Upload
ganesa
View
243
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
BG CDHA So nao cua thay NQK
Citation preview
CĐHẢ SỌ NÃO:
KỸTHUẬT,GIẢI PHẪU,
CHỈ ĐỊNH
BS NGUYỄN QUANG TRỌNGBS HÀ THỊ THANH TUYỀNBS NGUYỄN QUÝ KHOÁNG
DÀN BÀI
ĐẠI CƯƠNG
NGUYÊN LÝ VÀ KỸ THUẬT CHỤP CT
GiẢI PHẪU HÌNH ẢNH
ƯU VÀ NHƯỢC ĐiỂM CỦA CT CÙNG CÁC CHỈ ĐỊNH
X QUANG
ĐẠI CƯƠNG
Vertebral Artery Basilar Artery
right internal carotid artery.
anterior cerebral
middle cerebral
CT
MRI
01/11/2014 8
VÀI DÒNG LỊCH SỬ
1895: Roentgen khám phá ra tia X.
1972: Hounsfield phát minh ra máy CT scanner.
1979: Hounsfield và Cormack nhận giải Nobel Y học.
1980: Lauterbur và Damadian chế ra máy MRI.
1988: Ra đời thế hệ CT xoắn ốc.
1992: Ra đời thế hệ CT đa lát cắt (MSCT) còn gọi là
CT đa dãy detectors (MDCT).
01/11/2014 9
ROENTGEN HOUNSFIELD
LAUTERBUR
CT= COMPUTED TOMOGRAPHY
( TOMOS= SECTION= CẮT LỚP)
01/11/2014 12
NGUYÊN LÝMÁY CT CỔ ĐIỂN - CONVENTIONAL CT
Máy gồm một đầu phát
tia X và bộ phận cảm
nhận (detector).
Thực hiện các lát cắt
giống như hình ảnh ta
cắt lát một bánh mì gối.
CÁC THÀNH PHẦN CỦA
MỘT MÁY CT
GANTRY
TABLE/COUCHCOMPUTER
CONSOLE
HEÄ THOÁNG MAÙY CT
-Heä thoáng ño: giöôøng (baøn) + khung maùy (gantry /
statif = ñaàu ñeøn + detectors)
- Ñaàu ñeøn nghieâng theo cô quan caàn khaûo saùt
- Chieàu daøy laùt caét 1 - 5 - 10mm
-Heä thoáng xöû lyù döõ lieäu: maùy vi tính + phaàn meàm
-Heä thoáng hieån thò hình aûnh (console): maøn hình,
baøn phím : cho thaáy hình aûnh ôû nhöõng ñaäm ñoä
khaùc nhau, kích thöôùc khaùc nhau.
- Phöông tieän ghi döõ lieäu: film, baêng töø, ñóa töø,CD.
MÁY CT SCANNER
GANTRY
TABLE/COUCH
01/11/2014 16
NGUYÊN LÝ CỦA CT
Jonas Rydberg, MD et al. Multisection CT: Scanning Techniques and Clinical Applications.
Radiographics. 2000;20:1787-1806
01/11/2014 17
NGUYÊN LÝMÁY CT CỔ ĐIỂN - CONVENTIONAL CT
Đầu phát tia X và bộ phận cảm nhận (detector) quay
trên một mặt phẳng cố định, sau đó bệnh nhân di
chuyển khi máy không phát tia.
Caùch taùi taïo hình aûnh
Ñaàu ñeøn phaùt tia vaø boä phaän cảm nhận (detectors)
gaén keát vôùi nhau vaø seõ di chuyeån theo qui ñònh
Detectors tieáp nhaän moät loaït caùc ño ñaïc “söï giaûm
cöôøng ñoä chuøm tia X” (hệ số hấp thu)sau khi tia X
quét qua moät laùt caét cô theå (theo nhieàu höôùng khaùc
nhau cuûa cuøng 1 laùt caét)
Maùy vi tính chuyeån caùc heä soá haáp thu ôû moät laùt caét
sang hình aûnh cuûa laùt caét ñoù
Nguyeân taéc cuûa söï taùi taïo hình aûnh kyõ thuaät soá
töông töï nhö caùch tính caùc con soá chöùa trong moät
ma traän
CÁCH THU THẬP DỮ LIỆU
Söï phoái hôïp
giöõa phaân giaûi
trong khoâng gian
vaø phaân giaûi heä
soá haáp thu ñeå
taïo ra hình aûnh
Xaùc ñònh heä soá haáp thu tuyeán tính
Nguyeân lyù tính toaùn theo ma traän
Caùch taùi taïo hình aûnh
Tuøy theo caùc con soá ôû ngoaïi vi cuûa söï haáp thu tia
maø boä phaän tieáp nhaän ño ñöôïc, maùy tính seõ tính
söï khaùc bieät veà ñaäm ñoä cuûa töøng ñôn vò theå tích
(voxel) maø tia X xuyeân qua.
