Cơ lí thuyết 1

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    1/155

    1

    C HOC L THUY T 1

    TR NG I H C K THU T CNG

    NGHI P THI NGUYN

    KHOA KHOA H C C B N-B MN C H C

    http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Rack_and_pinion_animation.gif
  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    2/155

    2

    #

    M U

    C h c l khoa h c nghin c u chuy n ng c h c c a v t ch t. Trong , chuy n ng c h c l s d i ch c a v t ch t t v tr ny sang v tr khc

    trong khng gian, theo th i gian.C h c l thuy t l m t ph n C h c nghin c u cc

    quy lu t chung nh t v chuy n ng c h c .

    C h c l thuy t l mn h c c s cho hng lo t cc mn k thu t c s v k thu t chuyn ngnh khc.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    3/155

    3

    #

    Mn c h c l thuy t c chia lm ba ph n: TNH H C V T R N NG H C NG L C H C

    C H C L THUY T 1 g m hai ph n TNH H C V T R N v NG H C .

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    4/155

    4

    #

    TI LI U THAM KH O

    GS.TSKH Sanh -Ch c ( t p 1) , - NXB Gio d c . GS.TSKH Sanh-Bi t p ch c ( t p 1) , - NXB

    Gio d c .

    Chu T o oan-C h c l thuy t (t p 1),-NXB Giao thng v n t i. C h c l thuy t GS.TSKH o Huy Bch, Ph m

    Huy n NXB i h c Qu c gia H N i, 1999.

    Tuy n t p bi t p c l thuy t T p 1 : I.VMestcherski- NXB i h c v THCN,1980.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    5/155

    5

    #

    CC THNH PH N I M i m gi a k: 20% i m th o lu n: 20% i m cu i k: 60%

    HNH TH C THI Thi gi a k: T lu n 1 bi t p

    th i gian: 45 Thi cu i k: Tr c nghi m (kho ng 20 cu)

    (th i gian: 90)

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    6/155

    6

    #

    Ph n I

    TNH H C V T R N

    Tnh h c v t r n l ph n nghin c u tr ng thi cn b ng c a v t r n tuy t i d i tc d ng c a cc l c .

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    7/155

    7#

    Ph n I

    TNH H C V T R N Ch ng 1 : Cac khai nim c ban

    va h tin tinh hoc

    Ch ng 2 : Cn bng cua h l c khng gian Ch ng 3 : Tr ng h p ring: H l c phng

    Ch ng 4 : Ma sat

    Ch ng 5 : Trong tm cua vt rn

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    8/155

    8#

    Ch ng 1

    CC KHI NI M C B N V H TIN TNH H C 1. M u . t bai toan tinh hoc

    2. Cc khi ni m c b n v l c

    3. H tin tnh h c

    4. Lin k t. Ph n l c lin k t.

    Tin gi i phng lin k t

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    9/155

    9#

    1. M U. T BI TON TNH H C

    1.1. i t ng nghin c u 1.2. S cn b ng c a v t r n 1.3. L c

    1.4. Bi ton tnh h c

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    10/155

    10#

    1. M U. T BI TON TNH H C

    1.1. i t ng nghin c u

    - V t r n tuy t i l cac vt m kho ng cch

    gi a cc i m c a n khng thay i khi ch u tcd ng c a v t khc. - V t r n tuy t i l m hnh cua cc v t r n

    th c t khi cc bi n d ng c a chng th b qua c do qu b ho c khng ng vai tr quan tr ng trong qu trnh kh o st. V t r n tuy t i c g i t t l v t r n.

    - i t ng nghin c u cua tinh hoc la vt rn tuyt i.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    11/155

    11#

    1.2. S cn b ng c a v t r n - Khi ni m chuy n ng hay cn b ng c a v t

    r n c tnh t ng i.

    - Kh o st s cn b ng m t v t r n lun lun

    g n li n v i v t lm m c no . -H quy chi u : V t lm m c dng kh o st

    s cn b ng hay chuy n ng c a cc v t c g i l h quy chi u.

    Trong cc bi ton k thu t thng th ng h quy chi u c ch n l cc v t t trn m t t.

    1. M U. T BI TON TNH H C

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    12/155

    12#

    V t A: H quy chi u

    V t B

    N Cn b ng c a v t r n : M t v t r n c g i l cn b ng (ho c ng yn ) i v i

    m t v t no n u kho ng cch t m t i m b t k c a v t n i m g c c a h quy chi u lun lun khng i.

    1.2. S cn b ng c a v t r n

    1. M U. T BI TON TNH H C

    O

    Mco

    nst

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    13/155

    13#

    1.3. L c

    L c l i l ng dng o tc d ng t ng h (t ng tc) gi a cc v t, m k t qu c a n l lm cho cc v t thay i tr ng thi chuy n ng ho c b bi n d ng i.

    Cc c tr ng c a l c: i m t c a l c

    Ph ng chi u c a l c

    C ng c a l c

    A

    F

    ng tc d ng c a l c (gi c a l c).

    ...,, QRF L c c bi u di n b ng vc t . K hi u

    1. M U. T BI TON TNH H C

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    14/155

    14#

    Biu din l c trong h toa cac

    cos .Z

    F=

    x y zF X e Y e Z e= + +

    Trong h to cc vung gc vc t l c

    c bi u di n d i d ng:

    F

    trong :

    , ,x y z

    e e e l cc vc t n v trn cc tr c to x, y, z.

    , ,X Y Z l hnh chi u c a F ln cc tr c t a .

    l n cua : F 2 2 2F X Y Z= + +

    H ng cua c xac inh b i :F

    cos ,X

    F= cos ,

    Y

    F=

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    15/155

    15#

    1.4. Bi ton tnh h cBi ton tnh h c t ra l thi t l p cc i u

    ki n cn b ng c a v t r n ch u tc d ng c a m t

    h l c .

    T p h p cac l c tc d ng ln cung m t v t r n g i l h l c.

    K hi u h l c l: 1 2( , ,..., )nF F F

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    16/155

    16#

    2. CC KHI NI M B SUNG V L C

    2.1. C

    c nh ngh a v h l c 2.2.Mmen c a l c i v i m t i m.

    2.3. Mmen c a l c i v i m t tr c.

    2.4. Vct chnh v mmen chnhc a h l c khng gian

    2.5. Ng u l c.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    17/155

    17#

    2.1. CC NH NGHA V H L C

    Hl c t ng ng: Hai h l c t ng ng l hai h l c c cng tc d ng c h c ln m t v t r n . K hiu:

    ( ) ( )1 2 1 2

    , ,..., , ,...,n m

    F F F P P P:

    H p l c c a h l c: N u m t h l c t ng ng v i m t v ch m t l c th l c g i l h p l c c a h l c, hay h l c cho c h p l c. K

    hi u h p l c c a h l c l : AR

    1 2( , ,..., )n AF F F R:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    18/155

    18#

    nh l :i u ki n c n v v t r n cn b ng l h l c tc d ng ln n cn b ng.

    H l c cn b ng: H l c cn b ng l h l c khng lm thay i tr ng thi c h c c a v t r n . K hi u: 1 2( , ,..., ) 0nF F F :

    2.1. CC NH NGHA V H L C

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    19/155

    19#

    2.2.MMEN C A L C I V I M T i MKhi l c tc d ng ln v t, n c th lm cho v t

    quay quanh m t i m no . Tc d ng c a l c c c tr ng y b ng mmen c a l c i v i m t i m.

    nh ngha : Mmen c a

    l c i v i i m O l mt vect , k hi u l xc nh b ng cng th c:

    ( )Om F

    ( )Om F r F =

    rtrong o l vct nh v cua i m t l c so v i im O.

    r OA=

    AO

    F

    ( )o

    m F

    r

    B

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    20/155

    20#

    Ta xac inh vec t nh sau: ( )om F

    )(Fmo

    Ph ng :vung gc v i m t ph ng ch a i m O v l c Chi u :C chi u sao cho khinhn t u mt c a n xu ng

    g c th y vng quanh O theochi u ng c chi u kim ng h .

    l n: dFFmo .)( =

    F

    F

    V i d l kho ng cch vung gc l y t tm l y mmen O n ng tc d ng c a l c.

