Upload
08khmt
View
236
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/14/2019 CNSH dong vat
1/80
TE BAO NGI VAONG VAT
(HUMAN CELL AND ANIMALBIOTECHNOLOGY)
NOI DUNG :
I. Nuoi cay cac te bao ong vat vangi.II. Khang the n dong.
III. Cay ghep c quan va cay phoi.IV. Tao dong (Cloning) vo tnh ongvat.V. Cac te bao goc (tem cell).
VI. Ky thuat che tao mo (Tissue
8/14/2019 CNSH dong vat
2/80
8/14/2019 CNSH dong vat
3/80
CAC AC IEM : K thuat phc tap va kho thc
hien. ap ng nhieu nhu cau cap thiet
cho phong va cha tr benh.
Nhieu phat minh ong vat ratde ng dung cho ngi nen lanhng van e nhay cam oi vi dluan xa hoi.
Nhieu ng dung trong chan nuoi.
8/14/2019 CNSH dong vat
4/80
Ch trong 4 nam cuoi cua the kXX a co 3 phat minh nen tangcua CNSH ong vat gay chan
ong d luan the gii va nhngthanh tu mi c thong baothng xuyen tren cac phngtien truyen thong ai chung nh
nhan ban vo tnh cu Dolly, tebao goc va khang the n dong.
8/14/2019 CNSH dong vat
5/80
V T nam 1907, nuoi cay te bao ong
vat in vitro lan au tien cho thay cokha nang thc hien. en nam 1949, J.F. Enders nuoi mo ong vat thanhcong va a cho thay virus gay bai liet
(Poliovirus) co the phat trien trong cacte bao nuoi in vitro.
au thap nien 1950, te bao ong vatco vu c nuoi vi so lng ln enuoi nhieu virus bai liet (Poliomyelitevirus) che vaccine bai liet.
8/14/2019 CNSH dong vat
6/80
VAT CO VU CO NHIEU NGDUNG :
ng dung chu yeu vao cac lnh vc : San xuat vaccin virus. San xuat cac protein, hormone tr lieu San xuat cac protein tai to hp dung
cho tr lieu bang cac te bao ongvat chuyen gen. San xuat cac khang the n dong. Ve lau dai., nuoi cay te bao ong
vat va ngi co the gop phan phuchoi cac c quan b thng ton hay chetao cac c quan nhan tao.
8/14/2019 CNSH dong vat
7/80
nuoi cay te bao ongvat co vu. Nuoi te bao ong vat va ngi kho hn rat
nhieu so vi te bao VSV. Cac te bao c theong vat co s chuyen hoa cao nen chungkhong co tnh toan the (totipotency) nh tebao thc vat. Khi tach cac te bao e nuoi trongmoi trng nhan tao, chung co nhieu bieu hienac biet va khong phat trien c en c thetrng thanh. Thng xuat hien cac loai tebao vi so boi the khac nhau. Te bao bnh
thng sinh san en mot luc th chettheo chngtrnh.
8/14/2019 CNSH dong vat
8/80
Mat o te bao at c saunuoi cay rat thap : tnh chungkhoang 1 trieu te bao/ 1ml sovi 10 t/ml vi khuan.
Sinh san rat cham : 15 en 40gi e tang oi so lng, vi
khuan vai chuc phut hay nhieulam la 1 hay 2 gi.
Te bao ong vat co vu rat
nhay cam vi cac yeu to moitrng nuoi gia 35 va 39oC
De nhiem vi sinh vat.
8/14/2019 CNSH dong vat
9/80
Noi chung, mot quan the TBV nhay camkhi can nguon dinh dng thng nhanhchong chuyen sang pha chet. Van ekhong ch do mat the nang sinh tong hpma con cho cac te bao chet tan vaphong thch ra cac protease cung nhieuchat bat li. Cac chat nay gay tr ngaiang ke en hieu qua thu hoi va lam
phc tap hn viec tach san pham khoimoi trng va tinh sach.
