Celik Yapilarda Kaynakli Birlesim

8/17/2019 Celik Yapilarda Kaynakli Birlesim

1/263

1. Genel Ko ullar

1.1. KapsamBu standart, çelik yap›lar›n kaynakl› birleimlerinin tasar›m›na, kaynak dikilerinin mukavemethesaplar›na, imalat ve montaj›na yönelik kurallar› kapsamaktad›r. Sözleme Belgeleri’nde(bkz. Madde 2.2.1) bu standarda uyulaca¤› belirtilmi ise, Sözleme Belgeleri’nde veya Mühendis(bkz. Madde 1.3.1) taraf›ndan özel olarak de¤itirilen veya d››nda tuttulanlar hariç olmak üzere ,bu standartta öngörülen tüm k›s›tlamalarla gerekli uyumluluk sa¤lanmal›d›r.

Aa¤›da, bu standartta yer alan bölümlerin özetleri verilmitir :

1.2. S›n›rlamalarBu standart, aa¤›daki durumlarda kullan›lamaz :

(1) Minimum akma mukavemeti 690 MPa ( = 6,90 t/cm2)’den daha yüksek olan çeliklerde(2) Et kal›nl›¤› 3 mm’den daha ince olan çelik elemanlarda(3) Bas›nçl› kaplar veya bas›nçl› boru hatlar›nda.(4) Karbon veya düük ala›ml› çeliklerin d››nda kalan esas metallerde.

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-1

Genel Koullar:Standard›n içeri¤i ve s›n›rlamalar›na ilikin temel bilgiler verilmitir.

Kaynakl› Birleimlerin Tasar›m› ve Yap›m Kurallar›:Çelik yap›larda levhalardan veyas›cak hadde ürünlerinden oluan elemanlar kullan›larak tekil edilen kaynakl› birleimlerintasar›m›na yönelik koullar› içerir.Kaynak Dikilerinin Mukavemet Hesab›:Statik veya dinamik yükler alt›nda zorlanankaynak dikilerinin mukavemetine yönelik hesap esaslar›n› içerir.‹malata Haz›rl›k : KP - Kaynak Prosedür artnamesi’nin Haz›rlanmas› veOnaylanmas›; Kaynakç› Yeterlili¤inin Onaylanmas›.Bu standarta uygun bir imalat›nyap›lmas› için gerekli KP (Kaynak Prosedür artnamesi) ve kaynak personeli (kaynakç›,kaynak operatörleri ve punta kaynakç›lar›) için yeterlilik koullar›n› içerir.‹malat : Ala›ms›z ve Düük Ala›ml› Çeliklerin Ark Kayna¤› ‹çin Tavsiyeler.Ala›ml› vedüük ala›ml› çelik yap›lar›n ark kayna¤› kullan›larak yap›lan kaynakl› birleimlerininhaz›rlanmas›, montaj› ve içiliklerine ilikin yard›mc› ve yönlendirici bilgileri içerir.Muayene: Denetçilerin sorumluluklar› ve yeterliliklerinin kabul kriterlerini, mamulkaynaklar›n›n kabul kriterlerini ve gözle muayene ve NDT - Tahribats›z Muayene (Hasars›zMuayene)’nin oluturulmas› için standart prosedürleri içerir.Mevcut Yap›lar›n Güçlendirilmesi ve Onar›m› :Bu bölümde mevcut yap›lar›ngüçlendirilmesi ve onar›m›na ilikin tasar›m kurallar›n›n yan›s›ra, bu yap›lar›n yorulmaömürlerinin art›r›lmas›, kullan›lan içilik, teknik ve kaliteyle ilgili de bilgiler verilmektedir.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.


2/263

1.3. Tan›mlamalarBu standartta kullan›lan kaynak terimleri, EN 12345 “Kaynak- Resimlerle, Kaynakl› Ba¤lant›lar (Birleimler) için Üç Dilde (multilingual) Terimler” standard›nda verilen tan›mlamalarla uyumlu

olacak ekilde yorumlanmal›d›r.‹leriki sayfalarda bu standartta kullan›lan çeitli tan›mlamalar verilmitir.

ekil 1.1’de çelik yap›larda kullan›lan çeitli birleim türleri görülmektedir.

ekil 1.2 ve ekil 1.3’de küt kaynak dikileri için a¤›z açmaya yönelik çeitli ön haz›rl›k türleritan›t›lmaktad›r. Bu ekillerdeki rakamlarla gösterilenlere kar› gelen tan›mlar s›ras›yla Tablo 1.1 veTablo 1.2’de aç›klanmaktad›r.

ekil 1.4’de k›vr›k küt kaynak dikiinde a¤›z açma ön haz›rl›¤› görülmekte ve bu ekil üzerinderakamlarla iaretlenen k›s›mlar›n aç›klamalar› Tablo 1.3’de yer almaktad›r.

ekil 1.5’de eritme tipi kaynak türleri tan›t›lmakta ve bir V-küt kaynak dikiinin yan›s›ra bir köekaynak dikiinin de enkesiti gösterilmektedir. Bu ekillerdeki ilgili k›s›mlar› tan›mlayan rakamlarakar› gelen aç›klamalar Tablo 1.4’de bulunmaktad›r.

ekil 1.6’da küt kaynak dikilerine ilikin tipik örnekler yer almaktad›r. Tam birleim nüfuziyetli(TBN) ve k›smi birleim nüfuziyetli (KBN) küt kaynak dikilerine ilikin tipik enkesitler gerek kütbirleimler, gerekse de T – birleimler için verilmitir. Rakamlarla iaretlenen k›s›mlara aittan›mlara Tablo 1.4’de yer verilmektedir.

1-2 BÖLÜM 1 İMO - 01 / 2005

A Parça üst yüzeyi

B Parça alt yüzeyi

C Levha (yan) kenar›

D Erime yüzeyi (a¤›z aç›lmam›)

E Erime yüzeyi (a¤›z aç›lm›)

F Kök yüzeyi

X Kaynak banyo altl›¤›(kaynak kar›lama parças›)

1 Levha kal›nl›¤›

3 Parça yüzey kenar›

4 Kök aral›¤›

5 Küt kaynak aral›k yüzeyinin

boyuna kenar›

6 Küt kaynak aral›k kal›nl›¤›

7 Birleim uzunlu¤u8 Kaynak a¤z›n›n boyuna üst kenar›

9 Birleim kal›nl›¤› (a¤›z yüksekli¤i)

10 Kök a¤›z yar›çap›

11 Kök aral›¤›

12 Kök al›n yüksekli¤i

14 Kök kenar yüksekli¤i

15 Kaynak a¤›z yan kenar›

16 Tek parçan›n a¤›z genili¤i17 Tek parçan›n kaynak a¤›z aç›s›

18 A¤›z derinli¤i

(kök kal›nl›¤› hariç parça kal›nl›¤›)

19 Yan kenar genili¤i/ a¤›z yan kenar

e¤ik uzunlu¤u

20 Yüzeyde a¤›z (kapak) genili¤i

21 Toplam a¤›z aç›s›

44 Kök aln›

Ref. Terim Ref. Terim

Tablo 1.1. Küt kaynakta a¤›z açma haz›rl›klar› ile ilgili tan›mlar (bkz. ekil 1.2)


3/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-3

a) Küt birleim

d) T-birleim

j) Çok parçal› birleim

i) Çapraz birleim

e) Çift T - birleim(Haçvari birleim)

b) Paralel birleim c) Bindirme birleim

ekil 1.1 Birleim türleri

f) E¤ik birleim

g) Köe birleim h) Kenar birleim


4/263


5/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-5

E Erime yüzeyi (a¤›z aç›lm›)

I Erime yüzeyi (köe dikii) (a¤›z aç›lmam›)

1 Parça kal›nl›¤›

4 Kaynak a¤z› aç›lmam› kök aral›¤›

7 Birleim uzunlu¤u

8 Boyuna a¤›z kenar›

11 Kaynak a¤z› aç›lm› kök aral›¤›

12 Kaynak a¤z› aç›lm› kök al›n genili¤i

13 Kök yüzeyinin boyuna kenar›

14 Kök yüzeyinin yan kenar›

15 Kök a¤›z yüzeyinin yan kenar›

16 A¤›z genili¤i

17 Tek levhada a¤›z aç›s›

18 A¤›z derinli¤i

20 Birleim genili¤i

21 Toplam a¤›z aç›s›


Tablo 1.2. T-birleimlerde kaynak a¤z› açma haz›rl›klar› ile ilgili tan›mlar (bkz. ekil 1.3)

D Erime yüzeyi (a¤›z aç›lmam›)

l Levha kal›nl›¤›

22 K›vr›k a¤›z uzunlu¤u23 K›vr›k aln›n boylamas›na kenar›

24 K›vr›k aln›n aral›¤›

25 K›vr›k aln›n derinli¤i

26 K›vr›k aln›n yar›çap›


Tablo 1.3 . K›vr›k küt kaynak dikii için a¤›z açma haz›rl›klar› ile ilgili tan›mlar (bkz. ekil 1.4)

ekil 1.3 T- birleimlerde küt kaynak dikileri için a¤›z açma haz›rl›k türleri

a) Küt kaynak dikii(1-dikii) için a¤›z açma haz›rl›¤›

b) Çift Y kaynak dikii (K dikii) için a¤›z açmahaz›rl›¤›


6/263

1-6 BÖLÜM 1 İMO - 01 / 2005

ekil 1.4. K›vr›k küt kaynak dikii için a¤›z açma haz›rl›¤›

1 Esas metal

2 Kaynak metali

3 Is›n›n Tesiri Alt›ndaki Bölge (ITAB)

4 Kaynak bölgesi

5 Nüfuziyet (erime derinli¤i = penetrasyon)

6 Erime hatt›

7 Kaynak diki kökü

8 Kaynak diki genili¤i

9 Diki tak›nl›¤› (a›r› kaynak metali)

10 Kenar uzunlu¤u

11 Kök tak›nl›¤› (a›r› nüfuz etmi banyo kal›nl›¤›)

12 Maksimum diki kal›nl›¤›

13 Gereken (tasar›m) diki hesap kal›nl›¤›

14 Gerçek diki kal›nl›¤›

15 Etkin diki kal›nl›¤›

16 Kaynak diki kenar aç›s›

17 Kaynak diki uzunlu¤u

18 T›rt›ll› diki yüzeyi

19 Paso geçii

20 Kök paso

21 Tek veya çok pasolu dolgu tabakalar›

22 Çok pasolu kapak tabakas›

23 Kök dolgu pasosu

24 Kar› paso (Kar› taraftaki ilk paso)

25 Kök nüfuziyeti

26 Erime bölgesi

27 Kök genili¤i


Tablo 1.4 Eritme türü kaynakl› birleimler için tan›mlar (bkz. ekil 1.5,1.6,1.7,1.8 ve 1.9)


