คานา

การประเมนผลการดาเนนงาน โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหาร

จดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551

เปนการประเมนผลหลงจากเสรจสนโครงการแลว โดยไดดาเนนการประสานงานกบสานกงานสหกรณ

จงหวดเพชรบรณ พจตร พษณโลก สโขทย และสหกรณทเขารวมโครงการ เพอนดหมายกลมเปาหมาย

ซงประกอบไปดวยขาราชการ กรรมการสหกรณ และเจาหนาทของสหกรณ ทผานการประชมฝกอบรม

เพอประเมนผลการดาเนนงานตามโครงการดงกลาว โดยใชแบบจาลองการประเมน CIPP MODEL ทม

องคประกอบในประเมน 4 ดาน ประกอบดวย 1) การประเมนบรบทหรอสภาพแวดลอม 2) การประเมน

ปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา 3) การประเมนกระบวนการฝกอบรม และ 4) การประเมนผลผลต

ตลอดจนไดศกษาปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะเกยวกบการดาเนนงานโครงการขางตน พรอมทง

เกบรวมรวบขอมลโดยการออกแบบสอบถามและการสงเกต โดยนาขอมลทไดมาวเคราะหและนาเสนอ

ผลงานการประเมนผลในเชงปรมาณและเชงคณภาพ

ผเสนอผลงานมความคาดหวงวาผลการประเมนในครงน จะเปนประโยชนตอ

หนวยงานราชการ เจาหนาทผปฏบตงาน นาผลงานจากการศกษาไปเปนขอเสนอแนะเชงนโยบาย ในการ

ปรบปรงแนวทางการดาเนนงานตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการ

สหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใหมประสทธภาพมากยงขน และเกด

ประโยชนสงสดกบกลมเปาหมาย สามารถเปนเครองมอทสาคญในการพฒนาสหกรณไดอยางเปนระบบ

ทย งยน สบไป

กฤษณะ มาเทยน

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 จงหวดพษณโลก

สานกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการสหกรณ

กรมสงเสรมสหกรณ

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ก

สารบญเรอง

หนา

คานา ก

สารบญเรอง ข

สารบญตาราง ค

สารบญแผนภาพ ง

บทท 1 บทนา 1

ความเปนมาและความสาคญของผลงาน 1

วตถประสงคของผลงาน 3

ระยะเวลาทดาเนนการ 3

ผรวมดาเนนการ 3

บทท 2 ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดาเนนการ 4

แนวคดพนฐานวชาการสหกรณ 4

แนวคดกระบวนการฝกอบรม 7

แนวคดการประเมนผลการฝกอบรม 13

แนวคดการประเมนผลดวยแบบจาลอง CIPP MODEL 20

แนวคดหลกการบรหารโครงการ 25

แนวคดเกยวกบการจงใจและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ 27

แนวคดการมสวนรวม 35

บทท 3 การประเมนผลการดาเนนงาน 38

เนอหาสาระและขนตอนการดาเนนการ 38

สวนของงานทผเสนอเปนผปฏบต 41

ผลสาเรจของงาน 65

การนาไปใชประโยชน 70

ความยงยากในการดาเนนการ/ปญหา/อปสรรค 70

บทท 4 ขอเสนอแนะ 72

บรรณานกรม 75

ภาคผนวก 76

ข

สารบญตาราง

ตารางท หนา

3.1 แสดงกจกรรม ของสหกรณการเกษตรศรเทพ จากด 43

3.2 แสดงกจกรรม ของสหกรณการเกษตรโพทะเล จากด 43

3.3 แสดงกจกรรม ของสหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด 44

3.4 แสดงกจกรรม ของสหกรณนคมครมาศ จากด 44

3.5 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเทยบกบแผน ของสหกรณการเกษตรศรเทพ จากด 47

3.6 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเทยบกบแผน ของสหกรณการเกษตรโพทะเล จากด 47

3.7 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเทยบกบแผน ของสหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด 48

3.8 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเทยบกบแผน ของสหกรณนคมครมาศ จากด 48

3.9 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบชวงเดยวกน ของสหกรณการเกษตรศรเทพ 48

3.10 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบชวงเดยวกน ของสหกรณการเกษตรชาตตระการ 49

3.11 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบชวงเดยวกน ของสหกรณการเกษตรโพทะเล 49

3.12 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบชวงเดยวกน ของสหกรณนคมครมาศ 49

3.13 แสดงขอมลทวไปของประชากรกลมตวอยางทใชในการศกษา 55

3.14 แสดงปจจยทมผลกระทบการดาเนนงานสหกรณ 56

3.15 แสดงความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม 57

3.16 แสดงขอมลเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา 58

3.17 แสดงขอมลเกยวกบกระบวนการฝกอบรม 62

3.18 แสดงขอมลเกยวกบผลผลตของการฝกอบรม 64

3.19 แสดงผลการปฏบตงานรอยละของแผนปฏบตงาน 66

3.20 แสดงผลการประเมนความคดเหนในภาพรวม ตามแบบจาลอง CIPP Model 67

3.21 แสดงมลคาทางธรกจในการดาเนนกจกรรมการมสวนรวมของสมาชก 68

3.22 แสดงมลคาทางธรกจในการดาเนนกจกรรมการมสวนรวมของสมาชกเทยบกบปกอน 69

ค

สารบญแผนภาพ

แผนภาพท หนา

1 แผนภาพแสดงการดาเนนการฝกอบรม 12

2 แผนภาพแสดงตวอยางการวดความกาวหนาขององคการ หรอ หนวยงาน 15

3 แผนภาพแสดงความสมพนธการตดสนใจและประเภทการประเมนแบบ CIPP Model 23

5 แผนภาพแสดงกรอบแนวความคดในการศกษา 51

ง

บทท 1

บทนา

1. ความเปนมาและความสาคญของผลงาน

สหกรณ คอ องคการของบรรดาสมาชกทรวมตวกนเพอแกไขปญหาความเดอดรอนทาง

เศรษฐกจโดยดาเนนงานอยบนพนฐานแหงการชวยตนเอง และการชวยเหลอซงกนในการดาเนนงานนน

สมาชกของสหกรณมสถานภาพทงเปนเจาของและเปนทงผใชบรการในธรกจและกจกรรมทสหกรณ

ดาเนนการอย แตการทจะทาใหสหกรณสามารถดาเนนงานใหเปนไปตามวตถประสงค คอ สามารถ

ตอบสนองความตองการของสมาชกไดอยางสมบรณ และเปนองคการหลกของชมชนไดนน องคประกอบ

สาคญ คอ การสรางจตสานกในการมสวนรวมในกจกรรมของสหกรณใหแกบคลากรทมสวนเกยวของ

ไดแก สมาชก กรรมการ ฝายจดการ และเจาหนาทผมสวนเกยวของใหเขาใจในระบบการทางานรวมกน

ซงหมายถงการคดรวมกน มการตดสนใจรวมกน ความรบผดชอบรวมกน และการมสวนรวมในกจกรรม

ตาง ๆ บนหลกพนฐานแหงความเสมอภาค ตามกรอบแนวคดทวา “คดเองเปนและทาเองได” เพอใหระบบ

เกดพลงขบเคลอนไปหาดลยภาพทสมบรณกวาคอ การสนองความตองการสมาชกได และตอยอดใหเกด

พฒนาอยางย งยน โดยสมาชกรวมรบผดชอบและแบงปนผลประโยชนอยางเปนธรรม

ดงนน การบรณาการทกภาคสวนของผเกยวของกบสหกรณจะเปนพลงงานผลกดนให

สหกรณ สามารถดาเนนการใหสมาชกสหกรณ อยด กนด มสนตสข เพอสรางความเปนธรรมในสงคมได

โดยสมบรณ จงเปนความจาเปนทจะตองจดทาโครงการฝกอบรมในรปแบบเบดเสรจ กลาวคอทกฝายใน

สหกรณจะตองมการเรยนรระหวางกนคดและวางแผนในการทางานรวมกน รบทราบปญหาและกาหนด

แนวทางการแกไขรวมกน และตดตามผลการทางานรวมกน ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ซง

ชใหเหนถงการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบตงแตระดบครอบครว ระดบชมชนจนถง

ระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปใน ทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจ

เพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน

ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองม

ระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและ

ภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยง ในการนาวชาการตางๆ

มาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคน

ในทกระดบใหมสานกในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความรอบรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวย

ความอดทน ความเพยร มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการ

2

เปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกได

เปนอยางด

สานกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณ จงไดจดทา

โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 ขน เพอพฒนาสหกรณใหมความเขมแขงและดาเนน

กจกรรมไดอยางมประสทธภาพ โดยยดหลกการมสวนรวมของสมาชกผเปนเจาของสหกรณเปนกลไก

หลกสาคญในการดาเนนการ

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 พษณโลก ไดรบมอบหมายใหดาเนนการจด

ฝกอบรม ตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนว

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 ขน ในระหวางวนท 26 ธนวาคม 2550 ถง

8 สงหาคม 2551 โดยมกลมเปาหมายผเขารวมประชมฝกอบรม ประกอบดวย 1.เจาหนาทสงเสรมสหกรณ

2.คณะกรรมการของสหกรณ 3.เจาหนาทของสหกรณ และ 4.สมาชกสหกรณเปาหมาย ในเขตรบผดชอบ

4 จงหวด ไดแกจงหวดเพชรบรณ พจตร พษณโลก และสโขทย มผผานกระบวนการเรยนร และมสวนรวม

ในการกาหนดกจกรรม เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานรวมกน ทงสน จานวน 2,752 คน ซงมสหกรณ

เปาหมายเขารวมโครงการดงตอไปน

1. สหกรณการเกษตรศรเทพ จากด อาเภอศรเทพ จงหวดเพชรบรณ มผผานกระบวนการ

เรยนร และมสวนรวมในการกาหนดกจกรรม เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานรวมกน จานวน 654 คน

2. สหกรณการเกษตรโพทะเล จากด อาเภอโพทะเล จงหวดพจตร มผผานกระบวนการ

เรยนร และมสวนรวมในการกาหนดกจกรรม เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานรวมกน จานวน 651 คน

3. สหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด อาเภอชาตตระการ จงหวดพษณโลก มผผาน

กระบวนการเรยนร และมสวนรวมในการกาหนดกจกรรม เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานรวมกน

จานวน 804 คน

4. สหกรณนคมครมาศ จากด อาเภอครมาศ จงหวดสโขทย มผผานกระบวนการเรยนร

และมสวนรวมในการกาหนดกจกรรม เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานรวมกน จานวน 643 คน

ในการดาเนนงาน ตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการ

สหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 ผศกษา

ไดรบมอบหมายใหบรหารโครงการดงกลาวขางตนทงระบบ เพอใหการดาเนนงานเปนมาตรฐานเดยวกน

ทกสหกรณ โดยไดดาเนนการจดประชมชแจงโครงการ หาความจาเปนในการฝกอบรม การสรางหลกสตร

การกาหนดโครงการฝกอบรม การบรหารโครงการฝกอบรม การประเมนผล/ตดตามผลการฝกอบรม โดย

ไดประสานงานกบสานกงานสหกรณจงหวดและสหกรณเปาหมาย เพอวางแผนปฏบตงานรวมกนโดยยด

3

หลกการบรณาการรวมกนทกภาคสวนทเกยวของ ทาใหงานสาเรจตามวตถประสงคทกาหนดไว และได

ดาเนนการประเมนผลโครงการโดยใชแบบจาลอง CIPP MODEL ซงไดศกษาถงปญหาอปสรรคและ

ขอเสนอแนะเกยวกบการดาเนนงาน

2. วตถประสงคของผลงาน

2.1 เพอเสรมสรางและพฒนาศกยภาพสหกรณใหมความเขมแขงอยางย งยน

2.2 เพอสรางองคความรและแนวคดในการทางานรวมกนของสมาชกสหกรณ

3. ระยะเวลาทดาเนนการ

ระหวางเดอนธนวาคม 2550 ถง เดอนสงหาคม 2551

4. ผรวมดาเนนการ

ผศกษาไดดาเนนการประเมนผลโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหาร

จดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 ดวย

ตนเอง 95 เปอรเซนต โดยไดดาเนนการประสานงานกบสานกงานสหกรณจงหวดเพชรบรณ สานกงาน

สหกรณจงหวดพจตร สานกงานสหกรณจงหวดพษณโลก สานกงานสหกรณจงหวดสโขทย และสหกรณ

เปาหมายทเขารวมโครงการ เพอดาเนนการนดหมายประชมกลมเปาหมายไดแกเจาหนาทผปฏบตงาน ซง

ประกอบดวย ขาราชการ กรรมการของสหกรณ เจาหนาทของสหกรณ และสมาชกสหกรณ ทเขารวม

ประชมฝกอบรม ตลอดจนเกบรวมรวบขอมลโดยการออกแบบสอบถาม แลวนาขอมลทไดมาวเคราะหเพอ

นาเสนอผลงานการประเมนผลโครงการดงกลาว ไปใชประโยชนในการปฏบตงานในโอกาสตอไป ใหม

ประสทธ ภาพยงขน

บทท 2

ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดาเนนการ

การประเมนผลการดาเนนงาน โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหาร

จดการสหกรณแบบเบดเสรจตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ดวยแบบจาลอง CIPP MODEL ได

ใชความรทางวชาการทเปนแนวคดทฤษฎและตวแบบทเกยวของประกอบการประเมนผล ดงตอไปนน

1. แนวคดพนฐานวชาการสหกรณ

2. แนวคดกระบวนการฝกอบรม

3. แนวคดการประเมนผลการฝกอบรม

4. แนวคดการประเมนผลดวยแบบจาลอง CIPP MODEL

5. แนวคดหลกการบรหารโครงการ

6. แนวคดเกยวกบการจงใจและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ

7. แนวคดการมสวนรวม

1 แนวคดพนฐานวชาการสหกรณ

อดมการณสหกรณ คอ “ความเชอรวมกนทวาการชวยตนเองและการชวยเหลอซงกน

และกนตามหลกการสหกรณจะนาไปสการกนดอยด มความเปนธรรมและสนตสขในสงคม”

จะพบวา การรวมกลมทางานจะสามารถแกปญหาใหสามารถตอบสนองความตองการ

ได สาหรบการรวมกลมทางานทชอวา สหกรณนน คนทมารวมกนมความเชอมนวาจะบรรลเปาหมาย

สนองความตองการ การอยด กนด มสนตสขได แตละคนตองชวยตนเองอยางเตมกาลง และตอง

รวมมอกนทางานอยางชวยเหลอเกอกลซงกนและกน ความเชอมนของกลมคนทมารวมกน เชนน คอ

อดมการณสหกรณ

หลกการสหกรณ หมายถง แนวทางสาหรบสหกรณตาง ๆ ในการนาคณคาของสหกรณ

ไปสการปฏบตอาจกลาวไดวาหลกการของสหกรณนเปนเอกลกษณเฉพาะของสหกรณ โดยมหลกการ

พนฐานเดมมาจากหลกของผนาแหงรอชเดล แลวจงปรบปรงเพมเตมใหสอดคลองกบสภาพทางเศรษฐกจ

และสงคมทเปลยนแปลงไป

ปจจบนองคการสมพนธภาพสหกรณระหวางประเทศซงเปนองคการทจดตงขนเปน

สมชชาสหกรณระหวางประเทศ ซงประเทศตาง ๆ ทนาวการสหกรณไปปฏบตเขารวมกนเปนสมาชก

รวม 94 ประเทศ ไดประชมเมอวนท 23 กนยายน 2538 ทเมองแมนเชสเตอร ประเทศองกฤษ ได

กาหนดหลกการสหกรณไว 7 ขอ คอ

5

1. เปดรบสมาชกทวไปและดวยความสมครใจ

2. การควบคมโดยสมาชกตามหลกประชาธปไตย

3. การมสวนรวมทางเศรษฐกจโดยสมาชก

4. การปกครองตนเองและความเปนอสระ

5. การศกษา การฝกอบรม และขาวสาร

6. การรวมมอระหวางสหกรณ

7. ความเอออาทรตอชมชน

หลกการท 1 เปดรบสมาชกโดยทวไปตามความสมครใจ

สหกรณเปนองคกรแหงความสมครใจ เปดรบบคคลทวไปทสามารถใชบรการสหกรณ

ไดและเตมใจจะรบผดชอบในฐานะสมาชกเขาเปนสมาชก โดยปราศจากการกดกนทางเพศ ฐานะทาง

สงคม เชอชาต การเมอง การศาสนา

หลกการท 2 การควบคมโดยสมาชกตามแนวทางประชาธปไตย

สหกรณเปนองคกรประชาธปไตยทมการควบคมโดยสมาชกซงมสวนรวมอยางแขงขน

ในการกาหนดนโยบาย และการตดสนใจ บรษและสตรทไดรบการเลอกตงจากทประชมใหญใหเปน

ผแทนสมาชกตองรบผดชอบตอสมาชก

ในสหกรณขนปฐมสมาชกมสทธในการออกเสยงเทาเทยมกน (สมาชกหนงคน หนง

เสยง) สาหรบสหกรณในระดบอน ๆ กดาเนนการตามแนวทางประชาธปไตยเชนเดยวกน

การควบคมโดยสมาชกตามหลกประชาธปไตย จงแสดงใหเหนถงความสาคญของการ

เลอกตวแทนทมความรความสามารถเขามาทาหนาทในการบรหารและการจดการแทนสมาชก หลกการ

ขอนจงมงสรางพฤตกรรมการมสวนรวมการแสดงออกซงความคดเหนและการเปดใจกวางในการรบฟง

ความคดเหนของผอน ฝกการเปนผนาและผตามทดตลอดจนเปดโอกาสและยอมรบใหผอนเขามาทา

หนาทบรหารแทนตน

หลกการท 3 การมสวนรวมทางเศรษฐกจโดยสมาชก

สมาชกมสวนรวมในการลงทน (ซอหน) ในสหกรณของตนอยางเสมอภาคกนและม

สวนในการควบคมการใชเงนทนของสหกรณตามแนวทางประชาธปไตย ทนของสหกรณอยางนอย ๆ

สวนหนงตองเปนทรพยสนสวนรวมของสหกรณ โดยปกตสมาชกจะไดรบผลตอบแทน (ถาม) ในอตรา

ทจากดตามเงนลงทน (หน) ทกาหนดเปนเงอนไขของการเขาเปนสมาชก สมาชกสามารถจดสรรเงน

สวนเกนของสหกรณเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนงหรอทกอยาง ดงน คอ

1. เพอการพฒนาสหกรณ โดยอาจกนเงนสารองซงอยางนอย จะตองมสวนหนงท

นามาแบงปนกนไมได

6

2. เพอตอบแทนแกสมาชกตามสดสวนของปรมาณธรกจ ทสมาชกไดทากบสหกรณ

3. เพอสนบสนนกจกรรมตาง ๆ ทมวลสมาชกเหนชอบ

การมสวนรวมทางเศรษฐกจโดยสมาชก เพอมงเนนใหสมาชกไดเขามามสวนรวมในการ

ทาธรกจกบสหกรณมาก กไดรบเงนเฉลยคนกลบไปมาก สมาชกรายใดทาธรกจกบสหกรณนอยกไดรบ

เงนเฉลยคนนอย สมาชกรายใดไมทาธรกจกบสหกรณกไมไดรบเงนเฉลยคน ไดรบเพยงเงนปนผลตาม

หน สหกรณใหความสาคญแกสมาชกในฐานะทเปนทงเจาของทนและเปนผใชบรการดวย หลกการขอน

มงสรางพฤตกรรมใหเหนคณคาของความรวมมอเปนสาคญมากกวาเงนกาไรทเกดขนจากการดาเนน

ธรกจ ตองการใหสมาชกมความภกดกบสหกรณ ทาธรกจและใชบรการของสหกรณเปนสาคญ

หลกการท 4 มการปกครองตนเองและมอสระ

สหกรณเปนองคกรทพงพาตนเองและปกครองตนเอง โดยมการควบคมจากมวลสมาชก

หากสหกรณจะตองมขอตกลงผกพนกบองคการอนใด ซงรวมถงหนวยงานของรฐบาลดวย หรอจะตอง

เพมเงนลงทนโดยอาศยแหลงเงนทนภายนอกสหกรณ สหกรณจะตองกระทาการดงกลาวภายใตเงอนไขท

มนใจไดวามวลสมาชกจะยงคงธารงไวซงอานาจในการควบคมสหกรณตามแนวทางประชาธปไตยและ

สหกรณยงคงดารงความเปนอสระ

หลกการท 5 การใหการศกษา การฝกอบรม และขาวสาร

สหกรณพงใหการศกษาและการฝกอบรมแกสมาชก ผแทนสมาชกทไดรบการเลอกตง

ผจ ดการและเจาหนาท เพอใหบคคลเหลานสามารถมสวนชวยพฒนาสหกรณของตนเองไดอยางม

ประสทธผล และพงใหขาวสารแกสาธารณชน โดยเฉพาะเยาวชนและบรรดาผนาทางความคดเรอง

คณลกษณะและคณประโยชนของสหกรณ

หลกการท 6 การรวมมอกนระหวางสหกรณ

สหกรณจะสามารถใหบรการแกสมาชกไดอยางมประสทธผลสงสด และเสรมความ

เขมแขงใหแกการสหกรณได โดยการรวมมอกนในทกระดบตงแตระดบทองถน ระดบชาต ระดบภมภาค

และระดบนานาชาต

การรวมมอกนระหวางสหกรณ หมายความวา สหกรณทกประเภท ทกระดบตอง

รวมมอกนและชวยเหลอกนและกนในทกโอกาส ซงความรวมมอระหวางสหกรณนนบวนแตจะเพมขน

ทกขณะ เพราะสหกรณตองเผชญกบการแขงขนของธรกจอน ๆ ดวย ดงนน เพอความอยรอดของ

สหกรณ สหกรณแตละประเภท แตละระดบจงจาเปนตองมการพงพงกน เชอมโยงธรกจในระหวางกน

ดวย การรวมมอกนในแนวดง คอ การรวมมอระหวาง สหกรณกบชมนมสหกรณ ในระดบจงหวด

ระดบชาต และความรวมมอกนระหวางประเทศ

7

หลกการท 7 เอออาทรตอชมชน

สหกรณพงดาเนนกจการตาง ๆ เพอการพฒนาชมชนใหมความเจรญยงยนตามนโยบาย

ทมวลสมาชกเหนชอบ

สหกรณพงดาเนนกจกรรมเพอพฒนาทย งยนของชมชน ตามนโยบายทมวลสมาชกให

ความเหนชอบจงแสดงใหเหนถงความเปนองคกรของประชาชนอยางแทจรง ไมปดกนประโยชนไว

เฉพาะกลม เฉพาะสมาชกมความสนใจชมชน สงคมรอบขางและหาทางทาประโยชนใหกบชมชนนน ๆ

ดวย โดยสหกรณจดสรรกาไรสทธมาเปนทนสาธารณประโยชนเพอทาประโยชนใหกบชมชน

สงแวดลอม พฒนาคณภาพชวตของคนในชมชนใหดขน

วธการสหกรณ เปนการรวมคนทมอดมการณสหกรณ มาทาธรกจรวมกนตามหลกการ

สหกรณ เพอมงแกปญหาความเดอดรอนทางเศรษฐกจและสงคมของสมาชก โดยบคคลทมารวมกนนน

จะตองชวยตนเองและชวยเหลอซงกนและกน การชวยเหลอซงกนและกนนเองเปนพฤตกรรมทสาคญยง

ของการรวมกนเพอมงสความสาเรจ อาจแยกได 2 ประเภท คอ พฤตกรรมรวมแรง โดยการเอาแรงกาย

แรงทรพย และแรงความคดมารวมกนทาธรกจ พฤตกรรมของการรวมใจ โดยการเอาความเสยสละ

สามคค มวนย และมความซอสตยมารวมกนทาธรกจ หรอกลาวโดยสรป คอการนาหลกการสหกรณท

เปนนาม มาปฏบตใหบงเกดผลเปนรปธรรม นนเอง

คณคาสหกรณ จากความแตกตางจนเปนเอกลกษณเฉพาะสหกรณ กอใหเกดคณคา

แหงความเปนสหกรณทองคการสมพนธภาพสหกรณระหวางประเทศไดอธบายวา

สหกรณอยบนพนฐานแหงคณคาของการชวยตนเอง ความรบผดชอบตอตนเอง ความ

เปนประชาธปไตยความเสมอภาค ความเทยงธรรม และความเปนเอกภาพสมาชก สหกรณเชอมนใน

คณคาทางจรยธรรมแหงความสจรต ความรบผดชอบตอสงคมและความเอออาทรตอคนอน โดยสบทอด

ประเพณปฏบตของผรเรมการสหกรณ

คณคาสหกรณดงกลาวแบงออกไดเปน คณคาขององคกรสหกรณเองกบคณคาแหงการ

เปนสมาชกสหกรณอนหมายถง การประพฤตปฏบตของสมาชกแตละคน และการปฏบตของสหกรณตอ

สมาชกแตละคน

2. แนวคดกระบวนการฝกอบรม

กระบวนการฝกอบรม(Training Process) เปนขนตอนทสาคญทผจดฝกอบรมจะตองให

ความสาคญเปนอยางยง เพราะถอไดวาเปนเครองมอทสาคญในการจดฝกอบรมทเปนเครองบงชถงความ

สาเรจหรอลมเหลวของการจดฝกอบรมได ซงกระบวนการฝกอบรมประกอบไปดวยขนตอนทสาคญ ๆ

4 ขนตอนดงตอไปน (สะอาด แกวเกษ , 2537)

8

1. การหาความจาเปนในการฝกอบรม

2. การจดทาโครงการฝกอบรม

3. การดาเนนการฝกอบรม

4. การประเมนผลการฝกอบรม

การหาความจาเปนในการฝกอบรม (Training Needs)

คาถามทผจดฝกอบรมจะตองใหความสนใจอยางยงยวด หากเปนความคดเหนสวนตว

ของผจดฝกอบรม อาจจะทาใหไมบรรลถงเปาหมายทวางไวและไมอาจสนองตอบตอความตองการของผ

เขารบการฝกอบรมอยางแทจรง การจดฝกอบรมจงจาเปนตองมการสารวจความจาเปนของการฝกอบรม

เปนขนตอนแรกวา จาเปนจะตองจดฝกอบรมหรอไม มากนอยเพยงใด

ความจาเปนของการฝกอบรม หมายถงปญหาอปสรรคหรอขอขดของใดทอาจจะแกไข

ไดดวยวธการฝกอบรม ปญหาหรอขอขดของใด ๆ ทจะเกดขนในองคการและถาการฝกอบรมไมสามารถ

แกไขปญหานนได จะไมเรยกวาความจาเปนในการฝกอบรม การหาความจาเปนในการฝกอบรมอาจตอง

กระทาจากการดาเนนการหาขอมลหรอสงบงชใหเหนวามความจาเปนจะตองฝกอบรม ดงตอไปน

1. พนกงานเจาหนาทปฏบตงานผดพลาดหรอบกพรองอยบอย ๆ

2. การเปลยนผบรหารใหม มการเปลยนแปลงนโยบายใหม อาจจะตองมการประชม

ชแจง อธบายหรออบรมในเรองบางเรองใหเกดทศนคตใหม ความรความเขาใจในเรองใหม วธทางานใหม

3. เปลยนวธการทางาน วธดาเนนการหรอการปฏบตงานใหม

4. มการสบเปลยนโยกยายตาแหนงหนาท จะตองมการอบรมกอนการปฏบตงาน

5. มการรบพนกงานใหมหรอมงานใหมเพมเตมจากเดม

6. มการนาเครองจกรวสดอปกรณใหม เขามาเพมเตมในการทางาน จะตองอบรมถงการ

ใชเครองมอเหลานน เชน เครองคอมพวเตอร เปนตน

วธการหาความจาเปนในการฝกอบรม

วธการหาความจาเปนในการฝกอบรม เปนขนตอนในการสารวจวามความจาเปนมาก

นอยเพยงใดในการจดฝกอบรม เพอใหสนองตรงตอความตองการของผเขารบการฝกอบรมหรอหนวย

งานอยางแทจรง ซงมวธการหาความจาเปนในการฝกอบรม ดงน

1. บนทกประเมนผลการปฏบตงาน(Performance appraisal) หากมการจดทาบนทกการ

ประเมนผลการปฏบตงานของผเขารบการฝกอบรมอยางเปนระบบ หรอเปนมาตรฐานทถกตองเหมาะสม

แลว จะเปนแหลงขอมลอยางดทจะบอกใหผจดการฝกอบรม ทราบถงจดออนของผปฏบตงานแตละคน

บนทกดงกลาวอาจไดจากการสงเกต(Observe) การปฏบตงานของผบงคบบญชา ซงผจดการฝกอบรม

9

เพยงแตวเคราะหบนทกดงกลาวของแตละคนอกเพยงเลกนอย กสามารถสรปความจาเปนในการฝกอบรม

ของกลมทจะเขารบการอบรม เพอใชเปนพนฐานในการกาหนดเนอหาของหลกสตรได

2. วธการสารวจ(Servey of needs) โดยใหผทอยในขายทจะเขารบการฝกอบรม ระบ

ระดบความจาเปน(Degree of needs) ในแตละวชาทผจดจะไดจดใหมการอบรมในหลกสตร สาหรบหวขอ

วชาตาง ๆ ในแบบสารวจ อาจไดมาจากการสมภาษณ(Interview) หรอแบบสอบถาม(Questionnaire) ท

หนวยฝกอบรมเปนผพจารณากาหนดขนมา ทงนอาจใหผบงคบบญชาของผอยในขายทจะเขารบการ

ฝกอบรมชวยระบความจาเปนเพมเตมกได

3. การทดสอบความรความสามารถ(Testing) วธการนยดหลกทวา ควรทราบกอนวาผ

เขารบการอบรมมความรในหวขอวชานนอยกอนแลวระดบใด เพอจะไดไมตองเสยเวลาในการใหการ

อบรมสงทเขารอยแลว จะไดทมเทใหการอบรมในสวนทเขายงไมร สาหรบวธการทดสอบ จะใหทดสอบ

ขอเขยน(Paper test) หรอทดสอบแบบใหลองฝกปฏบต(Performance test) กแลวแตลกษณะของเรอง ผล