Voxel: ñôn vò theå tích
Caùc maùy hieän nay coù 256 x 256 = 65 536, 512 x
512 = 262 144, 1024 x 1024 voxel
Pixel: dieän tích caên baûn cuûa voxel < 1mm2
Maùy 512 x 512: pixel khoaûng 0,2 x 0,2mm
Ñoä daøy laùt caét: 1 – 10mm tuøy maùy, vuøng khaûo saùt
01/11/2014 24
NGUYÊN LÝMÁY CT CỔ ĐIỂN - CONVENTIONAL CT
Joseph K.T.Lee. Lee computed body tomography with MRI correlation. 1998
MA TRẬN (MATRIX) ảnh hưởng
ĐỘ NÉT CỦA HÌNH CT
80 X 80
PIXELS
6400
512 X 512
PIXELS
262144
512 X 512
PIXELS
262144
SO SÁNH HÌNH VỚI
MA TRẬN KHÁC NHAU
80 x 80 512 x 512
TÁI TẠO HÌNH 3D
01/11/2014 29
CONVENTIONAL AND SPIRAL / HELICAL CT
Đầu phát tia X và bộ phận cảm nhận quay trên một
mặt phẳng cố định, bệnh nhân di chuyển trong khi
máy đang phát tia, rút ngắn thời gian khảo sát.
01/11/2014
NGUYÊN LÝ
MÁY CT ĐA LÁT CẮT - MULTISLICE CT
Multislice CT = Multidetector CT.
Dựa trên nguyên lý của CT xoắn ốc, nhưng thay vì
1 dãy detectors (bộ phận cảm nhận), người ta thay
bằng nhiều dãy detectors.
01/11/2014 31
01/11/2014 32
Máy MSCT 4 giảm thời gian khảo sát xuống 8 lần so
với máy Spiral CT.
Jonas Rydberg, MD et al. Multisection CT: Scanning Techniques and Clinical Applications.
Radiographics. 2000;20:1787-1806
LAÁY MOÁC CHO CAÙC LAÙT CAÉT
- Scanogram hay scout-view hay mode radio : hình
thaúng (face)hay hình nghiêng
- Định ranh giôùi vuøng khaûo saùt (tuøy beänh lyù caàn tìm)
- Định ñoä daøy laùt caét (tuøy kích thöôùc cuûa caáu truùc
giaûi phaãu muoán khaûo saùt)
- Định khoaûng caùch giöõa caùc laùt caét
- Định ñoä nghieâng cuûa heä thoáng ñaàu ñeøn
-Coù theå taùi taïo hình 2D (coronal / sagittal) hay 3D
töø hình axial ban ñaàu
ACA
ACM
ACP
KỸ THUẬT CHỤP CẮT LỚP ĐiỆN TOÁN
HÌNH CÁC LÁT CẮT DẪN ĐƯỜNG (SCOUT VIEW)
BẬC THANG ĐỘ XÁM
(GRAY SCALE)
+ 1000
-1000
Thang xaùm HOUNSFIELD
+1000 xöông ñaëc +200 voâi hoùa nheï
tuyeán tuøng, ñaùm roái
maùu tuï cuõ
+70 +50 : maùu môùi
+50 +35: chaát xaùm
+200 +35 +25: chaát traéng
+ 25 +10: phuø, hoaïi töû
O nước +10 0 : dòch naõo tuûy
- 200 -10
caùc caáu truùc môõ
- 1000 khoâng khí -200
CT HOUNSFIELD UNIT
1000 5
XƯƠNGNƯỚC
CT HOUNSFIELD UNIT
- 500-100
KHÍ (HƠI)MỠ
THANG XAÙM HOUNSFIELD – CÖÛA SOÅ
-Ñôn vò Hounsfield (HU) : ño ñaäm ñoä caùc caáu truùc
-Maùy coù theå ghi nhaän ñöôïc
- 1000 HU (khí) ñeán + 1000 HU (xöông ñaëc)
0 laø ñaäm ñoä cuûa nuôùc
-Bình thöôøng maét ngöôøi chæ phaân bieät ñöôïc khoaûng
20 möùc ñoä xaùm khaùc nhau
-Khaùi nieäm cöûa soå (window)
. trung taâm cöûa soå (level - WL): ñaäm ñoä trung bình
cuûa caáu truùc caàn khaûo saùt
. ñoä roäng cöûa soå (width – WW): khoaûng thaáy roõ
Ñaäm ñoä bình thöôøng cuûa moät soá moâ
- Voû xöông + 300 ñeán + 1000 HU
- Tuûy xöông + 180 + 250
- Maïch maùu coù caûn quang + 80 + 120
- Maïch maùu khoâng caûn quang + 35 + 40
- Chaát traéng naõo + 30 + 35
- Chaát xaùm naõo + 45 + 50
- Maùu töôi, cuïc maùu ñoâng + 50 + 90
- Dòch cuûa nang ñôn thuaàn + 5 + 25
- Dòch naõo - tuûy 0 + 8
- Nöôùc (qui öôùc) 0
- Môõ - 20 - 100
- Khí - 1000
- Voâi hoùa + 80 + 200
Cöûa soå : vuøng quan taâm
Level : caáu truùc maø ta quan taâm
Window : ñoä roäng cuûa cöûa soå
Cöûa soå xöông: 300 / 1200
Cöûa soå hoá sau: 40 / 200
Cöûa soå treân leàu: 40 / 100
Cöûa soå soï maët: 50 / 200
Cöûa soå hoác maét: -10 - +10 / 200 - 250
CỬA SỔ MÔ MỀM
W=80, L=35
CỬA SỔ XƯƠNG
W=1200,L=300
GiẢI PHẪU SỌ NÃO SO SÁNH VỚI HÌNH ẢNH CT VÀ MRI
ƯU VÀ NHƯỢC ĐiỂM CỦA CT
ƯU ĐiỂM- nhanh
- coù saün nhieàu nôi
- giaù caû chaáp nhaän ñöôïc
- phaùt hieän ñöôïc nhieàu beänh lyù
CT ñöôïc coi laø xeùt nghieäm ñeå xoay xôû
(examen de deùbrouillage)
- ít choáng chæ ñònh
- ñaùnh giaù xöông, voâi hoùa raát toát
CHOÁNG CHÆ ÑÒNH TÖÔNG ÑOÁI
- caàn tieâm thuoác töông phaûn (contrast)
ôû ngöôøi coù tieàn caên dò öùng vôùi iod, suy
thaän.
