimëtmbajnë tre herë më shumë karbon seatmosfera. Më shumë se 30 përqind e tëgjitha emetimeve të gazrave serrë lindinnga përdorimit i tokës. Si rrjedhojë nuk dotë ketë strategji të suksesshme përndryshimin e klimës globale pa reduktimine emetimeve që shkaktohen nga bujqësia,pylltaria dhe përdorime të tjera të tokës.Për më tepër,që vetëm bimët ofrojnë nëshkallë të gjerë thithjen e karbonit ngaatmosfera nëpërmjet proçesit tëfotosintezës.

Nga Ela SHKURTI

Vdekja tragjike e dy të rinjve durrsakëpranë lumit Ishëm, duke mbledhur plastikëe kanaçe, hidhëroi gjithë opinionin publik.Por për fat të keq nuk është vetëm Ishmi imbytur nga plehrat, po janë gjithë lumenjtëe detet tona. Mos duhen ngjarje të tilla tëdhimbshme të na sensibilizojnë për njësjellje më miqësore ndaj saj ndaj mjedisit ?Pse qëndrojmë kaq indiferentë ndjkëmbanave dhe sirenave paralajmërueseqë ka kohë që bien e na njoftojnë sekeqtrajtimi i mjedisit dhe natyrës po nakthehen me një kosto kaq të lartë si kjongjarje e dhimbshme?

Nga profesor Aleko MIHOPranë qendrave të mëdha, ujërat e zeza

dhe shumë shkarkime të tjera industrialemblidhen pa asnjë përpunim drejtëpërdrejtnë lumenj, dhe transportohen drejt detit.Kryeqyteti Tiranë me gjithë rrethinat me mbi850’000 banorë përshkohet nga lumenjtë eLanës dhe Tiranës, të cilët sëbashkuformojnë lumin e Ishmit, lumenj që kanë

parametra cilësorë jashtë çdo lloj standardi.Ndotja sipërfaqësorë kalon shpesh nëujërat nëntokësore. Është më se e ngutshmetë fillojë përpunimi i ujërave të zeza për zonate mëdha të banuara të vendit, kjo është edomosdoshme për zonën e Tiranës dhe tëDurrësit.

DITA BOTERORE E UJIT DHE VENDI YNE Nga Agim DALIPI

Si spjegohet që edhe sivjet si çdo vit, jubëjmë thirrje qytetarëve të mos bëjnëndërhyrje “pa vend”. Pa vend është tëankohesh si shtetar që nuk ke zbatuar ligjine t’i ndalosh këto ndërhyrje. Pa vend ështëtë shikosh qindra lavazhe makinash qëpërdorin edhe sot e kësaj dite ujin e pijshëmanë e mbanë Tiranës e në qytete të tjera enuk i ndalon njeri. Pa vend është t’ja veshfajin që prej njëzet vjetësh amortizimit tërrjetit e të mos shtrosh asnjë metër të ri.

SHQETESIME NE PELLGJET UJEMBLEDHES TEVENDIT TONE

KUR PLASTIKA VRET DHE NJEREZ !!

PERDORIMI I TOKES, USHQIMI DHE NDRYSHIMETKLIMATIKE

Lexo fq. 3

Lexo fq. 5

Lexo fq. 4

2

Federata e Gjuetarëve tëShqipërisë ka bërë njqë thirrje përsensibilizimin e të gjithë opinionitpublik e veçanërisht të policisë sërendit, drejtorive të sherbimit pyjor,njësive të qeverisjes vendore përtë drejtuar vëmendjen në ruajtjene kafshëve dhe shpendëve të egratë pambrojtura.

Në thirrje ngrihet shqetësimise, kur të gjithë shtetet e rajonit emë gjerë e kanë ndaluar gjuetinë,në Shqipëri pothuajse të gjithë ataqë kane arme gjahu,duke perfshirekëtu edhe mosha të mitura, kanërrëmbyer armët për të bërëbatërdine mbi shpendët shtegtarëtë migruara tek ne për shkak të tëftohtit të madh në Europë.

Federata e Gjuetarëve të

Në një vizitë zyrtare në Mal tëZi, ministrat e Mjedisit, FatmirMediu dhe ai i Bujqësisë, GencRuli kanë zhvilluar një takim meministrin e Bujqësisë dheZhvillimit Rural të Podgoricës,Tarzan Miloseviç, ku kanëbiseduar për parandalimin epërmbytjeve përreth liqenit tëShkodrës dhe përmirësimin einfrastrukturës ujore.

Aty, ministri Mediu u shprehse do të forcohet bashkëpunimi përti dhënë fund një herë epërgjithmonë përmbytjeve nëultësirën e Shkodrës. Ai tha seShqipëria do të ecë me të njëjtin

ritëm dhe të njëjtin gjykim, nëmënyrë sa më profesionale për tëbërë investime që i rezistojnë kohësdhe japin zgjidhje problemit. “Nedo të gjykojmë të gjithamarrdhëniet që kemi në fushën eujrave me njëri tjetrin, për të parëzgjidhjet “ ka deklaruar deklaroiMediu. Ndërsa ministri Ruli tha seMinistria e Buqësisë kambështetur dhe do vazhdojë tëmbështesë financiarisht të gjithandërhyrjet në diga apo në shtratete lumenjve.

Ministrat kanë marrë pjesëedhe në një prej panaireve më tëmëdha të zhvilluara në Budva, kuprezantohen produkte tëindustrisë ushqimore dheagropërpunimit.

SHQIPERIA PERNDRYSHIMET KLIMATIKE

Edhe vendi ynë duhet tëmarrë masa të forta për uljen eshkarkimit të gazrave serrë nëatmosferë. Bashkimi Europian kakërkuar që nisur nga ky vit vendtnë zhvillim,ku hymë edhe ne, tëmos jenë vetëm përfituese, por tëinvestojnë direkt për uljen eshkarkimit të gazrave serrë nëatmosferë. Në maj dhe qershor tëkëtij viti pritet që të vijojnënegociatat mes vendeve tranzitoredhe atyre investuese mbiqëndrimin qe do të mbahet në tëardhmen për investimet dhe masat

konkrete që do të merren. Studimet e kryera sëfundmi në

departamentin e klimës nëMinistrinë e Mjedisit, tregojne se,në vitin 2050, shkarkimi i gazraveserrë nga transporti do të jetë ilartë. Për këtë del detyrë qëpushteti vendor dhe ai qendrorduhet të hartojnë projekte afatgjatapër një transport të qendrueshëmpublik. Znj. L. Dibra, përgjegjëse esektorit të ujit dhe ndryshimit tëklimes ka deklaruar se : “Duhet tësynohet drejt një transporti tëqëndrueshëm, drejt transportitpublik me sa më pak emetime tëgazeve serre”. Por duhet të ketëkufizime edhe për edhe përbiznesin e madh që ushtrojnveprimtarinë në fushën eindustrisë.

Në një mbledhje të Grupit tëPunës për çështjet e ujit dhekanalizimeve, kryeministri Berisha

ka tërhequr vemendjen se duhet tëveprohet me përparësi absolute përpërfundimin e procesit tëkanalizimeve. Ai tha se duhet që meshpejtësi të lidhet ky system mekolektorë dhe ky i fundit me

Duke filluar që nga fillimi i prillit,një komision i UNESCO-s do tëvendoset në Pogradec për tëtrajnuar ekspertët ambientalistë meqëllim përgatitjen e dokumenta-cionit me kriteret për aplikimin epjesës së Liqenit të Ohrit, që i takonShqipërisë për tu bërë pjesë eprojektit të UNESCO-s.

Nga sekretariati bilateralshqiptar me Maqedoninë janëshprehur për rëndësinë e këtijprojekti që do të kryhet jo vetëm nëpjesën maqedonase por edhe në atëshqiptare. Me shpalljen e Liqenitsi trashëgimi botërore natyrore,përfundimisht krijohen edhekushtet për harmonizimin elegjislacioneve të dy vendeve për

impiantet e përpunimit, veçanërishtnë zonat turistike të cilat, që kanëedhe ngarkesën më të madhe në

muajt e verës. Ky proces duhet tështrihet në të gjithë vendin. Berishau shpreh : “Duhet të veprohet meshpejtësi dhe me përparësiabsolute per perfundimin e procesitte kanalizimeve dhe te impianteve

UJRAT E ZEZA NE FOKUSIN E QEVERISEte perpunimit, veçanerisht ne zonatturistike”, Kryeministri Sali nembledhjen e Grupit te Punes perçeshtjet e ujit dhe kanalizimeve.

Kryeministri u ndal edhe nëproblemin e gropave septike dhe ushpreh se qëndrimi që mbajnestrukturat e pushtetit vendor përkëtë çështje është shume i rëndeduke kërkuar qëndrime më të rreptanga ana e ministrisë së Mjedisit. Poashtu ai theksoi se është edomosdoshme që Drejtoria eRrugëve, në të gjitha ndërtimet, tëparashikojë kolektorët e ujërave tëshiut ku përgjegjëse për furniziminme ujë, shërbimin e kanalizimevedhe trajtimin e ujërave të shiut dotë jenë shoqëritë e ujësjellësve.