    (=0 khi F = 0 ho c d = 0)

    2.2.MMEN C A L C I V I M T i M

    AO

    d

    F

    ( )o

    m F

    B

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    21/155

    21#

    Nu t tai O h toa Oxyz, va ky hiu:

    ( )

    x y z

    o

    e e e

    m F r F x y z

    X Y Z

    = =

    Trong : , ,x y ze e e l cc vct n v trn cc tr c t a .

    { }ZYXF ,,={ }zyxr ,,=

    Hnh chi u c a )(Fmo ln ba tr c t a :

    ( )oxm F yZ zY =

    ( )oym F zX xZ =

    ( )oz

    m F xY yX =

    thi

    2.2.MMEN C A L C I V I M T i M

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    22/155

    22#

    Vi du 1.1

    A D

    CB

    A' D'

    C'B'

    y

    z

    x

    a

    1F

    2F

    xe

    ye

    ze

    ( )2Am F

    ( )1Am F

    Khi hnh lp ph ng canh a, chiu tc dung cua cc l c nh hinh ve. Tm cc vc t mmen c a cc l c i v i nh A.

    1 2,F F

    ( )1 1( )A xm F aF e=

    2 2

    2

    2( )

    2

    2

    2

    A x

    y

    am F F e

    aF e

    =

    ap s:

    2.2.MMEN C A L C I V I M T i M

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    23/155

    23#

    M men c a l c i v i m t tr c c tr ng cho

    tc d ng c a l c lm v t quay quanh tr c .

    2.3. MMEN C A L C I V I M T TR C

    O

    A

    B

    A'

    B'

    F

    Fd'

    F)(Fm

    F

    F

    inh nghia: Mmen cua l c i v i truc , ky hiu la

    , , la s ai s bng tich

    hinh chiu cua ln mt phng vung goc v i truc va khoang cach d' t giao im O cua truc v i mt phng n , ly du cng nu quay xung quanh O

    theo chiu ng c chiu kim ng h va ly du tr trong tr ng h p ng c lai.

    F

    F

    ' '( ) .m F F d = (= 0 khi no?)

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    24/155

    24#

    nh l lin h gi a m men c a l c i v i m t i m v m men c a l c i v i m t

    tr c. F

    ( ) ( )Om F hc m F =

    Mmen cua l c i v i truc i qua dim O la hinh chiu ln truc cua mmen cua no i v i im O.

    O

    A

    B

    A'

    B'

    F

    Fd'

    ( )Om F

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    25/155

    25#

    xyF X

    Z

    2,F FCho l c tc dung vo khi lp ph ng, canh a, im t tai inh A. Tm m men cua cac l c i v i truc ba truc toa .

    Vi du 1.2

    ( ) 22

    xm F aF =

    ( )2

    2ym F aF =

    ( )2

    2z

    m F aF =

    ap s

    ( )2 2 sin ,xm F F a =

    ( )2 2 sin ,ym F F a =

    ( )2 0zm F =1

    sin3

    =

    O

    A

    y

    z

    x a

    F2F

    B

    C

    B' A'

    C'O'

    2.3. MMEN C A L C I V I M T TR C

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    26/155

    26#

    2.4.1 Vect chinh c a h l c khng gian nh ngha: Vct chnh c a h l c khng gian, k hi u l t ng hnh h c c a cc vect bi u di n cc l c c a h l c:

    R

    1 2

    1

    n

    n k

    k

    R F F F F

    =

    = + + + =

    2.4. VC T CHNH V MMEN CHNHC A H L C KHNG GIAN.

    Ph ng phap xac nh vect chinh a. Ph ng phap v (hinh hoc) b. Ph ng phap chi u (giai tich)

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    27/155

    27#

    Chu y : Vect chinh la vec t t do.

    a. Ph ng phap ve

    Vc t chinh c a h l c b ng vect khep kin c a a giac vect l c.

    1F

    2F

    3F

    1F

    2F

    3F

    R

    O

    3F

    2F

    2.4.1 Vect chinh c a h l c khng gian

    2.4. VC T CHNH V MMEN CHNHC A H L C KHNG GIAN.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    28/155

    28#

    b. Ph ng phap chi u

    1 21

    n

    x n kkR X X X X== + + + =

    1 2

    1

    n

    y n k

    k

    R Y Y Y Y=

    = + + + =

    1 2

    1

    n

    z n k

    kR Z Z Z Z

    == + + + =

    1 2

    1

    n

    n k

    kR F F F F

    == + + + =

    Ky hiu:

    ( ), ,x y zR R R R=

    2.4.1 Vect chinh c a h l c khng gian

    ( )1 1 1 1, ,F X Y Z= ( )2 2 2 2, ,.........................

    F X Y Z=

    ( ), ,n n n nF X Y Z=

    Ta c:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    29/155

    29#

    2.4.1 Vect chinh c a h l c khng gian

    2 2 2

    x y zR R R R= + +cos ;x

    R

    R= cos ;y

    R

    R= cos .z

    R

    R=

    Vy m un v ph ng chiu cua vc t chnh c xc inh b i:

    ( ), ,x y zR R R R=

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    30/155

    30#

    V d :Xc nh vc t chnh c a h l c g m ba l c sau: ( )1 1, 2, 3F =

    ( )2 4, 5, 7F =

    ( )3 2, 8, 1F =Bi gi i:

    ( )7, 5, 11R =Ta c: 2 2 27 5 11 195R = + + =

    ( ) ( )

    ( )

    7 5

    cos , ; cos , ;195 195

    11cos ,

    195

    R Ox R Oy

    R Oz

    = =

    =

    2.4.1 Vect chinh c a h l c khng gian

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    31/155

    31#

    nh ngha: Mmen chinh c a h l c khng gian i v i tm O, k hi u l m t vect b ng t ng hinh h c cac vect mmen c a cac l c thu c h l c i v i tm O:

    OM

    1 1

    ( )

    n n

    O O k k k

    k k

    M m F r F= =

    = =

    2.4.2 Mmen chnh c a h l c khng gian i v i m t tm

    Cach xac nh a. Ph ng phap v Mmen chinh c a h l c i v i m t tm b ng

    vect khep kin c a a giac vect mmen. b. Ph ng phap chi u

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    32/155

    32#

    Cc thnh ph n c a vect m men chnh

    theo cc tr c to cc: ( ) ( )Ox Ox k k k k k M m F y Z z Y= = ( ) ( )Oy Oy k k k k k M m F z X x Z= =

    ( ) ( )Oz Oz k k k k k M m F x Y y X= =

    2.4.2 Mmen chnh c a h l c khng gian i v i m t tm

    b. Ph ng phap chi u ( ), ,O Ox Oy OzM M M M=

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    33/155

    33#

    V d 1: Cho h l c g m ba l c, trong :

    ( )1 1, 2, 3F =

    ( )2 4, 5, 7F =

    ( )3 2, 8, 1F =

    Bi gi i:

    ( )2, 1, 0 ;OA =

    Ta c cc vc t nh v c a cc l c so v i i m O:

    ( )0, 2, 0 ;OB =

    t t i A (2,-1,0)

    t t i B (0,-2,0)

    t t i C (3,1,2) Xc nh mmen chnh c a h l c trn i v i g c to O.

    ( )3, 1, 2OC=

    2.4.2 Mmen chnh c a h l c khng gian i v i m t tm

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    34/155

    34#

    ( )1 1, 2, 3F = ( )2 4, 5, 7F = ( )3 2, 8, 1F =

    p d ng CT:

    ( )2, 1, 0 ;OA =

    V y cc l c v cc vc t nh v t ng ng l:

    ( )0, 2, 0 ;OB = ( )3, 1, 2OC=

    ( ) ( )Ox Ox k k k k k M m F y Z z Y= = ( ) ( ) ( )1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 3 3OxM y Z z Y y Z z Y y Z z Y= + +

    OxM = ( )( 1).3 2.0 ( )( 2).7 ( 5).0+ ( )1.1 2.8+ 32=

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    35/155

    35#

    Vi du Khi hinh lp ph ng chiu tac dung cua

    cac l c nh hinh ve. Hay tinh vect chinh va mmen chinh cua h l c o i v i tm A.

