CHÖÔNG 5 : CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ

1

CHÖÔNG 5 :CHÖÔNG 5 :

CHÍNH SAÙCH CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄTIEÀN TEÄ

Ts. Traàn Nguyeãn Ngoïc Anh Thö

2008

Kinh Teá Vó Moâ PhD Thö Hoaøng 2

Muïc tieâu cuûa Muïc tieâu cuûa chöôngchöông Tìm hieåu veà thò tröôøng tieàn teä. Tìm hieåu chính saùch tieàn teä

maø chính phuû söû duïng ñeå ñieàu tieát kinh teá vó moâ.

Hieåu ñöôïc taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn teä ñoái vôùi neàn kinh teá.


Caùc vaán ñeà chính Caùc vaán ñeà chính cuûa chöôngcuûa chöông Tìm hiểu khái quát về tiền và

Ngân hàng1. Cung tieàn teä 2. Caàu tieàn teä 3. Caân baèng treân thò

tröôøng tieàn teä 4. Chính saùch tieàn teä


Taøi lieäu tham Taøi lieäu tham khaûokhaûo Taøi lieäu chính :

Traàn Ng Ngoïc Anh Thö vaø Phan Nöõ Thanh Thuûy, Kinh Teá Vó Moâ, chöông 5


Taøi lieäu tham Taøi lieäu tham khaûokhaûo Caùc taøi lieäu khaùc: David Begg vaø N.D., Kinh teá hoïc,

taäp hai, chöông 23 vaø 24. Paul Samuelson, Kinh teá hoïc, taäp

moät, phaàn ba, 14, 15 vaø 16. Döông Taán Dieäp, Kinh teá hoïc vó

moâ , chöông 3 vaø chöông 5 . Traàn Vaên Huøng vaø caùc ñoàng

nghieäp, Kinh teá hoïc vó moâ – Ñaïi cöông vaø naâng cao, chöông 3 vaø chöông 6,. . .


Khaùi quaùt veà tieàn teä Khaùi quaùt veà tieàn teä vaø ngaân haøngvaø ngaân haøng

1. Khaùi quaùt veà tieàn2. Khaùi quaùt veà ngaân

haøng


Khaùi quaùt veà tieànKhaùi quaùt veà tieàn

- Khaùi nieäm :

Tieàn laø phöông tieän thanh toaùn ñöôïc chaáp nhaän chung vaø ñöôïc duøng baát kyø luùc naøo, ñeå thanh toaùn baát kyø moät khoaûn laø bao nhieâu, cho baát kyø ai .


Khaùi quaùt veà tieànKhaùi quaùt veà tieànChöùc naêng cuûa tieàn: thöôùc ño giaù trò phöông tieän trao ñoåi phöông tieän thanh toaùn phöông tieän caát tröõ


Khaùi quaùt veà tieànKhaùi quaùt veà tieànHình thái cuûa tieàn: 3 hình thái

chính

Hóa tệ : là hàng hóa được sử dụng với chức năng của tiền. Vd: lúa, vàng,bạc,…

Tín tệ: là tiền giấy, đươc sử dụng dựa vào uy tín của người phát hành.

Bút tệ: là tiền được ghi chép trên hệ thống sổ sách của Ngân hàng.


Khaùi quaùt veà Khaùi quaùt veà Ngaân haøngNgaân haøngHeä thoáng ngaân haøng hieän

ñaïi là hệ thống ngân hàng 2 caáp, goàm:

1. Ngaân haøng trung öông

2. Caùc ngaân haøng thöông maïi


Chöùc naêng cô Chöùc naêng cô baûn cuûa Ngaân baûn cuûa Ngaân haøng trung öônghaøng trung öông3 chöùc naêng:

1. Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn.2. Laø ngaân haøng giaùm ñoác caùc ngaân haøng thöông maïi vaø thay maët chính phuû thöïc hieän chính saùch tieàn teä.3. Laø ngaân haøng cho vay cuoái cuøng.


Chöùc naêng cô Chöùc naêng cô baûn cuûa Ngaân baûn cuûa Ngaân haøng trung öônghaøng trung öông1. Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn:

NHTW (Central Bank : CB) là cơ quan duy nhất được phát hành tiền giấy.