Për këtë problem, sidomos përzonën e Plepave në Durrës deri nëQerret të Kavajës do të kenëpërfunduar kanalizimet e ujërave tëzeza dhe lidhja e tyre me dyimpiantet përkatese. Gjithasht thase është mbyllur prokurimi dhe pofillon lidhja e magjistralit kryesor metë gjitha ndërtesat që janë në ketezone plazhi”.

mbrojtjen e përbashkët të tij dhezgjidhjen e problemeve ekologjikeqë paraqiten. Edhe D. Panoski ngapala maqedonase konsideron seincidentet ekologjike mund tëndodhin edhe në të ardhmen porndaj tyre do të veprohet e reagohetnë mënyrë institucionale ndaj atyreqë nuk respektojnë këto norma dhedispozita mbrojtëse.

Ohri vlerësohet si liqentektonik me moshë mbi 4 milion vjet.Për mbrojtur atë Sekretariati,ekspertët, institucionet, ndërmarrjetpublike dhe shoqatat ambientalistekanë ngritur edhe nismën përmbrojtjen me ligj të Liqenit te Ohritqë është peshkuar nga ana jonë paasnjë kriter.

NGA MINISTRIA E MJEDISIT

PERMBYTJET NESHKODER – BASHKEPUNIM

ME MALIN E ZI

Shqipërisë, shoqatat anëtare të sajdhe gjithë komuniteti i e

gjuetarëve shprehet se ky rastështë i paprecedent, pasi në

Basha theksoi se “Qëllimi ynëështë që brenda këtij viti, tëmbjellim 10 000 pemë të reja nëTiranë dhe ju siguroj se ky ështëviti me mbjelljen më të ulët nëplanifikimin e Bashkisë, për katërvitet e ardhshme, sepse një ngaqëllimet kryesore të Bashkisëështë përmirësimi i cilësisë së jetësdhe kjo vjen duke zgjeruarhapësirën e gjelbër, hapësirë e cilai është “tkurrur” këtij qyteti përnjëzet vite me radhë, si rezultat idendësimit të popullsisë, lëvizjesdemografike, ndërtimeve esigurisht mungesës së një planiAsgjë nuk do të kursehet për tëmbrojtur hapësirat e gjelbra, për t’izgjeruar ato, për të hapur hapësiratë tjera të gjelbra dhe kjo është nëfokus, edhe të Planit të riUrbanistik, i cili që nga lagjet evjetra të qytetit, tek lagjet e rejadhe tek zonat e mëdha publike,kryqëzimet e rrugët kryesoreparashikon tre dhe katër fishim tëgjelbërimit, të zonave të gjelbra dhepemëve”.

3850 pemë të përqëndruara tekParku i Liqenit Artificial, nëqendrën e rehabilituar të qytetit,

sheshi “Skënderbej” dhe zona pasPallatit të Kulturës dhe në rrugëtkryesore të qytetit, por edhe nësheshe të tilla të lagjeve, siç ështëzona tek “Don Bosko” apo tekMedreseja..

Shtimi i hapësirave të gjelbra dotë vijojnë të jenë prioritet i Bashkisësë Tiranës. Këtë e ka deklaruar

vetë kryebashkiaku, z. LulzimBasha gjatë inspektimit në zonëne Kombinatit ku u mbollën 60 pemëbliri, të cilat zëvendësuan pemëtqë ishin të dëmtuara e të thara. Deritani në kryeqytet janë mbjellë rreth

BASHKIA E TIRANES MBJELL PEME TE REJA

OHRI NE MBROTJEN EUNESCO-s

THIRRJE E FEDERATES SE GJUETAREVEfilozofinë e moralin e tyre kanëushtrimin e një gjuetie shkencore

e të kontrolluar në perputhje mestandardet Europiane.

3

Nga Agim DALIPI

Imazhi i Shqipërisë nuk ështëvetëm ai spoti i Ministrisë së Turizmitqë transmetohet në CNN me pamjet

e bukurive natyrore e të atyre ngadora e njeriut që vërtet i kemi. Imazhiynë janë dhe rrugët që “hijeshohen”anash me grumbuj plehrash nëmbarë vendin. Janë dhe lumenjtë eçdo kanal ku kemi bërë të njëjtën gjëe i kemi mbushur me mbetjet tonaurbane që sa vinë e shtohen. Janë

dhe ujrat e zeza që derdhen nëlumenj e në det.

Këtë ka vënë në dukje edhekryeministri Berisha në një takim medrejtues të pushtetit vendor kur thase nuk gjen dot një turist që kavizituar vendin tonë “ qëe tëe mundtëe thote se nuk pashëe plehra dhese në rast se nuk ka dinamikëe seriozenëe pastrimin e mbajtjen e mjedisit,ne do tëe etiketohemi si vend qëenuk ia vlen tëe vizitohet “. Një evërtetë që zoti Berisha e quajti“zonat tmerrësisht të ndotura “ dheqë shqetëson turistët, na prishimazhin, por ca më shumë shëndetine njerëzve që jetojnë në Shqioëri emjedisin e tyre.

Problemi nuk është i ri. Meshtimin e sasisë së mbetjeve dhemungesën e venddepozitimeve,duke e mbartur pothuajse pa asnjëzgjidhje viti pas viti, menaxhimi imbetjeve urbane e ujrave të zeza,është kthyer në problem që i kaardhur e kaluar së tepërmi koha eemergjencës. Faktet e tregojnë këtëngado që të hedhësh sytë. Në

Nga Ela SHKURTI

Vdekja tragjike e dy të rinjvedurrsakë pranë lumit Ishëm, dukembledhur plastikë e kanaçe,hidhëroi gjithë opinionin publik.

Nuk e dimë se sa përgjegjës endiejnë veten gjithë bashkë-qytetarët nga mënyra e humbjes sëtyre, pra në kërkim të mbijetesësduke grumbulluar kanaçe dhebidonë plastikë në brigjet e lumit tëndotur. Për gjetjen e trupave të tyreu kërkua një punë e madhe ngagrumbullimet e shumta plastike qëvështirësonin gjetjen e trupave. Njëbumerang i vërtetë që po na kthehetnë mënyrën më të keqe tëmundshme. Fare pranë lumit njëpikë grumbullimi plehrash që

plazhet, sidomos në bregdetin eDurrësit, gropat septike e tubat eujrave të zeza që derdhen vetëm pakmetra brënda në det, ndotin tokën e

ujin prej vitesh pa gjeturzgjidhje.Mbetjet e qyteteve hidhenlumenjve e përrenjve apo pranëqendrave të banuara. Kështu bëhetnë Kamëz e në Shkodër ku mbetjetdepozitohen në varrezat eDëshmorëve, në Durrës edhe pas trevjetësh nuk po vihet në zbatimprojekti që përcaktoivenddepozitimin në Manëz ; poashtu edhe në Vlorë ku pylli i Sodësmbushet me plehra e i priten drurët ;

në Gjirokastër hidhen aty ka ka qënëreparti ushtarak e banojnë njerëz ;Shkumbinit i shfrytëzohen inertetdhe i zëvëndësohen me plehra ; nëBerat Osumi është kthyer në landfilldhe të vjen ndërmend që gjatë luftësnë Kosovë këtë lumë dhe qytetin nae pastruan trupat gjermane të Nato-

s ; liqeni i Fierzës e gjithëgrykëderdhjet e lumenjve janë tëmbushur me plastikë e kështu meradhë.

Këtë problem nuk e zgjidhëndot as gjobat e vëna nga strukturat

rajonale të mjedisit këto tre vjetët efundit ndaj drejtuesve të pushtetitvendor. Siç duket gjobat nukmjaftojnë. Jo për të shfrytëzuar këtogjoba në mjedis por sepse problemi,aq sa ju takon si përgjegjësivendorëve, po aq është edhepërgjegjësi e qeverisë qendrore. Me

buxhetet e tyre vendorët mundvetëm të menaxhojnë pastrimin dheevakuimin në qytetet e tyre por nukmund të ndërtojnë venddepozitime.Kjo, sa për pamundësinë e tyrefinanciare por po aq edhe se këtojanë pjesë e strategjisë së qeverisëqë nuk e shikon problemin brendanjë qyteti apo rrethi por në plankombëtar. Një shembëll i veçantëështë për këtë bashkia e Shkodrësqë, në pamundësi të fondeve tëtransportit, nuk i çonte do plehrat eveta në Bushat pavarësisht se undërta landfilli.Edhe kryeministri jushtron detyrë ministrave që, nëdrejtim të venddepozitimeve : detyrajuaj më kryesore është gjetja egropave për vendosjen e plehrave.Pra s’ka pse t’i kërkohet çdo gjëpushtetit vendor por , siç tha z.

Berisha, duhet të ketë më shumëbashkëpunim për zbatimin e planittë veprimit edhe me strukturat,komunitetin, biznesin, etj.. Prandajle të shkojë në vend ajo që tha se : “Ky problem mund të trajtohet mesukses vetëm duke e konsideruarnga secili prej qeveritarëve vendorëdhe qëndrorë, si problemin mëkryesor e më shqetësues “. Të mosndodhë që nëpër bashki ( si në Vlorë

Durrës apo Tiranë ), edhe miratimi ibuxheteve zvarritet çdo vit sepsekëshilli bashkiak, prefektura ebashkia janë “kundërshtarë” nëpolitikë e pothuaj asnjëherë nukgjejnë dot gjuhën e përbashkët.

Zoti Berisha, krahasvenddepozitimeve, foli edhe për përndëertimin e impianteve të djegiessë tyre. “Ne mund të krijojmëmundësinë e djegieve të tyre përzona si Tirana, Durrësi, ndonjë vendmë afër, por shanset janë më të paktapër Peshkopinë, Kukësin a zona tëtjera “.