การทดสอบทไดรบจะเปนแนวทางอยางดในการกาหนดความจาเปนในการฝกอบรม ของกลมผเขารบ

การทดสอบนน

4. คณะกรรมการทปรกษา(Advisory committee) เกดจากบคคลหลาย ๆ ฝายทเปน

ตวแทนของผปฏบตงานในระดบตางๆของหนวยงานและเปนผทคอนขางจะมความสนใจในงานฝกอบรม

โดยทกรรมการทปรกษานจะเปนผใหขอคดเหนขอเสนอแนะ ซงอาจใชผลการสารวจวธท 2 เปน

แหลงขอมลในการพจารณาดวยกได อยางไรกตามหนวยฝกอบรมจะตองเปนผต ดสนใจเกยวกบ

เนอหาวชาของหลกสตรในขนสดทาย

การหาความจาเปนในการฝกอบรม จะเลอกใชวธการใดนนยอมแลวแตลกษณะของ

ปญหาหรอสถานการณในหนวยงานนน ยงสามารถใชหลายวธผสมผสานกนไดมากเทาใด โอกาสทจะ

ทราบความจาเปนในการฝกอบรมอยางแทจรง ยอมมมากขนเทานน

การจดทาโครงการฝกอบรม

หลงจากไดหาความจาเปนในการฝกอบรมแลว จะตองมาวเคราะหดวา หากเปนปญหาท

เกดจากการบรหารงานทไมถกตอง ปญหาโครงสรางองคกร ระเบยบ ขอบงคบ ภาวะแวดลอมในองคการ

กตองแกไขทองคการและการบรหาร หากเกดจากการขาดความรความเขาใจหรอทกษะฯลฯ จงดาเนน

การสรางหลกสตรและจดทาโครงการฝกอบรมใหเหมาะสมตอไป ซงควรสรางความเขาใจในหลกสตร

การฝกอบรม และโครงการฝกอบรม อยางถองแท ในทนขอนยามความหมายพอสงเขปดงน

หลกสตรการฝกอบรม หมายถง วชาหรอเนอหาหรอวธการ ทบรรจไวในโครงการ

ฝกอบรม ทจะทาใหผเขารบการอบรม ไดเกดความรความเขาใจ หรอเกดทศนคตและความสามารถ อนจะ

สงผลใหเกดการเรยนรหรอเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมใหเปนไปตามวตถประสงคของการฝกอบรม

10

โครงการฝกอบรม หมายถง การกาหนดหลกสตร ขนตอน วธการ ตลอดจนแนวปฏบต

เพอใหบรรลวตถประสงคของการฝกอบรม

หลกสตรและโครงการฝกอบรมทดนน จะชวยใหผดาเนนการจดฝกอบรมสามารถ

ดาเนนการไดเปนอยางด เจาหนาทฝกอบรมแตละหนวยและบรรดาผเขารบการฝกอบรม จะไดทราบวา

โครงการนมวตถประสงคอะไร กาลงทาอะไร เมอไรและอยางไร เพอใหการจดการฝกอบรมเปนไปอยาง

ราบรนและบรรลวตถประสงคทวางไว จะเหนไดวา หลกสตรและโครงการฝกอบรม เปนสงทจาเปนและ

สาคญอยางยง เปรยบเหมอนพมพเขยวสาหรบการสรางบาน ซงตองวางแผนและดาเนนการลวงหนาเปน

เวลานาน กอนทจะมการฝกอบรม

สวนประกอบของโครงการฝกอบรม

โครงการฝกอบรม ควรมสวนประกอบทสาคญในการจดทาโครงการฝกอบรมในแตละ

ครง ซงในปจจบนผจดทาโครงการนยมใหความสาคญในสวนประกอบ 11 องคประกอบ ดงน

1. ชอโครงการ โดยทวไปนยมตงชอโครงการออกเปน 2 ลกษณะ คอ

1.1 ตามลกษณะหรอตาแหนงของผเขารบการฝกอบรม เชน โครงการฝกอบรม

นกวชาการสหกรณ โครงการฝกอบรมเจาหนาทบรหารงาน โครงการฝกอบรมเจาหนาทสนเชอ เปนตน

1.2 ตามลกษณะหวขอวชาในหลกสตร เชน โครงการฝกอบรมหลกสตรการ

ประชาสมพนธงานสหกรณ เปนตน

2. หลกการและเหตผล เปนการเขยนบรรยายถงความจาเปนของการฝกอบรม ใหเหน

สภาพความรนแรงของปญญาในปจจบน โดยอางองหลกฐานตาง ๆ ทปรากฏ เพอใหเหนถงความสาคญ

ของการจดฝกอบรม นยมเขยนบรรยายมากกวาการเขยนเปนขอ ๆ หลกการและเหตผลเปนสวนสาคญท

มผลตอการอนมตโครงการของผมอานาจเปนอยางยง

3. วตถประสงค เปนการกาหนดวาหลกสตรทกาหนดขนน ตองการใหผเขารบการ

ฝกอบรมมการเปลยนแปลงในดานความร ทศนคต หรอตองการใหเปลยนแปลงในหลาย ๆ ดาน ทงน

ตองสามารถแกปญหาทมความจาเปนในการฝกอบรมได โดยเขยนขยายประเดนตาง ๆ ใหเหนภาพเปน

ขอ ๆ ทเหมาะสมไมควรตากวา 2 ขอ และไมควรเกน 3 ขอ ในแตละโครงการฝกอบรม

4. หลกสตรการฝกอบรม เปนการกาหนดเนอหาวชา หวขอวชา ทจะประกอบขนเปน

หลกสตรในการฝกอบรม โดยมการจดลาดบกอนหลงใหสอดคลองกบการเรยนทตอเนอง เพอใหบรรล

วตถประสงคของหลกสตรทวางไว ทงนอาจมการบงบอกถงวตถประสงคของแตละหวขอวชา เทคนค

การฝกอบรมทใช วทยากร โครงสรางเนอหาของแตละวชา เปนตน ทเหมาะสมในแตละวน ไมควร

บรรจหวขอวชาเกนกวา 4 หวขอวชา หรอใชเวลาเฉลยอยางนอยวชาละ 1.30 ชวโมง

5. ผเขารบการฝกอบรม ควรกลาวถงลกษณะของผเขารบการอบรมวาเปนใคร ม

ตาแหนงอะไร จานวนกคน หรอคณสมบตพเศษอน ๆ ไมควรนาผเขาอบรมทมความแตกตางกนทงใน

11

ดานวยวฒ คณวฒ อาชพ มาอบรมในหลกสตรเดยวกน ควรจดหลกสตรทเปนการเฉพาะเหมาะสมกบ

กลมเปาหมายอยางแทจรงเปนสาคญ

6. ระยะเวลาและสถานทฝกอบรม ควรระบเวลาในการจดฝกอบรมทชดเจนวาใชเวลา

ในการจดฝกอบรมนานแคไหน เรมตนและสนสดเมอไร รวมถงระบสถานทจดฝกอบรมใหชดเจนซงงาย

และสะดวกตอผเดนทางเขารบการฝกอบรม หรอไมเชนนนควรระบการใหบรการเดนทางบางชวงท

ชดเจนแนบทายโครงการ

7. งบประมาณ ควรระบคาใชจายในโครงการโดยใหแยกเปนหมวดหม เ ชน

คาตอบแทน คาใชสอย หรอคาวสด เปนตน

8. ผรบผดชอบโครงการ ควรระบชอ ตาแหนง หรออาจเปนหนวยงานทรบผดชอบ ซง

เปนเครองแสดงถงหลกประกนและประสทธภาพของการดาเนนการฝกอบรม

9. ตารางหรอกาหนดการฝกอบรม เปนการแจงรายการทงหมดใหผเกยวของทราบ เพอ

สะดวกในการจดเวลาเขารวมการฝกอบรม ซงจะมรายการทสมพนธกนระหวาง วน เวลา เนอหาวชา

หรอ กจกรรม วทยากร สถานท เปนตน

10. ผลทคาดวาจะไดรบ เปนการคาดคะเนสงทคาดหวงทจะเปนผลพลอยไดจากการ

ฝกอบรม อนจะเปนประโยชนตอการพจารณาตดสนใจและการดาเนนงานใหบรรลตามเปาหมายนน

11.ตวชวดผลสาเรจ เปนการวดความสาเรจของโครงการวาบรรลตามวตถประสงค

หรอไมเพยงใด ซงมกระบเครองมอในการวดผลทตองการ เชน แบบทดสอบกอน-หลงการฝกอบรม เพอ

วดผลดานความรของผเขาอบรมวาบรรลตามวตถประสงคระดบใด เปนตน

จากประเดนหวขอทง 11 องคประกอบของโครงการฝกอบรมน นบวาเปนสวนประกอบ

ทสาคญ แตในบางโครงการฝกอบรมอาจมรายละเอยดอนๆ เพมเตม เชน วธการวดผล การประเมนผล

การตดตามผล การแจกประกาศนยบตร เปนตน แตอยางไรกดหวขอทปรากฏเปนสวนประกอบของ

โครงการขางตนทง 11 ขอ กนาจะเพยงพอตอการจดทาโครงการฝกอบรมแลว ทงนโครงการฝกอบรม จะ

ดหรอไม มากนอยแคไหน สามารถพจารณาไดจากลกษณะตาง ๆ ดงตอไปน

1) มการระบวาจะใหเกดพฤตกรรมชนดใดหรอตองการจะแกปญหาใด

2) สามารถทจะวดหรอประเมนผลได

3) มความเปนไปได

4) ใชภาษาทงาย กะทดรดและชดเจน

5) สอดคลองกบวตถประสงคหลกหรอนโยบายของหนวยงาน

การดาเนนการฝกอบรม

คอ การวางแผนในการจดฝกอบรม เปนเครองทสาคญในการดาเนนการฝกอบรมหรอ

บรหารโครงการฝกอบรม ไดอยางเปนระบบและมประสทธภาพ ซงระบบการจดฝกอบรมทวไปจะม

12

องคประกอบ 3 สวนสาคญ ทผบรหารการฝกอบรมควรนามาพจารณาใหเกดประสทธภาพสงสดในการ

จดฝกอบรม คอ (วมาลา ไชยวส , 2530)

1. ปจจยนาเขาของการฝกอบรม (Inputs)

2. กระบวนการดาเนนการฝกอบรม (Process)

3. ผลทไดจากการฝกอบรม (Outputs)

ปจจยนาเขาของการฝกอบรม ไดแก การหาความจาเปนในการฝกอบรม วตถประสงค

หลกสตรการฝกอบรม เอกสารการฝกอบรม การคดเลอกผเขาอบรม เทคนคการฝกอบรม วทยากรผ

ถายทอดความร เปนตน

กระบวนการดาเนนการฝกอบรม ไดแก การบรหารโครงการฝกอบรม การวางแผนและ

ดาเนนการฝกอบรม เปนตน

ผลทไดจากการฝกอบรม ไดแก ผลการปฏบตงาน พฤตกรรมของผเขารบการฝกอบรม

หลงจากผานกระบวนการฝกอบรมแลว

แผนภาพท 1 แผนภาพแสดงการดาเนนการฝกอบรม

จากแผนภาพแสดงการดาเนนการฝกอบรมขางตน หากมการใชปจจยนาเขาทด(Inputs)

โดยมการสารวจหาความจาเปนในการฝกอบรมเพอสนองตอบตอปญหาของหนวยงานอยางจรงจง และ

นาไปกาหนดหลกสตรการฝกอบรมทเหมาะสม ผานกระบวนการดาเนนการฝกอบรม(Process) ทม

ประสทธภาพ ทมการวางแผนไวอยางรดกม ผลทไดรบจากการฝกอบรม(Outputs) กนาทจะบรรล

วตถประสงคทวางไวอยางมประสทธภาพเชนกน อยางไรกตามปญหาและอปสรรคทเกดขนในการฝก

อบรมแตละครง กจะถกปอนกลบมา(Feedback) เพอนาไปปรบเปลยนปจจยนาเขา (Inputs) ในครงตอ ๆ

ไป อาศยหลกการเชนน กจะทาใหการฝกอบรมมคณภาพ และบรรลตามความมงหมายทวางไวอยาง

สมบรณ

ปจจยนาเขา

(Inputs)

กระบวนการดาเนนการฝกอบรม

(Process)

ผลทได

(Outputs)

การปอนกลบ

(Feedback)

13

จากระบบการฝกอบรมดงกลาว ผบรหารโครงการฝกอบรมจาเปนตองมการวาง

แผนการฝกอบรมใหเปนไปตามขนตอน วาจะทาอะไร อยางไรและเมอไร เพอใหการฝกอบรมม

ประสทธภาพสงสด จงควรไดมการตรวจสอบรายละเอยดของงานตาง ๆ ทจะตองดาเนนการโดยอาจแบง

ออกเปน 3 ระยะ คอ (วจตร อาวะกล ,2537)

1. ระยะกอนการฝกอบรม

2. ระยะระหวางการดาเนนการฝกอบรม

3. ระยะหลงการฝกอบรม

การประเมนผลการฝกอบรม

การประเมนผลการฝกอบรม เปนกระบวนการรวบรวมและวเคราะหขอมลในขนตอน

ตาง ๆ ของการวางแผลและดาเนนการฝกอบรม รวมทงหลงจากการฝกอบรมเสรจสนไปแลวชวระยะเวลา

หนง เพอหาขอสรปวาการฝกอบรมทกาลงจะเกดขนหรอทไดดาเนนการเสรจเรยบรอยไปแลวนน มคณคา

หรอ คมคา ในการสนองตอบตอวตถประสงคของการฝกอบรม ตลอดจนนโยบายและเปาหมายทาง

ยทธวธขององคการหรอไม (วบลย บญยธโรกล , 2545)

จะเหนไดวา กระบวนการฝกอบรม นบวาเปนขนตอนทสาคญยง ทนกฝกอบรม หรอ

ผบรหารจดการโครงการฝกอบรมทงหลาย ควรใหความสาคญ และใชเปนเครองมอ ในการดาเนนการฝก

อบรม เพอใหการดาเนนการฝกบรมในแตละโครงการ สามารถบรหารจดการโครงการฝกอบรมใหบรรล

วตถประสงคอยางเปนระบบและมประสทธภาพ

3. แนวคดการประเมนผลการฝกอบรม

การประเมนผลการฝกอบรม นบวาเปนกจกรรมทสาคญอยางยง ในการทจะวดผลและ

ประเมนผล วาการดาเนนการจดฝกอบรมบรรลวตถประสงคของโครงการหรอไมระดบใด ซงไดมผให

แนวคดเกยวกบการประเมนผลการฝกอบรม ไวพอสงเขปดงน

การประเมนผล คอการใชกระบวนการทางวทยาศาสตรหรอการใชเทคนคการวจยทาง

สงคมศาสตรเพอหาขอมลทเปนจรง และเชอถอไดเกยวกบโครงการเพอใหการตดสนใจ โครงการ

ดงกลาวดหรอไมดอยางไร หรอเปนการคนหาวาผลของกจกรรมทวางไวในโครงการประสบความสาเรจ

ตรงกบวตถประสงคหรอความมงหมายของโครงการหรอไม (นศา ชโต, 2527 )

การประเมนผล หมายถง การพจารณาใหคณคาโครงการทไดปฏบตตามแผนหรอ

เปรยบเสมอนกระจกเงาทจะสองใหเหนภาพปฏบตการมสงใดควรแกไขปรบปรงอยางไร การประเมนผล

เปนกระบวนการตดสนใหคณคาโครงการโดยอาศยเกณฑอยางหนงเปนหลก ผลทไดจากการประเมน

ชวยเปนเครองชแนวทางใหกาวตอไปอยางมประสทธภาพ (สจต ศลารกษ, 2525 )

14

Danial L. Stufflebeam สานกงานคณะกรรมการปองกน และปราบปรามยาเสพตด

สานกนายกรฐมนตร ใหความหมายวา การประเมนผล หมายถง กระบวนของการวเคราะหเพอใหไดมา

ซงขอมลทเปนประโยชนในการตดสนใจทางเลอกตาง ๆ ทมอย (นภพล กาญจนกานนท , 2538 )

Marvin Alkin ใหความหมายวา การประเมนผล หมายถง กระบวนการทจะไดมาซง

สงทเกยวกบการตดสนใจ การเลอกเฟนขาวสารทเหมาะสม การรวบรวมและวเคราะหขาวสาร

เพอรายงานขอมลสรป เปนประโยชนตอผททาการตดสนใจในการเลอกหนทางตาง ๆ ทเปนไปได

(สาราญ มแจง , 2535 )

Robert E. Stake ใหความหมายวา การประเมนผล หมายถง การบรรยาย และการตดสน

คณคาของโครงการ ซงเนนเรองการบรรยายสงทถกประเมน โดยอาศยผทรงคณวฒ หรอผเชยวชาญใน

การตดสนคณคา (ขนษฐา วทยาอนมาศ และคณะ , 2535 )

Lee J. Cronbach ใหความหมายวา การประเมนผล หมายถง การเกบรวบรวมขอมล

และใชขอมลนนเพอการตดสนใจเกยวกบโครงการ (สพฒน สกมลสนตนและคณะ , 2535 )

ชนดของการประเมนผลโครงการฝกอบรม

ชนดของการประเมน โดยหลกการแลวการประเมนผลโครงการฝกอบรมน นมง

ประเมนเปน 2 ลกษณะ คอ ประเมนผลโครงการวาไดบรรลวตถประสงค หรอจดมงหมายของโครงการ

ทวางไวตงแตตนเพยงใดและประเมนความมประสทธภาพของการดาเนนงาน

ลกษณะท 1 การประเมนผลวตถประสงค การประเมนผลการศกษาไมวารปแบบใดจะ

ไมมความหมายถาไมไดประเมนวตถประสงคของโครงการ ทงนเพราะวาวตถประสงคเปนเปาหมาย

สาคญยงทการกระทาใด ๆ ของท งโครงการจะตองพยายามสนองตอบ กอนทจะทาการประเมน

วตถประสงคของโครงการนน ควรมการตงคาถามตอไปน แลวมงพยายามแสวงหาคาตอบเปนเบองตน

กอน นนกคอ

1. ตองการความสาเรจในเรองใดบาง

2. ตองการใหทกสงทกอยางทไดจดทาไปนนประสบความสาเรจเพยงใด เมอไดคาตอบ

ทงสองแลวกจะมาถงคาถามสดทายของการประเมนผล คอ

3. สงเหลานนเปนวตถประสงคทตงไวแตแรกหรอไม และ

4. ยงมวตถประสงคอน ๆ อะไรบางทเราจะตองเอาไวในครงตอไป ดงน

4.1)วดผลสมฤทธของผ เ รยนโครงการทางการศกษาทกชนดจะตองกาหนด

วตถประสงคขอหนงเอาไวอยางแนนอน ในการจดทาหลกสตรหรอโครงการคอหวงใหเกดการ

เปลยนแปลงในพฤต กรรมทพงประสงคแกผเรยน ดงนนการประเมนผลจะตองวดความเปลยนแปลงดาน

ความร ทศนคต และความซาบซง ดงเชน การประเมนผลสมฤทธของผเขารบการฝกอบรมในการ

15

ฝกอบรมบางประเภทในเรอง การปรบเปลยนพฤตกรรมทเกยวกบการคาประเวณสงทตองถามผเขารบ

การฝกอบรมกคอ

(1) ความรความเขาใจทมผลเสยของการคาประเวณทงตอตนเองและสงคม

(2) ทศนคตทมตอการดาเนนชวตดวยการประกอบอาชพคาประเวณ (ทดสอบวาม

แนวโนมไปในดานใด เชน บวก หรอ ลบ)

4.2) วดการพฒนาทเกดขนในหนวยงาน ควรทจะไดมการตง เนนวตถประสงคไวดวย

ไมมากกนอยเกยวกบความพยายามของหนวยงานทจะทาใหเกดการพฒนาตนเองขนมา ดงแผนภาพ

ตวอยางตอไปน

แผนภาพท 2 แผนภาพแสดงตวอยางการวดความกาวหนาขององคการ หรอ หนวยงาน

วตถประสงค คาถาม

- มการพฒนาบคลากรทงในดานปรมาณและ

คณภาพ

- ความพรอมดานงบประมาณ

- ความสาเรจดานการยอมรบจากชมชน/สงคม

- มบคลากรทเกยวของเพมขนหรอไม

- บคลากรมความกระตอรอรนตองานทหนวยงาน

ดาเนนการหรอไม

- บคลากรเหลานนเปนบคลากรทตรงกบความ

ตองการของหนวยงานหรอไม

- งบประมาณทไดรบเหมาะสมกบงานททา

หรอไม

- มการเกอหนนจากชมชน/สงคมหรอไม

- สงคมแวดลอม(สมาชกในชมชน/สงคม)คด

อยางไรตอหนวยงาน/งานททา

- ชมชน/สงคมชวยประชาสมพนธผลงาน

หนวยงานในแงใด

4.3) วดเนอหาของงานหรอโครงการ ในโครงการทกชนดเมอมการตงวตถประสงคของ

โครง การเอาไวเรยบรอยแลว ในขนตอไปกคอแสวงหาเนอหาทจะบรรจเอาไวในโครงการในการวด

เนอหา หรอรายละเอยดของโครงการนน ตองการดเพยงวา เนอหาทเลอกสรรมาแลวนนไดสนองตอบ

วตถประสงคทวางเอาไวแตแรกหรอไม นอกจากนน เนอหาเหลานไดมการตอบสนองความตองการ

และความสนใจของผมารบบรการมากนอยเพยงใดอกดวย

4.4) วดดานการใหบรการแกชมชน โครงการฝกอบรมซงเปนรปแบบของโครงการให

การศกษานอกระบบ ไมวาจะมวตถประสงคเพอกลมเปาหมายใด โดยเฉพาะทางตรง เชน การแจกจาย

อปกรณ การบรการตาง ๆ ทมการจดฝกอบรมอาชพในหนวยงาน (ตดผม เสรมสวย ฯลฯ) การให

16

การศกษาหรอความร การประเมนการใหบรการ โดยตรงนจะตองวดในรปของจานวนอปกรณชวโมง

การใหบรการ ผมารบบรการ หรอชวโมงการทางานของผใหบรการ นอกจากนอาจจะเปนการประเมน

เนอหาเฉพาะวชากได มการประเมนอกอยางหนง คอ การบรการแกชมชนโดยทางออม เชน การไปม

อทธพลตอความคดเหนของสาธารณชน (การตอตานการคาประเวณ การตอตานยาเสพตด ฯลฯ ) การ

ประเมนผลแบบนเปนเรองยาก เพราะผลทไดรบนน เปนนามธรรมเกนกวาจะตความออกมาเปนวตถให

ชดเจน ดเหมอนวาหนวยงานทจดบรการใหแกชมชนโดยทางออมนจะอยมาไดจนถงปจจบน เพราะม

ความเชอสง งานของหนวยงานกาลงจะบรรลผลสาเรจอยแลวแตไมทราบวาเมอใดเทานนเอง

ลกษณะท 2 การประเมนประสทธภาพการดาเนนงาน ความสาเรจทางดานการปฏบต

ทกระทาโดยหนวยงาน องคกรจะสงผลใหเกดความสาเรจในตวผรบบรการในทสด ยงกวานนจะสงผล

ใหหนวยงานนน ๆ ไดรบชอเสยงและเปนทยอมรบของชมชน การปฏบตงานทมประสทธภาพสง เปน

ความหวงอนสงของผจดทาโครงการ ดงนน การประเมนประสทธภาพของการดาเนนงานจงกลายเปน

สงจาเปนอยางยงไปดวย มการประเมนหลายแบบดวยกน แตมกจะอยในกรอบตอไปน

1. ประเมนโครงสรางของการบรหารและวธดาเนนงาน

2. ประเมนการทางานของคณะกรรมการฝายบรหาร

3. ประเมนการทางานของกลมผปฏบตงานภาคสนาม

4. ประเมนการใชและบารงรกษาเครองมอ อปกรณตาง ๆ สถานทตง

5. ประเมนความมประสทธภาพดานการเปนผนาและวธการสอน

เกณฑและตวชวดความสาเรจ

การประเมนผลโครงการนนตองมเกณฑและตวชวด (Indicator) ระดบความสาเรจของ

โครงการใหทราบ โดยทวไปแลวเกณฑ ทใชในการประเมนผลโครงการ มดงน

1 เกณฑประสทธภาพ (Efficiency) มตวชวดเชน สดสวนของผลผลตตอคาใชจาย ผลต

ภาพตอหนวยเวลา ผลตภาพตอกาลงคน ระยะเวลาในการใหบรการตอผบรการ

2 เกณฑประสทธผล (Effectiveness) มตวชวดเชน ระดบการบรรลเปาหมาย ระดบการ

บรรลตามเกณฑมาตรฐาน ระดบการมสวนรวม ระดบความเสยงของโครงการ

3 เกณฑความพอเพยง (Adequacy) ตวชวด เชน ระดบความพอเพยงของทรพยากร การ

ขาดแคลนปจจยการผลต และปจจยอน เปนตน

4 เกณฑความพงพอใจ (Satisfaction) ตวชวด เชน ระดบความพงพอใจของโครงการ

และผมสวนไดสวนเสยของโครงการ เปนตน

5 เกณฑความเปนธรรม (Equity) ตวชวดคอ การใหโอกาสกบผดอยโอกาส ความเปน

ธรรมระหวางเพศ ระหวางกลมอาชพ ฯลฯ

17

6 เกณฑความกาวหนา (Progress) ตวชวด เชน ผลผลตเปรยบเทยบกบเปาหมายรวม

กจกรรมททาแลวเสรจ ทรพยากร และเวลาทใชไป มความเหมาะสมเพยงใด เปนตน

7 เกณฑความยงยน ( Sustainability ) ตวชวด เชน ความอยรอดของโครงการดาน

เศรษฐกจสมรรถนะดานสถาบน ความเปนไปไดในดานการขยายผลของโครงการ

8 เกณฑความเสยหายของโครงการ ( Externalities ) ตวชวด เชน ผลกระทบดาน

สงแวดลอม ผลกระทบดานเศรษฐกจ ผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรม เปนตน