    A D

    CB

    A' D'

    C'B'

    y

    z

    x

    a

    1F2F

    xe

    ye

    ze

    3F

    4F

    ap s

    ( )1 2 4

    2

    3 4

    2 ;2

    2;

    2

    2;

    2

    x

    y

    z

    R F F F

    R F

    R F F

    = +

    =

    = +

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    36/155

    36#

    F

    Fd

    2.5. Ng u l c.

    a. nh ngha

    Ng u l c l h g m hai l c song song ng c chi u, cng c ng v khng cng ng tc d ng.

    b. Cc c tr ng c a ng u l c + M t ph ng tc d ng + Chi u quay+ C ng tc d ng:

    m = F.d.(d c g i l cnh tay n c a ng u l c)

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    37/155

    37#

    biu din cc c tr ng cua ngu l c ng i ta dng vect mmen ngu l c : m

    Chu :Vect mmen c a ng u l c l vect t do v i m

    t.

    l n : m = F.d

    m {Ph ng : vung gc v i m t ph ng tc d ng. Chi u : C chi u sao cho khinhn t u mt c a n xu ng

    g c th y ng u l c quay theo chi u ng c chi u kim ng h .

    ( , )m m F F AB F BA F = = =

    B

    A

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    38/155

    38#

    Nh n xt: Vect m men c a ng u l c b ng t ng m men c a cc l c t o thnh ng u l c i v i i m b t k .

    Tc d ng c a ng u l c khng thay i n u ta tu thay i cc l c t o thnh ng u l c mi n sao vect m men c a ng u l c khng i, hay ni khc i, vect m men c a ng u l c hon ton c tr ng cho ng u l c .

    ( , ) ( ) ( )O Om m F F m F m F = = +

    d1

    1F

    1F

    d22F

    2F

    F

    1

    .d

    1

    = F

    2

    .d

    2

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    39/155

    39#

    3. H TIN TNH H C . CC H QU 3.1. H tin tnh h c

    3.1.1. Tin 1 (Tin v h hai l c cn b ng). i u ki n c n v

    h hai l c cn

    b ng l hai l c ny c cng ng tc d ng, ng c chi u v cng

    c ng .

    ABF

    'F

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    40/155

    40#

    3. H TIN TNH H C . CC H QU

    3.1.2 Tin 2 (Tin thm b t hai l c cn b ng).Tc d ng c a m t h l c khng thay i n u

    thm ho c b t hai l c cn b ng.

    ( ) ( )1 2 1 2, ,..., , ,..., , , ; ( , ) 0n nF F F F F F F F F F : :

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    41/155

    41#

    3.1.3 Tin 3 (Tin hnh bnh hnh l c). H hai l c cng t t i m t i m t ng

    ng v i m t l c t t i i m t chung v c vect l c b ng vect cho hnh bnh hnh m hai

    c nh l hai vect bi u di n hai l c thnh ph n. F

    1F

    2FO

    ( )1 2,F F F:

    1 2F F F= +v

    3. H TIN TNH H C . CC H QU

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    42/155

    42#

    3.1.4 Tin 4 (Tin tc d ng v ph n tc

    d ng). L c tc d ng v l c ph n tc d ng gi a hai v t c cng ng tc d ng, h ng ng c chi u nhau v c cng c ng .

    Ch :

    L c tc d ng v l c ph n tc d ng khng ph i l hai l c cn b ng v chng tc d ng vo hai v t r n khc nhau.

    BA F

    F

    3. H TIN TNH H C . CC H QU

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    43/155

    43#

    3.1.5 Tin 5 (Tin ho r n). M t v t bi n d ng cn b ng d i tc

    d ng c a m t h l c th khi ho r n l i n v n

    cn b ng.

    3. H TIN TNH H C . CC H QU

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    44/155

    44#

    3.2. CC H QU

    3.2.1. H qu 1 :

    Tc d ng c a l c khng thay i khi tr t l c d c theo ng tc d ng c a n.

    B BF

    A AF

    ( ) ( ), , ;

    A A B B

    F F F F :( , ) 0 ;B B B A

    F F F F =:

    BF ( ) ( ) .A BF F :

    L i c: ( , ) 0A BF F :

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    45/155

    45#

    3.2.2.K t qu thu g n h l c ng quy.

    1 2

    1

    n

    n k

    k

    R F F F F=

    = + + + =

    L

    H qu 2: H l c ng quy c h p l c

    t t i i m ng quy v bi u di n

    vect chnh c a h

    n u vect chnh khc khng, v cn

    b ng n u vect chnh c a h b ng khng.

    O

    1F 2F

    nF

    3F

    R

    nF

    1nR

    O

    3.2. CC H QU

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    46/155

    46#

    3.2.3. K t qu thu g n h ng u l c.

    T p h p nhi u ng u l c t o thnh h ng u l c.

    H qu 3. N u mmen chnh c a h ng u l c khc

    khng, h ng u l c t ng ng v i m t ng u l c c m men b ng m men chnh c a h ; cn n u m men chnh c a h b ng khng h ng u l c cn

    b ng .

    3.2. CC H QU

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    47/155

    47#

    4. LIN K T, PH N L C LIN K T.

    TIN Gi I PHNG LIN K T.

    4.1 V t r n t do v v t r n khng t do. V t r n t do l v t r n c th th c hi n c

    m i di chuy n v cng b t v tr ang xt sang v tr ln c n c a n.

    Ng c l i, n u m t hay m t s di chuy n c a v t b c n tr b i nh ng v t khc th v t g i l v t r n khng t do.

    V t khng t do cn g i l v t ch u lin k t, cn cc v t khc c n tr v t c kh o st g i l v t gy lin k t.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    48/155

    48#

    Nh ng i u ki n c n tr di chuy n c a v t kh o st c g i l lin k t t ln v t y .

    Trong tnh h c, ta ch nghin c u lo i lin k t c th c hi n b ng s ti p xc hnh h c gi a v t th c kh o st v i v t th khc, l

    nh ng lin k t hnh h c.

    4. LIN K T, PH N L C LIN K T.

    TIN Gi I PHNG LIN K T.

    4.1 V t r n t do v v t r n khng t do.

    4 LIN K T PH N L C LIN K T

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    49/155

    49#

    4.2. Ph n l c lin k t

    V t gy lin k t ngn c n chuy n ng c a v t kh o st, t c l v m t c h c n tc d ng vo

    v t kh o st cc l c .Cc l c do cc v t gy lin k t tc d ng ln

    v t kh o st g i l cc ph n l c lin k t .

    4. LIN K T, PH N L C LIN K T.

    TIN Gi I PHNG LIN K T.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    50/155

    50#

    4.3. Cc tnh ch t c a ph n l c lin k t.

    Tnh ch t th ng. Ph n l c lin k t xu t

    hi n khng xc nh tr c m ph thu c vo cc l c cho tr c tc d ng ln v t kh o st v k t c u lin k t (t a, b n l , dy bu c,) c a v t gy lin k t.

    C D

    B

    A

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    51/155

    51#

    Ph ng, chi u c a cc ph n l c lin k t. Theo nh ngha,

    ph n l c lin k t ph i cchi u ngn c n chuy n ng c a v t nn ng cv i xu h ng chuy n ng

    c a v t.

    4.3. Cc tnh ch t c a ph n l c lin k t.

    C D

    B

    A

    Dy ngn c n chuy n ng c a qu c u d c theo ph ng AB c a dy.

    T ng khng cho qu c u di chuy n theo ph ng CD n m ngang.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    52/155

    52#

    Lin k t t a Lin k t t a xu t hi n khi v t r n kh o st t a

    ln v t gy lin k t.

    N2

    N1N

    4.4. Cc lin k t th ng g p v cc ph n l c lin k t t ng ng.

    AN

    BN

    CN

    N u b qua ma st th ph n l c lin k t t a c ph ng vung gc v i m t t a ho c ng t a v c chi u h ng vo v t kh o st.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    53/155

    53#

    T

    1

    T

    2T

    2T 1T

    Lin k t dy m m, th ng Ph n l c lin k t n m d c theo dy, i m t

    ch bu c dy v h ng ra ngoi v t kh o st. Ph n l c lin k t c a dy cn c g i l s c cng .

