Upload
leduy0812
View
222
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
1/35
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
1
I. CNG SUT:
Cng sut ca dng in xoay chiu: P = UIcosN = I2R =2
2
Z
RU.
- H s cng sut: cosN =
Z
R= R
U
U
- ngha ca h s cng sut cosN+ Trng hp cosN = 1 tc l N = 0: mch ch c R, hoc mch RLC c cng hng in (ZL
= ZC) th
P = Pmax = UI =R
U2
= I2R
+ Trng hp cosN = 0 tc l N = s2
T: Mch ch c L, hoc ch c C, hoc c c L v C m
khng c R th P = Pmin = 0.- R tiu th nng lng di dng to nhit, ZL v ZC khng tiu th nng lng ca ngun in
xoay chiu.* nng cao h s cng sut ca mch bng cch mc thm vo mch cun cm hoc t inthch hp sao cho cm khng v dung khng ca mch xp x bng nhau cos N} 1.
i vi cc ng c in, t lnh, nng cao h s cng sut cosN gim cng dngin.
II. C S L THUYT GII BI TON HP EN1. Cc cng thc.
+ Nu gi s: i = I0cos[t
th hiu in th hai u mch in UAB = Uocos([t + N)+ Cm khng: ZL = [L
+ Dung khng: ZC =C
1
[
+ Tng tr Z = 2CL
2 )ZZ(R
+ nh lut m: I =Z
UI
Z
U0
0!
+ lch pha gia u v i: tgN =R
ZZCL
+ Cng sut to nhit: P = UIcosN = I2R
H s cng sut: K = cosN =Z
R
UI
P!
2. Gin vc t
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
2/35
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
2
* C s:
+ V dng in lan truyn vi vn tc c 3.108m/s nn trn mt on mch in khng
phn nhnh ti mi thi im ta coi ln v pha ca cng dng in l nh nhau ti mi
im.
+ Hiu in th tc thi hai u on mch uAB = uR+ uL + uC
* Cch v gin vc tV i khng i nn ta chn trc
cng dng in lm trc gc, gc ti
im O, chiu dng l chiu quay lng
gic.
3. Cch v gin vc t trt
Bc 1: Chn trc nm ngang ltrc dng in, im u mch lm gc
( l im A).
Bc 2: Biu din ln lt hiu
in th qua mi phn bng cc vc t
NB;MN;AM ni ui nhau theo nguyn tc: R - i ngang; L - i ln; C - i xung.
Bc 3: Ni A vi B th vc t AB chnh l biu din uABNhn xt:
+ Cc hiu in th trn cc phn t c biu din bi cc vc t m ln ca cc vc t
t l vi hiu in th hiu dng ca n.
+ lch pha gia cc hiu in th l gc hp bi gia cc vc t tng ng biu din
chng.
+ lch pha gia hiu in th v cng dng in l gc hp bi vc t biu din n
vi trc i+ Vic gii bi ton l nhm xc nh ln cc cnh v gc ca tam gic da vo cc
nh l hm s sin, hm s cosin v cc cng thc ton hc.
UAB
i
+
UAN
UL UC
URA M
B
N
UL
UR
UAB
O
U +L UC
UC
i
+
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
3/35
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
3
DNG 1: Tnh cng sut tiu th bi on mch in xoay chiu
A
BC
b
a
c
Trong ton hc mt tam gic s
gii c nu bit trc ba (hai cnh 1
gc, hai gc mt cnh, ba cnh) trong su
yu t (3 gc v 3 cnh).
lm c iu ta s dng nh l hm s sin hoc Cosin.
+SinC
a
SinB
b
Sin
a!!
+ a2 = b2 + c2 - 2bccosA
b2 = a2 + c2 - 2accosB
c2 = a2 + b2 - 2abcosC
Cch gii:- p dng cc cng thc:
+ Cng thc tng qut tnh cng sut: cosP UI N! + Vi on mch RLC khng phn nhnh, c th tnh cng sut bi: P UI! cosN
+ H s cng sut (on mch khng phn nhnh): cosP R
UI ZN ! !
z Bi tpT LUN:Bi 1: Mc ni tip vi cun cm c ri mc vo ngun xoay chiu. Dng vnk crt ln o hai u cun cm, in tr v c on mch ta c cc gi tr tng ng l 100V,100V, 173,2V. Suy ra h s cng sut ca cun cm
Bi gii
Theo bi ra :
Ta c:
H s cng sut ca cun cm: 0
0 0
0 50cos 0,5100
R
LR LR
UR
Z UN ! ! ! !
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
4/35
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
4
Bi 2: t mt hiu in th xoay chiu c tn s gc vo hai u cun dy c R, L th cngsut tiu th ca on mch l P1. Nu ni tip vi cun dy mt t in C vi
22 1LC[ ! v tvo hiu in th trn th cng sut tiu th l P2. Tnh gi tr ca P2
Bi gii
Cng dng in trc khi mc t in C: 1 2 2L
UI
R Z!
Cng dng in sau khi mc thm t in C l: 2 2 2( )L C
UI
R Z Z !