สาหรบตวชวด (Indicators) ความสาเรจของโครงการนน หมายถง ตวชวดทแสดงหรอ

ระบประเดนทตองการจะวดหรอประเมน หรอตวแปรทางเศรษฐกจและสงคม ทตองทาการศกษา โดยจะ

มการระบลกษณะทคอนขางเปนรปธรรม ทงสวนทมลกษณะเชงปรมาณ และลกษณะเชงคณภาพ

หลกการสรางตวชวดทด

การสรางตวชวดทด จาเปนจะตองมหลกการ ทใชเปนเปาหมายในการดาเนนการดงน

1. เลอกใช / สรางตวชวดทเปนตวแทนทสาคญเทานน

2. คาอธบาย หรอการกาหนดตวชวดควรเปนวลทมความชดเจน

3. ตวชวดอาจจะกาหนดไดทงเชงปรมาณ และเชงคณภาพกได

4. ควรนาจดประสงคของโครงการ หรอประเดนการประเมนมากาหนดตวชวด

5. การเกบรวบรวมขอมลเกยวกบตวชวดควรรวบรวมขอมล ทงจากแหลงปฐมภมและ

ทตยภม

ขอยกตวอยางการจาแนกประเภทของตวชวดตามลกษณะของสงทไดรบการประเมน

ตามแบบจาลองการประเมนผล CIPP Model คอ

1) ตวชวดดานบรบท ( Context ) : ตวชวดสามารพจารณาไดจากสงตาง ๆ ดงน

1. สภาวะแวดลอมของ กอนมโครงการ (ปญหาวกฤต)

2. ความจาเปน หรอความตองการขณะนน และอนาคต

3. ความเขาใจรวมกนของทกฝายทเกยวของกบโครงการ

2) ตวชวดดานปจจยนาเขา( Input ): ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตาง ๆ ดงน

1. ความชดเจนของวตถประสงคของโครงการ

2. ความพรอมของทรพยากร เชน งบประมาณ คน วสดอปกรณ เวลาและ

กฎระเบยบ เปนตน

3. ความเหมาะสมของขนตอนระหวางปญหา สาเหตของปญหา และกจกรรม

3 ) ตวชวดดานกระบวนการ ( Process ) : ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตาง ๆ ดงน

1. การตรวจสอบกจกรรม เวลา และทรพยากรของโครงการ

2. ความยอมรบของประชาชนและหนวยงานทเกยวของกบโครงการในพนท

18

3. การมสวนรวมของประชาชน และหนวยงานทเกยวของกบโครงการ

4. ภาวะผนาในโครงการ

4 ) ตวชวดดานผลผลต ( Product ) : ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตาง ๆ ดงน

1. อตราการมงานทาของประชาชนทยากจน

2. รายไดของประชาชนทเขารวมโครงการ

3. ความพงพอใจของประชาชนทเขารวมโครงการ

5) ตวชวดดานผลลพธ(Outcomes ):ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตางๆ ดงน

1. คณภาพชวตของตนเอง และครอบครวตามเกณฑมาตรฐาน

2. การไมอพยพยายถน

3. การมสวนรวมในการพฒนาชมชน

6) ตวชวดดานผลกระทบ(Impact ):ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตาง ๆ ดงน

1. ผลกระทบทางบวก / เปนผลทคาดหวงจากการมโครงการ

2. ผลกระทบทางลบ / เปนผลทไมคาดหวงจากโครงการ

เกณฑ และตวชวดดงกลาวน สามารถใชเปนเครองมอในการประเมนผลโครงการไดด

ซงจะครอบคลม มตดานเศรษฐกจ สงคม ดานบรหารจดการ ดานทรพยากร และดานสงแวดลอม เปนตน

นอกจากนนยงสามารถวดถงความสาเรจ และความลมเหลวของโครงการพฒนาตางๆ ของรฐได ซง

ในทางปฏบตนกประเมนผล จะตองนาเกณฑ และตวชวดดงกลาวมาปรบใชใหเหมาะสมกบลกษณะ และ

บรบทของโครงการดวย

เครองชวดการประเมนผล

การประเมนผลเปนการเปรยบเทยบระหวางผลการปฏบตงานจรง (Actual results) กบผล

ทคาดวาจะไดรบ (Expected results) โดยชใหเหนวาปฏบตงานจรงเกดขนตรงกบเปาหมายทกาหนดไว

หรอไม โดยทวไปตวชวดจะตองมองคประกอบสาคญ ๓ ประการ คอ

1. ตวชวด อาจจะมทงตวชวดเชงปรมาณหรอคณภาพ แตอยางไรกตามจะตองสามารถให

คาหรอบงบอกลกษณะทชดเจนของสงทจะทาการวดวามปรมาณหรอคณลกษณะอยางไร

2. การกาหนดเกณฑมาตรฐาน ในการประเมนเปรยบเทยบการเปลยนแปลงเคลอนไหว

ในตวชวดนนๆ ถงแมตวชวดจะมความชดเจนในการกาหนดคาแตยงไมสามารถนาไปวเคราะหหาขอสรป

ในการประเมนได จนกวา จะไดมการเปรยบเทยบ กบเกณฑมาตรฐานหรอเปาหมายการดาเนนงานท

กาหนดไว

3. เงอนไขดานเวลาและสถานท ในการประเมนคาของตวชวด นอกจากขนอยกบเกณฑ

มาตรฐานเพอการเปรยบเทยบแลว ยงขนอยกบเงอนไขทงในดานเวลาและสถานท กลาวคอ ตวชวดจะบง

19

บอกสถานภาพของสงทจะวดเฉพาะในชวงเวลาใดเวลาหนง หรอในขอบเขต บรเวณสถานทหรอพนท ท

ไดระบไวในการประเมนหรอตรวจสอบเทานน

ตวชวดผลงาน หมายถง

1. วตถ สงของ คณลกษณะทสามารถสงเกตเหน วดไดในเชงปรมาณ

2. ผลงานหรอสงทเกดขนจากการนาเอาทรพยากร (Input) มาใชในการดาเนนกจกรรม

(Process) KPI (Key Performance Indicator) หรอ OVI (Objectively Verifiable Indicator) หมายถง สงท

แสดงภาพใหเขาใจถงความสาเรจซงสามารถตรวจสอบได สงเกตไดหรอสอบวดได ณ ชวงเวลาใดเวลา

หนง โดยอาจเปนลกษณะเฉพาะ หรอภาพรวมกไดในเชงปรมาณ และ/หรอ คณภาพทจะสามารถอธบาย

ถงความสาเรจไดครบถวนบรบรณ หรอ อยางนอยจะตองอธบายไดไมนอยกวารอยละ 70 ในรปของ

ขอความ อตราสวน สดสวน รอยละ หรอความสมพนธระหวางขอมลในลกษณะตาง ๆ นอกจากนยง

จะตองมลกษณะเปนหลกฐานทมรองรอยแสดงวามการดาเนนงานจรง และมใช ความคดเหน หรอคาบอก

กลาว

3. ตวชวดทางสงคม (Social Indicators) หมายถง สงทแสดงออกเปนตวเลขทใชวดแงมม

ตาง ๆ ทเกยวของกบแนวคดทางสงคม ซงเปนเชงนามธรรมใหเปนตวแปรเชงรปธรรม ทสามารถวดได

ภายใตระบบสารสนเทศอนหนงอนเดยวกน เพอประกอบการตดสนใจของผบรหาร

คาของตวชวด

โดยทวไปคาของตวชวดจะแสดงออกในรปของตวเลข

1. จานวน (Number) คอ ตวเลขทแสดงถงจานวนสงของหนง เชน จานวนศนยพฒนา

เทคโนโลยประจาตาบล จานวนสวนสาธารณะในกรงเทพ และอนๆ เปนตน

2. รอยละ (Percentage) คอ จานวนของเลขกลมหนง ซงนามาเปรยบเทยบกบเลขอกกลม

หนงโดยปรบใหเลขกลมหลงมคาเทากบ 100 เชนรายไดจากภาษเปนรอยละ 35 ของรายจายประจาเปนตน

3. อตราสวน (Ratio) คอ ขอมลทแสดงความสมพนธเปรยบเทยบระหวางจานวนของเลข

กลมหนงกบจานวนของเลขอกกลมหนงซงอยในเหตการณเดยวกนหรอเกยวของกน เชน อตราสวนของ

ครตอนกเรยน เทากบ 1:25 เปนตน

4. สดสวน (Proportion) คอ ขอมลทแสดงความสมพนธระหวางจานวนของเลขกลม

หนงกบจานวนของเลขอกกลมหนง โดยทจานวนเลขในกลมแรกนน เปนสวนหนงหรอรวมอยในจานวน

ของเลขกลมหนงดวย เชน เจาหนาทการเกษตรทมความรดานเทคโนโลยการเกษตร เทากบ 3 ใน 5 ของ

เจาหนาททงหมด เปนตน

5. อตรา (Rate) คอ อตราสวนระหวางเลขจานวนหนงกบเลขอกจานวนหนงภายใน

ระยะเวลาหนง เชนจานวนผเขารบการบาบดการตดยาเสพตดทก 500 คน จะมผเขารบการบาบดซ า 10 คน

เปนตน

20

6. คาเฉลย (Average Mean) คอ ตวเลขหนงซงเฉลยจากกลมตวเลขจานวนหนงทเปน

ประเภทเดยวกน (รวมคาของจานวนตวเลขกลมตวอยางหนงแลวหารดวยจานวนตวอยางนนทงหมด)

4. แนวคดการประเมนผลดวยแบบจาลอง CIPP MODEL

การประเมนผลโครงการ มแบบจาลองการประเมนอยดวยกนหลายแบบ เชน

แบบจาลองทยดจดมงหมายเปนหลก (Goal Attainment Model or Objective) ของ R. W. Tyler ของ

Cronbach ของ M. Scriven แบบจาลองทเนนการตดสนคณคา (Judgengt Medel) ของ Robert E. Stake

ซงพยายามนาแนวคดการประเมนทเปนระบบ (Systematic) โดยพยายามดงสงทเปนนามธรรมออกมาให

อยในลกษณะของรปธรรมทสามารถมองเหนไดชดเจนยงขน (ขนษฐา วทยาอนมาศและคณะ , 2535)

แบบจาลองความไมสอดคลองกน (The Discrepancy Evaluation Model) ของ Provus ซงเปนผลการ

พยายามทจะประยกตทฤษฎการประเมน และการจดการ (Evaluation and Management Theory) มาใช

กบการประเมนโครงการในระบบโครงการ (นคม ตงคะพภพและคณะ , 2535) และแบบจาลอง CIPP

ของ D.L. Stufflebeam และคณะ ซงเปนแบบจาลองทสามารถนามาใชประเมนโครงการศกษาทวไป

ไดเปนอยางด เพราะประกอบดวยการประเมนผล 4 แบบ อนเปนโครงสรางของการศกษาทวไป และ

ยงสามารถนาไปประยกตใชกบโครงการอน ๆ ไดหลายประเภท

แบบจาลอง(Model) หมายถง วธการสอสารทางความคด ความเขาใจ ตลอดจน

จนตนาการทมตอปรากฎการณ หรอเรองราวใด ๆ ใหปรากฏโดยใชการสอในลกษณะตาง ๆ เชน แผนภม

แผนผง ระบบสมการ และรปแบบอน เปนตน เพอใหเขาใจไดงาย และสามารถนาเสนอเรองราวไดอยางม

ระบบ การประเมนผลโครงการนน มแนวคดและโมเดลหลายอยาง ณ ทน ขอเสนอแนวคดและโมเดลการ

ประเมนแบบซปป หรอ CIPP Model ของสตฟเฟลบม (Danial . L. Stufflebeam) เพราะเปนโมเดลทไดรบ

การยอมรบกนทวไปในปจจบน

แนวคด การประเมนของสตฟเฟลบม (Stufflebeam’s CIPP Model) ในป ค.ศ. 1971

สตฟเฟลบม และคณะ ไดเขยนหนงสอทางการประเมนออกมาหนงเลม ชอ “Educational Evaluation and

decision Making” หนงสอเลมน ไดเปนทยอมรบกนอยางกวางขวาง เพราะใหแนวคดและวธการทางการ

วดและประเมนผล ไดอยางนาสนใจและทนสมยดวย นอกจากนน สตฟเฟลบมกไดเขยนหนงสอเกยวกบ

การประเมนและรปแบบของการประเมนอกหลายเลมอยางตอเนอง จงกลาวไดวา ทานผนเปนผมบทบาท

สาคญในการพฒนาทฤษฎการประเมน จนเปนทยอมรบกนทวไปในปจจบน เรยกวา CIPP Model เปน

การประเมนทเปนกระบวนการตอเนอง มจดเนนทสาคญ คอ ใชควบคกบการบรหารโครงการ เพอหา

ขอมลประกอบการตดสนใจ อยางตอเนองตลอดเวลา วตถประสงคการประเมน คอ การใหสารสนเทศ

เพอการตดสนใจ เนนการแบงแยกบทบาทของการทางานระหวาง ฝายประเมนกบ ฝายบรหารออกจากกน

อยางเดนชด กลาวคอฝายประเมนมหนาทระบ จดหา และนาเสนอสารสนเทศใหกบฝายบรหาร สวนฝาย

บรหารมหนาทเรยกหาขอมล และนาผลการประเมนทไดไปใชประกอบการตดสนใจ เพอดาเนนกจกรรม

21

ใด ๆ ทเกยวของแลวแตกรณ ทงนเพอปองกนการมอคตในการประเมน และ เขาไดแบงประเดนการ

ประเมนผลออกเปน 4 ประเภท คอ

1. การประเมนดานบรบทหรอสภาวะแวดลอม (Context Evaluation : C) เปนการ

ประเมนใหไดขอมลสาคญ เพอชวยในการกาหนดวตถประสงคของโครงการ ความเปนไปไดของ

โครงการ เปนการตรวจสอบวาโครงการทจะทาสนองปญหาหรอความตองการจาเปนทแทจรงหรอไม

วตถประสงคของโครงการชดเจน เหมาะสม สอดคลองกบนโยบายขององคการ หรอ นโยบายหนวย

เหนอหรอไม เปนโครงการทมความเปนไปไดในแงของโอกาสทจะไดรบการสนบสนนจากองคกรตาง ๆ

หรอไม เปนตน

การประเมนสภาวะแวดลอมจะชวยในการตดสนเกยวกบเรอง โครงการควรจะทาใน

สภาพแวดลอมใด ตองการจะบรรลเปาหมายอะไร หรอตองการบรรลวตถประสงคเฉพาะอะไร เปนตน

2. การประเมนปจจยเบองตนหรอปจจยปอน (Input Evaluation : I ) เปนการประเมน

เพอพจารณาถง ความเปนไปไดของโครงการ ความเหมาะสม และความพอเพยงของทรพยากรทจะใชใน

การดาเนนโครงการ เชน งบประมาณ บคลากร วสดอปกรณ เวลา รวมทงเทคโนโลยและแผนการ

ดาเนนงาน เปนตน

การประเมนผลแบบนจะทาโดยใช เอกสารหรองานวจยทมผทาไวแลว หรอใชวธการ

วจยนารองเชงทดลอง (Pilot Experimental Project) ตลอดจนอาจใหผเชยวชาญ มาทางานให อยางไรก

ตาม การประเมนผลนจะตองสารวจสงทมอยเดมกอนวามอะไรบาง และตดสนใจวาจะใชวธการใด ใช

แผนการดาเนนงานแบบไหน และตองใชทรพยากรจากภายนอก หรอไม

3. การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation : P ) เปนการประเมนระหวางการ

ดาเนนงานโครงการ เพอหาขอบกพรองของการดาเนนโครงการ ทจะใชเปนขอมลในการพฒนา แกไข

ปรบปรง ใหการดาเนนการชวงตอไปมประสทธภาพมากขน และเปนการตรวจสอบกจกรรม เวลา

ทรพยากรทใชในโครงการ ภาวะผนา การมสวนรวมของประชาชนในโครงการ โดยมการบนทกไวเปน

หลกฐานทกขนตอน การประเมนกระบวนการน จะเปนประโยชนอยางมากตอการคนหาจดเดน หรอจด

แขง (Strengths) และจดดอย (Weakness) ของนโยบาย/แผนงาน/โครงการ มกจะไมสามารถศกษาได

ภายหลงจากสนสดโครงการแลว การประเมนกระบวนการจะมบทบาทสาคญในเรองการใหขอมล

ยอนกลบเปนระยะ ๆ เพอการตรวจสอบการดาเนนของโครงการโดยทวไป การประเมนกระบวนการม

จดมงหมาย คอ

3.1 เพอการหาขอบกพรองของโครงการ ในระหวางทมการปฏบตการ หรอการ

ดาเนนงานตามแผนนน

3.2 เพอหาขอมลตาง ๆ ทจะนามาใชในการตดสนใจเกยวกบการดาเนนงานของ

โครงการ

3.3 เพอการเกบขอมลตาง ๆ ทไดจากการดาเนนงานของโครงการ

22

4. การประเมนผลผลต (Product Evaluation : P ) เปนการประเมนเพอเปรยบเทยบ

ผลผลตทเกดขนกบวตถประสงคของโครงการ หรอความตองการ/ เปาหมายทกาหนดไว รวมทงการ

พจารณาในประเดนของการยบ เลก ขยาย หรอปรบเปลยนโครงการและการประเมนผล เรองผลกระทบ

(Impact) และผลลพธ( Outcomes ) ของนโยบาย / แผนงาน / โครงการ โดยอาศยขอมลจากการประเมน

สภาวะแวดลอม ปจจยเบองตนและกระบวนการรวมดวย จะเหนไดวา การประเมนแบบ CIPP เปนการ

ประเมนทครอบคลมองคประกอบของระบบทงหมด ซงผประเมนจะตองกาหนดวตถประสงคของการ

ประเมนทครอบคลมทง 4 ดาน กาหนดประเดนของตวแปรหรอตวชวด กาหนดแหลงขอมลผใหขอมล

กาหนดเครองมอการประเมน วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล กาหนดแนวทางการวเคราะหขอมล

และเกณฑการประเมนทชดเจน

เมอพจารณาถงชวงเวลาของการประเมนผลโครงการ เพอจาแนกประเภทของการ

ประเมน ผลโครงการโดยละเอยดแลว เราสามารถจาแนกไดวาการประเมนผลโครงการม 4 ระยะ

ดงตอไปน

1) การประเมนผลโครงการกอนการดาเนนงาน (Pre-evaluation) เปนการประเมนวาม

ความจาเปนและความเปนไปไดในการกาหนดใหมโครงการหรอแผนงานนน ๆ หรอไม บางครง เรยก

การประเมนผล ประเภทนวา การศกษาความเปนไปได (Feasibility Study) หรอการประเมนความตองการ

ทจาเปน (Need Assessment)

2) การประเมนผลโครงการขณะดาเนนงาน (On-going Evaluation) เปนการประเมนผล

โครงการเพอตดตามความกาวหนาของการดาเนนงาน (Monitoring) และการใชทรพยากรตาง ๆ

3) การประเมนผลโครงการเมอสนสดการดาเนนงาน (Post-evaluation) เปนการประเมน

วา ผลของการดาเนนงานนน เปนไปตามวตถประสงคของโครงการทวางไวหรอไม

4) การประเมนผลกระทบจาการดาเนนโครงการ (Impact Evaluation) เปนการ

ประเมนผลโครงการ ภายหลงจากการสนสดการดาเนน โครงการหรอแผนงาน โดยมวตถประสงค เพอ

ตรวจสอบผลการดาเนนงานทเกดขน ซงอาจจะไดรบอทธพลจากการมโครงการหรอปจจยอน ๆ

นอกจากน สตฟเฟลบม ไดนาเสนอประเภทของการตดสนใจ ทสอดคลองกบประเดนท

ประเมนผล ดงน

1. การตดสนใจเพอการวางแผน (Planning Decisions) เปนการตดสนใจทใชขอมลจาก

การประเมนสภาพแวดลอมทไดนาไปใชในการกาหนดจดประสงคของโครงการ ใหสอดคลองกบ

แผนการดาเนนงาน

2. การตดสนใจเพอกาหนดโครงสรางของโครงการ (Structuring Decisions) เปนการ

ตดสนใจทใชขอมลจากปจจยนาเขาทไดนาไปใชในการกาหนดโครงสรางของแผนงาน และขนตอนของ

การดาเนนการของโครงการ

23

3. การตดสนใจเพอนาโครงการไปปฏบต (Implementation Decisions) เปนการตดสนใจ

ทใชขอมลจากการประเมนกระบวนการ เพอพจารณาควบคมการดาเนนการใหเปนไปตามแผน และ

ปรบปรงแกไขการดาเนนการใหมประสทธภาพมากทสด

4. การตดสนใจเพอทบทวนโครงการ (Recycling Decisions) เชน การตดสนใจเพอใช

ขอมลจากการประเมนผลผลต (Output ) ทเกดขน เพอพจารณาการยต / ลมเลก หรอขยายโครงการทจะ

นาไปใชในโอกาสตอไป

ขอมลเกยวกบประเดนการประเมนแบบ CIPP Model ทง 4 ประการ และประเภทของ

การตดสนใจดงกลาวขางตน พอจะสรปความสมพนธระหวางประเภทของการประเมน กบการตดสนใจ

(แผนภาพท 3)

แผนภาพท 3 : แผนภาพแสดงความสมพนธการตดสนใจ และประเภทการประเมนแบบ CIPP Model

ประเภทการประเมน ประเภทการตดสนใจ

การประเมนสภาวะแวดลอม

(Context Evaluation)

การตดสนใจเพอการวางแผน

(Planning Decisions)

การประเมนปจจยเบองตน/ตวปอน

(Input Evaluation)

การตดสนใจเพอกาหนดโครงสราง

(Structuring Decisions)

การประเมนกระบวนการ

(Process Evaluation)

การตดสนใจเพอนาโครงการไปปฏบต

(Implementating Decisions)

การประเมนผลผลต

(Product Evaluation)

การตดสนใจเพอทบทวนโครงการ

(Recycling Decisions)

Stufflebeam ไดเสนอแนวคดในการสรางแบบแผนการประเมนผล ซงสอดคลองกบ

CIPP Model ซงอาจนาไปประยกตใชกบการประเมนผลในรปแบบอน ๆ ได แบบแผนการประเมนผล ม

ดงน

1.การบรรยายจดมงหมาย และการกาหนดนโยบายในการปฏบตงาน ซงประกอบดวย

1.1 ขอบเขตความรบผดชอบวามขอบเขตระดบทองถน จงหวด หรอ ประเทศ

1.2 เวลาและแนวทางเลอก

1.3 ตวแปรในการวดและมาตรฐานทใชในการตดสนใจ

1.4 นโยบายในการปฏบตงานของผประเมนผล

24

2.การเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย แหลงขอมลทจะเกบรวบรวมขอมล วธการ

เครองมอ วธการสมกลมตวอยาง สภาพการณในการเกบขอมล

3.การวเคราะหขอมล

4.การรายงานผลหรอสรปผลการวเคราะหขอมล

5.การบรหารการประเมนผล เพอเตรยมแผนการดาเนนงานทงหมด ซงประกอบดวย

ขนตอนคอ กาหนดโครงราง กาหนดบคลากรและทรพยากร กาหนดวธการปฏบต ประเมนผล

ประสทธภาพของเครองมอ กาหนดวธการทจะพฒนาแบบแผนการประเมน และการจดหา งบประมาณท

ใชในการดาเนนงาน การประเมนผลตลอดโครงการ

อนงการประเมนโครงการตามกระบวนการของสตฟเฟลบมหรอทเรยกวา CIPP Model

ดงกลาว แลวเปนกระบวนการทมลกษณะเปนการวเคราะหระบบ (System analysis) อยางหนงโดยม

วตถประสงคใหผมอานาจในการตดสนใจ ใชเปนขอมลเพอชวยในการตดสนใจวาโครงการทกาหนดขน

จะเปนโครง การทสามารถใหการบรการตอองคการ หรอตอสงคมตอไปไดอกหรอไม จะมการปรบปรง

แกไขเพอใหเหมาะสม หรอเกดคณภาพในการดาเนนงาน และการใหการบรการในลกษณะเชนใด การ

ประเมนโครง การโดย CIPP Model เปนวธการทไดรบการยอมรบและนยมมากวธการหนงในปจจบน

แบบจาลองการประเมนผลตาม CIPP Model

สงทจะประเมน/ประเดน ตวชวด

ความสาเรจ

เกณฑ

การวด/

ประเมน

วธประเมน

แหลงขอมล/

กลมตวอยาง/

เครองมอ/วธ

เกบรวบรวม

ขอมล/

แนวทาง

วเคราะห

ขอมล)

ผลการ

ประเมน

1) บรบทของโครงการ (Context

Evaluation)

( ประเมนความพรอมของปจจย ทจะดาเนนกจกรรม

ตามแผนทงในดานหนวยงาน ผใหบรการ ผรบบรการ

องคกร ชมชน เชน ความรความเขาใจในโครงการของ

25

ผดาเนนการ ความพรอม ของประชาชน)

( ประเมนความสมพนธระหวางปจจยนาเขา วธการ

ดาเนนและ ผลผลต)

สงทจะประเมน/ประเดน ตวชวด

ความสาเรจ

เกณฑ

การวด/

ประเมน

วธประเมน

แหลงขอมล/

กลมตวอยาง/

เครองมอ/วธ

เกบรวบรวม

ขอมล/

แนวทาง

วเคราะห

ขอมล)

ผลการ

ประเมน

2) ปจจยการผลตเบองตน/นาเขา(Input

Evaluation)

(ประเมนความพรอมของทรพยากรในการดาเนนงาน

ตามแผน เชน คน เงน วสดอปกรณ วธการจดการ ฯ)

3) กระบวนการดาเนนงานตามแผน (Process

Evaluation)

(ประเมนการดาเนนกจกรรมตามแผนหรอผงควบคม

กากบกจกรรม เพอปรบกจกรรมใหบรรลวตถ ประสงค

และเปนไปตามกาหนด เวลา)

(ประเมนความกาวหนาของโครงการในชวงเวลาตาง ๆ

และ ดาเนนงานทครอบคลมกลมเปา หมาย)

4) ผลผลต(Output) / ผลลพธ (Outcome)

(ผลผลต:ประเมนผลทเกดขนจากการดาเนนโครงการ

เชน จานวนประชาชนทเขารวมโครงการฯลฯ)

(ผลลพธ:ประเมนปจจยนา ปจจยเออ ปจจยเสรม

พฤตกรรมตางๆ)

5. แนวคดหลกการบรหารโครงการ

26

แนวคด หลกการบรหารโครงการ ไดมผใหทรรศนะหรอคานยามทแตกตางกน ซงจะ

ขอยกตวอยางผทไดใหความหมายของ หลกการบรหารโครงการ ไวพอสงเขปดงตอไปน

James J.O.(biln) การบรหารโครงการ คอ การกระทากจกรรมอยางตงใจเพอไดบรรล

ถงวตถประสงคเพอเปาหมายของกจกรรมนน การบรหารโครงการ จงเปนงานชนดหนงทผมหนาท

เกยวของจะตองรวมมอรวมใจในการปฏบตงานนน ใหบรรลถงความสาเรจตามเปาหมายทบคคล

เหลานนตองการ ความสาเรจเกดขนไดกโดยอาศยกระบวนการในการบรหาร (มาโนช ไกรวงศ, 2542 )

Richard F.Elmore การนาโครงการไปปฏบต ควรคานงถงความสลบซบซอนและการ

ควบคมเพราะปจจยทงสองประการนมผลตอความสาเรจของโครงการเนองจากความสลบซบซอนของ

โครงการทมาจากจานวนของผดาเนนการโครงการและจานวนของหนวยงานหลายหนวยงาน ตลอดจน

การควบคม ทผบงคบบญชาตองใชอานาจตอผใตบงคบบญชา จะมผลตอความสาเรจของโครงการ

(มาโนช ไกรวงศ, 2542 )

