MEMBESHTETJEN

EKOMISIONITEUROPIAN

Për informacionetë mëtejshme

vizitonivizitonivizitonivizitonivizitoniADRESËN:

www.houseofeurope.org

ForumiEUROPIAN

BULETIN MUJOR, SHTATOR 2009 • INSTITUTI I STUDIMEVE NDERKOMBETARE (AIIS) • TEL. +355 42 248 853 • e-mail: ai is@aiis-albania.org

ZGJEDHJE TE MIRA, PORPA STANDARDE TE LARTA

Publikohet dokumenti zyrtar për procesin e zgjedhjeve të 28-qershorit

www.houseofeurope.org

Zgjedhjet parlamentare të 28 qershorit 2009shënuan një progres të prekshëm për sa ipërket regjistrimit të votuesve dhe procesittë identifikimit, kuadrit ligjor të miratuar nëmënyrë konsensuale nga dy partitë

kryesore në vend, për sa i përket votimit, numërimitdhe gjykimit të konflikteve zgjedhore. Këtopërmirësime të konsiderueshme u zbehën ngapolitizimi i aspekteve teknike të procesit lidhur menumërimin e votave dhe hartimin e tabelave tërezultateve, gjë që përkohësisht bllokoi procesin e

numërimit në disa zona, si edhe nga shkeljet e vëna regjatë fushatës zgjedhore. Këto veprime të partivepolitike lëkundën besimin e publikut në procesinzgjedhor. Edhe pse përmbushën shumicën eangazhimeve ndaj OSBE-së, këto zgjedhje nukrealizuan plotësisht potencialin e Shqipërisë për t’iupërmbajtur standardeve më të larta për zgjedhjedemokratike. Zhvillimi i zgjedhjeve demokratike varetgjithashtu, në një masë të madhe, nga angazhimi i tëgjitha partive politike shqiptare për të respektuar ligjindhe qëllimin e tij në detajin më të vogël... _fq.9

BE: Qëndrim ipërbashkët përtakimin e G20

__________fq.3

Stinner:Ballkani në BEsi rajon i tërë

__________fq.5

KE: Hapapozitivë drejtlëvizjes së lirë

__________fq.9

Forumi Europian2 Shtator 2009

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

bash

kim

i eu

ropi

an

Reagime ndajzgjedhjeve nëGJERMANIAngela Merkel në Bruksel.

Shumë kryetarë shtetesh dheqeverish uruan kancelaren

Angela Merkel për suksesin nëzgjedhje. Reagimet evropiane mbirezultatin e zgjedhjeve ishin pozitive.Komisioni Evropian parimisht nuk ikomenton zgjedhjet në vende tëveçanta anëtare, sepse duhet t' ipërmbahet me rigorozitet neutralitetit.Një zëdhënës i Komisionit deklaroinë fakt, se Presidenti Hoze ManuelBarroso do të urojë qeverinë e regjermane, sapo ajo të jetë zyrtarishtnë detyrë. Kryeministri konservator iSuedisë, aktualisht president iKëshillit të BE-së, Fredrik Reinfeldt, ushpreh me një lehtësim të madh përfundin e koalicionit me bazë të gjerënë Gjermani. "Nga kriza financiare nëEvropë Gjermania është prekur rëndë.Ju keni borxhe të mëdha shtetëroredhe nevojë për reformë, për të cilëndiskutohet në koalicionin e krijuar sinjë martesë nga zori, por që pjesërishtju edhe ia keni dalë për t'i vënë reformatnën kontroll. Unë besoj, se gjermanëtkanë zgjedhur një qeveri të reformës,e cila do të forcojë aftësinë ekonkurrencës ekonomike të vendit",theksoi ai. Edhe në telegramin eurimeve nga Parlamenti Evropiantheksohet në plan të parë politikaekonomike. Kristiandemokratëtpresin nga qeveria e re, që ajo të japë"një impuls të rëndësishëm ekonomikdhe politik për Bashkimin Evropiannë tërësi." Guy Verhofstadt, kryetari igrupit parlamentar të liberalëve nëParlamentin Evropian, uroi liberalinGuido Westerwelle për rezultatin emirë në zgjedhje. Liberalët në Evropëkanë mundur ta zgjerojnë kuotën epërfaqësimit të tyre në zgjedhjet efundit në qershor për ParlamentinEvropian. Gjermania, sipas Verho-fstadt, "ka nevojë për ndryshimin ekursit dhe për një qeveri, e cila tëmerret intensivisht me pasojat e krizësekonomike, papunësinë dheripërtëritjen e ekonomisë." Ajo që pretBE-ja përqendrohet kryesisht tek rolii ekonomisë më të madhe të Evropësnë politikën ekonomike. Shumë

BE dëshiron programe të reja për refugjatët

shpresojnë, se reformat në Gjermanimund të ndihmojnë në të gjithëEvropën për të dalë shpejt nga krizaekonomike. Ndonëse komisioni nukprononcohet për zgjedhjet, është iinteresuar veçanërisht që të mësojë,se ç'qëndrim do të mbajë qeveria ere lidhur me problemin e koncernitOpel. Lidhur me këtë disa vendeanëtare kanë frikë se Gjermania dotë mundohet t' i mbajë fabrikat eOpelit në vend me ndihma ngaparatë publike. Zëdhënësi ikomisionit Jonathan Todd tha, seduhet të respektohen patjetërrregullat evropiane të konkurre-ncës: "Komisioni do të vëzhgojëme konsekuencë dhe përpikëri, seçfarë ndihmash do të marrë Opeli.Sapo qeveria gjermane të precizojë,se çfarë ka ndërmend, do tëverifikohet me kujdes, dhe nembetemi lidhur me këtë çështje nëkontakt të ngushtë me qeverinë

gjermane", tha ai. Por edhe në këtëdrejtim qeveria e re më shumë mundt' i shqetësojë evropianët e tjerë.Sepse kryesisht partia e demokratëve

të lirë (FDP) e orientuar fort nga treguduhet të ketë kujdes, që të ruhenkufijtë për ndihmat ndaj ndërmarrjevetë futura në borxhe.

Ministrat e brendshëm të shteteve anëtare të BE-së, ukëshilluan të hënën më 21Shtator në Bruksel për politikën epërbashkët ndaj azilit dhe refugjatëve. KE propozon hartimine një programi të përbashkët të BE-së. Komisariati i OKB-sëpër refugjatë vlerëson se në botë ka aktualisht rreth 750.000refugjatë, të cilët nuk mund të qëndrojnë në vendin ku gjendenaktualisht e as të kthehen në vendlindje. Komisioni Evropiando që vendet anëtare të BE-së të hartojnë një plan tëpërbashkët për sistemin e tyre. Programi parashikon që përsecilin refugjat që pranon, vendi përkatës të marrë 4000euro prej Fondit Evropian për Refugjatët. Udhëheqësi ipresidencës së radhës, ministri suedez për çështjet emigracionit Tobias Billström, mbështet këtë propozim. "Sotshohim shumë njerëz të cilët jetojnë nëpër kampe tërefugjatëve diku në botë, njerëz të cilët nuk kanë kushte përjetë dhe kërkojnë ndihmë diku tjetër. Me hartimin e njëprogrami për sistemimin e tyre, do të mundësonim që në BEtë vendosen më shumë njerëz, në kushte më të ndryshme sederi tani. Disa shtete anëtare kanë programet e tyre përsistemimin e refugjatëve dhe azilkërkuesve, disa jo, e disa tëtjera nuk e dinë fare se çfarë mundësish ofron ky program."Propozimi hasi në mirëkuptim të përgjithshëm, por ka edheshumë kundërshtime. Ministrja e Brend-shme e AustrisëMaria Fekter, kërkon rregulla strikte. "E para, pjesëmarrja nëkëtë program duhet të jetë vetëm vullnetare. E dyta, vullneti

nuk duhet të arrihet me presione apo me kërkesa që tëshpjegohet pse një vend refuzon pjesëmarrjen. E treta, duhetevituar mundësinë e efekteve negative brenda BE-së. Fjalëne kam për fundamentalizmin dhe konfliktet të cilat duhet t'ievitojmë më vonë ne në vendet tona." Për Komisionerin elartë të OKB-së për refugjatë, António Guterres, kushtëzimete tilla janë një shenjë refuzimi. Ai kërkoi prej ministrave tëbrendshëm më shumë ndërgjegje dhe një Evropë të hapur."Ne jemi të sigurt se Evropa mbetet një kontinent i azilit. Ështëshumë me rëndësi që Evropa t'u ofrojë mundësi azilkërkuesvetë futen në territorin e saj dhe që kërkesat e tyre të trajtohenme mjete të ndershme." Politika ndaj refugjatëve megjithatëmbetet një temë ne nxehtë. Guterres e di se për çfarë po flet.Italia për muaj të tërë po i kthen mbrapsht refugjatët përmesDetit Mesdhe në Libi. Sipas Guterresit, Libia nuk është ndonjëvend i sigurt. UNHCR-ja ka qortuar kushtet në qendrat erefugjatëve në Greqi. Ministri i Brendshëm gjerman, WolfgangSchäuble, mendon se kjo hedh një hije të rëndë në mbarë BE-në."Mbrojtja e të drejtave elementare të njeriut në Evropë,nuk duhet të shkelen. Është kjo ideja elementare e Bashkimittë Evropës. Prandaj duhet të kërkojmë respektimin e tyre."Politika ndaj refugjatëve megjithatë mbetet një temë nenxehtë. Kërkesa për respektimin e të drejtave të njeriut shpeshështë në konflikt me frikën e popujve evropianë për ardhjen eshumë të huajve në vendin e tyre.

Forumi Europian 3Shtator 2009

ww

w.houseofeurope.org

bash

kim

i eu

ropi

an

Udhëheqësit e BE-së bien dakord mbiqëndrimin e përbashkët për takimin e G20Ne duhet të tregojmë tolerancë

zero për çdo kthim në mënyrate vjetra të këqija," tha

Presidenti i Komisionit Europian HozeManuel Barroso. "Shtetasit tanëështë e kuptueshme që tmerr-ohennga raportet e bankave, që marrinpara publike, duke paguar shpërblimetë tepruara." Kryeministri suedezFredrik Reinfeld, vendi i të cilit mbanpresidencën e radhës së BE,përshëndet Presidentin e KomisionitEuropian Hoze Manuel Barrosopërpara një takimi jozyrtar në selinë eKëshillit të BE të enjten, më 17 shtator.