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    54/155

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    55/155

    55#

    Lin k t g i Lin k t g i dng cc d m

    v

    khung

    G i c nh : c ph n l c lin k t t ng t nh lin k t b n l .

    G i di ng : Ph n l c lin k t c a g i di ng vung gc v iph ng di ng c a g i , gi ngnh lin k t t a.

    BYAY

    AX

    R

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    56/155

    56#

    Lin k t g i c u Lin k t g i c u c th th c hi n nh qu c u

    g n vo v t ch u lin k t v c t trong m t v qu c u g n li n v i v t gy lin k t . Ph n l c g i c u i qua tm O c a c a v c u. Thng th ng ph n l c g i c u c c phn tich thnh 3 thnh ph n vung gc nhau.

    X X AYZ

    z

    y

    x

    AX

    AY

    RA

    Z

    Spherical joint

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    57/155

    57#

    Lin k t c i Lin k t c i cho php v t r n quay quanh tr c

    Oz. Ph n l c lin k t c i c c phn thnh 3 thnh ph n vung gc nhau.

    x

    y

    z

    OX

    OZ

    OY

    z

    y

    xO

    X

    OY

    OZ R

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    58/155

    58#

    Lin k t ngmHai v t c lin k t ngm khi chung c

    gn c ng v i nhau.

    Ngm ph ng:

    AY

    Am

    AX

    AX

    AY

    Am

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    59/155

    59#

    Ngm khng gian:

    O

    z

    y

    x AX

    AY

    AZ

    xm

    ym

    zm

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    60/155

    60#

    Lin k t thanhLin k t thanh c hnh thnh nh th a mn

    cc i u ki n sau: Ch c l c tc d ng hai u Tr ng l ng thanh khng ng k Nh ng lin k t hai u thanh c th c hi n nh b n l , g i c u.

    Ph n l c lin k t thanh n m d c theo ng th ng n i hai u thanh, h ng vo

    thanh khi thanh ch u ko vh ng ra kh i thanh khi thanh ch u nn. ( ng l c )

    O1 O2

    A B

    AS

    BS

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    61/155

    61#

    4.5. Tin gi i phng lin k t. V t r n khng t do ( t c v t ch u lin k t)

    cn b ng c th c xem l v t r n t do cn b ng n u gi i phng cc lin k t, thay th tc d ng c a cc lin k t c gi i phng b ng cc ph n l c lin k t t ng ng.

    A

    BC

    O D

    E

    E

    C

    O DA

    CB

    1P

    2P

    AY

    CN

    1P

    AX

    CN D

    NEN

    2P

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    62/155

    62#

    + Thu g n h l c khng gian.

    + Tm i u ki n cn b ng c a h l c khng gian.

    Ch ng 2

    CN BNG CUA H L C KHNG GIAN

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    63/155

    63#

    1. THU G N H L C KHNG GIAN V M T TM

    1.1. Thu g n h l c khng gian v m t tm

    1.2. Bi n i tm thu g n.

    1.3. Cc kt qua thu gon ti gian

    1.4. nh l Varinhng

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    64/155

    64#

    1. THU G N H L C KHNG GIAN V M T TM

    1.1. Thu g n h l c khng gian v m t tm

    1.1.1 nh l d i l c song song.

    AF BF

    ( )B AF F=L c t t i i m A t ng ng v i l c

    t t i i m B b t k v ng u l c c m men b ng m men c a i v i i m B. AF

    B AF F=( ), ;A BF F m:

    ( )B Am m F=

    v i:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    65/155

    65#

    1.1.1 nh l d i l c song song.

    AF BF

    ( )B AF F=

    AF

    L c t t i i m A t ng ng v i l c

    t t i i m B b t k v ng u l c c m men b ng m men c a i v i i m B.

    BB

    F AFAF

    ( ); ( , )B A BF F F

    :

    ( ), 0;B B B AF F F F =:

    ( ), ,A B BF F F:

    Ch ng minh:

    BF

    T i B t:

    ( ), ;A BF F m: ( )B Am m F=

    m

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    66/155

    66#

    B

    BF

    m

    NH N XT:

    N u ta c: B mF th: ( ), AB mF F:

    v i: ;A BF F=BAF

    B

    md

    F=

    A c v tr sao chong c v i chi u c a

    ( )A Bm Fm

    1 1 2 Thu g n h l c

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    67/155

    67#

    1.1.2 Thu g n h l c . ),...,,( 21 nFFFXt h l c khng gian:

    p d ng nh l d i l c song song ta d i t ng l c v i m O.

    ( ) ( )' '1 1 1 1 1 1 1, ; , OF F m F F m m F= =:

    ( ) ( )' ', ; ,n n n n n n O nF F m F F m m F= =:.........................................

    ( ) ( ) ( )( )1 2 1 2 1 2, ,..., , ,..., ; ( ), ( ),..., ( )n n O O O nF F F F F F m F m F m F :

    Hay

    ( ) ( )1 2, ,..., ,n O OF F F R M:

    1 1 2 Th h l

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    68/155

    68#

    ( ) ( )1 2, ,..., ,n O OF F F R M:

    V y h l c khng gian b t k t ng ng

    v i m t l c t t i O v m t mmen ng u l c

    . L c b ng vct chnh c a h , cn

    b ng mmen chnh c a h i v i i m O.

    OR

    OM OR OM

    1

    n

    k

    kR F

    ==

    1( )

    n

    O O k

    kM m F

    ==

    1.1.2 Thu g n h l c .

    1 2 Bi n i tm thu g n

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    69/155

    69

    #

    1.2. Bi n i tm thu g n. 1.2.1. Bi n i tm thu g n.

    ),...,,( 21 nFFFXt h l c khng gian:

    ( ) ( )( )1 2 ' '( , ,..., ) , , ;n O O O O O OF F F R M R m R M: :Ta thu g n h l c ny v O v O':

    M t khc: ( ) ( )1 2 ' ' '

    1'( , ,..., ) , ;

    n

    O kO OOk

    nF F M m FF R M ==

    :

    trong : ' .O OR R R= =( )( )' ', O OO OR m R M+:

    ( ) .O O O OM M m R = +Suy ra:

    V y khi thay i tm thu g n ta c m t l c

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    70/155

    70

    #

    V y khi thay i tm thu g n ta c m t l c t tm m i, c gi tr khng i (b ng vct chnh), cn ng u l c m i c lin h v i ng u l c thu g n ban u theo bi u th c:

    ( )' ' .O O O OM M m R= +1.2.2. Cc b t bi n c a h l c khng gian.

    Vct chnh l m t i l ng b t bi n.

    Tch v h ng c a vct chnh v mmen chnh l m t i l ng b t bi n (ng khi vc t chnh khc khng).

    . .( ( ) ) .O O O OR M R m R M R M = + =

    1 3 Cc kt qua thu gon ti gian

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    71/155

    71

    #

    0, 0OR M= =

    0, . 0OR M R =

    0, 0OR M=

    1.3. Cc kt qua thu gon ti gian

    H l c cn bng.

    H l c t ng ng v i mt ngu l c.

    H l c co h p l c.

    OOOR

    OMOR

    'O

    R1

    OR

    O'0OM =0OM

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    72/155

    72

    #

    0, . 0OR M R H t ng ng v i h inh c ng l c.

    O

    OM OR

    OM

    OM

    'OM

    'O

    ROR

    OR

    O

    O'

    //O OR MT c la

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    73/155

    73

    #

    1.4. nh l Varinhng

    Trong tr ng h p h l c khng gian c h p l c th mmen c a h p l c i v i m t tm b t k

    b ng t ng mmen c a cc l c thnh ph n i v i

    tm y.

    ( ) ( )1

    n

    O O k O

    k

    m R m F M =

    = =

    2 I U KI N CN B NG C A H L C

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    74/155

    74

    #

    2.1. inh ly

    2. I U KI N CN B NG C A H L C KHNG GIAN

    2.2. Cc ph ng trnh cn b ng c a

    h l c khng gian.

