ATOM Maddeyi oluşturan en küçük birim( Canlı ve cansız tüm varlıklarda)

ELEMENT Bir cins atomdan oluşan oluşan saf maddeler

C ,H, O ,N, P,S

BİLEŞİKLERİki ya da daha fazla elementten

oluşan saf maddeler

ORGANİK VE İNORGANİKBİLEŞİKLER

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ

İNORGANİK BİLEŞİKLER ORGANİK BİLEŞİKLER

•..........................•..........................•..........................•..........................•..........................

•..........................•..........................•..........................•..........................•..........................•……………………….•………………………

İnorganik Bileşiklerin Özellikleri• Düzenleyicidirler

• Canlılar tarafından sentezlenemezler. hazır alınır.

• Karbon ( C ) içermezler • ( İstisna : CO, CO2,CO3 ) • Enerji vermezler.• Genellikle cansız yapıların bileşenleridir• Organik moleküllere nazaran daha basit

bir yapıya sahiptirler. Asla hidroliz edilmez yani su ile parçalanmazlar.

Canlılardaki İnorganik Bileşikler

• 1 ) SU : Hücrenin , dolayısıyla da canlının

büyük bir kısmı sudan oluşur. ( İnsan vücudunun %65’i , kemik dokusunun %20-25’i, beynin %80-85’i )

Suyun Canlılık İçin Önemi• 1. FOTOSENTEZ : Yeşil bitkilerdeki

fotosentez olayının hammaddesidir. Su sentezlenen besinlerin ................ kaynağıdır. Aynı zamanda ortama verilen oksijenin de kaynağı sudur.

2. Polardır, bu nedenle iyi çözücüdür.

Kohezyon: benzer moleküller arası çekimdir (yüzey gerilimi yaratır)

Adhezyon: farklı moleküller arası çekimdir.

3. Enzimlerin çalışması için ortam hazırlar. (%15’in altında su bulunduğu durumlarda enzimler çalışamaz)

4. Sindirim olayında görev alır 5.Vücut ısısının düzenlenmesinde rol

oynar.(özgül ısısı yüksektir) sıcak lık değişimleri yavaştır.

6. Canlının metabolizması sonucu oluşan ,zararlı atıkların seyreltilmesinde ve vücuttan atılmasında görev alır.

7. Bitki ve hayvanda madde taşınması

ASİTLER• Suda çözündüklerinde hidrojen

iyonu ( H+ ) veren bileşiklerdir.• Tatları ............• Turnusol kağıdının rengini.............

................çevirirler • Yapısında C atomu taşıyan

çoğuna ............ ,taşımayanlarına ............. asit denir.

• Ör : Laktik asit ( C3H6O3)(...............)

HCl (........................)

• HCl H++Cl-

• Turnusol kağıdı asit ve bazların ayıracıdır. • Asitler

Mavi Turnusol Kırmızı Turnusol

• BAZLAR :• Suda çözündüklerinde hidroksil iyonu

(OH-) veren maddelere baz denir. • Tatları .............• Turnusol kağıdının

rengini ................. .............. çevirirler.• Yapısında genellikle C ve N

bulunduranlar organik , diğerleri inorganik baz adını alır

• Ör : Metilamin ( CH3NH2)

Sodyum hidroksit ( NaOH )

İNDİKATÖR• İndikatör çözeltinin pH ına göre

rengi değişen asit ve baz ayıracıdır.

• Turnusol kağıdı ( Litmus ) , pH kağıdı ve pH metre asitlik bazlık derecesini ölçmek için kullanılabilir. Likenlerden elde edilir.

...........çözelti

...........çözelti

ASİTLİK-BAZLIK DENGESİ• Bir çözeltinin asitlik-bazlık dengesi

H+ iyonu konsantrasyonunun bir ölçümü pH şeklinde ifade edilir.pH , 0 dan 14’e kadar olan bir çizelge ile gösterilir.

• pH < 7 ise çözelti ...............( )• pH = 7 ise çözelti ...............( )• pH > 7 ise çözelti ...............( )

*** Çözeltinin asitlik derecesi arttıkça pH’ı ........... , Çözeltinin bazlık derecesi arttıkça pH’ı.............

Ödev • Asit-bazların

– Özelliği– İndikatörleri– H iyon miktarları

• Tuz nasıl oluşur?• Nötrleşme reaksiyonu?• Canlılarda pH derecesinin önemi nedir?• Vücudumuzdaki tampon mekanizmasına

örnek?

