8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 1/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ !

BROJ LISTO"A !#

ČETVEROTAKTNI DIZEL MOTOR 

ZANIMANJE : AUTOMEHANIČAR 

UČENIK : Zoran Paškalj Mentor : Slako Pan!"a #ro$%

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 2/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ $

BROJ LISTO"A !#

SADR&AJ

Strani%a Temat&ka 'edini%a

( )"OD

# PO"IJEST DI*EL MOTORA

+ ČET"EROTAKTNI DI*EL MOTORA

!$ KONSTR)K,IJSKE RA*LIKE OD D"OTAKTNO- MOTORA

!( *AKLJ)ČAK  

!# LITERAT)RA

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 3/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ (

BROJ LISTO"A !#

UVODDizel&ki motor 'e motor & .n.tarn'im iz/aran'em0 ko'i kori&ti dizel kao 1o/on&ko /orivo i ko'i

radi Die&elovim %ikl.&om2 Iz.mio /a 'e !34$2 /odine n'ema5ki in6en'er R.dol7 Die&el2

Dizel&ki motor 'e karakteri&ti5an 1o tome 8to nema &v'e9i%e0 . %ilindr. &e kom1rimira 5i&t

zrak0 ko'i 1o&ti6e tolik. tem1erat.r. da &e nakon .:riz/avan'a /oriva . %ilindar motora /orivo

&amoza1al'.'e2 Tlakovi i tem1erat.re . %ilindr. &. ve9i ne/o kod :enzin&ki; motora0 kao

i &t.1an' i&kori8ten'a2

Slika !2 Dizel motori . m.ze'.

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 4/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ #

BROJ LISTO"A !#

'% POVIJEST DIZEL MOTORA

• !3+$ Ni%;ola& Immel razvi'a &vo' motor na ./l'en0 &li5an 1o 1rin%i1. rada

die&el&kom motor.2

• !34$ R.dol7 Die&el  .&avr8ava 1rin%i1 rada die&el motora0 ko'i vremenom do:iva

n'e/ovo ime2

• !34( !< kolovoza R.dol7 Die&el 1roizvodi 1rv. radn. ina5i%. &vo'e zami&li

Slika $2 Patent izved:e motora R.dol7 Die&ela iz !34(2/od2

•

!34+ =orn&:> 1roizvodi traktore i lokomotive & die&el motorom• !34? @inton Motor ,arria/e ,om1an> 1roizvodi 1rvi a.tomo:il . SAD & dizel

motorom

• !343 R.dol7 Die&el 1o:ol'8ava &vo' motor0 te /a takvo/ 1atentira2 B.rmei&ter

@ain B @CDan&ka k.1.'e 1rava izrade dizel&ko/ motora2

• !344 Die&el 1rodava li%en%. 1roizvoa5ima Kr.11. i S.lzer.0 ko'i 1o&ta'. 1oznati

 1roizvoa5i2

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 5/17

• !4<# ran%.&ka /radi 1rv. 1odmorni%. & dizel&kim motorom2

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ FBROJ LISTO"A !#

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 6/17

• !4<F Četiri t.r:o1.;ala za dizel&ke motore i me.;ladn'ak &tla5eno/ zraka &. 1rvi

 1.t 1roizvedeni tvrtka BG%;l iz Švi%ar&keC0 kao i 1rvi &.1er1.n'a5 tvrtka ,re.H iz

ran%.&keC

• !4!$ Prvi :rod & dizel&kim motorom MS SelandiaC 'e i&/raen2

• !4!# N'ema5ke 1odmorni%e )BoatC &e 1okre9. MAN dizel&kim motorima2 Motori

dokaz.'. &vo'. 1o.zdano&t . rat.2

• !4$# Po'avl'.'. &e 1rvi kamioni & dizel&kim motorom2

• !4(( ,itron 1roizvodi Ro&alie0 1rvi 1.tni5ki a.to & dizel&kim motorom2

• !4(+ =inden:.r/ &e 1okre9e dizel&kim motorom2

Oko motora ko'i :i radio na neko dr./o /orivo0 razli5ito od :enzin&ko/ motora0 i&tra6ivan'a