Udhëheqësit e 27 vendeve të BEranë dakord të shtyjnë për ulje tëshpërblimeve të bankierëve nëtakimin e ardhshëm të G20 në qytetinPitsburg, Pensilvenia, SHBA."Tollumbacja e shpërblimeve digjetsonte," tha Kryeministri suedezFredrik Reinfeldt pas bisedimeve."Bankat, disa nga të cilat ia njohinmbijetesën e tyre mbështetjes masivenga paratë e taksapaguesve, nukduhet të jenë në gjendje të përfitojnënga rezultatet e mira në të ardhmenduke pretenduar se kriza është vetëmnjë tërheqje e vogël." Reinfeldt, vendii të cilit mban presidencën gjashtëmujore të radhës të BE-së, kryesoitakimin jozyrtar të Bashkimit nëBruksel të enjten mbrëma. Suediakërkoi bisedime urgjente në mënyrëqë blloku të ketë një qëndrim tëpërbashkët në takimin e G20 dhe tësigurojë që shtatë udhëheqësit që dotë shkojnë në Pitsburg të përfaqësojnëpikëpamjet e të gjithë vendeveanëtare. Udhëheqësit e grupit të20 vendeve të zhvilluara dheekonomive në rritje do tëtakohen për të tretën herë që nganëntori 2008 për të vlerësuarpërparimin në përballjen mekrizën ekonomike dhe financiarebotërore më të keqe në 80 vjet.Pjesëmarrësit në bisedimet e sëenjtes ranë dakord se BE do tëkërkojë vendosjen e rregullavedetyruese për institucionetfinanciare në shpërblimet endryshme, mbështetur ngakërcënimi i sanksioneve në nivelkombëtar. Rregullat duhet tëparashikojnë masa për tësiguruar se bordi i njëinstitucioni financiar kambikëqyrjen e duhur mbi masëne kompensimit dhe të rrezikut të

përfshirë, tha komunikata e takimit.Një tjetër parim kryesor ishte që

shpërblimet duhet të vihen në një niveltë përshtatshëm ndaj shpërblimevefikse dhe të varen nga të ardhurat apofitimet e bankës. Këto pagesa mund tëanulohen në rast se puna e institucionitshkoi keq, vuri në dukje komunikata."Ne duhet të tregojmë tolerancë zeropër çdo kthim në mënyrat e vjetra tëkëqija," tha Presidenti i KomisionitEvropian (KE) Hoze Manuel Barroso."Shtetasit tanë është e kuptueshmeqë tmerrohen nga raportet e bankave,

që marrin para publike, duke paguarshpërblime të tepruara." Udhëheqësite BE ranë gjithashtu dakord se stimulifiskal duhet të mbështetet. Merimëkëmbjen ende të brishtë, do tëishte e pamatur të tërhiqej tanimbështetja e qeverisë, thanë ata, duketheksuar megjithatë se shenjat estabilizimit sugjerojnë se është kohatë nisë përcaktimi i strategjive të daljes."G20 duhet të ripohojë vendosmërinëe tij për të vazhduar zbatimin e masavetë politikave të bashkërenduara meqëllim që të zhvillojë bazën për rritje

thelbësore dhe të shmangë njëpërsëritje të krizës financiare tëtanishme," tha komunikata. "Përpje-kjet duhen mbajtur derisa të sigurohetmëkëmbja." Udhëheqësit e BE vunëgjithashtu në dukje se FMN duhet tëluajë një rol qendror në procesin ebashkërendimit të politikave globalemakroekonomike. Ata shprehëngjithashtu gatishmërinë e bllokut përtë injektuar në institucionin me bazënë Uashington një shtesë 50 miliardeuro, mbi 75 miliard euro të rënëdakord më parë. Një tjetër temë e

madhe ishte ndryshimi i klimësdhe mbështetja financiare përtë mbështetur përpjekjet evendeve në zhvillim për takapërcyer problemin.

Duke vënë në dukje se klimapo ndryshon me një ritëm më tëshpejtë se ç'parashikohej, krerëte BE theksuan se është njënevojë e ngutshme të shpej-tohen negociatat mbi çështjenkështu që një marrëveshje mundtë arrihet së shpejti. "Rreziqet evëna nga ndryshimi i klimës janëreale dhe tashmë mund tëshihen," thanë ata në deklaratë."Kjo nënvizon nevojën urgjentepër të arritur një marrëveshjeglobale, ambicioze dhe tërësore"në bisedimet e OKB mbindryshimin e klimës nëKopenhagen në dhjetor.

Forumi Europian4 Shtator 2009

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

4

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

rajo

ni

BANKA BOTERORE:Maqedonia midis dhjetë reformuesve

Vendi ballkanik u citua si reformuesi i tretë pro-biznesit në botë

Reformat ekonomike të zbatuaramidis qershorit 2008 dhe majit2009 e kanë ndihmuar

Maqedoninë të bëhet vendi më ikollajtë për të bërë biznes në EvropënJuglindore (SEE), sipas një raporti tëri të Bankës Botërore lëshuar tëmërkurën, më 9 shtator. Studimi ishtatë i Bankës, Bërja e Biznesitcilëson Maqedoninë si reformuesine tretë në botë gjatë periudhës sëshqyrtuar, pas Ruandës dhe Kirgizisë.Shtatë vendet e tjera në krye janëBjellorusia, Emiratet e BashkuaraArabe, Moldavia, Kolumbia,Taxhikistani, Egjipti dhe Liberia."Globalisht, një numër rekord prej 131nga 183 ekonomi të mbikëqyrurareformuan rregullat e biznesit midisqershorit 2008 dhe majit 2009,"thoshte raporti i botuar nga Bankadhe dega e saj private, KorporataNdërkom-bëtare Financiare (IFC).

Ndonëse goditur ashpër nga krizaglobale, Azia Qendrore dhe EvropaJuglindore, duke përfshirë të gjithavendet e SEE përveç Greqisë, kryesuanbotën në bërjen e reformave pro-biznespër të gjashtin vit me radhë, vinte në

Zbuten marrëdhëniet Kroaci-SlloveniNegociatat e pranimit të Kroacisë në BE do të rinisin në javët e ardhshme, për shkak

të një marrëveshjeje me Slloveninë lidhur me grindjen e vazhdueshme për kufirin

dukje raporti. "Reformat vazhduan tëlëvizin në lindje të rajonit," tha SvetlanaBagaudinova, një nga autoret, dukecilësuar Shqipërinë, Bjellorusinë,Kirkizinë dhe Maqedoninë si vendeqë zbatuan reforma në disa fusha përtë tretin vit me radhë. "Frymëzuar ngafqinjët e tyre, Kazakistani, Mali i Zidhe Taxhikistani kapën gjithashturitmin e reformës."

Raporti rendit vendet për lehtësinë

e bërjes së biznesit mbi bazën eanalizave të rregullave që prekin ciklinjetësor të firmave të vogla e të mesme.Janë dhjetë tregues që përca-ktojnëvendin e një ekonomie në listënglobale. Ato përfshijnë kohën dhekoston për të nisur dhe mbyllur njëbiznes, tregtinë nëpërmjet kufijve,mbrojtjen e investitorëve, regjistrimine pronës, lejet e ndërtimit, detyrimin ekontratave, pagimin e taksave, gjetjen

e kreditit dhe punësimin e punëtorëve.Maqedonia, e cila zbatoi reforma

në shtatë nga këto fusha, ishte e 32-anë renditjen e këtij viti, nga e 37-a qëishte vitin e kaluar. Reformat e zbatuaragjatë periudhës së vëzhguar janëpërkthyer, veç të tjerash, në rritjen embrojtjeve të investitorëve dhe njëregjim më fleksibël për pajtimin epunonjësve. Regjistrimi i pronësështë bërë gjithashtu më i kollajtë dheprocedurat për nisjen e një biznesijanë thjeshtuar ndjeshëm me hyrjene procedurës me një ndalesë. Duhentani vetëm katër ditë që një sipërmarrëstë mund të operojë një biznes nëMaqedoni. Nga vendet e tjera të SEE,Qiproja u rendit e 40 në botë por tetëvende pas Maqedonisë. Bullgaria, ecila ishte kryesuesja e rajonit nëlehtësinë e të bërit biznes vitin e kaluar,shkau me një vend për t'u bërë e 44-akëtë vit. Këto pasohen nga Rumania(55), Mali i Zi (71), Turqia (73),Shqipëria (82), Serbia (88), Kroacia(103), Greqia (109) dhe Kosova (113).Vendosur në vendin e 116 këtë vit,Bosnje dhe Hercegovina u klasifikuamë keq midis vendeve në rajon.

Kryeministrja kroate Jadranka Kosor dhehomologu i saj slloven Borut Pahor arritën njëmarrëveshje të premten, më 11 shtator, se si tëprocedojnë në grindjen në vazhdim lidhur mekufirin midis dy vendeve, duke hapur dyert për

ofertën e pranimit të Kroacisë në BE.Pothuajse pas një viti të bisedimeve të ngrira,

Sllovenia dhe Kroacia kapërcyen pengesat politikembi mosmarrëveshjen e kufirit në zonën e gjiritPiran dhe ranë dakord të rihapin dialogun. "Qeveriasllovene do t'i propozojë komitetit parlamentar përpolitikën e jashtme dhe çështjet e BE-së seSllovenia tërheq bllokimin e saj ndaj negociatavetë pranimit të Kroacisë në BE," thanë të dy krerëtnë një deklaratë pas takimit.

Kosor menjëherë dërgoi një faks zyrtar nëSuedi, mbajtësja e tanishme e presidencës sëradhës së BE-së. "Asnjë dokument apo masë enjëanshme pas 25 qershorit 1991, kur të dyvendet deklaruan shpalljen e pavarësisë nga ishJugosllavia, nuk ka efekt ligjor në zgjidhjen emosmarrëveshjes së kufirit, as në një gjykatëarbitrimi apo gjatë negociatave të pranimit në BE,"thoshte letra.

"Kjo është një situatë ku fitojnë të dy palët,"tha Kosor duke shtuar se ajo është e kënaqur memarrëveshjen. "Kjo përfaqëson një sukses dhe

fitore të dialogut në interesin më të mirë të dyvendeve dhe popujve të tyre." Duke dërguarletrën në presidencën suedeze, Kroacia shpresontë kompensojë për kohën e humbur dhe seStokholmi do të organizojë një konferencë pranimidhe të nisë negociatat deri nga fundi i muajit osenë fillim të tetorit. Pahor tha se të dy vendet janëgati të gjejnë një zgjidhje nëpërmjet njëmarrëveshje të ndërsjellë apo nën ombrellën eBE-së. Zgjidhja u përshëndet nga të gjithë vendetanëtare të BE, komisioneri i zgjerimit i BE OlliRehn dhe Shtetet e Bashkuara. Suedia njoftoi seështë gati të lehtësojë detajet teknike të procesit,duke rritur shpresat se bisedimet mund të mbyllenme sukses deri nga mesi i 2010. "KryeministratKosor dhe Pahor kanë treguar udhëheqjeevropiane në daljen nga një bllokim i vështirë,"tha kryeministri Fredrik Reinfeldt, duke shtuar semarrëveshja "thekson forcën e procesit tëintegrimit evropian dhe virtytin e dialogut. Ajodo të nxisë stabilitetin rajonal dhe do të shërbejësi një model për Ballkanin Perëndimor në tërësi."

Forumi Europian 5Shtator 2009

ww

w.houseofeurope.org

rajo

nira

joni

Stinner:Ballkani në BEsi rajon i tërë

Ç'pret lidhur me politikën ejashtme politikani liberal dheeksperti për Ballkanin Rainer

Stinner prej ministrit të ri Punëve tëJashtme, i cili pritet të jetë nga radhëte partisë së tij.

Zoti Stinner, partia juaj sëshpejti do të ketë në dorë Ministrinëe Jashtme. Sa do të ndryshojëpolitika gjermane në lidhje mevendet e Ballkanit?

Stinner: Për politikën e jashtmeekziston një konsenus i madh tek tëgjitha grupet parlamentare. Nukllogarisim me ndonjë ndryshimthelbësor as në politikën e zgjerimit tëBashkimit Evropian e as në atëkundrejt Ballkanit.

Unioni më parë është shprehurqë pas Kroacisë të bëhet një pauzëzgjerimi. Çfarë qëndrimi kanë këtuliberalët?