Carl E. Van Horn และ Donal S. Van Meter เชอวาความสาเรจของการนานโยบายหรอ

โครงการไปปฏบตขนอยกบปจจยหลก 3 ประการ คอ (มาโนช ไกรวงศ, 2542 )

1. ในดานการสอสารประสทธภาพของการนานโยบายไปปฏบต ยอมขนอยกบความ

เขาใจของผปฏบตวาตนเองควรทาอยางไรบางความเขาใจดงกลาวจะมมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบ

ความชดเจนของนโยบาย กจกรรมตาง ๆ ทมสวนชวยทาใหเกดความเขาใจดขนตลอดจนความพรอมทจะ

ใหผปฏบตเอง

2. ในดานปญหาทางสาธารณะ ความสาเรจในการนานโยบายไปปฏบตขนอยกบ

หนวยงานปฏบตวาจะทางานใหเปนไปตามทคาดหวงไดเพยงใดความสามารถดงกลาวขนอยกบความ

พอเพยงของทรพยากรทสนบสนนกจกรรมจงใจทจะกระทาใหมการปฏบตดขน คณภาพของบคลากร

ภาวะผนา ความสาคญของหนวยงานนน ตลอดจนสภาวะเศรษฐกจ สงคม และการเมองโดยทวไป

3. ในดานตวผปฏบต ความสาเรจของการนานโยบายไปปฏบตยอมขนอยกบความ

รวมมอของผปฏบตเอง ความรวมมอดงกลาวจะมมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบความภกดของผทอยตอ

องคการ และประโยชนสวนตว ตลอดจนความพรอมทจะเปลยนแปลงจากวธการปฏบตงานทมอยเดม

ดวย

Jeffe K. Pinot และ Dernis P. Slavin ไดเขยนบทความ Critical Success Factors

Effective Project Implementation วาความสาเรจของโครงการใหพจารณาความสาเรจทวางไวตาม

งบประมาณ โครงการน นมผลการทางานตามเปาหมายทวางไวและสามารถบรรลความพอใจจาก

ผรบบรการของโครงการในการไปปฏบตและกาหนดความสาเรจของโครงการจะสาเรจไดตองมปจจย

10 ประการสาคญ ดงน (มาโนช ไกรวงศ, 2542 )

1. กาหนดรายละเอยดวตถประสงค และทศทางการดาเนนงานทชดเจน และมความ

เขาใจงาย

27

2. ความเตมใจของผบรหารระดบสง ในการจดสรรทรพยากรทสาคญทจาเปนตลอดจน

การมอบอานาจหนาท

3. การจดทารายละเอยด ขนตอนของงานในการนาไปปฏบตรวมทงระบบการวดผลท

เหมาะสม

4. การปรกษารบฟงความคดเหนผรบบรการหรอประชาชนกลมเปาหมาย

5. การคดเลอกบคลากรโครงการดวยการสรรหา ทถกตองเหมาะสมและมการทางาน

เปนทม

6. เทคโนโลยและความชานาญในงานทพอหาไดอยางเหมาะสม

7. การยอมรบของผรบบรการ ในแนวคดของโครงการ

8. การตดตามและขอมลยอนกลบในชวงเวลาทเหมาะสม

9. การสอสารทมระบบเครอขายทเหมาะสม

10. การแกปญหาเฉพาะหนาทไมไดคาดการณไวและเบยงเบนไป จากแผนงาน

โครงการ

โดยสรป การนาแนวคดการบรหารโครงการ มากลาวอางเพอเปนกรอบการพจารณาการ

การประเมนผลการดาเนนงาน โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบ

เบดเสรจตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทจะนาไปสความสาเรจนนขนอยกบความชดเจนของ

นโยบาย ความพอเพยงของทรพยากรทสนบสนนโครงการ คณภาพของบคลากร ภาวะผนา ความ

รวมมอของผปฏบต รวมทงการจดทารายละเอยดขนตอนการปฏบตงาน และความเอาใจใส ในการ

ตดตามผลการปฏบตของโครงการ

6. แนวคดเกยวกบการจงใจและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ

6.1 แนวคดเกยวกบการจงใจ

แรงจงใจ และ การจงใจ คอพลงผลกดนใหคนมพฤตกรรม และยงกาหนดทศทางและ

เปาหมายของพฤตกรรมนนดวย คนทมแรงจงใจสง จะใชความพยายามในการกระทาไปสเปาหมายโดย

ไมลดละ แตคนทมแรงจงใจตา จะไมแสดงพฤตกรรม หรอไมกลมเลก การกระทา กอนบรรลเปาหมาย

ความหมายของแรงจงใจ และการจงใจ (Definition of motive and motivation)

แรงจงใจ (motive) เปนคาทไดความหมายมาจากคาภาษาละตน ทวา movere ซง

หมายถง "เคลอนไหว (move) " ดงนน คาวาแรงจงใจจงมการใหความหมายไวตาง ๆ กนดงน

28

1. แรงจงใจ หมายถง "บางสงบางอยางทอยภายในตวของบคคลทมผลทาใหบคคล

ตองกระทา หรอเคลอนไหว หรอม พฤตกรรม ในลกษณะทมเปาหมาย" (Walters.1978 :218) กลาวอกนย

หนงกคอ แรงจงใจเปนเหตผล ของการกระทา นนเอง

2. แรงจงใจ หมายถง "สภาวะทอยภายในตวทเปนพลง ทาใหรางกายมการ

เคลอนไหว ไปในทศทางทมเปาหมาย ทไดเลอกไวแลว ซงมกจะเปนเปาหมายทมอยนภาวะสงแวดลอม"

3. จากความหมายนจะเหนไดวา แรงจงใจจะเกยวของกบองคประกอบทสาคญ

2 ประการ คอ เปนกลไกทไปกระตนพลงของรางกายใหเกดการกระทา และเปนแรงบงคบใหกบพลง

ของรางกายทจะกระทาอยางมทศทาง

จากคาอธบายและความหมายดงกลาว จงสรปไดวา “การจงใจ” เปนกระบวนการ

ทบคคลถกกระตนจากสงเราโดยจงใจ ใหกระทาหรอดนรนเพอใหบรรลวตถประสงคบางอยาง ซงจะ

เหนไดวา พฤตกรรมทเกดจาก การจงใจ เปน พฤตกรรม ทมใชเปนเพยงการตอบสนองสงเราปกต

ธรรมดา แต ตองเปนพฤตกรรมทมความเขมขน มทศทางจรงจง มเปาหมายชดเจนวาตองการไปสจดใด

และ พฤตกรรมทเกดขน เปนผลสบเนองมาจาก แรงผลกดน หรอ แรงกระตน ทเรยกวา แรงจงใจ ดวย

ความสาคญของการจงใจ

การจงใจ มอทธผลตอผลผลต ผลตผลของงานจะมคณภาพด มปรมาณมากนอย

เพยงใด ขนอยกบ การจงใจในการทางาน ดงนน ผบงคบบญชาหรอหวหนางานจงจาเปนตองเขาใจ

วาอะไร คอแรงจงใจทจะทาใหพนกงานทางานอยางเตมท และไมใชเรองงายในการจงใจพนกงาน

เพราะ พนกงานตอบสนองตองาน และวธทางานขององคกรแตกตางกน การจงใจพนกงานจงม

ความสาคญ สามารถสรปความสาคญของการจงใจในการทางานไดดงน

1. พลง (Energy) เปนแรงขบเคลอนทสาคญตอการกระทา หรอ พฤตกรรมของ

มนษย ในการทางานใด ๆ ถาบคคลมแรงจงใจในการทางานสงยอมทาใหขยนขนแขงกระตอรอรน

กระทาใหสาเรจ ซงตรงกนขามกบ บคคลททางานประเภท “เชาชาม เยนชาม” ททางานเพยงเพอใหผาน

ไปวน ๆ

2. ความพยายาม (Persistence) ทาใหบคคลมความมานะ อดทน บากบน คดหา

วธการนาความรความสามารถ และ ประสบการณของตน มาใชใหเปนประโยชนตองานใหมากทสด

ไมทอถอยหรอละความพยายามงาย ๆ แมงาน จะมอปสรรคขดขวาง และเมองานไดรบผล สาเรจ

ดวยดกมกคดหา วธการปรบปรงพฒนาใหดขนเรอย ๆ

3. การเปลยนแปลง (variability) รปแบบการทางานหรอวธทางานในบางครง

กอใหเกดการคนพบชองทางดาเนนงานทดกวา หรอประสบผลสาเรจมากกวา นกจตวทยาบางคนเชอ

29

วา “ การเปลยนแปลง ” เปนเครองหมายของ ความเจรญกาวหนาของบคคล แสดงใหเหนวา บคคล

กาลงแสวงหาการเรยนรสงใหม ๆ ใหชวต บคคลทม แรงจงใจ ในการทางานสง เมอดนรน เพอจะ

บรรลวตถประสงคใด ๆ หากไมสาเรจบคคล กมกพยายามคนหา สงผดพลาด และพยายามแกไขใหด

ขนในทกวถทาง ซงทาใหเกดการเปลยนแปลง การทางานจน ในทสดทาใหคนพบแนวทาง ท

เหมาะสมซงอาจจะตางไปจากแนวเดม

บคคลทมแรงจงใจในการทางาน จะเปนบคคลทมงมนทางาน ใหเกดความเจรญ

กาวหนา และการมงมนทางานทตนรบผดชอบ ใหเจรญกาวหนา จดวาบคคลผนนม จรรยาบรรณใน

การทางาน (work ethics) ผมจรรยาบรรณในการทางาน จะเปนบคคล ทมความรบผดชอบ มนคง

ในหนาท มวนยในการทางาน ซงลกษณะดงกลาวแสดงใหเหนถงความสมบรณ ผมลกษณะ ดงกลาวน

มกไมมเวลาเหลอพอทจะคดและทาในสงทไมด

ลกษณะของแรงจงใจ

แรงจงใจของมนษยมมากมายหลายอยาง เราถกจงใจใหมการกระทาหรอพฤตกรรม

หลายรปแบบ เพอหาน า และ อาหารมาดมกน สนองความตองการทางกาย แตยงมความตองการ

มากกวานน เชน ตองการความสาเรจ ตองการเงน คาชมเชย อานาจ และในฐานะทเปนสตวสงคม คน

ยงตองการมอารมณผกพนและอยรวมกลมกบผอน แรงจงใจ จงเกดขนไดจากปจจยภายในและปจจย

ภายนอก

แรงจงใจภายใน (intrinsic motives)

แรงจงใจภายใน เปนสงผลกดนจากภายในตวบคคล ซงอาจจะเปนเจตคต ความ

คดเหน ความสนใจ ความตงใจ การมองเหนคณคา ความพอใจ ความตองการ ฯลฯ สงตาง ๆ

ดงกลาวมาเหลาน มอทธพลตอพฤตกรรมคอนขางถาวร เชน คนงานทเหนคณคาของงาน มองวา

องคการคอสถานทใหชวตแกเขาและครอบครว เขากจะจงรกภกดตอองคการ กระทา การตาง ๆ ให

องคการเจรญกาวหนา หรอ ในกรณทบานเมองประสบปญหาเศรษฐกจ ในชวงเวลาของเศรษฐกจขาลง

องคการจานวนมากอยในภาวะขาดทน ไมมเงนจายคาตอบแทน แตดวยความผกพน เหนใจกนและกน

ทงเจาของกจการและพนกงานตางรวมกนคาขายอาหารเลกๆ นอยๆ ทงประเภทแซนวช กวยเตยว ฯลฯ

เพยงเพอ ใหมรายได ประทงกนไปทงผบรหารและลกนอง และในภาวะดงกลาวนจะเหนวา พนกงาน

หลายราย ทไมทงเจานาย ทงเตมใจไปทางานวนหยดโดยไมมคาตอบแทน ถาการกระทาดงกลาว

เปนไปโดย เนองจากความรสก หรอเจตคตทดตอเจาของกจการ หรอดวยความรบผดชอบในฐานะ

สมาชกคนหนงขององคการ มใชเพราะ เกรงจะถกไลออกหรอไมมทไป กกลาวไดวา เปนพฤตกรรมท

เกดจากแรงจงใจภายใน

30

แรงจงใจภายนอก (extrinsic motives)

แรงจงใจภายนอก เปนสงผลกดนภายนอกตวบคคล ทมากระตนใหเกดพฤตกรรม

อาจจะเปนการไดรบรางวล เกยรตยศ ชอเสยง คาชม การไดรบการยอมรบยกยอง ฯลฯ แรงจงใจนไม

คงทนถาวรตอพฤตกรรม บคคลจะแสดงพฤตกรรม เพอตอบสนองสงจงใจดงกลาว เฉพาะในกรณท

ตองการรางวล ตองการเกยรตยศ ชอเสยง คาชม การยกยอง การไดรบการยอมรบ ฯลฯ ตวอยาง

แรงจงใจภายนอกทมอทธพลตอพฤตกรรม เชน การทคนงานทางานเพยงเพอแลกกบคา ตอบแทน

หรอเงนเดอน การแสดงความขยนตงใจทางานเพยง เพอใหหวหนางานมองเหนแลว ไดความด

ความชอบ เปนตน

การสรางแรงจงใจในการทางาน

การสรางแรงจงใจในการทางาน ประกอบขนจากแรงกระตน 2 ดาน คอ แรงกระตนจาก

ภายใน และแรงกระตนจากภายนอก

แรงกระตนภายใน Internal inspiration

1. การตงเปาหมายในการทางานอยางชดเจน เพอกาหนดอนาคตและความกาวหนาใน

อาชพการงาน

2. ความทาทาย (Challenge) เปาหมาย ทเราตงเอาไวจะกลายเปนความทาทายททาให

เรากาวไปจน ประสบความสาเรจ แตทสาคญเปาหมายจะตองไมไกลเกนตว เพราะจะกลายเปนความเพอ

ฝนไมมวนจบสน

3. ความมนใจ (confident) เราตองมนใจในตวเอง มนใจในความสามารถ ความ

พยายาม ความพากเพยรและความอดทน ซงจะนามาสความสาเรจได

4. คามนสญญา (Commitment) เราตองมคามนสญญากบตวเรา ในการทจะทาใหเปา

หมาย ทวาง เอาไวประสบความสาเรจใหได คามนสญญานจะเปนตวกระตนใหเราสรางวนยในตวเอง

เพอความสาเรจทตงเอาไว

แรงกระตนภายนอก External inspiration

1. สถานททางาน บรรยากาศ สภาพแวดลอมทเอออานวย

2. เพอนรวมงาน หวหนางาน ผบรหาร

3. กฎ กตกา ระเบยบ และการลงโทษ

4. การใหคาชมเชย หรอของรางวลในความสาเรจ

5. คาตาหน หรอการสอนสงตาง ๆ เพอกระตนใหเราประสบความสาเรจ

6. สทธ ผลประโยชน รายได หรอสวสดการตาง ๆ ทพอเหมาะพอเพยง (การทางานไม

จาเปนทเราตองหวงผลตอบแทนจนเกนตว)

31

แนวทางสรางแรงจงใจใหพนกงาน

เมอคณตองดแลทรพยากรบคคลขององคกร สงหนงทเปนความทาทายอยางมากกคอการ

สรางแรงจงใจในการทางานใหแกพนกงาน หากปลอยใหพนกงานไมมความสข ไมรสกสนกกบการ

ทางาน จะสงผลตอประสทธผลของงานทพวกเขาทา ทาใหผลการทางานตกตา พนกงานมอตราการ

เปลยนหรอยายงานสงขน HR จงตองทางานหนกเพอกระตนใหพนกงานมแรงจงใจ และทมเทใหกบ

การทางาน รวมถงพยายามหาวธการลดอตราการเปลยนงานของพนกงานไปพรอม ๆ กน ทาตาม

ขนตอนตอไปน เพอทคณจะสรางแรงจงใจใหแกพนกงานอยางมประสทธภาพ

1. ทาใหพนกงานรสกวาพวกเขาเปนสวนสาคญสวนหนงของธรกจ

รบฟงความคดเหนของพวกเขา แลวนามารวบรวมเขาเปนนโยบายและแนวทางในการ

ดาเนนงานของคณ การสอสารทดระหวางคณกบพนกงาน อาจใหผลลพธทนาทงกบคณและองคกร

2. เปดประตหองทางานของคณไวเสมอ

เพอฟงความคดเหน คาถาม และคารองทกขของพนกงาน หรอสรางกลองรบความ

คดเหนของพนกงานไวหนาหอง เพอใหพนกงานสามารถแสดงความรสก หรอระบายความคบของใจตาง

ๆ ได อยาปลอยใหพนกงานคนใดรสกไมเปนอนหนงอนเดยวกบองคกร เพราะนนจะทาใหแรงจงใจใน

การทางานของเขาลดลง

3. ใหรางวลแกคนททางานหนก

วธหนงในการใหรางวลคอ การใหโบนสตามผลงานของพนกงานแตละคน โดย

นายจางเปนผกาหนดมาตรฐานขนมา พนกงานคนไหนทาผลงานไดสงกวามาตรฐานทตงไว กจะไดรบ

โบนส ซงอาจอยในรปของตวเงน วนหยดพกผอน หรอผลตอบแทนอน ๆ และควรแนใจวาการให

โบนสเปนสงทเกดขนไดจรง โดยทพนกงานทกคนมโอกาสไดอยางเทาเทยมกน เชนกาหนดวาถาใครผาน

มาตรฐานจะไดไปดงานตางประเทศ หากพนกงานทาได 30 คน บรษทตองสามารถพาทง 30 คน ไปดงาน

ตางประเทศไดจรง ไมใชวาพอดงบประมาณแลวไมสามารถทาไดจรง

4. แสดงความภกดตอองคกรเปนแบบอยางทดตอพนกงาน

หากพนกงานเหนคณแสดงความภกดตอองคกร พนกงานกมแนวโนมทจะเกดความ

เชอมนและทางานหนกตามคณ ในทางกลบกนหากคณแสดงออกวาไมภกดตอองคกร กาลงใจของ

พนกงานกจะถดถอยลงไปดวย คณสามารถสรางความรสกจงรกภกดตอองคกรใหแกพนกงาน โดยการ

เปดโอกาสพนกงาน ไดเลอนตาแหนงสงขนไป ดกวาการรบสมครพนกงานใหม เพอมาเปนหวหนา

ของพวกเขา รวมถงหลกเลยงการปลดพนกงานหรอใหออกจากงานดวย ซงจะสงผลกระทบตอพนกงานท

ยงอย ทาใหพวกเขารสกถงความไมมนคง

32

5. สรางททางานใหมบรรยากาศแบบครอบครว

ทาใหพนกงานรสกวาคณใสใจพวกเขาแตละคน มใชใสใจเฉพาะงานทพวกเขาทาเทานน

คณจะประหลาดใจวาคณสามารถเพมแรงจงใจใหแกพนกงานได เพยงแครบประทานอาหารกลางวน

รวมกน จดปารตเลก ๆ หรอกจกรรมอน ๆ รวมกนในบรรยากาศแบบเปนกนเองเปนประจา

6. ทาความรจกกบพนกงานใหมากขน

ทงนคณไมจาเปนตองลวงลกถงเรองสวนตวของพวกเขา เพยงแตรวนเกดของเขา รวา

งานอดเรกเขาชอบทาอะไร เขาสนใจอะไรเปนพเศษ เพอใหพนกงานรสกถงความใสใจทคณมใหกบ

พวกเขา

วธการสรางแรงจงใจทกลาวมาลวนอยบนพนฐานของความใสใจ เมอคณทาใหพวกเขา

รสกวาพวกเขาเปนคนสาคญขององคกร พวกเขากจะทมเทใหกบองคกรอยางทคณตองการ

6.2 ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ

Shelley ไดกลาวไววา ทฤษฎความพงพอใจ เปนทฤษฎทวาดวยความรสกสองแบบของ

มนษย คอ ความรสกในทางบวกและความรสกในทางลบ ความรสกในทางบวกคอ ความรสกอาจเกดขน

แลวจะทาใหเกดความสข ความสขนจะเปนความรสกทางบวกเพมขนไดอก (สพรรณ มงคะล & ศศธร

แมนสงวน, 2549)

จะเหนไดวาความสขเปนความรสกทสลบซบซอน และความสขนกมผลตอบคคล มาก

กวาความรสกทางบวกอน ๆ

ความรสกทางบวก ความรสกทางลบ และความสข มความสมพนธกนอยางเปนระบบ

และความสมพนธของความรสกทงสามสงน เรยกวา “ระบบความพอใจ” โดยความพอใจจะเกดขนเมอ

ระบบความพอใจ มความรสกทางบวกมากกวาทางลบ ความพอใจ สามารถแสดงออกมาในรปของความ

รสกทางบวกแบบตาง ๆ ได และความรสกทางบวกนยงเปนตวชวยใหเกดความพอใจเพมขนไดอก

สงททาใหเกดความรสก ความคดเหน หรอความพอใจแกมนษย ไดแก “ทรพยากร”

( Resources ) หรอสงเรา ( Stimuli ) การวเคราะหระบบความพอใจคอการศกษาวา ทรพยากร หรอ สงเรา

แบบใดเปนทตองการ ในการทจะทาใหเกดความพอใจและความสขแกมนษย ความพอใจจะเกดไดมาก

ทสด เมอมทรพยากรทกอยางทเปนทตองการอยางครบถวน แตเนองจากในโลกน มทรพยากรอยอยาง

จากด ดงนน ความพอใจจะเกดจะเกดขนไดมากทสด กตอเมอมการจดการทรพยากร อยางถกตอง

เหมาะสม

33

อาจกลาวไดวาทฤษฎความพงพอใจ หมายถง ระดบความพงพอใจทบคคลไดรบสนอง

ความตองการ เมอไดรบสนองความตองการในระดบความตองการสง กจะมระดบความพงพอใจทสง

ดวยเชนกน ซงในทนขอเสนอทฤษฎลาดบความตองการ ทจะสนองระดบความพงพอใจของบคคล

โดยทวไป พอสงเขปดงตอไปน

ทฤษฎลาดบความตองการ (Hierachy of Needs Theory)

เปนทฤษฎทพฒนาขนโดย อบราฮม มาสโลว (Abrahum Maslow) นกจตวทยาแหง

มหาวทยาลยแบรนดส เปนทฤษฎทรจกกนมากทสดทฤษฎหนง ซงระบวาบคคลมความตองการ

เรยงลาดบจากระดบพนฐานทสด ไปยงระดบสงสด กรอบความคดทสาคญของทฤษฎน มสาม

ประการ คอ

1. บคคล เปนสงมชวตทมความตองการ ความตองการมอทธพลหรอเปนเหตจงใจ

ตอพฤตกรรม ความตองการทยงไมไดรบการสนองตอบเทานนทเปนเหตจงใจ สวนความตองการท

ไดรบการสนองตอบแลวจะไมเปนเหตจงใจอกตอไป

2. ความตองการของบคคล เปนลาดบชนเรยงตามความสาคญจากความตองการพนฐาน

ไปจนถงความตองการทซบซอน

เมอความตองการลาดบตาไดรบการสนอบตอบอยางดแลว บคคลจะกาวไปสความตอง

การลาดบทสงขนตอไป

มาสโลว เหนวาความตองการของบคคลมหากลมจดแบงไดเปนหาระดบจากระดบตาไป

สง เพอความเขาใจ มกจะแสดงลาดบของความตองการเหลาน โดยภาพ

1) ความตองการทางรางกาย (Physiological Needs)

เปนความตองการลาดบตาสดและเปนพนฐานของชวต เปนแรงผลกดนทางชวภาพ

เชน ความตองการอาหาร น า อากาศ ทอยอาศย หากพนกงานมรายไดจากการปฏบตงานเพยงพอ กจะ

สามารถดารงชวตอยไดโดยมอาหารและทพกอาศย เขาจะมกาลงทจะทางานตอไป และการม

สภาพแวดลอมการทางานทเหมาะสม เชน ความสะอาด ความสวาง การระบายอากาศทด การ

บรการสขภาพ เปนการสนองความตองการในลาดบนได

2) ความตองการความปลอดภย (Safety Needs)

34

เปนความตองการทจะเกดขน หลงจากทความตองการทางรางกาย ไดรบการตอบ

สนองอยางไมขาดแคลนแลว หมายถงความตองการสภาพแวดลอมทปลอดจากอนตรายทงทางกายและ

จตใจ ความมนคงในงาน ในชวตและสขภาพ การสนองความตองการนตอพนกงาน ทาไดหลาย

อยาง เชน การประกนชวตและสขภาพ กฎระเบยบขอบงคบทยตธรรม การใหมสหภาพแรงงาน ความ

ปลอดภยในการปฏบตงาน เปนตน

3) ความตองการทางสงคม (Social Needs)

เมอมความปลอดภยในชวตและมนคงในการงานแลว คนเราจะตองการความรก

มตรภาพ ความใกลชดผกพน ตองการเพอน การมโอกาสเขาสมาคมสงสรรคกบผอน ไดรบการ

ยอมรบเปนสมาชกในกลมใดกลมหนงหรอหลายกลม

4) ความตองการเกยรตยศชอเสยง (Esteem Needs)

เมอความตองการทางสงคมไดรบการตอบสนองแลว คนเราจะตองการสรางสถาน

ภาพของตวเอง ใหสงเดน มความภมใจและสรางการนบถอตนเอง ชนชมในความสาเรจของงานททา

ความรสกมนใจในตวเองแลเกยรตยศ ความตองการเหลานไดแก ยศ ตาแหนง ระดบเงนเดอนทสง งาน

ททาทาย ไดรบการยกยองจากผอน มสวนรวมในการตดสนใจในงาน โอกาสแหงความ กาวหนาใน

งานอาชพ เปนตน

5) ความตองการเตมความสมบรณใหชวต (Self-actualization Needs)

เปนความตองการระดบสงสด คอตองการจะเตมเตมศกยภาพของตนเอง ตองการ

ความสาเรจในสงทปรารถนาสงสดของตวเอง ความเจรญกาวหนา การพฒนาทกษะความสามารถใหถง

ขดสดยอด มความเปนอสระในการตดสนใจและการคดสรางสรรคสงตาง ๆ การกาวสตาแหนงท

สงขนในอาชพและการงาน เปนตน

มาสโลว แบงความตองการเหลานออกเปนสองกลม คอ ความตองการทเกดจาก

ความขาดแคลน (deficiency needs) เปนความตองการ ระดบตา ไดแกความตองการทางกาย และความ

ตองการความปลอดภย อกกลมหนง เปนความตองการกาวหนาและพฒนาตนเอง (growth needs)

ไดแกความตองการทางสงคม เกยรตยศชอเสยง และความตองการเตมความสมบรณใหชวต จดเปนความ

ตองการระดบสง และอธบายวา ความตองการระดบตา จะไดรบการสนองตอบจากปจจยภายนอกตว

บคคล สวนความตองการระดบสง จะไดรบการสนองตอบ จากปจจยภายในตวบคคลเอง ตาม

ทฤษฎของมาสโลว ความตองการทรบการตอบสนองอยางดแลว จะไมสามารถเปนเงอนไขจงใจ

บคคลไดอกตอไป แมผลวจย ในเวลาตอมา ไมสนบสนนแนวคดทงหมดของมาสโลว แตทฤษฎ

35

ลาดบความตองการของเขา กเปนทฤษฎทเปนพนฐาน ในการอธบายองค ประกอบของ แรงจงใจ ซง

มการพฒนาในระยะหลง ๆ

7. แนวคดการมสวนรวม

แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน กลมผเ ชยวชาญทใหขอเสนอแนะ

เกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการประชม ณ องคการสหประชาชาตเคยระบไววา การมสวน