Do 22 1 2L C
LC Z Z [ ! ! Suy ra 2 2 2( )L
UI
R Z!
Suy ra I2=I1> P2=P1
Bi 3 : Cho mt on mch in gm mt bin tr R mc ni tip vi mt t in c in
dung . t vo hai u on mch mt hiu in th xoay chiu vi tn s gc
. Thay i R ta thy vi hai gi tr ca th cng sut ca on mch u bngnhau. Tch bng:
Bi gii
Khi
Khi
V v
Vi:
Bi 4: Cho on mch in xoay chiu RLC mc ni tip. t vo hai u mch mt hiuin th n nh u = Uo cos(2Tft). V th biu din s bin i ca cng sut tiu th P caon mch in khi cho in tr R ca on mch thay i t 0
Bi gii:
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
5/35
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
5
RO
P
Pmax
R = b
+ Cng sut tiu th:bR
aR)ZZ(R
RURIP 22
CL2
22
!
!!
+ Ly o hm ca P theo R: 22 )bR()Rb(a
'P
!
P' = 0 R = bs + Lp bng bin thin:
+ th ca P theo R
TRC NGHIM:Bi 1: Chn cu ng. Hiu in th gia hai u mt on mch xoay chiu l:u = 100 2 cos(100Tt - T/6)(V) v cng dng in qua mch l i = 4 2 cos(100Tt - T/2)(A).Cng sut tiu th ca on mch l:
A. 200W. B. 600W. C. 400W. D. 800W.
CHNA
Bi 2: Cho mch in xoay chiu RLC mc ni tip, c R l bin tr. t vo hai u on mchhiu in th xoay chiu c biu thc 120 2 cos(120 )u tT! V. Bit rng ng vi hai gi tr ca
bin tr :R1=18 ; ,R2=32 ; th cng sut tiu th P trn on mach nh nhau. Cng sut ca onmch c th nhn gi tr no sau y: A.144W B.288W C.576W
D.282W
Bi gii
p dng cng thc: 21 2 ( )L C R R Z Z ! 1 2 24L C Z Z R R ! ! ;
Vy1
2 2
1 22 2 2 22
288( ) ( )
L C L C
U UP R R W
R Z Z R Z Z ! ! !
CHN
B
R
P'
P
0 b g
0+
Pmax0 0
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
6/35
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
6
Bi 3: Khi t mt hiu in th u = 120cos200t (V) vo hai u on mch gm cun dy c L =
200
R. Khi h s cng sut ca mch l:
A.2
2 B.
4
2C.
2
3D.
3
3
Bi 4:t mt hiu in th u = 250cos(100 tT )V vo hai u on mch gm cun cm c L =0.75
HT
v in tr thun R mc ni tip. cng sut ca mch c gi tr P =125W th R c gi
trA. 25 ; B. 50 ;
C. 75 ; D. 100 ;
CHNABi 5: Mt mch xoay chiu R,L,C khng phn nhnh trong R= 50;, t vo hai u mch mt hiuin th U=120V, f{0 th i lch pha vi u mt gc 600, cng sut ca mch lA. 288W B. 72W C. 36W D. 144W
CHN BBi 6: Mt cun cm mc ni tip vi mt t in, t vo hai u on mch mt hiu in thxoay chiu c U=100(V) th hiu in th hai u cun dy l U1=100(V), hai u t l
U2= 2.100 (V). H s cng sut ca on mch bng:
A). .23 B). 0. C). 2
2 . D). 0,5.
CHN C
CHNA
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
7/35
7
Bi 7: Cho on mch RLC, R = 50W. t vo mch u = 100 2 sint(V), bit hiu in th giahai bn t v hiu in th gia hai u mch lch pha 1 gcT /6. Cng sut tiu th ca mch l
A.100W B.100 3 W C.50W D.50 3 W CHN C
Dng 2: nh iu kin R,L,C cng sut t cc tr
Cch gii:- Da vo cc cng thc c lin quan, lp biu thc ca i lng cn tm cc tr di dng hmca 1 bin thch hp- Tm cc tr bng cc phng php vn dng
+ Hin tng cng hng ca mch ni tip+ Tnh cht ca phn thc i s+ Tnh cht ca hm lng gic+ Bt ng thc Cauchy+ Tnh cht o hm ca hm s
CC GI TR CC I
Cng sut cc i:
22
2 2L C
UP = RI = R
R + (Z - Z )
R i:2 2
222
I( - )( - )
!
2
Pmax khi L C R Z Z ! 2
max 2L C
UP
Z Z !
L i:2
2 2C
UP R
R + ( - Z )L=
Z
Pmax khi C- ZLZ =0 LZ = CZ Pmax=2
U
R
C i:2
2 2
L
UP R
R + (Z - )C
=
Z
Pmax khi C- ZLZ =0 CZ = LZ
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
8/35
8
K
W
VR
A
Dng bi tp R i:
T LUN:
Bi 1: Cho mch in xoay chiu gm cun dy c4
r 50 ; L H10
! ; !T
, v t in c in
dung
410
! T F v in tr thun R thay i c. Tt c c mc ni tip vi nhau, ri t vo
hai u on mch c hiu in th xoay chiu u 100 2 cos100 t(V)! T . ng sut tiu th trn intr R t gi tr cc i khi R c gi tr bng bao nhiu ?