7/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-7

a) V - (küt) kaynak dikii enkesitib) Köe kaynak dikii enkesiti

ekil 1.5 Eritme kaynak türleri

a) Bir küt kaynak dikiinin görünüü b) Tam Birleim Nüfuziyeti (TBN)(Tam nüfuziyetli küt kaynak)

c) K›smi Birleim Nüfuziyeti (KBN)(K›smi nüfuziyetli küt kaynak)

d) Bir köe birleimde Tam Birleim Nüfuziyetli (TBN)küt kaynak dikii

ekil 1.6 Küt kaynak dikileri için tipik örnekler


8/263

1-8 BÖLÜM 1 İMO - 01 / 2005

ekil 1.7. Köe kaynak dikileri için diki kal›nl›klar›

a) D›bükey köekaynak dikii

b) ‹çbükey köekaynak dikii

c) Aral›kl› köekaynak dikii

d) Farkl› kenar ölçülüköe kaynak dikii

e) K›smi birleimnüfuziyetli (KBN)köe kaynak dikii

f) Tam (derin) birleim nüfuziyetli(TBN) köe kaynak dikii

ekil 1.8. Farkl› ekilli köe kaynak dikilerinin enkesitlerine ilikin tipik örnekler


9/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-9

a) Kök al›nl› tek V - dikii b) T-birleimde yar›m -V dikii(küt kaynak dikii) (küt kaynak dikii)

c) Kök kar› pasolu V- dikii d) Çift V- dikii(küt kaynak dikii) (küt kaynak dikii)

e) Tam (derin) birleim nüfuziyetli(TBN) köe kaynak dikii

ekil 1.9. Çok pasolu eritme kaynaklar›yla ilgili tipik örnekler


10/263

1-10 BÖLÜM 1 İMO - 01 / 2005

Tablo 1.5. Birleim türleri, kaynak dikii türleri ve a¤›z açma haz›rl›klar› ile ilgili tan›mlar

ekil ve ilgili ekil no. Birleim türü Diki türü A¤›z açma haz›rl›¤›(bkz. ekil 1.1) (bkz. ekil 1.5,1.6 ve 1.8e,f) (bkz. ekil 1.2 ,1.3,1.4 ve 1.9)

T 1.5 - 01

T 1.5 - 02

T 1.5 - 03

T 1.5 - 04

T 1.5 - 05

Küt birleim

Küt birleim

1350 ≤ α ≤ 1800

Küt birleim

Küt birleim

Küt birleim

I- al›n

I- al›n(haz›rlanmam›tek V)

K›vr›k al›n

I - al›n

I- al›n

Tam birleimnüfuziyetli (TBN)küt kaynak dikii



K›smi birleimnüfuziyetli (KBN)küt kaynak dikii



11/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-11

Tablo 1.5. Birleim türleri, kaynak dikii türleri ve a¤›z açma haz›rl›klar› ile ilgili tan›mlar (devam)

T 1.5 - 06

Küt birleimKök al›nl› vekök aral›kl›Tek-V a¤›zl›


T 1.5 - 07

Küt birleimKar›lama parçal›(kaynak banyo altl›kl›)aç›k I - al›n


T 1.5 - 08

Küt birleim

Kar›lama parçal›(kaynak banyo altl›kl›)Tek V - al›n

Not: Altl›klar kal›c›veya geçiciolabilir.


T 1.5 - 09

Küt birleim Y - a¤›zl›Tam birleimnüfuziyetli (TBN)küt kaynak dikii

T 1.5 - 10

Küt birleimK›smi birleimnüfuziyetli (KBN)küt kaynak dikii

Küt birleim

T 1.5 - 11

Küt birleim Çift Y - a¤›zl›K›smi birleimnüfuziyetli (KBN)küt kaynak dikii



12/263

1-12 BÖLÜM 1 İMO - 01 / 2005


T 1.5 - 12

Küt birleim Y a¤›zl›Tam birleimnüfuziyetli (TBN)küt kaynak dikii

T 1.5 - 13

Küt birleim Çift - Y a¤›z

Çift taraftan kaynakl›tam birleimnüfuziyetli (TBN)

küt kaynak dikii

T 1.5 - 14

Küt birleim I- al›nÇift taraftan kaynakl›köe kaynak dikii

T 1.5 - 15

Küt birleim Yar›m V - a¤›zl›Tam birleimnüfuziyetli (TBN)küt kaynak dikii

T 1.5 - 16

Küt birleimYar›m-V a¤›zl›,kal›n levhada kademe-lendirme yap›laraklevhaya e¤im verilmi

Kar› pasolutam birleimnüfuziyetli (TBN)küt kaynak dikii

T 1.5 - 17

Küt birleim Yar›m - V a¤›zl›

Kar› pasoluyar›m V (küt) ve köekaynak dikilerininbirleimi



13/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-13


T 1.5 - 18

Küt birleimKök aral›kl› vekök aç›kl›kl›Yar›m-V a¤›zl›

Çift taraftan tamnüfuziyetli küt ve ikiköe kaynak dikilibirleim

T 1.5 - 19

T BirleimKök aral›kl› vekök aç›kl›kl›Yar›m - V a¤›zl›

Tam birleimnüfuziyetli(TBN) küt kaynak

dikii

T 1.5 - 20

T birleim Dik aç›l› bitiikköe a¤›zl›Tek taraftan kaynakl›köe kaynak dikii

T 1.5 - 21

T birleim Dik aç›l› bitiik a¤›zl›Çift taraftan tambirleim nüfuziyetli(TBN) köe kaynakdikii

T 1.5 - 22

T birleim Dik aç›l› bitiik a¤›zl›Çift taraftan çekilmiköe kaynak dikii

T 1.5 - 23

T birleim Çift yar›m-V a¤›zl›

Çift taraftan tam(derin) birleimnüfuziyetli (TBN)küt kaynak dikii



14/263

1-14 BÖLÜM 1 İMO - 01 / 2005


T 1.5 - 24

T birleim Çift yar›m-V a¤›zl›

Çift taraftan kaynakl›tam birleimnüfuziyetli, küt veköe kaynakdikilerinin birleimi

T 1.5 - 25

T birleim Kök al›nl›çift yar›m-V a¤›zl›

Çift taraftan kaynakl›k›smi birleimnüfuziyetli küt kaynak

dikii

T 1.5 - 26

T birleim

450 ≤ α ≤ 900

Yar›m-V a¤›zl›Tam birleimnüfuziyetli (TBN)küt kaynak dikii

T 1.5 - 27

T birleim Dik aç›l› bitiik a¤›zl›Küt kaynak dikii

T 1.5 - 28

Çift T - birleim(Haçvari birleim) Çift yar›m-V a¤›zl›

(Çift taraftankaynakl›, tambirleim nüfuziyetli)çift yar›m V(küt kaynak)

dikileri

T 1.5 - 29

Çift T - birleim(Haçvari birleim) Dik aç›l› bitiik a¤›zl›

Dört taraftan çekilmiköe kaynak dikileri


50 ≤ α ≤ 450


15/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-15


T 1.5 - 30

Bindirme birleim Dik aç›l› bitiik a¤›zl›Köe kaynak dikii

T 1.5 - 31

Bindirme veyaparalel birleim Bir levhada delik

Delik kayna¤›(Tapa kayna¤›)

T 1.5 - 32

Bindirme veyaparalel birleim Bir levhada delik

Çepeçevre köekaynak dikii

T 1.5 - 33

Bindirme veyaparalel birleim YokEritme nokta kayna¤›

T 1.5 - 34

D› köe birleim Yar›m-V a¤›zl›Tam birleimnüfuziyetli (TBN)yar›m V –dikii(küt kaynak dikii)

T 1.5 - 35

D› köe birleim Dik aç›l› bitiik a¤›zl›D› köe kaynak dikii


300 ≤ α ≤ 1350

00 ≤ α ≤ 50


16/263

1-16 BÖLÜM 1 İMO - 01 / 2005


T 1.5 - 36

D› köe birleim Dik aç›l› bitiik a¤›zl›

Tam birleimnüfuziyetli(TBN) çift tarafl›köe kaynak dikii

T 1.5 - 37

D› köe birleim K›smen üstüste binmi,dik aç›l› bitiik a¤›zl›

T 1.5 - 38

Kenar birleim Dik aç›l› bitiik a¤›zl›Ön köe kaynak dikii

K›smi birleimnüfuziyetli (KBN)çift tarafl› köe kaynak

dikii

1.3.1. Mühendis“Mühendis”, bu standard›n kapsam› içindeki tüm konularda müteri ad›na veya ç›kar›na görevlendi-rilmi olan bir kimse olarak tan›mlanmal›d›r.

1.3.2. Sözleme Sorumlusu “Müteahhit” (Yüklenici)“Müteahhit”, bu standard›n içeri¤iyle uyumlu olarak imalattan, montajdan veya kaynaktan sorumlubir irketi veya irketi temsil eden bir kiiyi tan›mlamal›d›r.

1.3.3. Denetçiler1.3.3.1. Müteahhit’in Denetçisi“Müteahhit’in Denetçisi”, bu standard›n kapsam› içinde veya Sözleme Belgeleri (bkz. Madde 2.2.1)

içinde yer alan kalite ile ilgili tüm konulara ve denetimlere yönelik olarak Müteahhit için veyaMüteahhit ç›kar›na çal›an tam sorumlu kiiyi tan›mlamal›d›r.

1.4. Sorumluluklar

1.4.1. Mühendis’in Sorumluluklar›Mühendis, bu standartla uyumlu olarak imal edilen mamulleri veya mamul gruplar›n›n yönetimin-den ve Sözleme Belgeleri’nin gelitirilmesinden sorumlu olmal›d›r.

Mühendis, belirli bir yap›n›n özel koullar›n› sa¤lamak üzere, bu standard›n öngördü¤ü koullara

baz› ekleme ve/veya ç›karmalar yapabilir veya baz›lar›n› ise de¤itirebilir. Bu standard›n öngördü-¤ü koullar›n de¤itirilmesine yönelik tüm yeni veya ek koullar›n, Sözleme Belgeleri’nde


00 ≤ α ≤ 300


17/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 1 1-17

(bkz. Madde 2.2.1) gösterilmesi gerekir.

Mühendis Sözleme Belgeleri’nde, gerekliyse ve uygulanabiliyorsa aa¤›daki bilgileri belirlemelive vermelidir.

(1) Standard›n, sadece Mühendis taraf›ndan belirlendi¤i takdirde uygulanabilen koullar›n›.

(2) Bu standartta özel olarak belirtilmemi olan tüm ilave NDT – tahribats›z (hasars›z)muayene testlerini.

(3) Yap›n›n hangi tip yüklere (statik ve/veya dinamik) maruz oldu¤unu.

(4) Bu standartta belirtilmemi olan tüm ek koullar›n›.