Stinner: Ne qëndrojmë pasdeklaratave të Selanikut përperspektivën evropiane. Procesi mundtë zgjasë disa vjet, por perspektivaështë që vendet ballkanike një ditëduhet të hyjnë në Bashkimin Evropian.Por nuk mund të përcaktoj një shinëkohore. Kjo nuk do të kishte kuptim.

Kosova është i vetmi vend iBallkanit Perëndimor, që nukpërmendet në deklaratat e zgjerimit,ndërkohë që Serbia është më afëranëtarësimit në BE. Cili ështëmendimi i liberalëve për këtë çështje?

Stinner: Ne tani jemi një ditë paszgjedhjeve dhe nuk e kemi gatiprogramin e qeverisë. Por Kosovaduhet t'i afrohet Evropës, ne embështesim atë. Serbia është rrugëspër në Evropë. Ne këtë sigurisht qëe mbështesim por edhe ngulimkëmbë që Serbia t'i përmbushë tëgjitha kriteret dhe kur ta ketë bërëkëtë do të përpiqemi ta fusim të gjithërajonin në Evropë.

A duhet të hyjë edhe Turqia nëBashkimin Evropian?

Stinner: Sa i përket çështjes sëTurqisë qëndrimi i liberalëve ka qenëgjithnjë i qartë. Ne filluam menegociatat të cilat janë të hapura, tanipo presim procesin e negociatave.Kur të përfundojnë ato do tëvendoset se a mjafton kjo apo jo dhese si do të shkohet më tutje meTurqinë. Por ky do të jetë një proces,që do të zgjasë disa vjet.

Meqë ju nuk doni të ndryshoniasgjë, a jeni të kënaqur me politikëne jashtme që ka bërë Frank WalterSteinmeier?

Stinner: Në vija të përgjithshmene do ta vazhdojmë politikën e

Steinmeierit. Ne e kritikojmë zotinSteinmeier, sepse ai është angazhuarshumë pak konkretisht për politikëne çarmatimit, ne kritikojmë qeverinë e

deritanishme, sepse ajo ka arriturshumë pak ndikim gjerman nëBashkimin Evropian dhe në NATO.Në këtë drejtim presim impulse të reja.

Por në vija të trasha, të gjitha partitë epërfaqësuara në parlament, t'i lëmëmënjanë të majtët, ndjekin të njëjtënlinjë në politikën e jashtme.

KE mund të kompensojë Bullgarinëpër mbylljen e centraleve bërthamore

Fondi do të vihet në dispozicion gjatë katër viteve të ardhshme

Komisioni Evropian (KE) do të hedhë menjëherë nëtryezë një propozim për dhënien e 300 milion euro nëkompensim shtesë ndaj Bullgarisë për mbylljen enjësive në centralin bërthamor të Kozllodui, tha më10 shtator presidenti i komisionit Hoze ManuelBarroso. Në qoftë se masa miratohet nga të 27 anëtarëte BE dhe Parlamenti Evropian (PE), fondi do të vihetnë dispozicion të Sofjes gjatë katër viteve të ardhshme,u tha ai gazetarëve në Bruksel pas bisedimeve mekryeministrin bullgar Bojko Borisov. Por kjo mund tëmos jetë e lehtë, tha Barroso, duke cituar shtrëngimetbuxhetore që ka BE për shkak të krizës globaleekonomike. Gjatë bisedimeve të pranimit me BE,Bullgaria ra dakord të mbyllte katër nga gjashtëreaktorët bërthamorë në Kozllodui për arsye sigurie.Dy njësitë e para u mbyllën në 2002 dhe dy të dytat,pak para se vendi të bashkohej me BE në janar 2007.Bullgaria ka marrë 550 milion euro për mbylljen enjësive 3 dhe 4 deri tani.

Duke cituar rregullime të ngjashme financiare meLituaninë dhe Sllovakinë, që gjithashtu u desh tëmbyllnin reaktorët bërthamorë përpara se tëbashkoheshin me bllokun në 2004, Barroso tha se BEduhet të "japë të njëjtin nivel ndihme" që u ështëdhënë anëtarëve të tjerë në situatat të ngjashme."Unë besoj se ky është një sinjal i rëndësishëm isolidaritetit evropian dhe vendosmërisë sonë për t'itrajtuar të gjithë anëtarët barabar," tha ai. Borisov utakua me Barroso në ditën e dytë të vizitës së tij tëparë zyrtare në Bruksel që kur mori detyrën në 27korrik. Partia e tij e qendrës së djathtë, Qytetarët përZhvillimin Evropian të Bullgarisë (GERB) mundisocialistët në zgjedhjet e zhvilluara në verë. Duke folur

pas takimit, Borisov tha se Bullgaria po kërkonopinionin e BE mbi projektet e saj të përbashkëta meRusinë. Vitin e kaluar, qeveria e mëparshme nënshkroinjë seri marrëveshjesh me Rusinë: mbi ndërtimin ecentralit të dytë bërthamor të Bullgarisë në Belene, sidhe pjesëmarrjen në tubacionin e naftës Burgas-Aleksandropolis dhe të tubacionit të gazit Rrjedha eJugut. Reuters citoi Barroson të vinte në dukje se BEdo të konsideronte ofrimin e kredive ndaj Bullgarisëpër projektin e Belenes; ndërtimi mund të kushtojëderi në 6 miliard euro. "Ne duam që Bullgaria të jetënjë pjesë integrale e tregut të energjisë në Evropë,"tha presidenti i KE. Një mundësi për ndërtimin ecentralit mund të jetë duke i kërkuar KomunitetitEvropian të Energjisë Atomike (EURATOM) të bashkë-financojë projektin, sipas një njoftimi në uebsajtin eqeverisë bullgare. Barroso konfirmoi gjithashtu tëenjten se KE do të lirojë milion euro në ndihmë përfermat në Bullgari. Vitin e kaluar, Brukseli bllokoiaksesin e Bullgarisë ndaj ndihmës financiare të BE mevlerë deri në gjysmë miliardi euro, duke përfshirë fondete caktuara për vendin në kuadrin e programit bujqësorSAPARD, mes shqetësimeve rreth korrupsionit tëshfrenuar dhe dyshimeve për mashtrim në përdorimine parave të taksapaguesve evropianë. Deri tani,Bullgaria ka marrë fonde në kuadrin e programitSAPARD për zbatimin e më shumë se 2,400 projekteveme vlerë mbi 460 milion euro. Ajo pret të marrë rreth80 milion euro për 321 projekte të tjera që tashmëjanë miratuar. Duke vënë në dukje se janë 6.85 miliardeuro fonde në dispozicion për Bullgarinë deri në 2013,Barroso theksoi nevojën për vendin që të zgjidhëproblemin "e kapacitetit përthithës".

Forumi Europian6 Shtator 2009

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

rajo

ni

BH ORGANIZON STERVITJEN PARTNERITET PER PAQE

Reforma në arsim merrrëndësi të madhe në Rumani

Pavarësisht nga reformat, rezultatet e fundit të provimit të PIRLStreguan një rënie në pikë, një ulje prej 14 pikësh nga viti 2001

Presidenti rumun TrajanBëshesku mbajti një fjalimnë parlament më 15 shtator.

Ai mori përgjegjësitë për tre projekt-ligjet, duke përfshirë atë që kishtepër qëllim fillimin e reformës në arsimnë vend. Sipas ligjit, të paktën 6% ePKB-së do të rezervohet përsektorin e arsimit. Një llogari prej500 euro do të krijohet për çdostudent, që bëhet e disponueshmepër ta në moshën 14 vjeçare. Sishtesë nga masat e financimit, arsimisipas legjislacionit të ri do tëshndërrohet nga një metodë emësimit sasior drejt një më cilësor.

Një bibliotekë virtuale do tëkrijohet për fëmijët në mënyrë qëata të kenë mundësinë e përdorimittë burimeve arsimore, dhevlerësimet, si janë ato të PISA,TIMSS, dhe PIRLS, do të jepen përtë mbikëqyrur përparimin e tyre.Skeda raportimi do të jepen përprindërit në fund të çdo cikli shkollor.

Drejtorët e shkollave do tëndalohen të kenë ndonjëpjesëmarrje politike në vendin epunës sipas ligjit, i cili ndalongjithashtu propagandën politike nëshkolla. Vitin e kaluar, parlamentimiratoi Paktin për Arsim, që i hapirrugën projektligjit të tanishëm."Firmosja e Paktit për Arsimin do tëjetë një moment i rëndësishëm përtë ardhmen e brezave të rinj tëRumanisë," tha Bashesku.Megjithëse disa në fushën e arsimite mirëpritën paktin, të tjerët ekonsideruan atë si një mjet politik

Bosnja-Hercegovina (BH) tregoi se është nëgjendje të përballet me sfidën e organizimit dhepjesëmarrjes në aktivitete ushtarakekomplekse ndërkombëtare. Përpjekjet eKombinuara 2009 (CE09), një stërvitjeushtarake ndërkombëtare prej 15 ditësh efinancuar nga Komanda Evropiane e SHBA-së,u mbyll javën e kaluar në Banja Luka. Pesëqindushtarë nga 16 vende të NATO-s, po ashtu dhe150 trupa të BH-së, morën pjesë në testimin endërveprimit dhe pajtueshmërisë të sistemevetë telekomunikacioneve të NATO-s dheanëtarëve të Pjesëmarrjes për Paqe (PfP) nëkazermat ushtarake të "Kozara". MegjithëseBH ishte vendi kryesor, stërvitje u organizuangjithashtu në Holandë dhe Danimarkë, dukeçuar numrin e përgjithshëm të përfshirë nëCoE në 1,200 ushtarë nga 37 vende. Kryetari ipresidencës të BH-së Zeljko Komsic nënvizoirëndësinë e organizimit të kësaj ngjarje."Organizimi i stërvitjes është dëshmi e

pjekurisë së strukturave që kontrollojnë forcate armatosura të BH-së, dhe po ashtu një dëshmiqë ne mund të marrim pjesë në aktivitetetushtarake më komplekse si një partner ibarabartë," tha Komsic.

Gjenerali i brigadës, Dragan Vukovic,personi në detyrë për të gjitha aktivitetet estërvitjes në BH, shpjegoi se kjo na siguroi "netë gjithëve një mundësi për të njohur njëri tjetrin

më mirë, për të punuar si ushtarë dhe për tëzgjidhur së bashku të gjitha detyrat". Ndërkohëqë stërvitjet përfshinin testimin e aftësive tëpjesëmarrjes në rrjet, skenarë operues tëpërbashkët, përcaktuar nga përdoruesit,testimin e para vendosjes dhe mbrojtjen eautomatizuar, më të rëndësishmet përfshininstandardet e komunikimit. Forcat e armatosuratë BH morën pjesë me disa sisteme radio dhetelefonike dhe demonstruan pajtueshmërinë epajisjeve me të gjitha variantet e teknologjisësë pjesëmarrësve të tjerë. Kolonel Alija Kozljak,shefi i Ekipit Ndërkombëtar të Bashkëpunimitushtarak të BH-së, konfirmoi se u kryen 170teste, nga të cilat 99% ishin të suksesshme.Zyrtarë të lartë kombëtar dhe ndërkombëtar tëpolitikës dhe ushtrisë në BH morën pjesë nëceremoninë mbyllëse, duke përfshirë të treanëtarët e presidencës, ambasadorin e SHBA-së në BH Çarls Inglish dhe komandantin eUSEUCOM, admiralin Xhejms Stavridis.

që nuk do të funksionojë pa masate ndërmarra për të reformuarsistemin e sëmurë arsimor tëRumanisë. "Unë kam parë djalin timqë ka kaluar në të gjitha fazat e tëashtuquajturës reformë: duke filluarme manualët alternativë dhe deri në

provimin e mbarimit të shkollës," thaDoina Cochilet për Setimes."Imagjinoni gjendjen e konfuzionitqë shpesh fëmijët duhet tëpërballen, që kur mësuesit ishin mëtë hutuar se ne dhe nuk mund të nashpjegonin qëllimin e atij orteku

ndryshimesh," tha Cochilet, një 38vjeçare, punonjëse e pronave tëpatundshme, djali i së cilës sapo udiplomua nga shkolla e mesme.