Bi gii
L CZ 40 ; Z 100! ; ! ;
2 2 2
2 22 22 2L C L CL C
U R U UP
(Z Z ) (Z Z )(R r) r(R r) (Z Z )R 2r
R R R R
! ! !
p dng BT csi:
2 22 2L C
L C
r (Z Z )R 2 r (Z Z )R
u
Du = xy ra khi 2 2 2 2L CR r (Z Z ) 50 60 78.1! ! ! ;
Bi 2:Cho mch in RLC ni tip, trong cun L thun cm, R l bin tr .Hiu in thhiu dng U=200V, f=50Hz, bit ZL = 2ZC,iu chnh R cng sut ca h t gi tr ln nht thdng in trong mch c gi tr l I= . Tnh gi tr ca C, L
Bi gii
P max khi v ch khi:L C
R Z Z ! hay ( 2 )C L C
R Z doZ Z ! !
Khi , tng tr ca mch l 100 2( )U
ZI
! ! ; Hay 2 2( ) 100 2L C
R Z Z !
1 1
10010C
C
Z C mF Z [ T
! ; ! ! 2
2 200 LL C
Z Z Z L H
[ T! ! ; ! !
Bi 3: Cho mch in nh hnh v bn, cc dng c o khng nh hng g n mch in.1. K m: R=R1. Vn k ch 100V, Wat k ch 100W, ampe k ch 1,4= 2 A.
a.Tnh R1 v cm khng cun dy.b.Cho R bin thin. Cng sut tiu th mch cc i khi R bng
bao nhiu? Tnh h s cng sut ca mch lc .Bi gii
1.K m: a) U=100(V), P=PR=100W, I= 2 A.P=I2R1 100=( 2 )
2R1 R1=50()
Z=I
U= 221 LZR =50 2 ZL=50 .
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
9/35
9
b) P=I2R RZ
U 2)(! = 222
LZR
RU
=
R
ZR
U
L
2
2
PMax (R
ZR L
2
)min . Thy R.R
ZL2
=ZL2=hng s.
Nn ( RZ
R
L
2
)min R= RZL
2
R=ZL=50().
Cos=Z
R=
250
500,7
1. K ng: Zc=C[
1=100().
a) V gin vec t quay Frecnel. t =(OLO II R ).
Ta c: sin =OC
OL
OL
OC
U
U
I
I! (
ROOC UU ! ).
22
2. OLOCOC
OL
C
L
OL
OC
UUU
U
Z
Z
U
U
!
! (*).Mt khc: 22
L
2OOOC UUU ! , T (*) thay vo ta c: UL=U=100(V).
Theo trn: sin = 4/2
2TE !!
OC
OL
U
U
Nn: IR=IC=Uc/100= 2 UL/100= 2 (A).V IAIIII
LCL!!!! )(2422
R
2 b) Watt k ch : P=IR
2.R=200W.
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
10/35
10
BI TP PDNGBi 1: Cho mch in xoay chiu nh hnh v 1,
200cos100 ( )AB
u t VT! , t c in dung )(.2
10 4FC
T
! ,
cun dy thun cm c t cm )(10
8HL
T! , R bin i
c t 0 n 200; .1. Tm cng thc tnh R cng sut tiu th P ca mch cc i. Tnh cng sut cc i .
2. Tnh R cng sut tiu th P =Max
P5
3. Vit biu thc cng dng in khi .
S:1) L C maxR Z Z 120 , P 83.3W! ! ; !
2) R 40 ,i 1.58cos(100 t 1.25)(A)! ; ! T
Bi 2:Cho mch in nh hnh v , cun dy thuncm. t vo hai u on mch mt hiu in th c gitr hiu dng khng i, c dng:
u U 2 cos100 t(V)! T .1. Khi bin tr R = 30 ; th hiu in th hiu dng
UAN = 75V; UMB = 100V. Bit cc hiu in th uAN v uMB lch pha nhau gc 900. Tnh cc
gi tr L v C.2. Khi bin tr R = R1 th cng sut tiu th ca mch in l cc i. Xc nh R1 v gi tr cc
ca cng sut. Vit biu thc ca cng dng in khi .S: 1)L}0,127H, C}141,5 FQ
2)R1 = 17,5 ;,PMax=138WBi 3: Cho mch in nh hnh v. Cc vn k c
in tr v cng ln. t vo hai u AB mt hiu in th
xoay chiu: ABu 240 2 cos100 t(V)! T .1. Cho R = R1 = 80 ; , dng in hiu dng ca mch I
= 3 A, Vn k V2 ch 80 3 V, hiu in th giahai u cc vn k lch pha nhau gc T/2. Tnh L, C.
