CİNSEL SORUNA YAKLAŞIM

Uz. Dr. Ejder Akgün YILDIRIM

Tanı ile başvuru yakınması çoğu zaman uyuşmaz.

Çiftlerde cinsel sorunun sahibi ile başvuru yakınmasında bulunan aynı

birey olmayabilir.

Cinsel sorun

İkincil cinsel sorun Kişiler arası sorunPartner sorunu

Partnerde cinsel sorun

Birleşme korkusu

İkincil cinsel sorunCinsel isteksizlik

Kişiler arası sorunPartner sorunu

Partnerde cinsel sorunErektil disfonksiyon

CİNSEL ÖYKÜ

Öykünün Önemi

• İyi bir cinsel öykü, tanıya götüren en önemli araçlardan biridir.

• Cinsel öykünün ayrıntıları, tedavi planında terapistin en önemli yardımcısıdır.

HASTA İÇİN ÖYKÜ VERME ZORLUKLARI

Öykü Alma Aşamasının Hasta İçin Zorlukları

• Cinsellik hakkında konuşma alışkanlığı yok, tanımlayıcı sözcük yok.

• Cinsellik fizyolojisi bilinmez.• Cinsel işlev aşamaları bilinmez.• Anksiyete• Utanma,çekinme

TERAPİST İÇİN ÖYKÜ ALMA ZORLUKLARI

?????

Terapist için Öykü Alma Zorlukları

• Cinsellik hakkında rahat konuşamama• Neyi nasıl soracağını bilememe• Ortak dil yaratmakta yetersizlik• Cinsel bilgi verme deneyimsizliği• Güven verme zorluğu• Cinsel işlev ayrıntılarını düzenli sorgulayamama• Gerekli bilgiyi alıp sorunu tanımlayamama

CİNSELLİK KONUŞABİLMEK

Değer Yargılarımız

• Ahlakçı yaklaşımlar• Cinsiyetçi yaklaşımlar• Cinselliğin aşırı önemsenmesi

Öngörülerimiz

• Evli olunması• Heteroseksüel olunması

Önyargılarımız

• Düşük sosyoekonomik seviye

Cinsiyet Kaygısı

• Kadın hekim/erkek hekim• Hasta rahat edemez.

Hekim rahat edemez

Kullandığımız Dil

• Kullanılan dil – cinselliğe bakış açısı

• Edep yeri • Bayan• Ayıp• Hastalanmak

Sınırlama (hastanın ketlenmesi)

Cinsel Kaygılarımız

• Bizim için cinsellik• Cinselliğimizi kendimize ifade edebilmek• Cinselliği partnerimiz ile konuşabilmek

Kaygılarımız

• Hasta utanır• Ben sorarsam beni yanlış anlar• Benden uzaklaşır• Ben kızarırsam

Kaygı

Hekimin kaygısı Hastanın kaygısı

Hekimin rahatlığı Hastanın rahatlığı

• Soruldukça yanıt alınır.• Hastanın kaygısı varsa azaltılmalıdır.• Hasta en çok hekimin güven veren tutumundan ve konuya

hakim olmasından rahatlar.• Öykü alınırken her tür soruya hazırlıklı olunmalıdır.

– Orgazm nedir– Masturbasyon nedir

Bireyin Cinsel Öyküsü Yalnız Alınır.

• Her eşle ayrı ayrı görüşülmeli,• Geçmiş yaşam öyküleri mutlaka yalnızken alınmalı,• Bilgilerinin gizliliğinin diğer eşe karşı korunması.

Cinsel Öykü Alan Terapist,

• Bireyin sosyo-kültürel düzeyine uygun, ortak bir dil bularak, cinsel işlev aşamalarına ilişkin ayrıntılı sorular sormalıdır.

Tutum ve Dil

• Kapalı uçlu sorular• Kolaylaştırıcı olmak• Anlaşılır sorular• Rahat bir görünüm

Öykü EvreleriCinsel sorun/yakınma

Organik etiyoloji sorunları

Partner/ilişki sorunları

Ayrıntılı psikiyatrik değerlendirme

Cinsel travma

Cinsel gelişim öyküsüCinsel durum

Cinsel sorunun öyküsü

Cinsel eşle görüşme

TANI

Cinsel Sorun/Yakınma

• Hastanın tanımladığıdır.• Doğrudan ya da dolaylı ifade edilebilir.• İfade edilebilir bir ortama ihtiyaç vardır.

Cinsel Sorunun Öyküsü

• Tanımlanan sorun irdelenir.• Ayrıntılı sorular sorulur.