&. &e vr8ila na mno/o m'e&ta2 Jedan od takvi; iz.ma :io 'e i motor & .6arenom /lavom ko'e/

&. =er:ert Akro>d St.art i ,;arle& Ri%;ard Binne> 1atentirali !34< za rad & ./l'enom

 1ra8inom2 Dvi'e /odine nakon n'i;0 Die&el re/i&trira &vo' 1atent ko'i radi na tek.9e /orivo0 nadie&el2 Otada 1a do dana&0 tra'. 1ri'e1ori oko &tvarno/ a.tora ovo/ motora0 1oten%irani od

&trane na.5nika en/le&ko/ /ovorno/ 1odr.5'a0 ko'i 1ok.8ava'. dokazati da Die&el ni'e 1rvi

iz.mio ova' ti1 motora0 ve9 da 'e dizel&ki motor iz.ml'en . En/le&ko'2 Naro5ito &e 1ok.8ava

 1oten%irati izvorna izved:a R.dol7a Die&ela & .:a%ivan'em /oriva . %ilindar & mlazom to1lo/

zraka0 ko'a 'e vrlo :rzo zami'en'ena me;ani5kim .:riz/avan'em 1od tlakom ko'i da'e &i&al'ka0

8to &e kao iz.m 1ri1i&.'e St.art. i Binne>.2 )koliko 1o/ledamo de7ini%i'. 1ro%e&a Die&el0

tada mo6emo vid'eti ko'a 'e n'e/ova o&novna razlika od Otto 1ro%e&a2 To 'e 1al'en'e /oriva .%ilindr.0 ko'e &e vr8i na 1ot1.no dr./a5i'i na5in2 T. &e razlik.'. i /ore &1omen.ta dva ti1a

motora2 Pal'en'e /oriva &e kod motora & .6arenom /lavom vr8i to1linom ko'. ima dio /lave

motora0 dakle0 1o&rednim .t'e%a'em0 dok 'e kod die&el motora ono &amoza1al'en'e .&li'ed

vi&oke tem1erat.re zraka . %ilindr.2 Na ovom ar/.ment. 1ada'. &vi ar/.menti o ni8tavno&ti

Die&elovo/ 1atenta0 'er 'e on 1rvi 1atentirao motor ko'em &e iz/aran'e vr8i .&li'ed

&amoza1al'en'a0 8to 'e i dana& /lavna karakteri&tika dizel&ko/ motora2

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 7/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ +

BROJ LISTO"A !#

(% ČETVEROTAKTNI DIZEL MOTOR 

Četverotaktni motor 'e motor ko'i radi &vo' radni %ikl.& . 5etiri takta0 odno&no motor ko'i &vo'

radni %ikl.& o:avi . dva kr./a kol'eni5a&te o&ovine2 Ottov motor i Die&elov motor mo/. :iti

izvedeni da rade kao dvotaktni ili kao 5etverotaktni motori2

Četiri takta &.

!2 TAKT .&i&avan'e zraka$2 TAKT kom1re&i'a i 1al'en'e

(2 TAKT iz/aran'e i ek&1anzi'a radni taktC

#2 TAKT i&1.; i i&ti&kivan'e 1linova

(%'% Teoret)k* ra! +eterotaktno, -otora

 Na teoret&kom P" di'a/ram. Ottova motora de&noC mo6emo de7inirati ta 5etiri takta

!2 TAKT od !do ! .&i& zrakaC

$2 TAKT od ! do $ kom1re&i'a i . to5%i $ 1al'en'eC

(2 TAKT od $ do # od $( iz/aran'e0 (# ek&1anzi'aC

#2 TAKT od # do !od #! &lo:odan i&1.;0 !! i&1.; t'eran /i:an'em &ta1aC

Slika (2 Teoret&ki di'a/ram Ottova motora

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 8/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ ?