1.4.2. Sözleme Sorumlusu’nun (Müteahhit’in) Sorumluluklar›

Müteahhit, KP Kaynak Prosedür artnamesi’ nden, kaynak personelinin yeterlili¤inden, imalatç›-n›n denetiminden ve bu standard›n ve Sözleme Belgeleri’nin öngördü¤ü koullarla uyumlu ilerinyap›lmas›ndan sorumlu olmal›d›r.

1.4.3. Denetçi’nin Sorumluluklar›Denetçi, Sözleme Sorumlusu (Müteahhit) taraf›ndan atanmal› ve malzeme ve içili¤in denetimi,Sözleme Belgeleri’ nde yer alan koullar›n sa¤lamas› için gerekli ekilde çal›t›r›lmal›d›r.

1.5. Onay‹malat s›ras›nda onaylanmas› gereken tüm referanslar›n Mühendis taraf›ndan onaylanaca¤› kabuledilmelidir.

1.6. Kaynak SembolleriKaynak sembolleri, EN 22553’ün en son yay›m›nda gösterilen ekilde olmal›d›r. Öngörülen özelkoullar, düzenlenen not ve çizilen detaylarla tam olarak aç›klanmal›d›r (bkz. Madde 3.6).

1.7. Güvenlik ÖnlemleriBu teknik belge, kaynak ilemi s›ras›nda oluan tehlikelerin ve içi sa¤l›¤›na yönelik olarakoluabilecek tehditlerin tümünü içermez.

Uygun güvenlik ve sa¤l›k önlemlerinin al›nmas›, Müteahhit’in sorumlulu¤u alt›ndad›r. Müteahhit,bu standard› uygulamadan önce, standartta belirtilen tüm resmi s›n›rlamalar›n imalat s›ras›ndauygulanabilirli¤ini tespit etmelidir.

1.8. Standart Ölçü BirimleriBu standartta Uluslararas› Birim Sistemi (SI) kullan›r. Bunun yan›s›ra, bu birimlerin yan›nda veparantez içinde Metrik Sistem’de olan kar›l›klar› da verilmitir.


18/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-1

2. Kaynaklı Birleşimlerin Tasarımı ve Yapım Kuralları

Bu bölüm, çelik yap›larda tekil edilen kaynakl› birleimlerin tasar›m›na yönelik koullar› içerir.Bu bölüm aa¤›daki gibi üç k›sma ayr›lm›t›r :

KISIM A – Kaynakl› Birleimlerin Tasar›m› için Ortak Koullar KISIM B – S›cak Hadde Ürünlerinin (Borular Hariç) Kaynakl› Birleimlerinin Tasar›m› ‹çin Özel

Koullar (Statik ve Dinamik Yüklerle Zorlanan)KISIM C – S›cak Hadde Ürünlerinin (Borular Hariç) Kaynakl› Birleimlerinin Tasar›m› ‹çin Özel

Koullar (Tekrarl› Yükler)

KISIM – AKaynakl› Birleimlerin Tasar›m› ‹çin Ortak Koullar

2.1. K›s›m A’n›n Kapsam›Bu k›s›m, yükleme tipinden ba¤›ms›z olarak tüm kaynakl› birleimlere uygulanabilen koullar›içerir.

2.2. Sözleme Planlar› ve Özellikleri2.2.1. Sözleme BelgeleriKaynak Plan› ve ‹malat Resimleriburadan itibarenSözleme Belgeleriolarak adland›r›lacakt›r.Sözleme Belgeleri’ nde yer alan planlar ve öngörülen koullar›nda; esas metalin özellikleri,yerleimi veya konumu, tipi, boyutu ve imalat s›ras›nda çekilecek tüm kaynak dikileri ve buna aitçizimler ve uzant›lar›n gösterimi ve ayr›ca bu belgede belirtilenlerle ilgili her bilgi, eksiksiz ve tamolarak yer almal› ve aç›kça gösterilmelidir.

E¤er Mühendis, antiyede (sahada) yap›lmas› gereken özel kaynaklar öngörmüse, bunlar daSözleme Belgeleri’ nde gösterilmelidir.

Buradan itibaren “Atölye Çizimleri” olarak adland›r›lacak olan imalat resimleri ve montaja yönelikçizimler, “Atölye Kaynaklar›” ve “antiye (Saha) Kaynaklar›” olmak üzere, birbirinden farkl› veaç›kça ayr›lm› olarak Sözleme Belgeleri’ nde yer almal›d›r.

2.2.2. Çentik Tokluklar›’na ‹likin KoullarE¤er kaynakl› birleimlerin “çentik tokluklar›” ile ilgili de¤erler gerekliyse, kullan›lacak ilave me-tale (elektrod) kar› gelen test s›cakl›¤› ile minimum absorbe edilecek enerji Mühendis taraf›ndan be-lirlenmeli veya KP – Kaynak Prosedür artnamesi’nin (bkz. Bölüm 4) ancakCVN - Charpy V -Çentik Darbe Testleri (bkz. Madde 4.7.5.2) ile onaylanaca¤› belirtilmelidir. E¤er KP’ler CVN -testleriyle onaylanacak ise, minimum absorbe edilecek enerji, test s›cakl›¤› ve CVN - testininkaynak metalinde mi; yoksa hemITAB (Is› Tesiri Alt›ndakiBölge), hem de kaynak metalinde miyap›laca¤›, Mühendis taraf›ndan belirtilmelidir.


19/263

2-2 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

2.2.3. Özel Kaynaklara ‹likin KoullarE¤er birleimlerin veya birleim gruplar›n›n oluturulmas›nda özel bir montaj s›ras›, kaynak s›ras›,kaynak tekni¤i veya di¤er özel önlemler gerekiyor ise, bunlar Mühendis taraf›ndan Sözleme Belge-leri’nde yer almal› veya Sözleme Sorumlusu (Müteahhit) taraf›ndan Atölye Çizimleri’ndegösterilmelidir.

2.2.4. Kaynak Dikii Hesap Kal›nl›¤› ve Hesap Uzunlu¤uSözleme Belgeleri’nde yer alan Atölye Çizimleri’nde, her bir kaynak dikiininkaynak hesapuzunlu¤u gösterilmelidir.

KBN (K›smi Birleim Nüfuziyeti) için küt kaynak dikilerinde gerekli kaynak kal›nl›¤› belirtilmelidir.

Köe kaynak dikilerinde ve e¤imli T- birleimlerde aa¤›daki bilgilerin Sözleme Belgeleri’nde yer almas›n›n sa¤lanmas› gerekir:

(1) Birleen yüzeyler aras›ndaki aç›n›n 80° ila 100° aras›nda olmas› halinde, parçalar› birletir-mek amac›yla çekilecekköe kaynak dikilerinin diki kenar boyutu (bkz. ekil 1.9 - 10numara) Sözleme Belgeleri’nde yer alan Atölye Çizimleri’nde gösterilmelidir.

(2) Birleen yüzeyler aras›ndaki aç›n›n 80°’den küçük veya 100°’den büyük olmas› halinde,parçalar aras›nda çekilecekköe kaynak dikilerinin diki hesap kal›nl›¤› , (bkz.Madde 2.3.2.5 ve ekil 1.7 ve 1.8’de iaret edilen 13 numara) Sözleme Belgeleri’nde yeralan Atölye Çizimleri’nde gösterilmelidir.

2.2.5. Atölye ÇizimleriAtölye Çizimleri, kaynak a¤z› aç›larak oluturulan küt kaynakl› birleimlere ait birleim detaylar›n›ve bunlar› oluturmak için gerekli esas metal haz›rl›¤›n›, gerekli kaynak sembollerini, gösterimleri-

ni ve eskizlerini içermelidir. Bunun yan›s›ra kaynaklama ilemi s›ras›nda kullan›lan kar›lamaparçalar›n›n (çelik banyo altl›klar›n›n) hem genilikleri, hem de kal›nl›klar› bu çizimlerdebelirtilmeli veya gösterilmelidir.

2.2.5.1. KBN (K›smi Birleim Nüfuziyetli) Küt Kaynak DikileriAtölye Çizimleri’nde kullan›lacak kaynak yöntemi ve kaynak pozisyonu için gereken küt kaynak diki-i kal›nl›¤›’na ulamak için gerekli kaynak a¤›z yüksekli¤i (bkz. ekil 1.2 - 9 numara) gösterilmelidir.

2.2.5.2. Köe Kaynak Dikileri ve E¤imli T - Birleimlerdeki Kaynak DikileriAtölye Çizimleri’nde aa¤›daki bilgiler verilmi olmal›d›r :

(1) Birleen yüzeyler aras›ndaki aç› 80° ila 100° aras›nda olmas› durumunda, parçalar› birleti-ren köe kaynak dikilerinin kenar boyutu (bkz. ekil 1.9 - 10 numara), Sözleme Belgele-ri’nde yer alan Atölye Çizimleri’nde aç›kça gösterilmelidir.

(2) Birleen yüzeyler aras›ndaki aç›n›n 80°’den küçük veya 100°’den büyük olmas› durumun-da, parçalar aras›nda çekilenköe kaynak dikileri için diki hesap kal›nl›¤› (bkz.Madde 2.3.2.5 ve ekil 1.7 ve 1.8’de 13 numara) belirlenmeli ve Sözleme Belgeleri’nde yer alan Atölye Çizimleri’nde aç›kça gösterilmelidir.

2.2.5.3. Özel Kaynak A¤›z Detaylar›Gerekti¤inde, özel kaynak a¤›z detaylar›n›n Sözleme Belgeleri’nde verilmeleri gerekir.

2.2.5.4. Kaynak Özel Muayene Koullar›Çekilen kaynak dikileri için öngörülen özel kaynak muayene koullar›n›n herbiri, SözlemeBelgeleri’nde belirtilmelidir.


20/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-3

2.3. Kaynak Dikii Hesap Alan›2.3.1. Kaynak A¤z› Aç›lm› Küt Kaynak Dikileri2.3.1.1. Küt Kaynak Dikii Hesap Uzunlu¤u

Kaynak a¤z› aç›lm› herhangi birküt kaynak dikiinin maksimum hesap uzunlu¤u , kaynak dikiinindo¤rultusundan ba¤›ms›z olarak dikie etkiyen çekme veya bas›nç gerilmelerinin yönüne dik olarak,birletirilen parçan›n genili¤i kadar olmal›d›r.

Kayma gerilmesi aktaranküt kaynak dikilerinde hesap uzunlu¤u , imalat resimlerinde belirtilenuzunluktur.

2.3.1.2. TBN - Kaynak A¤z› Aç›lm› Küt Kaynak Dikilerinde Diki Hesap Kal›nl›¤›TBN bir küt kaynak dikiinde kaynak dikii hesap kal›nl›¤› , birletirilen parçalardan daha inceolan›n›n kal›nl›¤›na eit olarak al›nmal›d›r (ayr›ca bkz. Tablo 3.1).