Vërtet se teknologjia e

rrjedha e rrëmben dhe e fut nështrat. Një sjellje kaq barbare ndajnatyrës, ndaj asaj që na dhurongjithçka: jetën oksigjenin,gjelbërimin, relaksin e vërtetë.

Pse qëndrojmë kaq indiferentëndj këmbanave dhe sirenaveparalajmëruese që ka kohë që biene na njoftojnë se keqtrajtimi imjedisit dhe natyrës po na kthehenme një kosto kaq të lartë si kjongjarje e dhimbshme? Do të ishte emundur që këta dy të rinjtë të ishinpunësuar pranë një ndërmarjejegrumbullimi, ku gjithsecili prej neshdo të kishte kontribuar nëmbledhjen e plastikës dhe metalitnë vendet e caktuara, apo tëpunonin në një impiant riciklimi mekushte të përshtatshme pa rrezikuarjetën.

Por kjo fatkeqësisht nukndodh dhe po të hedhësh një sy,ndeshesh me një sjellje kaq brutalesa syri kap kosha të tejmbushura,tëthyera dhe nuk po regojmë akomaedhe ndaj hakmarrjes që po na bënnatyra. Presim apo djegim pyje dhe

KUR PLASTIKA VRET DHE NJEREZ !!përfitojmë erozion apo rrëshqitjedherash duke rrezikuar jetën,gërryejmë shtratin e lumenjve përinerte dhe përfitojmë përmbytjen ezonave përreth, ndotim mjedisindhe dioksidi i karbonit shkatërronmushkritë tona.

Pse kjo marëdhënie kaqnegative mes nesh dh natyrës nëdisfavorin tonë? Sa herë që kaviktima të tilla shprehemi thjeshtme “fatkeqësi natyrore” por me saduket jemi fatkeqë të sjelljes sonëndaj natyrës dhe mungesës sëedukimit mjedisor. Po të kishimpunuar të tërë me ndërgjegjie, dytë rinjë nuk do të kishin humburjetën e tyre, dhe lumi i ndotur nukdo të kishte përpirë trupat e tyre,dhe për më tepër plastika e hedhurpapërgjegjshmërisht t’i mbulonteata. Por për fat të keq nuk ështëvetëm Ishmi i mbytur nga plehrat,po janë gjithë lumenjtë e detet tona.Mos duhen ngjarje të tilla tëdhimbshme të na sensibilizojnë përnjë sjellje më miqësore ndaj saj ndajmjedisit ?

A DO TE ZGJIDHET PROBLEMI I MBETJEVE KETE HERE?

Berisha : Në problematikënqë kemi para, nuk ka

asgjë më të rëndësishmesesa problemet e

plehrave. Së pari, zgjidhjae tij ka impakt direkt nëmbrojtjen dhe zhvillimin eshëndetit të qytetarëve

shqiptarë më shumë se nëçdo gjë tjetër, ka impakt

direkt në shëndetin efëmijëve tanë, më shumë

se çdo gjë tjetër kaimpakt direkt në imazhin

tonë.

Berisha : Eshtë edomosdoshme të

shënohet një kthesërrënjësore në qëndrimin

ndaj mjedisit. Krimet ndajmjedisit janë krime tërënda dhe qeveritarët

vendorë duhet të jenë tëparët që duhet të

vendosin të zbatojnëligjin, duke proceduar e

dërguar për ndjekje penalendotësit e tij.

Berisha: Në këtë vend, kugjen një mikpritje të

shkëlqyer, një sjellje tëadmirueshme, një shërbimshumë të mirë e cilësor,gjen një gatim shumë tëkëndshëm, gjen një klimëshumë të mrekullueshme,peizash mahnitës, brigje

të rralla, këtë vend edamkosin plehrat.

incenerimit ka bërë përparime qoftëpër djegjen apo edhe për prodhimine energjisë nga kjo djegje. Nuk ështëe vështirë ti djegësh por a e kaqeveria parasysh ndotjen që krijonnë ajër kjo mënyrë përpunimi ? Sepsesë shpejti do të na kërkojnë dhellogari për këtë nga Europa dhe dotë duhet të paguajmë dhe ne taksëne karbonit.

Së fundmi kryeministri shpalli

datën 20 prill si ditën e Shqipërisë sëpastër dhe u shpreh i sigurt se “zonattmerrësisht të ndotura më datën 20

prill do të jenë ndër zonat më tëpastra të Shqipërisë “. Nuk kuptohetproblemi i pjesëmarrjes sepse“duhet të mobilizohet e tërëshoqëria, e tërë administrata, tëgjitha shkollat dhe mjetet dhegjithçka tjetër e duhur, për t’i bërënjë pastrim të merituar këtij vendi”.Sa për administratën duket se ështëproblem i zgjidhur. Por kemi treguarse vullnetarizmi gati është harruartek ne dhe, përveç veprimtarisë sëorganizatave të shoqërisë civile,qërëndom rrallë mbështeten nga shtetie shtetarët, dhe të huajve, publikunë përgjithësi pret më tepër ngashteti se sa nga vetja. Dhe a e zgjidhproblemi shumëvjeçar një apo disaaksione ? Vështirë të besohet.

Megjithatë pa u bërë skeptikële të shpresojmë, dhe më erëndësishmja, le të marrim pjesëaktivisht në këtë ditë, dhe gjithëkohen, në këto veprimtari që do t’indryshojnë “qytetet e plehut “, siç iquajti zoti Berisha, në qyteteeuropiane ku të mbizotërojë pastëriae jo mbetjet e ujrat e zeza. Të mosmbetemi vetëm me deklarata që jemimësuar t’i dëgjojmë çdo pranverë meafrimin e verës dhe stinës së plazhit.

4

Ndotja e ujëravePara viteve 1991 rreth 65%e

popullsisë shqiptare jetonte dhepunonte në zonat rurale. Në vitin1997 rreth 54% e popullsisë u

përqëndrua në zonën fushore,kryesisht atë bregdetare, në një merreth 179.3 banorë km2, prorje e cilapo shkon gjithnjë e më shumë nërritje (rreth 65% para viteve 1991).

Në sistemin e ri ekonomik pasviteve 1990 turizmi filloi të bëhetdegë me përparsi dhe kjo shkaktoipushtimin e shumë zonavebregdetare nga infrastukturëturistike, hotele, restorante etj., egjithë kjo pa pasur parasysh aspakshkallën e ndjeshmërisë sëhabitateve bregdetarë. Shtegëtimidrejt zonës bregdetare po vazhdonende në ditët e sotme, gjithmonëpa asnjë kontroll, pa zbatuar asnjëkërkesë për planifikimin e territoritdhe urbanizimin e qëndrueshëm, nëpërputhje me kapacitetin mbajtësdhe kërkesat mjedisore. Kjo dukurimund të vrojtohet lehtë në

shkatërrimin e brezit pyjor të dunavenë Golem, në Velipojë, në Shëngjin,për ndërtimet në Vlorë dhe sidomosnë Sarandë.

Pranë qendrave të mëdha,ujërat e zeza dhe shumë shkarkimetë tjera industriale mblidhen paasnjë përpunim drejtëpërdrejt nëlumenj, dhe transportohen drejtdetit. Kryeqyteti Tiranë me gjithërrethinat me mbi 850’000 banorëpërshkohet nga lumenjtë e Lanësdhe Tiranës, të cilët sëbashkuformojnë lumin e Ishmit, lumenj qëkanë parametra cilësorë jashtë çdolloj standardi. Në pellgun e Tiranësështë duke u ngritur vrullshëm njëzonë industriale, veçanërishtindustri e lehtë dhe ushqimore.

Në studimin e lumenjve tëUltësirës Përëndimore Bregdetare,jo vetëm në lumenjtë e Tiranës,Lanës, Ishmit dhe Gjanicës, poredhe në rrjedhjen e poshtme tëMatit, Shkumbinit dhe Osumit, nga

lëndët ushqyese, veçanërishtnitritet dhe amoniumi tejkaloninshpesh kufijtë detyruese tëStandardit 44 të BE-së për cilësinëe ujërave sipërfaqësore për tësiguruar mbijetesën e peshqëve.

Nga të gjithë vlerësimetbiologjike të mbështetura nëkomunitetet e algave silicore të

kryera gjatë dhjetë viteve të funditnë lumenjtë shqiptarë ështëtheksuar se rrjedhjet e sipërmemalore mbeten ende në gjendjecilësore relativisht të mirë, mendotje të pakët deri në mesatare.

Ndër lumenjtë më të ndotur nëkrye qendrojnë shumica estacioneve brenda pellgut të Ishmit,sidomos të lumenjve të Lanës, tëTiranës dhe të Gjolës. Po kjogjendje është parë edhe për lumine Gjanicës. Vlerat e IPS për këtastacione janë ndër më të ulëtat qëmund të llogariten ndonjëherë përujërat e rredhëshme sipërfaqësore.Cilësia e tyre shpesh është ‘e keqe’,dhe rrallë mund të jetë në klasën ‘evarfër’. Vlen të theksojmë se Lana,Tirana dhe Ishmi përshkojnë njëhapësirë shumë të banuar, me njëpopullsi prej rreth 850’000banorësh. Mbeten gjithmonë të

shqetësuar dhe me një ndotje hera-herës ‘mesatare’ ose ‘të varfër’ edhestacionet e rrjedhjeve fushore tëSemanit, të Osumit, të Shkumbinitetj.