Do chức năng này nên CB tương đối độc lập với Chính phủ, không có nghĩa vụ tuân lệnh chính phủ trong việc phát hành tiền.


Chöùc naêng cô Chöùc naêng cô baûn cuûa Ngaân baûn cuûa Ngaân haøng trung öônghaøng trung öông

3.Laø ngaân haøng cho vay cuoái cuøng.

NHTW (CB) có chức năng cho các NHTM vay khi NHTM mất khả năng chi trả, để cứu nguy cho NHTM.


Chöùc naêng cô baûn Chöùc naêng cô baûn cuûa ngaân haøng cuûa ngaân haøng thöông maïithöông maïi3 chöùc naêng cô baûn:

1. Laø ngaân haøng kinh doanh tieàn.

(Bằng cách cho vay, chiết khấu,…)

2. Laø ngaân haøng giöõ tieàn.3. Laø ngaân haøng taïo ra

tieàn vaø phaù huûy tieàn.


I. CUNG TIEÀN TEÄ I. CUNG TIEÀN TEÄ (S(SMM))

1. Khái niệm 2. Nguyên tắc phát hành tiền3. Đồ thị theo lãi suất i


I.1. I.1. KHÁI NIỆMKHÁI NIỆM CUNG TIEÀN CUNG TIEÀN TEÄ (STEÄ (SMM))

Laø giaù trò cuûa toaøn boä quyõ tieàn hieän coù để giao dịch, goàm caùc thaønh phaàn :

- M1: tieàn giao dòch ngay - M2 , M3, . . .


CUNG TIEÀN TEÄ (SCUNG TIEÀN TEÄ (SMM))M1: tiền giao dịch ngay, gồm: - Tiền mặt (Cash : C) - Tài khỏan giao dịch trong ngân hàng

(Deposit:D)M2: tiền rộng, là tiền có thể giao dịch khi

thỏa những điều kiện nhất định. M2 = M1 + các khỏan giao dịch ngắn hạn euro – dolar ngắn hạn các hợp đồng qua đêm ngắn hạnM3: M3 = M2 + các khỏan giao dịch dài hạn euro – dolar dài hạn


CUNG TIEÀN TEÄ (SCUNG TIEÀN TEÄ (SMM)) Các khỏan giao dịch ngắn hạn, vd: vay ngắn hạn (trong

thời gian được vay, tiền sẽ được sử dụng để giao dịch), chiết khấu, cầm cố, tiền tiết kiệm, …

Euro – dolar ngắn hạn: Euro – dolar là danh từ chung, để chỉ trái phiếu chính phủ phát hành ở nước ngoài bằng ngọai tệ. Khi chiết khấu , hoặc cầm cố Euro – dolar , người ta sẽ có tiền để giao dịch.

Các hợp đồng qua đêm ngắn hạn: vay qua đêm, trên thị trường liên ngân hàng, hoặc vay thương mại bằng tín chấp.


CUNG TIEÀN TEÄ (SCUNG TIEÀN TEÄ (SMM))SM = M (M: Money, là khối tiền

giao dịch) Với M = M1 + M2 + M3 + . . . .

Do nghiệp vụ của các NHTM ngày càng phong phú, nên thành phần tham gia vào cung tiền ngay càng nhiều.

Cách tính M chính xác chưa? Tìm hiểu nguyên tắc phát hành tiền của NHTW.


I.2. I.2. Nguyên tắc phát Nguyên tắc phát hành tiền của NHTWhành tiền của NHTW

2.1 Tyû leä döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng trung gian (r)

Laø tyû leä ñöôïc trích ra treân löôïng tieàn gôûi vaøo caùc ngaân haøng trung gian ñeå hình thaønh quyõ döï tröõ trong heä thoáng ngaân haøng.

r = R / D R = r D (R: Reserves, quỹ dự trữ)

(D: Deposit, lượng tiền gởi vào các NHTM)

Nhö vaäy: D = R + MB


I.2. I.2. Nguyên tắc phát Nguyên tắc phát hành tiền của NHTWhành tiền của NHTW

D = R + MB

MB (Money for business) : löôïng tieàn kinh doanh cuûa NHTM

MB = D – R = D-rD = D ( 1-r) Câu hỏi :NHTM muoán taêng hay giaûm

MB?Để tăng hay giảm MB thực hiện bằng cách nào?