Kaynak takviyesi için mukavemet hesaplamalar›nda etkin alandaki bir art›tan kaç›n›lmas› gerekir.Kaynak enkesitinde tama/d›bükeylik (bkz. ekil 1.5 – 9 numara) olmas› durumunda, boyutland›r-ma hesaplar› s›ras›ndakaynak hesap alan› ’nda bir art› yap›lmas›ndan kaç›n›lmas› gerekir.

2.3.1.3. KBN - Kaynak A¤z› Aç›lm› Küt Kaynak Dikilerinde Maksimum Diki Kal›nl›¤›KP – Kaynak Prosedür artnamesi Bölüm 3’le uyumlu olarak onaylanmad›¤› takdirde, KBN - kütkaynak dikileri kal›nl›¤›,a¤›z yüksekli¤i ’ne (bkz. ekil 1.2’de tan›mlanan 9 numara) eit veyaondan büyük olmal›d›r.

2.3.1.4. Kaynak A¤z› Aç›lm› Küt Kaynak Dikiinin Hesap Alan›Kaynak a¤z› aç›lm› birküt kaynak dikiinin hesap alan› , kaynak hesap uzunlu¤u ’nun kaynakhesap kal›nl›¤› ile çarp›m›na eittir.

2.3.2. Köe Kaynak Dikileri2.3.2.1. Köe Kaynak Dikiinin Hesap Uzunlu¤uBir köe kaynak dikiinin hesap uzunlu¤u , kaynak dikiine ait kök çizgisinin geometrik boyundandiki hesap kal›nl›¤› kadar uzunluktakikrater kay›plar› ’n›n, kaynak dikii balang›c› ve bitimi içinç›kar›lmas› ile bulunur.

2.3.2.2. Köe Kaynak Dikiinin Minimum Uzunlu¤uBir köe kaynak dikiinin minimum uzunlu¤u,diki hesap kal›nl›¤› ’n›n en az 15 (onbe) kat›kadar olmal›d›r.

2.3.2.3. Süreksiz Köe Kaynak Dikileri (Metot Kaynaklar›) - Minimum UzunlukSüreksiz (kesintili) çekilen bir köe kaynak dikiinin (metot kayna¤›n›n) herbir parças›n›n minimumuzunlu¤u,38 mm olmal›d›r.

2.3.2.4. Maksimum Köe Kaynak Dikii Hesap Uzunlu¤u Köe kaynak dikii hesap kal›nl›¤› ’n›n 100 (yüz) kat›na eit veya daha az uzunlu¤a sahip, kaynakdikii ucundan etkiyen kuvvetlere maruz köe kaynak dikilerinin boyutland›rma hesaplar›ndagözönüne al›nacak kaynak dikii hesap uzunlu¤u , kaynak dikiinin imalat resimlerinde


21/263

2-4 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

(bkz. Madde 2.2.1 - Atölye Çizimleri) görünengeometrik uzunlu¤u ’ndan,diki hesap kal›nl›¤› kadar uzunluktakikrater kay›plar› ’n›n, kaynak dikii balang›c› ve bitimi için ç›kar›lmas›na kar› gelen bir uzunlu¤a eit olmas›na izin verilir.

Kaynak dikii ucundan etkiyen yüklere maruz bir köe kaynak dikiinde e¤erköe kaynak dikiiuzunlu¤u, kaynak dikii hesap kal›nl›¤›n›n 100(yüz) kat›ndan büyük, fakat300(üçyüz) kat›ndan da-ha küçük veya eit ise,köe kaynak dikii hesap uzunlu¤u aa¤›da (2.1) numaral› ifade ile hesapla-nacak olan ß - katsay›s›yla çarp›larak küçültülebilir. Bu katsay› birden (1.0) büyük olamaz.

Burada:ß : Küçültme katsay›s›n›

L : Kaynak dikii ucundan etkiyen kuvvete maruz köe kaynak dikiinin gerçek(geometrik) uzunlu¤unu [mm]a : Köe kaynak dikii hesap kal›nl›¤›n› [mm].

ifade etmektedir.

E¤er köe kaynak dikii uzunlu¤u , diki hesap kal›nl›¤› ’n›n 300 (üçyüz) kat›n› aarsa,köe kaynak dikii hesap uzunlu¤u olarakdiki hesap kal›nl›¤› ’n›n230(ikiyüzotuz) kat›, boyutland›rma hesapla-r›nda gözönüne al›nmal›d›r.

2.3.2.5. Köe Kaynak Dikii Hesap Kal›nl›¤›n›n Saptanmas›Aralar›ndaki birleim aç›s› 80° ila 100° aras›nda de¤ien parçalar aras›nda çekilen gömülü köekaynak dikileri içindiki hesap kal›nl›¤› a , üçgen eklindeki kaynak dikiinin birleim kökündendiki yüzeyine çizilen diyagonalin en k›sa mesafesi; di¤er bir deyimle köe kaynak dikii içine çizi-lebilen en büyük ikizkenar üçgenin yüksekli¤i olarak al›nmal›d›r.

Gerek 60° ve 80° aras›ndaki dar aç›l› köe kaynak dikileri için, gerekse de 100°’den büyük geniaç›l› köe kaynak dikileri için ise özel diki hesap kal›nl›klar›n›n sa¤lanmas› için gerekenkaynak kenar boyutu (bkz. ekil 1.5b ve 1.9’da 10 numara), geometri göz önüne al›narak hesaplanmal›d›r (bkz. ekil 2.1).

Aralar›ndaki birleim aç›s› 60° ve 30° aras›nda kalan dar aç›l› köe kaynak dikileri içinkaynakkenar boyutu , kullan›lan kaynak yöntemi için gerekli dar aç›l› kök pasosunda, sa¤lam kaynak

ekil 2.1. Köe kaynak dikii hesap kal›nl›¤›

(2.1)


22/263

metalinin y›¤›l›p y›¤›lmad›¤›na ilikin belirsizli¤i hesaba katacak ekilde, Z - kay›p boyutu kadarartt›r›lmal›d›r (bkz. Tablo 2.1).

2.3.2.6. Takviye Olarak Çekilen Köe Kaynak Dikileri

KBN bir küt kaynak dikiinin bir köe kaynak dikii ile takviye edilmesi sonucunda oluan kaynakdikiinde (bkz. Tablo 1.5 – ekil T1.5 - 17)diki hesap kal›nl›¤› , böyle bir azaltmay› gerektiren her-hangi bir a¤›z detay› için birleim kökünden kaynak yüzeyine köegensel ölçülen en k›sa mesafeden(bkz. ekil 2.1), 3 mm ç›kar›larak bulunmal›d›r.

2.3.2.7. Minimum Köe Kaynak Dikii Hesap Kal›nl›¤›Köe kaynak dikiinin minimum kal›nl›¤›,

a) etkiyen yükü aktarmada yeterli olan kaynak kal›nl›¤›ndan veb) Madde 5.2.3.’de verilen köe kaynak dikii kal›nl›¤›ndan

büyük olmal›d›r.

2.3.2.8. Bindirme Birleimlerde Köe Kaynak Dikii Maksimum Hesap Kal›nl›¤›Bindirme birleimlerde (bkz. ekil 1.1c) esas metalin kenarlar› boyunca oluturulanköe kaynakdikilerinin maksimum hesap kal›nl›¤› aa¤›daki gibi olmal›d›r (ayr›ca bkz. Tablo 3.1):

(1) Et kal›nl›¤› 6 mm’den daha ince olan metaller içinköe kaynak dikiinin kenar boyutu , esasmetalin kal›nl›¤› kadar olmal›d›r. (bkz. ekil 2.2a)

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-5

(a) Esas metal 6 mm’den ince (b) Esas metal 6 mm’den daha kal›n

ekil 2.2. Bindirme birleimlerde kenarlar boyunca maksimum köe kaynak dikii kal›nl›¤›

Dihedral aç›s›ψ

60° > ψ > 45°

45° > ψ > 30 °

Kaynak pozisyonu *(PA veya PE) Kaynak pozisyonu* (PB veya PF)

Z (mm) Z (mm)

3 3

6

*) bkz. Bölüm 4 – Madde 4.9.6

6

Tablo 2.1. Z kay›p katsay›s› (s›cak hadde ürünleri için)


23/263

2-6 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

(2) Genelde Atölye Çizimleri’ndeköe kaynak dikii kenar boyutu , esas metal kal›nl›¤›na eitolmal›d›r. Lakin et kal›nl›klar›6 mm’den daha kal›n olan metal mamüller içinköe kaynakdikilerinin kenar boyutu , esas metalin kal›nl›¤›ndan2 mm daha az olmal›d›r (bkz.ekil 2.2b). Öte yandan, e¤er kaynaklanm› halde gerekliköe kaynak hesap kal›nl›¤› kesinolarak sa¤lanm›sa, esas metal kenar› ile köe kaynak dikii kenar› aras›ndaki mesafe2 mm’den daha k›sa olabilir.

2.3.2.9. Köe Kaynak Dikiinin Hesap Alan›Boyutland›rma hesaplar›nda gözönüne al›nacak birköe kaynak dikiinin hesap alan›, kaynak dikiihesap uzunlu¤u (ayr›ca bkz. Tablo 3.2) ilediki hesap kal›nl›¤› ’ n›n (ayr›ca bkz. Tablo 3.1)çarp›lmas›yla bulunan aland›r (bkz. Bölüm 3 “ Kaynak Dikilerinin Mukavemet Hesab› ”).

2.3.3. E¤ik T-Birleimler

Birletirilen parçalar aras›ndaki aç› 100°’den büyük veya 80°’den küçük olan T-Birleimler,“ E¤ik T-Birleimler ” olarak adland›r›l›r. Bu tip birleimlerle ilgili özel isteklerin Sözleme Belgele-ri’nde belirtilmesi gerekir.


24/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-7

KISIM - BS›cak Hadde Ürünlerinin(Borular Hariç)

Kaynakl› Birleimlerinin Tasar›m› ‹çin Özel Koullar(Statik veya Dinamik Zorlanan)

2.4. GenelK›s›m A’da verilenlerle birlikte K›s›m B’ de yer alan özel koullar, statik yüklemeye maruz s›cakhadde mamüllerinden tekil edilen kaynakl› birleimlerin tümüne uygulan›r. Ayr›ca, K›s›m C’debelirtilenler hariç olmak üzere, K›s›m A ve bunun yan›s›ra K›s›m B’de yer alan tüm koullar,dinamik yüklemeye maruz s›cak hadde ürünleri kullan›larak tekil edilen kaynakl› birleimlere deuygulan›r.