2. Gi L, C, UAB khng i. Thay i R n gi tr R2 cng sut trn on AN t cc i. Tm R2 v gi trcc i ca cng sut. Tm s ch ca vn k V1 khi .
S: 1)L } 0,37H, C} = 69 FQ ;
Bi 4: Cho mch in RLC ni tip, cun dy thun cm c t cm1
L H!T
, t c in dung
C=15,9 FQ v in tr R thay i c. t vo hai u A,B mt hiu in th ABu 200cos100 t(V)! T .
1. Chn R = 100 3 ; . Vit biu thc dng in qua mch.2. Cho cng sut ca mch l P = 80W. Tnh R? Mun cng sut ca mch ny t cc i th
phi chn R l bao nhiu? Tnh PMax khi .3. Tnh R cho uANv uMB lch pha nhau mt gc T/2.
S:1) i 1cos(100 t )A6
T! T ;
CL
B
M
C R L
N
Hnh 1
BRA
BA
V1
C
R
L,r
V2
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
11/35
11
2) 1 2 MAXR 200 , R 50 , R 100 P 100W! ; ! ; ! ; ! 3) R 100 2! ;
TRC NGHIM:
Bi 1: on mch xoay chiu mc ni tip gm t in410
C
!T
F , cun dy thun cm L=T2
1H v
in tr thun c R thay i. t vo hai u on mch hiu in th xoay chiu c gi tr hiu
dng U = 80V v tn s f = 50 Hz. Khi thay i R th cng sut tiu th trn mch t gi tr cc il:A. Pmax = 64W B. Pmax=100W C. Pmax=128W D. Pmax=150W
=> CHNABi 2: Cho mch in RLC ni tip, trong cun L thun cm, R l bin tr .Hiu in th hiudng U=200V, f=50Hz, bit ZL = 2ZC,iu chnh R cng sut ca h t gi tr ln nht th dngin trong mch c gi tr l I= . Gi tr ca C, L l:
A.1
10m
TF v
2H
TC.
3
10TmF v
4H
T
B.1
10TF v
2mH
TD.
1
10TmF v
4H
T
Bi gii: P UI! hay2 2
2 2( )L C
U UP
Z R Z Z
! !
Vy P max khi v ch khi:L C
R Z Z ! hay ( 2 )C L C
R Z d oZ Z! !
Khi , tng tr ca mch l 100 2( )U
Z I! ! ;
Hay 2 2( ) 100 2L C
R Z Z ! 1 1
10010C C
Z C mF Z [ T
! ; ! !
22 200 L
L C
Z Z Z L H
[ T! ! ; ! ! CHN
A
Bi 3: Mt on mch gm bin tr R mc ni tip vi mt t in C. hiu in th gia 2 u on
mch c biu thc 0 cos ( )u U t
[! . Hi phi cn iu chnh R n gi tr no cng sut to nhittrn bin tr t cc i ? Tnh cng sut cc i .
A) 2max;2
CUPC
R [[
!! B) 2max 2;1
CUPC
R [[
!!
C) 2max 5,0;2CUP
CR [
[!! D.) 2max
1; 0,5R P CU
C[
[! !
Bi 4: Cho mch in nh hnh v:
V
A R L,r C B
=>CHND
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
12/35
12
Von k c in tr v cng ln. ABu = 200 2cos100t (V) .
L = 1/2T (H), r = 20 ( ; ), C = 31,8.10-6 (F) . cng sut ca mch cc i th R bngA. 30 ( ; ); B. 40 ( ; ); C. 50 ( ; ); D. 60 ( ; ).
CHNA
Bi 5:Cho mch in xoay chiu nh hnh v.C = 318QF ; R l bin tr ;ly1
0.318}T . Hiu inth
Hai u on mch AB :uAB = 100 2 cos 100 Tt (V)a. Xc nh gi tr R0 ca bin tr cng sut cc i. Tnh Pmax
b. Gi R1, R2 l 2 gi tr khc nhau ca bin tr sao cho cng sut ca mch l nh nhau. Tm milin h gia hai i lng ny.
A. R0 = 10 ; ; Pmax = 500 W; R1 . R2 = R20 .
B. R0
= 100 ; ; Pmax
= 50 W; R1
. R2
= R20
.
C. R0 = 100 ; ; Pmax = 50 W; R1 . R2 = R20 .
D. R0 = 10; ; Pmax = 500 W; R1 . R2 = 2R20 .
CHNA
Bi 6: Mt mch R, L, C mc ni tip (cun dy thun cm) L v C khng i R thay i c. tvo hai u mch mt ngun in xoay chiu c hiu in th hiu dng v tn s khng i, riiu chnh R n khi cng sut ca mch t cc i, lc lch pha gia u v i lA. T/4 B. T/6 C. T/3 D. T/2
CHNA
Bi 7: Mt cun dy c in tr thun r = 15;, t cm L =T51 H v mt bin tr thun c
mc nh hnh v, 100 2 cos100 ( )AB
u t
T! A R L,r BKhi dch chuyn con chy ca bin tr. Cngsut to nhit trn bin tr c th t gi tr cc i l.
