Upload
tuey-wichittammarot
View
2.127
Download
32
Embed Size (px)
Citation preview
382
รหสวชา ว30221
วชา เคม
ชน ม. 4 ภาคเรยนท 1
1. จำนวน3ชวโมง/สปดาห จำนวนหนวยกต1.5หนวยกต
2. หนงสอทใชในการเรยน
- แบบเรยนชอ หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานและเพมเตมเคมเพมเตมเลม1
ผแตง สสวท.กระทรวงศกษาธการ
สำนกพมพ ครสภา
- หนงสออานประกอบชอ เคม1-2
ผแตง ทบวงมหาวทยาลย
สำนกพมพ อกษรเจรญทศน
- หนงสออานประกอบชอ คมอเคมทกเลม
ผแตง ทกคน
สำนกพมพ ทกสำนกพมพ
3. ผเขยนคมอคร
ชอนายสรพงศ นามนย ตำแหนงครโรงเรยนวงไกลกงวล
สถานททำงาน สถานวทยโทรทศนการศกษาทางไกลผานดาวเทยมโรงเรยนวงไกลกงวล
อ.หวหนจ.ประจวบครขนธ77110
โทร.0-3251-5457-8
Email : [email protected]
elearning : www.kkws.ac.th
www.kkws.ac.th/moodle/
www.chon2.go.th/kkws/moodle
ดบทเรยนยอนหลงwww.edltv.thai.net
383
โครงสรางรายวชาเคม 1
ระดบมธยมศกษาตอนปลายชนมธยมศกษาปท4เวลา60ชวโมง
จำนวน1.5หนวยกต
ลำดบท ชอหนวยการเรยนร มาตรฐาน
การเรยนร/
ตวชวด
สาระสำคญ เวลา
(ชวโมง)
นำหนก
คะแนน
1 อะตอมของตารางธาต ว3.1ม.4/1,
ว3.1ม.4/2
ว8/1
- โครงสรางอะตอม และสญลกษณ
นวเคลยรของธาต
- การจดเรยงอเลกตรอนในอะตอม
- ความสมพนธระหวางอเลกตรอนใน
ระดบพลงงานนอกสดกบสมบต
ของธาตและการเกดปฏกรยา
20 35
2 พนธะเคม ว3.1ม.4/4
ว8/1
- การเกดพนธะเคมในโครงผลกและ
ในโมเลกลของสาร
20 35
3 สมบตของธาตและ
สารประกอบ
ว3.1ม.4/3
ว3.1ม.4/5
ว8.1
- การจดเรยงธาตและทำนายแนวโนม
สมบตของธาตในตารางธาต
- การเกดพนธะเคมในโครงผลกและ
ในโมเลกลของสาร
- ความสมพนธ ระหว างจด เดอด
จดหลอมเหลวและสถานะของสาร
กบแรงยดเหนยวระหวางอนภาค
ของสาร
20 30
384
กำหนดการเรยนรรายชวโมง และสงทโรงเรยนปลายทางตองเตรยม รายวชาเคมรหสวชาว30221ชนมธยมศกษาปท4
ภาคเรยนท1ปการศกษา2553
ครงท วน/เดอน/ป จำนวน
ชวโมง
เรองทสอน มาตรฐานการ
เรยนรขอท
สงท ร.ร.ปลายทาง
ตองเตรยม (คร/นกเรยน)
1 17พ.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 ววฒนาการเกยวกบอะตอม
ทฤษฎอะตอมของดอลตน
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบความรท1
ใบงานท1
2 18พ.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 แบบจำลองอะตอมของทอมสน
การทดลองของโกลดสไตนและมลลแกน
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบความรท2
ใบงานท2
3 24พ.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 แบบจำลองอะตอมของรทเทอรฟอรด ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบงานท3
แบบทดสอบท1
4 25พ.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 อนภาคมลฐานของอะตอมเลขอะตอม
เลขมวลและไอโซโทป
ว3.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบงานท3,4
แบบทดสอบท2
5 31พ.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 เลขอะตอมเลขมวลและไอโซโทป
แบบฝกหด1.1
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบความรท3,
ใบงานท4
แบบทดสอบท3,4
6 1ม.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 แบบจำลองอะตอมของโบร
คลนและสมบตของคลน
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบงานท5
ใบความรท4
7 7ม.ย.53
14.30-15.30น.
1/60 การทดลอง1.1การศกษาสของเปลวไฟ
และเสนสเปกตรมของธาตบางชนด
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบงานท6
แบบทดสอบท5
8 8ม.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 สเปกตรมและการแปลความหมาย
แบบฝกหด1.2
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบความรท6,
ใบงานท4
แบบทดสอบท5,6
9 14ม.ย.53
14.30-15.30น.
1/60 แบบจำลองอะตอมแบบกลมหมอก ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
10 15ม.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 การจดอเลกตรอนในระดบพลงงานหลก
การจดอเลกตรอนในระดบพลงงานยอย
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบงานท7
แบบทดสอบท7
11 21ม.ย.53
14.30-15.30
1/60 การบรรจอเลกตรอนในแตละระดบพลงงาน
แบบฝกหด1.3
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบงานท8
แบบทดสอบท8
385
กำหนดการเรยนรรายชวโมง และสงทโรงเรยนปลายทางตองเตรยม รายวชาเคมรหสวชาว30221ชนมธยมศกษาปท4
ภาคเรยนท1ปการศกษา2553
ครงท วน/เดอน/ป จำนวน
ชวโมง
เรองทสอน มาตรฐานการ
เรยนรขอท
สงท ร.ร.ปลายทาง
ตองเตรยม (คร/นกเรยน)
12 22ม.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 ตารางธาตในปจจบน/แนวโนมสมบตของ
ธาตตามหมและตามคาบขนาดอะตอม
รศมไอออน/พลงงานไอออไนเซชน
อเลกโทรเนกาตวต/สมพรรคภาพอเลกตรอน
จดหลอมเหลวและจดเดอด
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบความรท5,6,7,8,9,10
ใบงานท9,10,11,12
แบบทดสอบท9
13 28ม.ย.53
14.30-15.30น.
1/60 สรปแนวโนมสมบตของธาตตามหม
และตามคาบ/แบบฝกหด1.4
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
เอกสารเหมอนครงท12
14 29ม.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 เลขออกซเดชน ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบความรท11
ใบงานท13
แบบทดสอบท10
15 5ก.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 เลขออกซเดชน
แบบฝกหดทายบท
ว3.1,8.1
ม.4/1,ม.4/2
ใบงานท13
แบบทดสอบท10
16 6ก.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 พนธะไอออนก/การเกดพนธะไอออนก
โครงสรางสารประกอบไอออนก
ว3.1,8.1
ม.4/4
17 12ก.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 การเขยนสตรและเรยกชอสารประกอบ
ไอออนก/แบบฝกหด2.1
ว3.1,8.1
ม.4/4
ใบงานท14
แบบทดสอบ11,12
18 13ก.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 พลงงานกบการเกดสารประกอบไอออนก
แบบฝกหด2.2สมบตของสารประกอบ
ไอออนก/การทดสอบ2.1การละลายของ
สารประกอบไอออนกในนำ
ว3.1,8.1
ม.4/4
ใบความรท12
ใบงานท15
แบบทดสอบท13
19 19ก.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 ปฏกรยาของสารประกอบไอออนก
การทดสอบ2.2การเกดปฏกรยาของ
สารประกอบไอออนก/แบบฝกหด2.3
ว3.1,8.1
ม.4/4
ใบความรท11,12
ใบงานท16
แบบทดสอบท13
20 20ก.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 พนธะโคเวเลนต/การเกดพนธะโคเวเลนต
ชนดของพนธะโคเวเลนต
โมเลกลทไมเปนไปตามกฎออกเตต
ว3.1,8.1
ม.4/4
26 กรกฎาคม 2553 หยดวนอาสาฬหบชา
386
กำหนดการเรยนรรายชวโมง และสงทโรงเรยนปลายทางตองเตรยม รายวชาเคมรหสวชาว30221ชนมธยมศกษาปท4
ภาคเรยนท1ปการศกษา2553
ครงท วน/เดอน/ป จำนวน
ชวโมง
เรองทสอน มาตรฐานการ
เรยนรขอท
สงท ร.ร.ปลายทาง
ตองเตรยม (คร/นกเรยน)
27 กรกฎาคม 2553 หยดวนเขาพรรษา
21 2ส.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 การเขยนสตรและเรยกชอสารประกอบ
โคเวเลนต
ว3.1,8.1
ม.4/4
ใบความรท14,ใบงานท17
แบบทดสอบท14
22 3ส.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 การเขยนสตรและเรยกชอสารประกอบ
โคเวเลนต/แบบฝกหด2.4
ความยาวพนธะและพลงงานพนธะ
ว3.1,8.1
ม.4/4
ใบความรท15,
ใบงานท17
แบบทดสอบท14
23 9ส.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 การคำนวณพลงงานพนธะ/แบบฝกหด2.5
แนวความคดเกยวกบการเกดเรโซแนนซ
ว3.1,8.1
ม.4/4
ใบความรท16,
ใบงานท18
แบบทดสอบท15
24 10ส.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 การทำนายรปรางโมเลกล/การทดลอง2.3
การจดตวของลกโปงกบรปรางโมเลกล
โคเวเลนต
ว3.1,8.1
ม.4/4
ใบความรท17,
ใบงานท19
แบบทดสอบท16
25 16ส.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 โมเลกลทอะตอมกลางไมมอเลกตรอน
คโดดเดยว/โมเลกลทอะตอมกลางม
อเลกตรอนคโดดเดยว
ว3.1,8.1
ม.4/4
ใบงานท19
แบบทดสอบท16
26 17ส.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 สภาพขวของโมเลกลโคเวเลนต
แบบฝกหด2.7
ว3.1,8.1
ม.4/4
27 23ส.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 แรงยดเหนยวระหวางโมเลกลโคเวเลนต
แบบฝกหด2.8/สารโครงผลกรางตาขาย
พนธะโลหะ
ว3.1,8.1
ม.4/4
แบบทดสอบท17
28 24ส.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 สมบตของธาตและสารประกอบตามคาบ
แบบฝกหด3.1
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบความรท18,19
29 30ส.ค.53
14.30-15.30น.
1/60 ปฏกรยาของธาตและสารประกอบตามหม
การทดลอง3.1
ปฏกรยาของโซเดยมและแมกนเซยมกบนำ
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบงานท20
387
กำหนดการเรยนรรายชวโมง และสงทโรงเรยนปลายทางตองเตรยม รายวชาเคมรหสวชาว30221ชนมธยมศกษาปท4
ภาคเรยนท1ปการศกษา2553
ครงท วน/เดอน/ป จำนวน
ชวโมง
เรองทสอน มาตรฐานการ
เรยนรขอท
สงท ร.ร.ปลายทาง
ตองเตรยม (คร/นกเรยน)
30 31ส.ค.53
08.30-10.30น.
2/120 การทดลอง3.2การละลายนำของธาตหมIA
IIAปฏกรยาของธาตหมVIIA
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบงานท21
31 6ก.ย.53
14.30-15.30น.
1/60 ธาตแทรนซชน/สมบตของธาตแทรนซชน
สารประกอบของธาตแทรนซชน
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
32 7ก.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 การทดลอง3.3การศกษาสมบตของ
สารประกอบของโครเมยมและแมงกานส
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบความรท20
ใบงานท22
33 13ก.ย.53
14.30-15.30น.
1/60 สารประกอบเชงซอนของธาตแทรนซชน
การทดลอง3.4การเตรยมสารประกอบ
เชงซอนของทองแดง
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบความรท21
ใบงานท23
34 14ก.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 ธาตกมมนตรงส/การเกดกมมนตภาพรงส
การสลายตวของธาตกมมนตรงส
ครงชวตของธาตกมมนตรงส
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบความรท22
ใบงานท24
35 20ก.ย.53
14.30-15.30น.
1/60 ปฏกรยานวเคลยร ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบงานท24
36 21ก.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 การตรวจสอบสารกมมนตรงสและ
เทคโนโลยทเกยวของกบสารกมมนตรงส
แบบฝกหด3.4
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
37 27ก.ย.53
14.30-15.30น.
1/60 การทายตำแหนงและสมบตของธาตเพอหา
ตำแหนงในตารางธาต/การทดลอง3.5
การศกษาสมบตของธาตเพอหาตำแหนง
ในตารางธาต
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบงานท25
แบบทดสอบท18
38 28ก.ย.53
08.30-10.30น.
2/120 การทายตำแหนงและสมบตของธาตเพอหา
ตำแหนงในตารางธาต/การทดลอง3.5
การศกษาสมบตของธาตเพอหาตำแหนง
ในตารางธาต
ว3.1,8.1
ม.4/3,ม.4/5
ใบงานท25
แบบทดสอบท18
388
ภาระงานทตองดำเนนการสง
งาน กำหนดสง
1. งานกลมใหพสจนธาตUnknownวาอยในตำแหนงใดของตารางธาต
(งานกลม)
กอนวนรายงาน1สปดาห
(วนรายงาน28ก.ย.53)
2. งานสบคนInternet(งานรายบคคล)โดยใชขอความสบคน(Keyword)
ตามทครสงในแตละชวโมง
ดำเนนการสงทกสปดาหโดยให
สมพนธกบการสงงานของคร
3. งานกลมใหนกเรยนจดทำรายงานเปนรปเลมแลวจดนทรรศการเรองธาต
และสารประกอบในชวตและสงแวดลอม
20ก.ย.53
4. เอกสารใบงานนอกเหนอจากงานเดยวททกคนตองสงแลว
ใหนำสงผลงานรายกลมตามลำดบทกใบงานและทกแบบทดสอบ
ทกสปดาหทมกจกรรมทใชในใบงาน
5. ใหนกเรยนรวมกลมๆละ5คนรวมกนทำChemistryProject
ตามรปแบบทครให
ทกเดอน
389
คำอธบายรายวชา
รายวชาเคมรหสวชาว 30221 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร
ชนมธยมศกษาปท4เวลา60ชวโมง/ภาคเรยน จำนวน1.5หนวยกตภาคเรยนท1
คำอธบายรายวชา
สบคนขอมลอธบายอภปราย วเคราะห เกยวกบโครงสรางอะตอมและสญลกษณนวเคลยรของธาต การจด
เรยงอเลกตรอนในอะตอมความสมพนธระหวางอเลกตรอนในระดบพลงงานนอกสดกบสมบตของธาตและการเกด
ปฏกรยาการจดเรยงธาตและทำนายแนวโนมสมบตของธาตในตารางธาตการเกดพนธะเคมในโครงผลกและในโมเลกล
ของสารความสมพนธระหวางจดเดอดจดหลอมเหลวและสถานะของสารกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของสาร
โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร เพอใหเกดความร ความคด ความเขาใจ และจตวทยาศาสตร สามารถ
นำเสนอสอสารสงทเรยนรมความสามารถในการตดสนใจเหนคณคาของการนำความรไปใชประโยชนในชวตประจำวน
มจตวทยาศาสตรคณธรรมจรยธรรมและคานยมทเหมาะสมตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง
รหสตวชวด
ว3.1ม.4/1,ว3.1ม.4/2,ว3.1ม.4/3,ว3.1ม.4/4,ว3.1ม.4/5
สมรรถนะสำคญของผเรยน
1. ความสามารถในการสอสาร
2. ความสามารถในการคด
3. ความสามารถในการแกปญหา
4. ความสามารถในการใชทกษะชวต
5. ความสามารถในการใชเทคโนโลย
คณลกษณะอนพงประสงค
1. รกชาตศาสนกษตรย 5. อยอยางพอเพยง
2. ซอสตยสจรต 6. มงมนในการทำงาน
3. มวนย 7. รกความเปนไทย
4. ใฝเรยนร 8. มจตสาธารณะ
390
ตวอยางหนวยการเรยนร
หนวยการเรยนรเรองอะตอมและตารางธาต รายวชาเคม รหสวชาว30221
ชนมธยมศกษาปท4ภาคเรยนท1เวลา20ชวโมง โรงเรยนวงไกลกงวล
มาตรฐานการเรยนร
ว 3.1 เขาใจสมบตของสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสารกบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวาง
อนภาคมกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตรสอสารสงทเรยนรและนำความรไปใชประโยชน
ตวชวด
1. สบคนขอมลและอธบายโครงสรางอะตอมและสญลกษณนวเคลยรของธาตได
2. วเคราะหและอธบายการจดเรยงอเลกตรอนในอะตอมความสมพนธระหวางอเลกตรอนในระดบพลงงาน
นอกสดกบสมบตของธาตและการเกดปฏกรยาได
สาระสำคญ
การศกษาแบบจำลองอะตอมตงแตอดตจนถงปจจบน การจดเรยงอเลกตรอนในอะตอมววฒนาการของการ
สรางตารางธาตสมบตของธาตตามหมและตามคาบ
สาระการเรยนร
ความร
- นกวทยาศาสตรใชขอมลจากการศกษาโครงสรางอะตอมสรางแบบจำลองอะตอมแบบตางๆทมพฒนาการ
อยางตอเนอง
- อะตอมประกอบดวยอนภาคมลฐานสำคญ3ชนดคอโปรตอนนวตรอนและอเลกตรอนจำนวนโปรตอน
ในนวเคลยสเรยกวา เลขอะตอมผลรวมของจำนวนโปรตอนกบนวตรอนเรยกวา เลขมวลตวเลขทงสองน
จะปรากฏอยในสญลกษณนวเคลยรของไอโซโทปของธาตตางๆ
- อเลกตรอนในอะตอมของธาตจะจดเรยงอยในระดบพลงงานตางๆและในแตละระดบพลงงานจะมจำนวน
อเลกตรอนเปนคาเฉพาะ
- อเลกตรอนในระดบพลงงานนอกสดจะแสดงสมบตบางประการของธาตเชนความเปนโลหะอโลหะและ
เกยวของกบการเกดปฏกรยาของธาตนน
ทกษะ/กระบวนการ
- อธบายวธการทนกวทยาศาสตรใชสรางแบบจำลอง
- อภปรายเหตผลเกยวกบการปรบปรงและพฒนาแบบจำลองได
- ทดลองเพอศกษาสของเปลวไฟจากสารประกอบและเสนสเปกตรมของธาตบางชนด
- อภปรายถงสาเหตทตองจดธาตเปนหมวดหมเพอนำไปสววฒนาการของการสรางตารางธาต
391
คณลกษณะ
- ซอสตย
- มวนย
- ใฝเรยนร
การประเมนผลรวบยอด
ชนงาน/ภาระงาน
- การรายงานผลการทดลอง
- การเขยนตอบในใบงาน
- การทำโครงงานภาพยนตรสนเรอง“โครงสรางอะตอม”
การประเมนผล
ประเดนการประเมน ระดบคณภาพ
4 3 2 1
1. การรายงานผล
การทดลอง
ทำการทดลองอยางม
ประสทธภาพนำเสนอ
ขอมลทถกตอง
ในแบบรายงาน
การทดลอง
นำเสนอขอมลท
ถกตองในแบบรายงาน
การทดลอง
มความยงยากในการ
ทดลองนำเสนอขอมล
ในแบบรายงานการ
ทดลองถกตองเพยง
บางสวน
ไมไดทำการทดลอง
หรอนำเสนอขอมล
ในแบบรายงาน
การทดลองไมถกตอง
2. การอธบายดวย
การเขยนหรอ
การพด
การอธบายชดเจน
กะทดรดและใชภาษา
วทยาศาสตรท
เหมาะสม
การอธบายชดเจนและ
ใชภาษาวทยาศาสตร
ทเหมาะสมแต
ไมกะทดรด
การอธบายไมชดเจน
ไมรดกมหรอไม
สมบรณ
อธบายไมเขาใจหรอ
ไมเกยวกบปญหา
3. การประเมน
มลตมเดย
ภาพยนตรสนเรอง
“โครงสรางอะตอม”
ขอมลนำเสนอชดเจน
ถกตองและไมมขอ
ผดพลาดใชแหลง
ขอมลหลายแหงเพอ
ใหขอมลมเหตผล
ขอมลนำเสนอชดเจน
ถกตองและมขอ
ผดพลาดบางใชแหลง
ขอมลหลายแหงเพอ
ใหขอมลมเหตผล
ขอมลนำเสนอชดเจน
พอควรถกตองและ
มขอผดพลาด
ใชแหลงขอมล1-2
แหงเพอใหขอมลม
เหตผล
ขอมลนำเสนอไม
ชดเจนนกและม
ขอผดพลาดไมใช
แหลงขอมล
กจกรรมการเรยนร
- ทบทวนบทเรยนโดยการตงคำถามเกยวกบเนอหา
- ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบสาระสำคญ
- นกเรยนทำการทดลองตามกจกรรม
392
- ครและนกเรยนรวมกนอภปรายผลการทดลองและสรปความคดรวบยอด
- ครประเมนผลการเรยนรของนกเรยนจากใบงานหรอแบบทดสอบ
สอการเรยนร
- หนงสอเรยน
- ใบงาน
- ใบความร
- อปกรณการทดลอง
393
ผงมโนทศน
รายวชาเคมรหสวชาว30221ชนม.4ภาคเรยนท1ปการศกษา2553
ธาตกงโลหะ
ธาตกมมนตรงส
การทายตำแหนงและสมบตของธาต
ในตารางธาต
ธาตและสารประกอบในสงมชวต
และสงแวดลอม
สารและการเปลยนแปลง
อะตอมและตารางธาต
พนธะเคม
แบบจำลองอะตอม
ตารางธาต
พนธะไอออนก พนธะโคเวเลนต
พนธะโลหะ
➤
➤
➤
➤ ➤
➤
➤
➤
สมบตของธาตและสารประกอบ
สมบตตามคาบ
สมบตตามหม
ตำแหนงไฮโดรเจนในตารางธาต
ธาตแทรนซชน
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
394
ผงมโ
นท
ศน
หน
วยกา
รเรย
นรท
1 เร
องอะ
ตอมแ
ละตา
รางธ
าต
รายว
ชา เค
ม รห
สวชา
ว30
221
ชน ม
.4
อะตอ
มและ
ตารา
งธาต
แบบ
จำลอ
งอะต
อม
ตารา
งธาต
➠ ➠
เลขอ
ะตอม
เลขม
วลแล
ะไอโซโทป
อนภาคม
ลฐาน
แบบ
จำลอ
งอะต
อมขอ
งรท
เทอร
ฟอร
ด
แบบ
จำลอ
งอะต
อมขอ
งทอม
สน
แบบ
จำลอ
งอะต
อมขอ
งดอล
ตน
ววฒ
นาก
ารกา
รสรา
งตาร
างธา
ต
สมบ
ตของ
ธาตต
ามห
มและ
ตามค
าบ
คลนแล
ะสมบ
ตของคล
นแส
ง
สเปกต
รม
สเปกต
รมแล
ะการแป
ลความห
มาย
แบบ
จำลอ
งอะต
อมขอ
งโบ
ร
แบบ
จำลอ
งอะต
อมแบ
บกล
มหมอ
ก
การจ
ดอเล
กตรอ
นใน
อะตอ
ม
ขนาดอะ
ตอม
รศมไออ
อน
พลงงานไอออ
ไนเซชน
อเลก
โทรเนกาตว
ต
สมพ
รรคภ
าพอเลก
ตรอน
จดหลอ
มเหลว
จดเดอด
เลขอ
อกซเดชน
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
395
ผงมโ
นท
ศน
หน
วยกา
รเรย
นรท
2 เร
องพ
นธะ
เคม
รายว
ชา เค
ม รห
สวชา
ว30
221
ชน ม
.4
พน
ธะเค
ม พ
นธะ
โคเว
เลน
ต
พน
ธะโล
หะ
➠
➠
การเกด
พนธะไอออ
นก
โครงสรางส
ารประกอ
บไอออ
นก
การเขยนสตรแล
ะเรยกช
อสารประกอ
บไอออ
นก
พลงงานกบ
การเกด
พนธะไอออ
นก
สมบ
ตของสารประกอ
บไอออ
นก
ปฏก
รยาของสารประกอ
บไอออ
นก
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
การเกด
พนธะโคเวเลนต
ชนดข
องพนธะโคเวเลนต
โมเลกล
ทไมเปนไปตามก
ฎออก
เตต
การเขยนสตรแล
ะเรยกช
อสารประกอ
บโคเวเลนต
ความยาวพ
นธะแล
ะพลงงานพนธะ
แนวค
ดเกยวก
บเรโซแน
นซ
รปรางโมเลก
ล
สภาพขว
ของโมเลก
ลโคเวเลน
ต
แรงยดเหนยวระหวางโมเลก
ลโคเวเลน
ต
โครงผล
กรางตาขาย
สมบ
ตของโลหะ
➠
พน
ธะไอ
ออน
ก
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
396
หนวยการเรยนร
หนวยการเรยนรเรองอะตอมและตารางธาต รายวชา เคม รหสวชาว30221
ชนมธยมศกษาปท4ภาคเรยนท1เวลา20ชวโมง โรงเรยนวงไกลกงวล
มาตรฐานการเรยนร
ว 3.1 เขาใจสมบตของสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสารกบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวาง
อนภาคมกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตรสอสารสงทเรยนรและนำความรไปใชประโยชน
ตวชวด
1. สบคนขอมลและอธบายโครงสรางอะตอมและสญลกษณนวเคลยรของธาตได
2. วเคราะหและอธบายการจดเรยงอเลกตรอนในอะตอมความสมพนธระหวางอเลกตรอนในระดบพลงงาน
นอกสดกบสมบตของธาตและการเกดปฏกรยาได
สาระสำคญ
การศกษาแบบจำลองอะตอมตงแตอดตจนถงปจจบน การจดเรยงอเลกตรอนในอะตอมววฒนาการของการ
สรางตารางธาตสมบตของธาตตามหมและตามคาบ
สาระการเรยนร
ความร
- นกวทยาศาสตรใชขอมลจากการศกษาโครงสรางอะตอมสรางแบบจำลองอะตอมแบบตางๆทมพฒนาการ
อยางตอเนอง
- อะตอมประกอบดวยอนภาคมลฐานสำคญ3ชนดคอโปรตอนนวตรอนและอเลกตรอนจำนวนโปรตอน
ในนวเคลยสเรยกวา เลขอะตอมผลรวมของจำนวนโปรตอนกบนวตรอนเรยกวา เลขมวลตวเลขทงสองน
จะปรากฏอยในสญลกษณนวเคลยรของไอโซโทปของธาตตางๆ
- อเลกตรอนในอะตอมของธาตจะจดเรยงอยในระดบพลงงานตางๆและในแตละระดบพลงงานจะมจำนวน
อเลกตรอนเปนคาเฉพาะ
- อเลกตรอนในระดบพลงงานนอกสดจะแสดงสมบตบางประการของธาตเชนความเปนโลหะอโลหะและ
เกยวของกบการเกดปฏกรยาของธาตนน
ทกษะ/กระบวนการ
- อธบายวธการทนกวทยาศาสตรใชสรางแบบจำลอง
- อภปรายเหตผลเกยวกบการปรบปรงและพฒนาแบบจำลองได
- ทดลองเพอศกษาสของเปลวไฟจากสารประกอบและเสนสเปกตรมของธาตบางชนด
- อภปรายถงสาเหตทตองจดธาตเปนหมวดหมเพอนำไปสววฒนาการของการสรางตารางธาต
397
คณลกษณะ
- ซอสตย
- มวนย
- ใฝเรยนร
การประเมนผลรวบยอด
ชนงาน/ภาระงาน
- การรายงานผลการทดลอง
- การเขยนตอบในใบงาน
- การทำโครงงานภาพยนตรสนเรอง“โครงสรางอะตอม”
การประเมนผล
ประเดนการประเมน ระดบคณภาพ
4 3 2 1
1. การรายงานผลการ
ทดลอง
ทำการทดลองอยาง
มประสทธภาพนำ
เสนอขอมลทถกตอง
ในแบบรายงานการ
ทดลอง
นำเสนอขอมลท
ถกตองในแบบรายงาน
การทดลอง
มความยงยากในการ
ทดลองนำเสนอขอมล
ในแบบรายงานการ
ทดลองถกตองเพยง
บางสวน
ไมไดทำการทดลอง
หรอนำเสนอขอมล
ในแบบรายงาน
การทดลองไมถกตอง
2. การอธบายดวยการ
เขยนหรอการพด
การอธบายชดเจน
กะทดรดและใชภาษา
วทยาศาสตรท
เหมาะสม
การอธบายชดเจนและ
ใชภาษาวทยาศาสตร
ทเหมาะสมแต
ไมกะทดรด
การอธบายไมชดเจน
ไมรดกมหรอ
ไมสมบรณ
อธบายไมเขาใจหรอ
ไมเกยวกบปญหา
3. การประเมน
มลตมเดย
ภาพยนตรสนเรอง
“โครงสรางอะตอม”
ขอมลนำเสนอชดเจน
ถกตองและไมมขอ
ผดพลาดใชแหลง
ขอมลหลายแหงเพอ
ใหขอมลมเหตผล
ขอมลนำเสนอชดเจน
ถกตองและมขอ
ผดพลาดบางใชแหลง
ขอมลหลายแหงเพอ
ใหขอมลมเหตผล
ขอมลนำเสนอชดเจน
พอควรถกตองและ
มขอผดพลาด
ใชแหลงขอมล1-2
แหงเพอใหขอมลม
เหตผล
ขอมลนำเสนอ
ไมชดเจนนกและ
มขอผดพลาดไมใช
แหลงขอมล
กจกรรมการเรยนร
- ทบทวนบทเรยนโดยการตงคำถามเกยวกบเนอหา
- ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบสาระสำคญ
- นกเรยนทำการทดลองตามกจกรรม
398
- ครและนกเรยนรวมกนอภปรายผลการทดลองและสรปความคดรวบยอด
- ครประเมนผลการเรยนรของนกเรยนจากใบงานหรอแบบทดสอบ
สอการเรยนร
- หนงสอเรยน
- ใบงาน
- ใบความร
- อปกรณการทดลอง
399
ใบความรท 1
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองประวตเกยวกบอะตอม สอนโดยครสรพงศนามนย
ยคกรกโบราณ
ประมาณพ.ศ.93ลซพพสไดเสนอแนวคดวา“ถาระยะทางหรอมวลของสารเปนสงทแบงไปไดจำกดเมอแบง
ตอๆไปจะไดหนวยทเลกทสดทมองไมเหนเรยกวาอะตอม”
ประมาณพ.ศ.83-173ดมอเครตสนกปราชญชาวกรกไดขยายแนวคดเกยวกบอะตอมของลซพพสและเสนอ
ความคดเรองโครงสรางของสสารวา
“โลกประกอบดวยสสารและทวางสสารประกอบดวยอะตอมซงเปนหนวยยอยทสดทจะแบงแยกตอไปอก
ไมได” สสารแตละชนดจะประกอบดวยอะตอมทมเนอเหมอนกน แตมขนาด รปรางและการจดเรยงตวแตกตางกน
จงทำใหเกดเปนสารตางชนดกนการเปลยนแปลงของสสารเกดจากการเปลยนแปลงลกษณะการจดเรยงตวของอะตอม
อกแนวคดหนงในเวลาใกลเคยงกนแอมเพโดครส (พ.ศ. 53-13) ไดเสนอวาสรรพสงในธรรมชาตประกอบดวย
สารมลฐานสชนดทเกยวพนกบคณสมบตบางประการ คอ ดนนนแหงและเยนนำกเปยกและเยน ไฟจะรอนและแหง
และลมนนรอนและเปยก การประกอบกนเขาของสสารมอตราสวนตางๆ กนและเปนสงทมอยอยางตอเนองและไม
เปลยนแปลงแนวคดของแอมโพเดครสเปนทยอมรบของอรสโตเตล (พ.ศ. 159-221)นกปราชญชาวกรก เขานำความคด
นไปอธบายโครงสรางของสสารวา“สสารทกชนดมเนอตอเนองกนไมมชองวางในเนอสารและสามารถแบงออกเปน
ชนเลกๆ เทาใดกไดไมจำกด นนคอ ไมมอะตอมนนเอง”
ยคกลางหรอ ยคระสายนเวทย (Alchemy)
ยคกลางหรอยคระสายนเวทย (Alchemy) ในครสตศตวรรษแรกเปนยคทมการเลนแรแปรธาตจากแนวคดของ
อรสโตเตลทำใหเชอกนวาสารตางๆมธาตหรอองคประกอบเหมอนกนหมดคอดนนำลมและไฟแตจะแตกตางกน
ตรงสดสวนของการผสมกนเปนสารเทานน และคดวาสารอาจเปลยนชนดได ถาเราแปรเปลยนอตราสวนดงกลาวได
สำเรจ จงทำใหเกดความพยายามจะเลนแรแปรธาตเกดขน แตทสดกทำไมไดแตถงอยางไรกตามความพยายามดงกลาว
กเปนเหตททำใหความรทางเคมเพมพนมากขนไดมการคนพบสารเคมหลายชนดและทำใหเกดการประดษฐเครองมอขน
หลายอยางซงบางอยางยงคงใชกนอยจนถงปจจบน เราอาจกลาวไดวาการเลนแรแปรธาตของนกเคมในยคกลางเปน
รากฐานทสำคญของวชาเคมในปจจบนและวธการดงกลาวไดนำไปสการคนพบอะตอมในเวลาตอมา
400
ยคปฏวตวทยาศาสตร
ครสตศตวรรษท 17 - 19 เปนยคทมการเรมใชวธการทดลองในการศกษาหาความรแทนการศกษาโดยอาศย
ความคดและจนตนาการของนกปราชญเพยงอยางเดยวหลงจากทแนวคดเกยวกบอะตอมถกละทงมานานเกอบ 2,000ป
โรเบรต บอยล (Robert Boyl)พ.ศ.2170-2234แสดงใหเหนวาความเชอของอรสโตเตลไมเปนจรงดนนำลมและไฟ
ไมใชองคประกอบมลฐานของสสาร เพราะสงเหลาน ไมใชสงสดทายทไดจากการวเคราะหหรอแยกสารโดยวธทางเคม
บอยลเสนอวา“สสารโดยทวไปประกอบดวยหนวยยอยทสดคออะตอม”ครสตศตวรรษตอมานกเคมเรมมความเขาใจใน
การจำแนกสารออกเปนธาตและสารประกอบ โดยคาเวนดชสามารถแยกธาตออกจากสารประกอบไดลาววซเยร ได
เสนอกฎอนรกษมวลของสารซงกลาววา “ในปฏกรยาเคมใดๆผลรวมของมวลสารกอนและหลงทำปฏกรยาจะเทากน”
ปลายครสตศตวรรษตอมาไดมการคนพบกฎสดสวนคงทจนนำไปสความรพนฐานทำใหดอลตนตงทฤษฎอะตอมขนมา
ในปพ.ศ.2351
401
ใบงานท 1
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
ประวตเกยวกบอะตอมและแบบจำลองอะตอมของดอลตน
จดประสงคการเรยนร
1. อธบายความหมายแบบจำลองอะตอมพรอมทงบอกสาเหตททำใหแบบจำลองอะตอมมการเปลยนแปลงได
2. อธบายประวตความเปนมาในอดตตงแตยคกอนวทยาศาสตรได
3. อธบายทฤษฎอะตอมของดอลตนทงทเปนไปไดและเปนไปไมได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนสบคนจาก Internet/ในใบความร เพอศกษาคนควาเกยวกบประวตความเปนมาเกยวกบเรองอะตอม
และศกษาทฤษฎอะตอมของดอลตนสรปใจความสำคญและเขยนออกมาเปนแบบจำลองอะตอมของดอลตนได
คำถาม
1. อะตอมในยคกอนประวตศาสตรสรปใจความไดอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. อะตอมในยคเลนแรแปรธาตคอปใดมสาระสำคญและมผใดเกยวของบาง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
3. อะตอมในยคปฏวตวทยาศาสตร ผใดใชวธการทางวทยาศาสตรตงทฤษฎอะตอมเปนคนแรก และสรป
ใจความไดวาอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
4. แบบจำลองอะตอมของดอลตนหากตองการวาดเพอแสดงมโนภาพ ภาพแรกของอะตอมควรมรปราง
อยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
402
ใบงานท 2
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองอะตอมและตารางธาต สอนโดยครสรพงศนามนย
แบบจำลองอะตอมของทอมสน
จดประสงคการเรยนร
1. อธบายความหมายแบบจำลองอะตอมพรอมทงบอกสาเหตททำใหแบบจำลองอะตอมมการเปลยนแปลงได
2. อธบายการเปลยนแปลงทเกดขนในหลอดรงสแคโทดได
3. คำนวณคาประจตอมวลของอเลกตรอนจากขอมลทกำหนดใหได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนสบคนจาก Internet/ในใบความร และตงใจศกษาจากบทเรยน เพอศกษาคนควาเกยวกบการศกษา
อะตอมของทอมสนสรปใจความสำคญและเขยนออกมาเปนแบบจำลองอะตอมของทอมสนได
คำถาม
1. อปกรณททอมสนใชศกษาเรองอะตอมคออะไรเขยนภาพอปกรณ
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. รงสแคโทดหมายถงอะไรมคณสมบตอยางไรบาง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
3. รงสบวกหมายถงอะไรมคณสมบตอยางไรบาง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
4. อเลกตรอนคออะไรมคณสมบตอยางไรบาง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
403
5. โปรตอนคออะไรมคณสมบตอยางไรบาง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
6. จากการทดลองของทอมสนทำใหสามารถคำนวณคาประจตอมวลของอเลกตรอนหรอ e/m= 1.76 x 108
คลอมบตอกรมถามลลแกนหาคาประจ (e) ไดเทากบ1.6x10-19คลอมบดงนนเราจงสามารถคำนวณหา
มวลใน1อเลกตรอนไดเทากบเทาไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
7. จากขอ6.ถามอเลกตรอน1กรมจะมอเลกตรอนกอเลกตรอน
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
8. แบบจำลองอะตอมของทอมสนสามารถเขยนเปนภาพและสรปใจความไวพอเขาใจอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
9. จากขอ8.จากแบบจำลองอะตอมของทอมสนหากพบวาธาตชนดหนงมอเลกตรอนเทากบ20อเลกตรอน
แสดงวาธาตชนดนมกโปรตอน
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
404
แบบทดสอบท 1
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
จงเลอกคำตอบทถกตองทสด
1. ขอใดททราบจากการทดลองโดยใชหลอดรงสแคโทด
ก. นวเคลยสของธาตมโปรตอน ข. สสารทกรปประกอบดวยอเลกตรอน
ค. รงสบวกจะเปนโปรตอน ง. อนภาคอลฟาหนกกวาโปรตอน
2. ผลการทดลองใชหลอดรงสแคโทดเพอหาโครงสรางอะตอมซงเจเจทอมสนสรปไดวาอยางไร
ก. อนภาคมประจเปนลบและคำนวณหาอตราสวนของประจตอมวลของอนภาคได
ข. อะตอมประกอบดวยนวเคลยสอยตรงกลางมประจเปนบวกมขนาดเลกและมวลมากสวนอเลกตรอน
ซงมประจลบวงอยรอบนวเคลยส
ค. จำนวนประจลบของอเลกตรอนเทากบประจบวกและเรยกอนภาคบวกวาโปรตอน
ง. อนภาคมประจเปนลบและคำนวณหาประจและมวลของอเลกตรอนไดดวย
3. การทดลองใดทพสจนวาอะตอมประกอบดวยอเลกตรอน
ก. ใชหลอดรงสแคโทด ข. ใชอปกรณตรวจการนำไฟฟา
ค. ยงอนภาคอลฟาผานแผนทองคำ ง. ดดวยกลองจลทรรศนอเลกโทรนค
4. การทดลองเกยวกบการหยดนำมนของมลลแกนทำใหเราทราบอะไร
ก. ในอะตอมมอเลกตรอน ข. อเลกตรอนมประจลบ
ค. คาประจไฟฟาของอเลกตรอน ง. คามวลของอเลกตรอน
5. อเลกตรอนทมมวล1กรมจะมจำนวนอเลกตรอนเทาไร
ก. 1.10x1027อเลกตรอน ข. 0.1x1027อเลกตรอน
ค. 1x1027อเลกตรอน ง. 11x1027อเลกตรอน
6. อเลกตรอนจำนวน12.04x1023อเลกตรอนมมวลกกรม
ก. 10.9x10-3กรม ข. 1.09x10-3กรม
ค. 10x10-3กรม ง. 1x10-3กรม
7. แบบจำนวนอะตอมของทอมสนของขอใดถกตอง
ก. ข.