2.5. Gerilmeler2.5.1. Hesaplanan GerilmeEtkiyen yük alt›ndaemniyet gerilmeleri ile k›yaslanacak olan hesaplanan gerilmeler, kaynakl›

birleimlerinin tasar›m› için bu standartta belirtilen minimum mukavemete kar› gelen koullardikkate al›narak elde edilen gerilmeler veya uygun analizlerle saptanan nominal (anma) gerilmelerolmal›d›r.

2.5.2. Eksantrisite Durumunda Hesaplanan GerilmeE¤er uygulanan yük alt›nda birletirilen parçalarda veya çekilen kaynak dikiinde dikiin konumu,boyutlar› ve türü nedeniyle ortaya ç›kan bir eksantrisite varsa, kaynakl› birleimlerinin boyutland›-r›lmas›ndaemniyet gerilmeleri ile k›yaslanacak olan hesaplanan gerilmeler, oluan bu eksantrisiteyigözönüne almal›d›r.

2.5.3. Esas Metal Emniyet GerilmeleriEtkiyen yükler alt›nda hesaplanan esas metal gerilmesi, ‹MO - 02 / 2006’da (“Çelik Yap›lar›n Emniyet Gerilmesi Esas›na Göre Hesab› ”) verilen esas metale kar› gelenemniyet gerilmeside¤erini amamal›d›r.

2.5.4. Kaynak Emniyet GerilmeleriKaynakl› birleimlerde kaynak dikii hesap alan› gözönüne al›narak hesaplanan gerilme,Tablo 2.2’de verilenkaynak emniyet gerilmesi de¤erini amamal›d›r.

2.5.4.1. Köe Kaynak Dikilerinde Hesaplanan GerilmeDo¤rultusu ne olursa olsun uygulanan yük alt›nda köe kaynak dikilerinde hesaplanan gerilme,kaynak hesap alan›na etkiyenkayma gerilmesi olarak kabul edilerek gözönüne al›nmal›d›r.


25/263

2-8 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

Etkiyen Kuvvet Kaynak Emniyet GerilmeleriGereken ‹lave Metal

(Elektrod) Mukavemet

SeviyesiTBN (Tam Birleim Nüfuziyetli) Kaynak A¤z› Aç›lm› Küt Kaynak Dikileri

Küt kaynak dikii hesap alan›nadik etkiyençekme 1)

Küt kaynak dikii hesap alan›nadik etkiyenbas›nç

Küt kaynak dikii eksenine paraleletkiyençekme veyabas›nç

Küt kaynak dikii hesap alan› üzerindekayma

{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›r-ma çekme mukavemeti x 0,30 }

Ek Koul: Esas metal üzerindeki kayma gerilmesi,aa¤›daki ifadeden elde edilen de¤eri amamal›d›r:

{esas metalin akma mukavemeti x 0,40}

Esas metalle ayn›2) Uygun ilave metal2)

kullan›lmal›d›r.

Uygun ilave metalle2) ayn›veyadaha düük mukavemetseviyesinde olan ilavemetal (elektrod malzemesi)kullan›labilir.

Esas metalle ayn›2)

Esas metalle ayn›2)

KBN (K›smi Birleim Nüfuziyetli) Kaynak A¤z› Aç›lm› Küt Kaynak DikileriKüt kaynak dikii hesap alan›nadik çekme

Temasla yük aktaracak ekilde tasarla-nan birleimlerdeki küt kaynak dikii

hesap alan›na dikbas›nç

{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›rmaçekme mukavemeti x 0,90}

Ek Koul : Aa¤›daki ifadeden elde edilen de¤era›lmamal›d›r:

{Birletirilen esas metalin akma mukavemeti x 0,90}

{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›rmaçekme mukavemeti x 0,30}

Ek Koul : Esas metal üzerindeki kayma gerilmesi,{esas metalin akma mukavemeti x 0,40}

de¤erini amamal›d›r.

Küt kaynak dikii eksenine paralelçekmeveya bas›nç

Küt kaynak dikii eksenineparalelkayma

{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›r-ma çekme mukavemeti x 0,75}

Birletirilen esas metal ile ayn›2)



Köe Kaynak DikileriKaynak dikii hesap alan› üzerindekayma; do¤rultusu ne olursa olsunçekme ve bas›nç*) ve k›yaslamagerilmesi σ v*) bkz. Madde 2.5.4.1

Kaynak eksenine paralelçekmevebas›nç Birletirilen esas metalle ayn›

2)


Ek Koul : Esas metal net kesit alan›na etkiyenkayma gerilmesi, aa¤›daki de¤eri amamal›d›r :

{esas metalin akma mukavemeti x 0,40}


1)

Kaynak hesap alan› tan›m› için Bölüm 2.3’e bak›n›z.2) Esas metale uygun ilave metal (elektrod malzemesi) için EK 3’de verilen Tablo E3.5’e bak›n›z.

Tablo 2.2 Kaynak Emniyet Gerilmeleri

Temasla yük aktaracak ekilde tasarlan-mayan birleimlerdeki küt kaynak dikiihesap alan›na dik bas›nç


26/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-9

2.6. Birleim ekli ve Detaylar›2.6.1. Genel KabullerÇelik yap›da kaynakl› birleimler, genel mevcut standartlar›n mukavemet, rijitlik ve ekil de¤itir-meye ilikin öngördü¤ü koullar› yerine getirecek ekilde tasarlanmal›d›r.

2.6.2. Bas›nç Elemanlar›n›n Birleimleri ve Ekleri2.6.2.1. Temasla Yük Aktaran Birleimler ve EklerSözleme Belgeleri’nde aksi belirtilmedikçe, temasla yük aktaracak ekilde tekil edilmi birleimler veya ekler, birleime giren parçalar› mevcut konumlar›nda tutacak ekilde yeterli köe kaynak diki-leri veya kaynak a¤z› aç›lm› KBN küt kaynak dikileri kullan›larak boyutland›r›lmal›d›r. Kolonlar›nd››nda kalan di¤er bas›nç elemanlar›n›n eklerinde veya kaynakl› birleimlerinde temasla yükün

aktar›ld›¤› yerler, birleimde yer alan tüm parçalar› hizalar›nda tutacak ekilde tasarlanmal› ve elema-na etkiyen kuvvetin% 50’sini kar›lamal›d›r. Tablo 3.4’teki koullar uygulanmal›d›r.

2.6.2.2. Temasla Yük Akataracak ekilde Düzenlenmemi Birleimler ve EklerTemasla yük aktaracak ekilde düzenlenmemi kolon veya di¤er bas›nç elemanlar›n›n kaynakl›birleimlerinde ve kolon eklerinde çekilen TBN küt kaynak dikileri, s›n›rland›r›c› ek koullarolmad›¤› sürece, Sözleme Belgeleri’nde veya yürürlükte olan standartta belirtilen ekilde birleimeetkiyen kuvveti elemanlara emniyetli bir ekilde aktaracak ekilde tasarlanmal›d›r. Tablo 3.4’dekikoullar uygulanmal›d›r.

2.6.2.3. Taban Levhas› BirleimiKolonlar›n ve di¤er bas›nç elemanlar›n›n taban levhas›na birleimi, elemanlar› güvenli ekildeyerinde tutmaya yeterli olmal›d›r.

2.6.3. Esas Metalin Kal›nl›k Boyunca YüklenmesiÖzellikle bran eleman›n›n esas metal kal›nl›¤› veya gerekli kaynak boyutu 20 mm oldu¤u zaman,birletirilen parçan›n yüzeyine dik gerilmeyi iletmek amac›yla tekil edilen T ve köe birleimlerintasar›m›nda, esas metal seçimine ve birleim detaylar›na özel önem verilmelidir. Kal›nl›k boyuncailetilen gerilmeye maruz esas metal üzerinde oluan gerilme yo¤unlu¤unu en aza indirecek uygunkaynakl› birleim detaylar›, uygulanabildi¤i her yerde kullan›lmal›d›r. Hesaplanan gerilmeyi iletmek

için gerekli olandan daha büyük kaynak boyutlar›ndan kaç›n›lmal›d›r.

2.6.4. Farkl› Kaynak Dikilerinin Birlikte Çal›mas›Burada verilenler d››nda, farkl› türden kaynaklar (küt kaynak, köe kaynak) bir birleimde etkiyenyükü birlikte aktarmak durumundaysa,birleimin yük ta›ma kapasitesi uygulanan yük do¤rultusu-na göre saptanan farkl› türden kaynak dikilerinin herbirinin tek tek yük ta›ma kapasitelerinintoplam› olarak hesaplanmal›d›r.

Ayn› birleimde yer alan farkl› türden kaynak dikilerinin tek tek yük ta›ma kapasitelerini toplamayöntemi, KBN küt kaynak dikilerinin köe kaynak dikileri ile takviye edilmesi durumundauygulanamaz.


27/263

2-10 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

2.6.5. Köe ve T - Birleimlerde Yüzey KontürlemesiKaynak dikii yüzeyini kontürlemek veya 90° köelerdeki gerilme y›¤›lmalar›n› azaltmak amac›yla,köe ve T- birleimlerinde KBN ve TBN küt kaynak dikileri üzerine köe kaynak dikileriuygulanabilir.

Statik yüklere maruz birleimlerde, bu tip yüzey kontürlemesi kullan›laca¤› zaman gerekli kütkaynak dikii hesap kal›nl›¤›8mm’den daha büyük olmamal›d›r.

2.6.6. Kaynak Ulama DelikleriKaynak ulama deliklerinin aç›lmas› gerekti¤inde, bunlar kaynak dikii üzerine kaynak metaliniuygun bir ekilde y›¤acak ekilde boyutland›r›lmal›d›r. ekil 2.3’de ulama deli¤i için verilen ekil-ler ve boyut koullar› uygulanmal›d›r. Proje mühendisi minimum gerekli alan›n, birletirilen esasmetalde kalan maksimum net alan› etkileyebilece¤ini gözönünde bulundurmal›d›r.

2.6.7. Bir Birleimde Yer Alan Bulon (C›vata), Perçin ve Kaynak DikileriBir birleimde perçinler ve normal bulonlar, kaynak dikileri ile birlikte yük aktar›yor kabul edilemez.

Ancak, yüksek mukavemetli bulonlar kullan›larak sürtünmeyle yük akatacak ekilde tekil edilenbirleimlerde, yüksek mukavemetli bulonlar›n birleime monte edilmesinden sonra kaynak dikile-rinin çekilmesi kouluyla, bu her iki farkl› türden birleim araçlar› ayn› birleimde kullan›labilir vebirlikte yük aktarabilir.

ekil 2.3. Kaynak ulama delikleri

Kar›lama parças› (altl›k)

(kullan›lm›sa)

Yuvarlak tekil veyakaynak a¤›zl› tekil

E¤imli olmas› gerekmez.Çentik etkisinden kaç›n›lmal›d›r.