Një çështje tjetër që shqetësonarsimin është pagesa e ulët përmësuesit, një faktor që ka bërëmësuesit e paguar pak të largohennë kërkim të një profesioni mëfitimprurës. Zëvendësuesit qëmarrin vendin e tyre nuk janëgjithmonë aq të kualifikuar."Shumë prindër marrin mësuesprivatë për shkak se nuk kanë mëbesim në mësuesit e tyre nëshkolla. Dhe tani kemi një llojkonkurrence të heshtur midisfëmijëve në shkolla për shkak seprindërit e atyre që nuk paguajnëmësues privatë kanë frikë sefëmijët e tyre do të ngelen prapadhe do t'u drejtohen atyre nëfund," tha Nilkoleta Soare, njëprindër 29-vjeçar e cila punon siasistent ligjor në Bukuresht.

Pavarësisht prej reformave,rezultate e fundit të provimit tëPIRLS treguan një rënie në pikë,me 14 pikë nga 2001.

Reforma në arsim është njëkërkesë për vendin që të marrë gati20 miliardë euro nga FMN.

Forumi Europian 7Shtator 2009

ww

w.houseofeurope.org

inte

grim

i

RAPORTI I OSBE/ODIHR-it:Zgjedhje të mira, por pa standarde të larta

Publikohet dokumenti zyrtar për procesin e zgjedhjeve të 28-qershorit

Zgjedhjet parlamentare të 28 qershorit 2009shënuan një progres të prekshëm për sa ipërket regjistrimit të votuesve dhe procesit

të identifikimit, kuadrit ligjor të miratuar në mënyrëkonsensuale nga dy partitë kryesore në vend, përsa i përket votimit, numërimit dhe gjykimit tëkonflikteve zgjedhore. Këto përmirësime tëkonsiderueshme u zbehën nga politizimi iaspekteve teknike të procesit lidhur me numërimine votave dhe hartimin e tabelave të rezultateve, gjëqë përkohësisht bllokoi procesin e numërimit nëdisa zona, si edhe nga shkeljet e vëna re gjatëfushatës zgjedhore. Këto veprime të partive politikelëkundën besimin e publikut në procesin zgjedhor.

Edhe pse përmbushën shumicën eangazhimeve ndaj OSBE-së, këto zgjedhje nukrealizuan plotësisht potencialin e Shqipërisë përt’iu përmbajtur standardeve më të larta për zgjedhjedemokratike. Zhvillimi i zgjedhjeve demokratikevaret gjithashtu, në një masë të madhe, ngaangazhimi i të gjitha partive politike shqiptarepër të respektuar ligjin dhe qëllimin e tij nëdetajin më të vogël, si dhe për t’i përmbushurdetyrat e tyre zgjedhore në mënyrë tëpërgjegjshme me synim ruajtjen e integritetittë procesit. Zgjedhjet u zhvilluan sipas njëKodi të ri Zgjedhor Edhe pse përmbushënshumicën e angazhimeve ndaj OSBE-së, këtozgjedhje nuk realizuan plotësisht potencialine Shqipërisë për t’iu përmbajtur standardevemë të larta për zgjedhje demokratike. Zhvillimii zgjedhjeve demokratike varet gjithashtu, nënjë masë të madhe, nga angazhimi i të gjithapartive politike shqiptare për të respektuarligjin dhe qëllimin e tij në detajin më të vogël,si dhe për t’i përmbushur detyrat e tyrezgjedhore në mënyrë të përgjegjshme mesynim ruajtjen e integritetit të procesit.

Zgjedhjet u zhvilluan sipas një Kodi të riZgjedhor të miratuar në fund të vitit 2008. Kodi i ripasqyronte disa nga rekomandimet e dhëna mëparë nga OSBE/ODIHR-i dhe solli përmirësime tërëndësishme. Për shembull, sistemi i përfaqësimitrajonal proporcional zëvendësoi sistemin emëparshëm të debatueshëm zgjedhor dhe regjistrikombëtar i kompjuterizuar i popullatës u krijua siburim për listat e zgjedhësve. Përgjithësisht, kuadriligjor përbën një themel të kompletuar teknik përzhvillimin e zgjedhjeve demokratike. Megjithatë,një sërë dispozitash duhet të rishikohen në mënyrëqë kuadri ligjor të sillet plotësisht në përputhje meangazhimet ndaj OSBE-së dhe standardeve të tjerandërkombëtare. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve(KQZ) i përgatiti dhe i administroi zgjedhjet meprofesionalizëm, si dhe mori një sërë hapash përrritjen e transparencës së procesit. Mbledhjet eKQZ-së ishin përgjithësisht transparente dhe uzhvilluan me profesionalizëm. Megjithatë, shpeshKQZ-ja pati ndarje përgjatë linjave politike shumicë

pakicë, veçanërisht rreth çështjeve më tëdebatueshme. Një zhvillim i rëndësishëm pozitivkishte të bënte me listën e zgjedhësve, e cila përherë të parë u hartua mbi bazën e Regjistrit elektronikKombëtar të Gjendjes Civile.

Një projekt tjetër i madh i Qeverisë ishte lëshimikartave të reja dhe të sigurta të identitetit për tëgjithë shtetasit. Prioritet ishte pajisja e rreth 730,000zgje-dhësve me karta identiteti. Këta zgjedhës kishintë drejtën e votës, por nuk dispononin pasaportëtë vlefshme, të vetmin doku-ment tjetër identifikimipër votuesit. Fillimi me vonesë i programit në janar2009 ngriti shqetësimin se një numër përcaktuesvotuesish mund të mbeteshin pa mjet të vlefshëmidentifikimi dhe, për rrjedhojë, do ta kishin tëpamundur të votonin. Duke pasur parasyshkufizimet e ndryshme, fushata e shpërndarjes sëkartave të identitetit ishte përgjithësisht esuksesshme dhe vendosi bazën për një sistem solidtë identifikimit të zgjedhësve. Përpara ditës së

zgjedhjeve, nga mbi 1.4 milion aplikime për kartaidentiteti, nuk u përpunuan vetëm 3,321 aplikime.Rreth 257,000 shtetas që nuk kishin pasaportë, nukaplikuan për kartën e identitetit. Megjithësezgjedhjet u zhvilluan në një mjedis politik shumë tëpolarizuar, fushata në më të shumtën e saj ishte eqetë dhe pati raportime vetëm për pak incidente tëdhunshme. Qeveria vazhdimisht përdori aktivitetetzyrtare, përfshirë inaugurimet e projekteve tëinfrastrukturës, për të bërë fushatë zgjedhore. EdheKryetari i Bashkisë së Tiranës dhe udhëheqësi iPartisë Socialiste (PS), Edi Rama, përdoriveprimtaritë zyrtare për fushatë për PS-në, edhepse këtë e bëri shumë më rrallë. U vërtetuan aludimepër keqpërdorim të burimeve administrative ngaana e PD-së për qëllime fushate.

Veprime të tilla e bënë të paqartë dallimin mesveprimtarive shtetërore dhe atyre partiake, nëkundërshtim me paragrafin 5.4 të Dokumentit tëKopenhagenit të OSBE-së. Monitorimi i mediavenga MVZ-ja e OSBE/ODIHR-it tregoi që përpara

fillimit të periudhës zyrtare të fushatës,transmetuesit e monitoruar mundësuan pasqyrimtë njëanshëm dhe të pjesshëm të dy partivepolitike kryesore (PD-së dhe PS-së). Gjatëperiudhës 30 ditore zyrtare të fushatës, pasqyrimisasior mbi partitë kryesore ishte më i balancuar.Gjithsesi, të gjithë transmetuesit e monitoruarshfaqën njëanshmëri qoftë kundrejt PD-së apoPS-së, gjë që u reflektua në tonin e pasqyrimit.Sipas informacionit të marrë nga gazetarët,pasqyrimi i fushatës u reduktua më së shumti nëkronika me koment të prodhuar dhe siguruar ngavetë partitë politike.

Duke theksuar transparencën e këtyrezgjedhjeve, u akredituan mbi 6,000 vëzhguesjopartiakë vendas nga 16 OJQ shqiptare, përfshirënjë koalicion prej gjashtë OJQ-sh të cilat akredituanmbi 2,300 vëzhgues. Dy OJQ shqiptare zhvilluannjë ushtrim paralel mbi hartimin e tabelave tërezultateve të votimit. Apelimet gjatë periudhës

parazgjedhore u shqyrtuan nga KQZ-ja dheKolegji Zgjedhor në mënyrë profesionale dhetë drejtë, duke u dhënë atyre zgjidhje efektive.Vëzhguesit e vlerësuan votimin pozitivisht në92 % të qendrave të votimit të vizituara porvunë re një numër shkeljesh procedurale. Nëveçanti, proce-dura e shënjimit me bojë nukndiqej gjithmonë, duke zhvlerësuar në këtëmënyrë një element sigurie të rëndësishëmkundër votimit të shumëfishtë. Probleme tëtjera serioze përfshijnë përhapjen e gjerë tëvotimit familjar, votimi në emër të personavetë tjerë, raste të tëra ku në listat e zgjedhësvekishte firma në dukje të ngjashme, i njëjtiperson që “ndihmon” më shumë se njëvotues, përpjekje për të influencuar votuesit,dhe presion mbi votuesit apo mbi zyrtarëtzgjedhorë. Mbyllja e qendrave të votimit u

vlerësua përgjithësisht me notë pozitive, me disaprobleme procedurale.

Numërimi i kutive u vlerësua si i keq ose shumëi keq në 22 nga 66 Vendet e Numërimit të Votave(VNV). Vëzhguesit e MNVZ-së vunë re mangësiprocedurale të cilat dukej se ishin pjesërisht pasojëe trajnimit dhe udhëzimeve të pamjaftueshme.Sistemi i ri i monitorimit elektronik, përmes së cilitçdo fletë votimi vendosej nën një videokamerëdhe u tregohej vëzhguesve në ekrane të mëdhadisa metra më larg nga tavolinat e numërimit,duket se e ka arritur vetëm pjesërisht synimin erritjes së besimit në procesin zgjedhor dhe tëtransparencës së tij. Pesë vendime të KQZ-sëmbi apelimet paszgjedhore u kundërshtuan nëKolegjin Zgjedhor. Në total, u depozituan 12apelime kundër këtyre vendimeve, prej të cilaveKolegji Zgjedhor u shpreh vetëm në favor tënjërit. Seancat në Kolegjin Zgjedhor u zhvilluannë mënyrë profesionale dhe vendimmarrja uduk se ishte e shpejtë.