Xet t goc o kinh te, s hoan thien kthuat nuoi vat va chu ong s dung
chung trong cong nghiep la van ekhong n gian.
8/14/2019 CNSH dong vat
10/80
nh cac te bao enuoi
Khi au mot manh mo vo trung emx li vi protease trypsin, e tach cacte bao ri nhau ra. Dch te bao cayvao bnh thuy tinh hay nha co ayphang rong cha moi trng dinhdng long. Cac te bao sau khi quaphalag se bam vao ay va bat aunguyen phan.
Dong te bao nuoi trc tiep t mo abiet hoa la dong nuoi s cap (primaryculture). Cac te bao phan chia a nhanhchong tao lp n (monolayer).
8/14/2019 CNSH dong vat
11/80
thng.b. Khong co km ham tiep xuc tebao ung th
8/14/2019 CNSH dong vat
12/80
Viec tao lp n la bieu hien acbiet cua cac te bao bnh thng dotnh chat c goi la km ham tiep xuc(contact inhibition). S km ham bi tiepxuc c thay ro khi lp n te baob lay mat mot lom, cac te bao ralom trong se lai chia en khi lap knlom trong th dng khong chia na.Cac te bao t mo ung th hoac abien oi (transformed) th mat s kmham tiep xuc, nen chia lien tuc taothanh nhieu lp te bao chong lennhau
8/14/2019 CNSH dong vat
13/80
e nhan cac dong te bao s capquax li trypsin, thuan tien hn cala s dung cac mo cua phoinh
mo c-da, than, phoi,... Cac te baophoi co hoat tnh hap thu dinhdng manh khi tach khoi c theva bo gen cua chung tng oi on
nh trong qua trnh nuoi. Co thenuoi cay tot cac mo cua khoi u.
Tren thc te, dong nuoi te bao
co the nhan c t bat ki monao.
8/14/2019 CNSH dong vat
14/80
Cac te bao dong s cap co the tach khoibnh bang x l vi trypsin hay EDTA (kiem).Chung co the dung tao dong nuoi th cap(secondary cultures) bang cach a vao moi
trng dinh dng mi nong o cao. Cac tebao dong s cap co the qua hang loat caychuyen. Chung sinh san vi toc o on nhqua nhieu lan chuyen va tao nen chung tebao (cell strain). Cac dong khong ton tai vohan ma phan chia ch mot so lan nhat nhtrc khi toc o tang trng giam va chet.V du, cac te bao ngi ch chia 50 100
lan.
8/14/2019 CNSH dong vat
15/80
lien tuc (Continuous celllines) Khong phai tat ca cac te bao c the ong
vat eu cho cac dong s cap ma tat cacac the he th cap eu chet. Phan lncac te bao chuot chet sau khi chia 30 50lan, nhng mot t a bien oi co hnh thaikhac, tang trng nhanh hn va co khanang bat au dong nuoi t mot so lng tte bao. The he t nhng te bao ngoai leo ton tai vo han, khac vi cac chung te
bao nguon, chung la cac dong te bao (celllines).
8/14/2019 CNSH dong vat
16/80
Phng phap nuoi cay tebao ong vat co vu
a. Xac nh cac te bao e nuoi
Hnh 7.1. Hien tng km hamtiep xuc.
a. Km ham tiep xuc tebao bnh thng.
b. Khong co km ham tiepxuc te bao ung th.
Hnh 7.2. Bioreactor (May dungtui) nuoi te bao ong vat.ay la mot cai tien mi v
cho en nay chu yeu nuoi tebao trong bnh thuy tinh hoac
nha.
8/14/2019 CNSH dong vat
17/80
.(Continous cell lines)Dong
tebao
Loai
goc
Mo goc Hnh thai Boi the Tangtrng
tronghuyenphu
3T3L
CHOBHK 21
HelaWishHep-2
KB
ChuotChuotChuotbach
Chuot SiriNgi
"
"
Mo lien ket"
Buong trngThan
Ung th naoMang oi
Ung th thanhquan
Ung th muihau
Nguyen baosi"
Bieu bNguyen bao
siBieu b
"
"
a boi lech"
Ta lngboi
Lng boia boi lech
"
"
KhongCo
"""??