Delik matkaplaönceden aç›lm›

E¤im aç›s›kritik de¤il

Köe kaynakl› tekil

Kar›lama parças› (altl›k)

(kullan›lm›sa)


28/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-11

2.7. Birleim ekli ve Detaylar› – Kaynak A¤z› Aç›lm› Küt Kaynakl›Birleimler

2.7.1. Kal›nl›k ve Genilikteki GeçilerFarkl› kal›nl›k veya genilikteki veya hem farkl› kal›nl›k, hem de farkl› genilikteki, bunun yan›s›raeksenleri de hizalanm› ve çekme emniyet gerilmesinin üçte birinden daha büyük çekme gerilmesinemaruz elemanlar aras›nda tekil edilen çekmeye çal›an küt kaynakl› birleimlerde bir elemandandi¤er farkl› kal›nl›kta veya genilikteki elemana geçi bölgesinde verilecek e¤im, (1 : 2,5) oran›n›amayacak ekilde yap›lmal›d›r (kal›nl›klar için bkz. ekil 2.4 ve genilikler için bkz. ekil 2.5).

ekil 2.4. Farkl› kal›nl›ktaki parçalar aras›nda tekil edilen küt kaynakl› birleimlerde geçilerin düzenlenmesi

ekil 2.5. Farkl› genilikteki parçalar aras›nda tekil edilen küt kaynakl› birleimlerde geçilerin düzenlenmesi(Statik yüklenen levhalarda veya s›cak hadde ürünlerinde)

a) E¤imli kaynak yüzeyiyle geci

Kaynaktan sonratalay›n



Kaynaktan sonrakald›r›n



b) E¤imli kaynak yüzeyi veya talama ile geci


29/263

2-12 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

2.7.2. Süreksiz KBN Küt Kaynak DikileriSüreksiz (kesintili) KBN küt kaynak dikileri ve k›vr›k küt kaynak dikileri (bkz. ekil 1.4 ve Tab-lo 1.5 / T1.5 – 03) , birletirilen parçalar aras›ndaki kayma gerilmesini aktarmak için kullan›labilir.

2.8. Birleim ekli ve Detaylar› – Köe Kaynakl› Birleimler2.8.1. Bindirme Birleimler2.8.1.1. Kuvvet Do¤rultusuna Dik (Enine) Köe Kaynak DikileriBirleime etkiyen yük alt›nda oluan deformasyon nedeniyle bindirme birleimlerde (bkz. ekil 1.1c)bir aç›lman›n önlenmesine yönelik olarak yeterli derecede s›n›rlamalar›n getirildi¤i durumlar›n d››n-da, bu birleimde eksenel yüklenen parçalarda oluan gerilmeleri aktaran ve kuvvet do¤rultusuna dikolarak yer alan enine köe kaynak dikileri, çift taraftan çekilerek yap›labilir (bkz. ekil 2.6)

2.8.1.2. Minimum Bindirme BoyuGerilme aktaran bindirme birleimlerde (bkz. ekil 1.1c) parçalar›n birbirineminimum bindirmeboyu , ince parçan›n et kal›nl›¤›n›n5 (be) kat› olmal› ve bunun yan›s›ra25 mm’den daha k›sa daolmamal›d›r (bkz. ekil 2.6).Birleimde yer alan parçalar›n düzlem d››na kaymas›n›n önlenemedi¤i durumlarda, çift taraftançekilen köe kaynak dikileri kullan›lmal› veya iki veya daha fazla say›da kuvvet do¤rultusunaparalel boyuna köe kaynak dikileri çekilmelidir.

2.8.2. Kuvvet Do¤rultusuna Paralel Köe Kaynak DikileriE¤er lama, levha ve s›cak hadde ürünlerinin uç k›s›mlar›nda oluturulan bindirme birleimlerde sadeceboyuna köe kaynak dikileri kullan›l›yorsa, bu durumda her bir köe kaynak dikiinin uzunlu¤u her ikitarafa çekilen boyuna dikiler aras›nda kalan dik uzakl›ktan hiçbir zaman küçük olmamal›d›r(bkz. ekil 2.7).

Burkulma veya parçalar›n birbirinden ayr›lmas›n› önleyecek ekilde uygun önlemlerin al›nmad›¤› du-rumlarda, uç k›s›mlarda yer alan bindirme birleimlerde kulllan›lan boyuna köe kaynak dikileri aras›n-daki enine uzakl›k, birletirilen parçalardan daha ince olan›na ait et kal›nl›¤›n›n 16 kat›n› amamal›d›r.

2.8.3. Köe Kaynak Dikilerinin Uçlar›2.8.3.1. GenelKöe kaynak dikilerinin uçlar›, aa¤›daki durumlarla s›n›rlananlar hariç olmak üzere, parça kenarlar›naveya uçlar›na uzat›labilir veya k›sa tutulabilir veya uç dönüler yap›labilir. (bkz. ekil 2.8, ekil 2.9,ekil 2.10).

ekil 2.6. Kuvvet do¤rultusuna dik enine köe kaynak dikileri

t1 ≤ t


30/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-13

ekil 2.8. Boyuna köe kaynak dikilerinin uçlar›

ekil 2.9. Köe kaynak dikileri ve uçlar›n›n döndürülmesi

ekil 2.7. Lama, levha ve s›cak hadde ürünü çubuk elemanlar›n uçlar›nda yer alan kuvvetdo¤rultusuna paralel boyuna köe kaynak dikilerinin minimum uzunlu¤u


31/263

2.9. Besleme Levhalar›Bir birleim ve ek yerine etkiyen kuvveti aktarmak için kullan›lan besleme levhalar›n›n bulundu¤uher yerde gerek besleme levhas›nda, gerekse de bunlar› birletiren kaynak dikilerinde, uygulana-bildi¤i takdirde aa¤›da belirtilen koullar›n sa¤lanmas› gerekir.

2.9.1. ‹nce Besleme Levhalar›Bir birleim ve ek yerine etkiyen kuvveti aktarmak için et kal›nl›klar›6 mm’den daha ince olanbesleme levhalar› kullan›lmamal›d›r. Besleme levhas›n›n kal›nl›¤›n›n6 mm’den daha ince olmas›halinde veya6 mm’den daha kal›n olmas›na ra¤men birletirilen parçalara etkiyen gerilmeyi aktar-maya yeterli olmuyor ise, besleme levhas› birletirilen parçan›n veya ek levhas›n›n d› kenar›yla eituzunlukta tutulmal›d›r. Ayr›ca, köe kaynak dikiinin kal›nl›¤› (bkz. ekil 2.11 – 2 numaral› köekaynak dikii), besleme levhas›n›n et kal›nl›¤›na eit bir miktar ile gerekli kal›nl›¤›n üzerinde birde¤erde olacak ekilde artt›r›lmal›d›r.

2-14 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

ekil 2.11. ‹nce besleme levhalar›

Aç›klama : 2 numaral› köe kaynak dikiinin hesap alan›, 1 numaral› köe kaynak dikiinie ait olana eit olmal›. Bu durumdaek levhas›n›n hesap kal›nl›¤›, kendi etkin kal›nl›¤› ile besleme levhas› (T) kal›nl›¤›n›n toplam›na eit olmal›d›r.

Ek levhas›

Etkin Kal›nl›k

Hesap kal›nl›¤›

Bu kenarlar boyunca

enine köe kaynakdikileri kullan›labilir.

Ek levhas›

Ek levhas›

a - a b - ba

a

b 1

12T

2

b

BeslemeLevhas›

ekil 2.10. Boyuna ve enine köe kaynak dikilerinin uçlar›


32/263

2.9.2. Kal›n Besleme Levhalar›Besleme levhas›n›n kal›nl›¤›, birletirilen parçalara veya ek levhalar›na etkiyen kuvveti iletmeyeyeterli oldu¤unda, besleme levhas› d› tarafta kalan ek levhalar›n›n d››na taacak ekilde uzat›lma-l›d›r. Ek levhas›n› besleme levhas›na birletiren köe kaynak dikileri (bkz. ekil 2.12 – 2 numaral›köe kaynak dikii), kuvveti besleme levhas›na aktarmaya yetecek kadar olmal›d›r ve beslemelevhas›nda uygulanan kuvvete maruz kalan alan, besleme levhas›nda a›r› gerilme oluumuna nedenolmamal›d›r. Besleme levhas›n› ortada kalan ana ta›y›c› elemana birletiren köe kaynak dikileri,uygulanan kuvveti iletmeye yeterli olmal›d›r (bkz. ekil 2.12 – 3 numaral› kaynak dikii).

2.10. Yapma Elemanlar2.10.1. Minimum Gerekli KaynakE¤er iki veya daha fazla say›da levha veya s›cak hadde ürünü profil kullan›larak tekil edilen dolu

gövdeli yapma elemanlarda, parçalar›n birlikte çal›mas›n› sa¤lamaya yeterli ve ancak parçalararas›ndaki gerilmeyi aktarmak için gerekebilecek olandan da daha az olmayan miktarda kaynakyap›lmal›d›r.

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-15

ekil 2.12. Kal›n besleme levhalar›

Aç›klama : 1, 2 ve 3 numaral› köe kaynak dikileri, etkiyen kuvveti aktarmada yeterli olmal› ve x –x kayma ekseni boyuncabesleme levhas›nda gerilme y›¤›lmalar›n›n olumas›na neden olmamal›d›r.

Bu kenarlar boyuncaenine köe kaynakdikileri kullan›labilir.

Ek levhas› Ek levhalar›

BeslemeLevhas›

a - a b - ba

a

b

b


33/263

2-16 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005


34/263

KISIM - CS›cak Hadde Ürünlerinin(Borular Hariç)Kaynakl› Birleimlerinin Tasar›m› ‹çin Özel Koullar(Tekrarl› Yükleme)

2.11. GenelBu bölüm sadece boru türü olmayan elemanlar›n, çatlak balatmaya ve yorulma oluturmayayeterli genlik ve frekansta elastik bölgede tekrarl› yüklere maruz kaynakl› birleimlerini kapsar.

2.12. S›n›rlamalar2.12.1. Gerilme Aral›¤› Eik De¤eriBu de¤er, “sonsuz yorulma ömrü ” ne kar› gelenmaksimum gerilme aral›¤›d›r . E¤er hareketli yükgerilme aral›¤› bu eik de¤erinden küçükse, yorulma kontrolüne gerek yoktur (bkz. Tablo 2.3(4. kolon)).

2.12.2. Düük Çevrimli YorulmaBu halde gerilme de¤iimi elastik olmayan bölge içine girdi¤inden, K›s›m-C kapsam›na girmez.

2.12.3. Korozyona Kar› KorumaBu bölümde tan›mlanan yorulma mukavemeti, korozyona kar› uygun bir seviyede korunan yap›lar için geçerlidir.