ค. ง.
8. ขอใดเปนสมบตทวๆไปของรงสแคโทด
ก. เบยงเบนหรอหกเหในสนามไฟฟา
ข. เบยงเบนหรอหกเหไดในสนามแมเหลก
ค. มคาอตราสวนของประจตอมวลเทากบของอเลกตรอน
ง. ถกทงกขและค
405
9. จากการทดลองของทอมสนอนภาคลบในหลอดรงสแคโทดเกดจากขอใด
ก. โลหะทใชทำขวแอโนดและแกสในหลอดรงสแคโทด
ข. โลหะทใชทำขวแคโทดและแกสในหลอดรงสแคโทด
ค. โลหะทใชทำขวแอโนดแคโทดและแกสในหลอดรงสแคโทด
ง. แกสในหลอดรงสแคโทดอยางเดยว
10. อนภาคทมประจบวกเกดขนในหลอดรงสแคโทดจากการทดลองของทอมสนคอขอใด
ก. เกดจากแกสทบรรจอยในหลอดรงสนนเพยงอยางเดยว
ข. เกดจากโลหะทเปนขวไฟฟาและแกสทบรรจในหลอดรงสนน
ค. อนภาคดงกลาวคออนภาคโปรตอน
ง. มอตราสวนของประจตอมวลคงทไมวาจะใชแกสชนดใดๆ
406
ใบความรท 2
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองการศกษาอนภาคมลฐาน สอนโดยครสรพงศนามนย
การศกษาอนภาคมลฐาน
DemocritusนกปราชญผยงใหญแหงเมองAbdera ในประเทศกรซ เมอ 2460กอนครสตกาลไดเคยพยายามทำ
อตวนบาตกรรมดวยการอดอาหารแตแผนทำลายชวตของเขาตองประสบความลมเหลว เมอเขาไดกลนขนมปงรอนๆ
ทำใหแกรสกหว และเกดความหวงทจะมชวตอยตอไป เขาไดตงคำถามทสำคญมากวากลนขนมปงโชยมาสจมกเขา
ไดอยางไร
หลงจากทไดนกคดหาคำตอบเปนเวลานานDemocritus กไดตง
สมมตฐานขนมาวาสสารทกชนดในจกรวาลประกอบดวยอนภาคทเลกทสด
ทเรยกวา อะตอม (atom) อนเปนคำในภาษากรกทแปลวา แยกไมได และ
อะตอมของขนมปงนเองทไดหลดลอยไปในอากาศโชยมาสจมกเขา
อนความคดทวา มนษยเราไมสามารถแบงแยกอะตอมไดอกนน
ไดเปนความรทผคนพากนเชอมนและถอมนเปนเวลานานกวา2,000ป
จนกระทง E.Rutherford ไดทดลองยงอนภาคอลฟา (alpha)ผาน
แผนทองคำเปลวบางๆแลวไดขอสรปวาอะตอมประกอบดวยสวนทเปน
แกนกลางซงเรยกวานวเคลยส(nucleus)และอเลกตรอน(electron)ทโคจร
อยรอบนวเคลยสโลกจงรวาอะตอมนนจรงๆแลวแบงแยกได
เมอวทยาศาสตรไดววฒนาการขน เรากมความรเพมขนๆ วานวเคลยสของอะตอมยงประกอบดวยอนภาคเลก
ลงไปอกคอโปรตอน(proton)ทมประจบวกและนวตรอน(neutron)ทเปนกลางคอไมมประจบวกหรอลบใดๆ
หลงจากทไดมการพบนวตรอนแลวเปนเวลานานกวา 40ป ทคนสวนมากคดวาโปรตอนและนวตรอนเปน
อนภาคทเลกทสดของสสารแตในปพ.ศ.2503นนเองJ.Friedman,H.KendallและR.Taylorไดใชเครองเรงอนภาค
(accelerator)ยงอเลกตรอนพลงงานสงใหพงชนโปรตอนผลการทดลองของเขาทงสามไดแสดงใหเขารลกลงไปอกระดบ
หนงวาโปรตอนนนยงประกอบดวยอนภาคทเลกกวาลงไปอกคอควารก(quark)
ปจจบนนกฟสกสไดพบวาควารกในธรรมชาตม6ชนดคอชนดup,down,strange,charm,topและbottom
เมอควารก6ชนดนรวมกนเชนเมอชนดtop2ตวกบชนดdown1ตวรวมกนเราจะไดโปรตอนและหากเรามชนดtop
1ตวและชนดdown2ตวเรากจะไดอนภาคนวตรอนอนภาคตวอนๆกไดจากการรวมควารกรปแบบตางๆกน
ควารกเปนอนภาคทมประจ แตการทมนอยรวมกนได เพราะมแรงนวเคลยรชนดรนแรงกระทำมนแรงชนดน
แตกตางจากแรงชนดอนๆในประเดนทวาเมอควารกอยใกลกนแรงระหวางมนจะไมมแตเมอควารกอยไกลกนแรงดงดด
จะมากมหาศาลและนกคอ เหตผลวา เหตใดตราบเทาทกวนนนกฟสกสจงไมสามารถแยกควารกออกมาใหเราเหนเปน
อนภาคอสระไดเลย
407
ดงนนตลอดระยะเวลา 37ปทผานมานกฟสกสจงมความเชออยางระมดระวงวาควารกเปนอนภาคมลฐาน
(elementaryparticle)ทเลกทสดทเราไมมวนแบงแยกมนไดอกตอไปแลว
หากพจารณาในแงของทฤษฎ ปจจบนนกฟสกสใชทฤษฎทชอ StandardModel ในการอธบายปรากฏการณ
ตางๆทางไฟฟา และทางนวเคลยรทกรปแบบแตทฤษฎนกเปนทฤษฎทไมสมบรณ เพราะยงไมสามารถตอบคำถาม
“งายๆ”ทวาเหตใดโปรตอนจงหนกกวาอเลกตรอน และเหตใดอนภาคทงสองซงมขนาดแตกตางกนจงมประจไฟฟา
เทากน
ในความพยายามทจะตอบคำถาม “พนๆ” เชนน StandardModel ไดตงสมมตฐานวาธรรมชาตมอนภาคอก
ตวหนงชอHiggsซงอนภาคนยงไมมใครเคยเหนแตเมอครงทจกรวาลอบตเมอ 15,000ลานปกอนโนนอนภาคชนดน
มมากมายHiggsเปนอนภาคทใหกำเนดและกำหนดมวลของอนภาคตางๆทกชนดในจกรวาล
แตเมอยงไมมใครเคยเหนอนภาคHiggs ดงนน ความศรทธาเชอมนในทฤษฎ StandardModel จงยงไมเตม
100% ในการคนหาอนภาคHiggsนกฟสกสจะใชเครองเรงอนภาคทมชอเปนทางการวา Large Electron Positron
Collider(LEP)อปกรณนมลกษณะเปนทอกลมรปรางคลายโดนทมเสนรอบวงยาว25กโลเมตรมเสนผาศนยกลางของ
ทอยาว4 เมตรมนำหนก80,000ตนมสายไฟฟายาว6,000กโลเมตรและ (เหนอสงอนใด)มราคา2.5หมนลานบาท
เครองเรงอนภาคLEPจงเปนอปกรณวทยาศาสตรขนาดมโหฬารทสดของโลก เพราะขณะทอนภาคถกเรงมนจะแผรงส
ตางๆออกมามากมายดงนนตวอปกรณทงชดจงถกฝงอยใตดนทระดบลก 100 เมตรณบรเวณชานเมองGeneva ใน
ประเทศสวตเซอรแลนดเพอปองกนมนษยใหรอดพนจากอนตรายการแผรงส
นกฟสกส 4,000คนจากทวโลกจะใชLEP เรงอนภาคอเลกตรอนและโพสตรอน (ซงเปนอนภาคทมมวลเทา
อเลกตรอนแตมประจชนดตรงกนขาม)ใหพงสวนกนภายในทอโดนทจนกระทงทมความเรว99.999996%ของความเรว
แสงจากนนกบงคบใหอนภาคทงสองชนดนพงชนกน
เวลาอเลกตรอนและโพสตรอนพลงงานสงปะทะกนพลงงานบางสวนของอนภาคจะถกเปลยนไปเปนอนภาค
ตวใหมตามสมการ E =mc2 ของไอนสไตน ดงนนในการชนกนระหวางอนภาคทงสองจะมอนภาคเกดใหมมากมาย
เปรยบเสมอนการชนรถโตโยตาสองคนแลวมรถฮอนดานสสนจกรยานยนตหรอแมแตรถไฟพงกระเจดกระเจงออกมา
นกฟสกสคาดหวงวาLEPทมขนาดใหญราวภเขาเครองน
จะสามารถสรางอนภาค Higgs ได และถงแมอายขยของ Higgs
จะนอยนดเพยง 0.000,000,000,000,012วนาทกตามแตนกฟสกส
ยคปจจบนกสามารถเหนมนได ความยงยากในการหา Higgs จง
เปรยบเสมอนกบการคนหาเพอนทเราจะรจกคนหนง และเพอน
คนนนมอายทสนมากในทามกลางคน1,000ลานคน
ในการทดลองยงอเลกตรอนดวยโพสตรอนในชวงเวลาสองปทผานมา ไดมเหตการณประหลาดๆทนกฟสกส
ไมคาดฝนเกดขน 18 ครง ซง StandardModel อธบายไมไดเลย เหตการณประหลาดทวาน อปกรณตรวจจบอนภาค
เครองหนงเหนแตอกสามเครองทตดตงอยใกลกนไมเหน
คำตอบทเปนไปไดคออปกรณหนงหรอสามเครองทำงานบกพรองหรอStandardModelบกพรอง
ตงแตเรมการทดลองในป พ.ศ. 2538 เปนตนมานกฟสกสไดเคยเหนเหตการณประหลาดน 2 - 3 ครงแลว
แตหลายคนคดวา สงทเหนเปนเรองฟลคเปนความแปรปรวนทางสถตของเหตการณ เปนผลสบเนองจากการทำงาน
408
บกพรองของเครองมอ เปนความสะเพราของนกทดลอง ฯลฯนกทดลองทกคนจงคาดหวงวาหากไดมการทดลองท
พลงงานสงขนไปอกเหตการณทคดวา“ม”นนจะ“ไมม”
แตเมอเพมพลงงานของอเลกตรอนเหตการณประหลาดกมใหเหนเพมขนและเมอขอมลการทดลองขาดทฤษฎ
มาสนบสนนนกทดลองจงคดวาทฤษฎ StandardModel จะตองมการรอรางใหมสวนนกทฤษฎกยงไมยอมรบผลการ
ทดลองเพราะอปกรณตรวจจบอกสามเครองของLEPรายงานวาไมเหนอะไรเลย
แลวเราจะหาทางออกกนยงไงครบ
หนทางเดยวทจะยตความขดแยงน คอนกฟสกสตองทดลองหาขอมลเพมเตมตอไปดงนนในเดอนพฤษภาคมน
LEPจะเดนเครองอกเหตการณ 18 เหตการณนนอาจจะเปนกอนนำแขงเลกๆทจะละลายหายไปในทะเลหรอเปนปลาย
ยอดของนำแขงกอนใหญทไดเคยจมเรอTitanicมาแลวกไดใครจะร
409
ใบงานท 3
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองอะตอมและตารางธาต สอนโดยครสรพงศนามนย
แบบจำลองอะตอมของรทเทอรฟอรด
จดประสงคการเรยนร
1. อธบายความหมายแบบจำลองอะตอมพรอมทงบอกสาเหตททำใหแบบจำลองอะตอมมการเปลยนแปลงได
2. เปรยบเทยบจำลองอะตอมของดอลตนทอมสนและรทเทอรฟอรดได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนสบคนจาก Internet/ในใบความร และตงใจศกษาจากบทเรยน เพอศกษาคนควาเกยวกบการศกษา
อะตอมของดอลตนทอมสนและรทเทอรฟอรดสรปใจความสำคญและเขยนออกมาเปนแบบจำลองอะตอมได
คำถาม
1. อปกรณทรทเทอรฟอรดใชศกษาเรองอะตอมคออะไรเขยนภาพอปกรณพรอมอธบาย
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. ผคนพบอเลกตรอนโปรตอนและนวตรอนตามลำดบคอใครและปใดบาง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
410
3. แบบจำลองอะตอมของรทเทอรฟอรดใหรายละเอยดเกยวกบอะตอม เมอเทยบกบอะตอมของดอลตน
ทอมสนแลวแตกตางกนอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
4. แบบจำลองอะตอมของรทเทอรฟอรดสามารถเขยนเปนภาพและสรปใจความไวพอเขาใจอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
411
แบบทดสอบท 2
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
จงเลอกคำตอบทถกตองทสด
1. แผนโลหะบางแผนหนงถกยงดวยอนภาคทมประจบวกแผนภาพใดตอไปนแสดงทศทางการเคลอนทของ
อนภาคเหลานไดถกตอง
ก. แผนโลหะ ค. แผนโลหะ
อนภาค อนภาค
ข. แผนโลหะ ง. แผนโลหะ
อนภาค อนภาค
2. รทเทอรฟอรดตงสมมตฐานวาอะตอมประกอบดวยนวเคลยสทมประจบวกเพราะเหตใด
ก. โดยทวไปโลหะจะเปนตวนำไฟฟาทด
ข. ในแมสสเปกโตรมเตอรจะมอออนบวกเกดขน
ค. ในการทำอเลกโตรลซสของเกลอทงโลหะและไฮโดรเจนจะไปรบอเลกตรอนทแคโทด
ง. อนภาคอลฟาบางสวนเมอชนแผนโลหะบางๆกจะบายเบนจากแนวเสนตรงหรอสะทอนกลบ
3. แบบจำลองอะตอมของนกวทยาศาสตรคนใดบางทเสนอวาอะตอมประกอบดวยนวเคลยส
ก. ดอลตนและทอมสน ข. ทอมสนและรทเทอรฟอรด
ค. รทเทอรฟอรดและนลลบอหร ง. ดอลตนและรทเทอรฟอรด
4. รทเทอรฟอรดตงสมมตฐานวาอะตอมประกอบดวยนวเคลยสทมประจบวกเพราะเหตใด
ก. อนภาคบางสวนทชนแผนทองคำจะทะลผานทองคำไปได
ข. อนภาคอลฟาบางสวนทชนแผนทองคำจะบายเบนจากแนวเสนตรงเดมหรอสะทอนกลบ
ค. อนภาคอลฟาทยงไปยงแผนทองคำจะเบยงเบนจากแนวเสนตรงเดมหมดทกอนภาค
ง. อนภาคอลฟาทยงไปยงแผนทองคำสวนใหญจะเบยงเบนไปจากแนวเสนตรงเดมหมดทกอนภาค
5. แบบจำลองอะตอมของทอมสนตางจากแบบจำลองอะตอมของรทเทอรฟอรดในกรณใด
ก. จำนวนอนภาคทงหมดภายในอะตอม ข. จำนวนอนภาคนวตรอนในนวเคลยส
ค. ตำแหนงของนวเคลยสภายในอะตอม ง. ตำแหนงของอนภาคบวกและลบภายในอะตอม
6. ผใดทใหความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมของอนภาคอลฟา
ก. ทอมสน ข. มอสเลย
ค. รทเทอรฟอรด ง. นลสโบร
412
7. สมมตวาทานมปนทมกระสนเปนอเลกตรอนและยงไปทเปาปรากฏวากระสนมวถบายเบนออกจากเสน
ทางเดมขอใดถกตอง
ก. กระสนวงไปกระทบผวของอะตอม
ข. กระสนวงเขาไปกระทบนวเคลยส
ค. กระสนวงผานไปในอากาศซงเปนทวาง
ง. กระสนวงผานไปในทวางระหวางนวเคลยสกบอนภาคทวงรอบนวเคลยส
8. ถาโปรตอนและอเลกตรอนมมวลเทากบ1.7 x 10-27และ9.1 x 10-31กโลกรมตามลำดบอตราสวนe/m
ของอเลกตรอนจะมคาเปนกเทาของอนภาคอลฟา( 42He)
ก. ประมาณ1800เทา ข. ประมาณ3700เทา
ค. ประมาณ900เทา ง. ประมาณ4เทา
9. จงพจารณาขอความตอไปน
(1) จอหนดอลตน เสนอวาอะตอมเปนรปทรงกลมประกอบดวยอนภาคทมประจบวกและประจลบม
จำนวนเทากนและกระจายอยทวไป
(2) เจเจทอมสนไดทดลองและสรปไดวาอะตอมทกชนดมอนภาคทมประจลบเปนองคประกอบและหา
อตราสวนของประจตอมวลของอนภาคไดคาคงท
(3) โกลดซไตนพบวาอนภาคมประจบวกและอตราสวนของประจตอมวลคงท
(4) โรเบรตแอนดรสมลลแกนทำการทดลองหาคาประจของอเลกตรอนและมวลของอเลกตรอนได
(5) รทเทอรฟอรด ไดเสนอวาอะตอมประกอบดวยนวเคลยสทมโปรตอนรวมอยตรงกลางมขนาดเลกแต
มมวลนอยและมประจลบวงรอบนวเคลยส
(6) เซอร เจมส แชดวก ไดทำการทดลองและสรปไดวาในนวเคลยสของอะตอมมอนภาคทเปนกลางทาง
ไฟฟาอยเรยกวานวตรอน
ขอใดมขอความทถกตองมากทสด
ก. (1),(2),(3),(4) ข. (3),(4),(5),(6)
ค. (1),(3),(5),(6) ง. (2),(4),(5),(6)
10. ขอความใดตอไปนไมใชผลการทดลองของรทเทอรฟอรด
ก. อะตอมของธาตประกอบดวยอนภาคทมประจบวกเทากบอนภาคทมประจลบกระจดกระจายอยทวไป
ข. อะตอมของธาตประกอบดวยนวเคลยสทมโปรตอนรวมกนตรงกลางอะตอม
ค. อะตอมของธาตประกอบดวยอเลกตรอนทมประจลบและมมวลนอยวงรอบนวเคลยสเปนบรเวณกวาง
ง. อะตอมของธาตทกธาตประกอบดวยนวเคลยสทมขนาดเลกแตมมวลมากและมประจบวก
413
ใบความรท 3
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองไอโซโทปของธาตบางชนด สอนโดยครสรพงศนามนย
ตารางแสดงมวลและปรมาณทมในธรรมชาตของไอโซโทปของธาตบางชนด
ไอโซโทป มวลอะตอมของ
ไอโซโทป ปรมาณไอโซโทป ไอโซโทป
มวลอะตอมของ
ไอโซโทป ปรมาณไอโซโทป
1
1H 1.00783 99.985 23
11 Na 22.98977 100
21H 2.01410 0.015 24
12 Mg 23.98504 78.7
3
2He 3.0103 0.00013 25
12Mg 24.98584 10.2
4
2He 4.00260 99.99987 26
12Mg 25.98636 11.1
6
3Li 6.01512 7.42 27
13Al 26.98153 100
7
3Li 7.01600 92.58 28
12 Si 27.97693 92.18
9
4 Be 9.01219 100 29
14 Si 28.97650 4.71
10
5 B 10.01294 19.77 30
14 Si 29.97377 3.11
11
5 B 11.00931 80.23 31
15P 30.97377 100
12
6C 12.00000 98.892 32
16 S 31.97207 95.02
13
6C 13.00336 1.108 33
16 S 32.97207 0.76
14
7 N 14.00307 99.635 34
16 S 33.96786 4.22
15
7 N 15.00011 0.365 36
16 S 35.96710 0.014
16
8 O 15.99491 99.579 35
17Cl 34.96885 75.76
17
8 O 16.99913 0.037 37
17Cl 36.96590 24.24
18
8 O 17.99916 0.204 36
18Ar 35.96754 0.337
19
9F 18.99840 100 38
18Ar 37.9673 0.063
414
ใบงานท 4
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองสญลกษณนวเคลยรไอโซโทป ไอโซโทน ไอโซบาร สอนโดยครสรพงศนามนย
ผลการเรยนรทคาดหวง
สบคนขอมลอภปรายและอธบายโครงสรางอะตอมชนดและจำนวนอนภาคมลฐานของอะตอมจากสญลกษณ
นวเคลยรของธาต(ว3.1-1)
จดประสงคการเรยนร
1. อธบายสมบตของอนภาคมลฐานของอะตอมได
2. เขยนและแปลความหมายสญลกษณนวเคลยรของธาตได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนแตละคนศกษาตามใบงานตอไปนแลวตอบคำถามทกำหนดใหใหสมบรณ
1. อนภาคมลฐานของอะตอม
อนภาค ประจ ตวแทน มวล (kg) มวล (amu)
โปรตอน(p) +1.6x10-19 +1 1.672x10-27 1.007285
อเลกตรอน(e) -1.6x10-19 -1 9.108x10-31 0.000549
นวตรอน(n) 0 0 1.674x10-27 1.008665
หมายเหต1amu=1.66x10-27 kg
2. เลขอะตอม
เลขอะตอม (atomic number) ใชสญลกษณZหมายถง จำนวนโปรตอนทงหมดในนวเคลยสของอะตอมของ
ธาตหนงๆอะตอมทเปนกลางทางไฟฟาซงยงไมเกดปฏกรยาใดๆจำนวนโปรตอนจะเทากบจำนวนอเลกตรอนเสมอ
1. เลขอะตอม=จานวนโปรตอน=ลาดบของธาตในตารางธาตดงนนหากทราบเลขอะตอมจะบอกไดวา
เปนธาตอะไร
2. อะตอมปกตจานวนp=จานวนe
3. หากอะตอมปกตรบeเพมเขาตวจะมประจรวมเปนลบ
4. หากอะตอมปกตเสยeออกไปจะมประจรวมเปนบวก
3. เลขมวล
เลขมวล (mass number) ใชสญลกษณ Aหมายถงจำนวนโปรตอนรวมกบจำนวนนวตรอนของธาตนนๆ
ถาใหจำนวนนวตรอนเปนNจะไดA=Z+N
415
4. สญลกษณนวเคลยร
เลขมวล(A)
4
2 Hบอกประจ(K)
เลขอะตอม(Z)
สตรตอไปนใชหาจานวนp,n,eจากสญลกษณอะตอม
4.1 จานวนp = Z
4.2 จานวนn = A-Z
4.3 จานวนe = Z-K
นวคลออนคออนภาคทอยในนวเคลยส(nucleus)ไดแกโปรตอนและนวตรอน
5. ไอโซโทปคอธาตเดยวกนแตมเลขมวลไมเทากนเชน
12
6Cกบ 13
6Cกบ 14
6C
16
8Oกบ 17
8Oกบ 18
8 O
สาเหตทเลขมวลไมเทากนเพราะมจานวนนวตรอนไมเทากน
6. ไอโซบารคอธาตทมเลขมวลเทากนแตมเลขอะตอมไมเทากนเชน
14
6Cกบ 14
7 N
7. ไอโซโทนคอธาตทมจานวนนวตรอนเทากนเชน
39
19Kกบ 40
20Ca
คำถาม
1. จงศกษาตารางธาตแลวตอบคำถามตอไปน
416
2. จงเขยนสญลกษณนวเคลยรของ20ธาตแรกและบอกจำนวนอนภาคมลฐานในอะตอม
สญลกษณ
นวเคลยร
เลขมวล เลขอะตอม จำนวน
โปรตอน
จำนวน
อเลกตรอน
จำนวน
นวตรอน
3. ใชตารางตอไปนตอบคาถาม
อะตอม จำนวนโปรตอน จานวนนวตรอน จานวนอเลกตรอน
A
B
C
D
9
9
9
9
7
8
9
9
9
9
9
9
อะตอมใดเปนอะตอมของธาตเดยวกน
1. AและB 2. BและC 3. CและD 4. A,B,CและD
417
4. ธาตAมจานวนอเลกตรอนและนวตรอนเทากบ13และ14ตามลาดบธาตAมเลขอะตอมและเลขมวล
เทาไร
1. 14,27 2. 13,14 3. 13,27 4. 27,13
5. จงหาจานวนโปรตอนนวตรอนและอเลกตรอนจากสญลกษณของอะตอมตอไปน
1. 40
36 Ar จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
2. 39
19 K จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
3. 235
92 U จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
4. 31
15 P3- จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
6. จงหาจานวนโปรตอนนวตรอนและอเลกตรอนจากสญลกษณของอะตอมตอไปน
1. 83
36 Kr จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
2. 232
90 Th จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
3. 17
8 O2- จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
4. 35
17 CI-1 จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
5. 9
4 Be2+ จำนวนp+= จำนวนe-= จำนวนn=
7. ถาธาตAมเลขอะตอมเทากบ80เลขมวลเทากบ200ธาตAจะมจานวนนวตรอนเทากบขอใด
1. 80 2. 280 3. 200 4. 120
8. อะตอมของ 210
84 Po
ก. มจานวนนวคลออน = 210 จานวนนวตรอน = 84
ข. มจานวนอเลกตรอน = 84 จานวนนวตรอน = 126
ค. มจานวนอเลกตรอน = 126 จานวนโปรตอน = 84
ง. มจานวนนวคลออน = 210 จานวนอเลกตรอน = 126
9. อะตอมคใดเปนไอโซโทปกน
1. m
a A n
b B 2. m
a B n
b B 3. m
a C n
a C 4. n
b D n
b D
10. อะตอมของธาต196
78 Ptและ197
79 Auจะมจานวนอะไรเทากน
ก. นวคลออน ข. นวตรอน ค. โปรตอน ง. อเลกตรอน
11. อะตอมของธาตคใดทเปนไอโซโทนกน
1. 12
6 C 13
6 C 2. 14
6 C 14
7 N 3. 14
6 C 16
8 O 4. 14
7 N 15
7 N
418
แบบทดสอบท 3
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองอนภาคมลฐานของอะตอม
จงเลอกคำตอบทถกตองทสด
1. ถานำธาตX ไปผานกระบวนการอยางหนงซงมผลทำใหอะตอมของธาตX เกดการเปลยนแปลงการจะ
พจารณาตดสนวาธาตXเปลยนไปเปนธาตใหมหรอไมจะพจารณาไดจากขอใด
1. จำนวนไอโซโทปของธาตXมมากชนดขนกวาเดมมาก
2. จำนวนนวตรอนเปลยนไปจากเดม
3. จำนวนโปรตอนเปลยนไปจากเดม
4. มการเปลยนแปลงจำนวนอเลกตรอนในแตละชนพลงงานอยางเหนไดชด
2. ธาตAมจำนวนอเลกตอนและนวตรอนเทากบ13และ14ตามลำดบธาตAมเลขอะตอมและเลขมวล
เทาไร
1. 14,27 2. 13,14 3. 13,27 4. 27,13
3. จงหาจำนวนโปรตอนนวตรอนและอเลกตรอนจากสญลกษณของอะตอมตอไปน
1. 40
18Ar 2. 39
19K 3. 235
92 U 4. 31
15P3-
4. จงหาจำนวนโปรตอนนวตรอนและอเลกตรอนจากสญลกษณของอะตอมตอไปน
1. 83
36
Kr .................................................................................................................................................
2. 232
90Th .................................................................................................................................................
3. 17
8
O2- .................................................................................................................................................
4. 35
17Cl3- .................................................................................................................................................
5. 9
4 B2+ .................................................................................................................................................
5. ถาธาตAมเลขอะตอมเทากบ80เลขมวลเทากบ200ธาตAจะมจำนวนนวตรอนเทากบขอใด
1. 80 2. 280 3. 200 4. 120
6. อะตอมของ210
84Po
1. มจำนวนนวคลออน = 210 จำนวนนวตรอน = 84
2. มจำนวนอเลกตรอน = 84 จำนวนนวตรอน = 126
3. มจำนวนอเลกตรอน = 126 จำนวนโปรตอน = 84
4. มจำนวนนวคลออน = 210 จำนวนอเลกตรอน = 126
419
แบบทดสอบท 4
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองสญลกษณนวเคลยรไอโซโทป ไอโซบาร ไอโซโทน
1. จงคำนวณหาจำนวนอเลกตรอนโปรตอนและนวตรอนของธาตทมสญลกษณนวเคลยรดงตอไปน
27
11 Na 12
6C 235
92U
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. จงเลอกธาตทเปนไอโซโทปไอโซบารและไอโซโทนจากธาตทกำหนดใหตอไปน
12
6C, 13
6C, 14
6C, 10
6B, 11
5B, 14
7N, 15
7N, 16
8 O
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
420
ใบงานท 5
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองคลนและสมบตของคลน สอนโดยครสรพงศนามนย
จดประสงคการเรยนร
1. บอกความหมายของความยาวคลนความถคลนสเปกตรมแสงทมองเหนไดและแสงขาวได
2. บอกความสมพนธระหวางความยาวคลน ความถและพลงงานของคลนแมเหลกไฟฟา รวมทงคำนวณ
หาความยาวคลนความถและพลงงานของคลนได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนศกษาบทเรยนเรองคลนและสมบตของคลนแสงศกษาบทเรยนตามทครนำเสนอแลวตอบคำถาม
ตามลำดบตอไปน
คำถาม
1. จงวาดภาพแสดงคลนความยาวคลนและความถของคลน
2. จงบอกความหมายของสเปกตรมคลนแมเหลกไฟฟาพรอมยกตวอยางคลนแมเหลกไฟฟามาใหครบถวน
3. แสงทประสาทตาของมนษยสามารถรบรได เรยกวา.................................................มความยาวคลน
อยระหวาง...............นาโนเมตร ถง.....................นาโนเมตร ปกตสายตาของคนเราจะมองเหนเปน
แสงส.........................................................................
4. ปรากฏการณทแสงขาวเดนทางผานตวกลางแลวเกดการหกเหแสงแลวเกดเปนแถบสรงจำนวน...............ส
ไดแกแสงส..............................................................................
421
5. จากบทเรยนจงเตมคาความยาวคลนในหนวยนาโนเมตร(nm)ของสเปกตรมตอไปน
สเปกตรม ความยาวคลน (nm)
แสงสมวง
แสงสครา-สนำเงน
แสงสเขยว
แสงสเหลอง
แสงสแสด(สม)
แสงสแดง
6. มกซ พลงค ชาวเยอรมน ไดศกษาพลงงานของคลนแมเหลกไฟฟาและไดขอสรปเกยวกบความสมพนธ
ระหวางพลงงานของคลนแมเหลกไฟฟากบความถวา “พลงงานของคลนแมเหลกไฟฟาจะเปนสดสวน
โดยตรงกบความถของคลน” เขยนเปนความสมพนธไดวา
E = ............... หรอ E = ...............
ν = ................
λ = ................ เมอEคอ.................................................................มหนวยเปน...................................................................
เมอνคอ................................................................มหนวยเปน................................................................... เมอλคอ................................................................มหนวยเปน...................................................................
เมอhคอ.................................................................มหนวยเปน...................................................................
เมอCคอ................................................................มหนวยเปน...................................................................