รวมของประชาชนเปนคาทไมอาจกาหนดนยามความหมายเดยวทครอบคลมไดเพราะความหมายของการ

มสวนรวมอาจแตกตางไปในแตละประเทศ หรอแมแตในประเทศเดยวกนกตาม หากจะใหความเขาใจ

ชดแลวการการนยามความหมายของการมสวนรวมของประชาชน ควรมลกษณะจากดเฉพาะในระบบ

เศรษฐกจ สงคม และการเมองหนง ๆ เทานน อยางไรกดกลมผเชยวชาญดงกลาวไดขยายความการม

สวนรวมของประชาชนวาครอบคลมประเดน ดงน

1. การมสวนรวมของประชาชนครอบคลมการสรางโอกาสทเออใหสมาชกทกคนของ

ชมชนและของสงคมไดรวมกจกรรมซงนาไปสและมอทธพลตอกระบวนการพฒนาและเออใหไดรบ

ประโยชนจากการพฒนาโดยเทาเทยมกน

2. การมสวนรวมสะทอนการเขาเกยวของโดยสมครใจ และเปนประชาธปไตยในกรณ

ตอไปน การเออใหเกดความพยายามพฒนา การแบงสรรผลประโยชนจากการพฒนาโดยเทาเทยมกน

การตดสนใจเพอกาหนดเปาหมาย กาหนดนโยบาย การวางแผน และดาเนนการโครงการพฒนา

เศรษฐกจและสงคม

3. เมอพจารณาในแงน การมสวนรวมเปนตวเชอมโยงระหวางสวนทประชาชนลงแรง

และทรพยากรเพอพฒนา กบประโยชนทไดรบจากการลงทนลงแรงดงกลาว กลาวอกนยหนงกคอการม

สวนรวมของประชาชนในการตดสนใจไมวาระดบทองถน ภมภาค และระดบชาตจะชวยกอใหเกดความ

เชอมโยงระหวางสงทประชาชนลงทนลงแรงกบประโยชนทได

4. การมสวนรวมของประชาชนอาจผดแผกแตกตางกนไปตามสภาพเศรษฐกจของ

ประเทศ นโยบายและโครงการบรหารรวมทงลกษณะเศรษฐกจสงคมประชากร การมสวนรวมของ

ประชาชนมไดเปนเพยงเทคนควธการแตเปนปจจยสาคญในการประกนใหเกดกระบวนการพฒนาท

มงเออประโยชนตอประชาชน

การพจารณาการมสวนรวมในสวนทเกยวของกบการพฒนา อาจนาไปสขอสรปทวาการ

มสวนรวมเปนกระบวนการปลดปลอยมนษยจากโซตรวนผกพน ใหเปนอสระในการกาหนดวถของ

36

ตนเอง ดงมผนยามวา “โดยพนฐานแลว การมสวนรวมหมายถง การปลดปลอยประชาชนใหหลดพน

จากการเปนผกระทาในกระบวนการเปลยนแปลงและการเขาสภาวะทนสมย”

ดงนนการมสวนรวมของประชาชนจง หมายถง กระบวนการกระทาทประชาชนมความ

สมครใจเขามามสวนรวมในการกาหนดการเปลยนแปลงเพอตวประชาชนเอง โดยใหประชาชนไดมสวน

ในการตดสนใจเพอตนเอง และมสวนดาเนนการเพอบรรลถงวตถประสงคทปรารถนาหรอตงไว ทงน

ตองมใชเปนการกาหนดกรอบความคดจากบคคลภายนอก

เจมศกด ปนทอง ไดแบงขนตอนของการมสวนรวมไว 4 ขนตอนดงน

(พสทธ มณฑานช , 2549)

1. การมสวนรวมในการคนหาปญหา และสาเหตของปญหา

2. การมสวนรวมในการวางแผนดาเนนการ

3. การมสวนรวมในการลงทนและปฏบตงาน

4. การมสวนรวมในการตดตามประเมนผลงาน

การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา ม 2 ลกษณะ (ทวทอง หงสววฒน, 2527)

ลกษณะท 1 การมสวนรวมของประชาชน แสดงความคดเหน ตดสนใจ สนบสนน

คดคาน คอ

1) การกาหนดแนวคดของพฒนาชมชน

2) การศกษาปญหาและความตองการ

3) การวางแผนและจดทาโครงการ

4) การปฏบตตามโครงการ

5) การตดตามประเมนผลโครงการ

ลกษณะท 2 การมสวนรวมของประชาชน เปนแนวความคดทางยทธศาสตรของ

หลกการพฒนาชมชนทจะนาประชาชนใหบงเกดความมศรทธาในตวเอง (Self-reliance) มความเชอมน

ในตนเอง (Self-confidence) และความรสกเปนเจาของ (Sense of belonging) ในการดาเนนงาน

โครงการพฒนาตาง ๆ ในชมชน ซงจะนาไปสความสามารถและประสทธภาพในการปกครองตนเองตาม

ระบอบประชาธปไตย สาระสาคญของการมสวนรวมของประชาชนน น เปนการเปดโอกาสให

ประชาชนไดเขามามสวนรวมในทกขนตอนตงแตการปฏบตและการรวมรบผดชอบในเรองตาง ๆ อนม

ผลกระทบมาถงตวประชาชนเอง การทจะสามารถใหประชาชนเขามามสวนรวมในการพฒนาเพอแกไข

ปญหา และนามาซงสภาพความเปนอยทดขนนน ผนาการเปลยนแปลงจะตองยอมรบในปรชญา การ

พฒนาชมชนทวา “มนษยทกคนมความปรารถนาทจะอยรวมกบผอนอยางมความสข ไดรบการปฏบต

37

อยางเปนธรรมและเปนทยอมรบของคนอน และพรอมทจะอทศตนเพอกจกรรมของชมชน ขณะเดยวกน

จะตองยอมรบดวยความบรสทธใจวามนษยนนสามารถพฒนาไดถามโอกาสและการชแนะทถกทาง”

ปจจย ทมผลกระทบตอการมสวนรวมของประชาชน

สรปไดวา ในการทประชาชนจะเขามามสวนรวมในการพฒนานน ยอมขนอยกบ

เงอนไขหรอปจจยทแตละคนมตางกน เชน เงอนไขหรอปจจยทางเศรษฐกจ สงคม และทางดานบคคล

เปนตน สงเหลานเองมสวนรวมในการกาหนดความสาเรจและความเปนไปไดของการมสวนรวมของ

ประชาชนในการพฒนาชมชน ตามผลงานวจย และงานเขยนอน ๆ ดงกลาวแลวนนพอสรปแยกออกมา

เปนแตละปจจยดงน

1) ปจจยบคคลไดแก เพศ อาย การศกษา ตาแหนงทางสงคม ขนาดของครอบครว

และความยาวนานในการอยอาศยในชมชน

2) ปจจยทางเศรษฐกจ ไดแกลกษณะอาชพ รายได ฐานะทางครอบครว ความคาดหวง

รายไดทเพมขน และระยะเวลาทประกอบอาชพในชมชน

3) ปจจยทางสงคม วทยาศาสตร-จตวทยา ไดแก ความคาดหวงตอประโยชนทไดรบ

แรงจงใจใฝสมฤทธ อานาจบงคบทเกดจากบคคล การจงใจจากกรรมการชมชน การจงใจจากเพอนบาน

วธการตดตอสอสารความหมาย การเคยเปนสมาชกกลมอนมากอน ความตองการเกยรตยศชอเสยง ความ

ตองการความสาเรจแหงตน ความตองการความปลอดภยของชวต และความตองการไดรบความยกยอง

บทท 3

การประเมนผลการดาเนนงาน

1. เนอหาสาระและขนตอนการดาเนนงาน

จากกรอบแนวคด สหกรณ คอ องคการของบรรดาสมาชกทรวมตวกนเพอแกไขปญหา

ความเดอดรอนทางเศรษฐกจโดยดาเนนงานอยบนพนฐานแหงการชวยตนเอง และการชวยเหลอซงกนใน

การดาเนนงานนน สมาชกของสหกรณมสถานภาพทงเปนเจาของและเปนทงผใชบรการในธรกจและ

กจกรรมทสหกรณดาเนนการอย แตการทจะทาใหสหกรณสามารถดาเนนงานใหเปนไปตามวตถประสงค

คอ สามารถตอบสนองความตองการของสมาชกไดอยางสมบรณ และเปนองคการหลกของชมชนไดนน

องคประกอบสาคญ คอ การสรางจตสานกในการมสวนรวมในกจกรรมของสหกรณใหแกบคลากรทมสวน

เกยวของ ไดแก สมาชก กรรมการ ฝายจดการ และเจาหนาทผมสวนเกยวของใหเขาใจในระบบการทางาน

รวมกนซงหมายถงการคดรวมกน มการตดสนใจรวมกน ความรบผดชอบรวมกน และการมสวนรวมใน

กจกรรมตาง ๆ บนหลกพนฐานแหงความเสมอภาค ตามกรอบแนวคดทวา “คดเองเปนและทาเองได”

เพอใหระบบเกดพลงขบเคลอนไปหาดลยภาพทสมบรณกวาคอ การสนองความตองการสมาชกได และตอ

ยอดใหเกดพฒนาอยางย งยน โดยสมาชกรวมรบผดชอบและแบงปนผลประโยชนอยางเปนธรรม

ดงนนการบรณาการทกภาคสวนของผเกยวของกบสหกรณจะเปนพลงงานผลกดนให

สหกรณ สามารถดาเนนการใหสมาชกสหกรณ อยด กนด มสนตสข เพอสรางความเปนธรรมในสงคมได

โดยสมบรณ จงเปนความจาเปนทจะตองจดทาโครงการฝกอบรมในรปแบบเบดเสรจ กลาวคอทกฝายใน

สหกรณจะตองมการเรยนรระหวางกนคดและวางแผนในการทางานรวมกน รบทราบปญหาและกาหนด

แนวทางการแกไขรวมกน และตดตามผลการทางานรวมกนตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ซง

ชใหเหนถงการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบตงแตระดบครอบครว ระดบชมชนจนถง

ระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปใน ทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจ

เพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผลรวมถงความ

จาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลง

ทงภายนอกและ ภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยง ในการ

นาวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสราง

พนฐานจตใจของคนในทกระดบใหมสานกในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความรอบรท

เหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอม

ตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม

จากโลกภายนอกไดเปนอยางด

39

สานกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณจงไดจดทา

โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง เพอพฒนาสหกรณใหมความเขมแขงและดาเนนกจกรรมไดอยางมประสทธภาพ โดยยด

หลกการมสวนรวมของสมาชกผเปนเจาของสหกรณเปนกลไกหลกของการดาเนนการ

วตถประสงค

1 เพอเสรมสรางและพฒนาศกยภาพสหกรณใหมความเขมแขงอยางย งยน

2 เพอสรางองคความรและแนวคดในการทางานรวมกนของสมาชกสหกรณ

กลมเปาหมาย

ประกอบดวย คณะกรรมการดาเนนการของสหกรณ ฝายจดการสหกรณ และสมาชก

สหกรณจานวน 26,180 คน

วธดาเนนการ และขนตอนการปฏบตงาน

1.สานกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการสหกรณ จดประชมเชงปฏบตการเพอกาหนด

รายละเอยดแผนปฏบตงานป 2551 เพอปรบปรงเครองมอ ขนตอน วธการดาเนนการใหเหมาะสม และปฐม

นเทศงานและชแจงวตถประสงค ขนตอน วธการดาเนนการ เครองมอการประเมนผล ตามโครงการแก

เจาหนาทผปฏบตงานของศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 1-20

2. ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 1-20 ประชมชแจงกบสานกงานสหกรณจงหวด

ในเขตพนทรบผดชอบรวมกบผตรวจราชการเขตตรวจราชการทรบผดชอบในพนท หรอผแทนเพอแตงตง

คณะทางานปฏบตงานตามโครงการ

2.1 ชแจงวตถประสงค ขนตอน วธดาเนนการเครองมอ และการประเมนตดตามผล ตาม

โครงการเปนรายจงหวด

2.2 ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 1-20 รวมกบสานกงานสหกรณจงหวดในพน

ทคดเลอกสหกรณทเหมาะสมตามเกณฑ (สหกรณมสมาชก 500 คนขนไป และมเจาหนาทสหกรณ) พรอม

เขารวมโครงการ จงหวดละ 1 สหกรณ

2.3 ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 1-20 รวมกบ สานกงานสหกรณจงหวด

สารวจขอมลแบบประเมน 360 องศา และเกบขอมลตามแบบเพอทาการวเคราะหกลมเปาหมายทกาหนด

2.4 คณะทางานทไดรบการแตงตง ประชมเพอกาหนดแผนการ และระยะเวลาในการจด

ประชมเชงปฏบตการ สาหรบกลมเปาหมายในระดบตาง ๆ และพจารณาในหวขอและประเดนหลกในการ

ดาเนนการประชมในแตละขนตอน จดประชมเชงปฏบตการเชงปฏบตการสาหรบกลมเปาหมายทรวมใน

โครงการ

3 การประชมเชงปฏบตการ “การวเคราะหความเขมแขงของสหกรณ” ผเขาประชม ไดแก

คณะกรรมการดาเนนการของสหกรณ 15 คน ฝายจดการสหกรณ 5 คน เจาหนาทสงเสรมสหกรณประจา

40

จงหวด 5 คน เจาหนาทดาเนนงาน(ศนยฯ) /วทยากร 5 คน (จดประชมจงหวดละ 1 รนๆ ละ 30 คน รวม 77

รน) รวม 2,310 คน โดยมวตถประสงคเพอใหผเขาอบรมไดรวมกนวเคราะห หาจดออนจดแขงของสหกรณ

และกาหนดแนวทางและกจกรรมทจะพฒนาโดยอาศยความรวมมอจากสมาชก

4 การประชมเชงปฏบตการ “การขยายแนวทางการพฒนาความเขมแขงสหกรณสระดบ

กลม” ผเขาประชม ไดแก ประธานกลม เลขานการกลม และสมาชกชนนา (จดประชมจงหวดละ 1 รนๆ ละ

50 คน รวม 77 รน) รวม 3,850 คน โดยมวตถประสงค เพอใหผบรหารระดบกลมของสหกรณและกลม

รบทราบขอมลจดออน/จดแขง และแนวทางทผบรหารสหกรณและไดกาหนด เพอรวมพจารณาและขยาย

แนวคดเชงปฏบตทเปนไปได และกาหนดเปนแผนระดบกลมทจะพฒนาวธปฏบตใหสมาชกมสวนรวมใน

กจกรรมตอไป

5 การประชมเชงปฏบตการ “การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ” ผเขาประชม ไดแก

สมาชกสหกรณทเขาโครงการ จานวน 19,250 คน (จดประชมในกลมสมาชกสหกรณละ10 กลมกลมละ 25

คน 77 สหกรณ รวม 770 กลม โดยมวตถประสงคเพอนาแนวทางและกจกรรมทสหกรณจะดาเนนการ

ซกซอมและวางแผนปฏบตรวมกบสมาชก และรบฟงแนวคดวธคดของสมาชกไปปรบใชในกจกรรมให

สอดคลองกบความตองการของสมาชก

6 การประชมเชงปฏบตการ “การตดตามและประเมนผลการดาเนนการ ภายใตโครงการ

สรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง” ไดแก คณะกรรมการดาเนนการของสหกรณ 15 คน ฝายจดการสหกรณ 5 คน เจาหนาทสงเสรม

สหกรณประจาจงหวด 5 คน เจาหนาทดาเนนงาน(ศนยฯ) /วทยากร 5 คน รวม 30 คน(จดประชมจงหวดละ

1 รนๆ ละ 30 คน รวม 77 รน) รวมทงสน 2,310 คน โดยมวตถประสงค เพอตดตามผลการปฏบตงานทงใน

ดานการฝกอบรม และการมสวนรวมของสมาชกสหกรณ และการพฒนาปรบปรงวธการดาเนนการในป

ตอไป

7. สานกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการสหกรณ ประชมเชงปฏบตการเจาหนาท

ผปฏบตงานโครงการทง 20 ศนย ฯ เพอประเมนและสรปผลการปฏบตงานในภาพรวมทงหมด

ระยะเวลาดาเนนการและสถานท

จดประชมระหวางเดอนพฤศจกายน 2550 - กนยายน 2551 ณ สถานทราชการหรอเอกชน

ตามความเหมาะสมในพนทของกลมเปาหมาย

งบประมาณ

แผนงบประมาณขจดความยากจนและพฒนาชนบท ผลผลตเกษตรกรและสมาชกสหกรณ

ไดรบการสงเสรมและพฒนาความร กจกรรมหลก การพฒนาศกยภาพสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร งบ

ดาเนนงาน จานวน 11,777,600 บาท (สบเอดลานเจดแสนเจดหมนเจดพนหกรอยบาทถวน)

41

ผลทคาดวาจะไดรบ

1 สหกรณไดรบการพฒนาไปสการดาเนนงานทมความมนคงและเขมแขง อยางย งยน

2 สมาชกสหกรณสนใจในกจกรรม และมสวนรวมในกจกรรมของสหกรณมากยงขน

ผรบผดชอบโครงการ

ทปรกษาโครงการ อธบดกรมสงเสรมสหกรณ

รองอธบดกรมสงเสรมสหกรณ

ผอานวยการโครงการ ผอานวยการสานกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการสหกรณ

ผบรหารโครงการ ผอานวยการศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 1-20

เจาหนาทโครงการ เจาหนาทศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 1-20

ตวชวดความสาเรจ (KPI)

1 คณะกรรมการดาเนนการของสหกรณ ฝายจดการสหกรณ และสมาชกสหกรณไดรบการ

พฒนาศกยภาพ จานวน 26,180 คน

2 รอยละ 80 ของผผานกระบวนการเรยนรตามหลกสตรมความรเพมขน

3 สหกรณมกจกรรมอยางนอย 1 กจกรรม และสงเสรมใหปรมาณธรกจทเกยวของ เพมขน

ไมนอยกวารอยละ 5 เปรยบเทยบในชวงเดยวกนระหวางป 2550 กบ 2551

2. สวนของงานทผเสนอเปนผปฏบต

ขนตอนในการดาเนนงาน โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการ

สหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ของศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11

จงหวดพษณโลก ไดดาเนนการตามขนตอน ดงน

ขนตอนท 1

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 ไดเขารวมเพอประชมชแจงกบสานกงาน

สหกรณจงหวดในเขตพนทรบผดชอบ รวมกบ ผตรวจราชการกรมสงเสรมสหกรณ เขตตรวจราชการท

รบผดชอบในพนท หรอผแทนเพอแตงตงคณะทางานปฏบตงานตามโครงการ เพอชแจงถงวตถ ประสงค

ขนตอน วธดาเนนการ เครองมอ และการตดตามประเมนผล ตามโครงการเปนรายจงหวด และรวมกน

คดเลอกสหกรณทเหมาะสมตามเกณฑ (สหกรณมสมาชก 500 คนขนไป และมเจาหนาทสหกรณ) ทพรอม

เขารวมโครงการ จงหวดละ 1 สหกรณ ตลอดจนรวมกนสารวจขอมลแบบประเมน 360 องศา และเกบ

ขอมลตามแบบเพอทาการวเคราะหกลมเปาหมายทกาหนด ซงมสหกรณเปาหมายทเขารวมโครงการป 2551

จานวน 4 สหกรณ ดงรายชอตอไปน

42

1. สหกรณการเกษตรศรเทพ จากด อาเภอศรเทพ จงหวดเพชรบรณ

2. สหกรณการเกษตรโพทะเล จากด อาเภอโพทะเล จงหวดพจตร

3. สหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด อาเภอชาตตระการ จงหวดพษณโลก

4. สหกรณนคมครมาศ จากด อาเภอครมาศ จงหวดสโขทย

ขนตอนท 2

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 ไดดาเนนการจดประชมคณะทางานทไดรบการ

แตงตง เพอกาหนดแผนการ และระยะเวลาในการจดประชมเชงปฏบตการ สาหรบกลมเปาหมายในระดบ

ตาง ๆ เพอรวมกนพจารณาในหวขอและประเดนหลกในการดาเนนการประชม ในแตละขนตอนในการ

จดประชมเชงปฏบตการสาหรบกลมเปาหมายทเขารวมในโครงการ มผเขาประชม 30 คน ใชงบ 9,000 บาท

ขนตอนท 3

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 ไดดาเนนการจดประชมเชงปฏบตการ สาหรบ

กลมเปาหมายทเขารวมในโครงการ หลกสตร “การวเคราะหความเขมแขงของสหกรณ” ดงน

กลมเปาหมาย ทผานกระบวนการเรยนรและพฒนาศกยภาพ ประกอบดวย คณะทางาน

ระดบจงหวด คณะกรรมการและจาหนาทของสหกรณ จานวน 125 คน ดงน

1. สหกรณการเกษตรศรเทพ จากด จงหวดเพชรบรณ จานวน 30 คน

2. สหกรณการเกษตรโพทะเล จากด จงหวดพจตร จานวน 31 คน

3. สหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด จงหวดพษณโลก จานวน 34 คน

4. สหกรณนคมครมาศ จากด จงหวดสโขทย จานวน 30 คน

วตถประสงค เพอใหผเขาอบรมไดรวมกนวเคราะห หาจดออน จดแขง ของสหกรณ

และกาหนดแนวทางและกจกรรมทจะพฒนาโดยอาศยความรวมมอจากสมาชก

เนอหาวชา ประกอบดวย

1. ชแจงโครงการ เวลา 1.00 ชวโมง

2. อดมการณ หลกการและวธการสหกรณ เวลา 2.00 ชวโมง

3. วเคราะหคนหาจดออนจดแขงของสหกรณ เวลา 3.00 ชวโมง

4. เสนอแนวทางการพฒนาโดยใชกระบวนการมสวนรวม เวลา 5.00 ชวโมง

5. ประเมนผลและปดการอบรม เวลา 1.00 ชวโมง

วธการฝกอบรม ใชวธการประชมเชงปฏบตการ

งบประมาณคาใชจาย จากแผนงบประมาณขจดความยากจนและพฒนา ชนบท ของ

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 เปนเงน 94,700.- บาท (เกาหมนสพนเจดรอยบาทถวน)

43

ผลทไดรบจากการประชม (Outputs)

1. ผผานกระบวนการเรยนร มความรเพมขนรอยละ 100

2. ผรวมประชม ไดรวมกนกาหนดกจกรรม เพอเปนแนวทางในการปฏบตสาหรบ

สมาชกในระดบกลม เพอใหสมาชกมสวนรวมในกจกรรมของแตละสหกรณ ทเขารวมโครงการจานวน

4 สหกรณ ดงน ตามตารางท 3.1-3.4

ตารางท 3.1 แสดงกจกรรม ของสหกรณการเกษตรศรเทพ จากด จงหวดเพชรบรณ

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย แผน

1 ทนเรอนหน 3,500,000.00

2 เงนรบฝาก 2,500,000.00

3 สนเชอ (ปลกพชครบวงจร) 8,000,000.00

4 รวมกนซอ 37,500,000.00

ตารางท 3.2 แสดงกจกรรม ของสหกรณการเกษตรโพทะเล จากด จงหวดพจตร

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย แผน

1 หนลนโชค 150,000.00

2 เงนรบฝาก (ออมวนละบาท) 182,500.00

3 สนเชอ (ผลตเมลดพนธ/วสดการเกษตร) 6,400,000.00

4 รวมกนซอ 10,400,000.00

5 รวมกนขาย 6,000,000.00

44

ตารางท 3.3 แสดงกจกรรม ของสหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด พษณโลก

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย แผน

1 ทนเรอนหน 1,913,000.00

2 เงนรบฝาก (ลวงไหลนโชค) 3,000,000.00

3 สนเชอ (วสดการเกษตร) 9,320,000.00

4 รวมกนซอ 86,154,000.00

ตารางท 3.4 แสดงกจกรรม ของสหกรณนคมครมาศ จากด จงหวดสโขทย

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย แผน

1 ทนเรอนหน 1,500,000.00

2 เงนรบฝาก 2,000,000.00

3 สนเชอ 18,000,000.00

4 รวมกนซอ 17,800,000.00

ขนตอนท 4

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 ไดดาเนนการจดประชมเชงปฏบต การ สาหรบ

กลมเปาหมายทเขารวมในโครงการ หลกสตร “การขยายแนวทางการพฒนาความเขมแขงของสหกรณส

ระดบกลม”

กลมเปาหมาย ทผานกระบวนการเรยนรและพฒนาศกยภาพ ประกอบดวย ประธานกลม-

เลขานการกลม และสมาชกชนนาของสหกรณ จานวน 328 คน ดงน

1. สหกรณการเกษตรศรเทพ จากด จงหวดเพชรบรณ จานวน 82 คน

2. สหกรณการเกษตรโพทะเล จากด จงหวดพจตร จานวน 80 คน

3. สหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด จงหวดพษณโลก จานวน 86 คน

4. สหกรณนคมครมาศ จากด จงหวดสโขทย จานวน 80 คน

45

วตถประสงค เพอใหผบรหารระดบกลมของสหกรณและกลมรบทราบขอมลจดออน/จด

แขง และแนวทางทผบรหารสหกรณและไดกาหนด เพอรวมพจารณาและขยายแนวคดเชงปฏบตทเปนไป

ได และกาหนดเปนแผนระดบกลมทจะพฒนาวธปฏบตใหสมาชกมสวนรวมในกจกรรมตอไป

เนอหาวชา ประกอบดวย

1. ชแจงโครงการ เวลา 0.30 ชวโมง

2. อดมการณ หลกการและวธการสหกรณ เวลา 1.00 ชวโมง

3. ผลการวเคราะหสหกรณและแนวทางการพฒนาความเขมแขง เวลา 1.30 ชวโมง

4. แบงกลม คนหาแนวทางการพฒนาระดบกลมสมาชก เวลา 2.30 ชวโมง

5. ประเมนผลและปดการอบรม เวลา 0.30 ชวโมง

วธการฝกอบรม ใชวธการประชมเชงปฏบตการ

งบประมาณคาใชจาย จากแผนงบประมาณขจดความยากจนและพฒนา ชนบท ของ

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 เปนเงน 99,800.- บาท (เกาหมนเกาพนแปดรอยบาทถวน)

ผลทไดรบจากการประชม (Outputs)

1. ผผานกระบวนการเรยนร มความรเพมขนรอยละ 100

2. ผรวมประชม ไดรวมกนกาหนดกจกรรม เพอเปนแนวทางในการปฏบตสาหรบ

สมาชกในระดบกลม เพอใหสมาชกมสวนรวมในกจกรรมของแตละสหกรณทเขารวมโครงการ

ขนตอนท 5

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 ไดดาเนนการจดประชมเชงปฏบตการ สาหรบ

กลมเปาหมายทเขารวมในโครงการ หลกสตร “การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ”

กลมเปาหมาย ทผานกระบวนการเรยนรและพฒนาศกยภาพ ประกอบดวย สมาชกของ

สหกรณในระดบกลม จานวน 2,141 คน ดงน

1. สหกรณการเกษตรศรเทพ จากด จงหวดเพชรบรณ จานวน 504 คน

2. สหกรณการเกษตรโพทะเล จากด จงหวดพจตร จานวน 497 คน

3. สหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด จงหวดพษณโลก จานวน 644 คน

4. สหกรณนคมครมาศ จากด จงหวดสโขทย จานวน 496 คน

วตถประสงค เพอนาแนวทางและกจกรรมทสหกรณจะดาเนนการ ซกซอมและวางแผน

ปฏบตรวมกบสมาชก และรบฟงแนวคดวธคดของสมาชกไปปรบใชในกจกรรมใหสอดคลองกบความ

ตองการของสมาชก

เนอหาวชา ประกอบดวย

1. อดมการณ หลกการและวธการสหกรณ เวลา 1.00 ชวโมง

2. ชแจงขอมลสหกรณและแนวทางการพฒนาความ

เขมแขงของสหกรณ เวลา 0.30 ชวโมง

46

3. รวมกนคนหากจกรรมและกาหนดแผนการปฏบต

กจกรรม (ตามแนวทาง PSA หรอ CMPP) เวลา 2.00 ชวโมง

4. ประเมนผลและปดการอบรม เวลา 0.30 ชวโมง

วธการฝกอบรม ใชวธการประชมเชงปฏบตการ

งบประมาณคาใชจาย จากแผนงบประมาณขจดความยากจนและพฒนา ชนบท ของ

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 เปนเงน 139,000.- บาท (หนงแสนสามหมนเกาพนบาทถวน)

ผลทไดรบจากการประชม (Outputs)