BROJ LISTO"A !#

To5ke na Die&elov. di'a/ram. &e . 1ot1.no&ti 1okla1a'.0 & razlikom kod di'ela iz/aran'a0

dakle od $ do (2 Kod Ottova 1ro%e&a iz/aran'e 'e tren.tno0 dakle 1ri &talnom vol.men.0 dok 

kod dizelovo/ 1ro%e&a 'e ono 1ri &talnom tlak.0 te tra'e odreeno vri'eme2 *:o/ to/a kod

o:'a8n'en'a dizel&ko/ 1ro%e&a tre:a &tati $( iz/aran'e i ek&1anzi'a 0 (# &amo ek&1anzi'a2

Slika #2 Teori'&ki dia/ram Die&elova motora

O#*) teoret)ko, ra!a +eterotaktno, -otora )l*je!* *. !*ja,ra-a:

'%Takt  kli1 &e /i:a od -MT ka DMT i .&i&ava zrak . %ilindar2 Ova' takt zavr8ava kada kli1

doe . DMT2

To5ka ! teoret&ko tren.tno zatvaran'e .&i&no/ ventila

(%Takt  Kli1 &e /i:a ka -MT i kom1rimira medi' .n.tar %ilindra &m'e&. /oriva i zraka kod

Ottova motora ili &ami zrak kod Dizel&ko/ motoraC

To5ka $ tren.tno 1al'en'e &m'e&e ili tren.tno .:riz/avan'e /oriva

/%Takt  Iz/aran'e i ek&1anzi'a0 kod Ottova motora0 iz/aran'e 1o izo;ori0 a zatim ek&1anzi'a0 a

kod Dizel&ko/ motora 'e iz/aran'e 1o izo:ari i tra'e 'edan dio ek&1anzi'e2

To5ka ( 1red&tavl'a kra' iz/aran'a i 1o5etak ek&1anzi'e kod Ottova0 ili Kra' iz/aran'a i

 1o5etak &amo ek&1anzi'e kod Dizela2

To5ka # otvara'.C &e i&1.8ni ventiliC

0%Takt  i&1.;0 od # do ! 'e 1o izo;ori0 na/li 1ad tlaka na atmo&7er&ki0 0 a zatim od ! do ! kli1

&e /i:a od DMT ka -MT i /.ra 1linove 1red &o:om i tako na&tavl'a i&1.;2

To+ka '1  zatvara &e i&1.8ni ventil0 a otvara .&i&ni ventil2

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 9/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ 3

BROJ LISTO"A !#

(%(% Starn* ra! +eterotaktno, -otora

Slika F2 )&i&0 kom1re&i'a0 1al'en'e &m'e&e0 kra' ek&1anzi'e &lo:odan i&1.;0 i&1.;2

Stvarni rad 5etverotaktno/ motora 'e 1rikazan na di'a/ramima de&no i na &li'ed. 1rikazanom

/ore2 Pomo9. n'i; mo6emo to5no de7inirati taktove i n'i;ovo tra'an'e0 kao i 1rekla1an'e

taktova2 To5ke ko'e &. va6ne . odvi'an'. 1ro%e&a &. ozna5ene na di'a/ramima2

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 10/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ 4

BROJ LISTO"A !#

Slika +2 Stvarni di'a/ram 5etverotaktno/ motora

To5ke 1red&tavl'a'.

!otvaran'e .&i&no/ ventila

$zatvaran'e i&1.8no/ ventila

(zatvaran'e .&i&no/ ventila

#1o5etak iz/aran'a

Fkra' iz/aran'a

+otvaran'e i&1.8no/ ventila

Oznake na di'a/ram. &.

Paatmo&7er&ki tlak 

Pktlak kom1re&i'e

PmaH na've9i tlak . %ilindr.

dovoen'e ener/i'e

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 11/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ !<

BROJ LISTO"A !#

"%vol.men %ilindra

"Kvol.men kom1re&i'e

Taktove mo6emo odrediti kako &li'edi

'%takt  .&i&tra'e od otvaran'a .&i&no/ ventila do zatvaran'a .&i&no/ ventila od to5ke ! do

to5ke $C

(%takt kom1re&i'atra'e od zatvaran'a .&i&no/ ventila 1a do to5ke 1al'en'a od to5ke ( do

to5ke #C

/%takt iz/aran'e i ek&1anzi'atra'e od to5ke 1al'en'a #C 1a do tren.tka otvaran'a i&1.8no/

ventila +C

0%takt i &1.;tra'e od otvaran'a i&1.8no/ ventila +C 1a &ve do n'e/ovo/ zatvaran'a $C