A. 130 W. B. 125 W. C. 132 W. D. 150 W
CHNB
Bi 8: Mt on mch gm bin tr R mc ni tip vi cun dy c t cm L = 0,08H v in
tr thun r = 32;. t vo hai u on mch mt hiu in th dao ng iu ho n nh c tns gc 300 rad/s. cng sut to nhit trn bin tr t gi tr ln nht th in tr ca bin tr
phi c gi tr bng bao nhiu?A. 56;. B. 24;. C. 32;. D. 40;.
CHND
Dng bi tp L,C i:T LUN:
A B
CR
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
13/35
13
Bi 1:Cho on mch xoay chiu sau:
R 100! ; (in tr thun)
C 31.8! QF410
}T
F
L: t cm thay i c ca mt cun thun cm
Hiu in th gia hai u AB ca on mch c biu thc:u 200cos314t( ) 200cos100 t( )! } T a)Tnh L h s cng sut ca on mch t cc i.Tnh cng sut tiu th ca on mch lc.
b)Tnh L cng sut tiu th ca on mch cc i. pht ha dng th ca cng sut tiuth P ca on mch theo L.
Bi gii:a)Tnh L trong trng hp 1:
-H s cng sut ca on mch l:2 2
L C
R Rcos
Z R (Z Z )N ! !
Khi L bin thin, cos N s c gi tr ln nht nu c: 2L CZ Z 0 LC 1 ! [ ! Do :
422
1 1 1L 0.318
10C(100 )
! ! ! }
[ TT
T
Z R ! Cng sut tiu th bi on mch l:2
2 22
200
U U 2P I R R 200W
Z R 100
! ! ! ! !
b)Tnh L trong trng hp 2:
- Cng sut tiu th bi on mch c biu thc:2 22
2 2L C
U RUP I R R
Z R (Z Z ) ! ! !
Khi L bin thin, P ln nht nu c:2
L CZ Z 0 LC 1 ! [ !
2
1L 0.318
C ! !
[
2
max
UP 200W
R ! !
- S bin thin ca P theo L:
y2
L 0 2 2
C
RUL 0 Z L 0 P 100W
R Z
! ! [ ! ! !
yL
L Z P 0g
p g p g !
L C maxL 0.318 Z Z 0 P 200W! ! !
Bi 2: Cho mch in RLC mc ni tip, vi L thay i c. Hiu in th hai u mch
l 120 2 cos(100 )u tT! (V), 30R ! ; ,410
( )C FT
! . Hy tnh L :
1. Cng sut tiu th ca mch l
L BRA C
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
14/35
14
2. Cng sut tiu th ca mch l cc i. Tnh 3. l cc i v tnh
Bi gii
1.
Mt khc
suy ra (c hai gi tr ca )
2. (1)
khi (c cng hng in).
Suy ra
Tnh . T (1) suy ra
3. (2)
Bin i y ta c
(3)Mun cc i th y phi cc tiu . T (3) ta thy :
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
15/35
15
Thay vo (2) :
Khi
Suy ra
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
16/35
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
17/35
17
suy ra = =
Thay (3) vo (2) ta c = =
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
18/35
18
Dng 3: Bi ton hp en
Phng php gii
gii mt bi ton v hp kn ta thng s dng hai phng php sau:
a. Phng php i s
B1: Cn c u vo ca bai ton t ra cc gi thit c th xy ra.
B2: Cn c u raca bi ton loi b cc gi thit khng ph hp.
B3: Gi thit c chn l gi thit ph hp vi tt c cc d kin u vo v u ra ca bi
ton.
b. Phng php s dng gin vc t trt.
B1: V gin vc t (trt) cho phn bit ca on mch.B2: Cn c vo d kin bi ton v phn cn li ca gin .
B3: Da vo gin vc t tnh cc i lng cha bit, t lm sng to hp kn.
* Trong mt s ti liu c vit v cc bi ton hp kn thng s dng phng php i s,
nhng theo xu hng chung th phng php gin vc t (trt) cho li gii ngn gn hn, logic
hn, d hiu hn.
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
19/35
19
UC0
U R0
U M N
UA M
N
ABUA B
M
i
1. Bi ton trong mch in c cha mt hp kn.
V d 1: Cho mch in nh hnh v:
UAB = 200cos100Tt(V)
ZC = 100; ; ZL = 200;
I = 2 )A( ; cosN = 1; X l on mch gm hai trong ba phn t (R0, L0 (thun), C0) mcni tip. Hi X cha nhng linh kin g ? Xc nh gi tr ca cc linh kin .
Gii
Cch 1: Dng phng php gin vc t trt.
Hng dn Li gii
B1: V gin vc t cho on mch
bit
+ Chn trc cng dng in lm
trc gc, A l im gc.
+ Biu din cc hiu in th uAB;
uAM; uMN bng cc vc t tng ng.
* Theo bi ra cosN = 1 uAB v i cng pha.
UAM = UC = 200 2 (V)
UMN = UL = 400 2 (V)
UAB = 100 2 (V)
Gin vc t trt
V UAB cng pha so vi i nn trn NB (hp X) phi cha
in tr Ro v t in Co.
