Chuong 1 Cau Truc.pdf

  • Upload
    tuan

  • View
    226

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    1/51

    M u* khoa hc vt liu nghin cu mi quan h gia cu trc v tnh cht

    ca vt liu Vt liu l g?

    l cc vt rn c th s dng ch to cc dng c, my mc,thit b, xy dng cc cng trnh.

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    2/51

    M u

    Kimloi

    Polymer Ceramic

    Composite

    41

    2

    3

    4 nhm vt liu chnh: VL kim loi,Ceramic, Polymer v Composite

    1- VL bn dn

    2- VL siu dn3- VL silicon

    4- VL polymer dn in

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    3/51

    M u(tip theo)

    Vai tr ca vt liu:i tng ca vt liu hc cho chuyn ngnh c kh:

    nghin cu mi quan h gia tnh cht v cu trc ca vt liu

    Tnh cht: - c hc (c tnh)- vt l (l tnh)

    - ha hc (ho tnh)

    - cng ngh v s dng

    Cu trc: - nghin cu t chc t vi - cu to tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    4/51

    Chng 1: Cu trc tinh th v s hnh thnh

    1.1 Cu to v lin kt nguyn t:

    Cu to nguyn t: cc e chuyn ng bao quanh hat nhn (p+n)

    1s2 2s2 2p6 3s23p63d6 4s2K L M N

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    5/51

    Chng 1: CU TRC TINH TH V S HNH THNH

    1.1 Cu to v lin kt nguyn t:

    Cc dng lin kt trong cht rn:

    * Lin kt ng ho tr: hnh thnh do cc nguyn t gp chung int ho tr lin kt (Cl2, CH4.). Lin kt c tnh nh hng

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    6/51

    Chng 1: Cu trc tinh th v s hnh thnh

    1.1 Cu to v lin kt nguyn t:

    Cc dng lin kt trong cht rn:* Lin kt ion: hnh thnh do lc ht gia cc nguyn t d nhng eho tr (to ion dng) vi cc nguyn t d nhn e ho tr (to ion m) lin kt (LiF.). Lin kt khng c tnh nh hng

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    7/51

    Chng 1: Cu trc tinh th v s hnh thnh

    1.1 Cu to v lin kt nguyn t:

    Cc dng lin kt trong cht rn:* Lin kt kim loi: hnh thnh do s tng tc gia cc e t do chuynng trong mng tinh th l cc ion dng

    Tnh kim loi :

    + nh kim+ Dn in, dn nhit

    + Tnh do cao

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    8/51

    Chng 1: Cu trc tinh th v s hnh thnh

    1.1 Cu to v lin kt nguyn t:

    Cc dng lin kt trong cht rn:* Lin kt hn hp: hnh thnh do trong vt liu tn ti nhiu loi lin ktkhi c s gp mt ca nhiu loi nguyn t* Lin kt yu (Van de Waals): do c s tng tc gia cc phn tb phn cc

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    9/51

    S sp xp cc nguyn t trong vt cht

    Cht kh: cc nguyn t, phn t chuyn ng hn lon

    1.1 Cu to v lin kt nguyn t:

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    10/51

    Cht rn tinh th: cc nguyn t c v tr hon ton xc nh (c trt tgn v trt t xa)

    S sp xp cc nguyn t trong vt cht

    1.1 Cu to v lin kt nguyn t:

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    11/51

    Cht lng: c trt t gn, khng c trt txa

    Cht rn v nh hnh: cu trc ging chtlng trc khi ng c

    Cht rn vi tinh th: c cu trc tinh th trng thi c ht nano

    S sp xp cc nguyn t trong vt cht

    1.1 Cu to v lin kt nguyn t:

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    12/51

    1.2 Khi nim v mng tinh th

    Ni tm cc nguyn t bng cc ng thng tng tng

    -> Mng tinh th

    c s:

    l hnh khng gian th tch nh nht nh nht c

    trng cho tnh i xng ca mng tinh th Tnh tin c s theo ba chiu khng gian s

    xy dng c ton b mng tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    13/51