Co
8/14/2019 CNSH dong vat
18/80
Thiet b nuoi Co the dung bnh Roux va bnh tru
e nuoi quy mo nho
8/14/2019 CNSH dong vat
19/80
ln tren gian ke
8/14/2019 CNSH dong vat
20/80
Dung bi trong bioreactorhieu qua cao gap 60 lan
8/14/2019 CNSH dong vat
21/80
ong vat
Bi t (M d t i)
8/14/2019 CNSH dong vat
22/80
Bioreactor (May dung tui)nuoi te bao ong vat.
4 M i t di h d
8/14/2019 CNSH dong vat
23/80
4. Moi trng dinh dng vacach pha che
Moi trng nuoi t nhien Moi trng nuoi tong hp Cac thanh phan can ban cua moi trng
dinh dng va cach pha cheMoi trng dinh dng phai thoa man:1/. Nhng ion vo c can ban (Na, Ca, K).2/. Ap suat tham thau chnh xac.
3/. pH chnh xac (thng gi 7-7,3).4/. Nguon nang lng t glucose.5/. Co phenol e de theo doi pH.
o p a
8/14/2019 CNSH dong vat
24/80
Kh trung,loc
Thu &th
Them pH
o p ache :
Cac chat bosung
Nc Muoi Cacvitamin
-dch thuy cacprotein- chat tang trng- dd iem, chong bot- antiblotics- Antifungicides- Chat ch th
- cat nhieu lan- mat ion- gi 800c
- tan trongnc
- tan trong alkali
Huyet tng
- Kh mau ong cuc, tietdch, lam trong, loc, th
8/14/2019 CNSH dong vat
25/80
D.Qui trnh khai quat va cach x
li e thu cac loai san pham
vaccine
Tinh che
interferon
ThTach tebao
Khang the,hormoneVirus songCho vao moi trng
kch thch tao interferon
Tinh sach, coac
Them moitrng duy tr
Lay moi trngkiet chat dinh
dng ra
Lay moi trng can dung
dch ra
Pha loang trong moitrng va Acid
butyric
Cac te baonuoi
5 C d
8/14/2019 CNSH dong vat
26/80
5. Cac ng dung cuanuoi te bao ong vat.
San xuat vaccine virus.
San xuat cac protein tr
lieu (nh interferon). San xuat cac chat lienquan mien dch.
San xuat cac hormone. San xuat cac virus diet
cac loai sau hai. II HYBRIDOMA VA CA C
8/14/2019 CNSH dong vat
27/80
II. HYBRIDOMA VA CA CKHANG THE N
DONG. Nam 1975, Kohler Milstein phat minh ra
khang the n dong. Nguyen ly san xuat :
- Gay ra nhng te bao bnh thng cokha nang tao khang the .
- Lai nhng te bao nay vi te baoMieloma ung th. Qua trnh lai nay hieuqua khi dung virus Sendail bang dung hpte bao.
- Chon loc cac dong lai va mang tnhchat tao khang the va sinh san vohan ( goi la dong lai hybridoma).
8/14/2019 CNSH dong vat
28/80
8/14/2019 CNSH dong vat
29/80
8/14/2019 CNSH dong vat
30/80
8/14/2019 CNSH dong vat
31/80
8/14/2019 CNSH dong vat
32/80
T h h t th
8/14/2019 CNSH dong vat
33/80
- Tang o nhay cac chat thdung phan ng mien nhiemcac khang nguyen khong dung
nap (Histocompability)- Chan oan: ung th,..- Lieu phap: cha tr ung th
ung cho.- Tinh sach cac san pham laprotein.- Giup phat hien v tr cua
protein qua khang the co ganchat ch th (nh phat huynhquang).