    2.3. Ph ng trinh cn bng cua mt vai h l c c bit.

    2 I U KI N CN B NG C A H L C

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    75/155

    75

    #

    2.1. inh ly iu kin cn va u h l c khng gian cn bng la vect chinh va mmen chinh cua h l c i v i mt im bt ky ng th i bng khng.

    1

    1 2

    1

    0

    ( , ,..., ) 0

    ( ) 0

    n

    k

    k

    n n

    O O kk

    R F

    F F F

    M m F

    =

    =

    = =

    = =

    2. I U KI N CN B NG C A H L C KHNG GIAN

    2 2 Cc ph ng trnh cn b ng c a

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    76/155

    76

    #

    2.2. Cc ph ng trnh cn b ng c a

    h l c khng gian.

    giai cac bai toan, ta th ng s dung cac ph ng trinh hinh chiu cua h ph ng trinh vect trn trong h truc toa cac:

    1

    0n

    x k

    k

    R X=

    = =

    1

    0n

    y k

    k

    R Y=

    = =

    1

    0n

    z k

    k

    R Z=

    = =

    1

    ( ) 0n

    x x k

    k

    M m F=

    = =

    1

    ( ) 0n

    y y k

    k

    M m F=

    = =

    1

    ( ) 0n

    z z k

    k

    M m F=

    = =

    2 3 Ph ng trinh cn bng cua mt vai

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    77/155

    77

    #

    2.3. Ph ng trinh cn bng cua mt vai h l c c bit.

    00

    0

    x

    y

    z

    RR

    R

    = = =

    H ngu l c:

    0

    00

    x

    y

    z

    M

    MM

    =

    = =

    H l c ng quy:

    H l c song song

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    78/155

    78

    #

    H l c song song Chon h truc toa sao cho truc Oz song

    song v i ph ng cua cac l c. Ta co ba ph ng trinh cn bng:

    1

    1

    1

    0

    ( ) 0

    ( ) 0

    n

    z k

    k

    n

    x x k

    k

    n

    y y k

    k

    R Z

    M m F

    M m F

    =

    =

    =

    = =

    = =

    = =

    x

    y

    z 1F

    2F

    nF

    3 CAC BAI TOAN VA VI DU

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    79/155

    79

    #

    3. CAC BAI TOAN VA VI DU 3.1. Cac b c giai bai toan cn bng.

    Cc bi ton tnh h c c th c chia thnh hai lo i sau:

    Hy tm m i quan h gi a cc l c ho t ng

    cho v t cn b ng, ho c n u bi t cc l c ho t ng hy tm cc v tr cn b ng c a v t.

    V t cn b ng d i tc d ng c a cc l c ho t ng cho tr c, hy tm m t ph n ho c ton b cc ph n l c lin k t tc d ng ln cc v t.

    CC B C GI I BI TON CN B NG

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    80/155

    80

    #

    CC B C GI I BI TON CN B NG B c 1: Ch n v t kh o st cn b ng.

    B c 2: Gi i phng lin k t cho v t kh o st.

    V t c ch n xt cn b ng l v t ch u tc d ng c a cc l c c n tm:

    - m t v t r n.

    - m t v t do nhi u v t ghp l i. - m t ph n t ng t ng tch ra t m t v t. - m t nt, i m t p trung cc dy, cc thanh.

    V ring v t kh o st, thay cc lin k t b ng cc ph n l c lin k t t ng ng.

    CC B C GI I BI TON CN B NG

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    81/155

    81

    #

    B c 1: Ch n v t kh o st cn b ng. B c 2: Gi i phng lin k t cho v t kh o st.

    B c 3: Thnh l p cc ph ng trnh cn b ng .

    B c 4: Gi i h ph ng trnh cn b ng va nhn xet kt qua.

    CC B C GI I BI TON CN B NG

    3.2. CC V D .

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    82/155

    82

    #

    Vi du 3.1 3.2. CC V D .

    T m hnh ch nh t c tr ng l ng P = 1kN, cgi cn b ng v tr n m ngang nh hai b n l A,B

    v dy treo IK t o gc =300 v i m t ph ng c a t m nh hnh v . Cc kch th c o b ng mt. Tm

    cc ph n l c t i A, B v s c cng c a dy.

    p s

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    83/155

    83

    #

    1 ;T kN=

    p s

    7 3 1, .

    12 12

    B BY kN Z kN = =

    3 7, ;

    12 12A AY Z kN = =

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    84/155

    Vi du 3 2

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    85/155

    85

    #

    C

    B D

    A

    O

    X

    Y

    Z

    45o

    30o

    BI GI I:

    AS

    CS

    DS

    P

    OAS

    H

    K

    Kh o st nt O

    Phn tch l c L p h PT cn b ng

    Gi i h PT

    Vi du 3.2

    Vi du 3 3

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    86/155

    86

    #

    Vi du 3.3

    Q

    ( ), ,4 6

    b ax y

    =

    Tm ph n l c t i cc chn bn. Cc

    kch th c cho trnhnh v .

    M t chi c bn ba chn, c t trn m t

    ph ng ngang. Tr ng l c c a bn t t i giao i m c a hai ng cho c a m t bn. T i i m K trn

    m t bn, c t a ch u tc d ng c a

    l c th ng ng .

    Vi du 3.3

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    87/155

    87

    #

    Vi du 3.3

    2

    , , .3 4 6 4 6 4A B C

    Q P Q P Q P

    N N N= + = + = +p s :

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    88/155

    88

    #

    Bai tp :3-1 3-12; 3-16 3-18.trang 72 79, sach Bai tp c hoc (tp 1),

    Sanh

    Ch ng 3

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    89/155

    89

    #

    Ch ng 3TR NG H P RING: H L C PHNG

    1. KHAI NIM MMEN AI S

    2. H P L C CUA H L C PHN B PHNG

    3. CN BNG CUA H L C PHNG 4. IU KIN CN BNG CUA H VT RN

    1. KHAI NIM MMEN AI S

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    90/155

    90#

    i v i h l c phng, ta a ra khai nim mmen ai s cua l c i v i mt im:

    Mmen ai s cua l c i v i im O, ky hiu , la mt s ai s:

    ( )Om FF

    ( ) .Om F F d=

    trong F l tri s cua l c, d l khoang cch t O

    n ng tc dung cua l c, ly du "+" khi l cquay quanh O theo chi u ng c chi u kim ng h , v l y d u "-" trong tr ng h p ng c l i.

    F

    O

    B

    Ad

    F

    hi

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    91/155

    91#

    ( ) ( ) ( ) ( )1 21

    ...N

    O O O O N O k

    k

    M m F m F m F m F

    =

    = + + + =

    OM

    M men chnh c a h l c ph ng i v i i m O l m t s i s , k hi u , b ng t ng m men i s c a cc l c c a h l c i v i

    i m O:

    Khi o

    2. H P L C CUA H L C PHN B PHNG

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    92/155

    92#

    2. H P L C CUA H L C PHN B PHNG

    Xet oan dm AB dai l, chiu tac dung cua h

    l c phn b song song cng chi u v i c ng phn b q(x):

    q(x)

    B

    d l

    Q

    Sau y ta s xc nh h p l c :

    H l c song song ny c h p l c, k hi u l . Q

    Q

    A

    2. H P L C CUA H L C PHN B PHNG

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    93/155

    93#

    0

    ( ) ;l

    AR q x dx= 0

    ( )l

    AM q x x dx=

    Thu gon h l c nay v im A:

    ( )A Am Q M=

    Gi s h p l c t t i C cch A m t o n AC = d.

    Theo nh l Varinhng:

    q(x)

    Bd

    l

    Q

    A C

    ( ) . .A A

    m Q Q d R d= =

    .A A

    M R d=

    2. H P L C CUA H L C PHN B PHNG

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    94/155

    94#

    0

    ( ) ;

    l

    A

    R q x dx=

    0( ) ;

    l

    AM q x x dx=

    V y:

    q(x)

    Bd

    l

    Q

    A C

    .A A

    M R d=

    0

    0

    ( )

    ( )

    l

    l

    q x xdx

    dq x dx

    =

    0

    ( ) ;l

    Q q x dx=

    K t lu n:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    95/155

    95#

    K t lu n:

    Q

    c ng tc d ng i qua tr ng tm c a hnh phn b l c C chi u cng chi u v i cc l c thnh ph n c a h l c phn b .