Forumi Europian8 Shtator 2009

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

shqi

peria

int

egrim

i

BASHKIMI EUROPIAN, 3.9 MILIONE EURO PERBASHKEPUNIMIN E SHQIPERISE ME FQINJET

Për vitin financiar 2009,Komisioni Evropian kamiratuar financimin prej

më se •3.9 milion tëprogrameve të bashkëpunimitndërkufitar mes Shqipërisë dheGreqisë, Shqipërisë dhe Malittë zi, Shqipërisë dheRepublikës ish-Jugosllave tëMaqedonisë, dhe mesShqipërisë e vendeve anëtaretë BE-së. Programet eBashkëpunimit Ndërkufitar mesShqipërisë dhe Greqisë, Malittë Zi dhe Republikës ish-Jugosllave të Maqedonisësynojnë të nxisin bashkëpunimmes njerëzve, komunitetevedhe institucioneve të zonavekufitare me qëllim zhvillimin eqëndrueshëm dhe mirëqenien etyre, në përputhje me interesate banorëve të vendevepërkatëse. Shqipëria do tëpërfitojë •1.6 milion ngandihma financiare e BE-së përprogramin me Greqinë, dhe nga•0.85 milion për secilin nga dytë tjerët, me Malin e Zi dheRepublikën ish-Jugosllave tëMaqedonisë. Gjithashtu, KEmiratoi një ndihmë financiareprej më se •600,000 përpjesëmarrjen e Shqipërisë nëProgramin Evropian Ndër-kombëtar të BashkëpunimitTerritorial "Evropa Juglindore",dhe për herë të parë nëprogramin "Mesdheu". Të dyprogramet synojnë tëmbështesin pjesëmarrjen epartnerëve nga vendetkandidate dhe potencialishtkandidate në aktivitetebashkëpunimi ndërkombëtar sëbashku me partnerë nga vendetanëtare të BE-së. Gjithashtu,ato synojnë t'i njohin vendetkandidate dhe potencialishtkandidate me programe tëbashkëpunimit territorial nëkuadër të Fondeve Strukturoretë BE-së nga të cilat këtovende do të përfitojnë pasintegrimit. Programet "EvropaJuglindore" dhe "Mesdheu"përqendrohen kryesisht terisitë, mjedisi, aktivitete me njëdimension të qartëndërkombëtar që përmirësojnëshërbimet e transportit dhetelekomunikimit, dhe zhvillimine qëndrueshëm urban.

HUNGARIA SHPREHET PROPER NE BASHKIMIN EUROPIAN

Hungaria, vendi i cili pas 1 viti do të marrëPresidencës e radhës së Bashkimit Evropian,shprehet në mbështetje të Shqipërisë nëintegrimin e saj drejt strukturave e të BE-së.Kryetarja e Parlamentit Jozefina Topalli kamarrë garanci nga Kryetari i Parlamentit tëHungarisë, Bela Katona se do të mbështesëvendin tonë në rrugën e integrimit evropiangjatë Presidencës së radhës së BE.Gjatë

pjesëmarrjes në Konferencën e katërt rajonaletë Kryetarëve të parlamenteve të BallkanitPerëndimor, kryeparlamentari hungarez kasiguruar Topallin se vendi i tij do të vazhdojë tëjetë një avokat i proceseve integruese tëBallkanit Perëndimor e veçanërishtShqipërisë. Avokatinë e Hungarisë përintegrimin e Shqipërisë në BE, Kryetari i ri iParlamentit të Hungarisë Bela Katona iakonfirmoi Kryetares së Kuvendit edhe nëtakimin e veçantë të rezervuar.

Kryetari i Parlamentit hungarez kadeklaruar se Shqipëria do t’i ketë dyert tëhapura për liberalizimin e vizave, duke siguruarjo vetëm mbështetjen e Hungarisë si vend i BE-së, por edhe influencën në vende të tjeraevropiane për përshpejtimin e anëtarësimit tëShqipërisë në Bashkimin Evropian. Katona kagarantuar se Hungaria do të bëjë lobing për këtëçështje. “Për liberalizimin e vizave, ju potrokisni në dyer të hapura” tha ai, dukesiguruar jo vetëm mbështetjen e Hungarisë sivend i BE-së duke theksuar se “ne do të lobojmëpër ju,”,- është shprehur Katona. Hungariaështë e para që ratifikoi protokollin eanëtarësimit të Shqipërisë në NATO, ndër tëparat që ratifikoi MSA-në.

Forumi Europian 9Shtator 2009

ww

w.houseofeurope.org

shqi

peria

int

egrim

i

KE: Hapa pozitivëdrejt lëvizjes së lirë

Drejtori i përgjithshëm nëKomisionin Europian përzgjerimin, Michael Leigh, ka

deklaruar se Shqipëria është afërplotësimit të kushteve për përfitimine lëvizjes së lirë për qytetarët. Leighka theksuar se deri tani Shqipëria kabërë hapa pozitivë në drejtim të arritjessë reformave të kërkuara përliberalizimin e vizave. “Për sa i përketShqipërisë, mendoj se ka pasurpërparim të madh në përmbushjen ekushteve, sidomos në lidhje mezgjedhjet, ku është bërë shumë punëpër dhënien e kartave të reja të

Presidenti i Komisionit Europian, Hose Manuel Barroso, ka uruarKryeministrin Sali Berisha për riemërimin si Kryeministër i Shqipërisëdhe për miratimin e Qeverisë së re. Barroso shprehet se qeveria,tashmë me hyrjen në fuqi të Marrëveshjes së Stabilizim- Asociimit,duhet të përmbushë me vendosmëri sfidat e integrimit.

“Tani që ka hyrë në fuqi MSA-ja dhe vendi juaj ka aplikuar përanëtarësim në BE, Komisioni Europian beson se qeveria juaj do tëtregojë vendosmëri në përmbushjen e sfidave drejt integrimit europian,veçanërisht në forcimin e shtetit ligjor dhe konsolidimin e institucionevedemokratike”,- shprehet Barroso. Komisioni Europian mbetet ipërkushtuar në mbështetjen e përpjekjeve të Shqipërisë në këtë proces,ka thënë më tej ai. “Shqipëria ka dëshmuar vullnetin e saj në nxitjen ebashkëpunimit në Ballkanin Perëndimor dhe kam besim se vendi juaj dotë luajë një rol konstruktiv në Rajon”,- ka përfunduar Presidenti iKomisionit Europian, duke e mbyllur me urimin për sukses në trajtimine sfidave për përmbushjen e të ardhmes europiane të Shqipërisë.

Rehn: Tani qëzgjedhjet u

përmbyllën...Komisioneri për Zgjerimin në

Bashkimin Europian, Olli Rehn, në njëmesazh urimi për qeverinë e redrejtuar Kryeministrit Sali Berisha, kakërkuar çuarjen përpara të reformave.Rehn ka nënvizuar se pas mbylljes mesukses të zgjedhjeve, duhet përparuarme reformat. “Tani që zgjedhjet upërmbyllën, në përputhje më pjesën mëtë madhe të angazhimeve të OSBE-së,përpara keni sfida të rëndësishme, nëmënyrë që të përparohet me axhendëne reformave. Parlamenti dheKryeministri kanë një rol thelbësor nëkëtë kontekst”,- shprehet Rehn nëmesazhin dërguar Berishës. Integrimipo shkon drejtë një faze tjetër- ka thënëRehn- dhe për ketë i takon Shqipërisëtë tregoi aftësitë. “I takon Shqipërisëtë tregojë aftësinë e saj në kalimin nëfazën tjetër të integrimit në BE, nëveçanti duke përmirësuar shtetin ligjordhe fuqizimin e institucionevedemokratike”,- ka deklaruar Rehn,duke u shprehur se çështjet ku duhetndërhyrë për arritjen e qëllimit, janësigurimi i pavarësisë së gjyqësorit,rritja e aftësisë administrative dhevazhdimi i implementimit të mirë tëMarrëveshjes së Stabilizim - Asociimit,janë elementë të rëndësishëm.Komisioneri europian ka kërkuar qëtë bashkëpunohet me opozitën, dukeshtuar se liderët politik duhet tëzhvillojnë dialog konstruktiv. “Juinkurajoj, të punoni së bashku meopozitën në Parlament, në çuarjenpërpara të axhendës së reformaveeuropiane. Shpresoj që të gjithë liderëtpolitikë të sigurojnë zhvillimin e njëdialogu politik konstruktiv, nëmbështetje të këtyre reformave”,-shprehet Rehn. Ai më tej shton seShqipëria ka treguar gatishmëri nërrugën e integrimit evropian, ndërsapër sa i përket liberalizimit të vizave,është shprehur se akoma nuk janëplotësuar kushtet. “Ju keni aplikuarpër anëtarësim në BE. Gjithashtu,progres i mirë është arritur nëplotësimin e standardeve përliberalizimin e vizave, por nevojitenpërpjekje të mëtejshme. Komisionimbetet i angazhuar për të mbështeturShqipërinë në rrugën e saj drejtBashkimit Europian”,- shprehet Rehn.

Presdienti Barroso uron Berishën

identitetit, dhe mendojmë se nësevazhdojnë të punojnë për sigurinë ekufijve, atëherë do të mund të ecinpërpara.” Një nga fushat ku ështëbërë përparim në integrimin e BallkanitPerëndimor në Bashkimin Evropian,është mundësia e lëvizjes së lirë përSerbinë, Malin e Zi dhe Maqedoninë.Shqipëria dhe Bosnje Hercegovinamund t’i shtohen këtij grupi vitin eardhshëm nëse arrijnë t’i përmbushinkushtet, ndërsa për Kosovën nuk kaende një plan të qartë integrimi,.

“Ne shpresojmë që këto dy vendet’i përmbushin kushtet, me përpjekjet e

duhura, deri vitin e ardhshëm”,- ka thënëLeigh për Shqipërinë dhe Bosnjën.Megjithëse zgjerimi konsiderohet sipolitika e jashtme më e suksesshme eBE-së, Leigh është shprehur se integrimii Ballkanit Perëndimor do të ketë edheshumë sfida. Ky rajon, ende, mban mbishpinë barrën e mosmarrëveshjeve tëpazgjidhura mes shteteve të krijuara ngakonfliktet në ish-Jugosllavi.

Sipas tij, bashkëpunimi ekonomikmes BE-së dhe vendeve në tranzicionështë në interesin e përbashkët dheduhet të vazhdojë për të lehtësuarreformat e nevojshme për integrim.

Forumi Europian10 Shtator 2009

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

eko

no

mi

A mund ta zëvendësojëSHQIPERIA LEKUN ME EURO?

Ndër ekspertët financiar nëShqipëri ka ngjallur diskutimideja e zëvendësimit të

monedhës kombëtare, lekut, me euron.Kështu u prononcua ditë më parëkryeministri Berisha, ndërsa ekspertëtjanë të ndarë në mendime. Komenti ikryeministrit Sali Berisha, në njëveprimtari të guvernatorëve të bankavetë rajonit, që u mbajt në Tiranë, kishtetë bënte me domosdoshmërinë ezëvendësimit të lekut me euron. Pacaktuar një afat konkret, kryeministri epërshkroi këtë si të pashmangshme.Sipas tij, kjo nuk do të vlente vetëmpër Shqipërinë, por dhe për çdo vendtjetër të rajonit që nuk është anëtar iBE-së. Arsyetimi i kreut të ekzekutivitishte se vetëm kështu bëhet rezistencëdhe ndaj presioneve që vijnë mbiekonomitë e rajonit ballkanik. "Unëmendoj se shpejt do të jetë dita kur neduhet të dorëzohemi. S'duhet tëvazhdojmë betejën me euron, porduhet të përfshihemi në euro. S'nambetet rrugë tjetër. Vendet e rajonit qëjanë jashtë BE-së, kanë vetëm 1 përqind të prodhimit të brendshëm të tij.Është e domosdoshme që disamarrëdhënie financiare me BankënQendrore Europiane duhet tënegociohen", deklaroi kryeministri.