7. จากตารางสเปกตรมและความยาวคลน ในขอท 5 จงคำนวณพลงงานของคลนแสงสตางๆ ในหนวย
กโลจล(kJ)
สเปกตรม ความยาวคลน (nm) พลงงานของคลน (kJ)
แสงสมวง
แสงสครา-สนำเงน
แสงสเขยว
แสงสเหลอง
แสงสแสด(สม)
แสงสแดง
7.1 สรปความสมพนธระหวางแสงสสเปกตรมความยาวคลนและพลงงานของคลนไดดงน
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
422
แบบทดสอบท 5
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองคลนแมเหลกไฟฟา
1. คลนแมเหลกไฟฟาทมความถ8.5x10-4 sec-1จะมพลงงานและความยาวคลนเทาไร
(กำหนดh=6.626x10-34J.sec,c=3x108 m.sec-1)
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. ความยาวคลนแสงทมความถ3x1015 sec-1เปนกnm
(กำหนดใหความเรวของคลนเปน3x108 m.sec-1)
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
3. ความถของแสงทมความยาวคลน200nmเปนเทาใด
(กำหนดใหความเรวของคลนเปน3x108 m.sec-1)
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
4. คลนแมเหลกไฟฟามความยาวคลน3.53x103mจะมพลงงานกจล
(กำหนดใหคาคงทของพลงค=6.626x10-34J.sec,และความเรวของคลนเปน3x108 m.sec-1)
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
423
ใบความรท 3
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองเสนสเปกตรมของธาตและการแปลความหมาย สอนโดยครสรพงศนามนย
เสนสเปกตรมของธาตและการแปลความหมาย
1. อเลกตรอนทอยในภาวะปกตจะมพลงงานตำสด อยในระดบE1 ภาวะทอเลกตรอนมพลงงานตำสดน
เปนภาวะทอะตอมเสถยรทสด เรยกวาสถานะพน (Ground state) เมออเลกตรอนไดรบพลงงานเขาไปจะมพลงงาน
สงขนไปอยในระดบพลงงานE2 ภาวะใหมนเรยกวาสถานะกระตน (excited state) ทสถานะน อะตอมจะไมเสถยร
จงปรบตวเขาสสถานะพน โดยอเลกตรอนจะคายพลงงานออกมา การเปลยนแปลงนเกดขนเรวมาก แตการทเราเหน
เสนสเปกตรมตดตอกนนานๆ เปนเพราะมการคายพลงงานเกดตดตอกนตลอดเวลา แมขณะทเรากำลงใหความรอนอย
อเลกตรอนของอะตอมทมพลงงานสงจะคายพลงงานเพอกลบเขาสสถานะพนวนเวยนกนอยเชนน
บลเมอร (Balmer) เปนผศกษาเสนสเปกตรมของไฮโดรเจนชดทปรากฏในชวงคลนของแสงทมองเหนได
เสนสเปกตรมของไฮโดรเจนชดนจงมชอเรยกวา“อนกรมบลเมอร” (Balmer series) สเปกตรมของไฮโดรเจนนอกจาก
จะปรากฏในชวงคลนของแสงทมองเหนไดแลว ยงมผศกษาและพบสเปกตรมของไฮโดรเจนปรากฏในชวงคลนอนๆ
ดวยและเรยกชอตามผคนพบโดยเรยงลำดบจากพลงงานสงไปตำดงน
1. อนกรมไลมาน(Lymannseries)พบวาในชวงคลนรงสอลตราไวโอเลต
2. อนกรมบลเมอร(Balmerseries)พบในชวงคลนแสงทมองเหน
3. อนกรมปาสเชน(Paschenseries)พบในชวงคลนรงสอนฟราเรด
4. อนกรมแบรกเกตต(Brackettseries)พบในชวงคลนรงสอนฟราเรด
5. อนกรมฟนด(Pfundseries)พบในชวงคลนรงสอนฟราเรด
การแปลความหมายของเสนสเปกตรมของไฮโดรเจนมาเปนระดบพลงงานตามแผนผงในรป2.15ของหนงสอ
แบบเรยนว431ของสสวท.หนา52เปนการแปลความหมายจากเสนสเปกตรมอนกรมบลเมอร
2. เมอพดวาระดบพลงงานอาจเปนระดบพลงงานทมอเลกตรอนหรอไมมกไดเชนไฮโดรเจนมระดบพลงงาน
หลายระดบแตมระดบเดยวทมอเลกตรอน
สำหรบในบทเรยนถาจะพดถงระดบพลงงานหมายถงระดบพลงงานทมอเลกตรอนอย
424
ใบงานท 6
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองสเปกตรมและการแปลความหมาย สอนโดยครสรพงศนามนย
การทดลองท 1.1
การศกษาสของเปลวไฟของธาตในสารประกอบและสเปกตรมของธาตอสระบางชนด
จดประสงคการทดลอง
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนแตละกลมศกษาวธการทดลองทกำหนดให รวมกนอภปรายตงสมมตฐาน แบงหนาทรบผดชอบ
ดำเนนการทดลองบนทกผลการทดลองอภปรายสรปผลการทดลองรวมกนแลวตอบคำถามทายการทดลองใหเรยบรอย
สมมตฐานในการทดลอง
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
425
ภาพแสดงการทดลอง
ผลการทดลอง
สารทใชเผา สของเปลวไฟ
โซเดยมคลอไรดNaCl
โซเดยมซลเฟตNa2SO
4
แบเรยมคลอไรดBaCl2
แบเรยมไนเตรตBa(NO3)
2
แคลเซยมคลอไรดCaCl2
แคลเซยมซลเฟตCaSO4
คอปเปอร(II)คารบอเนตCaCO3
คอปเปอร(II)ซลเฟตCaSO4
ตอนท 2
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
สรปผลการทดลอง
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
426
คำถาม
1. เมอเผาสารประกอบของโลหะชนดเดยวกนจะใหเปลวไฟสเดยวกนหรอไมและสของเปลวไฟทปรากฏนน
เปนสทเกดจากองคประกอบใดในสารประกอบ
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. สเปกตรมทเหนจากการใชแผนเกรตตงสองดแสงอาทตยกบแสงไฟจากหลอดฟลออเรสเซนต เหมอนหรอ
ตางกนอยางไรเพราะเหตใด
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
3. เสนสเปกตรมของแกสไฮโดรเจนแกสนออนและไอปรอทแตกตางกนหรอไมอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
427
แบบทดสอบท 6
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองสเปกตรมและการแปลความหมาย
จงเลอกคำตอบทถกตองทสด
1. เมอคอปเปอร(II)คลอไรดถกเผาจนรอนจดจะไดเปลวไฟสเขยวแกมฟาเพราะเหตใด
ก. โมเลกลของเกลอหลอมเหลวแลวลกตดไฟ
ข. อเลกตรอนในอะตอมของทองแดงไดรบพลงงานสงขน จงพยายามคายพลงงานสวนทเกนออกมาใน
รปของแสง
ค. อเลกตรอนในอะตอมของทองแดงเคลอนทจากชนหนงๆ กลบไปกลบมา บางครงกหลดออกมา
กลายเปนพลงงานในรปของแสง
ง. โปรตอนและนวตรอนในนวเคลยสเกดการสนสะเทอนและคายพลงงานออกมาในรปของแสง
2. ในการทดลองเผาสารประกอบโซเดยมเมอดสเปกตรมของโซเดยมนนพลงงานจากเปลวไฟทำหนาทใด
ก. ทำใหแถบสแยกออกเปนเสนสตางๆทมความถตางๆกนบนสเปกตรม
ข. ทำใหเกดแถบสมวงครามนำเงนเขยวเหลองแสดแดงตดตอกน
ค. ทำใหอเลกตรอนในระดบพลงงานสงคายพลงงานดงปรากฏเปนเสนสเปกตรม
ง. ทำใหเกดNa+และทำใหอเลกตรอนในระดบพลงงานตางๆของโซเดยมอะตอมมพลงงานสงขน
3. ขอความตอไปนขอใดถกตอง
ก. การทสเปกตรมในชวงแสงขาวของไฮโดรเจนมเพยง 4 เสนแสดงวาอเลกตรอนในไฮโดรเจนมระดบ
พลงงานเพยง4ระดบ
ข. ถาอะตอมของธาต กมอเลกตรอนมากกวาอะตอมของธาต ข จำนวนเสนสเปกตรมในชวงแสงขาว
ของธาตกจะตองมากกวาธาตขดวย
ค. จำนวนระดบพลงงานของอเลกตรอนในธาตชนดตางๆจะเพมขนตามเลขอะตอม
ง. ธาตตางชนดกนอาจมเสนสเปกตรมบางเสนอยทตำแหนงเดยวกน(ความถเทากน)ได
4. ขอความตอไปนขอใดไมถกตอง
ก. ธาตแตละธาตมสเปกตรมเปนลกษณะเฉพาะตวไมซำกน
ข. สมบตของแตละธาตมความสมพนธกบการจดอเลกตรอนในอะตอม
ค. การเคลอนทของอเลกตรอนมทศทางแนนอน
ง. เมอเผาสารประกอบสของเปลวไฟและเสนสเปกตรมทเกดจากสวนทเปนอออนของโลหะ
5. จากระดบพลงงานของอเลกตรอนในอะตอมของธาตให
E1 = ผลตางของระดบพลงงานท n = 1 กบ n = 2
E2 = ผลตางของระดบพลงงานท n = 2 กบ n = 3
E3 = ผลตางของระดบพลงงานท n = 3 กบ n = 4
428
ความสมพนธEทง3มดงน
ก. E3 > E
2 > E
1 ข. E
1 > E
3 > E
2
ค. E3 > E
1 > E
2 ข. E
1 > E
2 > E
3
6. แสงสสมมความยาวคลน620นาโนเมตร เมอเปรยบเทยบกบแสงสครามซงมความยาวคลน430นาโนเมตร
ขอความใดถกตองทสด
ก. แสงสสมมพลงงานสงกวาแสงสครามเนองจากมความถสงกวา
ข. แสงสครามมพลงงานสงกวาแสงสสมเนองจากมความถตำกวา
ค. แสงสครามมพลงงานสงกวาแสงสสมเนองจากมความถสงกวา
ข. แสงสสมมพลงงานสงกวาแสงสครามเนองจากมความถตำกวา
7. ความยาวของคลนสเปกตรม 4 เสน ดงน A = 404mm B = 415mm C = 455mmD = 608mm
เสนสเปกตรมใดทแสดงวาอเลกตรอนมการเปลยนแปลงพลงงานนอยทสด
ก. Aเทานน ข. BและC
ค. Cเทานน ง. Dเทานน
8. ในสเปกตรมของไฮโดรเจน ในชดของบาลเมอร จะปรากฏเสนสเปกตรมในชวงของแสงขาวถง 4 เสน
การเกดสเปกตรมเกดเนองจากขอใด
ก. อเลกตรอนทระดบพลงงานสงตางๆคายพลงงานออกมาเพอกลบสสภาวะทมระดบพลงงานตำ
ข. อเลกตรอนทระดบพลงงานตำดดกลนพลงงานตางๆแลวไปสระดบพลงงานทสงขน
ค. ไฮโดรเจนอะตอมเสยอเลกตรอนกลายเปนไฮโดรเจนอออน(H+)ในสถานะแกส
ง. ไฮโดรเจนอะตอมรบอเลกตรอนแลวเกดเปนไฮโดรเจน(H-)ในสถานะแกส
9. เสนสเปกตรมมประโยชนในการตรวจสอบแรตางๆวามธาตใดเปนองคประกอบเพราะเกดจากความถของ
รงสของอเลกตรอนในอะตอม
ก. เมอไดรบพลงงานสงอเลกตรอนขนไปอยในระดบพลงงานทไดรบแตไมเสถยรจะกลบลงมาสสภาวะปกต
คายพลงงานออกมาในรปของแสงเปนเสนสเปกตรม
ข. เกดการคายพลงงานออกมาในรปของแสงเปนเสนสเปกตรม
ค. จะเพมตามขนาดของอะตอม
ง. จะมความสมพนธกบมวลอะตอม
10. ขอความใดถกตองเกยวกบการเกดสเปกตรมของธาตตางๆ
ก. อะตอมของธาตรบพลงงานเขามาเพอทำใหอเลกตรอนหลดจากอะตอม
ข. อะตอมของธาตรบพลงงานเขามาทำใหอเลกตรอนยายไปอยในะดบพลงงานทสงขน
ค. อเลกตรอนในอะตอมถกกระตนจงคายพลงงานออกมาเพอจะไดขนมาอยในระดบพลงงานทสงขน
ง. อเลกตรอนในอะตอมทถกกระตนจะคายพลงงานออกมา เพอจะไดกลบมาอยในะดบพลงงานตำๆ
เหมอนเดม
429
ใบงานท 7
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคม รหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองการจดอเลกตรอนในอะตอม สอนโดยครสรพงศนามนย
ผลการเรยนรทคาดหวง
วเคราะหและเปรยบเทยบการจดเรยงอเลกตรอนในระดบพลงงานตางๆในอะตอม(ว3.1-1)
จดประสงคการเรยนร
อธบายผลการศกษาททำใหนกวทยาศาสตรเชอวาอเลกตรอนในอะตอมอยในระดบพลงงานตางๆกนได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนแตละคนศกษาตามใบงานตอไปนแลวตอบคำถามทกำหนดใหใหสมบรณ
การจดอเลกตรอนในอะตอม
จากการศกษาโครงสรางอะตอม เราพบวาในอะตอมมอนภาคโปรตอนและนวตรอนฝงตวคอนขางสงบในแกน
นวเคลยส สวนอนภาคอเลกตรอนจะโคจรเคลอนทไปรอบๆ นวเคลยส และจากการศกษาเรองสเปกตรมเราพบวา
อเลกตรอนจะโคจรตามระดบพลงงานเปนชนๆและแตละชนมจำนวนอเลกตรอนไมเทากน เราสามารถนำอเลกตรอน
มาจดเรยงในอะตอมตามหลกเกณฑตอไปน
จำนวนอเลกตรอนมมากทสดในแตละระดบชนพลงงาน (n) = 2n2
เมอ n คอ ลำดบทของแตละชนพลงงาน เชน
ShellK ระดบพลงงานn = 1 มจานวนeไดเพยง = 2(12) = 2
ShellL ระดบพลงงานn = 2 มจานวนeไดเพยง = 2(22) = 8
ShellM ระดบพลงงานn = 3 มจานวนeไดเพยง = 2(32) = 18
ShellN ระดบพลงงานn = 4 มจานวนeไดเพยง = 2(42) = 32
ShellO ระดบพลงงานn = 5 มจานวนeไดเพยง = 2(52) = 50**
**สตรดงกลาวใชหาจำนวนอเลกตรอนไดกบระดบพลงงานn=1-n=4เทานนเพราะระดบพลงงานตอๆไป
จะมจำนวนอเลกตรอนไมเกน 32 ทงนเพราะจำนวนอเลกตรอนของธาตในปจจบนมมากทสดเพยงประมาณ 112
อเลกตรอน
นอกจากน จากการศกษาคาพลงงานไอออไนเซชนยงพบวาอเลกตรอนรอบนอก (Valence electron)ของธาต
ตางๆมไดไมเกน8
ดงนนจำนวนอเลกตรอนสงสดในแตละระดบพลงงานเปนดงน
ชนพลงงาน K L M N O P Q
จำนวนอเลกตรอนสงสด 2 8 18 32 32 18 8
430
สรปการจดอเลกตรอนในอะตอมคอตองบรรจอเลกตรอนลงในระดบพลงงานตำสด (ShellK)กอนซงจะ
ทำใหอเลกตรอนเสถยรทสด จากนนจงบรรจอเลกตรอนในชนถดมาเรอยๆ (KLMN ...) และทสำคญอเลกตรอนรอบ
นอก(Valenceelectron)มไดไมเกน8
คำถาม
1. จงบรรจอเลกตรอนลงในชนพลงงานของ20ธาตแรกตอไปน
ธาต เลขอะตอม จำนวนอเลกตรอนในระดบชนพลงงาน
K (n = 1)
L (n = 2)
M (n = 3)
N (n = 4)
O (n = 5)
P (n = 6)
H 1 1
He 2 2
Li 3 2 1
Be 4 2 2
B 5 2 3
C 6
N 7
O 8
F 9
Ne 10
Na 11
Mg 12
Al 13
Si 14
P 15
S 16
Cl 17
Ar 18
K 19
Ca 20
2. จากขอ 1ถาอเลกตรอนรอบนอก (Valence electron)คอตวเลขบอกหม (Group) ในตารางธาต จำนวน
ระดบชนพลงงานคอตวเลขบอกคาบ(Period)ในตารางธาตจงบอกเลขหมและคาบของธาตNe-Ca
3. อะตอมทมจานวนอเลกตรอนดงตอไปนจะมการจดเรยงอเลกตรอนอยางไร
22 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 25 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
27 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 24 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
29 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 33 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
35 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 32 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
36 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 37 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
431
แบบทดสอบท 7
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองการจดเรยงอเลกตรอน
จงเลอกคำตอบทถกตองทสด
1. การจดเรยงอเลกตรอนของอะตอมโพแทสเซยม39
19Kคอขอใด
ก. 2,8,9 ข. 2,8,3,1
ค. 2,8,8,2 ง. 2,8,18,8,3
2. อะตอมและไอออนในแตละกลมขอใดมจำนวนอเลกตรอนในระดบพลงงานชนนอกสดเทากน
ก. B,F+,O,N-,C2- ข. B3-,C2-,N-,O,F
ค. F+,N-,O,C2-,B3- ง. O,B3-,F+,C2-,N
3. อนภาคในแตละกลมในภาวะทมพลงงานตำขอใดมการจดเรยงอเลกตรอนเหมอนกน
ก. Li,Na+,K+,Cs+ ข. O2-,F-,Na+,Ne
ค. Li,Be,B,C ง. Ca2+,k+,Ne,C1
คำชแจงธาต5ชนดมการจดอเลกตรอนดงน
A. 2,8,8,2
B. 2,8,2
C. 2,8
D. 2,8,4
E. 2,1
4. ขอใดเปนธาตทอยในคาบเดยวกนแตอยในหมตางกน
ก. A,B ข. C,E
ค. B,C ง. D,E
5. ธาตใดอยหม8
ก. A ข. B
ค. C ง. D
6. ธาตในขอใดอยในหมทตองการ
1. เลขอะตอม=3(หมI)
2. เลขอะตอม=8(หมVI)
3. เลขอะตอม=20(หมV)
4. เลขอะตอม=15(หมIV)
5. เลขอะตอม=18(หมVIII)
ก. 1,2เทานน ข. 2,5เทานน
ค. 1,2,5เทานน ง. 1,3,5เทานน
432
7. ถาYมอเลกตรอนอยในระดบพลงงานตางๆ3ระดบมวาเลนซอเลกตรอนเปน5มเลขมวล31ขอความ
ตอไปนขอใดเกยวของกบธาตYไมถกตอง
ก. ถาYควรมสญลกษณนวเคลยรเปน31
15Y
ข. ธาตYมการจดเรยงอเลกตรอนเปน2,8,5
ค. ธาตYมจำนวนนวตรอน15ตว
ง. ธาตYมสมบตเปนโลหะ
8. ธาตA,B,Cมการจดอเลกตรอนดงน
A = 2,8,5
B = 2,8,8,2
C = 2,8,18,7
ธาตA,BและCมเลขอะตอมเทาใดและแตละธาตมเวเลนซอเลกตรอนเทาใด
ขอ เลขอะตอม วาเลนซอเลกตรอน
A B C A B C
ก 15 20 35 6 2 7
ข 10 18 28 5 2 7
ค 15 20 35 5 2 7
ง 10 18 28 5 10 7
9. ธาตใดตอไปนจะม4eในระดบพลงงานท4
ก.6C ข.
32Ge
ค.36Kr ง.
26Fe
10. กำหนดใหธาตO,F,Ne,Na,Mg,Al,Si,P,Sมเลขอะตอม8,9,10,11,12,13,14,15,16ตามลำดบ
อนภาคใดมการจดเรยงอเลกตรอนเปนแบบ2,8,2
ก. F-,Mg,Si2+ ข. Na+,O2-,Ne
ค. Mg,Al2+,P3+ ง. S4+,O2-,Mg
433
ใบงานท 8
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองการจดอเลกตรอนในอะตอม สอนโดยครสรพงศนามนย
ผลการเรยนรทคาดหวง
วเคราะหและเปรยบเทยบการจดเรยงอเลกตรอนในระดบพลงงานตางๆในอะตอม(ว3.1-1)
จดประสงคการเรยนร
อธบายผลการศกษาททำใหนกวทยาศาสตรเชอวาอเลกตรอนในอะตอมอยในระดบพลงงานตางๆกนได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนแตละคนศกษาตามใบงานตอไปนแลวตอบคำถามทกำหนดใหใหสมบรณ
การจดอเลกตรอนในระดบพลงงานยอย
การศกษาเรองสเปกตรมของธาตอยางละเอยดพบวาระดบพลงงานหลก(n)ยงแบงออกเปนระดบพลงงานยอย
ไดอก โดยนกฟสกสศกษาสเปกตรมเปลงแสงของอะตอมและพยายามหาความสมพนธระหวางเสนสเปกตรมทพบกบ
ระดบพลงงานทเกยวของกบการเปลยนแปลงและไดสงเกตพบวาสเปกตรมบางเสนมความคมชด (sharp)บางเสน
มลกษณะพรา(diffuse)บางเสนมลกษณะเปนเสนเขมนบเปนเสนหลก(principal)
ตวอกษรภาษาองกฤษตวแรกของชอสเปกตรมจงถกนำมาใชแทนระดบพลงงานยอยหรอOrbitalซงเรยงลำดบ
ดงนspdและf(fundamental)
ตารางความสมพนธระหวางระดบพลงงานยอยออรบทอลและจำนวนอเลกตรอนทบรรจได
ระดบพลงงานยอย จำนวนออรบทอล จำนวนอเลกตรอนทบรรจได
s 1 2
p 3 6
d 5 10
f 7 14
จำนวนระดบพลงงานยอยในระดบพลงงานหลกหนงๆ จะมไดเทากบลำดบทของพลงงาน (เฉพาะ 4 ระดบ
พลงงานแรกเทานน)เชน
ระดบพลงงานหลกn = 1ม1ระดบพลงงานยอยคอ 1s
ระดบพลงงานหลกn = 2ม2ระดบพลงงานยอยคอ 2s2p
ระดบพลงงานหลกn = 3ม3ระดบพลงงานยอยคอ 3s3p3d
ระดบพลงงานหลกn = 4ม4ระดบพลงงานยอยคอ 4s4p4d4f
434
ระดบพลงงานหลกn = 5ม4ระดบพลงงานยอยคอ 5s5p5d5f
ระดบพลงงานหลกn = 6ม3ระดบพลงงานยอยคอ 6s6p6d
ระดบพลงงานหลกn = 7ม2ระดบพลงงานยอยคอ 7s7p
ในกรณทอะตอมมจำนวนอเลกตรอนมาก การบรรจอเลกตรอนในออรบทอลตางๆ ตามลำดบจากระดบ
พลงงานตำไปสงอาจใชแผนภาพตอไปน
ระดบพลงงาน จำนวนระดบพลงงานยอยหรอออรบทอลทอยในแตละระดบพลงงาน
n=1
n=2
n=3
n=4
n=5
n=6
n=7
1s2
2s2
3s2
4s2
5s2
6s2
7s2
2p6
3p6
4p6
5p6
6p6
7p6
3d10
4d10
5d10
6d10
4f14
5f14
ตารางการจดเรยงอเลกตรอนของธาตในระดบพลงงานยอย
เลขอะตอม ธาต
จำนวนอเลกตรอนในระดบพลงงานตาง
1 2 3 4 5 6 7
s s p s p d s p d f s p d f s p d f s
11 Na 2 2 6 1
12 Mg 2 2 6 2
21 Sc 2 2 6 2 6 1 2
22 Ti 2 2 6 2 6 2 2
31 Ga 2 2 6 2 6 10 2 1
32 Ge 2 2 6 2 6 10 2 2
ตวอยางการจดเรยงอเลกตรอนของธาตB-Ne
เลขอะตอม ธาต การจดอเลกตรอน การบรรจอเลกตรอนใน orbital
5 B 1s22s2p1
6 C 1s22s22p2
7 N 1s22s22p3
8 O 1s22s22p4
9 F 1s22s22p5
10 Ne 1s22s22p6 .,.,
. .,.,
. .,.,
. .,.,
. .,.,
. .,.,
.
. .
. .,
., .,
., ., .,
435
คำถาม
1. จงจดเรยงอเลกตรอนในระดบพลงงานยอยของธาตตอไปน
เลขอะตอม ธาต การจดอเลกตรอนในระดบพลงงานยอย spdf
11 Na
12 Mg
13 Al
14 Si
15 P
16 S
17 Cl
18 Ar
19 K
20 Ca
21 Sc
22 Ti
23 V
2. จงบรรจอเลกตรอนลงในระดบพลงงานยอยของธาตแทรนซชนคาบท4
ธาต เลขอะตอม
จำนวนอเลกตรอนในระดบพลงงาน
n = 1 n = 2 n = 3 n = 4 n = 3
1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d
Sc 21
Ti 22
V 23
Cr 24
Mn 25
Fe 26
Co 27
Ni 28
Cu 29
Zn 30
3. อะตอมทมจานวนอเลกตรอนดงตอไปนจะมการจดเรยงอเลกตรอนในระดบพลงงานยอยอยางไร
22 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 25 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
27 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 24 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
29 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 33 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
35 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 32 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
36 อเลกตรอนเรยงเปน...................................... 37 อเลกตรอนเรยงเปน......................................
436
ใบความรท 5
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองประวตการคนพบและการจดธาตลงในตารางธาต สอนโดยครสรพงศนามนย
ประวตการคนพบและการจดธาตลงในตารางธาต
จากความรในทางฟสกส เคม และดาราศาสตรพบวาโลกนประกอบดวยธาตตางๆมากกวา 105ชนดพบอย
ตามเปลอกโลกซงมมากนอยไมเทากนเชนSiและFeเปนธาตทมอยในใจกลางโลกเปนจำนวนมาก
ค.ศ.1817Dobereinerพบวาธาตบางประเภทซงประกอบไปดวยธาต3ธาตทมคณสมบตคลายคลงกนและเขา
พบวานำหนกอะตอมของธาตหนงจะมคาใกลเคยงกบนำหนกอะตอมเฉลยของธาตอกสองธาต เชน ในหมธาต Cl,Br
และIจะพบวาคานำหนกอะตอมเฉลยของBrเทากบนำหนกอะตอมCl+นำหนกอะตอมI
ในทำนองเดยวกน ยงมธาตทมคณสมบตเชนนอก 2 กลม คอ ธาตสตรอนเตยม (Sr) แคลเซยม (Ca) และ
ธาตแบเรยม(Ba)อกกลมคอหมธาตเซเลเนยม(Se)ธาตซลเฟอร(S)และธาตเทลเรยมซงธาตหมดงกลาวเหลานเรยกวา
Triads
ค.ศ. 1864 JohnA.R.Newlandsชาวองกฤษ ไดเสนอการจดธาตตางๆ โดยเรยงตามนำหนกอะตอมซงเรยก
การจดแบบนวาLawofOctaves
ตอมาไดมการคนพบคาอะตอมมคนมเบอร โดยHenryGwyn JeffeysMoseleys (คาของอะตอมมคนมเบอร
คอ จำนวนโปรตอนทมอยในนวเคลยสของอะตอมของธาต)ซงปจจบนกไดมการจดเรยงธาตตามอะตอมมคนมเบอร
แทนนำหนกอะตอม
437
พจารณาจากตารางธาตจะเหนวา
• ตารางธาตประกอบดวยธาต8หมซงมทงโลหะและอโลหะและม7คาบ
• ตรงกลางของตารางธาตประกอบดวยTransitionelementsในTransitionelementsนมหมธาตLanthanide
seriesและActinideseriesซงจดเปนธาตทหายากจงนบไดวาเปนRareEarthElements
ตารางธาตประกอบดวยธาต 8 หม
1. ธาตหม I มสมบตเปนโลหะซงมคณสมบตวองไวในการผสมธาตมากธาตหม I เรยกวา alkalaimetal
และมอเลกตรอนวงนอกสดอย1ตว
2. ธาตหม II เปนธาตโลหะมอเลกตรอนวงนอกสด2ตวธาตทวองไวทสดในหมนคอเรเดยม(Ra)
3. ธาตหม III จะเรมประกอบดวยโลหะและอโลหะมอเลกตรอนวงนอกสด3ตว
4. ธาตหม IV มอเลกตรอนวงนอกสด4ตว
5. ธาตหม V ในตอนตนๆ จะเปนอโลหะ ธาตถดมา เชน สารหน (As) และอนตโมน (Sb) จะแสดง
คณสมบตระหวางโลหะและอโลหะกำกงกนลกษณะเชนนเรยกวามสมบตเปนMetalloid
6. ธาตหม VI ตอนตนหมจะมธาตทมสมบตเปนอโลหะแลวคอยๆเปนโลหะ
7. ธาตหม VII มชอเรยกวาHalogengroupธาตหมนเปนอโลหะทวองไวในการผสมธาตมาก
8. ธาตหม VIIIจดเปนธาตInertgasจงไมคอยทำปฏกรยากบธาตอนเพราะมอเลกตรอนวงนอกสดเทากบ8
หมธาตแทรนสชน (Transition elements)ไดแก
• LanthanideseriesประกอบดวยธาตทมAtomicnumber57-70เปนธาตทหายากมาก
• Actinide series ประกอบดวยธาตทม Atomic number 89 - 102 ธาตในหมนมคณสมบตเปนสาร
กมมนตรงส
438
ใบความรท 6
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองรศมอะตอม สอนโดยครสรพงศนามนย
439
ใบงานท 9
หนวยการเรยนรท1เรองอะตอมและตารางธาต
รายวชาเคมรหสวชาว30221 ชนมธยมศกษาปท4
เรองขนาดอะตอม สอนโดยครสรพงศนามนย
จดประสงคการเรยนร
สรปแนวโนมของธาตตามหมและตามคาบเกยวกบขนาดอะตอมได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนศกษาขอมลจากรปตอไปนแลวตอบคำถามตามลำดบ
IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA
H He
37 50
B C N O F Ne
Li Be
152 111 88 77 70 66 64 70
Na Mg Al Si P S Cl Ar
186 160 143 117 110 104 99 94
K Ca Ga Ge As Se Br Kr
231 197 122 122 121 117 114 109
Rb Sr In Sn Sb Te I Xe
244 215 162 140 141 137 133 130
Cs Ba Tl Pb Bi Po At Rn
262 217 171 175 146 150 140 140
คำถาม
1. จากรปจงพจารณาแนวโนมขนาดของอะตอม(รศมอะตอม)ดงน
- ตามหม....................................................................................................................................................
- ตามคาบ..................................................................................................................................................
2. จงอธบายวาทำไมขนาดอะตอม(รศมอะตอม)จงมแนวโนมเพมขนหรอลดลง
- ตามหมขนาดอะตอมจะ.............................................เพราะ...................................................................
- ตามคาบขนาดอะตอมจะ...........................................เพราะ...................................................................
รปแสดงรศมอะตอม(พโกเมตร)ของธาตตามหมและตามคาบ
440
3. จากขอมลจงเขยนกราฟแสดงแนวโนมของขนาดอะตอมของธาตตามหมตามคาบ
4. จงสบคนหาขอมลเพมเตม*(อาจเปนภาพ,กราฟหรอขอมลสนบสนนเกยวกบขนาดอะตอม)
*ภาพอาจPrintออกมาแลวตดปะบรเวณทวางหรอทำขนมาใหม
441
ใบความรท 7
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง พลงงานไอออไนเซชน สอนโดย ครสรพงศ นามนย
442
ใบงานท 10
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง พลงงานไอออไนเซชน สอนโดย ครสรพงศ นามนย
จดประสงคการเรยนร
สรปแนวโนมของธาตตามหมและตามคาบเกยวกบพลงงานไอออไนเซชนได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนศกษาขอมลจากรปตอไปน แลวตอบคำถามตามลำดบ
คำถาม
1. นกเรยนคดวาพลงงานไอออไนเซชนแสดงแนวโนมของความเปนโลหะและอโลหะของธาตในตารางธาต
หรอไมอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. การทคาพลงงานไอออไนเซชนเพมขนหรอลดลง เกดจากสาเหตใด
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
รปแสดงคาพลงงานไอออไนเซชนลำดบท 1 (kJ/mol)
443
3. จากขอมลจงเขยนกราฟแสดงแนวโนมของพลงงานไอออไนเซชนตามหมและตามคาบ
4. จงสบคนหาขอมลเพมเตม (ภาพ, กราฟ, หรอขอมลสนบสนนอนใดจากแหลงความรอนๆ)
444
ใบความรท 8
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง อเลกโทรเนกาตวต สอนโดย ครสรพงศ นามนย
445
ใบงานท 11
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง อเลกโทรเนกาตวต สอนโดย ครสรพงศ นามนย
จดประสงคการเรยนร
สรปแนวโนมของธาตตามหมและตามคาบเกยวกบคาอเลกโทรเนกาตวตได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนศกษาขอมลในรปตอไปน แลวตอบคำถามตามลำดบ
คำถาม
1. จงสรปแนวโนมของคาอเลกโทรเนกาตวตของธาต
- ตามหม......................................................................................................................................................
- ตามคาบ.....................................................................................................................................................
2. สาเหตของคาอเลกโทรเนกาตวตสงขนหรอตำลงเกดจากอะไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
รปคาอเลกโทรเนกาตวตของธาต
446
ใบความรท 9
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง จดหลอมเหลวของธาต สอนโดย ครสรพงศ นามนย
ตารา
งธาต
แสดง
จดห
ลอมเ
หลว
ของธ
าตตา
งๆ
447
ใบความรท 10
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง จดเดอดของธาต สอนโดย ครสรพงศ นามนย
ตารา
งธาต
แสดง
จดเด
อดขอ
งธาต
ตางๆ
448
ใบงานท 12
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง จดหลอมเหลวจดเดอด สอนโดย ครสรพงศ นามนย
จดประสงคการเรยนร
สรปแนวโนมของธาตตามหมและตามคาบเกยวกบจดหลอมเหลวและจดเดอดได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนศกษาขอมลในรปตอไปน แลวตอบคำถามตามลำดบ
คำถาม
1. จากขอมลจงสรปแนวโนมของจดหลอมเหลวและจดเดอด
- ตามหม......................................................................................................................................................
- ตามคาบ.....................................................................................................................................................
2. พวกทมจดหลอมเหลวจดเดอด
2.1 สงทสด ไดแก ธาตหม.................................................... เชน..................................................................
2.2 สง ไดแก ธาตหม............................................................ เชน..................................................................
2.3 ตำ ไดแก ธาตหม............................................................ เชน..................................................................