B2: Cn c vo d kin ca bi ton
NB
U xin gc v tr pha so vi
i nn X phi cha Ro v Co
B3: Da vo gin URo v UCo t
+ URo = UABm IRo = 100 2
p Ro = )(5022
2100;!
+ UCo = UL - UC
A
C
BNMX
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
20/35
20
tnh Ro; Co p I . ZCo = 200 2
p ZCo = )(10022
2200;!
Co = )F(10
100.100
1 4
T
!T
Cch 2: Dng phng php i s
Hng dn Li gii
B1: Cn c u vo ca bi ton
t cc gi thit c th xy ra.
p Trong X c cha Ro&Lo hoc Ro
v Co
B2: Cn c u ra loi b cc
gi thit khng ph hp v ZL > ZC
nn X phi cha Co.
B3: Ta thy X cha Ro v Co ph hp
vi gi thit t ra.
* Theo bi ZAB = )(5022
2100;!
1Z
Rcos !!N
V trn AN ch c C v L nn NB (trong X) phi cha Ro,
mt khc: Ro=Zp ZL(tng) = ZC(tng) nn ZL = ZC+ZCo
Vy X c cha Ro v Co
;!!!
;!!
)(100100200ZZZ
)(50ZR
CLC
AB0
o
Co = )(10 4
T
Nhnxt: Trn y l mt bi tp cn kh n gin v hp kn, trong bi ny cho bit N
v I, chnh v vy m gii theo phng php i s c phn d dng. i vi nhng bi ton v hp
kn cha bit N v I th gii theo phng php i s s gp kh khn, nu gii theo phng php
gin vc t trt s thun li hn rt nhiu. V d 2 sau y l mt bi ton in hnh.
V d 2: Cho mch in nh hnh v
UAB = 120(V); ZC = )(310 ;
R = 10(;); uAN = 60 6 cos100 ( )t vT
UAB = 60(v)
a. Vit biu thc uAB(t)
b. Xc nh X. Bit X l on mch gm hai trong ba phn t (Ro, Lo (thun), Co) mc ni
tip
A
C
BNMX
R
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
21/35
21
Gii:
a. V gin vc t cho on mch bit A
Phn cn li cha bit hp kn cha g v vy ta gi s n l mt vc t bt k tin theo chiu
dng in sao cho: NB = 60V, AB = 120V, AN = 60 V3
+ Xt tham gic ANB, ta nhn thy
AB2 = AN2 + NB2, vy l tam gic vung
ti N
tgE =3
1
360
60
AN
NB!!
6
T!E UAB sm pha so vi UAN 1 gc
6
T
p Biu thc uAB(t): uAB= 120 2cos 100 6t
TT
(V)
b. Xc nh X
T gin ta nhn thy NB cho ln m trong X ch cha 2 trong 3 phn t nn X phi cha
Ro v Lo. Do ta v thm c00 LR
UvU nh hnh v.
+ Xt tam gic vung AMN:63
1
Z
R
U
Utg
CC
RT
!F!!!F
+ Xt tam gic vung NDB
)V(302
1.60sinUU
)V(3302
3.60cosUU
NBL
NBR
O
O
!!F!
!!F!
Mt khc: UR= UANsinF = 60 )(3302
1.3 !
T!
T!;!!!
;!!!
!!
)H(3
1,0
3100
10L)(
3
10
33
30
I
UZ
)(1033
330
I
UR
)A(33
10
330
I
O
L
L
R
O
O
O
O
UAB
UC
UR
A
M N
B
i
UA
N
UNB
UR0
Ul 0
D
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
22/35
22
A
C
BNMX
R
*Nhnxt: y l bi ton cha bit trc pha v cng dng in nn gii theo phng
php i s s gp rt nhiu kh khn (phi xt nhiu trng hp, s lng phng trnh ln p gii
rt phc tp). Nhng khi s dng gin vc t trt s cho kt qu nhanh chng, ngn gn, ... Tuy
nhin ci kh ca hc sinh l ch rt kh nhn bit c tnh cht 2NB
2
AN
2
ABUUU ! . c s
nhn bit tt, hc sinh phi rn luyn nhiu bi tp c k nng gii.V d 3: Cho mch in nh hnh v:
UAB = cost; uAN = 180 2 cos 100 ( )2
t VT
T
ZC = 90(;); R = 90(;); uAB = 60 2 cos100 ( )t VT
a. Vit biu thc uAB(t)
b. Xc nh X. Bit X l on mch gm hai trong ba phn t (RO, Lo (thun), CO) mc nitip.
Phn tch bi ton: Trong v d 3 ny ta cha bit cng dng in cng nh lch pha
ca cc hiu in th so vi cng dng in nn gii theo phng php i s s gp nhiu kh
khn. V d 3 ny cng khc v d 2 ch cha bit trc UAB c ngha l tnh cht c bit trong
v d 2 khng s dng c. Tuy nhin ta li bit lch pha gia uAN v uNB, c th ni y l mu
cht gii ton.