Ujërat e lumenjve të Tiranësdhe të Lanës janë të cilësisë së parëpara se ata të hyjnë në qytetin eTiranës, por gjatë kalimit nëpërqytet këta dy lumenj kthehen në

kolektorë të zakonshëm të ujëravetë zeza, pa llogaritur më tej edhengarkesën e madhe me mbetje tëngurta, më e theksuar kjo për lumine Tiranës; kjo jo vetëm që krijon njëpamje të shëmtuar brendakryeqytetit, por është edhe shumë

e rrezikshme për organizmat e gjallapërgjatë gjithë rrjedhës, deri nëgrykëderdhjen e Ishmit, si dhe përvetë shëndetin e njeriut që është i

detyruar të bjerë në kontakt me këtoujëra për qëllime nga më tëndryshmet. Kujtojmë se ngavlerësimet e fundit në Bregun eLumit (http://www.iep-al.org/),edhe ngarkesa me bakterepatogjene tejkalon dukshëm edhekufijtë më të lartë të vendosur përujërat sipërfaqësore nga standardetndërkombëtare, si ato të BE-së.

Koliformët fekalë me ngjyrëjeshile dhe koliformët totalë mengjyrë blu në lumin e Tiranës, tevendi i quajtur Bregu i Lumit, tëmatura në dy muaj të ndryshëm, në09.02.2010 dhe në dt. 05.07.2010.tregojnë vlerën më të madhe përcilësinë e ujit shumë të keqe, përvlerat e standardeve për ujërat errjedhshme sipërfaqësore.

Ndotja sipërfaqësorë kalonshpesh në ujërat nëntokësore; kjoështë shumë më e vështirë tëvlerësohet se ndotja sipërfaqësore,për shkak se ujërat nëntokësoremund të përshkojnë largësi tëmëdha nëpërmjet rrugëve ujore tëpadukshme. Ujërat nëntokësore qëlëvizin nëpër të çara dhe guva nukfiltrohen; këta ujëra mund tëtransportojnë lehtë si dhe ujëratsipërfaqësore. Në të vërtetë, kjomund të rëndohet më tej nga prirjaqë ka njeriu për të përdorur gropatnatyrore si vende për hedhjen embeturinave, në zonat me natyrëkarstike.

Është më se e ngutshme tëfillojë përpunimi i ujërave të zezapër zonat e mëdha të banuara tëvendit; kjo është e domosdoshmepër zonën e Tiranës dhe të Durrësit.Lumenjtë e Tiranës, Lanës dheIshmit nuk mund të vazhdojnë simbledhës të ujërave të zeza, dhe përmë tepër të bëhen strehë edhe përshumë shkarkime mbetjesh tëngurta. Është e udhës të mendohetpër kolektorë që të mbledhin ujërate zeza në të dy anët e këtyrelumenjve gjatë gjithë rrugës së tyrebrenda qytetit të Tiranës; këto ujëra

duhen detyrimisht të trajtohen, kutë paktën ‘trajtimi parësor’ duhet tëfillojë sa më parë, duke ndërhyrëme përpunim fizik dhe kimik, ku

lëndët e ngurta të mund të ulen tëpaktën me 50% dhe BOD5 të uletme të paktën 20%, para se tëshkarkohen, si është saktësuar nëdirektivën 271 të BE-së (1991) lidhurme trajtimin e ujërave të zeza urbane;por cilësisa e ujërave mund tëzgjidhet vetëm kur ato t’inënshtrohen ‘trajtimit dytësor’ nëtë cilin ndërhyhet me trajtimbiologjik sipas kërkesave tëparacaktuara në direktivën esipërpërmendur.

Menaxhim i dobët i plehrave Shumë e zakonshme në

lumenjtë shqiptarë është edhendotja makroskopike nga hedhjete plehërave të ngurta, qëpërfaqësohet nga objekte ndotëse

të mëdha të dukshme – shpesh tënjohura si sende notuese në ujëratvërshyes të rreshjeve ose dhe tëzonës bregdetare. Hedhurina tëngurta (p.sh. kartona, sendeplastike ose mbeturina ushqimore)

të hedhura në tokë me vend epavend, shpesh buzë brigjeve, dhetë mbledhura nga rreshjet gjatëkullimit të ujërave, ose notojnëshpesh rastësisht në sipërfaqe të

ujërave; në zonat bregdetare cilësiae ujit ndikohet edhe nga mbeturinatë anijeve të mbytura ose objekteshtë tjera të braktisura në ujë.

Pastrimi nga plehërat kërkon mengutje të ndërhyhet fort me masatë shpejta dhe gjithëpërfshirëse,duke filluar nga ndarja e pjesëve tëveçanta (letër, qelq, plastikë etj.),grumbullimi dhe përpunimi i tyre,por edhe ndërgjegjësimi i gjerë.Edhe këtu është vendimtarmobilizimi i gjërë i rinisë, sidomos iasaj shkollore, i organizatavejoqeveritare etj. Vendi duhetpastruar në çdo skaj, sidmospërgjatë brigjeve të lumenjve kujanë hedhurinat më të shumta.Vetëm në këtë mënyrë mund të rritimsigurinë për mbrotjen e natyrës dhetë larmisë biologjike, por edhe tëshëndeti tonë. Por edhe vizitorët ehuaj do të ndjejnë më shumëkënaqësi dhe do të ndjehem më tësigurt në qëndrimin e tyre nëvendin tonë.

Shumë vende evropiane kanëmiratuar akte të rrepta ligjore nëlidhje me përpunimin e plehërave.Studimet kanë treguar se epidemitëe shkaktuara (p.sh. kolera) janëgjithmonë të lidhura mesuperpopullimin dhe me problemethigjenike. Për këtë, përpunimi iplehërave është para së gjithashçështje higjenike, pikërisht përparandalimin e përhapjes sësëmundjeve me anë të plehërave nëkalbëzim e sipër.

Eksperienca e sotme tregon sembetjet e ngurta urbanepërpunohen kryesisht duke igrumbulluar dhe groposur nësheshe, e cila është relativisht më ethjeshtë dhe më pak ekushtueshme. Bashkitë që zgjedhinmetodën e shesheve dhe tëgroposjes duhet medeomos të kenënë dispozicion hapësira toke tëmjaftueshme për të lejuar që tëndodhin këto procese oksido-reduktuese të ngadalta. Grumbullimii drejtpërdrejtë në shesheshoqërohet me oksido-reduktimshumë të ngadaltë të lëndësorganike e pasuar nga një periudhëshumë e gjatë stabilizimi.Theksjomë se në qendrat e mëdhatë banuara në këto shesheformohen pirgje (kodra) plehu që

kërkojnë gjithnjë hapësira të rejatoke, e cila bëhen faktor kufizues.Kjo është shumë e rëndësishme përShqipërinë, e cila dallohet për pakëtokë të lirë.

(vijon ne faqen 6)

SHQETESIME NE PELLGJET UJEMBLEDHES TE VENDIT TONENga profesor Aleko MIHO

(vijon nga numuri i kaluar )

Plastika në lumin e Ishmit që mori në qafë dy djem tërinj

Kepi i Rodonit i mbushur me plehra plastike

Grumbullimi i plehrave edhe në lagunën “ e mbrojtur“ të Kune-Vainit

Ndotja sipërfaqësorë kalon shpesh në ujëratnëntokësore. Është më se e ngutshme të fillojë

përpunimi i ujërave të zeza për zonat e mëdha tëbanuara të vendit, kjo është e domosdoshme për

zonën e Tiranës dhe të Durrësit.

Nevoja për pastrimin e vendit nuk mundet kurrësesi tëjustifikojë Ligjin për importin e plehërave nga jashtë

dhe përpunimin e tyre në Shqipëri.Në të gjithakohërat, vendi ynë ka qenë i lakmuar për këto lloj

nismash pastrimi të mallit të huaj.

5

Nga Agim DALIPI

Sot në planet jetojnë mbi shtatëmiliard njerëz. Sipas studimeve, kjoshifër deri në vitin 2050, pritet të

rritet edhe me dy miliardë të tjerë.Dhe të gjithë kërkojnë, vetëm përtë pirë, çdo ditë nga dy deri katërlitra ujë të pastër që, po sot vuajnënga etja kronike mbi një miliardënjerëzve.

Organizata e Kombeve tëBashkuara dhe strukturat e saj tëshëndetit e mjedisit kanë dhënëalarmin për pakësimin e burimeveujore sepse, nga llogaritjet, del senë vitin 2025, më shumë se 2/3 epopullsisë në botë do të vuajnëpër ujë të pijshëm. Ndërkohë, nëDitën Botërore të Ujit, një raport iri i SHBA-së theksonte se nëdekadat e ardhshme, çështja e ujit,si mungesa e tij dhe thatësiratmund të nxisin konflikte në mes tështeteve dhe varfëria, e kombinuarme qeverisje të dobët mund të çojënë dështimin e shteteve. Raporti,publikuar pikërisht në DitënBotërore të Ujit, tërheq vëmendjenpër rrezikun që pas 10 vjetësh “ujimund të përdoret si armë ose siobjektivë e ardhshme terroristedhe se këto kërcënime janë realedhe përbëjnë shqetësimë seriozepër sigurinë”.

Edhe në vendin tonë kemivuajtur për “burimin e jetës”.Mburremi për sasinë e burimevehidrike por, vite me radhë, kemipatur mungesën e ujit në çezmattona. Jo rrallë na ka ardhur i ndoture me ndotje deri nga fekalet e i

përzier me ujrat e zeza. Dhe kjo kandodhur në Tiranë, në Gramsh, nëVlorë e gjetkë e jo vetëm një herë.