I.2. I.2. Nguyên tắc phát hành Nguyên tắc phát hành tiền của NHTWtiền của NHTW

Xét về cơ cấu, r gồm : tỉ lệ dự trữ theo yêu cầu rr và tỉ lệ dự trữ vượt trội re.

r = rr + re


a. Tyû leä döï tröõ theo a. Tyû leä döï tröõ theo yeâu caàu ryeâu caàu rrr

Laø tyû leä döï tröõ ñöôïc trích theo quy ñònh cuûa NHTW (C.B) ñeå phoøng ruûi ro.

Rr = rr * D Rr (Required Reserves) :

quyõ döï tröõ baét buoäc.


b. Tyû leä döï tröõ b. Tyû leä döï tröõ vöôït troäi rvöôït troäi reeLaø tyû leä döï tröõ ñöôïc NHTM trích ñeå chi traû cho khaùch haøng.

Re = re * D Re (Excess Reserves) : quyõ döï tröõ vöôït troäi.


2.1 Tyû leä döï tröõ cuûa 2.1 Tyû leä döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng trung caùc ngaân haøng trung gian (r)gian (r)

Vậy, các NH thương mại chỉ có thể giảm tỉ lệ dự trữ vượt trội re

để tăng lượng tiền kinh doanh MB


2.2 Khaû naêng taïo ra 2.2 Khaû naêng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTMtieàn cuûa caùc NHTM

Giả sử, NHTW phát hành 1 tỉ . Số tiền này do ông A nắm giữ.

Oâng A mang 1tæ gôûi NHX dưới dạng tài khỏan giao dịch.

NH X nhận 1 tæ trích dự trữ 10% (R: 100 tr, MB : 900 tr).

NHX cho Oâng B vay 900 tr ñeå traû tieàn haøng đã mua của Oâng C.

Oâng C nhaän döôùi daïng tieàn maët.


2.2 Khaû naêng taïo 2.2 Khaû naêng taïo ra tieàn cuûa caùc ra tieàn cuûa caùc NHTMNHTMCaâu hoûi :

1. Töø 1 tæ ban ñaàu do NHTW phaùt haønh, baây giôø toång löôïng tieàn maët được phát hành (H) trong toaøn neàn kinh teá laø bao nhieâu?

H = . . . . . . . .?2. Töø 1 tæ ban ñaàu do NHTW phaùt

haønh, baây giôø toång löôïng tieàn coù theå giao dòch ñöôïc (M) trong toaøn neàn kinh teá laø bao nhieâu?

M = . . . . . . . . ?



H = 900 tr ( là C: do ông C nắm giữ)

+ 100 tr (là R: của NH X)

H =1 000 tr tức 1 tỉM = 1 tỉ (là D: tài khỏan giao dịch của ô.A)

+ 900 tr (là tiền tín dụng: ô.B vay NHX)

+ 900 tr (là C: do ông C nắm giữ)

M =2 800 tr tức 2 tỉ 8



Kết luận 1: Ngaân haøng trung gian “taïo ra tieàn” nhôø chöùc naêng kinh doanh tiền.


Ví dụ 2: Giả sử, NHTW phát hành 1 tỉ . Số tiền này do ông A nắm

giữ. Oâng A mang 1tæ gôûi NHX dưới dạng tài

khỏan giao dịch. NH X nhận 1 tæ trích dự trữ 10% (R: 100 tr,

MB : 900 tr). NHX cho Oâng B vay 900 tr ñeå traû tieàn

haøng đã mua của Oâng C. Oâng C yêu cầu chuyển số tiền này vào TK tại NH Y NH Y nhận 900 tr trích dự trữ 10% (R: 90 tr,

MB : 810 tr). NH Y cho Oâng D vay 810 tr ñeå traû tieàn

haøng đã mua của Oâng E. Oâng E nhaän döôùi daïng tieàn maët.

=> Trả lời lại 2 câu hỏi trên.