CAÙC KHOÙ KHAÊN
- neáu ñöôïc, traùnh 3 thaùng ñaàu cuûa thai
kyø
- beänh nhaân caàn naèm yeân (treû con,
beänh nhaân vaät vaõ caàn phaûi cho thuoác
an thaàn hay thuoác nguû)
HAÏN CHEÁ
- Beänh lyù hoá sau: nhieàu tröôøng hôïp khoù phaân
ñònh chính xaùc caùc caáu truùc giaûi phaãu
- Moät soá beänh lyù naõo coù theå khoâng phaùt hieän
ñöôïc: nhoài maùu naõo sôùm, u maïch daïng hang
(cavernous angioma), xô cöùng nhieàu nôi
(multiple sclerosis), sang thöông nhoû, moät soá
sang thöông nhieãm truøng
- Khoâng ñaùnh giaù ñöôïc thöông toån tuûy tröïc
tieáp (caàn myeloCT hay caûn quang tónh maïch
- Khoâng theå thöïc hieän laùt caét sagittal tröïc tieáp
ñöôïc nhưng lát cắt coronal thì được, đăc biệt đối
với các xoang mặt.
CÁC CHÆ ÑÒNH CỦA CT
(TRONG BEÄNH LYÙ SOÏ NAÕO)
. Chaán thöông soï naõo
. Tai bieán maïch maùu naõo
. U naõo
. Nhieãm truøng thaàn kinh
. Dò daïng naõo baåm sinh
Chaán thöông soï naõo
1- Phaùt hieän thöông toån hoá sau
2- Phaùt hieän thöông toån ôû moïi vò trí
trong soï, thöông toån nhieàu nôi, caû hai
baùn caàu
3- Phaùt hieän nhieàu loaïi thöông toån
phoái hôïp (giuùp coù höôùng xöû trí thích
hôïp)
4- Phaùt hieän ñöôïc caùc thöông toån nhoû
khoâng gaây hieäu öùng choaùn choã
5- Theo doõi dieãn tieán, keát quaû ñieàu trò
Tai bieán maïch maùu naõo
1- xaùc ñònh coù TBMMN, loaïi TBMMN (xuaát
huyeát hoặc nhoài maùu naõo)
2- vò trí, möùc ñoä lan roäng cuûa thöông toån töø ñoù
ñaùnh giaù ñoä naëng cuûa thöông toån
3- nguyeân nhaân cuûa TBMMN (do beänh ñoäng
maïch , dò daïng maïch maùu , beänh huyeát hoïc) giuùp
höôùng daãn phöông phaùp ñieàu trò.
4-theo doõi dieãn tieán beänh
U naõo
1- xaùc ñònh coù khoái choaùn choã
2- xaùc ñònh vò trí, kích thöôùc, ñoä lan roäng,
baûn chaát cuûa u, aûnh höôûng caùc caáu truùc
laân caän. Töø ñoù quyeát ñònh moå hay khoâng
moå, phương phaùp moå, nguy cô khi moå.
Nhieãm truøng thaàn kinh
- aùp xe naõo, tuï muû döôùi maøng cöùng
- vieâm maøng naõo, lao maøng naõo – naõo
- nhieãm kyù sinh truøng
- nhieãm viruùt
- bieán chöùng cuûa nhieãm truøng thaàn kinh:
traøn dòch naõo thaát, vieâm naõo thaát
Dò daïng naõo baåm sinh
- traøn dòch naõo thaát
- caùc baát thöôøng veà hình thaùi, caáu truùc
naõo trong quaù trình phaùt trieån baøo thai
18/05/2013 39
XIN CẢM ƠN QUÝ ANH CHỊ ĐÃ THEO DÕI