2.13. Gerilmelerin Hesaplanmas›2.13.1. Elastik Analiz

Gerilme ve kar› gelen gerilme aral›¤›, elastik analiz yöntemleriyle hesaplanacakt›r. Bu gerilmelerin,yerel geometrik süreksizlikler içingerilme y›¤›lma faktörleri ile çarp›lmas›na gerek yoktur.

2.14. ‹zin Verilen Gerilme ve Gerilme Aral›klar›2.14.1. ‹zin Verilen Gerilme S›n›rlar›Kaynaklarda hesaplanan gerilmeler Tablo 2.2 'de verilen s›n›r de¤erleri amamal›d›r.

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-17


35/263

2-18 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

T a

b l o 2

. 3 .

Y o r u

l m a

G e r

i l m e s

i T a s a r › m

P a r a m e

t r e

l e r i

B ö l ü m

1 -

H e r h a n g

i b i r k a y n a

k d i k i i n d e n u z a

k t a k i d ü z l e m s e

l m a

l z e m e

1 ) b k z .

“ A f e t B ö l g e

l e r i n

d e

Y a p › l a c a

k Y a p › l a r

H a

k k › n

d a

Y ö n e t m

e l i k -

B ö l ü m

8

* ) F

T H

d e ¤ e r l e r i n

i n b i r i m i M P a o

l a r a

k v e r i

l m i t i r .

K ö e

l i p a r a n

t e z

i ç i n d e

k i l e r

i s e

t / c m

2 c

i n s

i n d e n

k a r › l › k

l a r ›

d › r .

1 . 1 ) E s a s m e t a l

( t a

l a n a r a

k t a m a m e n p ü r ü z s

ü z h a l e

g e t i r i l m i v e y a

d a h a d ü ü

k p ü r ü z l

ü l ü k t e o l a n , a

n c a k

u ç k › s › m l a r › a l e v

l e d ü z

k e s i

l e r e

k h a d d e l e n m

i v e y a

a l e v

l e k e s i l m i k e n a r l a r › v e y a

h a d d e l e n m

i v e y a

t e - m

i z l e n m

i y ü z e y e s a

h i p ,

k a p l a n m a m › , s

u y a

d a y a n ›

k l › ç e

l i k h a r i ç )

1 . 2 ) T a l a n a r a

k t a m a m e n p ü r ü z s

ü z v e y a

d a h a d ü ü

k

p ü r ü z l

ü l ü k t e o l a n , a

n c a k u ç

k › s › m

l a r ›

k e s i

l e r e

k o y u l -

m a m › , h a

d d e l e n m

i v e y a a l e v

l e k e s i

l m i k e n a r l a r ›

v e y a

h a d d e l e n m

i v e y a

t e m

i z l e n m

i y ü z e y e s a

h i p

k a p l a n m a m

› s u y a

d a y a n ›

k l › ç e l

i k

1 . 3 ) E s a s m e t a l

( a l e v l e

k e s i

l e r e

k o y u l m u u ç

l a r ›

t a l a n a r a k

t a m a m e n p ü r ü z s

ü z h a l e g e

t i r i l m i v e y a

d a h a a z p ü r ü z l

ü l ü k t e o l a n , t

a v s i y e e d

i l e n 1

)

g e o m e t r i k

ö z e l

l i k l e r e s a

h i p

k a y n a k u l a m a

d e l i k l e r i

h a r i ç

)

1 . 4 ) T a v s i y e e d

i l e n 1

) g e o m e t r i

k ö z e l

l i k l e r e s a

h i p

k a y n a k u l a m a

d e l i k l e r i

T ü m k a y n a k

d i k i l e r

i v e y a

y a p › s a

l b i r l e t

i r m e l e r

d e n

u z a k

t a

T ü m k a y n a k

d i k i l e r

i v e y a

y a p › s a

l b i r l e t

i r m e l e r

d e n

u z a k

t a

K e s

i l e r e

k o y u l m u

m a m u l u ç

b i r l e

i m

y ü z e y l e r i n

d e k i

d ü z e n s

i z l i k l e r d e n

( ç e n

t i k e t k

i s i )

K a y n a

k u l a m a

d e l i k l e r i

o l u

t u r m a k

i ç i n

k e s i

l e r e

k o y u

l m u o l a n

m a m u l

ü n u ç

b i r l e

i m


d e k i

d ü z e n s


( ç e n

t i k e t k

i s i )

A B B

C

1 6 6

[ 1 , 6

6 ]

1 1 0

[ 1 , 1

0 ]

1 1 0

[ 1 , 1

0 ]

6 9 [ 0

, 6 9 ]

2 5 0 x

1 0 8

1 2 0 x

1 0 8

1 2 0 x

1 0 8

4 4 x

1 0 8

1 . 1

/ 1 . 2

1 . 3

1 . 4

T a n › m

l a m a

G e r

i l m e

K a t e g o -

r i s

i

S a

b i t

C f

P o

t a n s

i y e

l Ç a

t l a

k

B a l a n g › ç

N o

k t a s ›

e m a

t i k

Ö r n e

k l e r

E

i k

G e r i

l m e s

i

F T H

* )

M P a

( A )

( A )

( A )

( B )

( B )

( B )

( C )

( D )


36/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-19

T a

b l o 2

. 3 .

( D e v a m

)

B ö l ü m

3 -

S › c a k

h a

d d e

l e n m

i e

l e m a n

l a r d a n o

l u

t u r u

l m u m a m

ü l l e r i

b i r l e

t i r e n

k a y n a

k d i k i l e r i

T a n › m

l a m a

3 . 1 ) K a r ›

t a r a

f t a n o y u l m u v e

k a y n a k y a p ›

l m › ,

b o y l a m a s › n a

t a m n ü

f u z i y e

t l i ( T B N ) s ü r e

k l i k ü t

k a y n a k v e y a s ü r e

k l i k ö e

k a y n a k

d i k i l e r

i y l e

b i r l e

t i r i l m

i , h

a d d e ü r ü n ü l e v h a v e y a p r o f

i l l e r

d e n

i l a v e p a r ç a l a r

i ç e r m e y e n e l e m a n

l a r d a k

i

k a y n a k m e t a l

i v e e s a s m e t a l

3 . 2 ) K ö k ü o y u l m a m ›

t a m n ü

f u z i y e

t l i ( T B N )

b o y l a m a s › n a s ü r e

k l i k ü t k a y n a k v e y a

k › s m

i

n ü f u z i y e t l

i ( K B N ) s ü r e

k l i k ü t k a y n a k

d i k i l e r

i y l e

b i r l e

t i r i l m

i , h

a d d e ü r ü n ü l e v h a v e y a p r o f

i l d e n

i l a v e p a r ç a l a r

i ç e r m e y e n e l e m a n

l a r d a k

i

e s a s m e t a l v e


i .

3 . 3 ) D o l u g ö v d e l

i y a p m a e l e m a n

l a r d a k

i k a y n a

k

u l a m a

d e l i k l e r i n d e ,

b o y u n a

k ö e

k a y n a k

d i k i l e r

i n i n

b i t i m i n d e e s a s m e t a l v e y a


i

3 . 4 ) B o y u n a s ü r e

k s i z ( k e s

i n t i l i ) k ö e

k a y n a k

d i k i l e r

i n i n

( m e t o d

k a y n a ¤ › )

h e r

b i r i n i n

u ç l a r › n d a k

i e s a s m e t a l

K a y n a

k d i k i i

u c u n

d a n u z a

k t a ,

k a y n a k

d i k i i n d e k i i ç

s ü r e

k s i z l i k l e r d e n v e y a

y ü z e y i n d e n

K e s

i l e r e

k o y u l m u

m a m u l u ç

b i r l e

i m


d e k i

d ü z e n s


( ç e n

t i k e t k

i s i )

B i r l e t

i r i l e n e l e m a n

l a r d a k

i

h e r h a n g i b

i r k a y n a k

d i k i i

b a l a n g › ç n o k

t a s ›

c i v a r › n d a

B D E

1 1 0

[ 1 , 1

0 ] 4 8

[ 0 , 4

8 ]

3 1 [ 0

, 3 1 ]

1 2 0 x

1 0 8

K a y n a

k k a r › l a m a p a r ç a s › n ›

( a l t l › ¤ › )

b i r l e t

i r e n

k a y n a k

d i k i i

d a h i l , k a y n a k

d i k i i n d e -

k i i ç s ü r e k s i z l

i k l e r d e n v e y a

y ü z e y i n d e n

B

8 3 [ 0

, 8 3 ]

6 1 x

1 0 8

2 2 x

1 0 8

1 1 x

1 0 8

G e r

i l m e

K a t e g o -

r i s

i

S a

b i t

C f

P o

t a n s

i y e

l Ç a

t l a

k

B a

l a n g › ç

N o

k t a s ›

e m a

t i k

Ö r n e

k l e r

E

i k

G e r i

l m e s

i

F T H

* )

M P a

3 . 1

3 . 2

3 . 3

3 . 4

* ) F

T H



l a r a

k v e r i

l m i t i r .

K ö e

l i p a r a n

t e z

i ç i n d e

k i l e r

i s e

t / c m

2 c

i n s

i n d e n

k a r › l › k

l a r ›

d › r .

( A ) ( A

) ( A ) ( A )

( B )

( B )

( B )

( B )

( C )

( C )


37/263

2-20 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

T a

b l o 2

. 3 .

( D e v a m

)

B ö l ü m

4 -

B o y u n a

k ö e

k a y n a

k d i k i l e r i

i l e

b i r l e

t i r m e

B ö l ü m

5 -

G e r i

l m e

d o

¤ r u

l t u s u n a

d i k k ü t k a y n a

k l › b i r l e i m

l e r

T a n › m

l a m a

3 . 5 ) K i r i u z u n

l u ¤ u n d a n

k › s a , p

r o f i l b a

l › ¤ › n

d a n

d a r ,

u ç l a r › p a h

l › v e y a p a

h s › z

k a y n a k

l › b a l › k

t a k v i y e

l e v h a l a r › .

B u n

l a r › n

b i t i m n o

k t a l a r › n

d a e n

i n e

( a l › n )

k a y n a k

d i k i l e r

i v a r v e y a y o

k ;

v e y a

t a k v i y e

l e v h a s › b a

l › k l e v h a s › n

d a n g e n i v e

b i t i m n o

k t a l a r › n

d a e n

i n e

k a y n a k

d i k i i v a r .

b a l › k e t

k a l › n l › ¤ ›

≤ 2 0 m m

b a l › k e t

k a l › n l › ¤ ›

> 2 0 m m

3 . 6 ) P r o f i l

b a l › k

l e v h a s › n

d a n

d a h a g e n i v e

b i t i m n o k

t a l a r › n d a e n

i n e

( a l › n ) k a y n a k

d i k i i

o l m a y a n ,

k i r i u z u n

l u ¤ u n d a n

d a h a k › s a

b a l › k

t a k v i y e

l e v h a l a r ›

4 . 1 ) B o y u n a

k a y n a k

d i k i l e r

i n i n k u l l a n ›

l d › ¤ ›

u ç b i r l e i m

l e r i n e s a

h i p , e k s e n e

l y ü k l e r e m a r u z

e l e m a n

l a r › n

b i r l e

t i r i l m e s

i n d e k i e s a s m e t a l .