H = 810 tr + 100 tr + 90 tr (C ) (R) (R)

H =1 000 tr tức 1 tỉM = 1 tỉ + 900 tr + 900 tr + 810 tr + 810

tr

(D) (tín dụng) (D) (tín dụng) (C )

M = 4420 tr tức 4 tỉ 420 tr



Kết luận 2 : Tiền đi qua các Ngân hàng trung gian càng nhiều lần sẽ được tạo ra càng nhiều.


2.2 Khaû naêng 2.2 Khaû naêng pháphá hủy hủy tieàn cuûa caùc NHTMtieàn cuûa caùc NHTM

Giả sử Ông A đến NHTM X rút lại 1 tỉ của mình, thì sẽ bắt đầu quy trình phá hủy tiền , ngược lại với quy trình tạo ra tiền.


I.2. 3. Caùc quan I.2. 3. Caùc quan ñieåm phaùt ñieåm phaùt haønh tieànhaønh tieàn

Quan ñieåm coå ñieån: Giaù trò löôïng tieàn phaùt haønh = Giaù trò

quyù kim döï tröõ

Quan ñieåm hieän ñaïi: M. FriedmanMV = PQ M = PQ/ V

Nhöng, giaù trò löôïng tieàn phaùt haønh coøn phuï thuoäc vaøo soá nhaân tieàn.


Soá nhaân tieàn (hay thöøa soá tieàn KM): laø heä soá phaûn aùnh khoái löôïng tieàn giao dịch (M) ñöôïc taïo ra töø 1 ñôn vò cô soá tieàn (H).

Cô soá tieàn (hay quyõ tieàn maët H): laø toaøn boä löôïng tieàn do Ngaân haøng Trung öông phaùt haønh.

I.2.c. Caùc quan I.2.c. Caùc quan ñieåm phaùt haønh ñieåm phaùt haønh tieàntieàn


I.2. c. Caùc quan I.2. c. Caùc quan ñieåm phaùt haønh ñieåm phaùt haønh tieàntieàn

Quyõ tieàn = Thöøa soá tieàn x Cô soá tieàn

M = KM . H

KKMM = M / H = M / H hay :hay : H = M / KH = M / KMM

Maø M = PQ / VVaäy : tìm Vaäy : tìm đượcđược K KMM ta sẽ ta sẽ xác định xác định được giá trị lượng tiền phát hành H?được giá trị lượng tiền phát hành H?


Công thức tính KM:

D (Deposit) : löôïng tieàn gởi giao dịch vào NH

C (Cash) : löôïng tieàn maët ngoaøi Ngaân haøng, tức trong lưu thông ( C = c.D )R (Reserves): löôïng tieàn döï tröõ ( R = r.D )r (Reserve ratio) : tæ leä döï tröõ c (Cash - deposit ratio): tæ leä giöõa tieàn maët ngoaøi Ngaân haøng vaø tieàn gôûi giao dịch vaøo Ngaân haøng.

Vaäy : M = C + D = cD + D = D ( c + 1) H = C + R = cD + rD = D ( c + r)


I.2. c. Caùc quan ñieåm I.2. c. Caùc quan ñieåm phaùt haønh tieànphaùt haønh tieàn KM = M/H

KM = (c+1)/ (c+r) Maø 0 < r < 1 vaø c > 0 neân KM >

1, có nghĩa:

Nếu NHTW muốn cung ứng một lượng tiền là M, thì chỉ cần phát hành một lượng tiền là H, với H < M (do NHTG “taïo ra tieàn” nhôø coù chöùc naêng kinh doanh tieàn).


I.3. Ñoà thò cuûa cung I.3. Ñoà thò cuûa cung tieàn Stieàn SMM

i

0 M

SM SM’

taêng


II . CAÀU TIEÀN TEÄ II . CAÀU TIEÀN TEÄ (D (DM M hay hay L) L) 1.Khaùi nieäm 2. Nguyeân nhaân cuûa

vieäc giöõ tieàn 3. Đồ thị theo i


II . CAÀU TIEÀN TEÄ II . CAÀU TIEÀN TEÄ (D (DM M hay hay L) L)1. Khaùi nieäm :Caàu tieàn teä laø löôïng

tieàn maø daân chuùng, caùc doanh nghieäp, caùc cô quan nhaø nöôùc … (tức các chủ thể trong nền kinh tế) caàn giöõ ñeå chi tieâu.