Kjo Ditë u organizua dhe tekne nga Autoriteti Shëndetësor

Rajonal në bashkëpunim meMinistrinë e Shëndetësisë dheShoqatën e Ujit dhe Kanalizimeveme një aktivitet sensibilizues mesloganin “Uji dhe siguria eUshqimit”. Aty z. P. Pipero, drejtori politikave në Ministrinë eShëndetesise shprehushqetësimin me këto fjalë :“Dhjetra milionë njerëz në mbarëboten sot vuajnë për ujin epijshëm. Do i bëja thirrje të gjitheqytetarëve që të mos bëjnëndërhyrje pa vend në rrjetet e ujittë pijshëm, sepse çdo ndërhyrje epaautorizuar mund të bëhet shkakpër të ndotur ujin e pijshem”. Dheshtoi se “sot në këtë ditë tëshënuar flasim për një mbulesë mbi97 për qind e ujit të ofruarqytetarëve ështëbaktereologjikisht i pastërt, isigurtë, i kontrolluar”. Po ashtu utha se ndotja e ujit vjen si pasojë endërhyrjeve pa kriter në rrjetin etubacioneve por natyrisht (?!) dhetë amortizimit te tij.

Këtu besoj se u fol kryesishtpër Tiranë se për qytetet e tjerë siçduket janë në rregull “100%” e jo97 si kryeqyteti por rezervuarëtnëpër taraca “punojnë” mekapacitet të plotë. Aq më tepër përfshatrat ku askush nuk di se çfarëbëhet, ku pinë ujë e ku janë hapurpuse, ku punojnë ato ujësjellës tërinj që përurojmë e ku nuk sjellin

ujë. Këto dalin herë pas here “mbiujë “ në ndonjë kronikë në ndonjëintervistë të pushtetarëve lokalë qëdo të ndreqin gjendjen dhe kaq siçndodhi ditët e fundit në Kukës qëqytetarëve u vinte në shtëpi uji mebaltë. Por të paktën nga dy orë nëditë u erdhi dymbëdhjetë orë ujënga Kolosjani.

Por, edhe këtu ka disa “por”.Së pari ç’vlerë ka ai 3% ( në Tiranë) ku zoti Pipero theksoi se situataështë e rregullt se nuk ka paturepidemi ? Duhet të presimepideminë që të shikojmë ku kemitë meta ? Si spjegohet që edhesivjet si çdo vit, ju bëjmë thirrjeqytetarëve të mos bëjnë ndërhyrje“pa vend”. Pa vend është tëankohesh si shtetar që nuk kezbatuar ligjin e t’i ndalosh këtondërhyrje. Pa vend është tëshikosh qindra lavazhe makinashqë përdorin edhe sot e kësaj diteujin e pijshëm anë e mbanë Tiranëse në qytete të tjera e nuk i ndalon

njeri. Pa vend është tja vesh fajinqë prej njëzet vjetësh amortizimittë rrjetit e të mos shtrosh asnjë

metër të ri. Sepse, siç thotë njëhidraulik i vjetër i ujësjellësit, tubate furnizimit, kur i zbulon shpohen

edhe me gisht. Kur do të ndodhëkjo ?

Por Dita e Ujit nuk është vetëmpër ujin e pijshëm që vërtet është

themelor. Këtu hyjnë dhe liqenetsi ai i Tiranës që po shuhet apo aii Fierzës i mbushur me plehra e

VKM : HIQEN 30 HA PYJE PER DY HEC-eV E N D I M

PËRHEQJEN NGA FONDI PYJOR DHE KULLOSOR TË SIPËRFAQES NË

NGASTRAT E EKONOMIVE PYJORE FAG DHE KËRRABËGURRË, TIRANË, QË DO TË PËRDOREN NGA SHOQËRIA

“HYDRO ENERGY”, SH.P.K., PËR NDËRTIMIN HEC-ve “MURDHARI 1DHE 2”

1. Sipërfaqet në ngastrat 70/b, 71/a, 71/c, 116/c, 117/c, 122/a të ekonomisëpyjore Fag, Tiranë, 27.55 ha, që do të përdoren nga shoqëria “Hydro Energy”,sh.p.k., për rezervuar dhe digë, si dhe sipërfaqet në ngastrat 53/a, 56/d, tëekonomisë pyjore Kërrabë Gurrë, Tiranë, prej 1.9 ha, që do të përdoren përndërtimin e hidrocentraleve “Murdhari 1 dhe 2”, gjithsej 29.45 ha, të hiqennga fondi pyjor e kullosor dhe Kadastra Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave,sipas tabelës 1 dhe hartës përkatëse që i bashkëlidhen këtij vendimi.

4. Me hyrjen në fuqi të këtij vendimi, ‘Hydro Energy”, sh.p.k., brenda 3(tre) viteve, me fondet e veta, të pyllëzojë 10 (dhjetë) ha me pyje, në ngastrate përcaktuara nga drejtoria përkatëse e shërbimit pyjor, në bashkëpunim menjësinë e qeverisjes vendore.

K R Y E M I N I S T R I SALI BERISHA

KOMENT:Së pari ligji i ç’dëmtimit thotë se për çdo pemë

të prerë duhet që investitori të mbjellë tre. Ndërsaky vendim thotë të kundërtën : çpyllëzon 30 ha dhembjell 10 ha dhe keto pas 3 vjetëve

Së dyti ky vendim tregon se politika e qeverisëpër të ndërtuar hidrocentralet e vegjël për energjielektrike,pa llogaritur kostot e tjera të tyre nëmjedis, është një politikë jo ekologjike, pra sirrjedhojë dhe antiekonomike. Janë gjithsej rreth400 HEC-e të cilat janë dhënë me koncension.Po tëndodhte që çdo hec të hiqte nga fondi pyjor rreth30 ha pyje atëherë do të kishim energji elektrikepor do të shkatërroheshim nga katastrofat e tjera dhe do të humbisnim një ekonomi ndoshta mëshume se sa fitonim nga energjia. Nga baseni i një HEC avullon 10% ujë më shumë ngalumi,krahasuar me rrjedhën e tij normale. Me 10 HEC-e me basen dhe digë në një lumë avulloni gjithë uji i tij dhe del i tharë në daljen në det.

Ja pse grupimi Ekolëvizja kërkon që për ndërtimin e HEC-eve të ketë një vlerësim strategjikmjedisor.

Ministri i Mjedisit, Z. FatmirMediu ka marrë pjesë nëKonferencen Ndërkombetare përUjin, mbajtur në Stamboll. Nëfjalën e tij Ministri ka theksuar seShqipëria ka bërë hapa para nëpërafrimin e legjislacionit dheështë duke përfunduarprojektligjin mbi Menaxhimin eIntegruar të Ujërave, ku vizioni ikësaj konference do të jetë pjesëintegrale e Legjislacionit Shqiptarpër Ujërat. Ai tha se “Ishte një

konferencë e rëndësishme që ka të bëjë me diskutimin përsa i përketburimeve ujore, skarciteteve të këtyre burimeve ujore, një vision, qëkonkludohet me një deklaratë të përbashkët të të gjithe ministrave,për të parë edhe mundësitë e angazhimeve konkrete në projekte apoedhe në ide të zbatimit të politikave që kanë të bëjnë me menaxhimine integruar të burimeve ujore. Mendoj që bien në të njëjtën linjë meinteresin që kemi në Shqipëri për një menaxhim të integruar të burimeveujore, shfrytëzimin e tyre maksimal, por si gjitjhnjë racionalitet nëmënyrë që të mendojmë për sot, por edhe për të ardhmen”.

MINISTRI MEDIU NEMINISTRI MEDIU NEMINISTRI MEDIU NEMINISTRI MEDIU NEMINISTRI MEDIU NEKONFERENCEN EKONFERENCEN EKONFERENCEN EKONFERENCEN EKONFERENCEN E

STAMBOLLIT PER UJINSTAMBOLLIT PER UJINSTAMBOLLIT PER UJINSTAMBOLLIT PER UJINSTAMBOLLIT PER UJIN

DITA BOTERORE E UJIT DHE VENDI YNEplastikë. Këtu hyjnë dhe lumenjtëqë i shfrytëzojmë barbarisht ngainertet edhe këto ditë që flasim, që

vazhdojnë të mbledhin ujrat e zezae t’i çojnë në det apo na përmbytin,jo vetëm Shkodrën, por del ngashtrati edhe Vjosa që nuk kapërmbytur kurrë.

Dhe për të na kujtuar vlerësimine BE-së për ujin le të përsërisim sesi na kanë vlerësuar ata në vjeshtëne vitit të kaluar: Nuk ka pasurprogres në fushën e cilësisë së ujit.Transpozimi dhe zbatimi ilegjislacionit kyç të BE-së për ujinështë në një fazë të hershme.Strategjia Kombëtare përFurnizimit me Ujë dhe Ujrat e zezanuk është miratuar ende.Grumbullimi i centralizuar iujërave të zeza ekziston vetëm nëqytetet e mëdha. Në këtë momentka vetëm dy impiante operative tëtrajtimit të ujërave në vend. Katërimpiante të reja kanë përfunduar,por ende nuk janë funksionale.Nuk ka ende asnjë plan për tëidentifikuar zonat e ndjeshme dhepër të vlerësuar cilësinë e ujrave,duke përfshirë cilësinë e ujëravetë ndotura që shkarkohen ngaimpiantet industriale.

Dhe nuk mjafton të themi se“situate është nën kontroll “ e tëmburremi me ngritjen e pandalshmetë mjedisit tonë në renditjenbotërore,me të dhëna që pakkush ibeson,duke parë rreth e rrotull atëqë kemi para syve dhe që akomaduhet të pimë ujë e të lahemi meorarin e ujësjellësave.