    c s v cch biu din

    b

    a

    c3 vc t a, b v c ln lt nm trn cc

    trc Ox, Oy v Oz 3 vc t n v ln a, b v c cc hng smng

    Cc gc , v l gcto bi cc vc t n v

    Ba nghing (tam t) abc Mt nghing (n t) abc ==900

    Trc thoi abc ===900Ba phng (mt thoi) a=b=c ==900

    Su phng (lc gic) a=b c ==900, =1200

    Chnh phng (bn phng) a=b c ===900

    Lp phng a=b=c ===900

    Cc h tinh th khc nhau ph thuc vo mi quan h gia cnh v gc

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    14/51

    Nt mng [[x,x,x]]: dng biu th to ca cc nguyn t

    O

    A

    B

    CD

    E

    F

    H

    x

    y

    zA [[1,1,0]]

    B [[1,1,1]]

    C [[0,1,1]]

    Ch s phng [uvw]:

    biu din phng ca ng thng iqua hai nt mng

    Hai phng // c cng ch s

    OH [010]

    OB [111]

    OE [101]

    H phng, k hiu :cc phng c gi tr tuyt i u,v,w ging nhaukhng k th t c cng quy lut sp xp nguyn t.

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    15/51

    Ch s mt (ch s Miller) (hkl):

    H mt, k hiu {hkl}: cc mt c gi tr tuyt i u,v,w ging nhau khng k tht c cng quy lut sp xp nguyn t.

    Cch xc nh ch s mt:

    Mt tinh th : Mt phng cha cc ntmng, khng i qua gc ta .

    Hai mt tinh th // c cng ch s

    O

    A

    B

    CD

    E

    F

    H

    x

    y

    z

    DFH (111), EFAB (100), ABCH(010)

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    16/51

    Ch s mt (ch s Miller-Bravais) (hkil):

    i = - (h+k)

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    17/51

    1.3. Mt s cu trc tinh th in hnh ca vt rn

    a) Lp phng tm khi (A2)

    S nguyn t trong mt c s: N = 2

    Bn knh nguyn t: rnt = a.3/4

    Mt xp cht nht: {110}

    Phng xp cht nht:

    Mv = vnt/V = 68%

    c s : Khi lp phng cnh bng a.

    1.3.1. Mng tinh th in hnh ca vt liu kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    18/51

    a) Lp phng tm khi (A2)

    L hng 8 mt: tm cc mt bn + gia cc cnh, d lh = 0,154dng.t

    Kim loi c kiu mng A2: Fe, Cr, Mo, W

    L hng 4 mt: trn cnh ni im gia 2 cnh i din, dlh = 0,291dng.t

    L hng : Khng gian trng gia cc nguyn t;

    Kch thc l hng = ng knh qu cu ln nht t lt trong l hng

    1.3.1. Mng tinh th in hnh ca vt liu kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    19/51

    a) Lp phng tm khi (A2)

    Kim loi c kiu mng A2: Fe, Cr, Ti, Mo, W, V

    1.3.1. Mng tinh th in hnh ca vt liu kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    20/51

    S nguyn t trong mt c s: N = 4

    Bn knh nguyn t: rnt = a.2/4Mt xp cht nht: {111}

    Phng xp cht nht:

    Mv = vnt/V = 74%

    c s : Khi lp phng cnh bng a.

    b) Lp phng tm mt (A1)

    1.3.1. Mng tinh th in hnh ca vt liu kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    21/51

    Lp phng tm mt (A1)

    L hng 8 mt: tm khi + gia cc cnh, d=0,414dng.t

    L hng 4 mt: trn cc ng chokhi tnh t nh, d=0,225dng.t

    1.3.1. Mng tinh th in hnh ca vt liu kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    22/51

    Kim loi c kiu mng A1: Fe, Au, Ag, Al, Cu, Ni,

    b) Lp phng tm mt (A1)

    1.3.1. Mng tinh th in hnh ca vt liu kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    23/51

    c) Su phng xp cht (A3)

    c

    a

    1.3.1. Mng tinh th in hnh ca vt liu kim loi

    S nguyn t trong mt c s: N = 6

    Bn knh nguyn t: rnt = a/2; c/a = 1,633

    Mt xp cht nht: (0001)

    Phng xp cht nht:

    Mv = vnt/V = 74%

    c s : Khi lc lng cnh y a, chiu cao c.