II . CAÀU TIEÀN TEÄ II . CAÀU TIEÀN TEÄ (D (DM M hay L)hay L)2. Nguyeân nhaân cuûa vieäc giöõ

tieàn : - Do caàn chi traû (Dt - transaction) - Do caàn döï phoøng (Dp -

precautionary) - Do caàn ñaàu cô (Ds –speculator)

DM = Dt + Dp + Ds


II . CAÀU TIEÀN TEÄ II . CAÀU TIEÀN TEÄ (D (DM M hay L)hay L)Tại sao người ta cần giữ tiền?

Tính thanh khoaûn cuûa tieàn? Tieàn laø taøi saûn coù tính thanh khoaûn cao nhaát.

Chi phí cô hoäi cuûa vieäc giöõ tieàn: laø khoaûn tieàn laõi (lôïi töùc) bò maát ñi neáu giöõ tieàn chöù khoâng phaûi chöùng khoaùn, hay gởi tiền đó vào NH.


Caùc yeáu toá taùc Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán caàu ñoäng ñeán caàu tieàntieànThu nhaäp : Y taêng DM ?

Möùc giaù: P taêng DM ?

Laõi suaát: i taêng DM ?


3.Ñoà thò caàu tieàn 3.Ñoà thò caàu tieàn theo laõi suaát itheo laõi suaát i

i

0DM

M

DM’

DDM M = D = D00 + D + Dmmii . i . i


DDMM = Do + D = Do + Dmmii . i . i

Với :Với : DoDo : Cầu tiền tự định, là lượng cầu tiền

không phụ thuộc vào lãi suất i.

DDmmii ::Cầu tiền biên theo lãi suất i, là đại

lượng phản ảnh lượng thay đổi của cầu tiền khi lãi suất thay đổi chỉ 1 đơn vị.

DDmmii < 0 vì i tăng thì DDMM giảm, và ngược

lại.


III. Söï caân baèng III. Söï caân baèng cuûa thò tröôøng cuûa thò tröôøng tieàn teätieàn teäÑieàu kieän: SM = DM

Phương trình cb: M = D0 + Dm

i . ii SM

DM

ie

0 M


Söï caân baèng cuûa Söï caân baèng cuûa thò tröôøng tieàn teäthò tröôøng tieàn teä i ie?

i< ie : thoâng tin baát caân xöùng

i > ie : thò tröôøng voán ñoùng baêng vì laõi suaát cao.


i=i1 -> i > ii=i1 -> i > ie e : thò tröôøng voán ñoùng : thò tröôøng voán ñoùng baêng vì laõi suaát cao, baêng vì laõi suaát cao, có thặng dư cung có thặng dư cung tiền : tiền : SSMM > D > DMM

i=i2 -> i< ii=i2 -> i< ie e : thoâng tin baát caân : thoâng tin baát caân xöùng, xöùng, lãi suấtlãi suất thấp , thấp , có thặng dư cầu tiền : có thặng dư cầu tiền : SSMM < D < DMM

iSM

DM

ie

0 M

i1

i2


III. III. Söï caân baèng cuûa thò Söï caân baèng cuûa thò tröôøng tieàn teätröôøng tieàn teä

Khi cung tiền tăng: đồ thị SM dịch phải, có thặng dư cung tiền SM > DM i giảm.

Khi cầu tiền tăng : đồ thị DM dịch phải, có thặng dư cầu tiền SM < DM i tăng.


IV. Chính saùch tieàn IV. Chính saùch tieàn teäteä1. Caùc coâng cuï chuû yeáu2. Taùc ñoäng 3. Noäi dung chính saùch


1.Ba coâng cuï chuû 1.Ba coâng cuï chuû yeáu yeáu cuûa chính saùch cuûa chính saùch tieàn teätieàn teäTa đã có: M= KMH

Hay M = (c + 1)/(c + r) H

M = (c+1) / (c + r r + r e) H

Câu hỏi: Muốn tăng (hay giảm) M, NHTW thực hiện bằng cách nào?