6

Politika energjitike europiane(20+20+20 ) është e vendosur përtë luftuar ndryshimet klimatikedhe BE është angazhuar tëreduktojë emetimet me të pakten20%, të shtojë energjinë erinovueshme 20% deri në vitin2020. Por edhe Komuniteti ienergjisë i Europës Juglindore(Shqiperia, BiH, Kosova, Kroacia,Maqedonia, Moldavia, Mali i zi eSërbia ) me BE-në kanë qëllimkrijimin e një kornize tregu dherregullatore të afte për të tërhequrinvestime që do të çojnë nëfurnizim të vazhdueshëm dhestabël me energji, të krijojëne njëtreg energjie të integruar për tërritur sigurinë e furnizimit por dhetë përmiresojnë gjendjen

mjedisore. Kjo nëpërmjetlegjislacionit të bazuar në rregullatdhe parimet e BE.

Në drejtim të energjive tërinovueshme BE ka disa direktiva

një referendumi. Tre iniciativat qëkanë ardhur nga klasat politikekanë qenë shumë të suksesshme,ndërkohë që 2 të tjerat që kanë

ardhur nga masat kanë dështuar.Ky është një problem tepër imadh, pasi referendumi ështëshkalla më e lartë dhe treguesi mëi lartë i demokracisë sëdrejtpërdrejtë, dhe në vendin tonëkjo kërkesë nuk merret parasysh.

Krahas demokracisëpërfaqësuese në vendin tonëduhet të zërë vend edhedemokracia e drejtpërdrejtë, pasi

kjo relizon ngritjen e zërit tëpopullit për kërkesat e tij. Ashtusiç ka pohuar edhe z. SokolSadushi, ish gjyqëtar kushtetues,referendumi është një tregues imospërputhjes mes vendimit tëshumicës parlamentare dhe

: mbi promovimin e energjisëelektrike të prodhuar nga burimeenergjie të rinovueshme në

tregun e brendshëm të energjisë ;mbi promovimin dhe përdorimin

shumicës së popullit. Dhe kjoshumicë popullore duhet që tëdëgjohet, pasi vetëm kjo ështëmënyra që populli të ushtrojësovranitetin e tij.

Sipas z. Besnik Mustafaj,referendumi është një mundësi emarrë peng nga politika, gjë qëvërtetohet me tre referendumetparaardhëse, të cilat ishin meiniciativë politike.

Kjo iniciativë përbën kulmin edemokracisë në vend, gjë qëvërtetohet edhe nga fjalët eAmbasadores së Mbretërisë sëBashkuar znj. Fiona Mcllëham, ecila deklaroi se nisma është njëshembull tipik i përfaqësisëpopullore për një çështje tërëndësishme dhe është tërësishtdemokratike dhe europiane,pavarësisht nga tema për të cilënzhvillohet.

Po ashtu kërkesa eambientalistëve nxorri në pahedhe nje problem tjetër, atë të rolittë KQZ. Ashtu siç deklaroi edhez. Sadushi, KQZ ka patur nevojëtë ripozicionohet pasi nëreferendumin e kryer në 2008 ka

Nga Ela SHKURTIAmbientalistët përfundojnë

me sukses mbledhjen e 60. 000firmave në vend. Kërkesa përeferendum nuk ka marrë ende njëpërgjigje. Të shumtë janëpersonat publikë që janë skeptikpër realizimin e këtij referendumi,pavarësisht se mund tambështetin këtë inciativë. Përrealizimin e referendumit ka njëproblem në legjislacion, dhe kyproblem u vu re pas kërkesës sëambientalistëve për refrendum.Ekziston një mungesë koherencemes Kodit Zjedhor dhekushtetutës së Shqipërisë.Formalisht ekzistojnë dispozitaligjore të cilat lejojnë kryerjen ereferendumit, pavarësisht ngalloji i tij, pra edhe për të shfuqizuarligjin. Por ekzistojnë mangësi tëtilla ligjore me të cilat mund tëluhet nga ana e politikanëve përtë penguar realizimin ereferendumeve.

Për fat të keq përvoja e popullitshqiptar në ktë fushë nuk ka qenëpozitive. Historikisht në Shqipëriështë kërkuar psë herë realizimi i

Nga profesor Aleko MIHO

Vetëm një numër i kufizuarvendesh në botë praktikojnëdjegien e plehërave në furrënalta,kjo për faktin se është relativishtshumë më e kushtueshme pasikërkon teknologji djegieje tëpërparuar dhe më pas teknologjikontrolli të ndotjes prej tymrave.

Por djegia ka përparsinë epakësimit të sasisë së mbeturinavenga oksidimi i lëndëve organike,edhe mbeturinat që groposen pas

djgies janë vetëm pak hira dhellumra. Energjia që çlirohet ngadjegia mund të shërbejë përpërftimin e një sasie energjieelektrike, e cila mund të futet nërrjetin e përgjithshëm të vendit.

Disa mbeturina urbane duhettë ndahen veç që në burim (nëfamilje), duke mos i bashkuar meplehërat që duhet të përpunohen,si p.sh. letra, kartoni, qelqi, basmat,shishet plastike, kutitë metalike,kutitë alumini dhe bateritë. Në

shumë raste, rendimentiriqarkullues i materialeve qëndahen veç është shumë i lartë;p.sh. përpaktësisht, rreth 90% dhe

70% e qelqit dhe letrës qëgrumbullohet mund të vihet në

riqarkullim dhe të ripërdoret.Zakonisht, disa lëndë organike(p.sh. bari i korrur, gjethet) mundtë grumbullohen nga bashkitë,gjithashtu, veçasi dhe tëfermentohen në impiante qendrorekompostimi (shpërbërje anaerobe)të posaçme; nga një process i tillëmund të përftohet lëndë djegëse e

Punimi botohet me shkurtimepor të plotë mund ta lexoni në

adresën :http://www.fs.fed.us/institute/

albania/albania_watershed_assess.pdf.

SHQETESIME NE PELLGJET UJEMBLEDHES TE VENDIT TONE

patur një rol vlerësues, por ky nukështë roli i tij, pasi roli i KomisionitQëndror të Zgjedhjeve ështëformal vetëm për kontrrollin evlefshmërisë së dokumentacionit.Sipas zotit Sadushi është GjykataKushtetuese ajo që duhet të marrëvendimin e kushtetueshmërisë sëreferendumit, jo KQZ.

Shoqata e ambientalistëvengre zërin përballë këtyreproblemeve esenciale përpërfaqësimin e vullnetit të lirë tëpopullit.

Pavarësisht nese kyreferendum merr përgjigje pozitiveapo negative, në vendin tonëështë realizuar një koherencë mesmendimit të shumicës, kundër njëlgji të caktuar dhe përveç kësajijanë nxjerr në pah një sërëproblemesh për relizimin e tij siçjanë mungesa e koherencës ligjoreme Kushetutës dhe KoditZgjedhor, roli i KQZ për kryerjene refrendumeve si dhe mungesëne respektimit të vullnetit të lirë tëpopullit për qeverisjen e vendit,pra mosekzistencën edemokracisë së drejtpërdrejtë.

(vijon nga faqja 4 )

Vetëm një numër i kufizuar vendesh në botë praktikojnëdjegien e plehërave në furrënalta, kjo për faktin se

është relativisht shumë më e kushtueshme pasi kërkonteknologji djegieje të përparuar dhe më pas teknologji

kontrolli të ndotjes prej tymrave.

Bashkitë që zgjedhin metodën e shesheve dhe tëgroposjes duhet medeomos të kenë në dispozicionhapësira toke të mjaftueshme për të lejuar që të

ndodhin këto procese oksido-reduktuese të ngadalta

gaztë (biogas). Nevoja për pastrimin e vendit

nuk mundet kurrësesi të justifikojëLigjin për importin e plehërave ngajashtë dhe përpunimin e tyre nëShqipëri, tashmë të miratuar ngaQeveria. Në të gjitha kohërat, vendi

ynë ka qenë i lakmuar për këto llojnismash pastrimi të mallit të huaj.Më vjen shumë keq kur shoh tëbëhet i padituri përpara miratimittë akteve të tilla. Le ta themi hapurse pavarësisht nga shkalla ezhillimit, çdo vend duhet të pastrojëvetë plehërat e veta. Ndihma të tilla´miqësore´ nga jashtë nukpërmbajnë asnjëherë përfitim tëndërsjelltë. Nuk ka aspak biznes

të ndershëm kur njëri vendprodhon plehëra, dhe tjetri ipërpunon duke mbajtur brendavetes edhe koston e ndotjes qëshkaktohet nga përpunimi i tyre mecilindo tekonogji sado e përparuarqoftë. Forma të tilla shfrytëzimi

janë sot shumë të njohura edhe dhejo shumë të pranuara edhe ngastandardet e botës së qytetëruar.

CEZ DHE EFICENCA E ENERGJISEe biokarburanteve ose lëndëvedjegëse te tjera nga burime tërinovueshme për transport ; mbieficiencën e përdorimit final tëenergjise dhe shërbimet e saj ;mbi performancën energjitike tëndërtesave e kështu me radhë.Kurse si objektiv BE duhet tëadoptoje targete për kursimenergjie prej 9% për një periudhëderi në nëntë vjet pas aplikimit tëdirektivës, kursime të cilat duhettë arrihen nëpërmjet shërbimeveenergjitike ose masave të tjera tëpërmiresimit të eficiencës.