8/14/2019 CNSH dong vat
34/80
III. TAO DONG
(CLONING) VO TNH. Thang 2/1997, Wilmut cong bo nhanban vo tnh ong vat(Animalcloning) cu Dolly. Thanh cong nay
m ra trien vong to ln trong nhangiong nhieu loai ong vat khacnhau t nhan cua te bao soma (tebao thng cua c the), ke canhan ban ngi.
8/14/2019 CNSH dong vat
35/80
8/14/2019 CNSH dong vat
36/80
8/14/2019 CNSH dong vat
37/80
8/14/2019 CNSH dong vat
38/80
8/14/2019 CNSH dong vat
39/80
Te bao Prokaryotae.
8/14/2019 CNSH dong vat
40/80
8/14/2019 CNSH dong vat
41/80
8/14/2019 CNSH dong vat
42/80
8/14/2019 CNSH dong vat
43/80
IV CAC TE BAO GOC
8/14/2019 CNSH dong vat
44/80
IV. CAC TE BAO GOC1. Te bao goc phoi va te bao goc soma
T au thap nien 1940, cac nha nghien cu aphat hien cac dong te bao goc phoi(embryonic stemcell) chuot. va cho thay chung co tiem nang sinh sanva phat trien khong gii han nh co the biet hoa taoc, xng, cac te bao gan,
Trong nhieu thap ki qua, cac nha khoa hoc chu
trong cac te bao goc phoi chuotnham tao cacong vat chuyen gene hn la tao ra cac mo tangtrng in vivo. Cho en cuoi 1998, 2 nhom nghiencu oc lap dan au bi J. Thomson, Madison vaJohn Gearhart (M) mi tuyen bo ho a nuoi caythanh cong te baogoc cua ngi.
8/14/2019 CNSH dong vat
45/80
TE BAO GOC
nh ngha te bao goc : ola nhng te bao co kha
nang t tai sinh keo dai vohan va co the tao ra t nhat1 kieu te bao hau due c
biet hoa mc cao.
Trc phat hien cua M. Goodell ve cac te bao
8/14/2019 CNSH dong vat
46/80
pgoc soma (somatic stem cell) cac te bao ctrng thanh, cac nha khoa hoc cho rang chcac te bao giai oan sm cua phoimi co
tnh toan the (totipotency) hay a the(pluripotency) tc kha nangphat trien tao cathe hoan chnh hay thanh nhieu loai te baobiet hoa.
Trong khi Gearhart ang loay hoay vat lon vi
cac te bao goc phoith Goodell tap trung vaocac te bao goc soma. Ho a thiet ke mot thnghiem phuc hoi tuy xng cho chuot b chieuxa bang cac te bao goc c lay t nhng conchuot trng thanh.
cu a
8/14/2019 CNSH dong vat
47/80
cu angi(~ 200
micromet)vi
cactinhtrung
baoquanh
i
8/14/2019 CNSH dong vat
48/80
triencacdong te
baot
hpt
Te bao
8/14/2019 CNSH dong vat
49/80
Te baogoc
phoisinhsan tao
nhieudongte bao
biethoakhac
nhau Cac te bao goc co 2 con ng e t tai
8/14/2019 CNSH dong vat
50/80
g gsinh va biet hoa. Mot la chung tao ra trctiep cac te bao biet hoa bang cachphanchia bat oi xng (1 te bao goc cho ra 2 te
bao con, 1 van la te bao goc, con cai kia late bao tien biet hoa se trai qua biet hoa).Hai la tao ra nhieu quan the te bao va ditac ong cua cac nhan to ac hieu se tao ra
cac te bao biet hoa. Cac te bao mam s khai cua ngi va
chuot trong moi trng pha tron nhieuyeu to tn hieu (signaling factors) eu co
the phat trien thanh cac te bao gocphoi co tnh a the trong biet hoa va ttai sinh.