1.Ba coâng cuï chuû 1.Ba coâng cuï chuû yeáu yeáu cuûa chính saùch cuûa chính saùch tieàn teätieàn teäCoâng cuï 1: Yeâu caàu veà tyû leä döï tröõ

baét buoäc rr

Coâng cuï 2: Quy ñònh tyû suaát chieát khaáu iD

Coâng cuï 3: Nghieäp vuï thò tröôøng töï do


Coâng cuï 1Coâng cuï 1: : Yeâu Yeâu caàu veà tyû leä döï caàu veà tyû leä döï tröõ baét buoäctröõ baét buoäc r rrr

Neáu muoán taêng M NHTW caàn giaûm rr

Vaø ngöôïc laïi


Coâng cuï 2Coâng cuï 2: : Quy Quy ñònh tyû suaát chieát ñònh tyû suaát chieát khaáu ikhaáu iDD

Mục đích: Để các NHTM thay đổi tỉ lệ dự trữ vượt trội theo định hướng của NHTW.

Tyû suaát chieát khaáu laø laõi suaát cuûa NHTW tính vôùi caùc NHTG khi NHTW thöïc hieän nghieäp vuï chieát khaáu hoaëc taùi chieát khaáu caùc chöùng töø coù giaù vôùi NHTG, để thực hiện chức năng “là người cho vay cuối cùng”.


Coâng cuï 2Coâng cuï 2: : Quy Quy ñònh tyû suaát chieát ñònh tyû suaát chieát khaáu ikhaáu iDD

Neáu NHTW taêng iD caùc NHTM taêng re M giaûm vaø ngöôïc laïi.

Vaäy, neáu NHTW muoán taêng M NHTW caàn giaûm iD vaø ngöôïc laïi.


Coâng cuï 3Coâng cuï 3: : Nghieäp Nghieäp vuï thò tröôøng töï do vuï thò tröôøng töï do

NVTTTD laø vieäc NHTW thay ñoåi lượng tiền phát hành baèng caùch mua vaøo hoaëc baùn ra caùc chöùng khoaùn coù giaù treân thò tröôøng töï do.

Neáu muoán taêng M mua/ baùn chöùng khoaùn?


Toùm taét:Toùm taét:Neáu NHTW muoán taêng M, coù

theå:giaûm rr

hoaëc giaûm iD

hoaëc mua chöùng khoaùn ñeå taêng H

NHTW thöïc hieän chính saùch môû roäng tieàn teä .

Vaø ngöôïc laïi.


2. Taùc ñoäng cuûa 2. Taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn teächính saùch tieàn teäMôû roäng tieàn teä : M i I AD YThu heïp tieàn teä : M i I AD Y

Câu hỏi : Khi nào CB nên mở rộng tiền tệ?

Khi nào CB nên thu hẹp tiền tệ?


3. Chính saùch tieàn 3. Chính saùch tieàn teäteä Khaùi nieäm: Chính saùch tieàn teä laø

nhöõng quyeát ñònh cuûa chính phuû nhaèm taùc ñoäng ñeán löôïng cung öùng tieàn vaø laõi suaát.


3. Chính saùch tieàn 3. Chính saùch tieàn teäteä Muïc tieâu: Chính saùch tieàn teä

nhaèm ñieàu tieát vó moâ, oån ñònh neàn kinh teá ôû möùc saûn löôïng tieàm naêng Yp.


3.Chính saùch tieàn 3.Chính saùch tieàn teäteäCô sôû xaùc ñònh chính saùch: NHTW seõ caên cöù vaøo saûn

löôïng thöïc teá Yt, hoaëc saûn löôïng caân baèng YE so vôùi saûn löôïng tieàm naêng Yp


3.Chính saùch tieàn 3.Chính saùch tieàn teäteä

Chính saùch môû roäng tieàn teä:

Khi Yt/e < Yp caàn M vì: M i I AD Y

Chính saùch thu heïp tieàn teä :

Khi Yt/e > Yp caàn M vì : M i I AD Y


Ñònh löôïng Ñònh löôïng Giaû söû:

Y t/e < Yp caàn Y : Y =Yp – Yt/e

Caàn AD: ADo = Y/k caàn I : I = ADo =

Y/k caàn i: i = I/ Im

i

caàn M: M?


Ñònh löôïngÑònh löôïng

k

Y

I

DM

II

DM

im

im

im

im

Documents

CHÖÔNG 5 : CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