Edhe Ministria e Ekonomise,Tregtise dhe Energjetikes kadeklaruar se hartimi i një ligji përeficencën e energjisë do t’ishërbejë qëllimit të kursimit. Por

nga një njoftim i fundit të CEZ-Shpërndarja merret vesh sehumbjet në rrjet të energjisë përmuajt e parë të viti janë në janar –52% dhe në shkurt – 57 %. KurCEZ e mori për ta kryer detyrënduke patur si qëllim vjeljen ekostos dhe përmirësimin eshpërndarjes, humbjet në rrjetishin rreth 37%. Drejtuesit e sajkanë kërkuar (dhe kanë rritur )çmimin e enrgjisë, siç duket për tëzëvëndësuar humbjet nga puna etyre e dobët. Sepse vetëmeficencë energjatike nuk pasqyranpuna e tyre.

Një studim për problemin eenergjisë nga z. Aheron Hizmo dota gjeni në faqen tonë të internetinwww.ekolevizja.org

AMBIENTALISTET ZBULOJNE MUNGESEN E DEMOKRACISE

7

Nga Alisa PEÇIStudim i Institutit Worldwatch

Toka përbën një të katërtën esipërfaqes së planetit, në të cilënbimët mbajnë tre herë më shumëkarbon se atmosfera. Më shumëse 30 përqind e të gjitha emetimeve

të gazraveserrë lindin ngapërdorimit i tokës. Sirrjedhojë nuk do të ketëstrategji të suksesshme përndryshimin e klimës globale pareduktimin e emetimeve qëshkaktohen nga bujqësia, pylltariadhe përdorime të tjera të tokës. Përmë tepër,që vetëm bimët ofrojnënë shkallë të gjerë thithjen ekarbonit nga atmosfera nëpërmjetproçesit të fotosintezës.

Pesë strategjitë kryesore përreduktimin e gazrave me efektinserrë janë:

• Pasurimi i tokës me karbon. Tokat bujqësore mund të

menaxhohen për të reduktuaremetimet, duke minimizuarlëvrimin, reduktimin e përdorimit tëplehrave kimike të azotit dheparandalimin e erozionit. Tokamund të ruajë karbonin e thithurprej bimëve nga atmosfera duke

ndërtuar kështu një tokë organike,e cila gjithashtu ka përfitime tëmëdha në prodhimin e kulturavebujqësore. Shtimi i biomasës sëdjegur ( biochar) në një mjedis meoksigjen të pakët mund të shtoëmë tej ruajtjen e karbonit në tokë.

• Bujqësia me bimë shumëvjeçare.

Kulturat shumëvjeçare,kullotat, palmat dhe

pemët nëp ë r g j i t h ë s i

mbajnë më shumë karbon dukesiguruar edhe mbulimin vegjetativpër dherat. Duke zëvendësuarkulturat vjetore me atoshumëvjeçare dhe përfshirjen epemëve shumëvjeçare në sistemetagropyjore do të kishte një përfitimmjaft të madh në absorbimin ekarbonit dhe veçanërisht nëushqimin e kafshëve, vajrat bimorëetj..

• Klima miqësore e prodhimitblegtoral.

Lidhur me emetimet ekarbonit dhe metanit blegtoriapërbën 14.5 për qind të gazit serrënë emetimet e përgjithshme, bilemë më shumë edhe se sektori itransportit. Një reduktim nëblegtori mund të jetë i nevojshëm,

por risitë e prodhimit mund tëndihmojnë më shumë në sistemetcikliketë kullotjes, menaxhimin eplehut organik, prodhimin ebiogazit të metanit dhepërmirësimin e ushqimit.

• Mbrojtja e habitatit natyral. 4 miliard hektarë pyje dhe 5

miliardë hektarë livadhe në planetjanë një rezervuar masiv i karbonit,si për bimësinë mbi tokë ashtu dhenë sistemet e rrënjëve të tyre nëntokë. Që ato të rriten thithinkarbonin nga atmosfera.Shpyllëzimet dhe zjarret e pyjevedhe livadheve janë burimekryesore të emetimeve të gazraveserrë. Prandaj është e nevojshmepër të inkurajuar fermerët dhepërdoruesit e tokës në ruajtjen ebimësinë natyrore nëpërmjetçertifikimit të produktit, pagesavepër shërbimet e klimës, sigurimin etë drejtave të pronësisë dhekontrollin e zjarrit në komunitet.Ruajtja e habitateve natyrore sjellpërfitime të mëdha përbiodiversitetin ndaj ndryshimeveklimatike.

• Rehabilitimi i zonave tëdegraduara.

Zona të mëdha në botë janëzhveshur nga bimësia përmesshfrytëzimit për prodhim bujqësorapo kullotje, nga përdorimi itejskajshëm apo menaxhimi i dobëtqë i është bërë tokës. Degradimi jovetëm që ka gjeneruar një sasi tëmadhe të emetimeve të gazraveserrë por banorët vendasgjithashtu kanë humbur një asettë çmuar të jetesës si dhe

funksionet themelore të këtyrezonave. Rivendosja e bimësisë nëtokat e degraduara mund të jetënjë strategji mjaft efektive përtrajtimin e ndryshimit të klimës pordhe varfërisë rurale si dhemungesës së ujit.

Komunitetet bujqësore mund

të luajnë një rol qendror në luftënkundër ndryshimit të klimës.Madje, menaxhimi i përmirësuar itokës, me një çmim relativisht tëulët, mund të kompensojë një tëkatërtën e shkarkimeve globale ngapërdorimi i karburantit fosil në vit.Përndryshe zgjidhjet përreduktimin e emetimit të karbonitnë sektorin e energjisë ka të ngjarëtë jenë joefektive.

Për të përballuar sfidën eklimës, përveç përpjekjeve për të

Ambasada e Mbretërisë sëDanimarkës në Bangladesh, dukebashkëpunuar me sipërmarrjet evendit që mbledhin mbetjet dhe njëfirmë danëze, ka bërë të mundurngritjen e një impianti përpërpunimin e ujrave të zeza dhe tëndotura.

Në qytetin Bulta mblidheshinçdo ditë 120 ton mbeturinaorganike me përqidje të lartëlagështie të cilat përfundonin në

kanale dhe tokat përreth. Ndotja eterrenit, ajrit dhe ujrave ishte emadhe. Tashti mbeturinat e qytetitdhe nga tregu i perimeve shkojnë

Ndotjet akustike kanë pasojatë shumta për shëndetin tonë. Ajorrit nivelin e depresionit, rrit numrine aksidenteve, pengonpërqendrimin, shkakton lodhje, ulproduktivitetin, rrit rrezikshmërinënga hipertensioni, rrit mundësinëe marrjes së lëndëve narkotike,largon gjumin etj. Sipas mjekëvendotja akustike poashtu shkakton

probleme serioze kardiovuskulare,si dhe shkakton tek qytetarëtprobleme serioze në sisteminmendor, si dhe në aparatin edëgjimit.

Sipas specialistëve në këtëfushë një zhurmë e durueshmepër veshin e njeriut është 55

PERDORIMI I TOKES, USHQIMI DHE NDRYSHIMET KLIMATIKEpërmirësuar efikasitetin e energjisëdhe përshpejtimin e kalimit nëenergjinë e ripërtëritshme, është inevojshëm edhe menaxhimi ipërgjegjshëm i tokës. Megjithatëderi tani, komunitetet e shkencësdhe sidomos të politikësndërkombëtare kanë qenë të

ngadalshëm në këtë drejtim tëinfluencuar dhe nga krizatekonomike e financiare. Disandruhen se investimet nëpërdorimin e tokës nuk do të kenëpërfitimet reale klimatike apo do tëheqin vëmendjen nga investimetnë energjinë alternative por edhese ndryshimet në menaxhimin etokës nuk mund të zbatohen meshpejtësinë e duhur dhe në atëshkallë që do të kenë një ndryshimsinjifikativ në klimë.

në fabrikën e ndërtuar përpërpunimin e tyre dhe distilimin eujit të pastër.

Firma EnvoTherm ka instaluarnjë makinë avullimi në Bulta, e cila,me procesin e saj, përpunon 650litra ujë të mbetjeve dhe prodhon15,6 në 19,2 m3 ujë çdo ditë. Kjo kasjellë dy rezultate të mëdha mevlerë ekonomike. 80% e ujërave tëzeza të trajtuara mund të përdorenpër qëllime komerciale si ujë i

pijshëm dhe 20% kthehet përsërinë formë të lëngshme me vlerë tëlartë ushqyese dhe mund tëpërdoret si pleh.

JO VETEM PER KURIOZITET

NJE SHEMBULL QE VJEN NGABANGLADESHI

NDOTJA AKUSTIKE NE NIVELE TE PAPRANUESHMEdecibel gjatë ditës. Sipasvëzhgimeve të kryera niveli izhurmës arrin deri në 90 decibelkur është kulmi i trafikut nëmesditë. Shoqëria tonë ështëvazhdimisht e ekspozuar ndajzhurmërave akustike me nivele tëpalejueshme dhe ato indirektndikojnë në shëndetin tonë.Mbetet detyrë e gjithsecilit që të

marrë masa për të ulur nivelin endotjes akustike në me mënyratqë ai ka mundësi. Po ashtu një rolshumë i rëndësishëm i mbetetshtetit për të kontrrolluar dhemarrë masa ndaj lokaleve të cilatqëndrojnë të hapura deri në orët evona të natës me muzikë të lartë.