8/14/2019 CNSH dong vat
51/80
ton thng Mot so nghien cu
8/14/2019 CNSH dong vat
52/80
ton thng. Mot so nghien cuthanh cong cho thay cac mobieu b co kha nang tai lapchng trnh phat trien hngbiet hoa thong qua nhng thayoi moi trng ngoai mo cua
chung.
te bao goc phoi
8/14/2019 CNSH dong vat
53/80
te bao goc phois khai vi cacac tnh : 1) co
the tao ra mothan kinh hoacc lay t he
than kinh ; 2) cokha nang t taisinh ; 3) co the tao
ra cac te baokhac te bao banau qua s phanchia bat oi xng.
Co s phan biet cac te bao goc toan the(totipotent stem cell) vi cac te bao goc a the
8/14/2019 CNSH dong vat
54/80
(totipotent stem cell)vi cac te bao goc a the(pluripotent stem cell). Mot te bao goc toan the cothe cho ra mot c the hoan chnh co ca he thankinh trung ng lan ngoai vi (nh mot hp t). Concac te bao goc a the th co the biet hoa cthanh bat k loai te bao nao ke ca te bao thankinh, ngoai tr te bao cuong nhau.
Cac te bao goc la n v c s khong nhng cuaqua trnh tao phoi, ma ca tan tao oi vi mot c thetrng thanh, tai tao a dang cac loai mo. Cac nghien
cu cho thay co the tat ca cac mo va c quan euphat sinh t cac te bao goc va cung cha te bao goc. Hien a xac nh c trong mau ngi co 1 te
bao goc/1 trieu te bao va a co may t ongsang loc te bao goc t mau e s dung vaonhieu muc ch khac nhau.
2 Kha nang ng dung
8/14/2019 CNSH dong vat
55/80
2. Kha nang ng dungThanh cong cac te bao goc phoi se m ra
mot vien canh ng dung vo cung sang sua.ac biet no thao g hang loat cac tr ngaithen chot trong cac k thuat khac cua CNSHong vat va co the noi ve vai tro cachmang hoa CNSH ong vat.
Th nhat, nuoi cay mo te bao ong vatsegap kho khan la te bao bnh thng khongnuoi c thanh dong v chet theo chng trnhva hn 50 nam qua van s dung cac dong tebao ung th e nuoi cay. Nuoi te bao goc se
c thc hien de dang hn vi nguon te baodoi dao co the thu c t cac loai mo khacnhau cua ngi.
Th hai, ap ng chnh xac ac hieu mien dch t th h t b th
8/14/2019 CNSH dong vat
56/80
cua tng ca the nh nguon te bao goc co thethu c t moi ngi va cha tr ngay cho chnhho. ieu nay m ra lnh vc mi la lieu phap tebao (dung te bao goc khoe manh bnh thng
thay the te bao benh). ng dung cay ghep cacte bao goc e ieu tr cac benh thoai hoa ngaycang tr nen quan trong va pho bien. Lieu phapte bao se a y hoc len tam cao mi.
Th ba, khang the n dong se tao de dang vi
te bao goc ngi. Th t, nhan ban vo tnh se de dang hn vi
nhan cuate bao goc.
Th nam, k thuat thay the va ghep moh i th hi d d
8/14/2019 CNSH dong vat
57/80
hay c quan ngise thc hien de danghn vi te bao goc cua ngi c ieukhien e phat trien thanh c quan nhmong muon.
Co the noi, s ket hp k thuat te baogoc vi cac lnh vc khac se tao nhieubc ot pha trong CNSH ong vat.
Van e ln nhat hien nay oi vi te bao
goc soma la s tat dan kha nang phanchia va biet hoa sau mot thi gian nuoicay. Chnh ieu nay anh hng en cacng dung trong y hoc. Goodell cho biet cacte bao goc phoi chuot lai khong co han
che nay, thi gian nuoi cay len en 10nam.
hnh
8/14/2019 CNSH dong vat
58/80
hnh Ghep cac te bao goc tao mau trong ieu tr cac
tnh trang khac nhau cua s suy thoai he thong taomau. e tang so lng cac te bao goc, ngi taket hp s dung them yeu to tang trng tebao goc (stem cell factor), mot cytokin tao mau vakch thch te bao goc a the cua tuy xng.