1. ผผานกระบวนการเรยนร มความรเพมขนรอยละ 100

2. ผรวมประชม ไดรวมกนกาหนดกจกรรมและปฏบต สาหรบสมาชกในระดบกลม

เพอใหสมาชกมสวนรวมในกจกรรมของแตละสหกรณ ทเขารวมโครงการ

ขนตอนท 6

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 ไดดาเนนการจดประชมเชงปฏบตการ สาหรบ

กลมเปาหมายทเขารวมในโครงการ หลกสตร “การตดตามและประเมนผลการดาเนนการ”

กลมเปาหมาย ทผานกระบวนการเรยนรและพฒนาศกยภาพ ประกอบดวย คณะทางาน

ระดบจงหวด คณะกรรมการและจาหนาทของสหกรณ จานวน 158 คน ดงน

1. สหกรณการเกษตรศรเทพ จากด จงหวดเพชรบรณ จานวน 38 คน

2. สหกรณการเกษตรโพทะเล จากด จงหวดพจตร จานวน 43 คน

3. สหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด จงหวดพษณโลก จานวน 40 คน

4. สหกรณนคมครมาศ จากด จงหวดสโขทย จานวน 37 คน

วตถประสงค เพอตดตามผลการปฏบตงานทงในดานการฝกอบรม และการมสวนรวม

ของสมาชกสหกรณ และการพฒนาปรบปรงวธการดาเนนการในปตอไป

เนอหาวชา ประกอบดวย

1. การนาเสนอผลการปฏบตงานตามโครงการ เวลา 3.00 ชวโมง

2. การวเคราะหความเปลยนแปลง / พฒนาการในดานตาง ๆ ของสหกรณ

หลงเสรจสนโครงการ โดยใชเครองมอ 360 องศาและแบบประเมนผลการมสวนรวมในกจกรรม

(ครงท 2) และการเสวนาของทประชม เวลา 2.30 ชวโมง

3. สรปและศกษาจดออนจดแขงของกจกรรมและการมสวนรวม

ของสมาชกสหกรณ เวลา 1.30 ชวโมง

วธการฝกอบรม ใชวธการประชมเชงปฏบตการ

งบประมาณคาใชจาย จากแผนงบประมาณขจดความยากจนและพฒนา ชนบท ของ

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 เปนเงน 59,800.- บาท (หาหมนเกาพนแปดรอยบาทถวน)

47

ผลทไดรบจากการประชม (Outputs)

ผรวมประชม ไดรวมกนเสวนาการดาเนนกจกรรม การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ

ถงรายละเอยดขนตอนวธการในการดาเนนกจกรรมรวมกน โดยเนนการมสวนรวมของทกฝาย ตลอดจน

ทประชมไดนาเสนอผลการปฏบตกจกรรมรวมกน ดงตอไปน

1. ทประชมไดนาเสนอผลการดาเนนกจกรรมรวมกนของสมาชก โดยเปรยบเทยบกบ

เปาหมายหรอแผนงานทกาหนดไวรวมกน ทเปนเปาหมายหรอแผนงาน จะตองปฏบตกจกรรมรวมกน

ตลอดทงปบญชของสหกรณ สาหรบผลการดาเนนกจกรรมทเปรยบเทยบกบแผนงานดงกลาว เปนผลการ

ดาเนนกจกรรมสนสด ณ วนท 30 มถนายน 2551 แยกเปนรายสหกรณทง 4 สหกรณ ทเขารวมโครงการ

ดงน ตามตารางท 3.5-3.8

ตารางท 3.5 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเทยบกบแผน ของสหกรณการเกษตรศรเทพ จากด

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย แผน ผล

30 มถนายน 2551 รอยละ

1 ทนเรอนหน 3,500,000.00 592,020.00 16.91

2 เงนรบฝาก 2,500,000.00 6,399,509.00 255.98

3 สนเชอ (ปลกพชครบวงจร) 8,000,000.00 16,450,158.00 205.63

4 รวมกนซอ 37,500,000.00 22,105,228.00 58.95

ตารางท 3.6 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเทยบกบแผน ของสหกรณการเกษตรโพทะเล จากด

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย แผน ผล

30 มถนายน 2551 รอยละ

1 หนลนโชค 150,000.00 472,660.00 315.11

2 เงนรบฝาก (ออมวนละบาท) 182,500.00 3,551,545.74 194.60

3 สนเชอ (ผลตเมลดพนธ/วสด

การเกษตร) 6,400,000.00 8,739,100.00 136.55

4 รวมกนซอ 10,400,000.00 32,176,736.23 309.39

5 รวมกนขาย 6,000,000.00 31,804,675.40 530.08

48

ตารางท 3.7 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเทยบกบแผน ของสหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย แผน ผล

30 มถนายน 2551 รอยละ

1 ทนเรอนหน 1,913,000.00 635,900.00 33.24

2 เงนรบฝาก (ลวงไหลนโชค) 3,000,000.00 17,816,587.00 191.17

3 สนเชอ (วสดการเกษตร) 9,320,000.00 4,601,400.00 49.37

4 รวมกนซอ 86,154,000.00 29,867,032.00 34.67

ตารางท 3.8 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเทยบกบแผน ของสหกรณนคมครมาศ จากด

2. ผรวมประชม ไดนาเสนอผลการดาเนนกจกรรมรวมกนของสมาชก ซงเปนผลการ

ดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบกบปกอนในชวงเดยวกน โดยเปนการเปรยบเทยบผลการดาเนนกจกรรม ของ

เดอนมถนายน 2550 กบ เดอนมถนายน 2551 ของแตละสหกรณทเขารวมโครงการ แยกเปนรายสหกรณ

ทง 4 สหกรณ ดงตอไปน ตามตารางท 3.9-3.12

ตารางท 3.9 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบชวงเดยวกน ของสหกรณการเกษตรศรเทพ จากด

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย เดอนมถนายน

2550 (บาท)

เดอนมถนายน

2551 (บาท)

รอยละทเพมขน

หรอลดลง

1 ทนเรอนหน 212,180 592,020 179.02

2 เงนรบฝาก 4,127,026 6,399,509 55.06

3 สนเชอ (ปลกพชครบวงจร) 14,241,886 16,450,158 15.51

4 รวมกนซอ 13,407,836 22,105,228 64.87

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย แผน ผล

30 มถนายน 2551 รอยละ

1 ทนเรอนหน 1,500,000.00 646,950.00 43.13

2 เงนรบฝาก 2,000,000.00 5,377,443.00 268.87

3 สนเชอ 18,000,000.00 7,390,500.00 41.06

4 รวมกนซอ 17,800,000.00 9,566,181.00 53.74

49

ตารางท 3.10 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบชวงเดยวกน สหกรณการเกษตรชาตตระการ จากด

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย เดอนมถนายน

2550 (บาท)

เดอนมถนายน

2551 (บาท)

รอยละทเพมขน

หรอลดลง

1 ทนเรอนหน 388,510.00 635,900.00 163.68

2 เงนรบฝาก (ลวงไหลนโชค) 14,186,181.00 17,816,587.00 125.59

3 สนเชอ (วสดการเกษตร) 2,999,800.00 4,601,400.00 153.39

4 รวมกนซอ 24,933,474.58 29,867,032.52 119.79

ตารางท 3.11 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบชวงเดยวกน ของสหกรณการเกษตรโพทะเล จากด

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย เดอนมถนายน

2550 (บาท)

เดอนมถนายน

2551 (บาท)

รอยละทเพมขน

หรอลดลง

1 หนลนโชค 429,590.00 472,660.00 10.03

2 เงนรบฝาก (ออมวนละบาท) 4,636,583.33 3,551,545.74 (23.40)

3 สนเชอ (ผลตเมลดพนธ/วสด

การเกษตร) 8,512,700.00 8,739,100.00 2.66

4 รวมกนซอ 11,509,883.27 32,176,736.23 179.56

5 รวมกนขาย 9,982,751.30 31,804,675.40 218.59

ตารางท 3.12 แสดงผลการดาเนนกจกรรมเปรยบเทยบชวงเดยวกน ของสหกรณนคมครมาศ จากด

ท ธรกจ/กจกรรมเปาหมาย เดอนมถนายน

2550 (บาท)

เดอนมถนายน

2551 (บาท)

รอยละทเพมขน

หรอลดลง

1 ทนเรอนหน 346,700.00 646,950.00 86.60

2 เงนรบฝาก 7,067,561.00 5,377,443.00 (23.91)

3 สนเชอ 5,462,500.00 7,390,500.00 35.30

4 รวมกนซอ 3,156,940.31 9,566,181.00 193.52

50

ขนตอนท 7

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 ไดดาเนนการประเมนผลโครงการ สราง

วฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง ทดาเนนงานในปงบประมาณ พ.ศ. 2551 หลงเสรจสนโครงการไปแลวไมนอยกวา 8 เดอน โดย

การประผลโครงการฝกอบรมดงกลาวขางตน ไดนาแบบจาลอง CIPP MODEL มาประยกตใช ดงน

กรอบแนวคดในการศกษา

การประเมนผลการดาเนนงาน โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหาร

จดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนการศกษาเชงปรมาณ และคณภาพ

โดยใชกรอบแนวคดในการศกษา ขอบเขตการศกษา ประชากรทศกษา การสรางและพฒนาเครองมอเกบ

ขอมล การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการเขยนรายงานผลการวเคราะหขอมลการประเมน

ซงผศกษาไดประยกตแบบจาลอง CIPP MODEL มาเปนเครองมอในการประเมนผล

แบบจาลอง CIPP MODEL

การนาแบบจาลอง CIPP MODEL มาประยกตใชในการประเมนผลดาเนนงาน โครงการ

สรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 ซงมผลทจะไดตามรปแบบการประเมน 4 ประเภท ดงน

1) การประเมนบรบทของสภาพแวดลอม ผลทจะไดเปนขอมลดานผลกระทบดานการ

ดาเนนงานของสหกรณ และความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม วามมากนอยเพยงใด

2) การประเมนปจจยเบองตน หรอปจจยนาเขา ผลทจะไดเปนขอมลเกยวกบความ

เหมาะสมของโครงการฝกอบรม วามความเหมาะสมหรอไมเพยงใด

3) การประเมนกระบวนการ ผลทจะไดเปนขอมลเกยวกบความเหมาะสมดานกระบวนการ

ฝกอบรม วามขนตอนในการดาเนนงาน เปนไปอยางเปนระบบและมประสทธภาพเพยงใด

4) การประเมนผลผลต ผลทจะไดเปนขอมลเพอบงชวา การดาเนนงานสามารถบรรล

เปาหมาย หรอวตถประสงคหลกมากนอยเพยงใด อกทงยงบงชวา กระบวนการทใชควรจะมการปรบปรง

หรอคงไว หรอวาเลกลมเปลยนแปลงใหม

การประยกตใชแบบจาลอง CIPP MODEL ในการประเมนผลดาเนนงาน โครงการสราง

วฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 สามารถนามาประยกตเปนกรอบแนวความคดในการศกษา ไดดงตอไปน

(ตามแผนภาพท 3.1)

51

แผนภาพท 3.1 แผนภาพแสดงกรอบแนวความคดในการศกษา

Context

1. ปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงาน

2. ความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม

Input 10. การจดการเรยนรภาคปฎบต JOB 2 มความเหมาะสม

1. ความเหมาะสมของหลกสตรการฝกอบรม 4 ขนตอน 11. การจดการเรยนรภาคปฎบต JOB 3 มความเหมาะสม

2. ระยะเวลาฝกอบรม JOB 1 มความเหมาะสม 12. ความรความสามารถของวทยากร มความเหมาะสม

3. ระยะเวลาฝกอบรม JOB 2 มความเหมาะสม 13. ความเหมาะสมการใหบรการดานอาหาร

4. ระยะเวลาฝกอบรม JOB 3 มความเหมาะสม 14. ความเหมาะสมการบรการอาหารวางและเครองดม

5. ระยะเวลาฝกอบรม JOB 4 มความเหมาะสม 15. ความเหมาะสมดานสถานทการฝกอบรม

6. การจดการเรยนรภาคทฤษฎ JOB 1 มความเหมาะสม 16. ความเหมาะสมดานเอกสารประกอบการฝกอบรม

7. การจดการเรยนรภาคทฤษฎ JOB 2 มความเหมาะสม 17. ความเหมาะสมดานสอทใชในการฝกอบรม

8. การจดการเรยนรภาคทฤษฎ JOB 3 มความเหมาะสม 18. ความเหมาะสมดานการตอบปญหาขอสงสย

9. การจดการเรยนรภาคปฏบต JOB 1 มความเหมาะสม 19. ความเหมาะสมดานการจดสภาพแวดลอมการเรยนร

Process

1. ความเหมาะสมการจดประชมหาความจาเปนในการคดเลอกสหกรณ

2. ความเหมาะสมในกระบวนการฝกอบรม

3. ความเหมาะสมของเนอหาวชาและกจกรรม ตรงความตองการสหกรณ

4. ความเหมาะสมในการประสานงาน

5. ความรความสามารถของวทยากร มความเหมาะสม

6. ความเหมาะสมในการจดบรรยากาศในการเรยนร

7. มกระบวนการวดผลการเรยนการสอน

8. มการตดตามประเมนผลหลงจากฝกอบรม

Product

1. โครงการทาใหผเขารบการฝกอบรมมความพงพอใจ

2. โครงการชวยยกระดบการบรหารจดการแบบมสวนรวม ระหวาง กรรมการ เจาหนาทและสมาชกของสหกรณ

3. โครงการชวยใหผเขารบการฝกอบรมมความพงพอใจในกจกรรมเสรมสรางการมสวนรวมของสมาชกสหกรณ

4. ผลการฝกอบรมชวยใหสหกรณมเปาหมายในการทางานรวมกนทชดเจน

5. ผลการฝกอบรมชวยใหสมาชก กรรมการและเจาหนาทสหกรณ มความรความเขาใจ ในวชาการสหกรณมากยงขน

6. โครงการมความจาเปนและมประโยชนตอสหกรณทเขารวมโครงการ

52

ขอบเขตของการศกษา

ศกษาเฉพาะ กรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ และเจาหนาทสงเสรมสหกรณ ทผาน

การฝกอบรม ตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตาม

แนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 หลกสตร การวเคราะหความเขมแขง

ของสหกรณ จานวน 125 คน ในเขตพนทรบผดชอบ 4 จงหวด ไดแก จงหวดเพชรบรณ จงหวดพษณโลก

จงหวดพจตร และจงหวดสโขทย

ประชากรทศกษา

ประชากรกลมตวอยางทใชในการศกษา ทงสนจานวน 110 คน จากจานวน 125 คน ทผาน

การฝกอบรม ตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตาม

แนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 หลกสตร การวเคราะหความเขมแขง

ของสหกรณ แยกเปน

1. ศกษาจากกรรมการของสหกรณ ทผานการฝกอบรม ตามโครงการสรางวฒนธรรมการม

สวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในเขตพนท

รบผดชอบ 4 จงหวด ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 หลกสตร การวเคราะหความเขมแขงของสหกรณ

จานวน 24 คน

2. ศกษาจากเจาหนาทของสหกรณ ทผานการฝกอบรม ตามโครงการสรางวฒนธรรมการม

สวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในเขตพนท

รบผดชอบ 4 จงหวด ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 หลกสตร การวเคราะหความเขมแขงของสหกรณ

จานวน 76 คน

3. ศกษาจากเจาหนาทสงเสรมสหกรณ ทผานการฝกอบรม ตามโครงการสรางวฒนธรรม

การมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในเขต

พนทรบผดชอบ 4 จงหวด ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 หลกสตร การวเคราะหความเขมแขงของ

สหกรณ จานวน 10 คน

การสรางและพฒนาเครองมอเกบขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ผศกษาไดสรางแบบสอบถาม และการสงเกตการม

สวนรวมของสมาชก ตามกรอบแนวคดทฤษฏทเกยวของ ใหสอดคลองกบวตถประสงคของการศกษาตาม

แบบจาลอง CIPP Model ประกอบดวย 6 สวนสาคญ ดงน

สวนท 1 ขอมลทวไป

สวนท 2 ขอมลเกยวกบบรบทหรอสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก

สวนท 3 ขอมลเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา

สวนท 4 ขอมลเกยวกบกระบวนการฝกอบรม

53

สวนท 5 ขอมลเกยวกบผลผลตของการฝกอบรม

สวนท 6 ขอมลเกยวกบขอเสนอแนะ

ในการศกษาการประเมนผลโครงการฯในครงน ผศกษาไดทาการศกษาระดบความคดเหน

ระดบความพงพอใจ ระดบความเหมาะสม ของประชากรกลมตวอยาง โดยแบงระดบความคดเหนออกเปน

5 ระดบ คอ

ระดบความเหมาะสมมากทสด คาคะแนนเทากบ 5

ระดบความเหมาะสมมาก คาคะแนนเทากบ 4

ระดบความเหมาะสมปานกลาง คาคะแนนเทากบ 3

ระดบความเหมาะสมนอย คาคะแนนเทากบ 2

ระดบความเหมาะสมนอยทสด คาคะแนนเทากบ 1

การวเคราะหขอมล มวธการวเคราะห ดงน

1 วเคราะหขอมลโดยใชคาสถตรอยละจากแบบสอบถามสวนทเปนคาถามแบบปด

(Close-ended Questionnaire)

รอยละ = จานวนผตอบแบบสอบถาม x 100

จานวนขอมลทงหมด

2 คาเฉลย ( x ) เปนระดบความคดเหนของผเขาอบรม มสตรการหาคาเฉลยดงน

X = n

x∑

เมอ X แทน คาเฉลย

∑ x แทน ผลรวมทงหมดของความถ คณ คะแนน

n แทน ผลรวมทงหมดของความถซงมคาเทากบจานวนขอมล

ทงหมด

การแปลความหมายระดบคะแนนความคดเหนของผเขาอบรม โดยใชคาเฉลย

เลขคณต ( x ) ซงไดกาหนดคาคะแนนสงสดเทากบ 5 คาคะแนนตาสดเทากบ 1 จานวนชนเทากบ 5

สามารถแทนคาสตรอนตรภาคชนเทากบ 5 ลบ 1 หารดวย 5 อนตรภาคชนเทากบ 0.80 แปลความหมาย

คะแนนเฉลย ดงน

คะแนนเฉลยระหวาง 1.00 – 1.80 นอยทสด

คะแนนเฉลยระหวาง 1.81 – 2.60 นอย

คะแนนเฉลยระหวาง 2.61 – 3.40 ปานกลาง

คะแนนเฉลยระหวาง 3.41 – 4.20 มาก

คะแนนเฉลยระหวาง 4.21 – 5.00 มากทสด

54

3 คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Division) หรอ คา S.D. เปนคาวดการกระจายของ

ผลตางของขอมลแตละคากบคาเฉลย มสตรการหาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ดงน

S = ( )

)1(

22

−

−∑ ∑nn

xxn

เมอ S แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน

n แทน จานวนคทงหมด

X แทน คะแนนแตละตวในกลมขอมล

∑ x แทน ผลรวมของความแตกตางของคะแนนแตละค

ในทนใชคาเบยงเบนมาตรฐานในการวดการกระจายของขอมล ของระดบความ

สาคญในแตละดาน โดยทคาเบยงเบนมาตรฐานสามารถอธบายได ดงน

คาเบยงเบนมาตรฐานทคานวณได มคามาก แสดงวา ขอมลมการกระจายมาก

คาเฉลยทไดจะเปนตวแทนได “ไมด”

คาเบยงเบนมาตรฐานทคานวณได มคานอย แสดงวา ขอมลมการกระจายนอย

คาเฉลยทไดจะเปนตวแทนได “ด”

นนคอ การวดผลขอมลทด จะตองมคาการกระจายนอย หรอมคาเบยงเบน

มาตรฐานนอย โดยปกตคาเบยงเบนมาตรฐาน จะตองไมเกน 2 เทาของคาเฉลยเลขคณต

การเขยนรายงานผลการวเคราะหขอมลการประเมน

ผลการวเคราะหขอมลในการศกษา เรอง การประเมนผลการดาเนนงานตามโครงการสราง

วฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 ซงไดรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม และการสงเกตการณมสวนรวมของ

สมาชก ในเขตพนทการรบผดชอบ 4 จงหวด ไดแก จงหวดเพชรบรณ จงหวดพษณโลก จงหวดพจตร และ

จงหวดสโขทย ผศกษาไดนาขอมลทไดมาวเคราะหหาคาทางสถต และกาหนดการนาเสนอผลการวเคราะห

ขอมลแบงเปน 5 สวน ไดแก 1) ขอมลทวไปของกลมตวอยาง 2) ขอมลเกยวกบบรบทหรอสภาพแวดลอม

3) ขอมลเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา 4) ขอมลเกยวกบกระบวนการและ 5) ขอมลเกยวกบผลผลต

สวนท 1 ขอมลทวไปของประชากรทศกษา

ประชากรกลมตวอยางทใชในการศกษา ประกอบดวย กรรมการสหกรณ เจาหนาท

สหกรณ และเจาหนาทสงเสรมสหกรณ ทผานการฝกอบรม ตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม

55

ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ

พ.ศ. 2551 หลกสตร การวเคราะหความเขมแขงของสหกรณ จานวน 110 คน ดงน ( ตารางท 3.13 )

ตารางท 3.13 แสดงขอมลทวไปของประชากรกลมตวอยางทใชในการศกษา

ลกษณะทวไป รายละเอยด จานวน N= 110 รอยละ

1. เพศ ชาย

หญง

58

52

52.73

47.27

2. อาย ไมเกน 30 ป

31 – 40 ป

41 – 50 ป

51 ปขนไป

20

48

28

14

18.18

43.64

25.45

12.73

3. สถานภาพสมรส โสด

สมรส/ค

หมาย หยา หรอ แยกกนอย

28

80

2

25.45

72.73

01.82

4. ระดบการศกษาสงสด ตากวาปรญญาตร

ปรญญาตรหรอเทยบเทา

สงกวาปรญญาตร

46

60

4

41.82

54.55

03.63

5. ฐานะในสหกรณ กรรมการสหกรณ

เจาหนาทสหกรณ

เจาหนาทสงเสรมสหกรณ

24

76

10

21.82

69.09

09.09

จากตารางท 3.13 พบวา ประชากรกลมตวอยาง จานวน 110 คน แยกเปน เพศชาย 58 คน

คดเปนรอยละ 52.73 เพศหญง 52 คน คดเปนรอยละ 42.27 มอายไมเกน 30 ป จานวน 20 คน คดเปน

รอยละ 18.18 มอายระหวาง 31– 40 ป จานวน 48 คน คดเปนรอยละ 43.64 มอายระหวาง 41– 50 ป

จานวน 28 คน คดเปนรอยละ 25.45 มอายตงแต 51 ปขนไป จานวน 14 คน คดเปนรอยละ 12.73 ดารง

สถานภาพโสด จานวน 28 คน คดเปนรอยละ 25.45 ดารงสถานภาพสมรส จานวน 80 คน คดเปนรอยละ

72.73 ดารงสถานภาพหมาย จานวน 2 คน คดเปนรอยละ 01.82 มระดบการศกษาสงกวาปรญญาตร

จานวน 4 คน คดเปนรอยละ 03.63 มการศกษาอยในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา จานวน 60 คน คดเปน

รอยละ 54.55 มระดบการศกษาตากวาปรญญาตร จานวน 46 คน คดเปนรอยละ 41.82 มฐานะเปนกรรมการ

ของสหกรณ จานวน 24 คน คดเปนรอยละ 21.82 มฐานะเปนเจาหนาทของสหกรณ จานวน 76 คน คดเปน

รอยละ 69.09 มฐานะเปนเจาหนาทสงเสรมสหกรณ จานวน 10 คน คดเปนรอยละ 09.09

56

จะเหนไดวา จานวนประชากรกลมตวอยาง แยกเปนเพศชายและหญง ในอตราสวนทใกล

เคยงกน สวนใหญมอายระหวาง 31–40 ป มสถานภาพสมรสมากทสด ซงสวนใหญจบการศกษาในระดบ

ปรญญาตร และกลมประชากรตวอยางทใชในการศกษาจะเปนเจาหนาทของสหกรณมากทสด

สวนท 2 ขอมลเกยวกบบรบทหรอสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก

เปนการประเมนผลโครงการฝกอบรม เกยวกบปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงานของ

สหกรณ และความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม ซงจะสงผลตอการบรรลวตถประสงคของโครงการฝก

อบรม ท งในดานสหกรณไดรบการพฒนาไปสการดาเนนงานทมความมนคงและเขมแขง ตลอดจน

สมาชกใหความใจและมสวนรวมในกจกรรมของสหกรณมากยงขน ตามตารางท 3.14 และตารางท 3.15

ตารางท 3.14 แสดงปจจยทมผลกระทบการดาเนนงานสหกรณ ( N = 110 )

ท ปจจยทมผลกระทบการ

ดาเนนงานสหกรณ

ระดบความคดเหน คาเฉลย

เลข

คณต

SD การ

แปลผล มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

มาก

1 คณะกรรมการ 32 50 28 4.04 0.94 มาก

2 เจาหนาทสหกรณ 20 60 30 3.91 0.96 มาก

3 การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ 30 48 32 3.98 0.95 มาก

4 เงนทน 36 42 32 4.04 0.94 มาก

5 อปกรณสานกงาน 6 38 60 6 3.40 1.01 ปานกลาง

6 อปกรณทางการตลาด 18 28 62 2 3.56 0.99 มาก

7 การบรหารจดการ 46 50 14 4.29 0.92 มากทสด

คาเฉลยรวม 3.89 ปานกลาง

จากตารางท 3.14 พบวา การบรหารจดการ เปนปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงานของ

สหกรณอยในระดบมากทสด ซงมคาคะแนนเฉลยท 4.29 สาหรบปจจยดานเงนทนและคณะกรรมการเปน

ปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงานของสหกรณในระดบรองลงมาทมผลกระทบอยในระดบมาก ซงมคา

คะแนนเฉลยเทากนท 4.04 ตลอดจนปจจยดานการมสวนรวมของสมาชกสหกรณ และเจาหนาทสหกรณ ก

เปนปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงานของสหกรณอยในระดบมากเชนกน ซงมคาคะแนนเฉลยท 3.98

และ 3.91 ตามลาดบ หากพจารณาในภาพรวมแลวจะเหนไดวามปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงานของ

สหกรณ อยในระดบปานกลาง ซงมคาคะแนนเฉลยรวมอยท 3.89

57

ตารางท 3.15 แสดงความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม ( N = 110 )

ท ความคาดหวงตอโครงการ

ฝกอบรม

ระดบความคดเหน คาเฉลย

เลข

คณต

SD การ

แปลผล มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

มาก

1 สหกรณมทนดาเนนงานมากขน 18 54 38 3.82 0.97 มาก

2 สมาชกมสวนรวมในกจกรรม

สหกรณมากขน 25 61 20 4 3.97 0.95 มาก

3 ทกฝายมทศทางในการทางาน

รวมกน 20 66 24 3.96 0.95 มาก

4 สหกรณมระบบการบรหารจดการ

ทด 24 66 18 2 4.02 0.94 มาก

5 สหกรณสงเสรมอาชพสมาชก

ครบวงจรมากขน 22 30 44 12 3.51 0.96 มาก

6 สมาชกมอาชพและสวสดการท

มนคง 18 46 32 14 3.62 0.99 มาก

คาเฉลยรวม 3.82 มาก

จากตารางท 3.15 พบวา สหกรณคาดหวงมระบบการบรหารจดการทด ตอโครงการฝกอบ

รมสงทสด ซงมความคาดหวงใหสหกรณมระบบการบรหารจดการทด อยในระดบมาก ซงมคาคะแนนเฉลย

ท 4.02 รองลงไปไดแกความคาดหวงตอสมาชกมสวนรวมในกจกรรมสหกรณมากขน ซงมความคาดหวง

อยในระดบมาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 3.97 อกทงความคาดหวง ใหทกฝายมทศทางในการทางานรวม