Gii
a. V gin vc t cho on mch bit AN. Phn cn li cha bit hp kn cha g, v
vy ta gi s n l mt vc t bt k tin theo chiu dng in sao cho uNB sm pha2
Tso vi uAN
+ Xt tam gic vung ANB
* tgE =3
1
180
60
U
U
AN
NB
AN
NB !!!
E} 800 = 0,1T(rad)
uAB sm pha so vi uAN mt gc 0,1T
* 2NB
2
AN
2
ABUUU ! = 1802 + 602} 1900 UAb = 190(V)
A
C
BNMX
R
AB
C
UR
A
M N
B
i
UAN
UNB
UR0
Uc 0
D
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
23/35
23
p biu thc uAB(t): uAB = 190 2 cos 100 0,12
tT
T T
= 190 2 cos 100 0,4 ( )t T T
b. T gin ta nhn thy NB cho ln m trong X ch cha hai trong 3 phn t trn X phi
cha RO v LO. Do ta v thm c OO LR UvU nh hnh v.
+ Xt tam gic vung AMN: 190
90
Z
R
U
Utg
CC
R !!!!F
F = 450
UC = UAN.cosF = 180. )A(290
290
Z
UI290
2
2
C
C !!!!
+ Xt tam gic vung NDB
)(302230R)V(230
22.60cosUU
0NBRO;!!!!F!
F = 450 ULo = URo= 30 2 (V) p ZLo = 30(;)
)(3,0
100
30L
OT
!T
!
Nhnxt: Qua ba th d trn ta hiu c phn no v phng php gii bi ton hp kn
bng gin vc t trt, cng nh nhn ra c u th ca phng php ny. Cc bi tp tip theo
ti s cp n bi ton c cha 2 hoc 3 hp kn, ta s thy r hn na u th vt tri caphng php ny.
2. Bi ton trong mch in c cha hai hp kn
V d 1: Mt mch in xoay chiu c s nh hnh v.
Trong hp X v Y ch c mt linh kin
hoc in tr, hoc cun cm, hoc l t in.
Ampe k nhit (a) ch 1A; UAM = UMB = 10V
UAB = 10 V3 . Cng sut tiu th ca on mch AB l P = 5 6W. Hy xc nh linh kin
trong X v Y v ln ca cc i lng c trng cho cc linh kin . Cho bit tn s dng in
xoay chiu l f = 50Hz.
*Phn tch bi ton: Trong bi ton ny ta c th bit c gc lch N (Bit U, I, P pN)
nhng on mch ch cha hai hp kn. Do nu ta gii theo phng php i s th phi xt rt
nhiu trng hp, mt trng hp phi gii vi s lng rt nhiu cc phng trnh, ni chung l
A BMYa X
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
24/35
24
vic gii gp kh khn. Nhng nu gii theo phng php gin vc t trt s trnh c nhng
kh khn . Bi ton ny mt ln na li s dng tnh cht c bit ca tam gic l: U = UMB
UAB = 10 AMU3V3 ! p tam gic AMB l ( cn c 1 gc bng 300.
Gii:
H s cng sut:UI
cos !N
42
2
310.1
65cos
Ts!N!!N
* Trng hp 1: uAB sm pha4
Tso vi i
gin vc t
V:
!!
AMAB
MBAM
U3U
UU
(AMB l ( cn v UAB = 2UAMcosE cosE =10.2
310
U2
U
AM
AB !
cosE = 0302
3!E
a. uAB sm pha hn uAM mt gc 300
UAM sm pha hn so vi i 1 gc NX = 45
0 - 300 = 150
X phi l 1 cun cm c tng tr ZX gm in tr thun RX v t cm LX
Ta c: )(101
10
I
UZ AM
X;!!!
Xt tam gic AHM:
+ 0XX
0
XR15cosZR15cosUU
X!!
RX = 10.cos150 = 9,66(;)
+ )(59,215sin1015sinZZ15sinUU 00XL
0
XL XX;!!!!
)mH(24,8100
59,2L
X !T
!
Xt tam gic vung MKB: MBK = 150 (v i xng)
i
M
URX
ULXK
UAB
UY
URY
ULY
A H
B
450
300
150 U
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
25/35
25
UMB sm pha so vi i mt gc NY = 900 - 150 = 750
Y l mt cun cm c in tr RY v t cm LY
+ RY =XL
Z (v UAM = UMB) RY = 2,59(;)
+XL
RZY
! = 9,66(;) LY = 30,7m(H)
b. uAB tr pha hn uAM mt gc 300
Tng t ta c:
+ X l cun cm c tng tr
ZX = )(101
10
I
UAM ;!!
Cun cm X c in tr thun RX v t cm LX vi RX = 2,59(;); RY=9,66(;)
* Trnghp2: uAB tr pha4T so vi i, khi
uAM v uMB cng tr pha hn i (gc 150 v 750).
Nh vy mi hp phi cha t in c tng tr ZX,
ZX gm in tr thun RX, RY v dung khng CX,
CY. Trng hp ny khng th tho mn v t in
khng c in tr
.