รปแสดงจดหลอมเหลวและจดเดอดของธาต
449
3. จากขอมลจงเขยนกราฟแสดงแนวโนมของจดหลอมเหลวและจดเดอด
4. จงสบคนหาขอมลเพมเตม (ภาพ, กราฟ, หรอขอมลสนบสนนอนใดจากแหลงความรอนๆ)
450
ใบความรท 11
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง เลขออกซเดชน สอนโดย ครสรพงศ นามนย
เลขออกซเดชน (Oxidation Number : ON)
คอ ตวเลขทกำหนดขนเพอตดตามจำนวนอเลกตรอนทใชในการเกดพนธะของอะตอมของธาต
ลกษณะสำคญของเลขออกซเดชน
1. ธาตอสระมเลขออกซเดชนเปนศนย เชน Cu0 , O0
2 , Zn0 , Si0 , S0
8
2. เลขออกซเดชนคดตอ 1 อะตอมของธาต
3. เลขออกซเดชนมคาเปน บวก ลบ ศนย จดทศนยม เศษสวนกได
4. ไอออนของธาตใดๆ คาประจของไอออนมคาเทากบเลขออกซเดชนของธาตนน เชน Na+ ม ON = +1
Cu2+ ม ON = +2 Cl- ม ON = -1 (โปรดสงเกตตวเลขแสดงประจเครองหมาย + หรอ - จะอยทายตวเลข แตเลข
ออกซเดชน เครองหมาย + หรอ - จะอยหนาตวเลข)
5. H ในสารประกอบมเลขออกซเดชน +1 ยกเวน hydride ของโลหะ (Metalhydride) H มเลขออกซเดชน -1
เชน NaH (โซเดยมไฮไดรด) CaH2 (แคลเซยมไฮไดรด)
6. O ในสารประกอบมเลขออกซเดชน -2 ยกเวน oxide บางชนดท O มเลขออกซเดชนเปนอยางอน เชน
- พวกเปอรออกไซด O มเลขออกซเดชน -1 เชน Na2O
2 (โซเดยมเปอรออกไซด), BaO
2 (แบเรยม
เปอรออกไซด), H2O
2 ไฮโดรเจนเปอรออกไซด)
- พวกซปเปอรออกไซด O มเลขออกซเดชน -1/2 ไดแก ออกไซดของโลหะหม IA ทมออกซเจนมากกวา
ปกตมากๆ เชน NaO2 (โซเดยมซปเปอรออกไซด)
- ออกไซดของ F ทมสตร OF2 โดย O มเลขออกซเดชน +2
การหาเลขออกซเดชนของธาต
ในสารประกอบ ผลบวกของเลขออกซเดชนของธาตทกอะตอมในสารประกอบ = 0
ในไอออน ผลบวกของเลขออกซเดชนของธาตทกอะตอมในไอออน = ประจของไอออน
ตวอยาง จงหาเลขออกซเดชนของธาตทพมพตวหนาตางๆ ในสารประกอบตอไปน
1. HAsO2 2. Mg
2P
2O
7 3. [Co(NH
3)
4(OH)
3]-
วธทำ ใหเลขออกซเดชนของธาตทพมพตวหนา = x
1) HAsO2 : (+1) + (X) + (-2 × 2) = 0
X = +3
451
2) Mg2P
2O
7 : (+2 × 2) + (X × 2) + (-2 × 7) = 0
X = +5
3) [Co(NH3)
4(OH)
3]- : (X) + (0 × 4) + (-1 × 3) = -1
X = +2
เลขออกซเดชนของธาตในตารางธาต ธาตหม IA IIA ในสารประกอบทวไปเลขออกซเดชนมคาเดยวคอ +1
และ +2 ตามลำดบ ธาตแทรนซชนในสารประกอบทวไปมเลขออกซเดชนไดหลายคา เชน Mn มเลขออกซเดชนเปน +2,
+3, +4, +5, +6 และ +7 แตกมธาตแทรนซชนบางธาตมเลขออกซเดชนเพยงคาเดยว เชน Sc(+3), Zn(+2) และ Ag(+1)
ธาตอโลหะทางขวาของตารางธาตในสารประกอบมเลขออกซเดชนหลายคา เชน Cl มเลขออกซเดชนเปน HCl(-1),
HClO(+1), HClO2(+3), HClO
3(+5), HClO
4(+7)
452
ใบงานท 13
หนวยการเรยนรท 1 เรอง อะตอมและตารางธาต
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง เลขออกซเดชน สอนโดย ครสรพงศ นามนย
จดประสงคการเรยนร
1. คำนวณเลขออกซเดชนของธาตในสารประกอบและไอออนตางๆ ได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนศกษาในหนงสอแบบเรยนหนา 11-13 และขอสรปเกยวกบเลขออกซเดชนตอไปน แลวตอบคำถาม
ตามลำดบ
เนอหา
เลขออกซเดชน คอตวเลขทกำหนดขน เพอตดตามจำนวนอเลกตรอนทใชในการเกดพนธะของอะตอมของธาต
หลกการคดเลขออกซเดชน
1. หม I, II, III มเลขออกซเดชน +1, +2, +3 ตามลำดบ
2. F มเลขออกซเดชนเปน -1 เสมอ
3. H มคาเปน +1 ถาเปนพนธะโคเวเลนต และจะมคาเปน -1 เมอเปนพนธะไอออนก
4. เลขออกซเดชนของสารประกอบใดๆ กตาม รวมกนจะมคา = 0
5. ไอออนใดๆ กตาม เลขออกซเดชนรวมกนจะเทากบไอออนทปรากฏอย
6. เลขออกซเดชนจะมคาเปนจำนวนเตมบวก จำนวนเตมลบหรอเปนเศษสวนกได
7. ธาตอสระทกตวมเลขออกซเดชน = 0 เชน O2, Cl
2, N
2, Cu, S
8
8. ในสารประกอบใดๆ กตาม ธาตทมคา EN สงกวาจะแสดงประจลบ
9. ไอออนชนดเดยวกนจะมคาประจเทากน SO4
2-, SO3
2-, PO4
3-, PO3
3-, ClO-, ClO2
- , ClO3
- , ClO4
- , NO3
- ,
NO2
- , CN-, SCN-
453
คำถาม
จงหาเลขออกซเดชนของธาตแตละชนดในสารประกอบหรอไอออนตอไปน
P2O
5 OF
2 NH
3
PH3 H
2O
2 Ni
2(SO
4)
3
K4Fe(CN)
6 Fe
3O
4 CH
3OH
S4O
6
2- MnO2- Na2HPO
2
KCr(SO4)
2 [Cu(H
2O)
6]2+ Cu(NH
3)
4SO
4
PbI2 [Fe(CN)
6]3- (NH
4)
2SO
4
454
แบบทดสอบท 10
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง เลขออกซเดชน
1. จงหาเลขออกซเดชนของ S ในสารหรออออนตอไปน
1.1 S8 1.2 SO
2 1.3 SO
3 1.4 SO
3
2- 1.5 SO4
2-
1.6 S2O
3
2- 1.7 Na2S 1.8 S
4O
6
2- 1.9 S2Cl
2 1.10 (NH
4)
2SO
4
2. จงหาเลขออกซเดชนของ C ในสารหรออออนตอไปน
2.1 CO2 2.2 CH
4 2.3 CH
3OH 2.4 CHCl
3
2.5 CN- 2.6 CO3
2- 2.7 CO 2.8 CH2O
3. จงหาเลขออกซเดชนของโลหะทรานซชนในสารตอไปน
3.1 Ag(CN)2
- 3.2 [Co(HN3)
6]Cl
3 3.3 K
2Cr
2O
7 3.4 KMnO
4 3.5 K
2Mn
2O
4
3.6 Fe(CN)6
3- 3.7 [CrCl2(H
2O)
4]+ 3.8 VO2+ 3.9 MnO
2
4. จงหาเลขออกซเดชน O ในสารตอไปน
4.1 H2O
2 4.2 OF
2 4.3 Na
2O
2 4.4 KMnO
4
4.5 SO3
2- 4.6 KO2 4.7 O
3 4.8 CO
2
5. จงหาเลขออกซเดชนของ N ในสารตอไปน
5.1 NO3 5.2 NH
3 5.3 N
2O
3 5.4 N
2O
4
5.5 NO 5.6 NOCl3 5.7 (NH
4)
3PO
4
455
ใบงานท 14
หนวยการเรยนรท 2 เรอง พนธะเคม
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง สตรและการเรยกชอสารประกอบไอออนก สอนโดย ครสรพงศ นามนย
จดประสงคการเรยนร
1. เขยนสตรและอานชอสารไอออนกได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนศกษาใจความสำคญตอไปน พรอมทงเตมสตรหรอขอความลงในชองวางใหถกตองสมบรณ
การเขยนสตรสารประกอบไอออนก
1. สารประกอบทเกดจากโลหะหม I, II, III รวมกบอโลหะ (อนมลเดยว)
- F-, Cl-, Br-, I-
- O2-, S2-
- N3-
การเขยนสตรเกดจากการคณไขวเลขออกซเดชน เชน
Li2
+1O-2
1 ➝ Li
2O NaS ➝ ___________ AlO ➝ ___________
CaF ➝ ___________ AlCl ➝ ___________ MgS ➝ ___________
KI ➝ ___________ LiN ➝ ___________ CaS ➝ ___________
2. สารประกอบทเกดจากโลหะหม I, II, III รวมกบหมไอออน (อนมลกรด)
กลมทเปน - 1 ClO-, ClO2
- , ClO3
- , ClO4
- , NO3
- , CN-, OH-, HSO4
- , HCO3
- , H2PO
4
-
กลมทเปน - 2 SO4
2-, CO3
2-, HPO4
2-
กลมทเปน - 3 PO4
3-
การเขยนสตรเกดจากการคณไขวเลขออกซเดชน เชน
Li2
+1SO1 4
-2 ➝ Li2SO
4 NaPO
4 ➝ AlCO
3 ➝ ___________
MgCO3 ➝ ___________ CaHPO
4 ➝ MgHsO
4 ➝ ___________
KPO4 ➝ ___________ LiCN ➝ CaOH ➝ ___________
AlHPO4 ➝ ___________ AlNO
3 ➝ NaSO
4 ➝ ___________
3. สารประกอบทเกดจากโลหะอนๆ เชน โลหะแทรนสชนรวมกบอโลหะ หรอหมไอออน เนองจากโลหะ
แทรนสชนมเลขออกซเดชนหลายคา คาทจะนำมาคณไขวในสตรจะเปนเลขโรมนทบอกไวในชอนนๆ
คอปเปอร (II) ซลเฟต ➝ CuSO4
นกเกล (III) ออกไซด ➝ ___________
แมงกานส (IV) ออกไซด ➝ ___________
ไอรออน (III) คลอไรด ➝ ___________
ไอรออน (II) ไนเตรต ➝ ___________
เลด (II) ไอโอไดด ➝ ___________
→
→
→
→
456
4. สารประกอบทเกดจากหมไอออนบวก (NH4
+ ) รวมกบอโลหะ หรอหมไอออน เนองจาก NH4
+ เปนสาร
โคเวเลนตทมขวมากแรงมากเทยบเทาโลหะหม I การเกดสารประกอบของ NH4
+ กบสารอน ถอวาเปนสารประกอบ
ไอออนกดวย
NH4
+ + Cl- ➝ NH4Cl NH
4
+ + OH- ➝ NH4OH
NH4
+ + O2- ➝ ___________ NH4
+ + I- ➝ ___________
NH4
+ + SO4
2- ➝ ___________ NH4
+ + H2PO
4
- ➝ ___________
NH4
+ + CO3
2- ➝ ___________ NH4
+ + HSO4
- ➝ ___________
การเรยกชอสารประกอบไอออนก
1) อานชอไอออนบวกกอน (NH4
+ หรอโลหะ)
2) อานชออโลหะ หรออนมลกรดตามหลง
3) ไมตองอานเลขแสดงจำนวนอะตอม
4) ชออโลหะใหลงทายดวยไอด (-ide) เชน ออกไซด, คลอไรด, ซลไฟด
สวนอนมลกรดใหอานตามชออนมลนน เชน ซลเฟต, ฟอสเฟต, คารบอเนต เปนตน เชน
1. โลหะกบอโลหะ (อนมลเดยว)
NaCl อานวา โซเดยมคลอไรด Na2O อานวา ___________
MgCl2 อานวา ___________ CaO อานวา ___________
CaF2 อานวา ___________ K
2S อานวา ___________
LiCl อานวา ___________ KI อานวา ___________
2. หมไอออนบวก (NH4
+ ) กบอโลหะ
NH4Cl อานวา แอมโมเนยมคลอไรด (NH
4)
2S อานวา ___________
(NH4)
2O อานวา ___________ NH
4I อานวา ___________
3. หมไอออนบวก (NH4
+ ) กบหมไอออนลบ (อนมลกรด)
(NH4)
2SO
4 อานวา แอมโมเนยมซลเฟต (NH
4)
3PO
4 อานวา ___________
(NH4)
2CO
3 อานวา ___________ NH
4HCO
3 อานวา ___________
NH4NO
3 อานวา ___________ NH
4HSO
4 อานวา ___________
4. โลหะกบหมไอออนลบ (อนมลกรด)
NaNO3 อานวา โซเดยมไนเตรด Na
2SO
4 อานวา ___________
K3PO
4 อานวา ___________ Ca
3(PO
4)
2 อานวา ___________
Mg(HSO4)
2 อานวา ___________ MgSO
4 อานวา ___________
K2CO
3 อานวา ___________ KHCO
3 อานวา ___________
457
5. เมอไอออนบวกเปนโลหะแทรนสชน เชน Fe+2, Fe3+, Cu+, Cu2+, Hg+ (Hg2
2+), Hg2+ หรอโลหะทมไอออน
บวกไดหลายคา เชน Pb2+, Pb4+, Sn2+, Sn4+
ในกรณนโลหะแทรนสชนสามารถเกดไอออนไดมากกวา 1 คา ดงนนการอานชอจงตองบอกประจของ
โลหะนนเปนเลขโรมนไวในวงเลบดวย เชน
Fe2(SO
4)
3 อานวา ไอรออน (III) ซลเฟต
Fe(OH)4 อานวา ไอรออน (IV) ไฮดรอกไซด
FePO4 อานวา ______________________
PbO2 อานวา ______________________
PbO อานวา ______________________
PbS อานวา ______________________
TiCl4 อานวา ______________________
HgCl2 อานวา ______________________
Hg2O อานวา ______________________
HgO อานวา ______________________
Hg2Cl
2 อานวา ______________________
458
แบบทดสอบท 11
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง พนธะไอออนก
1. จงบอกวาสารประกอบใดตอไปน เปนสารประกอบไอออนก และสารประกอบใดเปนสารประกอบโค
เวเลนต
ก. CaH2 ข. AsH
2 ค. CF
4 ง. OCl
2
จ. NH3 ฉ. CdF
2 ช. SiH
4 ซ. InF
3
ฌ. AsF3 ญ. BF
3 ฎ. BiF
3 ฏ. AlF
3
2. จงเขยนสตรของสารประกอบไอออนกทเกดจากธาตตอไปน
ก. โซเดยมกบฟลออรน ............................ ข. โซเดยมกบกำมะถน .....................................
ค. แมกนเซยมกบออกซเจน ..................... ง. แคลเซยมกบโบรมน ....................................
จ. อะลมเนยมกบออกซเจน ..................... ฉ. ลเทยมกบไนโตรเจน ....................................
3. จงเขยนสตรของสารประกอบไอออนกทเกดขนในตารางทมการกำหนดไอออนบวกและไอออนลบ
ไอออนบวก ไอออนลบ
NO3
- SO3
2- CO3
2- HPO4
2- PO4
3-
Cu2+
K+
Bi3+
Ba2+
Pb2+
Ca2+
NH4+
4. จงเรยกชอของสารประกอบไอออนทเกดขนในขอ 3
459
แบบทดสอบท 12
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง การเขยนสตรและเรยกชอสารประกอบไอออนก สอนโดย ครสรพงศ นามนย
1. จงเขยนสตรและเรยกชอสารประกอบไอออนกทเกดจากธาตคตอไปน
ก. ไอรออน (III) กบฟลออรน .....................................................................................................................
ข. ซงคกบกำมะถน .....................................................................................................................................
ค. ทน (II) กบฟลออรน ..............................................................................................................................
ง. แมงกานส (II) กบออกซเจน ..................................................................................................................
จ. ทองแดงกบออกซเจน ............................................................................................................................
2. จงเขยนสตรและเรยกชอสารประกอบทเกดจากไอออนบวกของแคลเซยมไอออน (Ca2+) กบไอออนลบ
หรอหมไอออนลบตอไปน
ก. ซลไฟดไอออน ➾ ....................................................................................................................
ข. ออกไซดไอออน ➾ ....................................................................................................................
ค. คลอไรดไอออน ➾ ....................................................................................................................
ง. ไนเตรดไอออน ➾ ....................................................................................................................
จ. คารบอเนตไอออน ➾ ....................................................................................................................
ฉ. ฟอสเฟตไอออน ➾ ....................................................................................................................
ช. ไฮโดรเจนคารบอเนตไอออน ➾ ............................................................................................................
3. จงเขยนสตรของสารประกอบไอออนกทเกดจากการรวมตวระหวางไอออนบวกกบไอออนลบทกำหนดให
ตอไปน
ไอออนลบ ไอออนบวก
CN- ClO- SO3
2- NO3
- PO4
3-
Cu2+
Cu+
Bi3+
Pb2+
Ca2+
Ag+
NH4+
Cr3+
K+
Ba2+
460
ใบงานท 15
หนวยการเรยนรท 2 เรอง พนธะเคม
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง สมบตของสารประกอบไอออนก สอนโดย ครสรพงศ นามนย
การทดลองท 2.1
การละลายของสารประกอบไอออนกในนำ
จดประสงคการทดลอง
..............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนแตละกลมศกษาวธการทดลองทกำหนดให รวมกนอภปรายตงสมมตฐาน แบงหนาทความ
รบผดชอบ ดำเนนการทดลอง บนทกผลการทดลอง อภปรายสรปผลการทดลองรวมกน แลวตอบคำถามทายการทดลอง
ใหเรยบรอย
สมมตฐานในการทดลอง
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
ภาพแสดงการทดลอง
461
ผลการทดลอง
สาร มวลของสาร (g) อณหภมของนำ ( C) อณหภมของสารละลาย ( C)
1. CuSO4
2. NH4Cl
3. NaCl
สรปผลการทดลอง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
คำถาม
1. สารทงสามชนดละลายในนำไดแตกตางกนอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. การละลายของสารแตละชนดในนำมการเปลยนแปลงพลงงานหรอไม อยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
• สภาพละลายไดของสาร เปนความสามารถของสารทละลายในสารอนจนเปนสารละลายอมตว
สภาพละลายไดสวนใหญ หมายถงการละลายของสารในนำ
การบอกสภาพละลายได โดยทวไปม 3 ระดบคอ
- ละลายไดด หมายถง ละลายไดมากกวา 1 กรม ในนำ 100 กรม
- ละลายไดบางสวน หมายถง ละลายไดมากกวา 0.1 กรม แตไมเกน 1 กรม ในนำ 100 กรม
- ไมละลาย หมายถง ละลายไดนอยกวา 0.1 กรม ในนำ 100 กรม
462
ใบความรท 12
หนวยการเรยนรท 2 เรอง พนธะเคม
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง การละลายนำของสารประกอบไอออนก สอนโดย ครสรพงศ นามนย
เกณฑการละลายของสาร
1. ไมละลายนำ คอ ละลายไดนอยกวา 0.1 กรม ตอนำ 100 cm3 ท 25 C
2. ละลายไดเลกนอย คอ ละลายได 0.1 กรม - 1 กรม ตอนำ 100 cm3 ท 25 C
3. ละลายไดด คอ ละลายไดมากกวา 1 กรม ตอนำ 100 cm3 ท 25 C
สารประกอบไอออนกทละลายนำได
1. สารประกอบของโลหะหม 1 ทกตว เชน NaCl, Li2CO
3, K
2SO
4
2. สารประกอบของแอมโมเนยมไอออนทกตว เชน NH4Cl, (NH
4)
3 PO
4
3. สารประกอบของไนเตรดไอออนทกตว เชน Cu(NO3)
2 , Al(NO
3)
3
4. สารประกอบของคลอเรตไอออนทกตว เชน LiClO3 , Mg(ClO
3)
2
5. สารประกอบของเปอรคลอเรตไอออนทกตว ยกเวน KClO4
6. สารประกอบอะซเตรดไอออนทกตว ยกเวน CH3COOAg
สารประกอบไอออนกทไมละลายนำ
1. สารประกอบของโลหะหม II กบ CO3
2- , SO4
2- , PO4
3- , ยกเวน MgSO4
2. สารประกอบของอโลหะหม VII กบ Ag+ , Hg2
2+ , และ Pb2+ เชน AgCl, Pbl2
3. สารประกอบออกไซต ซลไฟด และไฮดรอกไซดของโลหะทกชนด ยกเวน โลหะหม I และหม II บางตวเชน
Ca2+ , Sr2+ , Ba2+
463
ใบความรท 13
หนวยการเรยนรท 1 เรอง พนธะเคม
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง สมการไอออนก (Ionic Eqation) สอนโดย ครสรพงศ นามนย
สมการไอออนก (Ionic Equation)
สมการไอออนก คอ สมการทเขยนเฉพาะไอออนหรอสารทเกยวของในการเกดปฏกรยาเทานน สวนไอออน
หรอสารทไมไดเกยวของในการเกดปฏกรยาไมตองเขยน
หลกการเขยนสมการไอออนก สมการไอออนกมหลกการเขยนดงน
1. เขยนเฉพาะไอออนหรอสารทมสวนรวมในการเกดปฏกรยาเทานน
2. สำหรบสารทไมละลายนำ สารไมแตกตวเปนไอออนและสารทเปนกาซ จะแสดงโดยเขยนสตรเคมของสารนน
3. การทำใหสมการสมดล จะตองดลทงจำนวนอะตอม และจำนวนประจ
เมอสารประกอบไอออนกละลายนำจะแตกตวเปนไอออนบวกและไอออนลบ แทรกอยทวไปในนำ แตละ
ไอออน มโมเลกลของนำลอมรอบ การละลายนำของสารประกอบไอออนกเขยนสมการไดดงตวอยางตอไปน
H
2O
KNO3(s) K+(aq) + NO
3
-(aq)
H
2O
Na2SO
4(s) 2Na+(aq) +SO
4
2- (aq)
H
2O
CH3COONa(s) CH
3COO-(aq) + Na+ (aq)
H
2O
Ca(OH)2(s) Ca2+ (aq) + 2OH- (aq)
เมอนำสารละลายของสารประกอบไอออนก 1 ชนดมาผสมกน บางครงจะพบวามตะกอนเกดขน แสดงวาม
ปฏกรยาเกดขนการผสมสารละลายของสารประกอบไอออนกเขาดวยกน จะเกดตะกอนหรอไม เราจะสามารถบอกได
ถารวาในสารละลายนนมไอออนคท เมอทำปฏกรยากนแลวเกดเปนสารประกอบไอออนกไมละลายนำ เชน
Ca2+(aq) รวมตวกบ CO3
2-(aq), Ag+(aq) รวมตวกบ Cl-(aq), Ba2+(aq), รวมตวกบ SO4
2-(aq) เปนตน
➤
➤
➤
➤
464
ตวอยางการเขยนสมการไอออนก เชน
1. เมอใหสารละลายของซลเวอรไนเตรต (AgNO3(aq)) ทำปฏกรยากบสารละลายโซเดยมคลอไรด (NaCl(aq))
จะเกดตะกอนของซลเวอรคลอไรด (AgCl(s)) เนองจากไอออนทเขาทำปฏกรยากน คอ Ag+ และ Cl- สวน Na+ และ NO3
-
ไมไดรวมตวกน ดงนนในการเขยนสมการไอออนกจงไมตองเขยน Na+ และ NO3
-
AgNO3(aq) + NaCl(aq) AgCl(s) + NaNO
3(aq) (สมการโมเลกล)
Ag+(aq) + NO3
- (aq) + Na+(aq) + Cl-(aq) Ag Cl(s) + Na+(aq) + NO3
-(aq)
Ag+(aq) + Cl- (aq) AgCl(s) (สมการไอออนก)
2. เมอใหสารละลายโพแทสเซยมซลเฟต (K2SO
4) ทำปฏกรยากบสารละลายแบเรยมไนเตรต (Ba(NO
3)
2)
จะเกดตะกอนของแบเรยมซลเฟต (BaSO4(s) เนองจากไอออนทเขาทำปฏกรยากน คอ Ba2+ และ SO
4
2- สวน K+
และ NO3
- ไมไดรวมตวกนจงไมตองเขยน NO3
- และ Na+
Na2SO
4(aq) + Ba(NO
3)
2(aq) 2NaNO
3(aq) + BaSO
4(s)
2Na+(aq) + SO4
2-(aq) + Ba2+(aq) + 2NO3
-(aq) 2Na+(aq) + 2NO3
-(aq) + BaSO4(s)
สมการไอออนก คอ Ba2+(aq)+SO4
2-(aq) BaSO4(s)
3. เมอผสมสารละลายแคลเซยมคลอไรด (CaCl2) กบสารละลายโพแทสเซยมฟอสเฟต (K
3PO
4) Ca2+ จาก
CaCl2 และ PO
4
3- จาก K3PO
4 จะรวมตวกน เกดตะกอนแคลเซยมฟอสเฟต (Ca
3(PO
4)
2) ดงนนสมการไอออนก คอ
3Ca2+(aq) + 2PO4
3-(aq) Ca3(PO
4)
2(s)
ขอคด นกเรยนทจะเขยนสมการไอออนกได จะตองรวาสารไอออนกใดบางละลายนำไดและไมละลายนำ และ
ตองเขยนสตรของสารประกอบไอออนกได ตวอยางสมการไอออนกอนๆ เชน
1. 2H+(aq) + CO3
2-(aq) H2O(l) + CO
2(g)
(เกดจากการผสมสารละลายโซเดยมคารบอเนต (Na2CO
3) กบสารละลายกรดไฮโดรคลอรก (HCl)
2. Mg(s) + 2H+(aq) Mg2+(aq) + H2(g)
(เกดจากการใสชนโลหะ Mg ลงในสารละลายกรดไฮโดรคลอรก (HCl)
3. H+(aq) + OH-(aq) H2O(l)
(เกดจากการผสมสารละลายกรดไฮโดรคลอรก (HCl) กบสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH)
สมบตของสารประกอบไอออนก Property of ionic compound
สารประกอบไอออนกมสมบตดงน
1. มสถานะเปนของแขงทอณหภมหอง
2. ไมนำไฟฟาแตเมอหลอมเหลวหรอละลายนำนำไฟฟาได เพราะมไอออนอสระ
3. มจดหลอมเหลวและจดเดอดสง เพราะการหลอมเหลวหรอเดอดตองทำลายพนธะไอออนกและพนธะ
ไอออนกแขงแรงมาก เชน NaCl มจดหลอมเหลว 801 C
4. ละลายไดดในตวทำละลายทโมเลกลมขว เชน นำ แตไมละลายในตวทำละลายทโมเลกลไมมขว หรอตว
ทำละลายอนทรย เชน เบนซน (C6H
6)
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
465
5. ปฏกรยาของสารประกอบไอออนกเกดขนเรวกวาสารประกอบโคเวเลนต เพราะเปนปฏกรยาระหวาง
ไอออน เชน Ag+(aq) + Cl-(aq) AgCl(s)
6. ไมมสตรโมเลกล
ความสำคญของไอออนตอสงมชวต
สารอนนทรยทเกยวของในกระบวนการตางๆ ทเกดขนในรางกายของสงมชวต มกจะอยในรปของไอออน
ดงนนไอออนหลายชนดจงมบทบาททสำคญในรางกายของสงมชวต ตวอยางไอออนทพบในรางกายของคนและความ
สำคญของไอออนทมตอรางกาย ดในตารางท 6.24
ตารางท 6.24 แสดงความสำคญของไอออนบางชนดในรางกาย ความสำคญของไอออนบางชนดในรางกาย
ชนดของไอออน ชอ ความสำคญในรางกาย
Na+ โซเดยมไอออน ควบคมการทำงานของกลามเนอในการยดและหดตว
ควบคมการทำงานของระบบประสาท
ควบคมสมดลออสโมซส
ควบคมสมดลกรด - เบส
K+ โพแทสเซยมไอออน ควบคมการทำงานของกลามเนอโดยเฉพาะอยางยงกลามเนอหวใจ
ควบคมการทำงานของระบบประสาท
ควบคมสมดลออสโมซสและสมดลกรด - เบส
Ca2+ แคลเซยมไอออน ชวยในการสรางฟนและกระดก
ชวยทำใหเลอดแขงตว
ชวยทำใหนมตกตะกอนในกระเพาะขณะยอย
Fe2+ ไอรออน (II) ไอออน เปนสวนประกอบของสารฮโมโกลบนในเมดเลอด
Cl- คลอไรดไอออน ควบคมความเปนกรดในกระเพาะอาหารใหคงท
F- ฟลออไรดไอออน ชวยปองกนฟนผ
I- ไอโอไดดไอออน ชวยทำใหรางกายเจรญเตบโต ปองกนโรคคอพอก
HCO3
- ไฮโดรเจนคารบอเนตไอออน ควบคมระดบ pH ของเลอดใหคงท
NH4
+ แอมโมเนยมไอออน ชวยรกษาสมดลของกรดและเบสในรางกาย
Mg2+ แมกนเซยมไอออน ชวยกระตนระบบการทำงานของเอนไซมหลายชนด
PO4
3- ฟอสเฟตไอออน ทำงานรวมกบแคลเซยมไอออน ในการสรางกระดกและฟน
➤
466
แบบทดสอบท 13
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง สมบตของสารประกอบไอออนก
1. สารตอไปนไมละลายนำ Ag3PO
4 , MgCO
3 , SrSO
4 , PbBr
2 , Fe(OH)
2 นกเรยนจะตองผสมสารละลาย
อะไรบางเขาดวยกน จงจะไดตะกอนสารเหลานออกมา และเขยนสมการไอออนก แสดงปฏกรยาทเกดขน
ดวย
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. จงเขยนสมการไอออนกแสดงปฏกรยาทเกดขนจากการผสมสารละลายแตละคตอไปน
ก. AgNO3 + KBr ข. Ca(OH)
2 + Na
2CO
3
ค. FeCl3 + Ba(OH)
2 ง. CuSO
4 + (NH
4)
2S
จ. HgNO3 + HCl ฉ. H
2SO
4 + BaCl
2
3. เมอละลาย KC1 ในนำ เกดปฏกรยาเปนขนๆ และมการเปลยนแปลงพลงงานดงน
1. KCl(s)
→ K+(g) + Cl- (g) ; ∆H1 = +701.2 kJ/mol
2. K+(g) + Cl- (g) → K+(aq) + Cl-(aq) ; ∆H2 = -684.1 kJ/mol
อยากทราบวา การละลายของ KC1 มการเปลยนแปลงพลงงานอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
467
4. จงใชขอมลตอไปนตอบคำถาม
สารประกอบไอออนก พลงงานโครงผลก
(kJ/mol)
พลงงานไฮเดรชน
(kJ/mol)
XCl2
YCl
AO
162
100
180
99
108
178
ก. สารใดละลายนำแลวคายความรอน สารใดละลายนำแลวดดความรอน
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
ข. สารใดไมละลายนำ ทราบไดอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
468
ใบงานท 16
หนวยการเรยนรท 2 เรอง พนธะเคม
รายวชา เคมเพมเตม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง ปฏกรยาของสารประกอบไอออนก สอนโดย ครสรพงศ นามนย
การทดลองท 2.2
การเกดปฏกรยาของสารประกอบไอออนก
จดประสงคการทดลอง
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนแตละกลมศกษาวธการทดลองทกำหนดให รวมกนอภปรายตงสมมตฐาน แบงหนาทรบผดชอบ
ดำเนนการทดลอง บนทกผลการทดลอง อภปรายสรปผลการทดลองรวมกน แลวตอบคำถามทายการทดลองใหเรยบรอย
สมมตฐานในการทดลอง
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
ภาพแสดงการทดลอง
469
ผลการทดลอง
สารละลาย การเปลยนแปลงเมอเตมสารละลาย
Na2CO
3 NH
4CI Pb(NO
3)
2
Ca(OH)2
Na2SO
4
KI
สรปผลการทดลอง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
คำถาม
1. สารละลายทผสมกน คใดบางทเกดปฏกรยาเคม ทราบไดอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2. สมการแสดงปฏกรยาทเกดขนเปนอยางไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
470
ขอแนะนำเพมเตม
สภาพละลายไดในนำของสารประกอบไอออนกบางชนดแสดงดงอตราตอไปน
สารประกอบ
ไอออนก
สภาพละลายไดในนำ ณ
อณหภม 25 C (g/นำ 100g)
สารประกอบ
ไอออนก
สภาพละลายไดในนำ ณ
อณหภม 25 C (g/นำ 100 g)
CaCO3
0.0013 KCl 35
CaCl2
83 KNO3
38
Ca(NO3)
2 188 K
2CO
3 112
NaNO3
10.1 (NH4)SO
4 76
Na2SO
4 28 NH
4I 181
Na2CO
3 29.4 NH
4OH -
NaCl 37 PbSO4
0.0045
NaOH 114 Pb(OH)2
0.016
NaI 184 PbI2
0.076
471
ใบความรท 14
หนวยการเรยนรท 1 เรอง พนธะเคม
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง หลกการเขยนโครงสรางลวอส หรอสตรแบบจด สอนโดย ครสรพงศ นามนย
หลกการเขยนโครงสรางลวอส หรอสตรแบบจด
โครงสรางลวอสของสารโคเวเลนตและไอออนทมหลายอะตอม มประโยชนหลายอยาง เชน ชวยในการทำนาย
รปรางโมเลกล ดงนนนกเรยนจงควรหดเขยนใหได
ในการเขยนโครงสรางลวอส อนดบแรกตองทราบกอนวาอะตอมใดควรอยใกลกน เชน ใน CO2 เราตอง
ทราบวา O ทงสองตอกบ C เปน O-C-O ไมใช C-O-O มวธสงเกตงายๆ คอในสตรโมเลกลหรอไอออน มกเขยนอะตอม
กลางเปนธาตแรกในสตร เชน CO2, CO
3
2-, NH3, NO
2, NO
3
- , SO3 และ SO
4
2- แตวธนกใชไมไดกบสารบางชนด เชน HClO4
(Cl เปนอะตอมกลาง) SCN- (C เปนอะตอมกลาง) ถาเปนโมเลกลหรอไอออนทไมทราบมากอนวามการจดเรยงอะตอม
อยางไร การจดเรยงตวททำใหเกดสมมาตร (Symmetry) มากทสด จะเปนไปไดมากทสด โดยทวๆ ไปอะตอมทมสภาพ
ไฟฟาลบนอยทสดจะเปนอะตอมกลาง เมอทราบวาอะตอมตางๆ ในโมเลกลหรอไอออนทตองการเขยนมการจดเรยง
อยางไร จงดำเนนการตอไปเปนขนๆ ตอไปน
1. นบจำนวนเวเลนตอเลกตรอนของทกอะตอมแลวบวกเขาดวยกน
ถามไอออนลบใหลบจำนวนเวเลนตอเลกตรอนในขอ 1 ออก ดวยจำนวนประจนำไอออนลบนน แตถาเปน
ไอออนบวก ใหเอาจำนวนประจบวกเขากบเวเลนตอเลกตรอน
2. เตมอเลกตรอน 1 ค ระหวางอะตอมทอยใกลกน
3. เตมอเลกตรอนใหอะตอมทลอมรอบอะตอมกลาง ใหแตละอะตอมครบ 8 อเลกตรอน (ยกเวน H มได
2 อเลกตรอน)
4. ถายงมอเลกตรอนเหลออย ใหเตมทอะตอมกลางเปนคๆ
5. ถาอะตอมกลางยงมอเลกตรอนไมครบ 8 แสดงวาโมเลกลหรอไอออนนนตองมพนธะคหรอพนธะสาม
อยดวย ใหเขยนแบบมพนธะคหรอพนธะสาม
6. เมอเขยนเสรจแลวใหนบจำนวนอเลกตรอนในสตรทงหมดอกครงหนงวาเทากบทนบไวในขอ 1 หรอไม
ตวอยางท 1 จงเขยนโครงสรางลวอสของ CCl4
1. เรยงอะตอมให C เปนอะตอมกลาง ม Cl เปนอะตอมลอมรอบอยางมสมมาตร
Cl
Cl C Cl
Cl
2. นบจำนวนเวเลนตอเลกตรอน
C หม (IV) มเวเลนตอเลกตรอน = 4 อเลกตรอน
Cl หม (VII) มเวเลนตอเลกตรอน 7 อเลกตรอน จำนวน 4 อะตอม = 7 4 = 28 อเลกตรอน
รวมจำนวนอเลกตรอน = 4 + 28 = 32 อเลกตรอน
472
3. เตมอเลกตรอนเปนคๆ ระหวางอะตอมทอยใกลกน
Cl
Cl C Cl
Cl
4. ดงนนเหลออเลกตรอน 32 - 8 = 24 อเลกตรอน จงเตมใหแตละ Cl จนครบ 8
Cl Cl | Cl C Cl หรอ Cl — C — Cl |
Cl Cl
5. เมอเตมให Cl ทกอะตอมครบ 8 อเลกตรอนแลว นบจำนวนอเลกตรอนทงหมด จะเทากบ 32
พอด และ C กมอเลกตรอนครบ 8 ดวย โครงสรางทไดจงถกตอง
ตวอยางท 2 จงเขยนโครงสรางลวอสของ HCN
1. เรยงอะตอมให C เปนอะตอมกลาง
H C N
2. จำนวนเวเลนตอเลกตรอนทงหมด
H = 1 อเลกตรอน
C = 4 อเลกตรอน (หม 4)
N = 5 อเลกตรอน (หม 5)
3. เตมอเลกตรอนเปนคๆ ระหวางอะตอมทอยใกลกน
H : C : N
4. เหลออเลกตรอน 10 - 4 = 6 อเลกตรอน เตมรอบ N ใหครบ 8
H : C : N :
5. เตมอเลกตรอนหมดแลวแต C ยงไมครบ 8 แสดงวาตองมพนธะคหรอพนธะสาม ระหวาง C
กบ N (ระหวาง C กบ H ไมไดเพราะ H มอเลกตรอนครบ 2 แลว)
ถาเปนพนธะค จะไดดงน H : C : : N : ซง C ยงไมครบ 8
จะตองเปนพนธะสามดงน H : C N : หรอ H - C N
473
ใบงานท 17
หนวยการเรยนรท 2 เรอง พนธะเคม
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง การเขยนสตรและการเรยกชอสารโคเวเลนต สอนโดย ครสรพงศ นามนย
จดประสงคการเรยนร
เขยนสตรแบบจด สตรแบบเสน และสตรโมเลกลของสารโคเวเลนต พรอมทงเรยกชอได
การปฏบตงาน
ใหนกเรยนศกษาใจความสำคญตอไปน และตอบคำถามไปพรอมๆ กนใหสมบรณ
1. การอานชอสารประกอบโคเวเลนต
การอานชอสารประกอบโคเวเลนต ใหอานชอธาตทอยขางหนากอนแลวตามดวยชอของอกธาตหนง โดย
เปลยนพยางคทายเปนไ-ด และบอกจำนวนอะตอมของแตละธาตทเปนองคประกอบดวยภาษากรก ดงน
1 = มอนอ (mono) 2 = ได (di) 3 = ไตร (tri) 4 = เตตระ (tetra)
5 = เพนตะ (penta) 6 = เฮกซะ (hexa) 7 = เฮปตะ (hepta) 8 = ออกตะ (octa)
9 = โนนะ (nona) 10 = เดคะ (deca)
กรณทธาตซงอยขางหนาในสตรมอะตอมเดยว ไมตองบอกจำนวนอะตอมนน
ตวอยางเชน BF3 โบรอนไตรฟลไรด
CO คารบอนมอนอออกไซด หรอ คารบอนมอนอกไซด
N2O ไดโนโตรเจนมอนอออกไซด หรอ ไดโนโตรเจนมอนอกไซด
SiCl4 ซลคอนเตตระคลอไรด
P2O
10 __________________________________________________
Cl2O
7 __________________________________________________
N2O
5 __________________________________________________
PCl5 __________________________________________________
SO3 __________________________________________________
SiH4 __________________________________________________
TeF6 __________________________________________________
2. หลกการเขยนสตรแสดงพนธะของโมเลกลโคเวเลนต
2.1 การเขยนสตรโมเลกลของสารโคเวเลนต โดยทวไปเขยนสญลกษณของธาตองคประกอบเรยงตาม
ลำดบดงน
B Si C P N H S I Br Cl O F (ลำดบตามคา EN จากนอยไปหามาก) เชน สารโคเวเลนตท
เกดจาก Cl กบ F ประกอบดวย Cl และ F อยางละ 1 อะตอม จงมสตรเปน ClF
474
- สารโคเวเลนตทเกดจาก O กบ F ประกอบดวย O 1 อะตอม และ F 2 อะตอม สตรโมเลกลจงเปน
OF2
- สารโคเวเลนตนเกดจาก Si กบ H ประกอบดวย Si 1 อะตอมและ H 4 อะตอม สตรโมเลกลจง
เปน________________
- สารโคเวเลนตนเกดจาก C กบ O ประกอบดวย C 1 อะตอม และ O 2 อะตอม สตรโมเลกลจง
เปน________________
2.2 ธาตทมจำนวนแขน (พนธะ) มากทสด ธาตนนตองเปนอะตอมกลาง จำนวนแขนของธาตเปนดงน
F Cl Br I H ม 1 แขน (พนธะ)
O S ม 2 แขน (พนธะ)
N ม 3 แขน (พนธะ)
C Si ม 4 แขน (พนธะ) เชน
สาร สตรแบบเสน สตรแบบจด
Co2
O = C = O O O
O C O
O O
HCN
Ch2O
PCl5
2.3 สารประกอบไฮโดรคารบอน มหลกดงน
แอลเคน สตรทวไป CnH
2n+2 มพนธะเดยวทงหมด
แอลคน สตรทวไป CnH
2n มพนธะค 1 แหง
แอลไคน สตรทวไป CnH
2n-2 มพนธะสาม 1 แหง เชน
สาร สตรแบบเสน สตรแบบจด
C5H
12
C2H
4
C3H
4
2.4 กรดออกซ (กรดทม H กบ O) มหลกการเขยนดงน
ใหเอา H ตอกบ O แขนของ O อกดานหนง ตอกบอะตอมกลางสวน O ทเหลอจะตอกบอะตอมกลาง
แบบพนธะค หรอโคออรดเนตกได ขนอยกบอะตอมกลางนน กลาวคอ ถาอะตอมกลางยงไมครบ 8 ตองตอแบบพนธะค
แตถาอะตอมกลางครบ 8 แลวใหตอแบบโคออรดเนตโคเวเลนต เชน
x x x x x x
x x x x x x
475
สาร สตรแบบเสน สตรแบบจด
HNO3
H2SO
4
H2CO
3
HClO4
H3PO
4
H-O-N H O N
2.5 สารประเภทออกซเจนลอมรอบมหลกดงน ใหเอา O ลอมรอบอะตอมกลางวาครบ 8 หรอยง ถายง
ไมครบจะเกดพนธะค แตถาครบแลวจะเกดพนธะโคออรดเนตโคเวเลนต
สาร สตรแบบเสน สตรแบบจด
SO2
O S O O S O
SO3
PO4
3-
HCO3
-
O O
→ • • x x • • • •
• • x• • x • • O O x • x • • •
• •
→ •• • • ••
x x x x x x
• • • • • •
476
แบบทดสอบท 14
รายวชา เคม รหสวชา ว30221 ชนมธยมศกษาปท 4
เรอง การเขยนสตรและเรยกชอสารโคเวเลนต
1. ธาตคใดตอไปน ทำปฏกรยากนแลวไดสารประกอบโคเวเลนต และถาไดใหเขยนสตรโครงสรางแบบจดและ
แบบเสน
1) โซเดยมกบออกซเจน
2) ซลคอนกบออกซเจน
3) เหลกกบคลอรน
4) คลอรนกบโบรมน
5) คารบอนกบกำมะถน
6) ซลคอนกบไฮโดรเจน
7) ไนโตรเจนกบโบรมน
8) คลอรนกบออกซเจน
9) 16
A กบ 17
B
10) 11
X กบ 17
B
2. จงเขยนสตรแบบจดและแบบเสนของสารโคเวเลนตตอไป ซงการรวมตวเปนไปตามกฎออกเตต บางชนด
อาจมสตรโครงสรางไดมากกวา 1 แบบ
CH4 , C
2H
6O , C
6H
6 , C
3H
6 , H
2SO
4 , H
2CO
3
3. จงเรยกชอสารประกอบโคเวเลนตดงตอไปน
SiH4 .................................................................. AsI
3 ..................................................................