    C l n b ng di n tch c a hnh phn b l c.

    Cac tr ng h p c bit:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    96/155

    96#

    H l c phn b c c ng phn b l c tuy n tnh 1

    2

    Q ql=

    ld3

    2=

    H l c phn b c c ng phn b l c u

    q(x) = q = const.Q ql=

    l

    q

    l/2

    Q

    d = l/2

    Cac tr ng h p c bit:

    Q

    A B

    3. CN BNG CUA H L C PHNG

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    97/155

    97#

    3. CN BNG CUA H L C PHNG

    3.1. Cac ph ng trinh cn bng cua h l c phng

    T iu kin cn bng cua h l c khng gian ta co cac ph ng trinh cn bng cua h l c phng sau y:

    1 1 1

    0 0 ( ) 0n n n

    k k O k

    k k k

    X Y m F

    = = =

    = = =

    trong o: x y, O la im bt ky .

    x

    y

    z

    1F

    2FnF

    O

    Dang 1:

    Dang 2:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    98/155

    98#

    1 1 1( ) 0 ( ) 0 0

    n n n

    A k B k kk k km F m F X = = == = =

    Dang 2:

    1 1 1

    ( ) 0 ( ) 0 ( ) 0n n n

    A k B k C k

    k k k

    m F m F m F

    = = =

    = = =

    Dang 3:

    trong o: tr c x khng AB.

    trong o: Ba i m A, B, C khng th ng hng .

    3.2. Cc v d

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    99/155

    99#

    Cho d m AB, c u A ngm vo t ng, cn b ng d i tc d ng c a cc l c v ng u l c nh hnh v .

    Bi t: 0200 ; 180 ; 30 / ; 60 ; 1 .F N M Nm q N m a m= = = = =B qua tr ng l ng c a d m. Tm ph n l c lin k t

    t i u A.

    V d 3.1

    3.2. Cc v d

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    100/155

    100#

    ( )

    ( )

    ( )

    100 ,

    100 3 60 ,

    400 3 .

    A

    A

    A

    X N

    Y N

    M Nm

    =

    =

    =

    0

    200 ; 180 ; 30 / ; 60 ; 1 .F N M Nm q N m a m= = = = =

    4. IU KIN CN BNG CUA H VT RN

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    101/155

    101#

    Ni l c : la l c t ng tac gi a cac vt trong h

    .

    Ch :

    Vect chnh v mmen chnh c a h n i l c b ng khng.

    0 ( ) 0i i i i

    k O O k

    k k

    R F M m F= = = =

    Ngoai L c: La cac l c do cac vt ngoai h tac dung ln cac vt thuc h vt ang khao sat.

    i

    kFKy hiu:

    e

    kFKy hiu:

    CC I U KI N CN B NG C A H V T R N

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    102/155

    102#

    i u ki n cn b ng c a t ng v t tch ring.

    i u ki n cn b ng c a ton h ho r n ( xemton h nh m t v t r n duy nh t ), hay cn g il i u ki n cn b ng c a cc ngo i l c ( v khi

    ho r n l i h n i l c tri t tiu ).

    Vy ta co hai ph ng phap giai bai toan h vt:

    Ph ng phap tach vt Ph ng phap hoa rn

    Vi du 3.2:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    103/155

    103#

    Cho c h nh hnh v : = 30

    o

    , AB = 60m,BC = 20m. Trn o n AE ch u tc d ng c a h l c phn b u v i c ng q=20kN/m, AD = 40m, AE = 70m. B qua tr ng l ng c a d m v cc c t ch ng. Xc nh ph n l c lin k t t i A, l c t ng h t i B v ng l c trong cc thanh ch ng CC, DD.

    q

    A

    B

    C

    C

    D

    D

    E

    Ho r n :

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    104/155

    104#

    A

    D

    B

    q

    CS

    BY

    BX

    DS

    AY

    AX

    C

    q

    B

    E

    Nguyn Thi Kim Thoa

    Tch v t BC: q

    A

    B

    C

    C

    D

    D

    E

    Tch v t AB:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    105/155

    105#

    BY

    A

    D

    q

    AX

    AY

    DS

    Nguyn Thi Kim Thoa

    '

    BXBCS

    BY

    BXC

    q

    B

    E

    Vi du 3.3 :

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    106/155

    106#

    Cho c h nh hnh v . Thanh b qua tr ng

    l ng, hai qu c u c cng tr ng l ng P. Kchth c ghi trn hnh. Xc nh ph n l c lin k t t i A, D, C v l c t ng h t i B.

    2m 2m

    1m 1m 1m

    A B C D

    DYCNAY

    AX

    P P

    DX

    Tch v t

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    107/155

    107#

    B

    2m 2m

    A

    P

    AX

    AYBN

    BN

    1m 1m 1m

    B C D

    P

    CNDY

    DX

    Nguyn Thi Kim Thoa

    V d 3.4Gi h 5 th h h l h

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    108/155

    108#

    Gin ph ng g m 5 thanh ch u l c nh hnh v v c b ng g i di ng A, g i c

    nh B. Tm ph n l c t i cc g i v ng l c trong cc thanh. Bi t:1 2 31 , 2 , 3 .F kN F kN F kN= = =

    C

    A BM

    1m1m

    1

    F

    2F 3F

    060 030

    Nguyn Thi Kim Thoa

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    109/155

    1311 ; 0, .4 4A B B

    N X Y= = =Ho r n h ta tm c:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    110/155

    110#

    4 4

    A

    AMS

    060

    ACS

    AN

    2F

    0

    0

    2

    cos 60 0sin 60 0

    k AM AC

    k A AC

    X S SY F N S

    = + = = + + =

    M'AMS

    060

    CMS

    BMS

    ' 0

    0cos 60 0

    sin 60 0

    k AM BM CM

    k CM

    X S S SY S

    = + == =

    B

    BY

    BX

    3F

    030

    '

    BMS

    BCS

    ' 0cos 30 0k B BM BC X X S S= =

    Tch nt:

    Nguyn Thi Kim Thoa

    ACS2FCM

    S 3FS

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    111/155

    111#

    A

    AMS

    060

    ANM

    '

    AMS

    060

    CM

    BMS B

    BY

    BX

    030

    'BMS

    BCS

    p s :

    3 3, , 0,

    2 4AC AM CM

    S kN S kN S= = =

    3 1, .

    4 2BM BC

    S kN S kN = =

    1311 ; 0, .4 4A B B

    N X Y= = =

    KL: T d u c a cc nghi m, ta c th k t lu n cc thanh AM, BM ch u ko, cn cc thanh BC, AC ch u nn.

    Nguyn Thi Kim Thoa

    V d 3.5 :

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    112/155

    112#

    Cho c h nh hnh v . Cho P = 50kN,

    q = 5kN/m, M=200kNm, KB = KD. Tr ng l ng c a thanh

    ACB l P = 100kN, tr ng l ng c a thanh BD l P = 60kN.

    Tm ph n l c lin k t t i ngm A, b n l B v g i di ng D. 1m 2m

    1m

    3m

    q

    A

    B

    C

    D

    K

    PM

    V d 3.6 :

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    113/155

    113#

    V t n ng P c treo vo nt (1,2) c a gin g m

    5 thanh (1,2,3,4,5) b tr nh hnh v v c gi c nh nh ba thanh 6, 7, 8. Thanh b qua tr ng l ng v

    c xem nh n i v i nhau v n i v i t ng b ng b n

    l . Tm ng l c c a cc thanh. 1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8P

    600

    600

    300

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    114/155

    114#

    Bai tp :

    1-1 1-20; trang 24 32;

    2-1 2-25 trang 48 58;

    sach Bai tp c hoc (tp 1), Sanh

    BI T P N P (l p 44M)

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    115/155

    115#

    Nhm 1: A & B & C: 1-9, 2-6, 2-8, 3-4, 4-14.