D i k i u z u n

l u k l a r › ,

k a y n a k g e r i

l m e l e r

i n i d e n g e

l e m e k

ü z e r e , ç u b u k a ¤ › r

l › k e k s e n i n

h e r

i k i t a r a f › n

d a o r a n

t › l ›

o l m a l › d › r .

t ≤ 1 2 m m

t > 1 2 m m

5 . 1 ) E s a s o l a r a k g e r i

l m e

d o ¤ r u l

t u s u n a p a r a

l e l

t a l a n m › o l a n

k a y n a k

d i k i l e r

i n e s a

h i p ,

s › c a

k h a d d e v e y a

k a y n a k

l › y a p m a p r o f

i l l e r

d e k i t a m

n ü f u z i y e t l

i ( T B N ) k ü t k a y n a

k l › b

i r l e i m

l e r d e v e y a

b u n l a r a b i

t i i k e s a s m e t a l v e y a


i

U ç e n

i n e ( a l › n

) k a y n a k

d i k i i n i n k e n a r › n

d a b a l › k

l e v h a s › n

d a ; v e y a

b o y u n a

k a y n a k

d i k i i n i n b i t i m i n d e k i

b a l › k

l e v h a s › n

d a ; v e y a g e n i

t a k v i y e

l e v h a s › n a s a

h i p

b a l › k

l e v h a s › k e n a r › n

d a

E s a s m e t a l e

k a d a r u z a n a n

h e r h a n g i b

i r k a y n a k

d i k i i

b i t i m i n i n u c u n d a

K a y n a

k m e t a l

i n d e k i

( d i k i i n d e k i ) v e y a e r

i m e s › n › r ›

b o y u n c a y e r a l a n

i ç s ü r e

k s i z -

l i k l e r d e n

E E ’ E

E ’

B

3 1 [ 0

, 3 1 ]

1 8 [ 0

, 1 8 ]

3 1 [ 0

, 3 1 ]

1 8 [ 0

, 1 8 ]

1 1 0

[ 1 , 1

0 ]

1 1 x

1 0 8

3 . 9 x

1 0 8

B a

l › k t a k v i y e

l e v h a s › n ›

b i r l e

t i r e n

k a y n a k

d i k i i n i n

u c u n

d a k i p r o

f i l b a l › ¤ › n › n

k e n a r › n d a

E ’

1 8 [ 0

, 1 8 ]

3 . 9 x

1 0 8

1 1 x

1 0 8

3 . 9 x

1 0 8

1 2 0 x

1 0 8

G e r

i l m e

K a t e g o -

r i s

i

S a

b i t

C f

P o

t a n s

i y e

l Ç a

t l a

k

B a

l a n g › ç

N o

k t a s ›

e m a

t i k

Ö r n e

k l e r

E

i k

G e r i

l m e s

i

F T H

* )

M P a

3 . 5

3 . 6

4 . 1

5 . 1

* ) F

T H



l a r a

k v e r i

l m i t i r .

K ö e

l i p a r a n

t e z

i ç i n d e

k i l e r

i s e

t / c m

2 c

i n s

i n d e n

k a r › l › k

l a r ›

d › r .

( A )

( A )

( A )

( A )

( B )

( B )

( B ) ( B

) ( C )


38/263

İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-21

T a

b l o 2

. 3 .

( D e v a m

)

T a n › m

l a m a

5 . 2 ) 1 / 2 , 5 ' d a n

d a h a k ü ç ü

k e ¤

i m v e r i

l e r e

k y a p ›

l m ›

k a l › n l › k v e y a g e n i l

i k g e ç i l e r

d e k i g e r i

l m e

d o ¤ r u l -

t u s u n a p a r a l e l

t a l a n m ›

k ü t k a y n a

k d i k i l e r e s a

h i p ,

t a m n ü

f u z i y e t

l i ( T B N ) k ü t k a y n a

k l › b

i r l e i m

l e r d e

v e y a

b u n l a r a

b i t i i k e s a s m e t a l v e y a

i l a v e m e t a l

( s ü r e k

l i ) !

y 1 ) < 6 2 0 M P a =

0 , 6 2 t / c m

2

! y

1 ) ≥ 6 2 0 M P a =

0 , 6 2 t / c m

2

5 . 3 ) G y 1

) d e ¤ e r i

6 2 0 M P a ( = 0 . 6 2 t / c m

2 ) ’ y a e

i t

v e y a

d a h a b ü y ü

k , ç e

k m e y e ç a

l › a n

l e v h a v e

k ü t

k a y n a k

d i k i i n i n

b i t i m i n d e t e ¤ e t n o k

t a s › y l a

6 0 0 m m ’ d e n

d a h a k ü ç ü

k o l m a y a n r a

d y ü s e

( e ¤ r i l i k

y a r › ç a p › ) s a h

i p g e n i l

i k t e k i g e ç i l e r

d e , e

s a s o l a r a k

g e r i

l m e d o ¤ r u

l t u s u n a p a r a

l e l t a

l a n m ›

t a m n ü

f u z i y e t

l i ( T B N ) k ü t k a y n a

k l › b

i r l e i m

l e r d e

v e y a

b u n l a r a

b i t i i k i l a v e m e t a l

5 . 4 ) E s a s m e t a l v e s ö

k ü l m ü a l

t l › k l › (

k a r › l a m a

p a r ç a l › ) v e y a

k a y n a k

t a k › n

l › ¤ › u z a

k l a

t › r › l m a d › ¤ ›

z a m a n

( 1 : 2 , 5

) d a n

d a h a k ü ç ü

k e ¤

i m v e r i

l e r e

k

o l u

t u r u l a n

k a l › n l › k g e ç i l e r

i n e s a

h i p o l a n v e y a

o l m a y a n ,

t a m n ü

f u z i y e

t l i T -

b i r l e

i m l e r v e y a

k ö e

b i r l e t

i r m e l e r

d e k i v e y a

b u n l a r a

b i t i i k

i l a v e m e t a

l

K a y n a

k m e t a l

i n d e k i v e y a

e r i m e s › n › r › n

d a k i v e y a

! y

1 )

≥ 6 2 0 M P a ( t / m m

2 )

o l d u ¤ u z a m

a n , g

e ç i b ö l -

g e s i n i n

b a l a n g › c › n d a k

i i ç

s ü r e

k s i z l i k l e r d e n

E s a s m e t a l e

d o ¤ r u

k a y n a k

d i k i i n i n k e n a r › n

d a k i v e y a

e r i m e s › n › r › b o y u n c a u z a n a n

y ü z e y s ü r e

k s i z l i ¤ i n d e n

B B ’ C

1 1 0 [ 1

, 1 0 ]

8 3

[ 0 . 8

3 ]

6 9 [ 0

, 6 9 ]

1 2 0 x

1 0 8

6 1 x

1 0 8

K a y n a

k m e t a l

i n d e k i i ç

s ü r e

k s i z l i k l e r d e n v e y a

e r i m e s › n › r › n

d a k i

s ü r e

k s i z l i k l e r d e n

B

1 1 0

[ 1 , 1

0 ]

1 2 0 x

1 0 8

4 4 x

1 0 8

G e r i

l m e

K a t e g o -

r i s

i

S a

b i t

C f

P o

t a n s

i y e

l Ç a

t l a

k

B a

l a n g › ç

N o

k t a s ›

e m a

t i k

Ö r n e

k l e r

E

i k

G e r i

l m e s

i

F T H

* )

M P a

5 . 2

5 . 3

5 . 4

1 ) !

y a

k m a s › n › r g e r i

l m e s

i d i r

.

* ) F

T H



l a r a

k v e r i

l m i t i r .

K ö e

l i p a r a n

t e z

i ç i n d e

k i l e r

i s e

t / c m

2 c

i n s

i n d e n

k a r › l › k

l a r ›

d › r .

( A )

( B )

( A )

( B )

( C )

( A )

( B )

( C )

( D )

( C )

( D )

! y

≥ 6 2 0 M P a

! y

≥ 6 2 0 M P a

R ≥ 6 0 0 m m


39/263

2-22 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005

T a

b l o 2

. 3 .

( D e v a m

)

T a n › m

l a m a

5 . 6 ) Ç e k m

e y e ç a

l › a n

l e v h a l a r › n , l

e v h a n › n

h e r

i k i

y a n › n a u y g u

l a n a n

b i r ç i

f t k ö e

k a y n a k

l a y a p ›

l a n u ç

b i r l e

i m l e r i n d e y e r a l a n , e

s a s m e t a l v e

k a y n a k

m a l z e m e s

i n d e F S

R , k

a y n a

¤ a k o m u e s a s m e t a l

d e y e r

a l a n ç a

t l a k

v e y a

k a y n a ¤ › n

k ö k ç a

t l a ¤ › i ç i n s ö z

k o n u s u

o l a n g e r i l m

e a r a l › k

l a r › n › n e n

k ü ç ü

¤ ü o l a c a k

t › r :

Ç a t l a

k k a y n a ¤ a

k o m u n o

k t a d a

b a l › y o r .

Ç a t l a

k k a y n a k

k ö k ü n d e n

b a l › y o r .

K a y n a

¤ a k o m u

b ö l g e d e n

b a l a y › p , e

s a s m e t a l

i ç i n d e

d e v a m e d e n v e y a ç e

k m e

e t k i s i y l e

k a y n a

k k ö k ü n d e n

b a l a y › p , y

u k a r ›

d o ¤ r u y a y ›

l a n

C C

’

6 9 [ 0

, 6 9 ]

B i r d e ¤ e r

v e r i

l m e m

i t i r .

4 4 x

1 0 8

( 2 . 7

)

F o r m

ü l ü

G e r

i l m e

K a t e g o -

r i s

i

S a

b i t

C f

P o

t a n s

i y e

l Ç a

t l a

k

B a

l a n g › ç

N o

k t a s ›

e m a

t i k

Ö r n e

k l e r

E

i k

G e r i

l m e s

i

F T H

* )

M P a

5 . 6

5 . 5 ) Ç e k m e y e ç a

l › a n

l e v h a l a r › n

k › s m

i n ü f u z

i y e t

l i

k ü t k a y n a

k k u l l a n ›

l a r a

k y a p ›

l a n e n

i n e u ç

b i r l e

i m l e -

r i n d e ,

k ö e

k a y n a k

k u l l a n ›

l a r a

k y a p ›

l a n

T v e

Documents

Celik Yapilarda Kaynakli Birlesim