• pH olcumleri metabolizma icin oldukca onemlidir. Bazı hastalıkların tanısının konmasında idrarın ve kanın pH derecesi araştırılır. Orneğin kanın normal pH değeri 7,2 - 7,4 iken, şeker hastası olan insanlarda bu değer normal değerin altındadır.

• pH değeri organizma icin olduğu kadar biyokimyasal tepkimelerin gercekleşebilmesi icin de onemlidir

• *** pH değeri organizma için çok önemlidir. Çünkü ph daki çok küçük değişikliklere bile canlılar çok duyarlıdır. Çünkü her ............... çalışabildiği kendine özel bir pH’ı vardır. Bu pH da meydana gelen bir değişiklik biyokimyasal tepkimelerin oluşumunu engeller.Örneğin insanın kanının pH’ı 7.4 tür. Bu değer 7 ye düşerse veya 7.8 in üzerine çıkarsa ölüm gerçekleşir.

• Toprağın asitliği artarsa organik maddelerin parcalanmasını sağlayan, nitrat ureten ve atmosferdeki azot miktarını sabit tutan bakterilerin aktivitesi azalır

• Vücudumuzda olduğu gibi topraktada farklı pH değerleri vardır. Toprağın pH ına göre toprakta yetişen bitkiler çeşitlilik gösterir. Birçok bitki toprağın pH sı 6-7 olduğunda büyür.

• Ör : Ortanca topraktaki pH değerine göre rengini alır. Toprak ne kadar asitliyse bitki o kadar mavi-mor çiçek açar.

• kanın pH 7.4 de kalmasında etkili olan karbonik asittir. ( H2CO3 )

• Kanda asitlik azalırsa(pH bazik) Karbonik asit sulu ortamda H+ ve HCO3

- iyonlarına ayrışır.

• H2CO3 H+ + HCO3-

• Ortamda hidrojen iyonu derişimi artar, pH düşer. Bu durumda kanın asitliği de artar.

Enzim

• Kan pH sı düştüğünde(asitlik artar) bikarbonat iyonları hidrojen iyonlarını tekrar kendisine bağlar.

• H+ + HCO3- H2CO3

• Bu durumda kanın pH’ı yükselir, asitliği azalır. Dolayısıyla H2CO3

kan pH sı düştüğünde H+ iyonu alıcısı,arttığında H+ iyonu vericisi olarak görev yapar.

Enzim

• Asit yağmurları nedir? Canlıları nasıl etkiler?

TUZLAR

• Asitlerle bazların veya asitlerle bazı metallerin tepkimeye girmesi ile oluşur. Asidin H+ iyonu ile bazın OH- iyonu birleşirken H2O açığa çıkar ve “TUZ” oluşur. HCl + NaOH          NaCl + H2O

(Asit) (Baz) --- (Tuz) (Su)

• Hücre içinde ve hücrelerin arasında çeşitli mineral tuzları vardır. Örneğin sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum gibi

Kalsiyum ve fosfor tuzları dişlerin ve kemiklerin yapısına katılmaktadır. Kalsiyum tuzları kasların kasılmasında, kalbin ve sinir hucrelerinin calışmasında, hucreler arası iletişimde ve bazı tepkimeleri hızlandıran enzimlerin calışmasında etkilidir.

Table 2.1

• Klor tuzları, mide oz suyunun uretiminde ve hormonların calışmasında etkilidir.

• Magnezyum tuzları kas ve sinir sisteminin calışmasında kullanılır.

• Sodyum tuzları ise kalp ritminin duzenlenmesi ve kas kasılması, sinir hucrelerindeki iletimin sağlanması ve enzimlerin calışmasında gorev alır.

• Na, K ve Ca tuzları olması gereken değerin altında olursa kalp rahatsızlığı yaşayabilir veya bayılabilirsiniz.

fl9aMİNERALLER

• Mineraller, vucudun sağlıklı yapısının korunması icin gerekli olan, canlıların yapılarında sentezleyemediği ve dışarıdan almak zorunda olduğu inorganik maddelerdir.

Minerallerin En Önemli Fonksiyonları

1. Vitamin ve hormon gibi moleküllerin yapısına katılırlar

2. Kanın osmotik basıncının ayarlanmasında görev alırlar, alyuvarda demir(hemoglobin) bulunur.

3. Kas kasılmasında ve sinirlerde uyartı iletiminde rol oynarlar

4. Bazı enzimlerin yapısına katılarak (kofaktör) yardımcı katalizör görevi yaparlar .***

5. Sindirilmezler(hidroliz olmazlar). Doğrudan kana geçerler

• Cok eskiden insanlar odun ve diğer bitki atıklarını once yakarlar sonrasında kul haline gelen atıkları, yıkama ve kurutma işleminden sonra bahcelerindeki sebze ve meyve ağaclarının diplerine dokerlerdi

• Cunku yanma sonrasında kalan kul icerisinde potasyum karbonat bol miktarda bulunur.