N2O
5 .................................................................. P
4O
10 ..................................................................
H2O .................................................................. NH
3 ..................................................................
CC14 .................................................................. TeF
6 ..................................................................
Cl2O
7 .................................................................. SO
3 ..................................................................
477
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 15
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 1 ‡√◊ËÕß Õ–μÕ¡·≈–μ“√“ß∏“μÿ
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß æ—π∏–‚§ÕÕ√契‡π삧‡«‡≈πμå Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
æ—π∏–‚§ÕÕ√契‡π삧‡«‡≈πμå (Co-ordinated Covalent bond)
§◊Õæ—π∏–‡§¡’∑’ˇ°‘¥®“°Õ–μÕ¡„¥Õ–μÕ¡Àπ÷Ëß„ÀâÕ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà°—∫∏“μÿ„¥∏“μÿÀπ÷Ë߇æ◊ËÕ„Àâ¡’‡«‡≈πμåÕ‘‡≈Á°μ√Õπ§√∫
8 ‚¥¬‰¡à√—∫Õ‘‡≈Á°μ√Õπ®“°∏“μÿπ—Èπ°≈—∫¡“ (‚¥¬‰¡à¡’°“√ share Õ‘‡≈Á°μ√Õπ) ‡™àπ
H +‰¡à¡’°“√ share Õ‘‡≈Á°μ√Õπ
H+ + H N H H N H
H H
Ÿμ√·∫∫‡ âπ· ¥ßæ—π∏–‚§ÕÕ√契‡π삧‡«‡≈πμå§◊Õ
H↑
H › N › H|H
°“√‡¢’¬π Ÿμ√π—Èπ®–‚§ÕÕ√契‡π삧‡«‡≈πμåÕ“®„™â≈Ÿ°»√ ➝ À√◊Õ ‰¡à„™â°Á‰¥â ‡æ√“–∂◊Õ«à“‡ªìπæ—π∏–‚§‡«‡≈πμå
‡™àπ°—π ·≈–®“°°“√∑¥≈Õß«—¥§à“§«“¡¬“«æ—π∏–·≈–æ≈—ßß“πæ—π∏– æ∫«à“‰¡à·μ°μà“ß®“°æ—π∏–‚§‡«‡≈πμ凥’¬«°—π
·μàÕ¬à“߉√
¥—ßπ—Èπ®÷ß √ÿª‰¥â«à“æ—π∏–‚§ÕÕ√契‡π삧‡«‡≈πμå §◊Õ æ—π∏–‚§‡«‡≈πμå∑’Ë
1. ‡°‘¥®“°°“√„™âÕ‘‡≈Á°μ√Õπ®“°Õ–μÕ¡„¥Õ–μÕ¡Àπ÷Ë߇撬ßÕ–μÕ¡‡¥’¬«
2. Õ–μÕ¡∑’Ë®– √â“ßæ—π∏–™π‘¥π’È®–μâÕ߇ªìπÕ–μÕ¡∑’Ë √â“ßæ—π∏–‚§‡«‡≈πμå‚¥¬°“√·™√åÕ‘‡≈Á°μ√Õπ®π§√∫
ÕÕ°‡μμ·≈â« ®÷ß®–¬Õ¡„ÀâÕ–μÕ¡Õ◊Ëπ¡“‚§ÕÕ√契‡π삧‡«‡≈πμå¥â«¬ ‚¥¬æ—π∏–™π‘¥π’È®–‡°‘¥μ√ßμ”·ÀπàߢÕß
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà‚¥¥‡¥’ˬ«¢ÕßÕ–μÕ¡∑’Ë¡’Õ‘‡≈Á°μ√Õπ√Õ∫πÕ° ÿ¥§√∫ 8
μ—«Õ¬à“ß “√∑’Ë¡’æ—π∏–‚§ÕÕ√契‡π삧‡«‡≈πμå
ClO2›, ClO3
›, ClO4›, (Chlorite ion, Chlorate ion, perchlorate ion) ‰ÕÕÕπ∑—Èß 3 ™π‘¥π’ȇ°‘¥®“°°“√ √â“ß
æ—π∏–√–À«à“ß O °—∫ ClO (hyperchlorite ion) ‚¥¬®–‡°‘¥‚§ÕÕ√契‡π삧‡«‡≈πμåÕ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà‚¥¥‡¥’ˬ«¢Õß Cl „π
ClO›
ë ëë ëx x
ë x
ë ëë ëx x
ë x
+
478
ë ëë ëë x
ë ë
x xx
x x
ë ëë ëë x
ë ë
x xx
x x
x xxx
x x
ë ëë ëë x
ë ë
x xx
x x
x xxx
x x
ë ëë ëë x
ë ë
x xx
x x
x xxx
x x
x xx xx x
x xx x
x x
‰ÕÕÕπ Ÿμ√·∫∫®ÿ¥ ®ÿ¥·∫∫‡ âπ
ClO Cl O › Cl › O›
ClO2 O Cl O › O Cl - O›
ClO3› O Cl O O Cl - O›
↓OO
O O↑
ClO4› O Cl O O Cl › O›
↓O O
›
›
›
›
›
›
›
›
479
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 16
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 2 ‡√◊ËÕß æ—π∏–‡§¡’
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4‡√◊ËÕß ‡√‚´·ππ å Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
‡√‚´·ππ´å (Resonance)
‡√‚´·ππ å §◊Õ ª√“°Ø°“√≥å∑’Ë “√™π‘¥Àπ÷Ëß¡’‚§√ß √â“ß≈‘«Õ‘ ‰¥âÀ≈“¬·∫∫ ·μà∑ÿ°·∫∫π—Èπ‰¡à∂◊Õ«à“‡ªìπ
‚§√ß √â“ß∑’Ë·∑â®√‘ߢÕß “√π—È𠇙àπ ‡√“ “¡“√∂‡¢’¬π‚§√ß √â“ߢÕß SO2 ‰¥â 2 ·∫∫¥—ßπ’È
S S S S
O O À√◊Õ O O O O À√◊Õ O O
·∫∫∑’Ë 1 ·∫∫∑’Ë 2
∂â“‚§√ß √â“ß∑—Èß Õß·∫∫π’È∂Ÿ°μâÕß · ¥ß«à“ SO2 ¡’æ—π∏–§Ÿà S = O 1 æ—π∏–·≈–æ—π∏–‡¥’¬« S-O1 æ—π∏–
·μàμ“¡§«“¡‡ªìπ®√‘ß®“°º≈°“√∑¥≈Õßæ∫«à“ æ—π∏–√–À«à“ß´—≈‡øÕ√å°—∫ÕÕ° ‘‡®π„π SO2 ∑—Èß Õßæ—π∏–‡À¡◊Õπ°—π
∑ÿ°ª√–°“√ ‚¥¬¡’§à“§«“¡¬“«æ—π∏–·≈–§à“æ≈—ßß“πæ—π∏–Õ¬Ÿà√–À«à“ß§à“¢Õßæ—π∏–§Ÿà·≈–æ—π∏–‡¥’ˬ« ‚§√ß √â“ß∑—Èß Õß
·∫∫π’ȇ√’¬°«à“ ‚§√ß √â“߇√‚´·ππ å ´÷Ë߇¢’¬π·∑π‰¥â¥—ßπ’È
S <------------> S
O O O O
‚§√ß √â“߇√‚´·ππ´å¡“ SO2
‡§√◊ËÕßÀ¡“¬ <----------> ‡ªìπ —≠≈—°…≥å∑’ˬա√—∫·≈–‡¢â“„®°—π‚¥¬∑—Ë«‰ª À¡“¬∂÷ß ‡√‚´·ππ´å ·μà‚§√ß √â“ß
∑’Ë·∑â®√‘ߢÕß SO2 ‰¡à„™à·∫∫´â“¬À√◊Õ·∫∫¢«“ ·≈–‰¡à‰¥âÀ¡“¬§«“¡«à“„π‡«≈“Àπ÷Ëß SO2 ¡’‚§√ß √â“ß·∫∫∑“ߴ⓬
·≈–´’°‡«≈“Àπ÷Ë߇ª≈’Ë¬π‰ª‡ªìπ·∫∫∑“ߢ«“ ‚§√ß √â“ß∑’Ë·∑â®√‘ߢÕß SO2 ‡ªìπ‚§√ß √â“ß∑’ËÕ‘‡≈Á°μ√Õπ∑’ˇ°‘¥æ—π∏–§Ÿà
°√–®“¬Õ¬Ÿà∑—Èß 3 Õ–μÕ¡ ¥—ß√Ÿª ·≈–‡√’¬°‚§√ß √â“ß∑’Ë·∑â®√‘ßπ’È«à“ ‡√‚´·ππ´å‰Œ∫√‘¥ (Resonance hybrid)
S
O O
‡√‚´·ππ´å‰Œ∫√‘¥¢Õß SO2
ë ëëë
ë ëë ë
ëë
ë ë
ë ëëë
ë ë
ë ëë ëë ë
ë ëë ë
ë ë
ë ëë ëë
ë
---------- ----------
480
μ—«Õ¬à“ß‚§√ß √â“߇√‚´·ππ å·≈–‡√‚´·ππ´å‰Œ∫√‘¥¢Õß‚¡‡≈°ÿ≈·≈–‰ÕÕÕπ∫“ß™π‘¥
CO32›
‡√‚´·ππ 剌∫√‘¥
SO3
‡√‚´·ππ 剌∫√‘¥
NO2
‡√‚´·ππ 剌∫√‘¥
--------
--
O
C
O O
2›
<------------>
O
C
O O
2›
<------------>
O
C
O O
2›
O
C
O O--------
------
----- ----
-------
----
O
S
O O
<------------> <------------>O
S
O O
O
S
O O
--------
--
--------
------
----- ----
-------
----
------
O
S
O O
N
O O<------------> N
O O
. . . .
--------
------
-----N
O O
------
481
„∫ß“π∑’Ë 18
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 2 ‡√◊ËÕß æ—π∏–‡§¡’
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß æ≈—ßß“πæ—π∏–·≈–§«“¡¬“«æ—π∏– Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
®ÿ¥ª√– ߧ尓√‡√’¬π√Ÿâ
1. ∫Õ°§«“¡ —¡æ—π∏å√–À«à“ß™π‘¥¢Õßæ—π∏–‚§‡«‡≈πμå æ≈—ßß“πæ—π∏–·≈–§«“¡¬“«æ—π∏–‰¥â
2. §”π«≥À“§à“æ≈—ßß“πæ√âÕ¡∑—Èß√–∫ÿ°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ßæ≈—ßß“π„πªØ‘°‘√‘¬“‡§¡’∑’Ë°”À𥉥â
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π»÷°…“„®§«“¡ ”§—≠·≈–μ—«Õ¬à“ßμàÕ‰ªπ’È·≈â«μÕ∫§”∂“¡∑’Ë°”Àπ¥„Àâ
1. æ≈—ßß“πæ—π∏– §◊Õ æ≈—ßß“π∑’Ë„™â„π°“√ ≈“¬Õ–μÕ¡§ŸàÀπ÷Ëß„π ¿“«–·°ä ÕÕ°‡ªìπÕ–μÕ¡‡¥’ˬ« æ≈—ßß“π
æ—π∏–¢ÕßÕ–μÕ¡§Ÿà‡¥’¬«°—π„π “√ª√–°Õ∫μà“ß™π‘¥°—πÕ“®¡’§à“‰¡à‡∑à“°—π ‚¥¬∑—Ë«‰ªæ≈—ßß“πæ—π∏–√–À«à“ßÕ–μÕ¡§Ÿà
Àπ÷Ë߇ªìπ§à“‡©≈’ˬ¢Õßæ≈—ßß“π∑’Ë„™â ≈“¬æ—π∏–™π‘¥‡¥’¬«°—π√–À«à“ßÕ–μÕ¡§Ÿàπ—Èπ„π‚¡‡≈°ÿ≈¢Õß “√À≈“¬™π‘¥ §à“‡©≈’ˬ
∑’ˉ¥â‡√’¬°«à“ æ≈—ßß“πæ—π∏–‡©≈’ˬ
2. §«“¡¬“«æ—π∏– §◊Õ √–¬–√–À«à“ß𑫇§≈’¬ ¢ÕßÕ–μÕ¡§ŸàÀπ÷Ëß∑’Ë¡’æ—π∏–μàÕ°—𠧫“¡¬“«æ—π∏–√–À«à“ß
Õ–μÕ¡§Ÿà‡¥’¬«°—π ¡’§à“μà“ß°—π‰¥â‡¡◊ËÕÕ¬Ÿà„π “√ª√–°Õ∫μà“ß™π‘¥°—π ‚¥¬‡¡◊ËÕ°≈à“«∂÷ߧ«“¡¬“«æ—π∏–®–À¡“¬∂÷ߧ«“¡
¬“«æ—π∏–‡©≈’ˬ
§«“¡¬“«æ—π∏–
„Àâπ—°‡√’¬π»÷°…“μ“√“ß 6.2 ·≈– 6.3 ·≈â«μÕ∫§”∂“¡
482
μ“√“ß 6.2 §«“¡¬“«æ—π∏–√–À«à“ßÕ–μÕ¡„π‚¡‡≈°ÿ≈¢Õß “√∫“ß™π‘¥
“√ Ÿμ√‚¡‡≈°ÿ≈ Ÿμ√‚§√ß √â“ß·∫∫‡ â𠧫“¡¬“«æ—π∏– (pm)
πÈ” H2O O›H 95.8 (O›H)|H
H|
‡¡∑“πÕ≈ CH3OH H›C›O›H 95.6 (O›H)|H
°√¥‰πμ√— HNO2 H›O›N=O 98.0 (O›H)
H|
¡’‡∑π CH4 H›C›H 109.1 (C›H)|H
H H| |
Õ’‡∑π C2H6 H›C›C›H 110.7 (C›H)| |H H
§”∂“¡®“°μ“√“ß √ÿª‰¥â«à“........................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................
μ“√“ß 6.3 æ≈—ßß“πæ—π∏–‡©≈’ˬ·≈–§«“¡¬“«æ—π∏–‡©≈’ˬ√–À«à“ßÕ–μÕ¡§àŸμà“ßÊ
æ≈—ßß“πæ—π∏– §«“¡¬“«æ—π∏– æ≈—ßß“πæ—π∏– §«“¡¬“«æ—π∏–æ—π∏– æ—π∏–
(kJ/mol) (pm) (kJ/mol) (pm)
C › H 413 108 C › C 348 154
C › Cl 339 177 C = C 614 134
C › Br 285 194 C ≡ C 839 120
C › S 272 182 C › N 305 147
H › H 436 74 C = N 615 130
H › F 567 92 C ≡ N 891 116
H › Cl 431 128 N › N 163 146
H › Br 366 141 N = N 418 125
H › I 298 160 N ≡ N 945 110
H › N 391 101 O › O 146 148
H › O 463 97 O = O 498 121
∑’Ë¡“ Aylward G.H., & T.J.V. Findlay, SI Chemical Data (2nd edition 1977) P.100-101, John Wiley & son,
Australia
483
3. °“√§”π«≥§à“æ≈—ßß“πæ—π∏–
3.1 §”π«≥„π√Ÿª¢Õßæ≈—ßß“πæ—π∏–„π “√ª√–°Õ∫
μ—«Õ¬à“ß∑’Ë 1 ®–μâÕß„™âæ≈—ßß“π‡∑à“„¥„π°“√·μ° ≈“¬ “√ª√–°Õ∫‚æ√øïπ (C3H6) ‚¥¬°”Àπ¥
æ≈—ßß“πæ—π∏–„À⥗ßπ’È
C › C = 348 kJ/mol; C = C = 614 kJ/mol
C ≡ C = 839 kJ/mol; C › H = 413 kJ/mol
«‘∏’∑” 1. π—°‡√’¬π®–μâÕ߇¢’¬π Ÿμ√‚§√ß √â“ß®“° C3H6 „À≥⇠’¬°àÕπ
H H H| | |
H › C = C › C › H|H
2. ®“° Ÿμ√æ∫«à“ ¡’æ—π∏–‡¥’ˬ« C-C 1 æ—π∏–
C-H 6 æ—π∏–
¡’æ—π∏–§Ÿà C = C 1 æ—π∏–
3. §”π«≥æ≈—ßß“π∑’Ë„™â„π°“√·μ° ≈“¬ C3H6 ∑—ÈßÀ¡¥§◊Õ
C › C (1 æ—π∏–) = 348 Ó 1 = 348 kJ/mol
C › H (6 æ—π∏–) = 413 Ó 6 = 2478 é
C = C (1 æ—π∏–) = 614 Ó 1 = 614 é
∴ æ≈—ßß“π∑—ÈßÀ¡¥∑’Ë„™â·μ° ≈“¬ C3H6 §◊Õ 348 + 2478 + 614 = 3440 kJ/mol
‚®∑¬å∑’Ë 1 „π°“√ ≈“¬ “√ª√–°Õ∫‡æπ∑“¬πå (C5H8) ®–μâÕß„™âæ≈—ßß“π‡∑à“„¥ ‚¥¬°”Àπ¥æ≈—ßß“π
æ—π∏–„À⥗ßπ’È
C › H = 413 kJ/mol C › C = 348 kJ/mol; C = C = 614 kJ/mol; C ≡ C = 839
kJ/mol
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
3.2 §”π«≥„π√Ÿª¢Õßæ≈—ßß“π¢Õߪؑ°‘√‘¬“
À≈—°§◊Õ À“§à“æ≈—ßß“πæ—π∏–√«¡¢Õß “√μ—Èßμâπ ·≈–¢Õß “√º≈‘μ¿—≥±å·≈â«π”¡“À“º≈μà“ß ‚¥¬¡’
À≈—°«à“ ∂â“æ≈—ßß“πæ—π∏–√«¡¢Õߺ≈‘μ¿—≥±å¡“°°«à“®–§“¬æ≈—ßß“π ·μà∂â“πâÕ¬°«à“®–¥Ÿ¥æ≈—ßß“π ·≈–
√â“ߧ“¬ ≈“¬¥Ÿ¥
484
μ—«Õ¬à“ß∑’Ë 2 ®“°§à“æ≈—ßß“πæ—π∏–„πμ“√“ß 6.3 ®“°
ªØ‘°‘√‘¬“ C4H10(g) + C4H6(g) + 2H2(g) ∂â“¡’ C4H6 ‡°‘¥¢÷Èπ 5.4 °√—¡ ®–¡’°“√
‡ª≈’ˬπ·ª≈ß æ≈—ßß“π‡∑à“„¥
«‘∏’∑” C4H10 C4H6 + 2H2
H H H H H H| | | | | |
H › C › C › C › C › H H › C › C ≡ C › C › H + 2 (H › H)| | | | | |H H H H H H
10 (C › H) + 3(C › C) 6 (C › H) + 2 (C › C) + C ≡ C) + 2 (H › H)
10 (413) + 3(348) 6 (413) + 2 (348) + (839) + 2 (436)
5174 > 4885
≈“¬æ—π∏– (¥Ÿ¥æ≈—ßß“π) √â“ßæ—π∏– (§“¬æ≈—ßß“π)
∴ ªØ‘°‘√‘¬“π’È®–¥Ÿ¥æ≈—ßß“π = 5174 › 4885 = 289 kJ/mol
· ¥ß«à“ C4H6 ‡°‘¥¢÷Èπ 1 mol ®–¥Ÿ¥æ≈—ßß“π 289 kJ
5.4 289 Ó 5.4C4H6 ‡°‘¥¢÷Èπ ⎯⎯ mol ®–¥Ÿ¥æ≈—ßß“π ⎯⎯⎯⎯⎯ = 28.9 kJ μÕ∫
54 54
‚®∑¬å∑’Ë 2 „π ¡°“√ A2 + B2 › 2AB °”Àπ¥æ≈—ßß“πæ—π∏–„À⥗ßπ’È
A › A = 436 ; B › B = 242 ; A › B = 431
®ß§”π«π§«“¡√âÕπ∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ„πªØ‘°‘√‘¬“
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
‚®∑¬å∑’Ë 3 ®ß§”π«≥æ≈—ßß“π¢Õߪؑ°‘√‘¬“ CH4 + O2 ➝ CO2 + H2O °”Àπ¥æ≈—ßß“π„À⥗ßπ’È
C › C = 348 ; C ≡ C = 839 ; C › H = 413 ; O = O = 498 C = O = 745 ;
H › O = 463 kJ/mol.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
485
‚®∑¬å∑’Ë 4 ®“°ªØ‘°‘√‘¬“ CH4 + I2 ➝ CH3I + HI ¥Ÿ¥§«“¡√âÕπ 48 kJ
°”Àπ¥æ≈—ßß“π„À⥗ßπ’È C › H = 413; C › 1 = 218; H › I = 298
®ß§”π«≥æ≈—ßß“πæ—π∏–¢Õß I › I
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
‚®∑¬å∑’Ë 5 ®“°ªØ‘°‘√‘¬“ 2 NO + O2 ➝ 2NO2 √–∫∫π’ȧ“¬§«“¡√âÕπ 112 kJ ∂â“„™â NO ‰ª 10 mol
®–§“¬§«“¡√âÕπ‰ª‡∑à“„¥
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
486
·∫∫∑¥ Õ∫∑’Ë 15
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß æ≈—ßß“πæ—π∏– §«“¡¬“«æ—π∏–
1. ®ß‡ª√’¬∫‡∑’¬∫§«“¡¬“«æ—π∏–√–À«à“ßÕ–μÕ¡¢Õß∏“μÿ§“√å∫Õπ·≈–æ≈—ßß“πæ—π∏–√–À«à“ßÕ–μÕ¡¢Õß∏“μÿ
§“√å∫Õπ„π‚¡‡≈°ÿ≈ C2H
2 , C
2H
4 ·≈– C
2H
6
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
2. æ≈—ßß“π∑’ËμâÕß„™â‡æ◊ËÕ ≈“¬·°ä Õ’‡∑π (C2H
6) ·≈–·°ä ‡Õ∑‘≈’π (C
2H
2) Õ¬à“ß≈– 1 mol ÕÕ°‡ªìπÕ–μÕ¡Õ¬à“ß
¡∫Ÿ√≥å ¡’§à“‡ªìπ‡∑à“„¥
°”Àπ¥§à“æ≈—ßß“πæ—π∏– C›C = 348 kJ/mol; C ≡ C = 614 kJ/mol; C › H = 413 kJ/mol
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
3. ¢âÕ„¥‡ªìπ°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ߪ√–‡¿∑§“¬æ≈—ßß“π
°. C(g) + 2O(g) → CO
2(g) ¢. H
2O(s) → H
2O(g)
§. F2(g) → 2F(g) ß. CH
4(g) → C(g) + 4H(g)
®. CCl4(g) → C(s) + 2Cl
2(g) ©. 2H
2(g) + O
2(g) → 2H
2O(g)
4. ®ß§”π«≥æ≈—ßß“π¢Õߪؑ°‘√‘¬“ CH4 + O
2 → CO
2 + H
2O ∑”„Àâæ≈—ßß“πæ—π∏–¥—ßπ’È
C › C = 348 C ≡ C = 839 C › H = 413 O = O = 498 C = O = 745 H › O = 463
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
5. §à“æ≈—ßß“π¢Õßæ—π∏–¢Õß C › Cl ‡∑à“°—∫‡∑à“„¥ ‡¡◊ËÕ°”Àπ¥„Àâ
CCl4(g) → C(g) + 2Cl
2(g) ; ΔH
1= 872 kJ
Cl2(g) → 2Cl(g) ; ΔH
2= 242 kJ
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
487
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 17
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ∑ƒ…Æ’ VSEPR Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
∑ƒ…Æ’°“√º≈—°§ŸàÕ‘‡≈Á°μ√Õπ„π«ß‡«‡≈π å (valence shell electron pair repulsion theory ; VSEPR)
VSEPR ™à«¬‡ √‘¡∑ƒ…Æ’æ—π∏–‡«‡≈π´å ÷Ëß„™â∑”π“¬√Ÿª√à“ß‚¡‡≈°ÿ≈‚§‡«‡≈πμå„π°√≥’∑’Ë¡’Õ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà‚¥¥‡¥’ˬ«
(Õ‘‡≈Á°μ√Õπ∑’ˉ¡à‰¥â„™â √â“ßæ—π∏–) ‡À≈◊ÕÕ¬Ÿà„π‚¡‡≈°ÿ≈ “¡“√∂‡¢’¬π Ÿμ√‰¥â‡ªìπ AXmE
n ‡¡◊ËÕ A ‡ªìπÕ–μÕ¡°≈“ß X
‡ªìπÕ–μÕ¡À√◊ÕÀ¡ŸàÕ–μÕ¡∑’ˬ÷¥Õ¬Ÿà°—∫ A ‚¥¬„™âæ—π∏–‚§‡«‡≈πμå E ‡ªìπ —≠≈—°…≥å·∑π §ŸàÕ‘‡≈Á°μ√Õπ∑’ˉ¡à„™â √â“ßæ—π∏–
m ‡ªìπ®”π«π§ŸàÕ‘‡≈Á°μ√Õπ∑’Ë„™â √â“ßæ—π∏– ·≈– n ‡ªìπ®”π«π§ŸàÕ‘‡≈Á°μ√Õπ∑’ˉ¡à„™â √â“ßæ—π∏–À√◊ÕÕ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà
‚¥¥‡¥’ˬ« √Ÿª√à“ß‚¡‡≈°ÿ≈∑’ˇ°‘¥®“°°“√º≈—°¢ÕßÕ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà‚¥¥‡¥’ˬ« ∑ƒ…Æ’π’È∂Ÿ° √â“ߢ÷Èπ¡“‡æ◊ËÕ∑’Ë®–欓¬“¡Õ∏‘∫“¬
√Ÿª√à“ߢÕß‚¡‡≈°ÿ≈ ÷Ëß∑ƒ…Æ’π’ȉ¥â√—∫°“√æ‘ Ÿ®πå¡“·≈â«®√‘ßÊ ‚¥¬Õ“»—¬‡∑§π‘§∑“ß electron-diffraction
‡¡◊ËÕ‡ª√’¬∫‡∑’¬∫°—∫∑ƒ…Æ’æ—π∏–·≈â« √ÿª‰¥â¥—ß√Ÿª¿“æ¢â“ß≈à“ß
488
√ÿª√Ÿª√à“ß‚¡‡≈°ÿ≈·≈–‰ÕÕÕπ∑’ˉ¡à¡’·≈–¡’Õ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà‚¥¥‡¥’ˬ«‰¥â¥—ßμ“√“ß
Ÿμ√ ®”π«πæ—π∏– √Ÿª√à“ߢÕß‚¡‡≈°ÿ≈ “√μ—«Õ¬à“ß
AX2
2 ‡ âπμ√ß (linear) HgCl2, BeCl
2
AX3
3 “¡‡À≈’ˬ¡·∫π√“∫ (trigonal planar) BCl3, BF
3, GaI
3
AX4
4 ∑√ß ’ËÀπâ“ (tetrahedral) CH4, CHCl
3, SnCl
4
AX5
5 §Ÿàæ’√–¡‘¥√à«¡∞“π “¡‡À≈’ˬ¡ (trigonal bipyramidal) PCl5, PF
5, PF
3Cl
2
AX6
6 ∑√ß·ª¥Àπâ“ (octahedral) SF6
√ÿª√Ÿª√à“ß‚¡‡≈°ÿ≈·≈–‰ÕÕÕπ∑’Ë¡’Õ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà‚¥¥‡¥’ˬ«‰¥â¥—ßμ“√“ß
Ÿμ√ ®”π«π§Ÿà √Ÿª∑√ß∑’ˉ¥â®“°‰Œ∫√‘¥ÕÕ√å∫‘∑—≈ √Ÿª√à“ߢÕß‚¡‡≈°ÿ≈ “√μ—«Õ¬à“ß
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ‚¥¥‡¥’ˬ«
AX2E 1 “¡‡À≈’ˬ¡ √Ÿª V SnCl
2, SO
2
AX3E 1 ∑√ß ’ËÀπâ“ æ’√–¡‘¥∞“π “¡‡À≈’ˬ¡ NH
3, PCl
3
AX4E 1 §Ÿàæ’√–¡‘¥√à«¡∞“π “¡‡À≈’ˬ¡ °√–¥“πÀ° SF
4, TeCl
4
AX5E 1 ∑√ß·ª¥Àπâ“ æ’√–¡‘¥∞“π ’ˇÀ≈’ˬ¡ BrF
3, IF
5
AX2E
22 ∑√ß ’ËÀπâ“ √Ÿª V H
2O, SCl
2
AX3E
22 §Ÿàæ’√–¡‘¥√à«¡∞“π “¡‡À≈’ˬ¡ √Ÿª T BrF
3, ClF
3
AX4E
22 ∑√ß·ª¥Àπâ“ ®—μÿ√— √–π“∫ XeF
4, ICl
4
-
AX2E
33 §Ÿàæ’√–¡‘¥√à«¡∞“π “¡‡À≈’ˬ¡ ‡ âπμ√ß I
3
-, XeF2
489
„∫ß“π∑’Ë 19
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 2 ‡√◊ËÕß æ—π∏–‡§¡’
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4‡√◊ËÕß √Ÿª√à“ß‚¡‡≈°ÿ≈ Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
°“√∑¥≈Õß∑’Ë 2.3
°“√®—¥μ—«¢Õß≈Ÿ°‚ªÉß°—∫√Ÿª√à“ß‚¡‡≈°ÿ≈‚§‡«‡≈πμå
®ÿ¥ª√– ߧ尓√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π·μà≈–°≈ÿà¡»÷°…“«‘∏’°“√∑¥≈Õß∑’Ë°”Àπ¥„Àâ √à«¡°—πÕ¿‘ª√“¬μ—Èß ¡¡μ‘∞“π·∫àßÀπâ“∑’Ë√—∫º‘¥™Õ∫
¥”‡π‘π°“√∑¥≈Õß ∫—π∑÷°º≈°“√∑¥≈Õß Õ¿‘ª√“¬ √ÿªº≈°“√∑¥≈Õß√à«¡°—π ·≈â«μÕ∫§”∂“¡∑⓬°“√∑¥≈Õß„Àâ‡√’¬∫√âÕ¬
¡¡μ‘∞“π„π°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
¿“æ· ¥ß°“√∑¥≈Õß
490
º≈°“√∑¥≈Õß
®”π«π≈Ÿ°‚ªÉß ¿“æ≈Ÿ°‚ªÉß
2
3
4
5
6
√ÿªº≈°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
§”∂“¡
1. ∂â“¢—È«≈Ÿ°‚ªÉß∑’˺Ÿ°μ‘¥°—π‡ªìπÕ–μÕ¡°≈“ß ·≈–≈Ÿ°‚ªÉß·∑π°≈ÿà¡À¡Õ°¢ÕßÕ‘‡≈Á°μ√Õπ§Ÿà√à«¡æ—π∏– μ”·ÀπàߢÕß
Õ–μÕ¡∑’Ë √â“ßæ—π∏–°—∫Õ–μÕ¡°≈“ߧ«√Õ¬Ÿà à«π„¥¢Õß≈Ÿ°‚ªÉß
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
491
2. ∂â“≈“°‡ âπ®“°ª≈“¬≈Ÿ°‚ªÉ߇™◊ËÕ¡μàÕ°—π ‡¡◊ËÕºŸ°≈Ÿ°‚ªÉß 2 3 4 5 ·≈– 6 μ“¡≈”¥—∫ ®–‰¥â√Ÿª√à“ßÕ¬à“߉√∫â“ß
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
3. ∂â“≈“°‡ âπ· ¥ßæ—π∏– ®“°¢—È«≈Ÿ°‚ªÉß´÷Ëß·∑πÕ–μÕ¡°≈“ß ¡ÿ¡√–À«à“ßæ—π∏–∑’ˇ°‘¥®“°≈Ÿ°‚ªÉߺŸ°μ‘¥ 2 3 4 5
·≈– 6 ≈Ÿ° μ“¡≈”¥—∫ ‡ªìπ‡∑à“„¥
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
492
·∫∫∑¥ Õ∫∑’Ë 16
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ‚§√ß √â“ß‚¡‡≈°ÿ≈‚§‡«‡≈πμå
1. ®ß∫Õ°®”π«πæ—π∏–‚§‡«‡≈πμå„π “√ª√–°Õ∫μàÕ‰ªπ’È
1) H2O
2) HCN
3) C6H
5OH
4) H2SO
4
5) BeCl2
6) NH4Cl
7) Al2O
3
8) (NH4)2CO
3
9) MgCl2
10) NaClO3
2. ®ß‡ª√’¬∫‡∑’¬∫¡ÿ¡¢Õßæ—π∏–¢Õß “√ª√–°Õ∫ SO2 °—∫ SCl
2 ®“°¡ÿ¡‚μ → ¡ÿ¡‡≈Á°
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
3. ®ß‡ª√’¬∫‡∑’¬∫¡ÿ¡æ—π∏–¢Õß “√ª√–°Õ∫ H2O, H
2S, H
2Se, H
2Te ®“°¡ÿ¡‚μ → ¡ÿ¡‡≈Á°
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
4. ®ß∑”π“¬√Ÿª√à“ß‚¡‡≈°ÿ≈À√◊Õ‰ÕÕÕπμàÕ‰ªπ’È ‚¥¬‡¢’¬π Ÿμ√·∫∫‡ âπª√–°Õ∫¥â«¬
BF3 AsCl
5 SiCl
4 GeO
2 PH
4+ CH
2Cl
2 ·≈– Cl
2O
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
493
·∫∫∑¥ Õ∫∑’Ë 17
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ¿“梗ȫ¢Õß‚¡‡≈°ÿ≈
1. ‚¡‡≈°ÿ≈¢Õß “√μàÕ‰ªπ’È ‚¡‡≈°ÿ≈„¥¡’¢—È«
°. CF4
¢. P4
§. CH2Cl
2ß. PCl
5
®. SF6
©. BeBr2
2. ®ß‡¢’¬π —≠≈—°…≥å · ¥ß¢—È«¢Õßæ—π∏–μàÕ‰ªπ’È
°. C›H ¢. N›H §. N›O ß. H›F
®. S›H ©. H›Cl ™. F›Cl ≠. C›Cl
3. ®ß‡¢’¬π‚§√ß √â“ߢÕß‚¡‡≈°ÿ≈μàÕ‰ªπ’È æ√âÕ¡∑—Èß· ¥ß¢—È«¢Õßæ—π∏–·≈–∑‘»∑“ߢ—È«¢Õß‚¡‡≈°ÿ≈
°. ‰Œ‚¥√‡®π‚∫√‰¡§å (HBr)
¢. §“√å∫Õπ‰¥´—≈‰ø¥å (CS2)
§. ÕÕ° ‘‡®π‰¥ø≈ŸÕÕ‰√¥å (OF2)
ß. øÕ√å¡“≈¥’‰Œ¥å (HCHO)
®. ‰π‚μ√‡®π‰μ√§≈Õ‰√¥å (NCl3)
4. ®“°§à“Õ‘‡≈Á°‚∑√‡π°“μ‘«‘μ’∑’Ë°”Àπ¥„ÀâμàÕ‰ªπ’È
C = 2.5 , O = 3.5 , H = 2.20 , As = 2.0 , F = 4.0 , N = 3.0 , Cl = 3.0
®ß‡√’¬ß≈”¥—∫ ¿“梗ȫ¢Õßæ—π∏–®“°¡“°‰ªÀ“πâÕ¬¢Õßæ—π∏–∑’Ë°”Àπ¥„ÀâμàÕ‰ªπ’È
C›O, S›O, C›H, As›F, N›Cl
494
·∫∫∑¥ Õ∫∑’Ë 18
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ·√߬÷¥‡Àπ’ˬ«√–À«à“ß‚¡‡≈°ÿ≈
1. ‡æ√“–‡Àμÿ„¥ SiH4 ÷Ëß¡’¡«≈‚¡‡≈°ÿ≈ Ÿß°«à“ NH
3 ·μà¡’®ÿ¥‡¥◊Õ¥μË”°«à“ NH
3
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
2. ®ßÕ∏‘∫“¬«à“ ∑”‰¡ “√·μà–≈–§ŸàμàÕ‰ªπ’È ®÷ß¡’®ÿ¥‡¥◊Õ¥·μ°μà“ß°—π
H CH3
H H H H H H
°. H › C › C › C › H °—∫ H › C ›C ›C ›C › C ›H
H CH3
H H H H H H
(95 ÌC) (36 ÌC)
H O H H O
¢. H › C › C › O › C › H °—∫ H ›C › C › O › H
H H H
(57 ÌC) (118 ÌC)
§. SiCl4
°—∫ PCl3
(57.6 ÌC) (76 ÌC)
3. “√„¥μàÕ‰ªπ’È¡’æ—π∏–‰Œ‚¥√‡®π¬÷¥‡Àπ’ˬ«√–À«à“ß‚¡‡≈°ÿ≈
O
°. ·Õ´’‚μπ CH3 › C › CH
3
¢. ‡¡∑‘≈ø≈ŸÕÕ‰√¥å CH3F
§. ‡¡∑“πÕ≈ CH3OH
ß. CH3COOH
495
4. ∂â“ “√ A, B ·≈– C ‡ªìπ “√‚§‡«‡≈πμå 3 ™π‘¥ μà“ß¡’ ∂“𖇪ìπ¢Õ߇À≈« ·≈–¡’¡«≈‚¡‡≈°ÿ≈„°≈⇧’¬ß°—π
‚¡‡≈°ÿ≈¢Õß “√ A °—∫ “√ B ¡’¢—È« à«π‚¡‡≈°ÿ≈¢Õß “√ C ‰¡à¡’¢—È«
°. “√„¥§«√¡’®ÿ¥‡¥◊Õ¥μË” ÿ¥
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
¢. “√„¥§«√≈–≈“¬πÈ”‰¥â
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
§. “√§Ÿà„¥‡¡◊ËÕº ¡°—π·≈â«®–≈–≈“¬°—π‰¥â A °—∫ B, B °—∫ C ·≈– A °—∫ C
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
496
·∫∫∑¥ Õ∫∑’Ë 19
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß æ—π∏–‚§‡«‡≈πμå°—∫‚§√ߺ≈÷°√à“ßμ“¢à“¬
1. ®ß‡ª√’¬∫‡∑’¬∫ ¡∫—μ‘∑’ˇÀ¡◊Õπ°—π·≈–·μ°μà“ß°—π√–À«à“ßæ—π∏–‚§‡«‡≈πμå ·≈–‚§√ߺ≈÷°√à“ßμ“¢à“¬
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................