Nga Ela SHKURTI

Krahas ndotjes mjedisore nëShqipëri një problematikë seriozepërbën edhe ndotja akustike, e cilaka pasoja serioze në shëndetintonë. Sipas një studimi të kryernga Instituti i Shëndetit Publikrezulton se 52% e popullatës sëkryeqytetit kanë çrregullime tëtheksuara të gjumit, ankth dhepërdorim të shpeshte të ilaçevekundër stresit. Pavarësishtekzistencës së ligjit që ndalonndotjen akustike në orare tëcaktuara, sërisht evidentohnndotjet në çdo orë. Subjekt indotjes akustike nuk është vetëmkryeqyteti. Aktualisht Durrësiështë qyteti me ndotjen akustikemë të lartë në vendin tonë.

Lokalet e natës shpesh nukkanë leje mjedisore, që i lejon atotë qëndrojnë hapur deri në orët emëngjesit, por gjithsesi muzika elartë pas mesnatës në rrugëtkryesore të qyteteve ështëproblematikë që hasim përherë. NëTiranë vetëm 3 lokale operojnë meleje mjedisore të rregullta, ndërkohëqë lokalet e tjera mbajnë muzikë tëlartë deri në orët e vona të natëspa patur një leje të tillë. Tashmëkjo situatë është kthyer në njëshqetësim shumë të madh tëbanorëve që jetojnë përreth këtyrezonave me muzikë të lartë.

8

CMYK

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPIGAZETARE – Ela SHKURTI

– Alisa PEÇIS T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”Shoqata “ EGNATIA “, Librazhd, Agim BLLOSHMIShoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Shkodër - Fatbardh SOKOLIShoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Tirane- Pranvera BEKTESHIShoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana SHEHUAlbaforest, Tirane, Mehmet METAQendra Eden, Tirane - Ermelinda MAHMUTAJKlubi Ekologjik, Krujë - Muharrem GOCILilium Albanicum, Librazhd- Ferit HYSAMasmedia dhe Mjedisi - Xhemal MATOQendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë – Haziz

MARKUKlubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet MEHMETIInstituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron DELIULaguna e Kaltër, Orikum - Skënder MEJDIAJKlubi Ekologjik, Librazhd - Naim DISANI

Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,Gjirokastër – Luan POGAÇI

Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec – RuzhdiHYMETLLARI

Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKUShoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira MULLAKlubi Ekologjik, Tiranë - Fatos XHEMALAJG&G Group, Tiranë - Sazan GURIShoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, - Ismail HYSAFederata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë – Themi PERRIQendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore, Tirane – Gani

MOKAKlubi Ekologjik, Maliq – Myzafer GJIRITIShoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali NDREKAInstituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjekesisëdhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur TARTARIShoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit DERVISHI

Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë NIKAShoqata “PASS”, Majlinda LlESHIShoqata “Nënujsat” Ened MATOShoqata “Vazhdon” Gazmend KODUZIShoqata “EKOLOGJISTI “- Durres, Bashkim SHYLE.EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magdalena CARAShoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder SALAAgjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim HAJNOInstituti për Mirëqënie dhe Mjedis, Tiranë, Ali LUSHAFondacioni: “Instituti i Kërkimeve të Bioteknologji”, Agron

LAMKOQendra e Studimit të Burimeve Natyrore, Sherif LUSHAJInstituti i Politikave Mjedisore, Edvin PACARAZyra e Monitorimit Ambjental, Shoder, Zamir LLAZANI.Instituti për Mirëqënie dhe Ambient, Luan LUSHA

KY NUMUR I GAZETES MBESHTETET NGA SOROS,FONDACIONI “ SHOQËRIA E HAPUR PËR

SHQIPËRINË”.

Redaksia : Tel : 481 5271 ; 068 40 53 164E-mail : ekolevizja@yahoo.com ; Website : www.ekolevizja.org ; www.myabcal.org

Adresa : Rruga Medar Shtylla, 57 Tirazhi : 600 kopje

Sipas një studimi të dy organizataveme qendër në Bruksel, Friends of theEarth Europe dhe CEE Bankëatch

Network, disa projekte në zbatim, mekosto miliarda eurosh nga fondet e BE-sëshkaktojnë dëme të konsiderueshmemjedisore dhe sociale. Ato kanë

evidentuar gjithsej 33 projekte tëdëmshme në Europën Qendrore dheLindore, me një kosto totale prej 16miliardë eurosh.

Projektet, të cilat përfshijnë rrugë qëkalojnë nëpër zona natyrore të mbrojtura,fabrika të përpunimit të mbeturinave dheaeroporte, po financohen ose po merrennë konsideratë për tu përkrahurfinanciarisht në të ardhmen nga fondet ePolitikës së Kohezionit në buxhetinaktual të BE-së 2007 – 2013.

Harta përfshin projekte ngaBullgaria,Estonia, Maqedonia, Hungaria,Republika Çeke, Sllovakia dhe Polonia.Projektet do të shkaktonjë dëme të tilla sirritje të ndotjes, humbjen e biodiversitetit,rritje të rrezikut të permbytjeve, si dhezhvendosjen e komuniteteve lokale tëbanorëve. Për ekspertët e këtyreorganizatave, paratë nuk duhet tëshpenzohen në investime të tilla tëpaarsyeshmedhe është e rëndësishme qëbuxheti i ardhshëm i BE-së të ofrojëmundësitë për tejkalimin e krizës aktualedhe ngritjen e ekonomive të gjelbra.

Një grupim i madh i OJQ-ve dheveprimtarëve për paqen që janë kundërpërdorimit të energjisë bërthamore kanëfilluar një fushatë globale. Ata kërkojnë qëtë organizohet një samit midis liderëve

botërorë për të kerkuar eliminimin total të tëarmëve atomike. Soka Gakkai International,SGI, me qendër në Tokio, një ngaorganizatorët kryesorë, ngul këmbë që kytakim të zhvillohet në vitin 2015 në Hiroshima

e Nagasaki, ku 70 vjet më parë u hodhënbombat e para bërthamore në tokën japoneze.

SGI ka theksuar se, në repsekt të dëshirëse vullnetit të popujve dhe për një sigurinjerëzore të qëndrueshme, armët bërthamoreduhet të ndalohen zyrtarisht me një traktatndërkombëtar dhe të monitoruar nga njëkonventë mbi këto armë që do të ketëatributet e kontrollit dhe ato ekzekutive.

Fushata ka patur mbështetje të fuqishmenga shumë OJQ dhe grupi antibërthamorë etë çarmatimit duke përfshirë këtu organizatënKryetarët e Bashkive për Paqen (mbi 5000qytete e 150 shtete rajone), UnioninNdërparlamentar, ICAN dhe IPPNW(organizata të fuqishme antinukleare) dheshumë të tjera.

Që nga 1996, Asemblea e Përgjithëshmee OKB-së ka adaptuar NWC, Konventën përarmët bërthamore që vitet e fundit ka shënuarrritje në numurin e shteteve pjesëmarrëse.Vitin e kaluar në këtë listë bënin pjesë 130shtete duke ju shtuar edhe Kina, India,Pakistani që kanë armatim bërthamor dheKorea e Veriut dhe Irani që, sipas të dhënavetë AIEA (Agjensia Ndërkombëtare eEnergjisë Atomike, janë duke punuar për tipatur ato e janë nën një presion tëvazhdueshëm të politikës globale.

FONDET E BE-së NE INVESTIMETE “PAARSYESHME”

PER NJE BOTE PA ARME ATOMIKE

BE DUHET TE BEJE ME TEPER PER ULJEN E NIVELIT TE OZONITRaport i EEA – Agjensia Evropiane e Mjedisit

Ozoni tokësor shkakton probleme shëndetësore,ul rendimentet e kulturave bujqësore dhe dëmtonmjedisin. Nivelet e ozonit në verën e vitit 2011 itejkaluan objektivat e caktuara në Evropë por ishinmë të ultat se në çdo vit tjetër që nga monitorimi ifilluar në vitin 1997. Megjithatë, objektivi afatgjatë(LTO) nuk është realizuar nga të gjitha shtetet e BE-së dhe ka gjasa që shumë prej tyre edhe këtë vit nukdo ti realizojnë.

Objektivi i LTO maksimale ditore për mbrojtjen eshëndetit njerëzor ( në tetë orë përqendrimi mesatar -120 ìg/m3) është tejkaluar në të gjitha shtetet anëtaretë BE-së dhe katër vende jo-anëtare nga 180 deri ne240 ìg/m3. Këto tejkalime janë regjistruar në rreth 84për qind të të gjitha stacioneve operative.

Ozoni mund të shkaktojë probleme të frymëmarrjes

dhe probleme të tjera të rënda shëndetësore. Prodhimii ozonit tokësor varet nga kushtet e motit të tilla siintensiteti diellor dhe temperatura, por është edhe njërezultat i reaksioneve kimike mes ndotësve në ajër.Këtu përfshihen oksidet e azotit, monoksidi i karbonit,metani dhe përbërës organikë të paqëndrueshme. Këtosubstanca emetohen kryesisht nga industria, transporti,bujqësia dhe burime të tjera.

Cilësia e ajrit dhe ndotja e ozonit nuk është vetëmnjë problem lokal. Në Evropë, përqendrimet e ozonitnë një vend të veçantë janë të ndikuara edhe ngaemisionet në vende të tjera të hemisferës veriore dhenga sektorë të tillë ndërkombëtar si transporti detardhe ajror.

Tabela e plotë e studimit mund të gjendet nëadresen eea/ exceedences across Europe in 2011.

.