Cha tr cac benh thuoc he than kinh do s thoaibien cac te bao than kinh. V du nh benh
Parkinson, trong o cac te bao tiet dopamine bchet ; benh Alzheimer, trong o cac te bao sanxuat cac chat dan truyen than kinh b chet ;benh teo c (amyotrophic lateral sclerosis) do cac tebao than kinh van ong b chet v.v
Tai tao da sau cha tr bong.
8/14/2019 CNSH dong vat
59/80
Tai tao mo c xng qua thu thuat ghepcac te bao goc phoi trung b hay cac benhxng, sun trong chan thng chnh hnh.
Nghien cu lieu phap te bao goc (stemcellstherapy) nham lam giam ton thng sau cnnhoi mau c tim ngi benh.
ng dung vao cac thu thuat ghep tuyxng.
Cac te bao goc dung nh vec t chuyengene trong thu thuat ghep t than nham caitien tnh trang sc khoe nhieu loai benh nhkha nang phuc hoi ve so lng va chat lngte bao.
Cha tr cac benh t mien dch, suy giam miendch nh ai thao ng typ 1 AIDS Nam 2001
8/14/2019 CNSH dong vat
60/80
dch nh ai thao ng typ 1, AIDS. Nam 2001,a co thong bao ve thanh cong trong lieuphap gene ghep t than qua cac te bao goc echa tr nhiem HIV. Gene anti-HIV-1a c a
thanh cong vao cac te bao goc ghep vi cacte bao CD4. Bang cach nay, gene antisense anti-HIV-1 se gan vao mRNA va c che c chcnang di truyen cua virus HIV.
Ho tr cho cac lieu phap chong ung th hiennay nh giup phuc hoi tuy xng sau hoa tr lieu,phong xa tr lieu,... Ngoai ra, hien nay anghng vao lieu phap thay the c quan.
VAT
8/14/2019 CNSH dong vat
61/80
VAT1. D ghep (xenotransplantation)
Nhieu benh nhan can thay the c quan mi
song c. Thng 15% so ngi benh b chettrc khi nhan c c quan thay the. e khacphuc khiem khuyet nay, phng phap s dung cquan cua ong vat c nham ti. Cac c quancua heo (ln) la oi tng co nhieu ha hen v
van tim heo dung thay the cho van tim ngi tronghn 30 nam qua cha co van e va ch cannuoi heo 4 5 thang a thu c c quan thay the.e thc hien d ghep thanh cong can phai cche phan ng thai ghep c quanla.
galactosyl-transferase la enzyme gay
8/14/2019 CNSH dong vat
62/80
g y y g y
phan ng thai ghep,thu the giup c
the mi nhan biet c quan la).
ghep
8/14/2019 CNSH dong vat
63/80
ghep Heo va kh bamboo co the cung cap nhieu
c quan cho d ghep ngi (hnh 10.16). Tuy nhien, van e la khi ghep c quan
cua heo co the b nhiem virus gay hai chongi hay khong ? Do o co khuyen cao la
Ch v li ch cua mot so ca nhan maanh hng li ch cong ong. Tnh hnhcang nghiem trong hn khi nhieu loai virusgay cac benh mi xuat hien nh virus gaydch cum gia cam co the nhiem sang cthe ngi.
8/14/2019 CNSH dong vat
64/80
VI. CAC CONG NGHE SINH
8/14/2019 CNSH dong vat
65/80
VI. CAC CONG NGHE SINHSAN NHAN TAO NGI
1. Can thiep vao sinh san ngi a) Cac nguyen nhan vo sinh ngi : Vosinh (Infertility) la hien tng pho bien ngi. Co nhieu nguyen nhan dan en vosinh t pha nam gii cung nh n gii.
nam gii, nguyen nhan co the do so lngtinh trung thap, tinh trung khong di ong hayco khang the chong lai tinh trung. n gii, nguyen nhan co the do s cotrong rung trng, tiet chat chong tinh trung,ong dan trng b nghen.