Slika ?2 Razvodni di'a/ram 5etverotaktno/ motora

 Na razvodnom di'a/ram. &e vidi 1odr.5'e o:o'ano %rvenom :o'om0 kada &e de8ava iz/aran'e

. %ilindr.2 Ta' dio 'e dio takta ek&1anzi'e2 Na 1o&l'edn'o' &li%i &e vidi tamni'e o:o'ano

 1odr.5'e0 ko'e 'e 1odr.5'e 1rekla1an'a taktova0 odno&no dio kada tra'. i .&i& i i&1.;2 Po&to'e

odreena razmimoila6en'a kada 1o5in'e kom1re&i'a0 & o:zirom da &e .&i&ni ventil zatvara iza

-MT2 Po'edin%i t.ma5e da kom1re&i'a 1o5in'e . tren.tk. kretan'a kli1a iz -MT 1rema DMT0me.tim0 1revladava'.9e mi8l'en'e 'e 1rikazano ovd'e0 da kom1re&i'a 1o5in'e tren.tkom

zatvaran'a ventila2

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 12/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ !!

BROJ LISTO"A !#

) to5%i ! ko'a &e nalazi ne8to 1ri'e DMT &e otvara .&i&ni ventil0 te za1o5in'e takt .&i&a2 Kli1

&e tada 'o8 /i:a ka DMT2 Tlak . %ilindr. 'e ve9i od atmo&7er&ko/ tlaka PaC0 .&li'ed /i:an'a

kli1a0 a oko -MT 1o&te1eno 1ada z:o/ &man'ivan'a kli1ne :rzine2 Nakon -MT kli1 .

/i:an'. &tvara 1odtlak i &i8e &m'e&. ili zrak . %ilindar2Kako 'e tlak &m'e&e ili zraka ve9i od

atmo&7er&ko/0 to &e kori&ti za dodatno 1.n'en'e %ilindra0 ko'e &e de8ava iza DMT0 dakle0 ne8to

 1ri'e zatvaran'a .&i&no/ ventila . to5%i (2 Od to5ke ( do to5ke # tra'e kom1re&i'a2 ) to5%i #0

ne8to 1ri'e -MT0 dolazi do 1al'en'a &m'e&e .:riz/avan'a /orivaC2 K.t 1ret1al'en'a ovi&i o

izved:i motora0 :ro'. okreta'a0 vr&ti /oriva0222Od to5ke # do to5ke F tra'e iz/aran'e . %ilindr.0

 1rvo 1ra9eno na/lim 1ora&tom tlaka kli1 'o8 kom1rimira0 a i&tovremeno &e vr8i iz/aran'eC0 a

zatim man'im 1ora&tom0 nakon 5e/a na&t.1a ek&1anzi'a . %ilindr.0 1rilikom ko'e &e kli1 /i:a

 1rema DMT2 ) to5%i + otvaran'em i&1.8no/ ventila ili vi8e n'i;C 1re&ta'e ek&1anzi'a0 1linovi

iz %ilindra na/lo izlaze iz %ilindra i tlak 1ada2Nakon DMT0 kli1 &e 1o5in'e /i:ati ka -MT0

i&ti&k.'.9i zao&tale 1linove iz %ilindra2 I&1.; zavr8ava nakon -MT kada &e zatvara i&1.8ni

ventil to5ka $C2

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 13/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ !$

BROJ LISTO"A !#

/% KONSTRUK2IJSKE RAZLIKE OD DVOTAKTNO3 MOTORAČetverotaktni motor ima dva okreta'a kol'eni5a&te o&ovine ti'ekom &vo/ radno/ %ikl.&a2 To

zna5i da m. &e ti'ekom dva kr./a kol'eni5a&te o&ovine &amo 'ednom otvore ventili i &amo

 'ednom &e .8tr%a /orivo :a%i i&kraC2 Time 'e odreena :rzina okretan'a :re/a&te o&ovine

.koliko 'e ima0 'er novi motori nema'. :re/a&t. o&ovin.C0 ko'a &e okre9e .1ola &1ori'e0 t'2 za