497
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 18
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß Õ–‰√·¢Áß°«à“‡æ™√ Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
‡æ™√‰¥â√—∫°“√¬°¬àÕß«à“‡ªìπÕ—≠¡≥’∑’Ë¡’§à“§«√‡¡◊Õß¡“π“πÀ≈“¬æ—πªï·≈â« °…—μ√‘¬å„π ¡—¬‚∫√“≥π‘¬¡ª√–¥—∫
‡§√◊ËÕß∑√ߥ⫬‡æ™√ ‡æ√“–∂◊Õ«à“‡æ™√‡ªìπ —≠≈—°…≥å¢Õß°“√¡’Õ”π“®·≈–«“ π“ §π¬ÿ‚√ª ¡—¬°≈“߇™◊ËÕ«à“‡æ™√‡ªìπ
«—μ∂ÿ¡ß§≈∑’Ë “¡“√∂¢®—¥ªí¥‡ªÉ“¿—¬Õ—πμ√“¬®“°¿Ÿ¡‘º’ªï»“®∑—ÈßÀ≈“¬∑—Èߪ«ß‰¥â æ√–π“ß Mary ·Ààß °ÁÕμ·≈π¥å ∑√ß
«¡·À«π‡æ™√ ‡æ√“–æ√–π“ß∑√߇™◊ËÕ«à“‡æ™√®–™à«¬„Àâæ√–π“ߪ≈Õ¥¿—¬®“°°“√∂Ÿ°≈Õ∫ª≈ßæ√–™π¡å (·μà·À«π‡æ™√
«ßπ—Èπ°Á¡‘‰¥â™à«¬„Àâæ√–π“ß√Õ¥æâπ®“°°“√μ—¥ ‘πª√–À“√™’«‘μ ‚¥¬æ√–π“ß Elizabeth ∑’Ë 1 ·ÀàßÕ—ß°ƒ…) ¡—¬
§√‘ μå»μ«√√…∑’Ë 14 ºŸâ§π‡§¬‡™◊ËÕ«à“ ‡æ™√¡’ 2 ‡æ» §◊Õ ‡æ»ºŸâ ·≈–‡æ»‡¡’¬ ‡æ√“–À“°‡√“π”‡æ™√¡“√«¡°—π®–¡’≈Ÿ°
‡æ™√‡°‘¥¢÷Èπ ·≈–°“√‰¥â‡ÀÁπ‡æ™√°àÕπÕÕ°‡¥‘π∑“ß ®–π”‚™§≈“¿¡“„Àâ ‡ªìπμâπ
¡“∂÷ß ¡—¬ªí®®ÿ∫—π ‡æ™√‡ªìπ —≠≈—°…≥å “°≈∑’Ë„™â„πæ‘∏’À¡—È𠇪ìπ‡§√◊ËÕßÀ¡“¬· ¥ß§«“¡®√‘ß„®·≈–§«“¡
‡ ¡Õμâπ‡ ¡Õª≈“¬¢ÕߺŸâ„Àâ
‡√“ “¡“√∂æ∫‡æ™√‰¥â„π∑ÿ°Àπ∑ÿ°·Ààß·≈–∫“ߧ√—È߇√“°Á‰¥â‡æ™√®“°Õÿ°“∫“μπÕ°‚≈° „πªï æ.». 2409 ‰¥â¡’
°“√æ∫‡æ™√∑’ˇ¡◊Õß Kimberley „πª√–‡∑»·Õø√‘°“„μâ ·≈–π—∫·μàπ—Èπ¡“ Õÿμ “À°√√¡¢ÿ¥À“‡æ™√°Á‡®√‘≠√ÿà߇√◊Õß¡“®π
∑ÿ°«—ππ’È
‡æ™√ ’¢“«‡ªìπ‡æ™√∑’Ë¡’ºŸâ§πμâÕß°“√„™â¡“°∑’Ë ÿ¥ §«“¡μâÕß°“√‡æ™√‰¥â‡æ‘Ë¡¡“°¢÷Èπ∑ÿ°ªï ®π‡°‘¥§«“¡ “¡“√∂
„π°“√¢ÿ¥À“‰¥â®“°∏√√¡™“μ‘ ‡™àπ ‡√“μâÕß„™â‡æ™√„π°“√‡§≈◊Õ∫Àπâ“μà“ߥ“«‡∑’¬¡ „™â„π°“√μ—¥‚≈À– „™â©“∫‡μ“
ªØ‘°√≥åª√¡“≥Ÿ œ≈œ ‡æ√“–‡æ™√¡’§«“¡ “¡“√∂„π°“√μ—¥À√◊Õ¢—¥ ’«— ¥ÿÕ◊ËπÊ ·≈– “¡“√∂𔧫“¡√âÕπ‰¥â¥’ ¡—π®÷ß
‡À¡“– ”À√—∫°“√π”¡“„™â„π™‘Èπ à«π¢Õß«ß®√Õ‘‡≈Á°∑√Õπ‘° å ‡¡◊ËÕ‡æ™√∂Ÿ°√“¥¥â«¬°√¥À√◊Õ¥à“ß ¡—π®–‰¡à· ¥ßªØ‘°‘√‘¬“
‡§¡’„¥Ê ·≈–À“°‡√“∑”„ÀâÕÿ≥À¿Ÿ¡‘¢Õ߇æ™√ Ÿß∂÷ß 700 ÌC ¡—π®–≈ÿ°‰À¡â‡ªìπ°ä“´§“√å∫Õπ‰¥ÕÕ°‰´¥å ¥—ßπ—Èπ‡√“®–„™â
‡æ™√μ—¥‡À≈Á°°≈Ⓣ¡à‰¥â ·μà°√≥’‡æ™√μ—¥‡æ™√π—È𠇪ìπ‰ª‰¥â¥â«¬ª√–°“√∑—Èߪ«ß
π—∫‡ªìπ‡«≈“À≈“¬√âÕ¬ªï¡“·≈â« ‡™◊ËÕ«à“‰¡à¡’Õ–‰√„π‚≈°®–·¢Á߇∑à“‡æ™√ ·μà¢≥–π’È π—°«‘∑¬“»“ μ√å°”≈—ß
欓¬“¡ —߇§√“–Àå “√™π‘¥„À¡à∑’ˉ¡à‡ªìπ π‘¡ ∑’Ë∑𧫓¡√âÕπ‰¥â¥’ ·≈–∑’Ë ÿ¥¢Õß∑’Ë ÿ¥§◊Õ ∑’Ë·¢Áß°«à“‡æ™√ ·≈–À“°∑”
‰¥â§ÿ≥ª√–‚¬™πåπ“π—ª°“√°Á®–‡°‘¥¢÷Èπ∑—π∑’
„π ¿“æ§«“¡‡ªìπ®√‘ßπ—È𠧫“¡·¢ÁߢÕß “√„¥Ê °Áμ“¡ πÕ°®“°®–¢÷ÈπÕ¬Ÿà°—∫§«“¡Àπ“·πàπ„π°“√‡√’¬ßμ—«
¢ÕßÕ–μÕ¡¢Õß “√π—Èπ·≈â« ¬—ߢ÷Èπ°—∫·√ߥ÷ߥŸ¥√–À«à“ßÕ–μÕ¡‡À≈à“π—Èπ¥â«¬ À“°Õ–μÕ¡‡√’¬ß°—πÕ¬ŸàÕ¬à“ßÀπ“·πàπ¡—π
®–¡’·√ߥ÷ߥŸ¥√–À«à“ß°—π¡“° ∑”„Àâ “√π—Èπ·¢Áß ‡æ™√∏√√¡™“μ‘¡’≈—°…≥–‚§√ß √â“ߢÕßÕ–μÕ¡‡ªìπ¥—ß∑’Ë«à“π’È
¥—ßπ—ÈπÀ≈—°°“√„π°“√∑” “√ Ÿ‡ªÕ√å·¢Áߧ◊Õ ‡√“μâÕß®—¥„ÀâÕ–μÕ¡¢Õß “√π—ÈπÕ¬Ÿà„°≈â°—π¡“° ®π∑”„ÀâÕ–μÕ¡
‡À≈à“π—Èπ “¡“√∂„™âÕ‘‡≈Á°μ√Õπ√à«¡°—π‰¥â A. Liu ·≈– M. Cohen ·Ààß¡À“«‘∑¬“≈—¬ California ·Ààß Berkeley
À√—∞Õ‡¡√‘°“‰¥â§”π«≥æ∫«à“ “√ª√–°Õ∫¢Õߧ“√å∫Õπ·≈–‰π‚μ√‡®π §◊Õ C3N4 (carbon nitride) πà“®–¡’ ¡∫—μ‘
´Ÿ‡ªÕ√å·¢Áß°«à“‡æ™√
498
‡¡◊ËÕ‡√Á«Ê π’È Y. Chung ·Ààß Northwestern University ∑’Ë Illinois ‰¥â —߇§√“–Àå·ºàπøî≈å¡∑’˪√–°Õ∫¥â«¬∏“μÿ
§“√å∫Õπ·≈–‰π‚μ√‡®π·≈–¡’§«“¡Àπ“ 0.01 ¡‘≈≈‘‡¡μ√ „π°“√∑¥ Õ∫§«“¡·¢ÁߢÕßøî≈å¡∑’ˉ¥â ‡¢“‰¥â„™â«— ¥ÿª≈“¬
·À≈¡∑’˪≈“¬∑”¥â«¬‡æ™√ °¥≈ß∫πøî≈å¡ À“°øî≈å¡π—Èπ·¢ÁßπâÕ¬°«à“‡æ™√ ‡¢“πà“®–‡ÀÁπ√Õ¬∫ÿã¡ ·μà Chung ¡‘‰¥â‡ÀÁπ√‘È«
√Õ¬„¥Ê ‡¢“®÷ß —ππ‘…∞“π«à“ øî≈å¡∑’ˉ¥â·¢Áß°«à“‡æ™√À√◊Õ‰¡àπ—Èπ ¡—π°Á‡ªìπøî≈å¡∑’ˬ◊¥À¬ÿàπ‰¥âÕ¬à“ß«‘‡»… ‡æ√“–‡«≈“‡¢“
∂Õπª≈“¬‡¢Á¡ÕÕ° øî≈塉¥âæÕßμ—«°≈—∫μ”·Àπà߇¥‘¡∑—π∑’ ·μà Chung °—∫§≥–°Á¬—߉¡àª√– ∫§«“¡ ”‡√Á®„π°“√ª≈Ÿ°
º≈÷° C3N4 ¡“∑¥ Õ∫„Àâ·πà„® ∑ÿ°«—ππ’È®÷߬—߉¡à¡’„§√·πà„®«à“¡πÿ…¬å‡√“ “¡“√∂®– √â“ß “√∑’Ë·¢Áß°«à“‡æ™√‰¥âÀ√◊Õ‰¡à
·≈–À“°∑”‰¥â ‡√“°Á‰¡à¡—Ëπ„®‡À¡◊Õπ°—π«à“ º≈‘μ¿—≥±å∑’ˉ¥â®–¡’§ππ‘¬¡„™â°—π¡“°·§à‰Àπ À√◊Õ§«“¡æ¬“¬“¡¢Õ߇√“„π
§√—Èßπ’ȇªìπ°“√«‘®—¬‡æ◊ËÕ„Àâ√Ÿâ·μà‡æ’¬ßÕ¬à“߇¥’¬«‡∑à“π—Èπ ¢≥–π’Èπ—°«‘∑¬“»“ μ√å∑à“πÕ◊ËπÊ ¡’§«“¡‡ÀÁπ«à“ πÕ°®“° C3N4
·≈â« “√ª√–°Õ∫æ«° boron nitride °Á¡’ ‘∑∏‘Ï·¢Á߬‘Ë߬«¥‰¥â‡À¡◊Õπ°—π ·≈–‡¡◊ËÕ‡√Á«Ê π’È A. Ruoff ·Ààß¡À“«‘∑¬“≈—¬
Cornell ‰¥â§”π«≥æ∫«à“ “√ §◊Õ C60 (Buckministertuierene) À“°‰¥â√—∫§«“¡¥—π Ÿß∂÷ß 20,000 ∫√√¬“°“» ®–
μ°º≈÷°·¢Á߬‘Ëß°«à“ C3N4 ‡ ’¬Õ’°
°Á§ß®–‡ªìπ«à“ ∑”‰ª∑”¡“§“√å∫Õπ (C) °Á®–¬—ߧߧ√Õß√“™∫—≈≈—ß°å·Ààߧ«“¡·¢Áß ◊∫μàÕ‰ª‡À¡◊Õπ‡¥‘¡
499
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 19
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß Buckyball ‚¡‡≈°ÿ≈¡À—»®√√¬å Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
§“√å∫Õπ (carbon) ‡ªìπ∏“μÿ∑’Ëπ—°«‘∑¬“»“ μ√剥â»÷°…“Õ¬à“ß≈–‡Õ’¬¥ ·≈–≈÷°´÷Èß∑’Ë ÿ¥∏“μÿÀπ÷Ëß ‡æ√“–¡—π‡ªìπ
Õߧåª√–°Õ∫¢Õß ‘Ëß¡’™’«‘μ∑ÿ°™π‘¥„π‚≈° ‡√“∑ÿ°§π§ß‡§¬‡√’¬π·≈–√Ÿâ«à“Õ–μÕ¡¢Õߧ“√å∫Õππ—Èπ¡’°“√®—¥‡√’¬ßμ—«°—π‰¥â
Õß√Ÿª·∫∫ §◊Õ ·∫∫√Ÿª 6 ‡À≈’ˬ¡¥â“π‡∑à“°—∫·∫∫æ’√–¡‘¥ ·≈–‡√“°Á√ŸâÕ’°«à“ “√∑’Ë¡’‚§√ß √â“߇ªìπ√Ÿª·∫∫·√°π—Èπ
‰¥â·°à °√“‰ø∑å (graphite) à«π “√∑’Ë¡’‚§√ß √â“߇ªìπ√Ÿª·∫∫À≈—ßπ—Èπ‰¥â·°à ‡æ™√ (diamond)
·μà·≈â«„πªï æ.». 2528 π—°‡§¡’°Á‰¥âæ∫‚¡‡≈°ÿ≈¢Õߧ“√å∫Õπ∑’Ë¡’°“√®—¥‡√’¬ßμ—«¢ÕßÕ–μÕ¡§“√å∫Õπ„π≈—°…≥–
„À¡à «ß°“√«‘∑¬“°“√∑—Ë«‚≈°°”≈—ߌ◊ÕŒ“ μ◊Ëπμ—« ·≈–«ÿàπ«‘®—¬»—°¬¿“æ·≈– ¡∫—μ‘μà“ßÊ ¢Õß‚¡‡≈°ÿ≈√Ÿª·∫∫„À¡àπ’ÈÕ¬à“ß
∑ÿࡇ∑ ÿ¥Ê
‚¡‡≈°ÿ≈∑’Ë«à“π’È¡’™◊ËÕ‡ªìπ∑“ß°“√«à“ buckminster Fullerene ·≈–¡’™◊ËÕ‡≈àπ«à“ buckyball ‡æ√“–¡—π¡’≈—°…≥–°≈¡
§≈⓬‚¥¡ geodesic ∑’Ë ∂“ªπ‘°™“«Õ‡¡√‘°—π R. Buckminster fullerene ª√–¥‘…∞å¢÷Èπ‡¡◊ËÕªï æ.». 2497 π—°«‘∑¬“
»“ μ√剥âæ∫«à“‚¡‡≈°ÿ≈π’ÈÀπ÷Ëß‚¡‡≈°ÿ≈ ¡’Õ–μÕ¡¢Õߧ“√å∫Õπ‡√’¬ß√“¬∑’˺‘«‡ªìπ√Ÿª 6 ‡À≈’ˬ¡∫â“ß 5 ‡À≈’ˬ¡∫â“ß ·≈–∂â“
®”π«πÕ–μÕ¡¢Õߧ“√å∫Õπ∑—ÈßÀ¡¥‡ªìπ 60 ¡—π®–¡’ Ÿμ√∑“߇§¡’«à“ C60 ·≈–∂â“‚¡‡≈°ÿ≈π—Èπ®–¡’§“√å∫Õπ 70 Õ–μÕ¡
¡—π°Á®–¡’ Ÿμ√‡ªìπ C70 ‡™àππ’ȇªìπμâπ
π—°‡§¡’‰¥â√Ÿâ«à“ ‚§√ß √â“ß‚¡‡≈°ÿ≈¢Õß Benzene ´÷Ëß¡’Õ–μÕ¡¢Õߧ“√å∫Õπ 6 Õ–μÕ¡μ—Èß·μàªï æ.». 2368 ·≈–
®“°‚¡‡≈°ÿ≈∑’Ë¡’¢π“¥‡≈Á°π—Èπ π—°‡§¡’ “¡“√∂ —߇§√“–Àå “√μà“ßÊ ‰¥â¡“°¡“¬®”π«ππ—∫‰¡à∂â«π μ—Èß·μà·Õ ‰æ√‘π®π
°√–∑—Ëß ’∑“∫â“π ¡“∫—¥π’È æ.». π’È ‡√“¡’ buckyball ´÷Ëß¡’Õ–μÕ¡¢Õߧ“√å∫Õπ∂÷ß 60 Õ–μÕ¡ ‚Õ°“ °“√„™â·≈–§«“¡
‡ªìπ‰ª‰¥â∑’Ë®– —߇§√“–Àå “√ª√–°∫μà“ßÊ °ÁμâÕß¡’¡“°°«à“‡∫π´‘π‡ªìπ√âÕ¬‡ªìπ≈â“π‡∑à“‡ªìπ∏√√¡¥“ ·≈–¢≥–π’È buckyball
°Á°”≈—ß«“¥≈«¥≈“¬ √â“ߧ“¡μ◊Ëπ‡μâπ„Àâ°—∫«ß°“√«‘™“°“√∑ÿ°«ß°“√ ‡™àπ
π—°«‘®—¬‰¥âæ∫«à“ C60 ‡ªìπ‚¡‡≈°ÿ≈∑’ˇ ∂’¬√ ¥—ßπ—Èπ‡«≈“‡√“‡Õ“Õ–μÕ¡¢Õß∏“μÿ∑’ˇªìπ°—¡¡—πμ√—ß ’∫√√®ÿ‡¢â“∑’Ë
„®°≈“ߢÕß‚¡‡≈°ÿ≈ ‡√“ “¡“√∂®–„™â¡—π‡ªìπ¬“∑’Ë¡’»—°¬¿“æ„π°“√μàÕ Ÿâ¡–‡√Áß√⓬‰¥â ·≈–∂Ⓡ√“π” C60 ¡“‡√’¬ß
μàÕ°—π‡ªì𠓬 √âÕ¬¬“« ‡√“°Á®–‰¥âæ≈“ μ‘°™π‘¥„À¡à∑’Ë·¢Áß·√ß ·≈–∑π∑“π°«à“æ≈“ μ‘°∏√√¡¥“Ê À≈“¬‡∑à“ ‡√“¬—ß
“¡“√∂„™â C60 „πÕÿμ “À°√√¡∑”·∫μ‡μÕ√’Ë ·≈–„™â‡ªìπ‡™◊ÈÕ‡æ≈‘ß„π®√«¥°Á¬—߉¥â ‡æ√“– C60 “¡“√∂„Àâæ≈—ßß“π
‰¥â¡“°°«à“‡∫π´‘π∑—Ë«‰ª π—°øî ‘° 嬗߉¥âæ∫«à“ À“°‡¢“≈¥Õÿ≥À¿Ÿ¡‘¢Õß buckyball „ÀâμË”®π°√–∑—Ëß∂÷ßÕÿ≥À¿Ÿ¡‘ ›250
Õß»“‡´≈‡´’¬ ·≈â« buckyabll °Á®–‡ª≈’Ë¬π ¿“æ‡ªìπ “√엫𔬑Ë߬«¥∑’ËÕπÿ≠“μ„Àâ°√–· ‰øøÑ“‰À≈ºà“π‰¥â¥’«‘‡»…·∫∫
‰√⧫“¡μâ“π∑“π„¥Ê Õ’°¥â«¬
·≈–‡¡◊ËÕ‡√Á«Ê π’È π—°«‘∑¬“»“ μ√å¬—ß “¡“√∂ —߇§√“–Àå‚¡‡≈°ÿ≈¢Õߧ“√å∫Õπ∑’Ë¡’¢π“¥„À≠à°«à“ C60 ‰¥âÕ’°
‡ªìπ®”π«π¡“°¡“¬ ‡™àπ C70 ∑’Ë¡’≈—°…≥–§≈⓬≈Ÿ°√—°∫’È C240 , C540 (super fullerene) ·≈– C960 (hyper fullerene)
Õ¿‘¡À“‚¡‡≈°ÿ≈‡À≈à“π’È®–¡’∫∑∫“∑„π™’«‘μ —ß§¡ ‡∑§‚π‚≈¬’ „πÕπ“§μ‡æ’¬ß„¥ ·≈–„π ¿“æ„¥π—Èπ§ß‰¡à¡’„§√∑”π“¬
‰¥â ·μà∑’Ë¡—Ëπ„®·≈–‰¡àÀà«ß‡≈¬°Á§◊Õ«à“ ¡—π®–¡’Õ‘∑∏‘æ≈·≈–∫∑∫“∑μàÕ™’«‘μ¡πÿ…¬å¡“°Ê ¢÷Èπ μ“¡°“≈‡«≈“∑’˺à“π‰ª
¢≥–π’È R. Smalley ·Ààß Rice University ·≈– H. Kroto ·Ààß Sussex University °”≈—ß√—∫√“ß«—≈μà“ßÊ
¡“°¡“¬ ”À√—∫°“√§âπæ∫ buckyball ‚¡‡≈°ÿ≈¡À—»®√√¬åπ’È ·≈–„πªï æ.». 2539 √“ß«—≈∑’ˇªìπ∑’Ë ÿ¥¢Õß∑’Ë ÿ¥°Á‰¥â¡“∂÷ß
‡¢“∑—Èß Õß ‡¡◊ËÕ¢‡“∑—ÈߧŸà‰¥â‡¥‘π∑“߉ª Stockholm ‡æ◊ËÕ√—∫√“ß«—≈ Nobel
500
„∫ß“π∑’Ë 20
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4‡√◊ËÕß ªØ‘°‘√‘¬“¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà IA ·≈– IIA Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
°“√∑¥≈Õß∑’Ë 3.1
ªØ‘°‘√‘¬“¢Õß∏“μÿ‚´‡¥’¬¡·≈–·¡°π’‡´’¬¡°—∫πÈ”
®ÿ¥ª√– ߧ尓√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π·μà≈–°≈ÿà¡»÷°…“«‘∏’°“√∑¥≈Õß∑’Ë°”Àπ¥„Àâ √à«¡°—πÕ¿‘ª√“¬μ—Èß ¡¡μ‘∞“π·∫àßÀπâ“∑’Ë√—∫º‘¥™Õ∫
¥”‡π‘π°“√∑¥≈Õß ∫—π∑÷°º≈°“√∑¥≈Õß Õ¿‘ª√“¬ √ÿªº≈°“√∑¥≈Õß√à«¡°—π ·≈â«μÕ∫§”∂“¡∑⓬°“√∑¥≈Õß„Àâ‡√’¬∫√âÕ¬
¡¡μ‘∞“π„π°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
¿“æ· ¥ß°“√∑¥≈Õß
501
º≈°“√∑¥≈Õß
°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ß∑’Ë —߇°μ‰¥â‡¡◊ËÕ∑”ªØ‘°‘√‘¬“°—∫πÈ”
™π‘¥¢Õß‚≈À–
Õÿ≥À¿Ÿ¡‘ÀâÕß 60 ÌC
‚´‡¥’¬¡
·¡°π’‡ ’¬¡
√ÿªº≈°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
§”∂“¡
1. “√≈–≈“¬„π∫’°‡°Õ√å∑’Ë„ à‚≈À–·μà≈–™π‘¥¡’ ¡∫—쑇ªìπ°√¥À√◊Õ‡∫
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
2. ®ß‡ª√’¬∫‡∑’¬∫§«“¡«àÕ߉«„π°“√‡°‘¥ªØ‘°‘√‘¬“¢Õß‚≈À– Õß™π‘¥
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
502
3. À“°‚≈À–‚´‡¥’¬¡ (Na) ‡ªìπμ—«·∑π¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà IA ‚≈À–·¡°π’‡´’¬¡ (Mg) ‡ªìπμ—«·∑π¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà IIA
®ß ◊∫§âπ·≈–‡√’¬ß≈”¥—∫§«“¡«àÕ߉«„π°“√‡°‘¥ªØ‘°‘√‘¬“¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà lA ·≈–À¡Ÿà IIA
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
503
„∫ß“π∑’Ë 21
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ªØ‘°‘√‘¬“¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà IA ·≈– IIA Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
°“√∑¥≈Õß∑’Ë 3.2
°“√≈–≈“¬πÈ”¢Õß “√ª√–°Õ∫¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà IA ·≈–À¡Ÿà IIA
®ÿ¥ª√– ߧ尓√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π·μà≈–°≈ÿà¡»÷°…“«‘∏’°“√∑¥≈Õß∑’Ë°”Àπ¥„Àâ √à«¡°—πÕ¿‘ª√“¬μ—Èß ¡¡μ‘∞“π·∫àßÀπâ“∑’Ë√—∫º‘¥™Õ∫
¥”‡π‘π°“√∑¥≈Õß ∫—π∑÷°º≈°“√∑¥≈Õß Õ¿‘ª√“¬ √ÿªº≈°“√∑¥≈Õß√à«¡°—π ·≈â«μÕ∫§”∂“¡∑⓬°“√∑¥≈Õß„Àâ‡√’¬∫√âÕ¬
¡¡μ‘∞“π„π°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
¿“æ· ¥ß°“√∑¥≈Õß
504
º≈°“√∑¥≈Õß
“√≈–≈“¬ NaCl Na2CO
3Na
2HPO
4Na
2SO
4KNO
3
MgCl2
CaCl2
√ÿªº≈°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
§”∂“¡
1. ‡æ√“–‡Àμÿ„¥‡¡◊ËÕº ¡ “√≈–≈“¬‡¢â“¥â«¬°—π∫“ߧŸà®÷ß¡’μ–°Õπ‡°‘¥¢÷Èπ
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
2. μ–°Õπ∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ·μà≈–™àÕߧ◊Õ “√„¥ ®ß‡¢’¬π ¡°“√· ¥ßªØ‘°‘√‘¬“∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
3. ®ß‡ª√’¬∫‡∑’¬∫°“√≈–≈“¬¢Õß “√ª√–°Õ∫¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà IA °—∫À¡Ÿà IIA
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
505
4. À≈—°„π°“√æ‘®“√≥“«à“ “√ª√–°Õ∫¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà IA °—∫À¡Ÿà IIA „¥ ≈–≈“¬πÈ”À√◊Õ‰¡à≈–≈“¬πÈ”‰¥â·°àÕ–‰√∫â“ß
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
¢âÕ¡Ÿ≈‡æ‘Ë¡‡μ‘¡‡°’ˬ«°—∫ ¿“æ≈–≈“¬‰¥â¢Õß “√ª√–°Õ∫∫“ß™π‘¥¢Õß∏“μÿÀ¡Ÿà IA
¿“æ≈–≈“¬‰¥â„ππÈ” (g/πÈ” 100 g) ¢Õß “√ª√–°Õ∫∏“μÿ
§≈Õ‰√¥å §“√å∫Õ‡πμ ‰Œ‚¥√‡®πøÕ ‡øμ —≈‡øμ ‰π‡μ√¥
Li 86.2 1.5 ‰¡à¡’¢âÕ¡Ÿ≈ 34.9 34.8
Na 35.7 21.5 4.2 11.0 92.1
K 23.8 112.0 167.0 12.0 13.3
Rb 77.0 450.0 ‰¡à¡’¢âÕ¡Ÿ≈ 42.4 44.3
Cs 162.2 260.5 ‰¡à¡’¢âÕ¡Ÿ≈ 167.0 9.2
506
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 20
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ∏“μÿ·∑√π ‘´—π Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
∏“μÿ·∑√π´‘™—π
·∫ßμ“¡·π«πÕπ‡ªìπ§“∫¥—ßπ’È
1. Õπÿ°√¡·∑√π´‘™—π∑’Ë 1 (First transition series) ‰¥â·°à ∏“μÿ·∑√π´‘™—π·π«πÕπ·∂«·√° ´÷Ëß¡’
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ„π 3d-orbital ‰¡à§√∫ ¡’∏“μÿ Sc ∂÷ß Cu
√Ÿª · ¥ßμ”·ÀπàߢÕß°≈ÿà¡∏“μÿμà“ßÊ „πμ“√“ß∏“μÿ
2. Õπÿ°√¡·∑√π´‘™—π∑’Ë 2 (Second transition series) ‰¥â·°à ∏“μÿ·∑√π´‘™—π·π«πÕπ·∂«∑’Ë 2 ´÷Ëß¡’
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ„π 4d-orbital ‰¡à§√∫ ¡’∏“μÿ Y ∂÷ß Ag
3. Õπÿ°√¡·∑√π´‘™—π∑’Ë 3 (Third transition series) ‰¥â·°à ∏“μÿ·∑√π´‘™—π·π«πÕπ·∂«∑’Ë 3 ´÷Ëß
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ„π 5d-orbital ‰¡à§√∫ ¡’∏“μÿ La ∂÷ß Au
4. Õπÿ°√¡·≈π∑“‰π¥å (Lanthanide series) ‰¥â·°à ∏“μÿ·∑π√´‘™—π·π«πÕπ¢â“ß≈à“ß·∂«·√° ´÷Ëß¡’
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ„π 4f-orbital ‰¡à§√∫ ¡’∏“μÿ Ce ∂÷ß Lu
5. Õπÿ°√¡·Õ°∑‘‰π¥å (Actinide series) ‰¥â·°à ∏“μÿ·∑√π´‘™—π·π«πÕπ¢â“ß≈à“ß·∂« 2 ´÷Ëß¡’Õ‘‡≈Á°μ√Õπ„π
5f-orbital ‰¡à§√∫ ¡’∏“μÿ Th ∂÷ß Lu
”À√—∫∏“μÿ„πÕπÿ°√¡·≈π∑“‰π¥å ·≈–Õπÿ°√¡·Õ°∑‘‰π¥å ‡√’¬°√«¡Ê «à“ ∏“μÿ·∑√π´‘™—π™—Èπ„π (Inner
transition element)
¡∫—μ‘∑—Ë«‰ª¢Õß∏“μÿ·∑√π´‘™—π
≈—°…≥– ¡∫—μ‘‚¥¬∑—Ë«‰ª¢Õß∏“μÿ·∑√π´‘™—πæÕ √ÿª‰¥â¥—ßπ’È
1. ‡ªìπ∏“μÿ∑’Ë· ¥ß‡≈¢ÕÕ° ‘‡¥™—π‰¥âÀ≈“¬§à“ ¬°‡«âπ ∏“μÿÀ¡Ÿà 3B ·≈–À¡Ÿà 2B ÷Ëß¡’‡≈¢ÕÕ°´‘‡¥™—π‡æ’¬ß§à“
‡¥’¬« ‡ªìπ +3 ·≈– +2 μ“¡≈”¥—∫ ”À√—∫∏“μÿ·∑√π´‘™—πÕ◊ËπÊ “¡“√∂· ¥ß‡≈¢ÕÕ°´‘‡¥™—π√à«¡Õ¬à“ßπâÕ¬Àπ÷Ëß§à“ §◊Õ
+2 ‡™àπ Ti ¡’‡≈¢ÕÕ° ‘‡¥™—π +1, +2, +3, +4 V ¡’‡≈¢ÕÕ°´‘‡¥™—π +1, +2, +4, +5 ·≈– Cu ¡’‡≈¢ÕÕ°´‘‡¥™—π
+1, +2, +3
2. ∏“μÿ·∑√π´‘™—π∑ÿ°∏“μÿ ‡ªìπ‚≈À–À¡¥ ¥—ßπ—Èπ‡√“Õ“®‡√’¬°∏“μÿæ«°π’È«à“ ‚≈À–·∑√π´‘™—π
IIIB IVB VB BIB VIIB VIIIB IB IIB
Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn
Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd
La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg
Ac Unq Unp Unh Uns
Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
507
3. ∏“μÿ·∑√π´‘™—π·≈– “√ª√–°Õ∫¢Õß∏“μÿ·∑√π´‘™—π à«π¡“° “¡“√∂∂Ÿ°·¡à‡À≈Á°¥Ÿ¥‰¥â ‡√’¬° “√æ«°π’È«à“
Paramagnetic substance πÕ°®“°π’Ȭ—ß¡’∏“μÿ·∑√π´‘™—πÕ‘ √–∫“ß∏“μÿ·¡à‡À≈Á°¥Ÿ¥‰¥â ·≈–∑”‡ªìπ·¡à‡À≈Á°°Á‰¥â¥â«¬ ‡™àπ
Fe Co ·≈– Ni ‡√’¬°∏“μÿæ«°π’È«à“ Ferromagnetic substance
4. “√ª√–°Õ∫·≈–‰ÕÕÕπ¢Õß¡—π à«π„À≠à¡’ ’ (¬°‡«âπ∏“μÿÀ¡Ÿà 3B ·≈– 2B ‡™àπ MnO2 „Àâ ’¥” ·≈–
Cr2O72›
‰ÕÕÕπ„Àâ ’ â¡)
5. ‡ªìπ∏“μÿ∑’Ë¡’·π«‚πâ¡„π°“√‡°‘¥ “√‡™‘ß´âÕπ‰¥â¥’
6. ‡ªìπ∏“μÿ∑’Ë¡’§«“¡Àπ“·πàπ§àÕπ¢â“ß Ÿß ‡¡◊ËÕ‡ª√’¬∫‡∑’¬∫°—∫∏“μÿ‡√æ√’‡´π‡μμ’ø