Nhnxt: n bi ton ny hc sinh bt u cm thy kh khn v n i hi hc sinh
phi c c phn on tt, c kin thc tng hp v mch in xoay chiu kh su sc. khc phc
kh khn, hc sinh phi n tp l thuyt tht k v c k nng tt trong b mn hnh hc.
Khi mc hai im A, B vo hai cc ca mt ngun in xoay chiu tn s 50Hz th Ia = 1(A), Uv1 =
60v; UV2 = 80V,UAM lch pha so vi UMB mt gc 1200, xc nh X, Y v cc gi tr ca chng.
V d 2: Cho hai hp kn X, Y ch cha 2
trong ba phn t: R, L (thun), C mc ni tip. Khimc hai im A, M vo hai cc ca mt ngun in
mt chiu th Ia = 2(A), UV1 = 60(V).
i
BK
MH
A
UAB
URY
UX
ULY
URX
ULX
300
450
UY
450
300
A
M
MB
i
A B
M
Ya
X
1 v2
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
26/35
26
*Phn tch bi ton: y l mt bi ton c s dng n tnh cht ca dng in 1 chiu i
vi cun cm v t in. Khi gii phi lu n vi dng in 1 chiu th [ = 0 ZL = 0 v
g![
!C
1Z
C. Cng ging nh phn tch trong v d 1 bi ton ny phi gii theo phng php
gin vc t (trt).
Gii
* V X cho dng in mt chiu i qua nn X khng cha t in. Theo bi th X cha 2
trong ba phn t nn X phi cha in tr thun (RX) v cun dy thun cm (LX). Cun dy thun
cm khng c tc dng vi dng in mt chiu nn: RX = )(302
60
I
U1V
;!!
* Khi mc A, B vo ngun in xoay chiu ZAM =2
L
2
X
V
X
1 ZR)(601
60
I
U!;!!
)(330Z30.33060ZXX L
222
L;!!! tgNAM=
0
AM
X
L603
R
ZX !N!
* V gin vc t cho on AM. on mch
MB tuy cha bit nhng chc chn trn gin n
l mt vct tin theo chiu dng in, c di =
2VU = 80V v hp vi vc t AB
uuurmt gc 1200
ta v c gin vc t cho ton mch.
T gin vc t ta thy MB buc phi
cho xung th mi tin theo chiu dng in, do
Y phi cha in tr thun (RY) v t in CY.
+ Xt tam gic vung MDB
)V(4021.8030sinUU 0MBRY !!!
)(401
40
I
UR Y
R
Y;!!!
i
UAM Ul x
Ur xA
M
AM
600 iA
Ur y
UAB
Ur x
Uc yUAM
M D
UMBUl x
300
B
300
300
1200
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
27/35
27
)H(34,0
100
340L
)(340Z)V(3402
3.8030cosUU
Y
L
0
MBL YY
T!
T!
;!!!!
3. Bi ton ny trong mch in c cha ba hp kn
V d: Cho mch in cha ba linh kin
ghp ni tip:
R, L (thun) v C. Mi linh kin cha trong mt hp kn X, Y, Z t vo hai u A, B ca
mch in mt hiu in th xoay chiu 8 2 cos2 ( )u ft V T!
Khi f = 50Hz, dng mt vn k o ln lt c UAM = UMN = 5VUNB = 4V; UMB = 3V. Dng ot k o cng sut mch c P = 1,6W
Khi f { 50Hz th s ch ca ampe k gim. Bit RA} O; RV}g
a. Mi hp kn X, Y, Z cha linh kin g ?b. Tm gi tr ca cc linh kin.
*Phn tch bi ton: Bi ton ny s dng ti ba hp kn, cha bit I v N nn khng th
gii theo phng php i s, phng php gin vc t trt l ti u cho bi ny. Bn cnh hc sinh phi pht hin ra khi f = 50Hz c hin tng cng hng in v mt ln na bi ton li
s dng n tnh cht a2 = b2 + c2 trong mt tam gic vung.
Gii
Theo u bi: )V(82
28U
AB
!!
Khi f = 50HzUAM = UMN = 5V; UNB = 4V; UMB = 3V
Nhn thy:+ UAB = UAM + UMB (8 = 5 + 3) ba im A, M v B thng hng
+ 2MB
2
NB
2
MNUUU ! (52 = 42 + 32) Ba im M, N, B to thnh tam gic vung ti B.
Gin vc t ca on mch c dng nh hnh v.Trong on mch in khng phn
nhnh RLC ta c CRC UvUU B
mun pha hnR
U AM
U biu din
A B
MYa X Z*
N*
UMN
UM N
UMBUAMA M B
N
MN
8/14/2019 Vat Ly - Chuyen de Hay Va Kho dong dien xoay chieu - http://hocmaivn.com
28/35
28
hiu in th hai u in tr R (X cha R) vNB
U biu din hiu in th hai u t in (Z cha
C). Mt khcMN
U sm pha so viAM
U mt gc NMN