กน และความคาดหวงใหสหกรณมทนดาเนนงานเพมมากขน กเปนความคาดหวงทอยในระดบมากเชนกน

ซงมคาคะแนนเฉลยอยท 3.96 และ 3.82 ตามลาดบ

สาหรบ ความคาดหวง ทจะใหสมาชกมอาชพและสวสดการทมนคง กอยในระดบมากดวย

โดยคาคะแนนเฉลยท 3.62 และ ความคาดหวงใหสหกรณสงเสรมอาชพสมาชกครบวงจรมากขน ซงมคา

คะแนนเฉลยอยท 3.51 อยในระดบมากเชนกน ซงเปนระดบความคาดหวงตอโครงการฝกอบรมนอยทสด

เมอพจารณาในภาพรวมตอความคาดหวงของโครงการฝกอบรมแลว จะเหนไดวา ผเขารบ

การฝกอบรมมความคาดหวงอยในระดบมาก โดยมคาคะแนนเฉลยรวมอยท 3.82

58

สวนท 3 ขอมลเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา

เปนการประเมนผล เกยวกบความเหมาะสมของหลกสตร การถายทอดของวทยากร วสด

อปกรณในการฝกอบรม ตลอดจนความเหมาะสมดานอาหาร ดานบรการ ดานสถานทและสงแวดลอม ใน

การฝกอบรม เปนตน ตามตารางท 3.16

ตารางท 3.16 แสดงขอมลเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา ( N = 110 )

ท ความเหมาะสมของโครงการ

ฝกอบรม

ระดบความเหมาะสม คาเฉลย

เลข

คณต

SD การ

แปลผล มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

มาก

1 หลกสตรการฝกอบรม แบง

ออกเปน 4 ขนตอน ( JOB 1 ถง

JOB 4 ) มความเหมาะสม

10 82 18 3.93 0.95 มาก

2 ระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 1

:การวเคราะหความเขมแขงฯ

(คณะทางานระดบจงหวด

กรรมการ เจาหนาทสหกรณ) 2

วน มความเหมาะสม

10 62 28 10 3.65 0.98 มาก

3 ระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 2

: การขยายผลความเขมแขงฯ

(ประธารกลม-เลขานการกลม) 2

วน มความเหมาะสม

4 61 37 8 3.55 0.99 มาก

4 ระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 3

: การมสวนรวมของสมาชก

สหกรณ อบรมระดบกลมๆ ละ 1

วน รวม 10 วน มความเหมาะสม

10 58 34 8 3.64 0.99 มาก

5 ระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 4

: การประเมนผล โครงการ( 3 ฝาย

จาก JOB 1 ) 1 วน มความ

เหมาะสม

12 50 46 2 3.65 0.98 มาก

59

ตารางท 3.16 แสดงขอมลเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา (ตอ) ( N = 110 )

ท ความเหมาะสมของโครงการ

ฝกอบรม

ระดบความเหมาะสม คาเฉลย

เลข

คณต

SD การ

แปลผล มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

มาก

6 การจดการเรยนรภาคทฤษฎการ

ฝกอบรม JOB 1 การวเคราะห

ความเขมแขงฯ (คณะทางาน

ระดบจงหวด กรรมการ เจาหนาท

สหกรณ) 2 วน มความ

เหมาะสม

12 60 28 10 3.67 0.98 มาก

7 การจดการเรยนรภาคทฤษฎการ

ฝกอบรม JOB 2 : การขยายผล

ความเขมแขงฯ (ประธารกลม-

เลขานการกลม) 2 วน มความ

เหมาะสม

10 62 32 6 3.69 0.98 มาก

8 การจดการเรยนรภาคทฤษฎการ

ฝกอบรม JOB 3 การมสวนรวม

ของสมาชกสหกรณ อบรมระดบ

กลมๆ ละ 1 วน รวม 10 วน ม

ความเหมาะสม

10 66 32 2 3.76 0.97 มาก

9 การจดการเรยนรภาคปฏบตการ

ฝกอบรม JOB 1 การวเคราะห

ความเขมแขงฯ (คณะทางาน

ระดบจงหวด กรรมการ เจาหนาท

สหกรณ) 2 วน มความ

เหมาะสม

12 64 32 2 3.78 0.97 มาก

10 การจดการเรยนรภาคปฏบตการ

ฝกอบรม JOB 2 : การขยายผล

ความเขมแขงฯ (ประธารกลม-

เลขานการกลม) 2 วน มความ

เหมาะสม

10 56 42 2 3.67 0.98 มาก

60

ตารางท 3.16 แสดงขอมลเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา (ตอ) ( N = 110 )

ท ความเหมาะสมของโครงการ

ฝกอบรม

ระดบความเหมาะสม คาเฉลย

เลข

คณต

SD การ

แปลผล มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

มาก

11 การจดการเรยนรภาคปฏบตการฝก

อบรม JOB 3 : การมสวนรวมของ

สมาชกสหกรณ อบรมกลม ๆ ละ 1

วน รวม 10 วน มความเหมาะสม

13 63 28 6 3.75 0.97 มาก

12 ความรความสามารถของวทยากรผ

ถายทอดความรมความเหมาะสม 32 68 10 4.20 0.93 มาก

13 การใหบรการดานอาหาร 8 72 28 2 3.78 0.97 มาก

14 การใหบรการดานอาหารวางและ

เครองดม 6 78 24 2 3.80 0.97 มาก

15 ความเหมาะสมของสถานท

ฝกอบรมหองประชม 10 55 43 2 3.66 0.98 มาก

16 เอกสาร ตารา ประกอบการ

ฝกอบรม 12 70 26 2 3.84 0.96 มาก

17 สอทใชในการฝกอบรมมความ

เหมาะสม 10 82 18 3.93 0.95 มาก

18 การใหบรการตอบปญหาขอสงสย 11 67 30 2 3.79 0.97 มาก

19 การจดสภาพแวดลอมในการเรยนร 2 56 46 6 3.49 1.00 มาก

คาเฉลยรวม 3.75 มาก

จากตารางท 3.16 พบวา ความเหมาะสมของโครงการฝกอบรม ดานความรความสามารถ

ของวทยากรผถายทอดความร มความเหมาะสมมากทสดเปนลาดบแรก ซงมความเหมาะสมอยในระดบมาก

โดยมคาคะแนนเฉลยท 4.20 ความเหมาะสมรองลงไปไดแก ความเหมาะสมของหลกสตรการฝกอบรมท

แบงออกเปน 4 ขนตอน และความเหมาะสมของสอทใชในการฝกอบรม มความเหมาะสมอยในระดบมาก

โดยมคาคะแนนเฉลยเทากนอยท 3.93

สาหรบ ความเหมาะสมของโครงการฝกอบรมดานอน ๆ ทกดานมความเหมาะสมอยใน

ระดบมากเชนกน โดยไดจดเรยงลาดบคาคะแนนเฉลยจากมากไปหานอย ดงตอไปน

61

ความเหมาะสมดานเอกสาร ตารา ประกอบการฝกอบรม มคาคะแนนเฉลย 3.84

ความเหมาะสมดานการใหบรการดานอาหารวางและเครองดม มคาคะแนนเฉลย 3.80

ความเหมาะสมดานการใหบรการตอบปญหาขอสงสย มคาคะแนนเฉลย 3.79

ความเหมาะสมดานการจดการเรยนรภาคปฏบตการฝกอบรม JOB 1 : การวเคราะห

ความเขมแขงฯ (คณะทางานระดบจงหวด กรรมการ เจาหนาทสหกรณ) 2 วน มคาคะแนนเฉลย 3.78

ความเหมาะสมดานการใหบรการดานอาหาร มคาคะแนนเฉลย 3.78

ความเหมาะสมดานการจดการเรยนรภาคทฤษฎการฝกอบรม JOB 3

การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ อบรมระดบกลมๆ ละ 1 วน รวม 10 วน มคาคะแนนเฉลย 3.76

ความเหมาะสมดานการจดการเรยนรภาคปฏบตการฝกอบรม JOB 3

การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ อบรมระดบกลม ๆ ละ 1 วน รวม 10 วน มคาคะแนนเฉลย 3.75

ความเหมาะสมดานการจดการเรยนรภาคทฤษฎการฝกอบรม JOB 2

การขยายผลความเขมแขงฯ (ประธารกลม-เลขานการกลม) 2 วน มคาคะแนนเฉลย 3.69

ความเหมาะสมการจดการเรยนรภาคทฤษฎการฝกอบรม JOB 1 : การวเคราะหความ

เขมแขงฯ (คณะทางานระดบจงหวด กรรมการ เจาหนาทสหกรณ) 2 วน มคาคะแนนเฉลย 3.67

ความเหมาะสมดานการจดการเรยนรภาคปฏบตการฝกอบรม JOB 2

การขยายผลความเขมแขงฯ (ประธารกลม-เลขานการกลม) 2 วน มคาคะแนนเฉลย 3.67

ความเหมาะสมดานความเหมาะสมของสถานทฝกอบรม

หองประชม มคาคะแนนเฉลย 3.66

ความเหมาะสมดานระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 4

การประเมนผลโครงการ ( 3 ฝาย จาก JOB 1 ) 1 วน มคาคะแนนเฉลย 3.65

ความเหมาะสมดานระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 1 : การวเคราะหความเขมแขงฯ

(คณะทางานระดบจงหวด กรรมการ เจาหนาทสหกรณ) 2 วน มคาคะแนนเฉลย 3.65

ความเหมาะสมดานระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 3

การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ อบรมระดบกลมๆ ละ 1 วน รวม 10 วน มคาคะแนนเฉลย 3.64

ความเหมาะสมดานระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 2

การขยายผลความเขมแขงฯ (ประธารกลม-เลขานการกลม) 2 วน มคาคะแนนเฉลย 3.55

ความเหมาะสมดานการจดสภาพแวดลอมในการเรยนร มคาคะแนนเฉลย 3.49

เมอพจารณาถง ความเหมาะสมของโครงการฝกอบรมในภาพรวมแลว จะเหนไดวาผเขา

รบการฝกอบรม ไดแสดงความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของโครงการฝกอบรมอยในระดบมาก โดย

มคาคะแนนเฉลยรวมอยท 3.75

62

สวนท 4 ขอมลเกยวกบกระบวนการฝกอบรม

เปนการประเมนผล เกยวกบกระบวนการฝกอบรม วามการดาเนนการจดฝกอบรมอยใน

ระดบใด มความเหมาะสมหรอไม ตามตารางท 3.17

ตารางท 3.17 แสดงขอมลเกยวกบกระบวนการฝกอบรม ( N = 110 )

ท ความเหมาะสมดานกระบวนการ

ฝกอบรม

ระดบความเหมาะสม คาเฉลย

เลข

คณต

SD การ

แปลผล มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

มาก

1 มการจดการประชมหาความ

ตองการ หรอ หาความจาเปนใน

การคดเลอกสหกรณเขาโครงการ

18 54 32 6 3.76 0.97 มาก

2 ความเหมาะสมในกระบวนการ

หรอขนตอน ในการจดฝกอบรม 19 69 20 2 3.95 0.95 มาก

3 ความเหมาะสมในเนอหาวชาและ

กจกรรมการฝกอบรม ตรงกบ

ความตองการของสหกรณ

25 69 16 4.08 0.94 มาก

4 ความเหมาะสมในการ

ประสานงานระหวางสหกรณท

เขารวมโครงการ กบ เจาหนาท

ศนยฯ และเจาหนาทสงเสรม

สหกรณ

30 66 12 2 4.13 0.93 มาก

5 ความร ความสามารถ ของ

วทยากรผถายทอดความร มความ

เหมาะสม

42 60 8 4.31 0.91 มากทสด

6 ความเหมาะสมในการจด บรรยา

กาศในการเรยนร 24 50 32 4 3.85 0.96 มาก

7 มกระบวนการวดผลการเรยนการ

สอน 16 58 50 4 4.27 1.33 มากทสด

8 มการตดตามประเมนผลหลงจาก

ฝกอบรม 22 58 26 4 3.89 0.96 มาก

คาเฉลยรวม 4.03 มาก

63

จากตารางท 3.17 พบวา ความเหมาะสมเกยวกบกระบวนการฝกอบรม มความเหมาะสม

ดานความรความสามารถของวทยากรผถายทอดความร สงทสดเปนลาดบแรก ซงมความเหมาะสมอยใน

ระดบมากทสด โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 4.31 สาหรบความเหมาะสมเกยวกบกระบวนการฝกอบรม ดาน

มกระบวนการวดผลการเรยนการสอน มความเหมาะสมสงสดเปนลาดบทสอง ซงมความเหมาะสมอยใน

ระดบมากทสดเชนกน โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 4.27

สาหรบ ความเหมาะสมเกยวกบกระบวนการฝกอบรม ในดานการประสานงานระหวาง

สหกรณทเขารวมโครงการ กบ เจาหนาทศนยฯ และเจาหนาทสงเสรมสหกรณ ตลอดจนความเหมาะสมใน

เนอหาวชาและกจกรรมการฝกอบรม ตรงกบความตองการของสหกรณ ซงมความเหมาะสมสงสดอยใน

ลาดบทสาม และลาดบทส ซงมความเหมาะสมอยในระดบมาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 4.13 และ 4.08

ตามลาดบ

ในสวนของความเหมาะสมเกยวกบกระบวนการฝกอบรม ทมความเหมาะสมอยในลาดบท

หา ลาดบทหก ลาดบทเจดและลาดบทแปดเปนลาดบสดทาย ประกอบดวย ความเหมาะสมในกระบวนการ

หรอขนตอนในการจดฝกอบรม มความเหมาะสมอยในระดบมาก เปนลาดบทหา ซงมคาคะแนนเฉลยอยท

3.95 ความเหมาะสม ดานมการตดตามประเมนผลหลงจากฝกอบรม มความเหมาะสมอยในระดบมาก เปน

ลาดบทหก ซงมคาคะแนนเฉลยอยท 3.89 ความเหมาะสมในการจดบรรยากาศในการเรยนร มความเหมาะ

สมอยในระดบมาก เปนลาดบทเจด ซงมคาคะแนนเฉลยอยท 3.85 ความเหมาะสมดานมการจดการประชม

หาความตองการหรอหาความจาเปนในการคดเลอกสหกรณเขาโครงการ มความเหมาะสมอยในระดบมาก

เปนลาดบทแปด ซงเปนลาดบสดทาย โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 3.76

เมอพจารณาถง ความเหมาะสมเกยวกบกระบวนการฝกอบรม ในภาพรวมแลว จะเหนได

วาผเขารบการฝกอบรม ไดแสดงความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมเกยวกบกระบวนการฝกอบรม อยใน

ระดบมาก โดยมคาคะแนนเฉลยรวมอยท 4.03

64

สวนท 5 ขอมลเกยวกบผลผลตของการฝกอบรม

เปนการประเมนระดบความพงพอใจ เกยวกบผลผลตของการฝกอบรม ทงในดานการม

สวนรวม และประโยชนทไดรบจากโครงการฝกอบรม วาบรรลตามวตถประสงคหรอไม ตามตารางท 3.18

ตารางท 3.18 แสดงขอมลเกยวกบผลผลตของการฝกอบรม ( N = 110 )

ท การบรรลวตถประสงคของโครงการ

ระดบความพงพอใจ คาเฉล

ยเลข

คณต

SD การ

แปลผล มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

มาก

1 ทานมความพงพอใจในผลการฝกอบ

รมตามโครงการสรางวฒนธรรมการ

มสวนรวมในการบรหารจดการ

สหกรณแบบเบดเสรจ

29 69 12 4.15 0.93 มาก

2 โครงการสรางวฒนธรรมการมสวน

รวมในการบรหารจดการสหกรณแบบ

เบดเสรจ สามารถชวยยกระดบการ

บรหารจดการแบบมสวนรวม

ระหวางกรรมการ เจาหนาท และ

สมาชกสหกรณ

20 80 10 4.09 0.94 มาก

3 ทานมความพงพอใจกจกรรมการ

เสรมสรางการมสวนรวมของสมาชก

สหกรณ

26 68 16 4.09 0.94 มาก

4 ผลการฝกอบรม ชวยใหสหกรณมเปา

หมาย ในการทางานรวมกนทชดเจน 21 83 6 4.14 0.93 มาก

5 ผลการฝกอบรม ชวยใหสมาชก

กรรมการ และเจาหนาทของสหกรณ

มความร ความเขาใจในวชาการ

สหกรณยงขน

26 78 6 4.18 0.93 มาก

6 โครงการสรางวฒนธรรมการมสวน

รวมในการบรหารจดการสหกรณแบบ

เบดเสรจ มความจาเปน และม

ประโยชนตอสหกรณทเขาโครงการ

30 76 4 4.24 0.92 มากทสด

คาเฉลยรวม 4.15 มาก

65

จากตารางท 3.18 พบวา การประเมนผลผลตของการฝกอบรม โครงการสรางวฒนธรรม

การมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ มความจาเปน และมประโยชนตอสหกรณทเขา

โครงการ มระดบความพงพอใจสงสดเปนลาดบแรก ซงมความพงพอใจอยในระดบมากทสด โดยมคา

คะแนนเฉลยอยท 4.24 สาหรบความพงพอใจเกยวกบผลผลตการฝกอบรม ดานผลการฝกอบรม ชวยให

สมาชกสหกรณ กรรมการสหกรณ และเจาหนาทของสหกรณ มความร ความเขาใจในวชาการสหกรณ มาก

ยงขน มระดบความพงพอใจสงสดเปนลาดบทสอง ซงมความพงพอใจอยในระดบมาก โดยมคาคะแนน

เฉลยอยท 4.18 ความพงพอใจในผลการฝกอบรมตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหาร

จดการสหกรณแบบเบดเสรจ มระดบความพงพอใจสงสดเปนลาดบทสาม ซงมความพงพอใจอยในระดบ

มาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 4.15 ความพงพอใจดานผลการฝกอบรม ชวยใหสหกรณมเปาหมาย ในการ

ทางานรวมกนทชดเจน มระดบความพงพอใจสงสดเปนลาดบทส ซงมความพงพอใจอยในระดบมาก โดย

มคาคะแนนเฉลยอยท 4.14

สาหรบ ความพงพอใจเกยวกบผลผลตการฝกอบรม ทมระดบความพงพอใจนอยทสด

ไดแกความพงพอใจเกยวกบผลผลตการฝกอบรมดานโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหาร

จดการสหกรณแบบเบดเสรจ สามารถชวยยกระดบ การบรหารจดการแบบมสวนรวม ระหวาง กรรมการ

เจาหนาท และสมาชกสหกรณ และความพงพอใจ ดานกจกรรมการเสรมสรางการมสวนรวมของสมาชก

สหกรณ ซงความพงพอใจเกยวกบผลผลตการฝกอบรมอยในระดบมาก โดยมคาคะแนนเฉลยเทากนท 4.09

หากพจารณา ถงระดบความพงพอใจเกยวกบผลผลตการฝกอบรม ในภาพรวม จะเหนได

วาผเขารบการฝกอบรม มความพงพอใจเกยวกบผลผลตการฝกอบรม อยในระดบมาก ซงมคาคะแนนเฉลย

รวมอยท 4.15

3. ผลสาเรจของงาน (เชงปรมาณ/คณภาพ)

การประเมนผลการดาเนนงานโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหาร

จดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 โดยม

วตถประสงคเพอประเมนการดาเนนงานของโครงการดงกลาวขางตน โดยใชแบบจาลองการประเมน

CIPP MODEL ซงมองคประกอบในการประเมน 4 ดาน คอ การประเมนบรบทหรอสภาพแวดลอม

การประเมนปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา การประเมนกระบวนการฝกอบรม และการประเมนผลผลต

ตลอดจนศกษาปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ เกยวกบการดาเนนงาน โดยขอนาเสนอผลสาเรจของงาน

ดงรายละเอยดตอไปน

66

ผลสาเรจของงานเชงปรมาณ

การประเมนแผนและผลการปฏบตงาน ตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมใน

การบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในปงบประมาณ พ.ศ.2551

มผลการดาเนนงานในการจดประชมฝกอบรมทงสน ตามตารางท 3.19

ตารางท 3.19 แสดงผลการปฏบตงานรอยละของแผนปฏบตงาน

หลกสตรการฝกอบรม หนวยนบ แผนงาน ผลงาน รอยละ

1. ผเขาอบรมไดรบการพฒนาศกยภาพ คน 1.400 2,794 199.57

1.1 ชแจงคณะทางาน คน 40 30 75.00

1.2 การวเคราะหความเขมแขงของสหกรณ คน 80 125 156.25

1.3 การขยายผลความเขมแขงสระดบกลม คน 200 340 170.00

1.4 การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ คน 1,000 2,141 214.10

1.5 การตดตามและประเมนผลโครงการ คน 80 158 197.50

1.5 งบประมาณคาใชจาย บาท 349,600 348,300 99.63

ผลการประเมนผลโครงการ

ผลการวเคราะหขอมลในการศกษา เรอง การประเมนผลการดาเนนงาน โครงการสราง

วฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ดวยแบบจาลอง CIPP MODEL ซงรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามและการสงเกต ทไดศกษาเฉพาะ

กรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ และเจาหนาทสงเสรมสหกรณ ทผานการฝกอบรม ตามโครงการ

สรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง ในปงบประมาณ พ.ศ.2551 ผศกษาไดนาขอมลทไดมาวเคราะหหาคาทางสถต และกาหนดการ

นาเสนอผลการวเคราะหขอมล เปรยบเทยบ ตามแบบจาลอง CIPP MODEL ทง 4 ดาน ซงประกอบดวย

1) ขอมลเกยวกบบรบทหรอสภาพแวดลอม 2) ขอมลเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา 3) ขอมล

เกยวกบกระบวนการ และ 4) ขอมลเกยวกบผลผลต ตามตารางท 3.20

67

ตารางท 3.20 แสดงผลการประเมนความคดเหนในภาพรวม ตามแบบจาลอง CIPP Model

ลาดบท ผลการประเมนตามแบบจาลอง CIPP Model คาเฉลยในภาพรวม การแปลผล

1 ปจจยทมผลกระทบการดาเนนงานสหกรณ 3.89 สงมาก

2 ความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม 3.82 สงมาก

3 ความเหมาะสมของโครงการฝกอบรม 3.75 สงมาก

4 ความเหมาะสมดานกระบวนการฝกอบรม 4.03 สงมาก

5 การบรรลวตถประสงคของโครงการ 4.15 สงมาก

คาเฉลยรวมในภาพรวม 3.93 สงมาก

จากตาราง แสดงผลการประเมนความคดเหนในภาพรวม ตามแบบจาลอง CIPP Model

ไดจาแนกตามการประเมนผลทง 4 ดาน ซงผลการศกษาในแตละดาน พบวา

ดานบรบทหรอสภาพแวดลอม แสดงใหเหนวาปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงานของ

สหกรณ เปนตวแปรสาคญตอความสาเรจในการดาเนนงานตามโครงการอยในระดบสงมาก โดยมคา

คะแนนเฉลยอยท 3.89 และในขณะเดยวกนผเขารบการฝกอบรมกมความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม

อยในระดบสงมากเชนกน โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 3.82

ดานปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา พบวาผเขารบการฝกอบรมมความพงพอใจเกยวกบ

ความเหมาะสมของโครงการฝกอบรม อยในระดบสงมาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 3.75

ดานกระบวนการ พบวาผเขารบการฝกอบรมมความพงพอใจเกยวกบความเหมาะสมดาน

กระบวนการฝกอบรม ซงเปนปจจยนาเขา อยในระดบสงมาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 4.03

ดานผลผลต พบวาผเขารบการฝกอบรมมระดบความพงพอใจเกยวกบผลผลตทไดรบ

จากโครงการฝกอบรม อยในระดบทสงมาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 4.15 ซงเปนคาคะแนนทสงทสด

เปนลาดบแรก แสดงใหเหนวาโครงการฝกอบรม มความจาเปน และมประโยชนตอสหกรณทเขาโครงการ

เปนอยางยง

หาก พจารณาผลการประเมนความคดเหนในภาพรวม จะเหนไดวา การดาเนนงานตาม

โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 มความเหมาะสมและบรรลวตถประสงคของโครงการ

อยในระดบสงมาก โดยมคาคะแนนเฉลยรวมอยท 3.93 สอดคลองกบนโยบายของกรมสงเสรมสหกรณ ท

ขบเคลอนโครงการน เพอเปนเครองมอในการพฒนาสหกรณอยางเปนระบบอกทางหนง

68

ผลสาเรจของงานเชงคณภาพ

จากการดาเนนงาน ตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการ

สหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 ไดกาหนด

กจกรรมการมสวนรวม เพอสงเสรมใหสมาชกมสวนรวมในการดาเนนธรกจหรอกจกรรม ทไดรวมกน

กาหนด กบ สหกรณใหมากยงขน สามารถวดมลคาในการดาเนนกจกรรมการมสวนรวมของสมาชก

สหกรณ เปนปรมาณธรกจ ตงแตเรมกจกรรมในวนท 1 เมษายน 2551 ถง 30 มถนายน 2551 รวม

ระยะเวลา 3 เดอน แยกเปนกจกรรมและมลคาธรกจของสหกรณทเขาโครงการ ทงสน 5 กจกรรม

ดงตอไปน ตามตารางท 3.21

ตารางท 3.21 แสดงมลคาทางธรกจในการดาเนนกจกรรมการมสวนรวมของสมาชก

ลาดบท กจกรรมการมสวนรวมของสมาชก มลคาธรกจ (บาท)

1 กจกรรมการระดมหน 2,347,530

2 กจกรรมระดมเงนฝาก 29,948,693

3 กจกรรมการดาเนนธรกจสนเชอ (จายสนเชอเปนวสด) 37,181,158

4 กจกรรมรวมกนซอ 93,715,177

5 กจกรรมรวมกนขาย 31,804,675

รวมมลคาธรกจ 194,997,233

อนง หากวดมลคาในการดาเนนกจกรรมการมสวนรวมของสมาชกสหกรณ เปนปรมาณ

ธรกจ ตงแตเรมกจกรรมในวนท 1 เมษายน 2551 ถง 30 มถนายน 2551 รวมระยะเวลา 3 เดอน แยกเปน

กจกรรมและมลคาธรกจของสหกรณทเขาโครงการ ทงสน 5 กจกรรมขางตน นามาเปรยบเทยบในชวง

เดอนเดยวกนของปทผานมาซงสหกรณยงไมไดเขารวมโครงการ กบ ปปจจบนทสหกรณเขารวมโครงการ

วามมลคากจกรรมเปนปรมาณธรกจทเพมขน หรอลดลง มากนอยเพยงใด ทงน ผจดทาผลงานขอเสนอ

ขอมลการวดมลคากจกรรมของเดอนมถนายน 2550 เปรยบเทยบกบเดอน มถนายน 2551 ตามตาราง 3.22

69

ตารางท 3.22 แสดงมลคาทางธรกจในการดาเนนกจกรรมการมสวนรวมของสมาชกเปรยบเทยบกบปกอน

ในชวงเดอนเดยวกนระหวางเดอนมถนายน2550 กบ เดอนมถนายน2551

ลาดบ

ท

กจกรรม

การมสวนรวมของสมาชก

มลคาธรกจ

มถนายน2550

มลคาธรกจ

มถนายน2551

มลคาธรกจ

เพมขน/ลดลง

เพมขน

รอยละ

1 กจกรรมการระดมหน 1,376,980 2,347,530 970,550 70.48

2 กจกรรมระดมเงนฝาก 30,017,351 29,948,693 - 68,658 - 2.29

3 กจกรรมธรกจสนเชอ (วสด) 31,216,886 37,181,158 5,964,272 19.11

4 กจกรรมรวมกนซอ 53,008,133 93,715,177 40,707,044 76.79

5 กจกรรมรวมกนขาย 9,982,751 31,804,675 21,821,924 218.60

รวมมลคาธรกจ 125,602,101 194,997,233 69,395,132 55.25

จากตารางท 3.22 แสดงใหเหนวามลคาทางธรกจในการดาเนนกจกรรมการมสวนรวมของ

สมาชก เปรยบเทยบกบปกอน ในชวงเดอนเดยวกนระหวางเดอนมถนายน2550 กบ เดอนมถนายน2551 ม

มลคากจกรรมในรปปรมาณธรกจทเพมขนทกกจกรรม ยกเวนกจกรรมดานการระดมเงนฝากทมมลคาธรกจ

ลดลงรอย 2.29 ซงลดลงเพยงเลกนอย เนองจากปจจยทางดานเศรษฐกจ และนโยบายของสหกรณทสงเสรม

กจกรรมการระดมหนมากกวาเงนรบฝาก ซงสหกรณไมสามารถควบคมใหสมาชกฝากเงน-ถอนเงน ใหเปน

ไปตามทสหกรณตองการได ไมเหมอนกบเงนหนทถอนไมไดจงควบคมไดดกวาเงนรบฝาก

สาหรบ มลคาธรกจดานกจกรรมรวมกนขาย มมลคาทางธรกจทเพมขนจากปกอนในเดอน

เดยวกนมากทสด คดเปนมลคาธรกจทเพมขนรอยละ 218.60 รองลงมาไดแกมลคาธรกจดานกจกรรมรวม

กนซอ มมลคาทางธรกจทเพมขนจากปกอนเปนลาดบทสอง คดเปนมลคาธรกจทเพมขนรอยละ 76.79 ซง

มลคาธรกจทเพมขนจากปกอนเปนลาดบทสามและลาดบทส ไดแกมลคาธรกจดานกจกรรมการระดมหน

โดยมมลคาธรกจทเพมขนจากปกอนรอยละ 70.48 และ มลคาธรกจดานกจกรรมการจายสนเชอเปนวสด

โดยมมลคาธรกจทเพมขนจากปกอนรอยละ 19.11 ตามลาดบ

เมอพจารณาในภาพรวมแลว พบวา มลคาธรกจทเกดขนจากการมสวนรวมในการดาเนน

กจกรรมของสมาชก ซงเปรยบเทยบกบปกอนในชวงเวลาเดยวกน เพมขนถง 69,395,132 บาท หรอ เพมขน

รอยละ 55.25 อาจแสดงไดวา สมาชกมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมกบสหกรณ มากยงขน