7. ‡ªìπ∏“μÿ∑’Ë¡’®ÿ¥À≈Õ¡‡À≈«·≈–®ÿ¥‡¥◊Õ¥ Ÿß ‡æ√“–¡’æ—π∏–‚≈À–∑’Ë·¢Áß·√ß ‡™àπ W ¡’®ÿ¥À≈Õ¡‡À≈« Ÿß
3400 ÌC
8. ‰ÕÕÕπ¢Õß∏“μÿ·∑√π´‘™—π¡’¢π“¥‡≈Á° ‡¡◊ËÕ‡ª√’¬∫‡∑’¬∫°—∫‰ÕÕÕπ¢Õß∏“μÿÕ◊ËπÊ „π§“∫‡¥’¬«°—π
9. ∏“μÿ·∑√π´‘™—π·≈– “√ª√–°Õ∫¢Õß¡—π à«π¡“°„™â‡ªìπμ—«‡√àߪؑ°‘√‘¬“„πªØ‘°‘√‘¬“‡§¡’ ‡™àπ Fe „™â‡ªìπ
μ—«‡√àߪؑ°‘√‘¬“„π°“√‡μ√’¬¡°ä“´·Õ¡‚¡‡π’¬ ·≈– V2O5 „™â‡ªìπμ—«‡√àߪؑ°‘√‘¬“„πªØ‘°‘√‘¬“¢Õß°“√‡μ√’¬¡°ä“´´—≈‡øÕ√å
‰μ√ÕÕ°‰´¥å„πÕÿμ “À°√√¡‡μ√’¬¡°√¥°”¡–∂—π
10. ‡ªìπ∏“μÿ∑’Ëπ”‰øøÑ“·≈–𔧫“¡√âÕπ‰¥â¥’ ‡™àπ Ag ·≈– Cu μà“߇ªìπ∏“μÿ∑’Ëπ”‰øøÑ“·≈–𔧫“¡√âÕπ∑’Ë¥’
¡“°
11. ¡’∫“ß∏“μÿ∑’ˇªìπ‚≈À–¡’μ√–°Ÿ≈ (noble metals) ‰¥â·°à Ag, Au, Pt, Ir ∏“μÿæ«°π’È¡’§«“¡«àÕ߉«∑“߇§¡’μË”
¡“° ‡°‘¥ªØ‘°‘√‘¬“¬“°°«à“‚≈À–Õ◊ËπÊ
12. ∑ÿ°∏“μÿ‡ªìπ¢Õß·¢Áß·À¡¥ ¬°‡«âπ Hg ∑’Ë¡’ ∂“𖇪ìπ¢Õ߇À≈«
13. ∏“μÿ·∑√π´‘™—π∑’Ë¡’‡≈¢Õ–μÕ¡¡“°Ê à«π„À≠à‡ªìπ∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’ ‡™àπ 92U ·≈– 90Th
14. ∫“ß∏“μÿ‰¡àæ∫‡ªìπ∏“μÿÕ‘ √–„π∏√√¡™“μ‘ ·μà‡ªìπ∏“μÿ∑’Ë¡πÿ…¬å —߇§√“–Àå¢÷Èπ ‡√’¬°«à“ Man made ele-
ments ‡™àπ 93Np ∂÷ß 103Lr
15. ‡«‡≈πμåÕ‘‡≈Á°μ√Õπ¢Õß∏“μÿ·∑√π´‘™—π à«π¡“°‡ªìπ 2 ¬°‡«âπ∫“ß∏“μÿ∑’Ë¡’‡«‡≈πμåÕ‘‡≈Á°μ√Õπ‡ªìπ 1 ‡™àπ
26Fe ¡’°“√®—¥Õ‘‡≈Á°μ√Õπ„π√–¥—∫æ≈—ßß“πμà“ßÊ §◊Õ 2, 8, 14, 2 à«π 24Cr ¡’°“√®—¥Õ‘‡≈Á°μ√Õπ„π√–¥—∫μà“ßÊ §◊Õ
2, 8, 13, 1
16. °“√®—¥Õ‘‘‡≈Á°μ√Õπ„π√–¥—∫æ≈—ßß“π∑’Ë∂—¥‡¢â“¡“®“°√–¥—∫æ≈—ßß“ππÕ° ÿ¥¢ÕßÕ–μÕ¡ à«π„À≠à®–¡’
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ‰¡à‡∑à“°—π ·≈–¡’‰¡à§√∫μ“¡∑’˧«√®–¡’ ‡™àπ 26Fe ¡’°“√®—¥Õ‘‡≈Á°μ√Õπ„π√–¥—∫æ≈—ßß“πμà“ßÊ ‡√‘Ë¡®“°
√–¥—∫æ≈—ßß“π∑’Ë 1, 2, 3 ·≈– 4 ‡ªìπ 2, 8, 14 ·≈– 2 μ“¡≈”¥—∫ ®–‡ÀÁπ‰¥â«à“„π√–¥—∫æ≈—ßß“π∑’Ë 3 ¢Õß Fe ¡’
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ‡æ’¬ß 14 μ—«‰¡à§√∫ 18 μ—«
17. ∏“μÿ·∑√π´‘™—π¡’¢π“¥Õ–μÕ¡„°≈⇧’¬ß°—π¡“° ‡æ√“–∏“μÿ„π§“∫‡¥’¬«°—π®“°´â“¬‰ª¢«“ ®–¡’®”π«π
ª√–®ÿ∫«°∑’Ë𑫇§≈’¬ ‡æ‘Ë¡¢÷Èπ ∑”„Àâ°≈ÿà¡À¡Õ°Õ‘‡≈Á°μ√Õπ‡≈Á°≈ß°Áμ“¡ non 3d-subshell ¡’®”π«πÕ‘‡≈Á°μ√Õπ¡“°¢÷Èπ
·≈–‰ª∫¥∫—ß (shield) Õ”π“®ª√–®ÿ∫«°∑’ˇæ‘Ë¡¢÷Èπ∑’ËÕ‘‡≈Á°μ√Õπ™—ÈππÕ° ÿ¥®–‰¥â√—∫ ®÷ß∑”„Àâ¢π“¥Õ–μÕ¡¢Õß∏“μÿ„π
Õπÿ°√¡·∑√π´‘™—π‰¡à§àÕ¬‡ª≈’ˬπ·ª≈ß¡“° ·≈–®–≈¥≈ßÕ¬à“ß™â“Ê
18. „À⺠¡°—∫‚≈À–·∑√π ‘™—π‡¥’¬«°—π À√◊Õ‚≈À–Õ◊ËπÊ ‡ªìπ‚≈À–‡®◊Õ
508
„∫ß“π∑’Ë 22
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß “√ª√–°Õ∫¢Õß∏“μÿ·∑√π ‘´—π Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
°“√∑¥≈Õß∑’Ë 3.3
°“√»÷°…“ ¡∫—μ‘¢Õß “√ª√–°Õ∫¢Õß‚§√‡¡’¬¡·≈–·¡ß°“π’
®ÿ¥ª√– ߧ尓√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π·μà≈–°≈ÿà¡»÷°…“«‘∏’°“√∑¥≈Õß∑’Ë°”Àπ¥„Àâ √à«¡°—πÕ¿‘ª√“¬μ—Èß ¡¡μ‘∞“π·∫àßÀπâ“∑’Ë√—∫º‘¥™Õ∫
¥”‡π‘π°“√∑¥≈Õß ∫—π∑÷°º≈°“√∑¥≈Õß Õ¿‘ª√“¬ √ÿªº≈°“√∑¥≈Õß√à«¡°—π ·≈â«μÕ∫§”∂“¡∑⓬°“√∑¥≈Õß„Àâ‡√’¬∫√âÕ¬
¡¡μ‘∞“π„π°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
¿“æ· ¥ß°“√∑¥≈Õß
509
º≈°“√∑¥≈Õß
«‘∏’°“√∑¥≈Õß °“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ß∑’Ë —߇°μ‰¥â
μÕπ∑’Ë 1
1. ‡μ‘¡ “√≈–≈“¬ H2SO4 ≈ß„π “√≈–≈“¬ ...............................................................................................................................
K2Cr2O7 ´÷Ëß¡’ ’ â¡ ...............................................................................................................................
2. ‡μ‘¡ “√≈–≈“¬ ≈–≈“¬ H2O2 ≈ß„π “√≈–≈“¬ ...............................................................................................................................
º ¡¢Õß K2Cr2O7 °—∫ H2SO4 ...............................................................................................................................
μÕπ∑’Ë 2
1. ‡º“ NaOH °—∫ MnO2 ®πÀ≈Õ¡‡À≈«·≈– ...............................................................................................................................
μ—Èß∑‘È߉«â„À⇬Áπ ·≈â«‡μ‘¡πÈ”≈߉ª ...............................................................................................................................
2. ‡μ‘¡≈–≈“¬ H2SO4 ≈ß„π “√≈–≈“¬ ’‡¢’¬« ...............................................................................................................................
3. À¬¥ “√≈–≈“¬ Na2S ≈ß„π “√≈–≈“¬ ’¡à«ß·¥ß ...............................................................................................................................
4. À¬¥ “√≈–≈“¬ NaOH ≈ß„π “√≈–≈“¬ ...............................................................................................................................
‰¡à¡’ ’∑’Ë°√Õ߉¥â ...............................................................................................................................
√ÿªº≈°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
μ“√“ß 3.7 ’¢Õß “√ª√–°Õ∫·≈–‰ÕÕÕπ¢Õß‚§√‡¡’¬¡·≈–·¡ß°“π’ „ππÈ”
Ÿμ√ ™◊ËÕ ’
Cr2+ ‚§√‡¡’¬¡ (II) ‰ÕÕÕπ πÈ”‡ß‘π
Cr3+ ‚§√‡¡’¬¡ (III) ‰ÕÕÕπ ‡¢’¬«
CrO42› ‚§√‡¡μ‰ÕÕÕπ ‡À≈◊Õß
Cr2O72› ‰¥‚§√‡¡μ‰ÕÕÕπ â¡
Mn2+ ·¡ß°“π’ (II) ‰ÕÕÕπ ™¡æŸÕàÕπ
Mn(OH)3* ·¡ß°“π’ (III) ‰Œ¥√Õ°‰´¥å πÈ”μ“≈
MnO2* ·¡ß°“π’ (IV) ÕÕ°‰´¥å ¥”
MnO42› ·¡ß°“‡πμ‰ÕÕÕπ ‡¢’¬«
MnO4› ‡ªÕ√å·¡ß°“‡πμ‰ÕÕÕπ ¡à«ß·¥ß
* ‰¡à≈–≈“¬πÈ”
510
§”∂“¡
1. “√∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ®“°°“√∑¥≈Õß„π·μà≈–μÕπ§◊Õ “√„¥∫â“ß „Àâæ‘®“√≥“‡∑’¬∫°—∫ ’¢Õß “√·≈–‰ÕÕÕπ„πμ“√“ß 3.7
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
2. ®ß‡¢’¬π ¡°“√· ¥ßªØ‘°‘√‘¬“∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ„π°“√∑¥≈Õß
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
3. ‡≈¢ÕÕ°´‘‡¥™—π¢Õß·¡ß°“π’ ·≈–‚§√‡¡’¬¡„π·μà≈–ªØ‘°‘√‘¬“¡’°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ßÕ¬à“߉√
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
4. ’¢Õß “√¡’§«“¡ —¡æ—π∏å°—∫‡≈¢ÕÕ° ‘‡¥™—πÀ√◊Õ‰¡àÕ¬à“߉√
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
511
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 21
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß “√ª√–°Õ∫‡™‘ß´âÕπ Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
“√ª√–°Õ∫‡™‘ß´âÕπ (Complex Compounds) ‡ªìπ “√ª√–°Õ∫∑’Ë¡’‰ÕÕÕπ‡™‘ß´âÕπ‡ªìπÕߧåª√–°Õ∫
‰ÕÕÕπ‡™‘ß âÕπ (Complex ion) ª√–°Õ∫¥â«¬ Õ–μÕ¡À√◊Õ‰ÕÕÕπ∑’ËÕ¬Ÿàμ√ß°≈“ß ‡√’¬°«à“Õ–μÕ¡°≈“ß
(Central atom) √â“ßæ—π∏–‚§ÕÕ¥‘‡π삧‡«‡≈πμå°—∫Õ–μÕ¡À√◊Õ‚¡‡≈°ÿ≈À√◊Õ‰ÕÕÕπ∑’ËÕ¬Ÿà√Õ∫Ê “√∑’Ë √â“ßæ—π∏–°—∫
Õ–μÕ¡°≈“߇√’¬°«à“ ≈‘·°π¥å (Ligand À√◊Õ Co-ordinating group)
‰ÕÕÕπ‡™‘ß âÕπ (Complex ion) Central atom
Ligand
“√ª√–°Õ∫‡™‘ß âÕπ
‰ÕÕÕπ∫«° ‰ÕÕÕπ≈∫
› ‚≈À–À¡Ÿà IA IIA ‰ÕÕÕπ‡™‘ß´âÕπ∫«° ‰ÕÕÕπ‡™‘ß´âÕπ Õ‚≈À–À¡Ÿà VIIA
À√◊Õ NH+4
› ‚≈À–·∑√π ‘™—π Cu(NH3)4
2+ [Fe(CN)6]4› CI›
Fe2+ Co(H2O)
6
2+ MnO›4 Br›
Ag(NH3)+2 Fe(CN)
6
3› I›
F›
CNCN CN
3›
CN CNFe
CN
512
„∫ß“π∑’Ë 23
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß “√ª√–°Õ∫‡™‘ß´âÕπ¢Õß∏“μÿ·∑√π ‘´—π Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
°“√∑¥≈Õß∑’Ë 3.4
°“√‡μ√’¬¡ “√ª√–°Õ∫‡™‘ß âÕπ¢Õß∑Õß·¥ß
®ÿ¥ª√– ߧ尓√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π·μà≈–°≈ÿà¡»÷°…“«‘∏’°“√∑¥≈Õß∑’Ë°”Àπ¥„Àâ √à«¡°—πÕ¿‘ª√“¬μ—Èß ¡¡μ‘∞“π·∫àßÀπâ“∑’Ë√—∫º‘¥™Õ∫
¥”‡π‘π°“√∑¥≈Õß ∫—π∑÷°º≈°“√∑¥≈Õß Õ¿‘ª√“¬ √ÿªº≈°“√∑¥≈Õß√à«¡°—π ·≈â«μÕ∫§”∂“¡∑⓬°“√∑¥≈Õß„Àâ‡√’¬∫√âÕ¬
¡¡μ‘∞“π„π°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
¿“æ· ¥ß°“√∑¥≈Õß
513
º≈°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
√ÿªº≈°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
§”∂“¡
1. ’¢Õß “√∑’ˇμ√’¬¡‰¥â·μ°μà“ß®“° “√μ—ÈßμâπÀ√◊Õ‰¡à Õ¬à“߉√
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
2. “√∑’ˇμ√’¬¡‰¥â‡¡◊ËÕ‡°Á∫‰«â 1 §◊π ¡’°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ßÀ√◊Õ‰¡àÕ¬à“߉√
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
3. °“√‡ª≈’Ë¬π ’¢Õß “√ª√–°Õ∫‡™‘ß âÕπ ¢÷ÈπÕ¬Ÿà°—∫Õ–‰√
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
514
μ“√“ß 3.9 “√ª√–°Õ∫‡™‘ß´âÕπ¢Õß∏“μÿ·∑√π´‘™—π∫“ß™π‘¥·≈–‰ÕÕÕπÕߧåª√–°Õ∫
≈”¥—∫∑’Ë “√ª√–°Õ∫‡™‘ß´âÕπ ’¢Õß “√ª√–°Õ∫‡™‘ß´âÕπ ‰ÕÕÕπ≈∫ ‰ÕÕÕπ∫«°
1 KMnO4 ¡à«ß MnO4› K+
2 K2MnO4 ‡¢’¬« MnO42› K+
3 K2Cr2O7 â¡ Cr2O7
2› K+
4 K2CrO4 ‡À≈◊Õß CrO42› K+
5 PbCrO4 ‡À≈◊Õß CrO42› Pb2+
6 K3[Fe(CN)6] ‡À≈◊Õß â¡ [Fe(CN)6]3› K+
7 K4[Fe(CN)6] ‡À≈◊ÕßÕàÕπ [Fe(CN)6]4› K+
8 Cu2[Fe(CN)6] πÈ”μ“≈·¥ß [Fe(CN)6]4› Cu2+
9 [Co(NH3)6]Cl3 â¡ Cl› [Co(NH3)6]3+
10 [Co(NH3)4Cl2]Cl ¡à«ß Cl› [CoNH3)4Cl2]+
11 [Co(H2O)6]Cl2 ™¡æŸ Cl› [Co(H2O)6]2+
12 Na2CoCl4 πÈ”‡ß‘π CoCl42› Na+
13 [Ni(H2O)6]SO4 ‡¢’¬« SO42› [Ni(H2O)6]
2+
14 [Ni(NH3)6]SO4 πÈ”‡ß‘π SO42› [Ni(NH3)6]
2+
15 [Ni(NH3)4]SO4 πÈ”‡ß‘π·°¡‡¢’¬« SO42› [Ni(NH3)4]
2+
4. ‡æ√“–‡Àμÿ„¥ “√ª√–°Õ∫‡™‘ß âÕπ·μà≈–§ŸàμàÕ‰ªπ’È ¡’ ’·μ°μà“ß°—π
°. “√≈”¥—∫∑’Ë 2 °—∫ 4
....................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................
¢. “√≈”¥—∫∑’Ë 1 °—∫ 2 ·≈– 6 °—∫ 7
....................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................
§. “√≈”¥—∫∑’Ë 3 °—∫ 4 ·≈– 9 °—∫ 10
....................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................
ß. “√≈”¥—∫∑’Ë 13 °—∫ 14
....................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................
515
5. ªí®®—¬„¥∫â“ß∑’Ë∑”„Àâ “√ª√–°Õ∫‡™‘ß âÕπ¡’ ’·μ°μà“ß°—π
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
516
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 22
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ∏“μÿ°÷Ëß‚≈À–
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
∏“μÿ°÷Ëß‚≈À– (Õ—ß°ƒ…:metalloids) ‡ªìπ∏“μÿ„πÕπÿ°√¡‡§¡’∑’Ë¡’ ¡∫—μ‘∑—Èß∑“߇§¡’·≈–øî ‘° åÕ¬Ÿà°÷Ëß°≈“ß√–À«à“ß
‚≈À–·≈–Õ‚≈À–§ÿ≥ ¡∫—μ‘ ”§—≠∑’Ë„™â®”·π°ª√–‡¿∑¢Õß∏“쑇À≈à“π’ȧ◊Õ§ÿ≥ ¡∫—μ‘°“√π”‰øøÑ“ ∏“μÿ°÷Ëß‚≈À– à«π„À≠à
®–‡ªìπ “√°÷Ëßμ—«π”(semiconductors) ∏“μÿ°÷Ëß‚≈À–„πμ“√“ß∏“μÿ¡’¥—ßπ’È
‚∫√Õπ (Boron (B)) “√ÀπŸ (Arsenic (As))
´‘≈‘°Õπ (Silicon (Si)) æ≈«ß (Antimony (Sb))
‡®Õ√凡‡π’¬¡ (Germanium (Ge)) ‡∑≈≈Ÿ‡√’¬¡ (Tellurium (Te))
æÕ‚≈‡π’¬¡ (Polonium (Po))
‚∫√Õπ
‚∫√Õπ (Õ—ß°ƒ… : Boron) ‡ªìπ∏“μÿ‡§¡’„πμ“√“ß∏“μÿ∑’Ë¡’ —≠≈—°…≥å B ·≈–‡≈¢Õ–μÕ¡ 5 ‡ªìπ∏“μÿ∑’Ë¡’ «“‡≈π´å
3 ·≈–‡ªìπ°÷Ëß‚≈À– ‚∫√Õπª√“°Ø¡“°„π·√à∫Õ·√°´å ‚∫√Õπ¡’ 2 Õ—≈‚≈‚∑√ª‚¥¬∑’Ë amorphous boron ‡ªìπºß ’πÈ”μ“≈
·≈– metallic boron ¡’ ’¥” √Ÿª·∫∫∑’ˇªìπ‚≈À–¡’§«“¡·¢Áß¡“° (9.3 ∫π¡“μ√“¢Õß‚¡Àå ) ·μàπ”‰øøÑ“‰¡à¥’∑’ËÕÿ≥À¿Ÿ¡‘
ÀâÕß ‰¡àª√“°Ø·∫∫Õ‘ √–„π∏√√¡™“μ‘
´‘≈‘§Õπ
´‘≈‘§Õπ (Õ—ß°ƒ… : Silicon) ‡ªìπ∏“μÿ‡§¡’„πμ“√“ß∏“μÿ ∑’Ë¡’ —≠≈—°…≥å Si ·≈–‡≈¢Õ–μÕ¡ 14 ‡ªìπ°÷Ëß‚≈À–
·∫∫‡μμ√–«“‡≈πμå (§◊Õ¡’«“‡≈π´å‡ªìπ 4) ‘≈‘§Õπ∑”ªØ‘°‘√‘¬“πâÕ¬°«à“∏“μÿ∑’˧≈⓬°—π§◊Õ§“√å∫Õ𠇪ìπ∏“μÿ∑’Ë¡’¡“°∑’Ë ÿ¥
„π‡ª≈◊Õ°‚≈°‡ªìπÕ—π¥—∫ 2 ¡’ª√‘¡“μ√ 25.7% ‚¥¬πÈ”Àπ—° ª√“°Ø„π¥‘π‡À𒬫 ‡ø≈¥å ª“√å (feldspar) À‘π·°√π‘μ
§«Õ√åμ´å ·≈–∑√“¬ à«π„À≠à®–Õ¬Ÿà„π√Ÿª¢Õß ‘≈‘§Õπ‰¥ÕÕ°‰´¥å (À√◊Õ´‘≈‘°“) ·≈–´‘≈‘‡°μ ( “√ª√–°Õ∫∑’˪√–°Õ∫
®“°´‘≈‘§Õπ ÕÕ° ‘‡®π ·≈–‚≈À–) ´‘≈‘§Õ𠇪ìπ à«πª√–°Õ∫À≈—°¢Õß·°â« ´’‡¡πμå ‡´√“¡‘°, Õÿª°√≥å “√°÷Ëßμ—«π”
à«π„À≠à ·≈–´‘≈‘‚§π ( “√æ≈“ μ‘°∑’Ë¡—°®– —∫ π°—∫´‘≈‘§Õπ) ´‘≈‘§Õπ„™â‡ªìπ “√°÷Ëßμ—«π”Õ¬à“ß·æ√àÀ≈“¬ ‡π◊ËÕß®“°
“√°÷Ëß엫𔇮Õ√凡‡π’¬¡¡’ªí≠À“‡°’ˬ«°—∫°“√‰À≈¢Õß°√–· ‰À≈¬âÕπ°≈—∫ (reverse leakage current)
‡®Õ√凡‡π’¬¡
‡®Õ√凡‡π’¬¡ (Õ—ß°ƒ… : Germanium ) ‡ªìπ∏“μÿ∑’ËÕ¬Ÿà√–À«à“ß´‘≈‘§Õπ (Si) ·≈–¥’∫ÿ° (Sn) —≠≈—°…≥å§◊Õ Ge
„π°≈ÿà¡ IVA ¢Õßμ“√“ß∏“μÿ ‡ªìπæ«°‡¡∑—≈≈Õ¬¥å ’‡∑“‡ß‘π ¡’§ÿ≥ ¡∫—μ‘°È”°÷Ëß√–À«à“ß‚≈À–·≈–Õ‚≈À–
ª√–«—μ‘°“√§âπæ∫ ·¡â«à“‡®Õ√凡‡π’¬¡‡æ‘Ëß∂Ÿ°§âπæ∫ ‡¡◊ËÕªï §.». 1886 ‚¥¬ ‡§≈‡¡π å «‘߇§≈Õ√å (Clemens
Winkler) π—°‡§¡’™“«‡¬Õ√¡—π ·μà¡—π°Á¡’§ÿ≥ ¡∫—μ‘·≈–μ”·Àπàß„π√–∫∫μ“√“ß∏“μÿ μ“¡°“√∑”π“¬¡“·≈â«μ—Èß·μàªï 1871
‚¥¬π—°‡§¡’™“«√— ‡´’¬ ™◊ËÕ ¥¡‘μ√’ Õ‘«“πÕ«‘™ ‡¡π‡¥≈‡≈‡¬ø (Dmitry Ivanovich Mendeleyev) ´÷Ë߇¢“‡√’¬°∏“μÿμ“¡
¡¡ÿμ‘∞“ππ’È«à“ ‡Õ§“´‘≈‘§Õπ (ekasilicon)
517
∏“μÿ‡®Õ√凡‡π’¬¡¬—߉¡à¡’§«“¡ ”§—≠„π∑“߇»√…∞°‘®®π°√–∑—ËßÀ≈—ß §.». 1945 ‡¡◊ËÕ¡’°“√√—∫√Ÿâ∂÷ߧÿ≥ ¡∫—μ‘∑’Ë
‡ªìπ “√°÷Ëßμ—«π”¢Õß¡—π ´÷Ëß¡’§ÿ≥§à“ ”§—≠„πß“πÕ‘‡≈Á°∑√Õπ‘° å ªí®®ÿ∫—ππ’È¡’°“√„™â “√Õ◊ËπÊ ¡“°¡“¬‡æ◊ËÕº≈‘μ “√
°÷Ëßμ—«π” ·μà‡®Õ√凡‡π’¬¡°Á¬—ߧߡ’§«“¡ ”§—≠‡ªìπÕ—π¥—∫μâπÊ „π°“√º≈‘μ∑√“π ‘ ‡μÕ√å ·≈–Õÿª°√≥åÕ◊ËπÊ ‡™àπ ‡√°μ‘‰ø‡ÕÕ√å
·≈–‡´≈≈å· ßÕ“∑‘μ¬å
“√ÀπŸ
“√ÀπŸ (Õ—ß°ƒ… : Arsenic)§◊Õ∏“μÿ‡§¡’∑’Ë¡’À¡“¬‡≈¢Õ–μÕ¡ 33 ·≈– —≠≈—°…≥å§◊Õ As “√ÀπŸÕ¬Ÿà„πμ“√“ß
∏“μÿÀ¡Ÿà 33 “√ÀπŸ‡ªìπ∏“μÿ°÷ËßÕ‚≈À–∑’Ë¡’æ‘…¡’ 3 Õ—≠≠√Ÿª (allotropic forms) §◊Õ ‡À≈◊Õß ¥” ·≈–‡∑“ “√ÀπŸ·≈–
“√ª√–°Õ∫¢Õß¡—π„™â∑”¬“¶à“·¡≈ß ·≈–¬“ª√“∫»—μ√Ÿæ◊™
æ≈«ß
æ≈«ß (Õ—ß°ƒ… : Antimony) §◊Õ∏“μÿ‡§¡’∑’Ë¡’À¡“¬‡≈¢Õ–μÕ¡ 51 ·≈– —≠≈—°…≥å§◊Õ Sb (¡“®“°§”„π¿“…“
≈“μ‘π«à“ Stibium) æ≈«ß‡ªìπ∏“μÿ°÷Ëß‚≈À– (metalloid) ¡’ 4 Õ—≠≠√Ÿª ∑’Ë¡’§«“¡‡ ∂’¬√®–‡ªìπ‚≈À– ’øÑ“ æ≈«ß∑’Ë¡’ ’
‡À≈◊Õß·≈–¥”®–‡ªìπÕ‚≈À–∑’ˉ¡à‡ ∂’¬√ æ≈«ß„™âª√–‚¬™πå„π°“√∑” ’ ‡´√“¡‘° “√‡§≈◊Õ∫º‘« ‚≈À–º ¡ Õ‘‡≈Á°‚∑√¥
·≈–¬“ß
æÕ‚≈‡π’¬¡
æÕ‚≈‡π’¬¡ (Õ—ß°ƒ… : Polonium) §◊Õ∏“μÿ‡§¡’∑’Ë¡’À¡“¬‡≈¢Õ–μÕ¡ 84 ·≈– —≠≈—°…≥å§◊Õ Po æÕ‚≈‡π’¬¡
‡ªìπ∏“μÿ°÷ËßÕ‚≈À–‡√¥‘‚Õ·Õ§μ’ø (radioactive metalloid) ¡’ ¡∫—μ‘∑“߇§¡’§≈⓬‡∑≈≈Ÿ‡√’¬¡·≈–∫‘ ¡—∑ æ∫«à“¡’Õ¬Ÿà„π
·√ଟ‡√‡π’¬¡ °”≈—ß»÷°…“°“√„™âß“π‡°’Ë¬«°—∫§«“¡√âÕπ„π¬“πÕ«°“»
‡∑≈≈Ÿ‡√’¬¡
‡∑≈≈Ÿ‡√’¬¡ (Õ—ß°ƒ… : Tellurium) §◊Õ∏“μÿ‡§¡’∑’Ë¡’À¡“¬‡≈¢Õ–μÕ¡ 52 ·≈– —≠≈—°…≥å§◊Õ Te ‡∑≈≈Ÿ‡√’¬¡‡ªìπ
∏“μÿ°÷Ëß‚≈À– (metalloid) ¡’≈—°…≥– ’¢“«‡ß‘π‡À¡◊Õπ¥’∫ÿ° ‡∑≈≈Ÿ‡√’¬¡¡’ ¡∫—μ‘∑“߇§¡’„°≈⇧’¬ß°—∫´’≈’‡π’¬¡·≈–
°”¡–∂—π ‡∑≈≈Ÿ‡√’¬¡„™âª√–‚¬™πå„π°“√∑”‚≈À–º ¡·≈– “√°÷Ëßμ—«π”
∑’Ë¡“ : ®“°«‘°‘æ’‡¥’¬ “√“πÿ°√¡‡ √’http://th.wikipedia.org
518
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 23
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ¡“¥“¡§Ÿ√’ Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
¡“¥“¡§Ÿ√’
Marie Sklodowska π—°«‘∑¬“»“ μ√å∑’Ë‚≈°√Ÿâ®—°¥’∑’Ë ÿ¥ ∂◊Õ°”‡π‘¥∑’Ë°√ÿß