Mineraller fl9a

Mineral adı Görevi Eksikliğinde oluşan hastalıklar

Demir

İyot

Fosfat

Kalsiyum

Sodyum

Çinko

Magnezyum

Potasyum

Flor

Klor

SODYUM VE KLOR• Sodyum ve Klorun temel kaynağı

tuzdur• Vücudun su (ozmotik) dengesinin

düzenlenmesini sağlar• Kas ve sinir sisteminin çalışması için

gereklidir.

POTASYUM• Su dengesinin sağlanmasına

yardımcı olur.• Sinirsel iletimde gereklidir.• Kasların uyarılmasında görev

alır• Kan pıhtılaşmasını düzenler.

KALSİYUM• Bu mineral büyük oranda

vücudumuzdaki kemiklerde bulunur. Eksikliği yüksek oranlara vardığında diş ve sırtta ağrılar, kemiklerde zayıflama, çatlama ve kolay kırılma görülür.

• Raşitizm hastalığı ortaya çıkar• Osteomalazi -yetişkinlikte

FOSFOR• Kalsiyumla beraber kemiklerin

ve dişlerin yapımında görev alır.• Ayrıca hücrede enerji elde

edilmesinde görev yapar(ATP). • DNA ve RNA nın yapısında

bulunur.

MAGNEZYUM • Kalsiyum ve fosforla birlikte dişin

yapısına katılır.• Kas ve sinir sisteminin düzenli

çalışmasında görevlidir.• Sakinleşmeye yardımcı olduğu için

" Anti stress Minerali " olarak bilinir.

• Magnezyum kandaki şekerin enerjiye dönüştürülmesinde önemli bir rol alır(kofaktör).

DEMİR• Kana renk veren hemoglobin Ve

kaslara renk veren miyoglobin pigmentlerinin üretimi için gereklidir.

• Ayrıca metabolizmada birçok enzimin yapımı için de demire ihtiyaç vardır.

• Dalak,karaciğer ve kemik iliği Demir depo eden organlarımızdır.

• Demir eksikliği durumunda hemoglobin üretilemez.Bunun sonucunda kansızlık ( anemi) ortaya çıkar

• Demir vücutta büyümeye yardım eder,yorgunluğa karşı ve hastalıklardan korunmada kullanılır.

• Demir özellikle kadınlar için daha önemlidir çünkü eksikliği en çok görülen mineraldir

İYOT• Tiroid bezinden salgılanan tiroksin

Hormonunun yapımında görev alır.Ayrıca metabolik fonksiyonlar için gereklidir ve enerji elde etmede rol oynar

• Eksikliğinde guatr hastalığı ortaya çıkar

BAKIR• Bazı enzimlerin yapısına katılır.• Oksijeninin hemoglobine

bağlanmasında görev alır.• Karaciğerde depolanır• Vitamin C'nin kullanımı için

gereklidir.• Sinir hücreleri ve bağ dokusu için

bakır miktarı önemlidir.

ÇİNKO• Vücuttaki pek çok fonksiyonda

görev alır. • RNA ve DNA oluşumu ve

proteinlerin enerjiye dönüştürülmesi için çok önemlidir.

• Vücuttaki her hücrede Çinko vardır.

• Zihinsel fonksiyonlarda,vücudun kendi kendini iyileştirmesi ve yenilemesi gereken durumlarda,

• Bu mineralin varlığına ihtiyaç duyan organlar; kalp, beyin ve üreme sistemidir.

• Kan şekerinin düzenlenmesinde rol oynayan insülin hormonunun üretimi için gereklidir.

• Yemeklerin pişirilme yöntemleri, stres,alkol alımı ve diğer faktörlerle vücuttaki çinko oranı azalır

KÜKÜRT• Aminoasit ve proteinlerin

yapısına katılabilir.• Sağlıklı saç, cilt ve tırnaklar için

gereklidir.• Oksijen dengesinin korunmasına

yardımcı olur,bu da beyin fonksiyonları için çok önemlidir.

• Karaciğerde safra salgılanmasına yardımcı olur.