Kushtet duhet të plotësohenDrejtori i Qendrës Shqiptare për

Kërkime Ekonomike, dr. Zef Preci, eshikon procesin e kalimit nga leku tekeuro, si pjesë të synimit të Shqipërisëpër anëtarësim në BE. Por kjo bëhetfaktike nëse përmbushen disa kushtetë zhvillimeve të brendshmeekonomike, thotë ai. "Vendi duhet tëmodelojë ato politika makroekonomike,të cilat sigurojnë një funksionim tëadministratës fiskale, përmbushjen edisa parametrave që kanë të bëjnë memenaxhimin e borxhit publik dhepërgatitjen psikologjike të nevojshmepër këtë qëllim", thotë ai. Dr. Precikthehet prapa në kohë, rreth një dekadëmë pare, kur shtetet anëtare të BE-sëhoqën dorë nga monedhat e tyrekombëtare dhe pranuan euron.Fillimisht u panë efekte negative,sidomos tek vendet me rendiment mëtë ulët ekonomik. Por natyrshëm ato ubënë më atraktive për investimet ehuaja, u bënë më të menaxhueshmenga pikëpamja e kontrollit të inflacionitdhe të politikave të bankës qëndrore.

Administratori i Përgjithshëm iKonfindustria-s Shqiptare, GjergjBuxhuku, mendon se për tëkonkretizuar këtë proces duhet njëstudim i posaçëm. Për të arritur nëpërfundimin nëse duhet të bëhet ose

jo shndërrimi i monedhës kombëtarenë euro. Dhe pas kësaj nëse studimiarrin në konkluzionin se kjo është meleverdi, atëherë ndiqet një strategji eposaçme për procedurat dhe afatet erealizimit të këtij akti. Buxhuku thotë

se Shqipëria ka nevojë ende dhe përshumë vite për monedhën e sajkombëtare, lekun.

Sepse Shqipëria ka nevojë që përhir të zhvillimit të saj që të jetë e lirshmenë përdorimin e politikave monetare.

Për zhvillimin e shpejtë të ekonomisëkombëtare dhe për zvogëlimin endryshimit që ne kemi me vendet ezhvilluara të BE-së. Dhe këtë e bën tëmundur pasja në dorë e një monedhekombëtare. Sipas Gjergj Buxhukut,duhet patur parasysh dhe një faktortjetër që tregon realiteti se Shqipëriaështë prekur në mënyrë relative më pakse vendet e tjera nga kriza globalefinanciare. Dhe një nga arsyet ishte faktise ishte pikërisht monedha kombëtare,leku, që zbuti në mënyrë të ndjeshmepasojat e krizës ndërkombëtare. Kjo nënjë mënyrë më të dukshme se vendet etjera rreth nesh, që kishin euro nëpërdorim. "Aktualisht leku është njëaset mjaft i çmuar për Shqipërinë dheshqiptarët, i cili duhet menaxhuar mekujdes gjithmonë në funksion tëzhvillimit të qëndrueshëm të ekonomisëkombëtare dhe mirëqenies sëqytetarëve", pohon ai. Ndërsa ZefPreci analizon faktorët se pse vendi nukështë gati për zëvendësimin emonedhës kombëtare. "Kjo për shkaktë problematikës fiskale që ka, deficitittregtar, deficitit të bilancit të pagesave,deficitit fiskal, borxhit të jashtëm, borxhittë brendshëm etj. Pa i sjellë këtoparametra në kuota të tilla, siç istandardizon Banka EuropianeQendrore, Shqipëria natyrisht që nukdo të jetë pjesë e zonës së euros",nënvizon ai. Drejtori i QendrësShqiptare për Kërkime Ekonomikeparashikon një periudhë afatmesme nërreth 5 vjet për të plotësuar kushtet dhepër të nisur seriozisht përpjekjet përfutjen e monedhës euro dhe në Shqipëri.

Forumi Europian 11Shtator 2009

ww

w.houseofeurope.org

op

inio

n

Rregullat kombëtare dheTregu i përbashkët-njëperspektivë nga BrukseliCHARLIE McCREEVY*

Aplikimi i rregullave të komunitetitNuk është e nevojshme të flas shumë për

mënyrën sesi një shtet mund të zhvillohet ngatregu i përbashkët. Sukseset e fundit ekonomiketë Irlandës i detyrohen në një farë mase këtij tregu.Por unë besoj se mund të ishte e nevojshme herëpas here t’i kujtonim vetes se funksionimi i duhuri tregut të përbashkët varet nga zbatimi korrekt ilegjislacionit nga ana e shteteve anëtare si edhenga forcimi i rregullave që tashmë janë vendosur.

Dhe kur flas për zbatimin korrekt sigurisht nuke kam fjalën për plotësimin e rregullave me shtesatë tjera për kërkesa plotësuese dhe burokracira.Të tilla praktika zakonisht e dëmtojnë tregun epërbashkët dhe minojnë përpjekjet tona për tëgarantuar një legjislacion të cilësisë së lartë. Shtetetanëtare që vazhdojnë të aplikojnë këto praktika tëkëqija janë në fakt duke i penguar klientët dhebizneset e tyre të përfitojnë nga përparësitë e treguttë përbashkët. Irlanda mund të bëjë më mirë sesaka bërë deri tani përsa i përket direktivave përpagesat e transporit- ajo renditet në vendin e 18përsa i përket pagesave të prapambetura.

Ne i kemi shtuar përpjekjet tona për të garantuarqë pagesat e transporteve të kryhen brenda afatevetë përcaktuara dhe që qytetarët dhe bizneset tonamund të mbështeten në rregullat e duhura. Nëterma konkrete kjo nënkupton bashkëpunim mëtë ngushtë me shtetet anëtare për të ndërtuar njëpartneritet që do të na ndihmojë të aplikojmëinstrumente si psh SOLVIT. Kjo nënkuptongjithashtu edhe organizimin e më shumëseminareve për pagesat për transportet.

Rregulla më të mira të palikuaranë fushën e shërbimeve financiare

Tani dua të jem më specifik. Më lejoni t’iu japdisa shembuj më konkretë nga fusha e shërbimevefinanciare për t’iu treguar sesi i aplikojmë parimet epërgjithshme të rregullave më të mira.

Pas lancimit të euros më 1999 ne kuptuam seindustria e shërbimeve financiare duhej tëintegrohej. Kuadri rregullator duhej modernizuarthellësisht në mënyrë që t’i vilnim plotësisht frytete monedhës sonë të përbashkët, për t’i bërë ballëerërave të fuqishme të globalizimit, për të ulurkoston e kapitalit dhe koston e financimit, për tëpërkrahur inovacionet dhe për të lëshuarkonkurrencën e fortë. Neve na duhet të tronditimsistemin bankar, atë të sigurimeve si edhe rregullate tregut financiar. Gjatë viteve 1999-2005 janëpërvijuar rreth 42 masa legjislative- Plani i Veprimit

të Shërbimeve Financiare, një paketë e krijuar mekujdes për ta vendosur industrinë evropiane tëshërbimeve financiare në krye të globalizmit.

Dhe ne kemi parë rezultate mbresëlënëse.Shkrirjet dhe përvetësimet bankare janë dukeshpërthyer në Evropë. Tregu eurobond ështëmadhështor dhe me likuiditet të bollshëm. Industriaevropiane e mbrojtjes së fondeve po ecën më tënjëjtin ritëm si ajo amerikane. Produkte të shumtatë strukturuara, derivate komplekse dheshkëmbime të sofistikuara janë thjesht një pjesë edukshme e inovacioneve financiare evropiane.Kostoja e financimi është ulur për konsumatorët,kompanitë dhe thesaret kombëtare. Ofertat publikefillestare në Evropë kanë marrë hov. Ndërkohë qëindustria e investimeve është duke u rritur me rreth15 për qind çdo vit. Përqasja jonë e re rregullueseka për qëllim të thjeshtëzojë dhe të reduktojë barrënnë sektorin e shërbimeve financiare. Më lejoni t’iujap tre shembuj një nga fusha e sigurimeve, njënga fondet e investimeve dhe një përsa i përketdialogjeve tona ndërkombëtare që tregojnë sesirregullat më të zgjuara, mund të sjellin përfitime përindustrinë dhe investitorët e ngjashëm.

SigurimetPropozimet që unë i bëra të ditura më parë gjatë

këtij muaji për aftësitë e shlyerjes së pagesave përindustrinë e pagesave janë mbase shembulli më imirë për përqasjen tonë ndaj rregullave, masë që

do ta racionalizojë kuadrin legjislativ të industrisësë sigurimeve. Kjo masë do të reduktojë rreth 16direktiva të BE-së që aplikohen aktualisht në këtëindustri, duke e çuar numrin e tyre në një të vetëm.Kuadri i ri do ta forcojë rolin e supervizorit të grupit,i cili do të ketë të njëjtat përgjegjësi specifike qëushtrohen nga supervizori i vetëm. Kjo do të thotëqë grupet e sigurimit do të aplikojnë të njëjtatpërqasje ekonomike, çka do t’i lejojë të kenë njëmenaxhim më efikas si një tërësi e vetme ekonomike.Rregullat e reja do të lehtësojnë gjithashtu punëne çdo grupi sigurimesh duke e bërë më efikase. Nënjë treg konkurrues sigurimesh si ky që po jetojmëtani, kjo do të bëjë të mundur që përfitimet të kalojnënga konsumatorët në formën e primeve më të ulëta.

Fondet e investimevePërsa i përket çështjes së mbrojtjes së fondeve

ne mund të kemi krijuar një kuadër rregullues jofunksional. Ka ende shumë presione dhe rëniekambanash për një përqasje të tillë. Gjithsesi nekemi folur me këdo, profesionistët e tregut,qeveritarët, bankierët e bankave qendrore,investitorët etj. Analizuam me kujdes çështjet estabilitetit financiar. Dhe ne vendosëm të bazoheminë një përqasje indirekte.

Dialogjet ndërkombëtareMe tregjet e integruar dhe me globalizmin,

sistemi financiar botëror është bërë global dhekompleks. Neve, rregullatorëve dhe supervizorëvena presin sfida të reja përpara, të mbikëqyrim nëmënyrën e duhur riskun, të bashkëpunojmë nënjë nivel global, të kuptojmë ndryshimet eshpeshta të peizazhit. Dhe të gjitha këto pa penguarinovacionet dhe rritjen e shëndoshë të tregut tëkapitalit. Njëri nga mjetet tona është dialogu mbishërbimet financiare, së bashku me SHBA-në ,Japoninë, Kinën, Rusinë dhe Indinë. Ne jemipragmatikë, duam t’i zgjidhim problemet, jo tëdiskutojmë pa fund më bashkëpunëtorët tonë meprocedura jo fleksible. Të gjejmë zgjidhje të vërtetapër problemet tona të biznesit.