    Nhm 2: D & : 1-5, 2-2, 2-12, 3-5, 4-5.

    Nhm 3: H: 1-10, 2-8b, 1-13, 3-9, 4-4.

    Nhm 4: L & N: 1-13, 2-9, 2-13, 3-8, 4-3.

    Nhm 5: Q & S: 1-14, 2-15, 2-23, 3-12, 4-1.

    Nhm 6: TH & TR: 1-17, 2-14, 2-16, 3-14, 4-2.Nhm 7: TU & V: 1-18, 2-21, 2-24, 3-23, 4-13.

    Ph n I

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    116/155

    116#

    TNH H C V T R N

    Ch ng 1: Cac khai nim c ban va h tin

    tinh hoc

    Ch ng 2: Cn bng cua h l c khng gian

    Ch ng 3: Tr ng h p ring: H l c phng

    Ch ng 4: Ma sat

    Ch ng 5: Trong tm cua vt rn

    Ch ng 4 MA ST

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    117/155

    117#

    Ch ng 4 MA ST

    1. PHAN L C LIN KT TRN CAC MT T A. KHAI NIM V MA SAT VA S PHN LOAI.

    2. INH LUT MA SAT COULOMB

    3. CN BNG CUA CAC VT RN CHIU CAC 3. CN BNG CUA CAC VT RN CHIU CAC LIN KT CO MA SAT LIN KT CO MA SAT

    1.PHAN L C LIN KT TRN CAC MT T A.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    118/155

    118#

    KHAI NIM V MA SAT VA S PHN LOAI.

    1.1. M hnh ph n l c lin k t trn cc m t t a Trong th c t , cc v t r n khi ti p xc v i

    nhau lun lun x y ra trn m t mi n nh no .

    Do , khi hai v t ti p xc v i nhau s xu t hi n m t h cc ph n l c lin k t . Ccl c ny ngn c n cc chuy n ng ho c xu h ng chuy n ng c a v t nay i v i v t kia.

    1.2. Khi ni m v l c ma st

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    119/155

    119#

    Thu g n h ph n l c tai min tip xuc v

    m t i m ti p xc no , ta c l c v ng u l c. Ta phn tch l c v ng u l c thnh cc thnh ph n php tuy n v ti p tuy n:

    ( , )msR N F:

    ( , )

    l x

    ms msM M M:

    V y h ph n l c lin k t t ng ng v i 4 th h h h l

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    120/155

    120#

    thnh ph n ph n l c:

    Thnh ph n ph n l c ti p tuy n k hi u l ngn c n chuy n ng tr t ho c xu

    h ng tr t c a v t trn b m t lin k t; g i l l c ma st tr t.

    msF

    Thnh ph n ph n l c php tuy n nhth ng th y, ngn c n chuy n ng theo ph ng php tuy n c a b m t v t;

    N

    Thnh ph n ng u l c ngn c n s lM

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    121/155

    121#

    Thnh ph n ng u l c ngn c n s ln c a v t trn b m t lin k t; g i l ng u

    l c ma st ln .

    msM

    Thnh ph n ng u l c

    ngn c n s xoay c a v t xung quanh php tuy nc a m t lin k t, g i l

    ng u l c ma st xoay .

    x

    msM

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    122/155

    1.3. Phn loai ma sat

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    123/155

    123#

    D a vao trang thai c hoc cua vt ta phn loai ma sat thanh: ma sat tinh va ma sat ng.

    Ma sat tinh: la ma sat xut hin khi cac vt trang thai ng yn hay khi co cac xu h ng chuyn ng t ng i gi a vt nay va vt kia.

    Ma sat ng: la ma sat xut hin khi cac vt chuyn ng t ng i v i nhau.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    124/155

    124#

    D a vao tinh cht cua b mt tip xuc ta co:

    ma sat kh va ma sat nh t

    Ma sat kh : la ma sat xut hin khi cac b

    mt cua cac vt tip xuc tr c tip (khng co cac l p bi tr n nh du, m ).

    Ma sat nh t : Khi trn b mt cac vt tip

    xuc co cac l p bi tr n ta co ma sat nh t.

    2. INH LUT MA SAT COULOMB Cac inh lut ma sat c xy d ng t th c nghim vt

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    125/155

    125#

    2.1. inh lut ma sat tr t. L c ma sat tr t tnh xut hin ngn can s tr t hoc xu h ng tr t t ng i cua hai vt tip xuc v th a mn b t ng th c:

    trong o, f l h s ma st tr t tnh - ai l ng

    khng th nguyn - c tr ng cho ban cht vt ly cua cac mt tip xuc; N l ph n l c php tuy n.

    Cac inh lut ma sat c xy d ng t th c nghim vt ly

    .ms

    F f N

    2.2. inh lut ma sat ln. 2.2. inh lut ma sat ln.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    126/155

    126#

    Ngu l c ma sat ln xut hin ngn can s

    lnt ng i gi a cac vt tip xuc v th a mn b t ng th c:

    trong o, k la h s ma sat ln th nguyn la chiu dai c tr ng cho ban cht vt ly cua cac vt tip xuc.

    .lms

    M k N

    inh lut ma sat xoay cung c phat biu t ng inh lut ma sat xoay cung c phat biu t ng t .t .

    3. CN BNG CUA CAC VT RN CHIU CAC 3. CN BNG CUA CAC VT RN CHIU CAC LIN KT CO MA SAT LIN KT CO MA SAT

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    127/155

    127#

    LIN KT CO MA SAT LIN KT CO MA SAT

    3.1. Cac b c giai bai toan cn bng cua vt chiu lin kt co ma sat.

    B c 1 : Chon vt khao sat va giai phong lin kt

    cho vt nh bai toan khi ch a xet n ma sat.

    B c 2 : t thm cac l c, ngu l c ma sat.

    Cn xet xu h ng chuyn ng cua vt xac inh ung chiu cua l c, ng u l c ma sat.

    3. CN BNG CUA CAC VT RN CHIU CAC 3. CN BNG CUA CAC VT RN CHIU CAC LIN KT CO MA SAT LIN KT CO MA SAT

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    128/155

    128#

    LIN KT CO MA SAT LIN KT CO MA SAT

    3.1. Cac b c giai bai toan cn bng cua vt

    chiu lin kt co ma sat. B c 3 : Vit ph ng trinh cn bng cho h l c tac

    dung ln vt (gm ca cac l c ma sat).

    H n n a cac l c ma sat phai thoa man cac BT ma sat.

    B c 4 : Giai h gm cac ph ng trinh va cac BPT.

    Chu y: Chu y: Nghim cua h gm cac ph ng trinh v Nghim cua h gm cac ph ng trinh va cac bt ph ng trinh la mt min nghim (th hin cac bt ph ng trinh la mt min nghim (th hin d i dan bt n th c . d i dang bt ng th c).

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    129/155

    Vi du 4.2:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    130/155

    130#

    Thanh ng cht AB, co

    trong l ng P, u B t a vao t ng khng nhn, u A t a vao san nhn nm ngang chiu tac dung

    cua l c Q nh hinh ve. H s ma sat gi a thanh va t ng la f. Tim gia tri cua l c Q thanh cn bng

    vi tri nghing goc v iph ng nm ngang.

    a

    A

    B

    C

    P

    Q

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    131/155

    V d 4.4:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    132/155

    132#

    O

    Q

    Trn m t n m ngang c bnh xe ng

    ch t tm O, bn knh R, tr ng l ng P, ch u l c Q nh hnh v . Xc nh tr s Q bnh xe cn b ng . Bi t h s ma st tr t f, h s ma

    st ln k.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    133/155

    Ph n I

    C

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    134/155

    134#

    TNH H C V T R N Ch ng 1: Cac khai nim c ban va h tin

    tinh hoc

    Ch ng 2: Cn bng cua h l c khng gian Ch ng 3: Tr ng h p ring: H l c phng

    Ch ng 4: Ma sat

    Ch ng 5: Trong tm cua vt rn

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    135/155

    135#

    Ch ng 5

    TRONG TM CUA VT RN

    1.TM CUA H L C SONG SONG.

    i h hi

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    136/155

    136#

    1.1. inh nghia

    i m hnh h c C g i l tm c a h l c song

    song c xc nh b i cng th c:

    1

    1

    n

    k k

    k

    C n

    k

    k

    F r

    r

    F

    =

    =

    =

    Cho h l c song song bt ky v i (h co h p l c), co cac im t t ng ng la 0kF

    1 2, ,... nF F F1 2

    , ,... nM M M

    kF kFtrong , l thnh ph n hnh chi u c a l c trntr c song song v i cc l c.

    k kr OM=Ky hiu . Ta co inh nghia:

    1.2. Tnh ch t

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    137/155

    137#

    H p l c c a h l c song song i qua i m C

    v n u quay cc thnh ph n quanh cc i m t c a chng m t gc trong i u ki n gi nguyn i m t v gi tr c a cc l c thnh ph n th h pl c c a chng cng quay quanh tm C m t gc .