(artificial insemination
8/14/2019 CNSH dong vat
66/80
(artificial insemination AI) Ky thuat ra i sm nhat. Ca autien thc hien vao nam 1790. ennam 1953, tinh trung c onglanh va bao quan nen bien phapnay tr nen pho bien. Hien nay,hn 250000 tre em tren toan the
gii c sinh ra moi nam nhphng phap nay.
u n rong o ng
8/14/2019 CNSH dong vat
67/80
u n rong o ngnghiem) : Tach te bao trng cho thu tinh vi tinh trungtrong ong nghiem hoac a Petri. Sau o phoi
c a vao t cung ngi mang thai. abe ong nghiem (test-tube baby) au tien sinhra nam 1978. en nam 1997, rieng M a
co 24582 tre em sinh ra nh IVF, chiem 0,6%cua 3,9 trieu tre em sinh ra tren toan thegii hang nam. IVF thc hien vi ch ph caova t le thanh cong trung bnh la 14%.
T nam 1995, mot k thuat mi la
8/14/2019 CNSH dong vat
68/80
T nam 1995, mot k thuat mi latiem tinh trung vao te bao chat(intracytoplasmic sperm injection ICSI) ra
i. Neu tinh trung khong xamnhap vao te bao chat th tiemthang vaote bao trng. ICSI hieuqua hn nhieu so vi IVF, nhat latrng hp lng tinh trung t hoact le tinh trung khong bnh thngcao.
2 phng phap mi co hieu quavi chi ph thap hn IVF la :
intrafallopian transfer)
8/14/2019 CNSH dong vat
69/80
intrafallopian transfer) chuyen giao t vao ong
dan trng K thuat thu tinh bang tinh trung ngay tren c the
ngi me. Trong GIFT, ngi me c kch thchsieu rungtrng trc mot tuan va vai trng to
nhat c lay ra. Tinh trung tot nhat cung cthu. Ca trng va tinh trung cung c at vaoong dan trng cho tiep xuc vi nhau e thu tinh.GIFT cho ket qua 26% vi gia re ch mot na sovi IVF. Ngoai ra, mot so ton giao chap nhan
kieu sinh san nay.
ZIFT (Zygote
8/14/2019 CNSH dong vat
70/80
ZIFT(Zygoteintrafallopian transfer)
chuyen hp t vaoong dan trng la bien
dang cua GIFT khi hpt IVF c a vaoong dan trng vi ket
qua trung bnh 23%.
san nhan tao ong
8/14/2019 CNSH dong vat
71/80
san nhan tao ongvat nuoi
a) Thu tinh nhan tao Thu tinh nhan tao c ap dung ong vat
(cho) t nam 1782. ac biet t nam 1949 as dung chat chong ong e ong lanh va raong tinh trung ong vat thanh cong. Nam 1952,
con bo au tien sinh ra nh tinh trung ong lanh. San xuat tinh ong vien : Thu nhan tinh trung,
loai bo nc, pha loang trong moi trng thchhp va nh chat chong ong, chat bao quanlanh co the bao quan tinh trung lau dai trong
nitrogen long (196OC) dang vien.
Ki thuat giai ong c ap dung trc khigieo tinh nhan tao San xuat tinh ong vien
8/14/2019 CNSH dong vat
72/80
gieo tinh nhan tao. San xuat tinh ong vienap dung rong rai ln, bo, ca. Nh tinhong vien ma thu tinh nhan tao c ng
dung cho hn 80% bo, 60% ln cac ncphat trien. Van e quan trong la phai cophng phap anh gia va chon c con cco nang suat cao nh nhieu sa, tangtrng nhanh .
Nam 1959, con tho au tien ra i nh IVF.K thuat thu tinh trong ong nghiem c apdung cho ong vat quy hiem.
b) Cay chuyen phoi
8/14/2019 CNSH dong vat
73/80
b) Cay chuyen phoi(Embryo transplantation) T nam 1951, con bo au tien ra i nh cay
chuyen phoi. Quy trnh tien hanh qua cac bc : Thu nhan hp t : Trc tien gay sieu rung trng
nh hormone ; tiep theo thu, nuoi trng ; ke tiepthu tinh trong ong nghiem e co hp t va taophoi.