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    24/51

    Kim loi c kiu mng A3: Ti Zn, Mg, Mg, Be, Cd, Zr

    Su phng xp cht (A3)

    1.3.1. Mng tinh th in hnh ca vt liu kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    25/51

    1.3.2. Mt s mng tinh th ca vt liu phi kim

    1.3. Mt s cu trc tinh th in hnh ca vt rn

    a) Cht rnc lin kt cng ha tr

    Kim cng, graphit, fullerence, v ng nano cacbon

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    26/51

    1.3.2. Mt s mng tinh th ca vt liu phi kima) Cht rn c lin kt cng ha tr

    Thch anh

    Cristobalit

    1 3 2 Mt ti h th t li hi ki

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    27/51

    1.3.2. Mt s mng tinh th ca vt liu phi kim

    b) Cht rn c lin kt ion

    1 3 2 Mt ti h th t li hi ki

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    28/51

    1.3.2. Mt s mng tinh th ca vt liu phi kim

    c) Cu trc ca polyme

    1 3 2 Mt ti h th t li hi ki

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    29/51

    1.3.2. Mt s mng tinh th ca vt liu phi kimc) Cu trc ca polyme

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    30/51

    c

    a

    1.3.3. Dng th hnh

    1 4 Cc sai lch trong mng tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    31/51

    1.4. Cc sai lch trong mng tinh th

    Phn loi: Sai lch im, Sai lch ng, Sai lch mt

    Sai lch im: kch thc rt nh (nguyn t) theo 3 chiu khng gian

    K/n: cc nguyn t nm sai v tr quy nh a/h tnh cht

    Nguyn t tp cht

    thay th xen k

    Nt trng v nguyn t xen k: nguyn t chuyn ng bt khi nt mng

    1 4 Cc sai lch trong mng tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    32/51

    1.4. Cc sai lch trong mng tinh thSai lch ng lch: kch thc rt nh (nguyn t) theo 2 chiu vln theo chiu th ba.

    Lch bin: chn thm bn mt vo na trn ca mng tinhth l tng.

    Trc lch

    Vct Burger: ng knvng trn v trn mt phng vung gc vitrc lch khi chuyn t tinh th khng lch sangc lch. b trc lch.

    1 4 Cc sai lch trong mng tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    33/51

    1.4. Cc sai lch trong mng tinh th

    b // trc lch.

    trc lch

    Lch xon: hai phn ca mng tinh th trt tng i so vi nhau mthng s mng. Cc nguyn t trong vng lch sp xp theo hnh xon c.

    1 4 Cc sai lch trong mng tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    34/51

    1.4. Cc sai lch trong mng tinh th

    Mt lch :

    ngha ca lch:

    + Lch bin c nh hng rt ln n qu trnh bin dng do+ Lch xon gip cho mm pht trin nhanh khi kt tinh

    c trng v hnh thi lch

    23

    cmcmcm

    V

    llch

    + Ph thuc sch v trng thi gia cng

    - Kim loi sch trng thi = 108cm-2- Hp kim v kim loi sau bin dng ngui : = 1010- 1012cm-2

    M hnh bong bng x phng

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    35/51

    M hnh bong bng x phng

    Lch trong thc t

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    36/51

    Lch trong thc t

    Hp kim Titan50000 ln

    1 4 Cc sai lch trong mng tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    37/51

    1.4. Cc sai lch trong mng tinh thSai lch mt : kch thc ln theo hai chiu o v nh theo chiu th ba,tc c dng ca mt mt.

    bin gii ht v siu htb mt tinh th.

    1 5 n tinh th v a tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    38/51

    1.5. n tinh th v a tinh th

    n tinh th: l mt khi ng nht c cng kiu mng v hng smng, c phng khng i trong ton b th tch

    + b mt ngoi nhn, hnh dngxc nh+ cc n tinh th kim loi khngtn ti trong t nhin, mun c

    phi dng cng ngh "nui" ntinh th.