Të konsultohemi me industrinë, ne besojmënë konkurrencën e ndershme. Dhe ja pra ku i kemitre objektivat kryesorë në dialogjet tona. Është njësfidë e vërtetë për t’i bërë të gjithë të firmosin dhetë veprojnë në të njëjtën vijë. Por unë besoj se nejemi duke ecur me hapa të mëdha drejt progresit.Unë besoj dhe shpresoj se mund të bëjmë akomamë shumë, është diçka që ne e bëjë për Evropën,për konkurrencën dhe begatinë tonë.

*Komisioner evropian përTregun e Brendshëm dhe Shërbimet

Forumi Europian12 Shtator 2009

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

opin

ion

Djajtë e kanëgjumin të lehtëH

istoria na tregon se urrejtja racore dhe persekutimifetar janë djaj që nuk mund të zhduken aq kollajdhe që u rikthehen shpesh kombeve. Edhe kurmbarojnë punë duke shkatërruar, ata nuk zhduken,por bien në një gjumë të qetë, nga i cili zgjohen

me provokimin më të lehtë e rifillojnë punën e tyre rrënuese.

IsmailKADARE

Përpjekjet për anëtarësimin në BE tëIslandës kanë shkaktuar trazim te shtetet eBallkanit mijëra kilometra më larg. Ballkaniia ka dalë gjithmonë që t’ia transmetojëproblemet dhe vuajtjet pjesës tjetër tëkontinentit evropian, kështu ka ndodhurdhe kësaj here. Në momentin kur BashkimiEvropian do të vendosë se cili ngavendet e Ballkanit, të cilët ndodhennën vëzhgimin të pandërprerë dhedashamir të tij, do të pranohet nëfamiljen evropiane, është ekuptueshme që do të shpërthejnërivalitetet e vjetra. E gjitha kjo nukka sjellë xhelozi për Islandën evogël nordike, por ka çuar në mëshumë xhelozi mes vendeveballkanike. Vendimi i BE për tëhequr vizat me Serbinë,Maqedoninë dhe Malin e Ziështë një shenjë se këto vendepo afrohen më shumë meEvropën. E meqë me Shqipërinë,Kosovën dhe Bosnjën nuk kandodhur e njëjta gjë, këto vendendjehen të diskriminuara dhe kjo kazgjuar armiqësitë e vjetra.

Vendimi i BE nuk u kritikua vetëmnë Ballkan, por nuk uprit mirë në tëgjithë Evropën.Ky favor nuk u

pa si një hap drejt stabilizimit të rajonit, pormë shumë u vlerësua në të kundërt si njëvendim që do të sjellë pakënaqësi. Dy gjëramund të sjellin shqetësim: Në radhë të parënjë nga vendet që përfitoi është Serbia, e cilajo para shumë kohësh druhej nga sanksionet

e BE dhe NATO-s për shkak të të

kërkuarve për krime lufte gjatë viteve tëfundit. Nga ana tjetër, vendet e diskriminuaranga vendimi, Bosnja dhe Kosova, janëviktima të këtyre krimeve të luftës.

Kështu, të krijohet përshtypja seEvropa po kërkon ndjesë dhe po ri-mendonpozicionin e saj politik e moral ndajsulmeve ushtarake në Ballkan, të cilat udhanë fund vrasjeve. Sipas mendimit tëshumë ekspertëve, ky do të ishte një hap imadh prapa në historinë moderne tëEvropës. Një tjetër çështje shumë endjeshme është fakti se tri nga vendet elëna jashtë kanë shumicën e popullsisëmyslimane, çka ri-zgjon një tjetërkeqkuptim që supozohej se ishte zgjidhurprej kohësh në Evropë.

Në Bosnjë, Sllobodan Millosheviç përdorinjë argument mashtrues përpara komunitetitndërkombëtar që hezitonte për të sulmuar. Nëvitin 1999, kur ngrihej sërish e njëjta pyetje,tirani serb ishte i bindur se serbët “kristianë”në Kosovë do të masakroheshin. Por Evropadhe NATO kësaj radhe nuk do tëmashtroheshin nga paragjykimet e vjetra. Nëvend që t’ia linin tiranit të Ballkanit çështjennë dorë, ata luajtën një rol qendror në çlirimine rajonit, që do të hyjë në histori.

Ky vendim i palumtur i BE ndoshta nukpërbën një rrezik për konflikt potencial, që dotë rrezikonte ekuilibrat aktualë, dëmi mbetet ikufizuar, por kërkohet më shumë kujdes. Nga

ana tjetër, edhe konfliktet e fundit nëBallkan me masakrat, gjenocidin dhe

përdhunimet e tmerrshme nukduhen harruar kurrë.

Forumi Europian 13Shtator 2009

ww

w.houseofeurope.org

ww

w.houseofeurope.org

kultu

re

Zhvillohet në Berlin Festivali i 9 ndërkombëtar i letërsisë

Irina Bokova e Bullgarisë fitonpostin më të lartë të UNESCO-sShpresoj se do të jemi të gjithë

së bashku, sigurisht edhe mepërfaqësuesit e botës arabe, por

gjithashtu me të gjitha grupet rajonalënë UNESCO," tha Bokova.

Diplomatja bullgare e karrierës IrinaBokova do të jetë e para europianolindore - po ashtu dhe gruaja e parë -- që do të drejtojë UNESCO-n. Ajoarriti një fitore të ngushtë në raundine pestë dhe të gjashtë të votimevepër postin të martën, më 22 shtator.

Ambasadorja e tanishme eBullgarisë në Francë dhe e deleguarae përhershme në UNESCO u zgjodhdrejtoreshë e përgjithshme membështetjen e 31 nga të gjithë 58anëtarët e bordit ekzekutiv të arsimit,shkencës dhe kulturës. Bokova, 57vjeç, mundi Ministrin e diskutuarEgjiptian të kulturës Farouk Hosni,71 vjeç, i cili morri 27 votat e mbetura.

Më 15 tetor, emërimi i diplomatesbullgare do të paraqitet nëKonferencën e Përgjithshme të 193anëtarëve të OKB-së për miratimzyrtar. Nëse emërimi i saj konfirmohet,Bokova do të zëvendësojë zyrtarishtnë nëntor Drejtorin e Përgjithshëmnë detyrë të UNESCO-s KoichiroMatsura, kur të përfundojë mandatii dytë katërvjeçar i tij. Ishin nëntëkandidatë për postin zyrtar tëjaponezit kur filloi votimin përpasuesin e tij javën e kaluar.Ndërkohë që konsiderohej ifavorizuar për këtë post prej muajsh,Hosni morri vetëm 22 vota në raundine parë të së enjtes, duke dështuarkështu në sigurimin e shumicës sënevojshme. Katër kandidatë -Noureini Tidjani-Serpos e Benin, InaMarciulionyte e Lituanisë, AlexanderYakovenko i Rusisë dhe Sospeter

Mbi 200 autorë vijnë në kryeqytetin gjermannë Festivalin e 9 ndërkombëtar të letërsisë. NëGjermani nuk mungojnë festivalet e letërsisë. NdajFestivali i 9-të Ndërkombëtar i Letërsisë në Berlinsynon që të fitojë pikë me madhështi dhendërkombëtarizim. Mbi 200 autorë vijnë nëkryeqytetin gjerman. Natyrisht që vijnë edheautorë gjermanë në festival, por ata përbëjnëmaksimumi një të tretën e pjesëmarrësve nëFestivalin Ndërkombëtar të Letërsisë (ILB) nëBerlin. Shkrimtarët e tjerë vijnë nga të gjitha anëte botës. Nga 9 deri më 20 shtator në këtë festivalprezantohet letërsi dhe zhvillohen diskutime, pornuk mungojnë as theksat politik.

Të zbulosh letërsinë arabePikë-rëndesë e ILB-së është "bota arabe".

Organizatorët me këtë kanë përzgjedhur një

hapësirë kulturore, mbi të cilën diskutohet mezjarr në aspektin politik, por që në Gjermani ështëdisi e panjohur. Lidhur me letërsinë arabeorganizohen 38 veprimtari. Një ndër to: egjiptianiYoussef Ziedan lexon. Ziedan sivjet fitoi çmiminndërkombëtar për letërsinë arabe fiktion,"International Prize for Arab Fiction". Në romanin,për të cilin ai u nderua me këtë çmim, "Azazil" aitrajton aspektin e dhunës dhe të intolerancës sëkishës së re kristiane në shekullin e 5-të. Nëdiskutimin "Çfarë arrin këtu?" vëmendjapërqendrohet tek perceptimi i letërsisë arabe nëGjermani. Është me vend kjo pyetje, sepse shumëprej 40 autorëve arabë të ftuar njihen vetëm ngaekspertët e kësaj fushe. Një sërë veprash të tyre,pjesë nga të cilat do të lexohen gjatë festivalit, nukjanë përkthyer, ndonëse në atdhe autorët janë mjafttë sukseshëm, nënvizon drejtuesi i festivalit Ulrich

Schreiber. Schreiber beson, se për këtë arsyefestivali i Berlinit mund të shërbejë një herë si "njëpikë referimi për komunikimin me botën arabe".

Epiqendra e veprimtarisë letrareBota e letërsisë në ILB merret gjerësisht me

vetveten këtë e dëshmon edhe veprimtaria "Kushvendos, se çfarë lexojmë ne?" nga seria eprogrameve "Refleksione". Kritikja letrare SigridLöffler diskuton me autoren suedeze KristinaLugn, anëtare e Komitetit Nobel, si dhe me autorinkatalan Enrique Vila-Matas lidhur me rolin eçmimeve në letërsi. E padyshim që në një festivalsi ILB-ja nuk mund të mungojnë talentet epazbuluara dhe të panjohura. ILB-ja do të nxjerrënë skenë nobelisten Nadine Gordimer, të ftuar nëfestival janë edhe autori bestseller irlandez ColumMcCann dhe britaniku Hanif Kureishi.

Mwijarubi Muhongo i Tanzanisë - utërhoqën nga gara para raundit tëtretë të së shtunës. MohammedBedjaoui i Algjerisë, Komisioneri iTanishëm i BE-së për Marrëdhënietme Jashtë Benita Ferrero-Waldner eAustrisë dhe politikani ekuadoreansi dhe diplomati Ivone Baki hoqëndorë gjithashtu, Hosni dhe Bokovaishin të fundit që mbetën nëkonkurrim. Raundi i katërt i votimit ikryer vonë të hënën prodhoi njërezultat 29 me 29 dhe votimi shkoi nëraundin e pestë dhe të fundit.

Nëse Hosni do të kishte fituar, ai

do të ishte bërë drejtori i parë ipërgjithshëm i UNESCO-s nga botaarabe. Por përpjekja e tij u ndikua ngakomentet antisemite që ai bëri nëparlamentin egjiptian vitin e kaluar, kurkërcënoi të digjte librat izraelitë nëse igjen në bibliotekat vendase. Ai ështëkritikuar gjithashtu se nuk ka arriturtë ndalojë censurimin në Egjipt gjatë22 viteve të tij si ministër i kulturës.