Warsaw „πª√–‡∑»‚ª·≈π¥å ‡¡◊ËÕ«—π∑’Ë 7 惻®‘°“¬π æ.». 2410 ∫‘¥“¡“√¥“
¢Õ߇∏Õ‡ªìπ§√Ÿ Õπ«‘∑¬“»“ μ√å„π‚√߇√’¬π¡—∏¬¡ ‡æ◊ËÕ°“√¡’™’«‘μ∑’Ë¡’§ÿ≥¿“æ
‡∏Õ‰¥â‡¥‘π∑“ßÕÕ°®“°‚ª·≈π¥å ´÷Ëߢ≥–π—Èπμ°Õ¬Ÿà¿“¬„μâ°“√ª°§√ÕߢÕß√— ‡´’¬
‰ª»÷°…“μàÕ∑’Ë¡À“«‘∑¬“≈—¬ Sorbonne „πª√–‡∑»Ω√—Ë߇» ≥ ∑’Ëπ—Ëπ‡∏Õ‰¥âæ∫
π—°øî ‘° åÀπÿà¡™◊ËÕ Pierre Curie ·≈–‰¥â‡¢â“æ‘∏’ ¡√ ‡¡◊ËÕ Marie ¡’Õ“¬ÿ‰¥â 28 ªï
μàÕ¡“‡¡◊ËÕ Pieerre ª√– ∫Õÿ∫—쑇Àμÿ∂Ÿ°√∂¡â“™π®π∂÷ß·°à™’«‘μ Marie ‰¥â√—∫
μ”·Àπà߇ªìπ»“ μ√“®“√¬å μ√’§π·√°¢Õß Sorbonne
„πªï æ.». 2439 H. Becquerel ‰¥âæ∫ª√“°Ø°“√≥å°—¡¡—πμ¿“æ√—ß ’
„π∏“μÿ∫“ß™π‘¥ Marie ·≈– “¡’®÷߉¥â√à«¡°—π»÷°…“·≈–«‘®—¬º≈°“√§âπæ∫π’È ·≈–‰¥âæ∫∏“μÿ polonium „π‡¥◊Õπ°√°Æ“§¡
æ.». 2441 ·≈–∏“μÿ radium „π‡¥◊Õπ∏—𫓧¡¢Õߪ’¬«°—π „π°“√»÷°…“∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’„À¡àÊ π—Èπ‡∏Õ‰¥â¬Õ¡‡ªìπ
ÀπŸμ–‡¿“∑¥≈Õß·≈–‰¥âæ∫«à“‡√‡¥’¬¡∑’ËÀπ—° 1 °√—¡ “¡“√∂„À⧫“¡√âÕπ‰¥â¡“°∂÷ß 140 ·§≈Õ√’„π‡«≈“ 1 ™—Ë«‚¡ß
∫ÿ§§≈∑—Èß Õ߉¥âªØ‘‡ ∏‰¡à¬Õ¡√—∫√“¬‰¥âÀ√◊Õº≈ª√–‚¬™πå„¥Ê ®“°º≈ß“π°“√§âπæ∫¢Õ߇¢“∑—Èß Õß
‚¥¬ à«πμ—« Marie ‡ªìπ§π‡ß’¬∫ ¢√÷¡ ”√«¡ ‡¥Á¥‡¥’ˬ« ·≈–‡ ’¬ ≈– ‡∏Õ√—°«‘™“‡§¡’Õ¬à“߇ªìπ™’«‘μ·≈–
«‘≠≠“≥ μ”√“ ”§—≠∑’ˇ∏Õ·μàß™◊ËÕ Traite de Radioactivite „πªï æ.». 2446 ‡∏Õ·≈– “¡’‰¥â√—∫√“ß«—≈‚π‡∫≈ “¢“
øî ‘° å√à«¡°—∫ Becquerel ®“°º≈ß“π‡√◊ËÕß°—¡¡—πμ¿“æ√—ß ’ ·≈–Õ’° 2 ªïμàÕ¡“ ‡∏Õ‰¥â√—∫√“ß«—≈‚π‡∫≈ “¢“‡§¡’ ®“°
°“√§âπæ∫∏“μÿ°—¡¡—πμ¿“æ√—ß ’‡√‡¥’¬¡
‚≈°«‘∑¬“»“ μ√å√Ÿâ ÷°°Æ§Ÿ√’ Õÿ≥À¿Ÿ¡‘§Ÿ√’ Àπ૬«—¥°—¡¡—πμ√—ß ’∑’Ë«—¥‡ªìπ§Ÿ√’ ·≈–∏“μÿ Curium ‡∏Õ‡ ’¬™’«‘μ≈ß
¥â«¬‚√§¡–‡√Áß„π‡¡Á¥‡≈◊Õ¥ ·≈–‡¡◊ËÕ„°≈â®–∂÷ß«“√– ÿ¥∑⓬¢Õß™’«‘μ μ“∑—Èß Õߢâ“ߢÕ߇∏Õ∫Õ¥ π‘∑
—ߧ¡Ω√—Ë߇» „π ¡—¬π—Èπ‰¡à¬Õ¡√—∫ μ√’∑’Ë¡’§«“¡∑–‡¬Õ∑–¬“π μ√’∑’Ë¡’§«“¡§‘¥Õ‘ √– °“√æ‘™‘μ√“ß«—≈‚π‡∫≈
∂÷ß Õß√“ß«—≈∑”„Àâ‡∏Õ‡ªìπ«’√ μ√’ ·μà∂÷ß°√–π—Èπ°Áμ“¡„π°“√ ¡—§√‡¢â“‡ªìπ ¡“™‘°¢Õß French Academy of Sciences
Õ—π¡’™◊ËÕ‡ ’¬ß¢ÕßΩ√—Ë߇» ∑’ˉ¡à¡’ºŸâÀ≠‘߇ªìπ ¡“™‘°‡≈¬ ‡∏Õ‰¥â√—∫°“√μàÕμâ“π®“°∫√√¥“ ¡“™‘°ºŸâ™“¬∑’Ëæ“°—π§—¥§â“π‰¡à„Àâ
‡∏Õ‡¢â“√à«¡ ¡“§¡ ¥â«¬„∫ ¡—§√‡ªìπ ¡“™‘°¢Õ߇∏Õ∂Ÿ°ªØ‘‡ ∏‡æ√“–‡∏Õ∂Ÿ°æ∫«à“ ¡’§«“¡ —¡æ—π∏å©—π™Ÿâ °—∫ P. Langevin
ºŸâ‡ªìππ—°øî ‘° å∑’Ë¡’§√Õ∫§√—«·≈â« ®¥À¡“¬√—°¢Õ߇∏Õ∂Ÿ°‡º¬·æ√à‰ª∑—Ë«ª√–‡∑» ‡¡◊ËÕ Royal Swedish Academy
ª√–°“»¡Õ∫√“ß«—≈‚π‡∫≈ “¢“‡§¡’„Àâ·°à‡∏Õ ¡“™‘°¢Õß ∂“∫—π‚π‡∫≈∑à“πÀπ÷Ë߉¥â¢Õ√âÕß„Àâ‡∏Õ ≈– ‘∑∏‘Ï°“√√—∫√“ß«—≈
‡æ◊ËÕ¡‘„Àâ√“ß«—≈¡’¡≈∑‘π„¥Ê ·μà¡“¥“¡ Curie ‰¡à π·≈–‰¡à ≈– ‘∑∏‘Ï ‡∏Õ·≈–∫ÿμ√ “«‰¥â‡¥‘π∑“߉ª√—∫√“ß«—≈∑’Ë Stockholm
‰¥âÕâ“ß«à“§«“¡ “¡“√∂∑“ß«‘™“°“√°—∫«‘∂’™’«‘μ à«πμ—«‡ªìπ§π≈–‡√◊ËÕß°—π
519
¥—ßπ—Èπ∂÷ß·¡â‡∏Õ®–‡ªìππ—°«‘∑¬“»“ μ√å√–¥—∫Õ—®©√‘¬– ·μà„π¥â“π°“√¥”√ß™’«‘μ¢Õ߇∏Õ¡’ªí≠À“¡“° ‚≈°«‘∑¬“
»“ μ√å¬ÿ§π—Èπ¡’™’«‘μ™’«“‡æ√“–‡∏Õ‡ªìπ μ√’§π‡¥’¬«„π∑’˪√–™ÿ¡μà“ßÊ ¢Õßπ—°«‘∑¬“»“ μ√å ∫ÿμ√ “«∑’Ë™◊ËÕ Irene ¢Õ߇∏Õ
“¡“√∂æ‘™‘μ√“ß«—≈‚π‡∫≈ “¢“øî ‘° å„Àâ·°àμ√–°Ÿ≈ Curie ‡ªìπ√“ß«—≈∑’Ë “¡„πÕ’°À≈“¬ªïμàÕ¡“
‡¡◊ËÕ‡¥◊Õπ¡’π“§¡∑’˺à“π¡“π’È ª√–∏“π“∏‘∫¥’ Francois Mitterand ¢ÕßΩ√—Ë߇» ‰¥âª√–°“»„Àâ¬â“¬»æ¢Õßπ“ß
·≈– “¡’‰ªΩíß∑’Ë Pantheon ´÷Ë߇ªìπ ÿ “π‡©æ“– ”À√—∫™“«Ω√—Ë߇» ºŸâ∑”™◊ËÕ‡ ’¬ß Ÿß ÿ¥„Àâ·°àª√–‡∑» ‡∏Õ‡ªìπ μ√’§π
·√°∑’Ë∂Ÿ°Ωíß∑’Ëπ—Ëπ·≈–‡ªìππ—°«‘∑¬“»“ μ√å§π∑’Ë Õßπ—∫μàÕ®“° Bertelot π—°‡§¡’√–¥—∫‚π‡∫≈Õ’°∑à“πÀπ÷Ëß
∂÷ß·¡â«à“„π¢≥–∑’Ë¡’™’«‘μÕ¬Ÿà ‡∏Õ∂Ÿ°ªØ‘‡ ∏¡‘„À⇪ìπ ¡“™‘°¢Õß French Academy of Sciences ·μà¢≥–π’ȇ∏Õ
‡ªìπ ¡“™‘°¢Õß Pantheon ·≈â«
520
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 24
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’ Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’ (Radioactive elements)
∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’ §◊Õ ∏“μÿ∑’Ë¡’ ¡∫—μ‘„π°“√·ºà√—ß ’ ∏“μÿæ«°π’È·ºà√—ß ’·≈â«°≈“¬‡ªìπ∏“μÿÕ◊Ëπ‰¥â ‚¥¬‡ª≈’ˬπ
Õπÿ¿“§„π𑫇§≈’¬ ‡™àπ ®”π«π‚ª√μÕπ ·≈–π‘«μ√Õπ ‚¥¬∑—Ë«‰ª∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’ ‰¥â·°à ∏“μÿ∑’Ë𑫇§≈’¬ ‰¡à‡ ∂’¬√
‚¥¬¡’®”π«π‚ª√μÕπ (p+) ·μ°μà“ß®“°®”π«ππ‘«μÕπ (n) ¡“° ‡™àπ
238
92U ¡’ p+ = 92 ¡’ n = 238 › 92 = 146
μ“√“ß· ¥ß™π‘¥¢Õß√—ß ’∑—Ë«‰ª·≈– ¡∫—μ‘∫“ߪ√–°“√¢Õß√—ß ’‡À≈à“π—Èπ
™π‘¥·≈– —≠≈—°…≥å ™π‘¥·≈– —≠≈—°…≥å‡À¡◊ÕπÕπÿ¿“§ ª√–®ÿ ‡À¡◊ÕπÕπÿ¿“§ ª√–®ÿ
¢Õß√—ß ’ ¢Õß√—ß ’
∫’μ“ (β, 0
›1e) Õ‘‡≈Á°μ√Õπ -1 π‘«μ√Õπ ( 1
0n) π‘«μ√Õπ 0
‚æ ‘μ√Õπ (β+ , 0
+1e) ∫’μ“ +1 ·°¡¡“ (γ, 0
0γ) §≈◊Ëπ·¡à‡À≈Á°‰øøÑ“ 0
‡À¡◊Õπ√—ß ’‡Õ°´å
·Õ≈ø“ (α , 4
2He) 𑫇§≈’¬ Œ’‡≈’¬¡ +2 ‚ª√μÕπ (P, 1
1H) ‚ª√μÕπ 𑫇§≈’¬ +1
‰Œ‚¥√‡®π
521
°“√·ºà√—ß ’¢Õß∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’
°. °“√·ºà√—ß ’·Õ≈ø“ (α , 4
2He) 𑫇§≈’¬ ¢Õß
∏“μÿ∑’Ë¡’Õ–μÕ¡ Ÿß°«à“ 82 ∑’Ë𑫇§≈’¬ ¡’®”π«π‚ª√μÕπ
·≈–π‘«μ√Õπ‰¡à‡À¡“– ¡ ∑”„À⇰‘¥·√ߺ≈—°°—π„π
𑫇§≈’¬ ¡“°°«à“·√߬÷¥‡Àπ’ˬ« 𑫇§≈’¬ ®÷ß欓¬“¡≈¥
®”π«πÕπÿ¿“§≈߇æ◊ËÕª√—∫„À⇠∂’¬√ ®÷ß¡’°“√·ºà√—ß ’·Õ≈ø“
𑫇§≈’¬ „À¡à∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ¡’‡≈¢Õ–μÕ¡∑’Ë≈¥≈ß ‡™àπ
¢. °“√·ºà√—ß ’∫’μ“ (β, 0
›1e) 𑫇§≈’¬ ¢Õß∏“μÿ
∑’Ë¡’ —¥ à«π¢Õß®”π«ππ‘«μ√Õπ¡“°°«à“®”π«π‚ª√μÕπ
π‘«μ√Õπ„π𑫇§≈’¬ ®–‡ª≈’Ë¬π‰ª‡ªìπ‚ª√μÕπ·≈–
Õ‘‡≈Á°μ√Õπ Õ–μÕ¡¢Õß∏“μÿ®–¡’‡≈¢¡«≈§ß‡¥‘¡ ·μà‡≈¢
Õ–μÕ¡‡æ‘Ë¡¢÷Èπ 1 Àπ૬ ‡™àπ
§. °“√·ºà√—ß ’·°¡¡“ (γ) ‰Õ‚´‚∑ª¢Õß∏“μÿ
°—¡¡—πμ√—ß ’∫“ß™π‘¥ ≈“¬μ—«„Àâ√—ß ’·Õ≈ø“À√◊Õ√—ß ’∫’μ“
·μà𑫇§≈’¬ „À¡à¬—ß¡’æ≈—ßß“π ŸßÕ¬Ÿà„π ¿“æ°√–μÿâπ‡æ◊ËÕ
„Àâ𑫇§≈’¬ °≈—∫ ¿“«–ª°μ‘ ®÷ߪ≈àÕ¬æ≈—ßß“π à«π‡°‘π
ÕÕ°¡“„π√Ÿª√—ß ’·°¡¡“ °“√·ºà√—ß ’·°¡¡“ ‰¡à∑”„Àâ
‡≈¢¡«≈·≈–‡≈¢Õ–μÕ¡‡ª≈’ˬπ·ª≈߇™àπ
522
„∫ß“π∑’Ë 24
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4‡√◊ËÕß §√÷Ëß™’«‘μ Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
®ÿ¥ª√– ߧ尓√‡√’¬π√Ÿâ
1. Õ∏‘∫“¬§«“¡À¡“¬¢Õߧ√÷Ëß™’«‘μ ·≈–°“√„™â§√÷Ëß™’«‘μ∑”𓬰“√ ≈“¬μ—«¢Õß∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’‰¥â
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π»÷°…“∫∑‡√’¬πÀ—«¢âÕ 7.6.2 §√÷Ëß™’«‘μ¢Õß∏“μÿ„πÀπ—ß ◊Õ·∫∫‡√’¬πÀπâ“ 36 - 37 ·≈–»÷°…“¢âÕ¡Ÿ≈∑’Ë
°”Àπ¥„ÀâμàÕ‰ªπ’È ·≈â«μÕ∫§”∂“¡μ“¡≈”¥—∫
‡π◊ÈÕÀ“
› §√÷Ëß™’«‘μ¢Õß∏“μÿ‡°‘¥®“°π‘«‡§≈’¬ ¢Õ߉Ղ´‚∑ª°—¡¡—πμ√—ß ’‰¡à‡ ∂’¬√ ®– ≈“¬μ—«·≈–·ºà√—ß ’‰¥â‡Õßμ≈Õ¥
‡«≈“ „¥‰¡à¢÷ÈπÕ¬Ÿà°—∫Õÿ≥À¿Ÿ¡‘·≈–§«“¡¥—π
› ª√‘¡“≥°“√ ≈“¬μ—«¢Õß∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’®–∫Õ°§√÷Ëß™’«‘μ
› §√÷Ëß™’«‘μ¢Õß∏“μÿ·∑π¥â«¬ —≠≈—°…≥å t1
› t ⎯ À¡“¬∂÷ß √–¬–‡«≈“∑’Ë𑫇§≈’¬ °—¡¡—πμ√—ß ’ ≈“¬μ—«‡À≈◊Õ§√÷ËßÀπ÷ËߢÕߪ√‘¡“≥‡¥‘¡2
› Ÿμ√À“°“√À“§√÷Ëß™’«‘μ¢Õß∏“μÿ
N0 N0N = ⎯⎯ À√◊Õ N = ⎯⎯2n T
2 ⎯t
1‡¡◊ËÕ t = nt ⎯
2N = °—¡¡—πμ√—ß ’∑’ˇÀ≈◊Õ (¡«≈∑’ˇÀ≈◊Õ)
T = ‡«≈“∑’Ë∏“μÿ ≈“¬μ—«
N0 = °—¡¡—πμ√—ß ’‡√‘Ë¡μâπ (¡«≈‡√‘Ë¡μâπ)
n = ®”π«π§√—Èß„π°“√ ≈“¬μ—«¢Õߧ√÷Ëß™’«‘μ =
§”∂“¡
1. ∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’™π‘¥Àπ÷Ëß¡’§√÷Ëß™’«‘μ 3 «—π ®–μâÕß∑‘Èß∏“μÿ¥—ß°≈à“«®”π«π 100 °√—¡ ‰«âπ“π°’Ë«—π ®÷ß®–‡À≈◊Õ
10 °√—¡
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
Tt
523
12. ‡√‘Ë¡μâπ¡’ I-131 3 mg (t ⎯ = 8 «—π) ®–¡’ I-131 ‡À≈◊ÕÕ¬Ÿà‡∑à“„¥ ∂Ⓡ«≈“ºà“π‰ª 6 §√÷Ëß™’«‘μ
2
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
3. ∂â“∑‘È߉Ղ´‚∑ª°—¡¡—πμ√—ß ’™π‘¥Àπ÷Ëß 20 g ‰«â‡ªìπ‡«≈“ 2 ™—Ë«‚¡ß ª√“°Ø«à“¡’‰Õ‚´‚∑ªπ—Èπ‡À≈◊ÕÕ¬Ÿà 125 g
§√÷Ëß™’«‘μ¢Õ߉Ղ´‚∑ªπ’È¡’§à“‡∑à“„¥
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
4. ∏“μÿ°—¡¡—πμ√—ß ’™π‘¥Àπ÷Ëß¡’§√÷Ëß™’«‘μ 30 «—π ®–„™â‡«≈“π“π‡∑à“„¥ ”À√—∫°“√ ≈“¬‰ª√âÕ¬≈– 75 ¢Õߪ√‘¡“≥
μÕπ‡√‘Ë¡μâπ
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
524
„∫ß“π∑’Ë 25
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß ¡°“√𑫇§≈’¬√å Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
®ÿ¥ª√– ߧ尓√‡√’¬π√Ÿâ
1. ‡¢’¬π ¡°“√· ¥ßªØ‘°‘√‘¬“𑫇§≈’¬√å∑’Ë°”Àπ¥„Àâ
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π»÷°…“¢âÕ¡Ÿ≈∑’Ë°”Àπ¥„ÀâμàÕ‰ªπ’È ·≈â«μÕ∫§”∂“¡μ“¡≈”¥—∫
‡π◊ÈÕÀ“
¡°“√𑫇§≈’¬√å
¡°“√𑫇§≈’¬√å §◊Õ ¡°“√∑’Ë· ¥ßªØ‘°‘√‘¬“𑫇§≈’¬√å
°“√¥ÿ≈ ¡°“√𑫇§≈’¬√å §◊Õ °“√¥ÿ≈„Àâº≈√«¡¢Õ߇≈¢¡«≈·≈–‡≈¢Õ–μÕ¡¢Õß “√μ—Èßμâπ·≈– “√º≈‘μ¿—≥±å„Àâ
‡∑à“°—𠇙àπ
210 210 0Bi Po + e83 84 ›1
9 4 12 1Be + He C + n4 2 6 0
§”∂“¡
®ß‡μ‘¡ —≠≈—°…≥å𑫇§≈’¬√åÀ√◊ÕÕπÿ¿“§„π™àÕß«à“߇æ◊ËÕ∑”„Àâ ¡°“√ ¡∫Ÿ√≥å
2221. X Rn
86
195 02.
Au +
e ......................................
79 ›1
39 36 43. K + ...................................... Ar + He
19 18 2
23 1 44. Na + H He + ......................................
11 1 2
4 2255. ...................................... He + Rn
2 86
116 1166. In S + ......................................
49 50
62 627. Cu Ni + ......................................
29 28
525
35 35 18. Cl + ...................................... S + H
17 16 1
62 09. Cu + e ......................................
29 ›1
27 010. Si ...................................... + e
14 +1
66 6611. Cu Zn + ......................................
29 30
16 1612. C*Ì C + ......................................
6 6
226 22213. Ac Fr + ......................................
89 87
14814. Gd ≈“¬μ—«„Àâ α ÕÕ°‰ª
64
10115. Te ≈“¬μ—«„Àâ√—ß ’ β›
43
16. °√–∫«π°“√∑’Ë X ≈“¬μ—«‰ª‡ªìπ∏“μÿ Y ∑’Ë¡’‡≈¢Õ–μÕ¡‡æ‘Ë¡¢÷Èπ ·μà‡≈¢¡«≈§ß‡¥‘¡ · ¥ß«à“ X §«√®–·ºà√—ß ’„¥
ÕÕ°¡“
526
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 25
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
∑Õß·¥ß„π√à“ß°“¬
¥√. ™ÿ≈’√—μπå ∫√√®ß≈‘¢‘μ°ÿ≈
∑Õß·¥ß (copper, Cu) ‡ªìπ·√à∏“μÿ∑’Ë¡’§«“¡®”‡ªìπμàÕ√à“ß°“¬™π‘¥Àπ÷Ëß ‚¥¬ª°μ‘√à“ß°“¬¡’§«“¡μâÕß°“√ª√–¡“≥
2›5 ¡‘≈≈‘°√—¡μàÕ«—π √à“ß°“¬®–¡’∑Õß·¥ßª√–¡“≥ 100 ¡‘≈≈‘°√—¡ ‚¥¬æ∫Õ¬Ÿà„π°≈â“¡‡π◊ÈÕª√–¡“≥ 50 ¡‘≈≈‘°√—¡ ∑’Ë
‡À≈◊Õ®–æ∫Õ¬Ÿà„π‡π◊ÈÕ‡¬◊ËÕÕ◊ËπÊ ·≈–„π‡¡Á¥‡≈◊Õ¥·¥ß ∑Õß·¥ß®–æ∫‰¥â„π “√Õ“À“√æ«°μ—∫ ‰μ ‰¢à·¥ß ÀÕ¬π“ß√¡
∂—Ë« ·ªÑß °≈⫬ ·≈–æ∫‡ªìπª√‘¡“≥πâÕ¬„π πÈ”π¡
°“√¥Ÿ¥´÷¡·≈–°“√¢—∫∂à“¬
‡¡◊ËÕ√—∫ª√–∑“π “√Õ“À“√π’ȇ¢â“‰ª√à“ß°“¬®–¥Ÿ¥´÷¡ ∑Õß·¥ß∑’Ë∫√‘‡«≥≈”‰ â‡≈Á°‡¢â“ Ÿà°√–· ‡≈◊Õ¥‰¥â‡≈Á°πâÕ¬
∑’ˇÀ≈◊Õ°Á®–∂Ÿ°¢—∫∂à“¬‰ª°—∫Õÿ®®“√–·≈–∑Õß·¥ß∫“ß à«π®–‰ª – ¡Õ¬Ÿà∑’ˇ¡Á¥‡≈◊Õ¥·¥ß ¡Õß ·≈–μ—∫
¿“«–∑’Ë´’√—¡ (Serum) ¡’∑Õß·¥ßμË”
®–æ∫‰¥â„πºŸâªÉ«¬∑’˪√‘¡“≥‚ª√μ’π„π‡≈◊Õ¥μË” (hypoproteinemia) ‡π◊ËÕß®“°‡ªìπ‚√§¢“¥Õ“À“√ (malnutri-
tion) À√◊Õ‡ªìπ‚√§‰μæ‘°“√ (nephrotic syndrome)
¿“«–∑’Ë´’√—¡¡’∑Õß·¥ß Ÿß
®–æ∫„πºŸâªÉ«¬‚√§¡–‡√Áß ‡™àπ ≈Ÿ§’‡¡’¬ (leukemia) ‰∑√Õ¬¥å‡ªìπæ‘… (thyrotoxicosis) ·≈–‚√§μ‘¥‡™◊ÈÕÀ≈“¬
™π‘¥ ”À√—∫¿“«–´’√—¡∑’Ë¡’∑Õß·¥ß Ÿß·∫∫ª°μ‘®–æ∫‰¥â„π§π∑’ˉ¥â√—∫ŒÕ√å‚¡π‡Õ ‚μ√‡®π (estrogen) À√◊Õ°‘𬓧ÿ¡
°”‡π‘¥„ππÈ”‡≈◊Õ¥ (plasma) ∂â“¢“¥∑Õß·¥ß®–¡’º≈μàÕ§«“¡‡®√‘≠‡μ‘∫‚μ ·≈–°√–∫«π°“√ √â“ß·≈– ≈“¬ (metabo-
lism) ¢Õß√à“ß°“¬Õ¬à“ß√ÿπ·√ß ·≈–∑’Ë ”§—≠§◊Õ®–æ∫§«“¡º‘¥ª°μ‘¢Õß°“√ √â“߇¡Á¥‡≈◊Õ¥·¥ß ∑”„À⇰‘¥‚√§‚≈À‘μ®“ß
·≈–‡Õπ‰´¡å∑’Ë¡’∑Õß·¥ß‡ªìπÕߧåª√–°Õ∫°Á®–∑”ß“π‰¥â‰¡à¥’
°“√«‘π‘®©—¬‚√§
μ√«® Õ∫‰¥â®“°°“√π”´’√—¡ ·≈–ªí “«–¢ÕߺŸâªÉ«¬¡“À“ª√‘¡“≥∑Õß·¥ß‡ª√’¬∫‡∑’¬∫°—∫§à“ª°μ‘
∂“∫—π«‘®—¬«‘∑¬“»“ μ√å·≈–‡∑§‚π‚≈¬’·Ààߪ√–‡∑»‰∑¬
‡∑§‚π∏“π’ ∂.‡≈’¬∫§≈ÕßÀâ“ μ.§≈ÕßÀ≈«ß ®.ª∑ÿ¡∏“π’ 12120 ª√–‡∑»‰∑¬
527
„∫§«“¡√Ÿâ∑’Ë 26
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
—ß°– ’„π√à“ß°“¬
¥√. ™ÿ≈’√—μπå ∫√√®ß≈‘¢‘μ°ÿ≈
ª°μ‘√à“ß°“¬¢Õߧπ‡√“®–¡’∏“μÿ —ß°– ’ (Zinc, Zn) Õ¬Ÿàª√–¡“≥ 2›3 °√—¡ à«π
„À≠à®–Õ¬Ÿà¿“¬„π‡´≈≈å Õ«—¬«–∑’Ë¡’ —ß°– ’ „𧫓¡‡¢â¡¢âπ Ÿß‰¥â·°à μàÕ¡≈Ÿ°À¡“° πÈ”
Õ ÿ®‘ ·≈– à«πμà“ßÊ ¢Õßπ—¬πåμ“ ·≈–„π‡¡Á¥‡≈◊Õ¥·¥ß ®–æ∫ —ß°– ’„π —μ«å‰¥â¡“°„π
μ—∫ μ—∫ÕàÕπ ‰¢à ·≈–‡π◊ÈÕ —μ«å ”À√—∫„πæ◊™®–æ∫„π∂—Ë« °√–∂‘π ‚°‚°â·≈–¢â“«‚æ¥
œ≈œ ·μà —ß°– ’„πæ◊™®–Õ¬Ÿà„π√Ÿª∑’Ë√à“ß°“¬‰¡à “¡“√∂¥Ÿ¥´÷¡‰ª„™â‰¥â
°“√¥Ÿ¥´÷¡·≈–°“√¢—∫∂à“¬
„πÕ“À“√ª√–®”«—πª°μ‘®–¡’ —ß°– ’ 10›15 ¡‘≈≈‘°√—¡ √à“ß°“¬®–¥Ÿ¥´÷¡ —ß°– ’ª√–¡“≥√âÕ¬ 40 ∑’Ë∫√‘‡«≥
≈”‰ â‡≈Á° à«πμâπ (duodenum) Õ¬à“߉√°Áμ“¡Õ“À“√∑’Ë¡’·§≈‡ ’¬¡ À√◊ÕøÕ øÕ√— “¡“√∂¢—¥¢«“ß°“√¥Ÿ¥´÷¡¢Õß —ß°– ’
‰¥â√à“ß°“¬®–¢—∫ —ß°– ’ à«π∑’ˉ¡à∂Ÿ°¥Ÿ¥´÷¡ÕÕ°¡“∑“ßÕÿ®®“√– à«π —ß°– ’∑’Ë∂Ÿ°¥Ÿ¥´÷¡®–¢—∫ÕÕ°¡“∑“ßπÈ”ª√–¡“≥ 5
¡‘≈≈‘°√—¡μàÕ«—π ·≈–∑“ßªí “«–ª√–¡“≥ 0.5 ¡‘≈≈‘°√—¡μàÕ«—π
°“√¢“¥ —ß°– ’
®“°°“√ ”√«®æ∫ºŸâªÉ«¬∑’Ë¡’Õ“°“√¢“¥ —ß°– ’°—π¡“°¢÷Èπ Õ“°“√¥—ß°≈à“« §◊Õ ¡’
§«“¡√Ÿâ ÷°‡∫◊ËÕÕ“À“√ °“√‡®√‘≠‡μ‘∫‚μÀ¬ÿ¥™–ß—° ‚≈À‘μ®“ß °“√æ—≤π“≈—°…≥–∑“߇æ»
™â“°«à“ª°μ‘ ·º≈À“¬™â“®π°≈“¬‡ªìπ·º≈‡√◊ÈÕ√—ß Õ“°“√‡À≈à“π’È®–· ¥ßÕÕ°¡“∑—π∑’‡¡◊ËÕ
√à“ß°“¬¢“¥ —ß°– ’ Õπ÷Ëß®“°°“√ ”√«®æ∫«à“ºŸâªÉ«¬‚√§μ—∫Õ—π‡π◊ËÕß¡“®“°æ‘… ÿ√“‡√◊ÈÕ√—ß®–¡’
ª√‘¡“≥ —ß°– ’„π√à“ß°“¬μË”°«à“ª°μ‘
æ‘…¢Õß —ß°– ’
‡°‘¥®“°√à“ß°“¬‰¥â√—∫ —ß°– ’¡“°‡°‘π‰ª ‚¥¬‰¥â√—∫ —ß°– ’®“°‡§√◊ËÕߥ◊Ë¡À√◊ÕÕ“À“√∑’Ë„ à¿“™π– —ß°– ’ À√◊Õ
‚≈À–Õ“∫ —ß°– ’ ´÷Ëß∑”„Àâ —ß°– ’≈–≈“¬ÕÕ°¡“ª–ªπ ·≈–‡¡◊ËÕ∂Ÿ°°—∫°√¥°Á®–≈–≈“¬‰¥â¡“°¢÷Èπ Õ“°“√∑’Ëæ∫§◊Õ ª«¥
∑âÕß Õ“‡®’¬π ·≈–∑âÕ߇¥‘π
”À√—∫§πß“π„π‡À¡◊Õß·√à∑’Ë¡’ —ß°– ’ÕÕ°‰´¥åÕ¬Ÿà„πÕ“°“»¡“° À√◊Õ Ÿ¥§«—π∑’ˇ°‘¥®“°°“√‡º“ —ß°– ’ÕÕ°‰´¥å
(ZnO) ‡¢â“‰ª®–¡’Õ“°“√º‘¥ª°μ‘‡°‘¥¢÷Èπ‰¥â¿“¬„π 2›3 ™—Ë«‚¡ß §◊Õ ¡’Õ“°“√Àπ“« —Ëπ ¡’‰¢â ‰Õ ª«¥»’√…– ÕàÕπ‡æ≈’¬
·≈–¡’πÈ”≈“¬‰À≈ ∑—Èßπ’ÈμâÕß√’∫π” àß‚√ß欓∫“≈∑—π∑’
∂“∫—π«‘®—¬«‘∑¬“»“ μ√å·≈–‡∑§‚π‚≈¬’·Ààߪ√–‡∑»‰∑¬
‡∑§‚π∏“π’ ∂.‡≈’¬∫§≈ÕßÀâ“ μ.§≈ÕßÀ≈«ß ®.ª∑ÿ¡∏“π’ 12120 ª√–‡∑»‰∑¬
528
„∫ß“π∑’Ë 29
Àπ૬°“√‡√’¬π√Ÿâ∑’Ë 3 ‡√◊ËÕß ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ·≈– “√ª√–°Õ∫
√“¬«‘™“ ‡§¡’ √À— «‘™“ «30221 ™—Èπ¡—∏¬¡»÷°…“ªï∑’Ë 4
‡√◊ËÕß °“√∑“¬μ”·Àπàß·≈– ¡∫—μ‘¢Õß∏“μÿ„πμ“√“ß∏“μÿ Õπ‚¥¬ §√Ÿ ÿ√æß»å π“¡π—¬
°“√∑¥≈Õß∑’Ë 3.5
°“√»÷°…“ ¡∫—쑇æ◊ËÕÀ“μ”·Àπàß„πμ“√“ß∏“μÿ
®ÿ¥ª√– ߧ尓√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
°“√ªØ‘∫—μ‘ß“π
„Àâπ—°‡√’¬π·μà≈–°≈ÿà¡»÷°…“«‘∏’°“√∑¥≈Õß∑’Ë°”Àπ¥„Àâ √à«¡°—πÕ¿‘ª√“¬μ—Èß ¡¡μ‘∞“π·∫àßÀπâ“∑’Ë√—∫º‘¥™Õ∫
¥”‡π‘π°“√∑¥≈Õß ∫—π∑÷°º≈°“√∑¥≈Õß Õ¿‘ª√“¬ √ÿªº≈°“√∑¥≈Õß√à«¡°—π ·≈â«μÕ∫§”∂“¡∑⓬°“√∑¥≈Õß„Àâ‡√’¬∫√âÕ¬
¡¡μ‘∞“π„π°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
¿“æ· ¥ß°“√∑¥≈Õß
529
º≈°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
√ÿªº≈°“√∑¥≈Õß
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................
§”∂“¡
∏“μÿμ—«Õ¬à“ߥ—ß°≈à“«§«√Õ¬Ÿà„πμ”·Àπàß„¥¢Õßμ“√“ß∏“μÿ ‡æ√“–‡Àμÿ„¥®÷ß®—¥‰«â„πμ”·Àπàßπ—Èπ
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................