Cay chuyen phoivao ong vat cai la bc tieptheo. Cay chuyen phoi can cac ki thuat lien quankhac nh nuoi trng chn in vitro, tao hang loat phoit ong vat nang suat cao, cat phoi,...
Xac nh gii tnh phoi
8/14/2019 CNSH dong vat
74/80
Xac nh gii tnh phoi(sexing embryos) nham tang
hieu qua cay chuyen phoibang cach s dung moiac hieu nhiem sac the Y
khuech ai gen bang PCR. Ngoai ra, con co thecay ghep phoi gia cac
loai tao cac ong vatkham.
CONG NGHE GEN
8/14/2019 CNSH dong vat
75/80
CONG NGHE GEN ONG VAT
1. Cac phng phap chuyen gen ong vat
Cac phng phap chuyen gen ong vatgom :
Tai nap nh virus : Gen cua ngi c chenvao bo gen herpes virus va no nhiem vao tebao ngi e chuyen gen.
Tai nap nh retrovirus : Bo gen RNA cua
retrovirus mang gen ngi, xam nhap te baosoma ngi va phien ma ngc e tao CDNAmach kep, chen vao nhiem sac the ngi.
Chuyen gen nh liposome : la cac manglipid goi DNA trong xam nhap te bao
8/14/2019 CNSH dong vat
76/80
lipid goi DNA trong, xam nhap te baosoma a gen vao thay gen benh.
Hoa bien nap : Calcium phosphate hay
dextran sulfate m cac lo tren mang eDNA xam nhap.
ien bien nap : Dong ien m cac lotren mang e DNA xam nhap.
Vi tiem : Dung kim bm DNA vao te bao. Ban vi an ao : Dung luong kh manh
thoi cac vien an (vang hoac tungsten)c bao DNA xam nhap te bao.
8/14/2019 CNSH dong vat
77/80
2. Cac tnh trang chuyen
8/14/2019 CNSH dong vat
78/80
2. Cac tnh trang chuyengen ong vat nuoi Ngoai cac protein tr lieu va c quan e
ghep, cong nghe gen con cai thien nhieutnh trang cua ong vat nuoi.
Cac tnh trang nang suat : Kha nang ong
hoa thc an cao, tang chat lng cua tht,sa, long va giam m. Gen hormone tang trng : dong heo mang
gen hormone tang trng cua bo, cuoi 1989nhan c the he hai. Heo nay tangtrng nhanh hn, m t hn nhng mang ratnhieu benh.
Kch thch s tang trng c : ga co gen cSKIkch thch s tao c manh hn (hypertrophy) bnh
8/14/2019 CNSH dong vat
79/80
( yp p y)thng, giam m. Viec a gen nay vao heo setao nen giong co nhieu tht va t m hn. Trenthc te, a tao c 5 con heo vi mc tangtrng c cao hn bnh thng 3 thang tuoi : 3con co vai va ui to hn, con 2 con kia th stang trng c qua mc bnh thng nen chco vai to hn. Nhng con heo nay co chan yeuva c trn yeu nen can tiep tuc nghien cu ehoan thien.
Tang nang suat tao long ( cu) : Chuyengen hap thu cystein t cac vi khuan vao cue tang nang suat long.
VI. CONG NGHE SINH HOC ONG VAT
8/14/2019 CNSH dong vat
80/80
TRONG CHAN NUOI.
1. Kiem soat s sinh san vat nuoi. Kiem soat noi tiet chc nang sinh san
ong vat. ieu hoa chu trnh sinh san hu tnh
ong vat.2. Cac bien phap sinh san nhan tao vatnuoi.
Tinh va phoi ong lanh.
Thu tinh ngoai c the ong vat. Cay chuyen phoi ong vat Cay ghep phoi gia cac loai tao V
kham