Bokova, shanset e të cilës për tëfituar dukeshin në fillim si të dobëta,filloi të fitojë terren pasi kandidatët etjerë u tërhoqën nga gara. Gjatëfushatës, ajo citoi "nevojat e zhvillimit

të Afrikës, sidomos në arsim, dhe atotë Shteteve në Zhvillim të Ishujve tëVegjël", si përparësi nëse ajo do tëzgjidhej. Duke folur pasi rezultatet evotimit u bënë të qarta të martën,Bokova tha se të gjithë pretenduesitpër këtë post kishin ide tëmrekullueshme dhe ajo nuk do tëhezitonte të merrte hua dhe u shprehse do të punojë shumë."Shpresoj sedo të jemi të gjithë së bashku, sigurishtedhe me përfaqësuesit e botës arabe,por gjithashtu me të gjitha grupetrajonalë në UNESCO, për shkak senuk kam besuar kurrë në përplasjen eqytetërimeve," tha ajo në një deklaratëtë shkurtër. "UNESCO ekziston nëmënyrë që të sjellë tolerancë, dialog.Detyrat e saj është shumëllojshmëriakulturore. Kemi nevojë për njëhumanizëm të ri."

E lindur në Sofje në vitin 1952,Bokova studioi në InstitutinShtetëror të MarrëdhënieveNdërkombëtare të Moskës dhe nëShkollën të Punëve Publike tëUniversitetit të Marilendit në Shtetete Bashkuara. Ajo shërbeu në postediplomatikë të ndryshëm dhe posteqeveritarë të lartë, duke përfshirëministre e jashtme për disa muaj midis1996 dhe 1997. Si kandidatja socialistebullgare për zëvendës/presidente nëzgjedhjet presidenciale të 1996, ajopërkrahu anëtarësimin e vendit në BEdhe NATO. Ajo ishte një anëtare eparlamentit nga vitit 2001 deri më 2005.Bokova flet rrjedhshëm anglisht,rusisht, spanjisht dhe frëngjisht.

Forumi Europian14 Shtator 2009

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

turi

zem

Vendet e Europës Juglindore

TERHEQIN PUSHUESITe Bashkimit Europian

Greqia, Turqia, Kroacia, Bullgariadhe Rumania janë midis 28destinacioneve kryesore kushtetasit e BE-së kaluan pushimete tyre të verës. Pesë vende të

Europës Juglindore janë midis 28 destina-cioneve kryesore të huaja që shtetasit e BEplanifikojnë të kalojnë pushimet e tyre verorekëtë vit, sipas një raporti më të fundit tëEurobarometer. Plazhet, pamjet e mrekullueshmemalore dhe një shumëllojshmëri e pasur evendeve historike vazhdojnë të tërheqin vizitorëgjatë verës në Greqi, Turqi, Kroaci, Rumani dheBullgari. Në një sondazh të kryer nga agjencia eanketimit Gallup midis banorëve të bllokut 27vendesh, gjysma e 27,000 të anketuarve thanëse do të bënin pushimet ose në vendet e tyreose në një vend tjetër të BE. 20% të tjerë treguanse zgjedhja e tyre për 2009 ishte një vend jo i BE,ndërsa 19% ishin pothuajse të sigurt se nuk dotë udhëtonin këtë vit. Rreth 11% thanë seproblemet financiare ishin bërë një pengesë nëplanet e tyre të pushimeve. Bullgaria priti 1% tëpushuesve të BE më 2008 dhe u rendit e 17-amidis 35 vendeve më të favorshëm për

europianët. Sipas Eurobarometer, 0.7% e tëanketuarve në sondazhin e Gallup thanë se poplanifikonin të kalonin pushimet e tyre kryesorenë vendin ballkanik, duke e bërë atë kështuvendin e 20-të midis 28 destinacioneve botërorenë listën e 2009. Rumania, vendi i 30-të i huaj mëi vizituar nga turistët e BE vitin e kaluar, tani kadalë e 26-a si vendi më i preferuar për shtetasitnga blloku, tregoi sondazhi. Qiproja, me një sasitë përgjithshme pikësh prej 4.92 në shkallën ngazero në shtatë, u rendit e 21-a në botë nga e 24-a vitin e kaluar, në raportin e tretë vjetor tëKonkurrencës së Udhëtimit dhe Turizmit tëForumit Ekonomik Botëror (TTC). Si në dysondazhet e mëparshëm, Zvicra, e pasuar ngaAustria dhe Gjermania, mori pozicionin kryesuesnë Indeksin 2009 të TTC, përfshirë në studimin525-faqesh të organizatës me qendër në Gjenevëqë mbulon 133 vende të botës.

Si Qiproja, katër vende të tjera të SEE:Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia dhe Rumania,kanë përmirësuar gjithashtu renditjen globale tëtyre gjatë 12 muajve të fundit. Mali i Zi bëripërparimin më të madh, duke kërcyer me shtatëvende për t’u bërë ekonomia e 52-të më

konkurruese në fushën e T&T, me një sasi tëpërgjithshme prej 4.29. Rumania (4.04) dheMaqedonia (3.81) u ngjitën secila me nga trevende në të 66-tën dhe 80-tën respektivisht. Sasie pikëve të Shqipërisë prej 3.68 e vuri atë nëvendin e 90-të nga i 92-ti më 2008.

Greqia ishte i dyti vend më konkurrues ngavendet e SEE lidhur me udhëtimin e turizmin.Rezultati i saj prej 4.91 pikë e vuri të 24-ën nëbotë nga e 22-a vitin e kaluar. Turqia (4.20) dheBiH (3.44) gjithashtu humbën dy vende secilapër të qëndruar respektivisht në vendin e 56-tëdhe të 107-të. Bullgaria ra me shtatë vende nëtë 50-in, me një rezultat prej 4.30 pikë, ndërsaSerbia ra me dhjetë vende në një vit për tëmbetur në vendin e 88-të në botë sot, mbi bazëne një rezultati prej 3.71. Kroacia, e treta mëkonkurruese nga vendet e SEE në fushën eT&T sipas raporit të WEF, mbajti vendin e 34-t në listën botërore në saj të arritjeve të saj të“qëndrueshme” dhe një rezultat të përgjithshëmprej 4.54 pikë. Ajo u rendit më lart se një numërvendesh të BE, duke përfshirë Slloveninë,Republikën Sllovake, Letoninë, Lituaninë,Bullgarinë dhe Rumaninë.

Forumi Europian 15Shtator 2009

ww

w.houseofeurope.org

hist

ori

Hartimi i traktatit për krijimin eBASHKIMIT EVROPIANDuke pasur mbështetjen e

Belgjikës dhe vendevetë tjera anëtare, Komiteti

për Çështjet Institucionaleprocedoi më tej në mënyrë tëkujdesshme dhe të përgjegjshme.Nga mesi i vitit 1982, ai kishteidentifikuar linjat kryesore të njëprogrami reformash dhe krijoinëngrupet për të punuar për to.Çështjet përfshinin personalitetinlegal të një bashkimi të ri tëmundshëm, strukturën e tijinstitucionale, kompetencat dhemarrëdhëniet me shtetet e tjera.Komiteti u konsultua me ekspertëtë komunitetit në vjeshtën e vitit1982. Me mbështetjen e disajuristëve të njohur, reformat epropozuara ndoqën rrugën e tyreprocedurale nëpërmjet komitetitdhe parlamentit më 1983, duke ushfaqur në fund të vitit si “Projektii Traktatit të Krijimit të BashkimitEvropian”. Projekti i traktatitkërkonte që me një traktat të vetëmtë krijimit të Bashkimit Evropian tëzëvendësonte traktatet ekzistuesetë krijimit të komuniteteveevropiane. BE-ja do të mund tëruante strukturën bazëinstitucionale dhe kompetencatlegale të tre komuniteteve, por dotë rishikonte procedurat e tyre tëvendimmarrjes dhe do t’u shtonteose zgjeronte atyre autoritetin mbidisa aspekte të veçanta tëçështjeve ekonomike, sociale dhepolitike. Qëllimi i reformës sëvendimmarrjes ishte si për tëpërmirësuar efektivitetin, ashtuedhe për të mbyllur një “deficitdemokratik” të dukshëm. Dukemarrë parasysh ndjeshmërinë eshteteve anëtare për centralizimine fuqisë në Bruksel, projekti itraktatit merrte masa për diçka qënë atë kohë tërhiqte pakvëmendjen, por që një dekadë mëvonë, gjatë debatit të ratifikimit nëMastriht u bë mjaft e dukshme:parimi i subvencioneve, me anë tëtë cilit BE-ja do të ishtepërgjegjëse vetëm për detyrat qëmund të ishin efektive nësendërmerreshin në mënyrë tëpërbashkët, sesa nëse shtetetanëtare të vepronin në mënyrë tëpavarur. Në një nga votimet më të

njohura të kryera në parlament,në shkurt 1984, projekti i traktatitkaloi me një shumicë të madhevotash 237 pro, 31 kundër dhe 43abstenime. Pjesa më e madhe eparlamentarëve, përfshirë edheanëtarët e vendosur të KlubitKrokodil, e dinin se projekti itraktatit nuk do të ratifikohejkurrë nga shtetet anëtare.Megjithatë, ata vendosën tadërgonin atë në parlamentet dheqeveritë kombëtare, për të rriturshpejtësinë e reformimit dhembledhjes në BE. Udha e

projektit të traktatit përkonteposaçërisht me kohën ezgjedhjeve të dyta direkte nëqershor 1984: ajo demonstroiseriozitetin dhe zotimin eparlamentit për integriminevropian (megjithëse shumica eelektoratit kishte pak interes përaktivitetet e parlamentit) dhepërbënte një trashëgimi konkretenga parlamenti i parë, i zgjedhurdirekt si pasuesi i tij. Votimi mbiprojektin e traktatit i dhagjithashtu Miteranit, që në atëkohë ishte president i këshillit

dhe një përkrahës i guximshëm iintegrimit më të thellë, municionpolitik shtesë. Bashkëveprimi nëSistemin Monetar Evropian,bashkëpunimi i ndërmarrjeve meteknologji të lartë, gjallërimi iinteresit në tregun e brendshëm,shqetësimi rreth çështjevendërkombëtare dhe etja për tëkaluar paralizën në procesin evendimmarrjes shtroi rrugën përvlerësimin serioz të kontributitpotencial të KE-së për zhvillimetpolitike dhe ekonomike tëEvropës Perëndimore. Në mënyrëtë ngjashme, iniciativat e tilla sipropozimet Gensher – Kolombo,deklarata solemne e Shtutgartitdhe projekti i traktatit tëparlamentit ishin shenjaparalajmëruese mjaft tërëndësishme të rigjallërimit të KE-së, pa zgjidhjes së çështjes sëbuxhetit të Britanisë. Atosiguruan një klimë dhe njëkontekst në të cilin shtetetanëtare të mund të fokusoheshinnë parimet e para: integrimi itregut siç ishte parashikuar nëTraktatin e Romës. Skena ishtegati për Aktin e Veçantë Evropiandhe programin e tregut të vetëm,të cilat nxitën rigjallërimin e KE-sënë fund të vitit 1980.

Forumi Europian16 Shtator 2009

ww

w.h

ouse

ofeu

rope

.org

http://

www.houseofeurope.org

HOUSE OF EUROPETHIS PROJECT IS SUPPORTED BYTHE EUROPEAN COMMISSION

AIIS, Rr. Anton Zako Çajupi,No. 20/5, Tirana, Albania.Tel: +355 4 2 248 853;Fax: +355 4 2 270337;

e-mail: info@houseofeurope.org