    C

    M1

    M2 M3

    M4

    1F

    2F

    3F

    nF

    R1F

    2F

    3F

    nF

    R

    2. INH NGHIA TRONG TM CUA VT RN.

    Kh o st v t r n n m g n tri t V t ch u

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    138/155

    138#

    Kh o st v t r n n m g n tri t. V t ch u tc d ng c a l c h p d n c a tri t, g i l tr ng

    l c P c a v t .

    k k k k

    C

    k

    P r P rrPP

    = =

    Tm C c a h tr ng l c c xc nh b i cng th c:

    CM1M2

    Mk

    kP

    1P

    2PP

    im C (co vi tri c inh i v i vt) goi la trong tm cua vt rn.

    Cng th c xc nh cc t a tr ng tm c a v t r n:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    139/155

    139#

    ; ; .k k k k k k

    C C CP x P y P zx y z

    P P P = = =

    ( ) ( ) ( )

    1 1 1

    ; ; .C C CV V V

    x xdP y ydP z zdPP P P= = =

    k k

    C

    P r

    r P

    =

    ( )

    1

    .CV

    r rdPP =

    Dang hinh chiu trong h toa Descarte:

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    140/155

    3.3. nh l 3 ( nh l Guynanh 1 )

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    141/155

    141#

    ( y )Di n tch S c a m t

    trn xoay sinh ra do m t ng cong ph ng AB khi quay quanh tr c ng ph ng , nh ng khng c t n, c

    c nh b i cng th c:

    trong , L l di c a

    ng cong AB, cn d lkho ng cch t tr ng tm C c a ng cong n tr c .

    2S Ld=x

    xc

    C

    ds

    dl

    B

    A

    3.4. nh l 4 ( nh l Guynanh 2 )

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    142/155

    142#

    Th tch V c a m t v t trn xoay sinh ra

    b i m t t m ph ng khi quay quanh tr c vkhng c t n, c xc nh b i cng th c:

    2V Sd

    =trong , S l di n tch t m ph ng; d l kho ng cch t tr ng tm c a t m n tr c .

    3.5. Cc ph ng php tm tr ng tm c a v t r n.

    3 5 1 Ph ng php i x ng

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    143/155

    143#

    3.5.1. Ph ng php i x ng.

    p d ng nh l 1. V d

    Thanh th ng, vnh trn, m t trn, m t hnh ch nh t, hnh h p ch nh t, hnh c u ng ch t u c tr ng tm t i tm i x ng c a v t .

    3.5.2. Ph ng php phn chia

    Chia vt thanh cac phn a bit trong tm ri ap

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    144/155

    144#

    Chia vt thanh cac phn a bit trong tm, ri ap

    d ng CT: k kC P rrP=

    V d: Tm tr ng tmc a m t t m ph ng ng ch t, hnh ch L, v i cc kch th c nh hnh v .

    a

    b

    d

    d

    O1

    O2

    A B

    C D

    EGH

    y

    X

    V i la vec t inh vi trong tm cua phn th k. kr

    3.5.2. Ph ng php phn chia

    P r

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    145/155

    145#

    k k

    C

    P rr

    P

    =

    1 1

    2 2

    P S

    P S

    ==

    1 1 2 2 1 1 2 2

    1 2 1 2

    c

    Px P x S x S xx

    P P S S

    + += =

    + +

    V d:

    a

    b

    d

    d

    O1O2

    A B

    C D

    EGH

    y

    X

    1P

    2P

    1 1 2 2

    1 2

    C

    S x S xx

    S S+=+

    3.5.2. Ph ng php phn chia

    V d: S x S x+

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    146/155

    146#

    V d:

    a

    b

    d

    d

    O1O2

    A B

    C D

    EGH

    y

    X

    1P

    2P

    1 1 2 2

    1 2

    C

    S x S xx

    S S

    +=

    +( )1 2

    1 2

    . ; . ;

    ; .2 2 2

    S b d S a d d

    d a d a d

    x x d

    = =

    +

    = = + =

    3.5.3. Ph ng php kh i l ng m

    (ph ng php b).

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    147/155

    147#

    (p g p p )Khi v t b khot nhi u l c hnh th khc nhau m

    tr ng tm c a cc l khot c th tm c, th ta c th p d ng ph ng php phn chia trn, v i i u ki n l cc l khot i c kh i l ng mang d u m.

    V d : Tm tr ng tmc a m t t m trn ng ch t, c bn knh R, bntrong t m b c t i m t

    mi ng hnh ch nh t c hai c nh a, b v tr nh hnh v .

    O

    Rb/2

    b/2

    a

    x

    y

    3.5.4. Ph ng php tch phn.

    N u v t l m t kh i ng ch t c th tch V :

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    148/155

    148#

    N u v t l m t kh i ng ch t c th tch V :

    ( )

    1 ;CV

    r rdV V

    =

    N u v t l m t m t ng ch t c di n tch

    S : 1;C

    S

    r rdSS

    =

    N u v t l m t thanh ng ch t, c chi u di L :

    ( )

    1;C

    L

    r rdLL

    =

    ( )

    1 ;CV

    r rdPP

    = .P V=uuuuuuuu

    V dTm tr ng tm c a n a a trn ng

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    149/155

    149#

    g gch t, c bn knh R

    O x

    y

    RO x

    y

    R

    d

    3.5.4. Ph ng php p d ng cc nh l Guynanh.

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    150/155

    150#

    h/2

    h/2

    R

    C

    xc

    O

    B

    A

    x

    y

    V d

    Tm tr ng tm c a cung trn ng ch t bn knh R, v i gc tm l 2

    V dTm tr ng tm c a n a a trn ng

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    151/155

    151#

    Tm tr ng tm c a n a a trn ng

    ch t, c bn knh R

    O x

    y

    R

    4.TRONG TM CUA MT S VT RN NG CHT Tr ng tm c a m t thanh ng ch t l i m

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    152/155

    152#

    Tr ng tm c a m t thanh ng ch t l i m gi a c a thanh.

    C BAa a

    Tr ng tm c a cc hnh bnh hnh, hnh ch nh t, hnh vung, ng trn, m t trn, kh i h p ch nh t, kh i l p ph ng ng ch t l tm c a chng.

    C rC CC C r

    Tr ng tm c a tam gic ng ch t l giao c a cc ng trung tuy n

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    153/155

    153#

    C

    Tr ng tm c a cung trn ng ch t AB c bn knh R v gc t i tm: 2AOB =

    sinCx R

    =

    A

    R

    C

    xc

    O

    B

    x

    y

    Tr ng tm c a qu t trn ng ch t AOB c bn knh R v gc t i tm 2AOB =

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    154/155

    154#

    c bn knh R v gc t i tm 2AOB =

    2 sin

    3

    C

    Rx

    = RC

    xc

    O

    B

    A

    x

    y

    Tr ng tm c a kh i hnh chp, kh i hnh nn ng ch t

  • 7/31/2019 C l thuyt 1

    155/155

    nn ng ch t

    Tr ng tm c a kh i hnh chp, kh i hnh nn u n m trn o n th ng n i t nh S n tr ng tm O c a y, v chia o n theo t l :

    C

    S

    C

    O

    S

    1

    4CO SO=