จะเหนไดวา การมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมของสมาชก ตลอดจนกรรมการและ

เจาหนาทของสหกรณ พบวา มความกระตอรอรนและมความตงใจ ในการสงเสรมกจกรรมการมสวนรวม

เพอใหเกดการพฒนาสหกรณอยางมระบบและมประสทธภาพยงขน สอดคลองกบมลคาธรกจทเพมขนจาก

ปกอนทสหกรณยงไมไดเขารวมโครงการ ซงเปนปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงาน(Context)เชงบวก

70

สงผลใหทกฝายทางานรวมกนอยางมเปาหมาย สอดคลองกบความคาดหวงและความตองการของสมาชก

อยางแทจรง ทาใหสมาชกมความพงพอใจในการรวมกจกรรม ตาง ๆ กบสหกรณเพมมากขน มผลโดยตรง

ตอการดาเนนงานของสหกรณททาใหปรมาณกจกรรมเชงธรกจเพมขน(Product) แสดงใหเหนวาโครงการ

สรางวฒนธรรมการมสวนรวมฯ ไดกาหนดหลกสตร(Input) และขนตอนในการดาเนนงานตามโครงการ

(Process) มความเหมาะสม ทไดประเมนผลการฝกอบรม ตามแนวคดดวยแบบจาลอง CIPP Model

4. การนาไปใชประโยชน

1. ทาใหทราบถงผลการปฏบตงาน โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมในการ

บรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551

วาบรรลผลตามวตถประสงคของโครงการ และเปนไปตามเปาหมายทไดกาหนดไวหรอไม เพยงใด

2. ทาใหทราบถงระดบความพงพอใจของผเขารบการฝกอบรม

3. ทาใหทราบถงปญหาอปสรรค ในการดาเนนงานตามโครงการสรางวฒนธรรมการม

สวนรวมในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาป

งบประมาณ พ.ศ.2551

4. สามารถนาผลทไดรบจากการศกษาและการปฏบตงาน ไปเปนขอเสนอแนะเชง

นโยบาย ในการปรบปรงแนวทางการดาเนนงานตามโครงการดงกลาว ใหมประสทธภาพยงขน

5. ความยงยากในการดาเนนการ / ปญหา / อปสรรค

5.1 ความยงยากในการดาเนนการ

ตองประสานงานกบหนวยงาน และบคคลทเกยวของจานวนมาก เชน สานกงานสหกรณ

จงหวด สหกรณเปาหมายในพนททไดรบการคดเลอก วทยากร เจาหนาท เพอกาหนดแนวทางในการปฏบต

งานรวมกนใหเปนไปตามขนตอนการดาเนนงานของโครงการ 5 ขนตอน ประกอบดวย 1) ตองประสานงาน

กรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ และเจาหนาทสงเสรมสหกรณ เพอประชมชแจงโครงการและคดเลอก

สหกรณเปาหมาย 2) ตองประสานงานกรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ และเจาหนาทสงเสรมสหกรณ

ดาเนนการจดประชมเพอกาหนดกจกรรมการพฒนาสหกรณรวมกน 3) ตองประสานงานกบสหกรณเพอ

กาหนดจดประชมผนากลมเพอขบเคลอนกจกรรมการพฒนาสหกรณ 4) ตองประสานงานกบสหกรณเพอ

กาหนดจดประชมสมาชกสหกรณเพอขบเคลอนกจกรรมในระดบกลม และ 5) ตองประสานงานกรรมการ

สหกรณ เจาหนาทสหกรณ และเจาหนาทสงเสรมสหกรณ ดาเนนการจดประชมเพอประเมนผลการดาเนน

กจกรรมการพฒนาสหกรณ วาสมาชกมสวนรวมในกจกรรมมากนอยเพยงใด

ตองศกษากระบวนการฝกอบรมทกขนตอน ตงแตการหาความจาเปนในการฝกอบรม การ

สรางหลกสตร การกาหนดโครงการฝกอบรม การบรหารโครงการฝกอบรม การประเมนผลการฝกอบรม

71

ซงจะตองจดทารายละเอยดขอมลอยางครบถวน เพอประเมนหรอวเคราะหสถานภาพสหกรณดวยเครองมอ

360 องศา ทงกอนและหลงดาเนนการ ตลอดจนตองวเคราะห SWOT และอตราสวนทางการเงน นบวาเปน

ขนตอนทยงยาก ตองใชทกษะความชานาญในการวเคราะห เปนบรรทดฐานในการกาหนดกจกรรม

ตองศกษาทาความเขาใจกบแบบจาลองการประเมน CIPP MODEL เพอใชในการประเมน

ผลการฝกอบรมทง 4 ดาน ประกอบดวย 1) ดานบรบทหรอสภาพแวดลอมทเปนปจจยทมผลกระทบตอ

การดาเนนงาน 2) ดานปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา 3) ดานกระบวนการฝกอบรม และ 4) ดานผลผลต

ทไดรบ

ตองศกษาทาความเขาใจแนวคดพนฐานวชาการสหกรณ แนวคดเกยวกบการจงใจ ความ

พงพอใจ และการมสวนรวม

5.2 ปญหาและอปสรรค

กรอบระยะเวลา ในการปฏบตงานคอนขางจากดและเรงดวน และไมสอดคลองกบความ

ตองการของสหกรณเปาหมาย ทาใหประสทธ ภาพในการปฏบตงานลดลง ทาใหมชวงระยะเวลาจากดใน

การเปดโอกาสใหสมาชกรวมดาเนนกจกรรมกอน ทจะดาเนนการตดตามประเมนผลความกาวหนา

การสารวจขอมล การวเคราะหขอมลและการจดเกบขอมล มรายละเอยดมาก ยงยาก และ

ใชเวลานาน ประกอบกบเจาหนาทผปฏบตงานมจานวนจากด

งบประมาณมจากด ทาใหไมสามารถจดประชมสมาชกตามความตองการของสหกรณได

ทงหมด และไมสามารถนาไปศกษาดงานนอกสถานทได เพอใหเกดแนวคดในการกาหนดกจกรรม จาก

สหกรณทประสบผลสาเรจ

เจาหนาทสงเสรมสหกรณทรบผดชอบบางพนท ไมไดใหความสาคญและสนบสนนใน

โครงการดงกลาวเทาทควร ทาใหเสยโอกาสในการสงเสรมและพฒนาสหกรณอยางตอเนอง

การคดเลอกสหกรณเปาหมาย มความแตกตางดานขนาดและประเภท ทาใหไมสามารถ

เปรยบเทยบ(Compare) เพอกระตนใหการพฒนาระหวางสหกรณดวยกนได

บทท 4

ขอเสนอแนะ

ตามทกรมสงเสรมสหกรณ ไดมอบใหสานกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการ

สหกรณ โดยศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 จงหวดพษณโลก ดาเนนการจดฝกอบรมตาม

ตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนว

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 ขนในระหวางเดอนธนวาคม 2550 ถง

เดอนสงหาคม 2551 ซงมกลมเปาหมายผานกระบวนการเรยนร ประกอบดวย คณะทางานระดบจงหวด

คณะกรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ ประธานกลม-เลขานการกลม และสมาชกสหกรณ ในเขต

พนทความรบผดชอบรวม 4 จงหวด ไดแก จงหวดเพชรบรณ พจตร พษณโลก และสโขทย ทงสน

จานวน 2,794 คน ใชงบประมาณในการจดประชมฝกอบรมทงสน จานวน 348,300 บาท (สามแสนส

หมนแปดพนสามรอยบาทถวน) โดยมขนตอนในการจดประชมแยกออกเปน 5 หลกสตรยอย

จากการดาเนนงานตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการ

สหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 ผศกษา

ไดรบมอบหมายใหบรหารโครงการดงกลาว โดยไดดาเนนการ ประชมชแจงโครงการ หาความจาเปน

ในการฝกอบรม การสรางหลกสตร การกาหนดโครงการฝกอบรม การบรหารโครงการฝกอบรม การ

ประเมนผล/ตดตามผลการฝกอบรม ซงไดประสานงานกบสานกงานสหกรณจงหวดเพชรบรณ พจตร

พษณโลก และสโขทย ตลอดจนสหกรณเปาหมายทเขารวมโครงการ โดยยดหลกการบรณาการรวมกน

ในทกภาคสวนทเกยวของ ทาใหงานสาเรจตามวตถประสงคทกาหนดไว และไดดาเนนการประเมนผล

การดาเนนงานตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ

ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551 โดยใชแบบจาลองการประเมน

CIPP MODEL ซงมองคประกอบในการประเมน 4 ดาน คอ 1) การประเมนบรบทหรอสภาพแวดลอม

2) การประเมนปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา 3) การประเมนกระบวนการฝกอบรม และ 4) การ

ประเมนผลผลต ตลอดจนไดศกษาปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะเกยวกบการดาเนนงานในโครงการ

ดงกลาวดวย

การประเมนผลการดาเนนงานโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหาร

จดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2551

เปนการประเมนเชงปรมาณ ซงมกรอบแนวคดในการศกษา โดยการใชแบบจาลองการประเมน

CIPP MODEL ตามองคประกอบครบทง 4 ดาน ประกอบดวย

ดานบรบทหรอสภาพแวดลอม พบวาปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงานของ

สหกรณ เปนตวแปรสาคญตอความสาเรจในการดาเนนงานตามโครงการอยในระดบสงมาก โดยมคา

73

คะแนนเฉลยอยท 3.89 และในขณะเดยวกนผเขารบการฝกอบรมกมความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม

อยในระดบสงมากเชนกน โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 3.82

ดานปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา พบวาผเขารบการฝกอบรมมความพงพอใจ

เกยวกบความเหมาะสมของโครงการฝกอบรม อยในระดบสงมาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 3.75

ดานกระบวนการ พบวาผเขารบการฝกอบรมมความพงพอใจเกยวกบความเหมาะสม

ดาน กระบวนการฝกอบรม ซงเปนปจจยนาเขา อยในระดบสงมาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 4.03

ดานผลผลต พบวาผเขารบการฝกอบรมมระดบความพงพอใจเกยวกบผลผลตทไดรบ

จากโครงการฝกอบรม อยในระดบทสงมาก โดยมคาคะแนนเฉลยอยท 4.15 ซงเปนคาคะแนนทสง

ทสดเปนลาดบแรก แสดงใหเหนวาโครงการฝกอบรม มความจาเปน และมประโยชนตอสหกรณทเขา

โครงการ เปนอยางยง

จากการวเคราะหขอมลดงกลาว เปนการวเคราะหขอมลเชงปรมาณจากแบบสอบถาม

โดยใชคาสถตอตราสวนรอยละ (Percentage) คาเฉลยเลขคณต (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD)

เปนหลกในการวเคราะหเนอหา และเขยนรายงานผลการวเคราะหขอมลการประเมนเปนขอมลเชง

ปรมาณ และใชวธการสงเกตการมสวนรวมของสมาชกในการดาเนนกจกรรม วดมลคากจกรรมในเชง

ปรมาณธรกจเปนขอมลเชงคณภาพ โดยมขอเสนอแนะ เพอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนา

สหกรณทจะเขารวมโครงการในโอกาสตอไป

ขอเสนอแนะของสหกรณทเขาโครงการ

6.1 อยากใหศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 ดาเนนการจดประชมฝกอบรม

ใหกบสมาชกสหกรณอยางทวถง และครอบคลมครบทกกลม เพราะศนยฯ ดาเนนการไดเพยงบางสวน

6.2 การดาเนนการจดประชมฝกอบรม ไมควรจดในชวงฤดการเกบเกยวผลผลตของ

เกษตรกรสมาชก และในชวงใกลปดบญชประจาปของสหกรณ

6.3 เปนโครงการทด มประโยชนอยางยงตอการพฒนาสหกรณทงระบบ สงเสรมให

คนในสหกรณทกฝาย มสวนรวมในการดาเนนกจกรรมรวมกน อยางมเปาหมาย

6.4 อยากใหศนยฯ มโครงการเกยวกบการปรบปรงกจกรรม และสวสดการใหกบ

สมาชกอยางตอเนอง เพอเพมประสทธภาพในการดาเนนกจกรรมรวมใหเขมขนยงขน

6.5 เปนโครงการทมประโยชนมาก ซงทางสหกรณจะนากจกรรมการมสวนรวมตาม

โครงการน ไปประยกตใชกบสหกรณและสมาชก ตลอดไป

6.6 อยากใหศนยฯ พาไปทศนศกษาดงานสหกรณอนบาง เพอจะไดนาประสบการณ

ทไดรบไปปรบใชกบสหกรณ ใหดยงขน

74

ขอเสนอแนะของผเสนอผลงาน

1. โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ

ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ควรมกรอบระยะเวลาในการปฏบตงานทเหมาะสม เพอเปด

โอกาสใหสหกรณ ไดดาเนนกจกรรมรวมกบสมาชก อยางนอย 3 เดอน เพอประโยชนและประสทธภาพ

ในการตดตามประเมนผล ในครงแรก ตามหลกสตรทกาหนด ใหสอดคลองกบความตองการของสหกรณ

เปาหมายไดอยางครอบคลมทวถง ตลอดจนมหวงระยะเวลาพอสมควรใหกบเจาหนาทผปฏบตงานทม

จานวนจากด ในการสารวจขอมล การวเคราะหขอมล และการจดเกบขอมล ทมรายละเอยดมาก

2. การคดเลอกสหกรณเปาหมาย ควรพจารณาคดเลอกสหกรณประเภทเดยวกน และถา

เปนไปไดก ควรเปนขนาดทใกลเคยงกน เพอประโยชนในการเปรยบเทยบ(Compare) ระดบการ

พฒนาระหวางสหกรณดวยกน เปนการกระตนใหเกดการแขงขนเชงสรางสรรค สงผลดตอการพฒนา

สหกรณและสมาชก

3. ควรเปดโอกาสใหสหกรณเปาหมายทเขาโครงการ ไปทศนศกษาดงานสหกรณท

ประสบผลสาเรจ เพอแลกเปลยนเรยนรแนวทางในการพฒนาสหกรณ ซงจะเปนประโยชนในการกาหนด

กจกรรมการมสวนรวมของสมาชกในการบรหารจดการสหกรณรวมกนใหมประสทธภาพยงขน

4. ควรสนบสนนงบประมาณใหเพยงพอตอความตองการของสหกรณ ใหสามารถนาไป

ศกษาดงานนอกสถานทได และสามารถดาเนนการจดประชมสมาชกไดทงหมด

5. ควรสรางเครองมอ เพอใหเจาหนาทสงเสรมสหกรณมความรบผดชอบ ตลอดจนให

ความสาคญและสนบสนนโครงการดงกลาว เพอสงเสรมและพฒนาสหกรณในพนทอยางตอเนอง

แบบสอบถาม

การประเมนผลการดาเนนงานโครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวม

ในการบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

แบบสอบถามเลขท

( ) ( ) ( ) ID 1-3

สาหรบกรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ และเจาหนาทสงเสรมสหกรณทผานการฝกอบรม

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชอง หรอกรอกขอความลงในชองวาง……………

แบบสอบถามในการศกษาชดนประกอบดวย 5 สวน ดงน

สวนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไป

สวนท 2 แบบสอบถามเกยวกบบรบทหรอสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก

สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา

สวนท 4 แบบสอบถามเกยวกบกระบวนการฝกอบรม

สวนท 5 แบบสอบถามเกยวกบผลผลตของการฝกอบรม

สวนท 6 ขอเสนอแนะ

81

หนา 2

สวนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไป

คาชแจง ผสอบถามใสเครองหมาย ลงใน หนาขอความ และเตมขอความลงในชองวางทตรงกบ

ขอมลของผถกสอบถามในแตละขอ

สาหรบผศกษา

1. เพศ

1. ชาย

2. หญง

Sex

2. อาย....................ป (นบอายเตมป)

Age

3. สถานภาพสมรส

1. โสด

2. ค

3. หมาย หยา หรอ แยกกนอย

Status

4. ระดบการศกษาสงสด

1. ไมไดเรยน 2. ประถมศกษา

3. มธยมศกษาตอนตน 4. มธยมศกษาตอนปลาย / ปวช.

5. อนปรญญา / ปวส. 6. ปรญญาตร

7. สงกวาปรญญาตรขนไป

Education

5. ฐานะในสหกรณ

1. กรรมการสหกรณ 2 เจาหนาทสหกรณ

3. เจาหนาทสงเสรมสหกรณ 4. อนๆ ระบ.............................

Occ 1

82

หนา 3

สวนท 2 แบบสอบถามเกยวกบบรบทหรอสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชอง ตามความเปนจรงใหมากทสด

ปจจยทมผลกระทบการดาเนนงานสหกรณ

ระดบความคดเหน

สาหรบ

ผศกษา

มาก

ทสด

(5)

มาก

(4)

ปาน

กลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

1) คณะกรรมการ In 1

2) เจาหนาทสหกรณ In 2

3) การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ In 3

4) เงนทน In 4

5) อปกรณสานกงาน In 5

6) อปกรณทางการตลาด In 6

7) การบรหารจดการ In 7

ความคาดหวงตอโครงการฝกอบรม

ระดบความคดเหน

สาหรบ

ผศกษา

มาก

ทสด

(5)

มาก

(4)

ปาน

กลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

การฝกอบรมตามโครงการสรางวฒนธรรมการมสวน

รวมในการบรการจดการสหกรณ ทานมความคาด

หวง กบสงตอไปนมากนอยเพยงใด

1) สหกรณมทนดาเนนงานมากขน Ex 1

2) สมาชกมสวนรวมในกจกรรมสหกรณมากขน Ex 2

3) ทกฝายมทศทางในการทางานรวมกน Ex 3

4) สหกรณมระบบการบรหารจดการทด Ex 4

5) สหกรณสงเสรมอาชพสมาชกครบวงจรมากขน Ex 5

6) สมาชกมอาชพและสวสดการทมนคง Ex 6

83

หนา 4

สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบปจจยเบองตนหรอปจจยนาเขา

ความเหมาะสมของโครงการฝกอบรม

ระดบความเหมาะสม

สาหรบ

ผศกษา

มาก

ทสด

(5)

มาก

(4)

ปาน

กลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

1) หลกสตรการฝกอบรม แบงออกเปน 4 ขนตอน

( JOB 1 ถง JOB 4 ) มความเหมาะสม

Gr 1

2) ระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 1 : การวเคราะห

ความเขมแขงฯ (คณะทางานระดบจงหวด กรรมการ

เจาหนาทสหกรณ) 2 วน มความเหมาะสม

Gr 2

3) ระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 2 : การขยายผล

ความเขมแขงฯ (ประธารกลม-เลขานการกลม) 2 วน

มความเหมาะสม

Gr 3

4) ระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 3 : การมสวนรวม

ของสมาชกสหกรณ อบรมระดบกลมๆ ละ 1 วน รวม

10 วน มความเหมาะสม

Gr 4

5) ระยะเวลาในการฝกอบรม JOB 4 : การประเมนผล

โครงการ( 3 ฝาย จาก JOB 1 ) 1 วน มความเหมาะสม

Gr 5

6) การจดการเรยนรภาคทฤษฎการฝกอบรม JOB 1 :

การวเคราะหความเขมแขงฯ (คณะทางานระดบจงหวด

กรรมการ เจาหนาทสหกรณ) 2 วน มความเหมาะสม

Gr 6

7) การจดการเรยนรภาคทฤษฎการฝกอบรม JOB 2 :

การขยายผลความเขมแขงฯ (ประธารกลม-เลขานการ

กลม) 2 วน มความเหมาะสม

Gr 7

8) การจดการเรยนรภาคทฤษฎการฝกอบรม JOB 3 :

การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ อบรมระดบกลมๆ

ละ 1 วน รวม 10 วน มความเหมาะสม

Gr 8

9) การจดการเรยนรภาคปฏบตการฝกอบรม JOB 1 :

การวเคราะหความเขมแขงฯ (คณะทางานระดบจงหวด

กรรมการ เจาหนาทสหกรณ) 2 วน มความเหมาะสม

Gr 9

84

หนา 5

ความเหมาะสมของโครงการฝกอบรม

ระดบความเหมาะสม

สาหรบ

ผศกษา

มาก

ทสด

(5)

มาก

(4)

ปาน

กลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

10) การจดการเรยนรภาคปฏบตการฝกอบรม JOB 2 :

การขยายผลความเขมแขงฯ (ประธารกลม-เลขานการ

กลม) 2 วน มความเหมาะสม

Gr 10

11) การจดการเรยนรภาคปฏบตการฝกอบรม JOB 3 :

การมสวนรวมของสมาชกสหกรณ อบรมระดบกลมๆ

ละ 1 วน รวม 10 วน มความเหมาะสม

Gr 11

12) ความรความสามารถของวทยากรผถายทอด

ความรมความเหมาะสม

Gr 12

13) การใหบรการดานอาหาร Gr 13

14) การใหบรการดานอาหารวางและเครองดม Gr 14

15) ความเหมาะสมของสถานทฝกอบรม หองประชม Gr 15

16) เอกสาร ตารา ประกอบการฝกอบรม Gr 16

17) สอ ทใชในการฝกอบรมมความเหมาะสม Gr 17

18) การใหบรการตอบปญหาขอสงสย Gr 18

19) การจดสภาพแวดลอมในการเรยนร Gr 19

85

หนา 6

สวนท 4 แบบสอบถามเกยวกบกระบวนการฝกอบรม

ความเหมาะสมดานกระบวนการฝกอบรม

ระดบความเหมาะสม

สาหรบ

ผศกษา

มาก

ทสด

(5)

มาก

(4)

ปาน

กลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

1) มการจดการประชมหาความตองการ หรอ หา

ความจาเปนในการคดเลอกสหกรณเขาโครงการ

Cf 1

2) ความเหมาะสมในกระบวนการหรอขนตอน ใน

การจดฝกอบรม

Cf 2

3) ความเหมาะสมในเนอหาวชาและกจกรรมการ

ฝกอบรม ตรงกบความตองการของสหกรณ

Cf 3

4) ความเหมาะสมในการประสานงานระหวาง

สหกรณทเขารวมโครงการ กบ เจาหนาทศนยฯ

และเจาหนาทสงเสรมสหกรณ

Cf 4

5) ความร ความสามารถ ของวทยากรผถายทอด

ความร มความเหมาะสม

Cf 5

6) ความเหมาะสมในการจดบรรยากาศในการเรยนร Cf 6

7) มกระบวนการวดผลการเรยนการสอน Cf 7

8) มการตดตามประเมนผลหลงจากฝกอบรม Cf 8

86

หนา 7

สวนท 5 แบบสอบถามเกยวกบผลผลตของการฝกอบรม

การบรรลวตถประสงคของโครงการ

ระดบความพงพอใจ

สาหรบ

ผศกษา

มาก

ทสด

(5)

มาก

(4)

ปาน

กลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

1) ทานมความพงพอใจในผลการฝกอบรมตาม

โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมใน

การบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ

Eff 1

2) โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมใน

การบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ

สามารถชวยยกระดบการบรหารจดการแบบ

มสวนรวม ระหวางกรรมการ เจาหนาท

และสมาชกสหกรณ

Eff 2

3) ทานมความพงพอใจกจกรรมการเสรมสราง

มสวนรวมของสมาชกสหกรณ

Eff 3

4) ผลการฝกอบรม ชวยใหสหกรณมเปาหมาย

ในการทางานรวมกนทชดเจน

Eff 4

5) ผลการฝกอบรม ชวยใหสมาชก กรรมการ

และเจาหนาทของสหกรณ มความร ความ

เขาใจในวชาการสหกรณยงขน

Eff 5

6) โครงการสรางวฒนธรรมการมสวนรวมใน

การบรหารจดการสหกรณแบบเบดเสรจ

มความจาเปนและมประโยชนตอสหกรณ

ทเขาโครงการ ระดบใด

Eff 6

สวนท 6 ขอเสนอแนะ

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………….ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 11 พษณโลก

บรรณานกรม

ขนษฐา วทยาอนมาศ และคณะ. แบบจาลองเคานทแนนซของสเตก : โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย กรงเทพมหานคร, 2535

ทวทอง หงสววฒน. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา. โรงพมพศกดโสภาการพมพ.

กรงเทพมหานคร, 2527

นศา ชโต. การประเมนผลโครงการ : มาสเตอรรเพลส. กรงเทพมหานคร, 2531

นภพล กาญจนกานนท. การประยกตแบบจาลอง CIPP เพอประเมนผลการฝกอบรมวชาชพใหแก

หญงโสเภณ : ศกษาเฉพาะกรณสถานสงเคราะหหญงบานนารสวสด, 2538

พสทธ มณฑานช. การประเมนผลการดาเนนงานโครงการพฒนา. วทยานพนธปรญญามหา

บณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2549

มาโนช ไกรวงศ. การประเมนโครงการตารวจชมชนประจาตาบล. งานวจยนกศกษาวทยาลย

ปองกนราชอาณาจกร รนท 42, 2542

วบลย บญยธโรกล. คมอวทยากรและผจดการฝกอบรม. ศนยการศกษาตอเนอง : สถาบนเทคโน

โลยแหงเอเชย ( AIT ) , 2545

วจตร อาวะกล. คมอฝกอบรมและพฒนาบคคล. : ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กรงเทพมหานคร, 2537

วมาลา ไชยวส. การฝกอบรมและระบบของการฝกอบรม. กรงเทพฯ : หางหนสวนจากด

ป.สมพนธพานชย, 2530

สพรรณ มงคะล และ ศศธร แมนสงวน. การวจยทางธรกจตามแนวแนะ : คณะบรหารธรกจ

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2549

สจต ศลารกษ. ทฤษฎและการปฏบต. การศกษาผใหญ : โรงพมพไทยวฒนาพาณช จากด.

กรงเทพมหานคร, 2535

สพฒน สกมลสนต และคณะ. แบบจาลองทยดจดประสงคเปนหลก. โรงพมพ จฬาลงกรณมหา

วทยาลย. กรงเทพมหานคร, 2535

สาราญ มแจง. แบบจาลองของอลคน : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กรงเทพมหานคร, 2535

สะอาด แกวเกษ. กระบวนการฝกอบรม. รวบรวมผลงานเขยนของศนยฝกอบรมสหกรณท 1

จงหวดลพบร กองฝกอบรม กรมสงเสรมสหกรณ, 2537