&vaki okret :re/a&te o&ovine kol'eni5a&ta na1ravi dva2 Dr./a i o&novna razlika 5etverotaktni;

i dvotaktni; motora &. ventili2 Dok dvotaktni nema ventile ili ima &amo i&1.8ni ventil ili vi8e

n'i;C0 5etverotaktni ventil o:avezno ima i .&i&ni i i&1.8ni ventil2

/%'% U#otre4a +eterotaktn*5 -otora

Četverotaktni motor ima dana& vrlo 8irok. 1rim'en.2 Izra.'e &e . raznim veli5inama od vrlo

mali; motora za modalar&tvoC0 1a do motora od nekoliko ti&.9a k@2 Na'1oznati'a i v'ero'atno

na'ra8ireni'a 1rim'ena 'e . a.tomo:il&ko' ind.&tri'i0 ko'a .z man'e iz.zetke n1r2 Mazda R3C

i&kl'.5ivo .1otre:l'ava 5etverotaktne motore2 Takoer0 velika 1rim'ena 5etverotaktni; motora

 'e na :rodovima i :rodi%ama0 kao 1orivni motori ili kao a/re/ati za elektri5n. ener/i'.2

"an:rod&ki motori 0 ko'i &. nekada :ili ve9inom dvotaktni0 dana& &e izra.'. kao

5etverotaktni z:o/ man'e/ .t'e%a'a na okoli8 man'e za/aivan'eC2 "e9i 5etverotaktni motori

&e .1otre:l'ava'. na :rodovima0 /d'e im 'o8 .vi'ek o8tr. konk.ren%i'. 5ine dvotaktni motori0

ko'i 'o8 .vi'ek ima'. ve9i &t.1an' i&kori8ten'a2

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 14/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ !(

BROJ LISTO"A !#

ZAKLJUČAK Dizel motor nema &v'e9i%e0 a za /orivo .1otre:l'ava 1lin&ko .l'e2 Pal'en'e . dizel&kom

motor. .zrok.'e vi&oka tem1erat.ra 'ako &ti&n.ta zraka . %ilindrima2 )&li'ed vi&oko/ tla5en'a

zrak &e ./ri'e na tem1erat.re ko'e &. vi8e od tem1erat.re 1al'en'a 1lin&ko/ .l'a2

Plin&ko .l'e ne dolazi . %ilindre 1omi'e8ano &a zrakom0 ne/o /a 1od vi&okim 1riti&kom .

%ilindre .8tr%ava 1o&e:na mlazni%a2 Kada doe . dodir & .6arenim zrakom0 1lin&ko .l'e &e

&amo za1ali2 Svaka mlazni%a .8tr%a . %ilindar to5no odm'eren. koli5in. /oriva ko'e dovodi

 1.m1a 1od vi&okim 1riti&kom ko'. 1okre9e motor2 Koli5in. .8tr%ano/ /oriva0 a to zna5i i&na/. motora . odreenom tren.tk. 1ode8ava voza5 1a1.5i%om ak%eleratora /a&aC2

"id'eli &mo kako 7.nk%ionira 5etverotaktni dizel motor te /d'e &e &ve kori&te takvi o:li%i

motora2 Na kra'. rada mo6emo zakl'.5iti da 5etverotaktni dizel motora ima vrlo 8irok.

 1rim'en. 2

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 15/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ !#

BROJ LISTO"A !#

LITERATURA

!2 Ivan Ma;ale%0 *oran L.li90 Darko Kozara% Motori & .n.tarn'im iz/aran'em0 $<!<2

*a/re:$2 Ant.n Čevra Motori i motorna vozila !0 Škol&ka kn'i/a0 *a/re:0 $<<(2(2 *oran Kalini9 ,e&tovna vozila !0 Motori & .n.tra8n'im iz/aran'em0 Škol&ka kn'i/a

*a/re:0 $<<#2

O,JENA PRAKTIČNO- RADA

KOMISIJA PREDSJEDNIK

ISPITI"AČ  

  ČLAN  _____________________ 

)ČENIK KANDIDAT

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 16/17

SREDNJA PROMETNA ŠKOLAMOSTAR 

Četverotaktni dizel motor LIST BROJ !

BROJ LISTO"A !+

8/19/2019 Četverotaktni Motor - Maturski

http://slidepdf.com/reader/full/cetverotaktni-motor-maturski 17/17