    1.5. n tinh th v a tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    39/51

    1.5. n tinh th v a tinh thn tinh th:

    + c tnh d hng

    + ng dng:

    Tuc bin ng c phn lc

    Vt liu bn dn

    Ht mi

    1.5. n tinh th v a tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    40/51

    1.5. n tinh th v a tinh tha tinh th: l tp hp ca nhiu n tinh th c cng cu trc

    thng s mng nhng nh hng khc nhau

    c im ca a tinh th:

    -cc ht l cc n tinh th ng nht

    - cc n tinh th (ht) ngn cch nhau bi cc bin gii ht

    -bin ht lun b x lch khng tun theo quy lut sp xp nh trong tinh th

    - khng c s ng nht v phng mng trong ton khi tnh ng hng

    1.5. n tinh th v a tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    41/51

    1.5. n tinh th v a tinh thQuan st c cu trc a tinh th qua t chc t vi

    1 6 S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    42/51

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi

    1.6.1. iu kin kt tinha) Cu trc trng thi lng:

    + c trt t gn, cn bng ng

    + cu trc gn vi trng thi rn

    + cc m nguyn t l tm mm kt

    1 6 S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    43/51

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi1.6.1. iu kin kt tinh

    b) Bin i nng lng khi kt tinh+ T >T0 GL< GR

    + T GR

    + T = T0 Qu trnh kt tinh cha

    xy ra.

    T0 - nhit kt tinh (ng c)

    c) qu ngui :

    T = T -T0 < 0 ( 1-2 0C 1000 oC)

    iu kin kt tinh : T < 0 (G < 0)

    GL

    GR

    T0

    Nnglngtdo,G

    Nhit , T

    G

    T

    1.6.2. Hai qu trnh ca s kt tinh

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    44/51

    q a) To mm

    Mm : phn t rn c cu trc tinh th, kch thc ln pht

    trin ln thnh ht tinh th.Mm t sinh: r > rth = 2/Gv (T tng Gv tng rth gim) .

    Mm k sinh: cc ht rn l lng trong cht lng, nhp nh bmt khun c.

    b) Pht trin mm: nguyn t cht lng bm ln b mt mm,c bit nhng bc lch xon

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    45/51

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi1.6.2. Hai qu trnh ca s kt tinh

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    46/51

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi1.6.3. S hnh thnh ht tinh th

    + Mi mm pht trin thnh 1 ht, ht pht trin trc to hn

    + Cc ht nh hng ngu nhin, khng ng hng

    + Vng bin ht c mng tinh th b x lch sai lch mt

    Qu trnh kt tinh (Movie)

    1.6.3. S hnh thnh ht tinh th

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    47/51

    Hnh dng ht tinh th ph thuc phng thc lm ngui

    + Ngui u theo mi phng + Ngui nhanh theo hai phng

    + Ngui nhanh theo mt phng + Ngui nhanh khi nhit luyn

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    48/51

    1.6.4. Cc phng php to ht nh khi c

    Kch thc ht A ph thuc tc sinh

    mm (n) v pht trin mm (v)

    +T < T1(103 0C/s) : T tng n, v tng kch thc ht nh;

    +T1< T < T2: T tng n tng, v gim vt liu nano;

    +T > T2: T tng n gim, v gim VL v nh hnh;

    VD : c khun ct vs khun kim loi

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    49/51

    1.6.4. Cc phng php to ht nh khi cBin tnh: thm vo kim loi lng lng t cht bin tnh lm nh ht,

    thay i hnh dng ht.

    Tc ng vt l : rung, siu m, c ly tm,

    To mm ngoi lai: Kim loi c kiu mng tng t (Ti),hoc cht to oxyt, nitrit Al2O3, AlN, khi c thp.

    Hp ph: Na (0,01%) cho hp kim nhm c

    Cu ha: Mg, Ce, cc nguyn t t him

    1.6. S kt tinh v hnh thnh t chc kim loi

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    50/51

    1.6.5. Cu to thi c

    a) Ba vng tinh th ca thi c

    + Lp v ngoi, ht nh mn

    + Vng tip theo ht ln hnh tr vunggc vi thnh khun

    + Vng gia c cc ht ln ng trc

    b) Khuyt tt ca vt c:

    + R co v lm co do khi kt tinh kim loico li, khng c b

    + R kh do kh ha tan khng kp thot ra+ Thin tch : s khng ng nht v

    thnh phn v t chc do tp chttch t.

    21

    3

  • 7/25/2019 Chuong 1 Cau Truc.pdf

    51/51