• KRONOLOJİK ÖYKÜ

Cinsel Gelişim Öyküsü

• Çocuklukta cinsel oyunlar (yaş, partner, yakalanma, cezalandırılma....) – her zaman sorulmayabilir.

• Sünnet (yaşı, tepkisi)• Menses (yaş, ön bilgi, tepki)• Cinsel bilgilenme (yaş, kaynak, düzey...)• Masturbasyon (başlangıç yaşı, sıklık, tutum, fanteziler)

Cinsel Gelişim Öyküsü

Evlilik öncesi cinsellik;• İlk flört yaşı,• Partnerlerin cinsiyeti, sayısı,• İlişkilerin süresi• Cinsel yakınlık düzeyi (öpüşme, giyinik petting, yarı

çıplak sevişme, çıplak sevişme, cinsel organ teması içeren sevişme, cinsel birleşme)

• Cinsel ilişki sıklığı

Cinsel Gelişim Öyküsü

İlk cinsel birleşme;• Kişinin yaşı• Partnerin türü• Partnerin cinsiyeti• İşlevsel sorun• Kanama, acı• Kişisel tepki

Partner ile ilişkinin türü; • Para karşılığı• Kısa süreli ilişki• Uzun süreli ilişki• Eş• Tecavüz

Cinsel Gelişim Öyküsü

• Evlilik şekli; tanışarak/görücü usulü• Premarital ilişki süresi• Eşlerin premarital dönemde cinsel yakınlık düzeyi• İlk gece (adetler, tepkiler, sorunlar, cinsel birleşmenin

olup olmadığı)

Cinsel Gelişim Öyküsü

Evlilikte cinsel yaşam özellikleri:• Cinsel istek• Cinsel ilişki sıklığı• Başlatıcı/başlama• Ön sevişme (süre, katılım, çeşitlilik)• Haz / Subjektif uyarılma• Fizyolojik cinsel uyarılma (lubrikasyon/ereksiyon)

Cinsel Gelişim Öyküsü- Cinsel Durum

• Birleşme (süre, girişte sorun...)• Boşalma denetimi• Orgazm (cinsel birleşme sırasında, ön sevişmede manual

uyarı, oral seks, sürtünmeyle doğrudan klitoral uyarı ile)• Cinsel Doyum

Cinsel Gelişim Öyküsü- Cinsel Durum

Kaçınmalar;• Çıplaklık• Aydınlık• Genitaller• Beden parçaları• Meni• ......

Cinsel gelişim öyküsü- Cinsel Durum

Cinsel Eşle Görüşme

Öykü Evreleri

Organik etiyoloji sorunları

Partner/ilişki sorunları

Ayrıntılı psikiyatrik değerlendirme

Cinsel travma

TANI

Kardiyovasküler Hastalıklar: Nörolojik Hastalıklar: Aterosklerotik Hastalık Multipl Skleroz Leriche sendromu Periferik Nöropati Kalp Yetmnezliği Genel Pareziler ….. Parkinson HastalığıRenal ve Ürolojik Hastalıklar: Merkezi periferik Sinir Sistemi Tümörleri Omurilik patolojileriPulmoner Hastalıklar: Hepatik Hastalıklar: Genetik Hastalıklar: Operasyonlar: Kleinfelter Sendromu Perineal Prostatektomi Genital organların vasküler ve yapısal anomalileri Abdominal-perineal kolon rezeksiyonu SempatektomiNutrisyonel Bozukluklar: Retroperineal cerrahiler Radikal SistektomiEndokrin Bozukluklar: Enfeksiyon Hastalıkları Diabetes Mellitus Hipotalamo-Hipfiz-adrenal eksen bozuklukları Entoksikasyonlar: Seks gonadlarındaki patolojiler Akromegali Diğer Hastalıklar ya da tıbbi durumlar: Addison Hastalığı Radyoterapi Arenal Neoplaziler Genel durumu bozan herhangi bir Tiroid Hastalıkları hastalık ya da durum Adrenogenital Sendrom

Başlama zamanı: Cinsel yaşamın başından beri ya da sonradan...

Başlama biçimi: Birdenbire ya da yavaş seyirle...

Bozukluğun gidişi: Epizodik, kronik..

Bozukluğun durumsal faktörlerden etkilenip etkilenmediği: Yalnız kendi partneriyle, masturbasyonla ilgisi

Bozukluğun öncesinde yaşanan stres verici olay: Tıbbi hastalık, İlaç kullanımı, Kaza, felaket (deprem, ekonomik kriz vb..), Evlilik, boşanma, eş hastalığı, hamileliği ya da kaybı,

Çocuğunun olması, Evlilik dışı ilişki,

Diğer önemli yaşam olayları.