รายงานฉบบสมบรณ

โครงการการศกษาวเคราะหระดบสนทรพยการออมขนตาทผเกษยณอายพงมสาหรบการประกนคณภาพชวตขนพนฐาน (วยสงอาย)

ภายใตการสนบสนนเงนงบประมาณในลกษณะบรณาการ (งบประมาณแผนดน)

ประเดนการสงเสรมการวจยและการพฒนา และการพฒนาคนตลอดชวงชวต

ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2559

จดท าโดย

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา และ

คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รายชอคณะวจย

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา อาจารย ณฐวฒ ทรพยสมบต อาจารย นพเกา เรองสมบต อาจารย สทธเดช บ ารงทรพย ผชวยศาสตราจารย ดร. สนทร เหลาพดจน*

คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย อาจารย ณรงคฤทธ อศวเรองพภพ รองศาสตราจารย ดร. พรอนงค บษราตระกล อาจารย ดร. รฐชย ศลาเจรญ อาจารย ดร. รงเกยรต รตนบานชน ผชวยศาสตราจารย ดร. อนรต พเสฏฐศลาศย

*Corresponding author: อเมล suntharee.l@ku.th โทร 0-3835-2825

ค าน า

จากการทประเทศไทยก าลงกาวเขาสสงคมสงวย ระบบสวสดการส าหรบผสงอายทดทงจากรฐบาลและหรอนายจางไมเพยงแคค านงถงความทวถงทครอบคลมประชากรหรอค านงถงหลกธรรมาภบาลในการบรหารจดการระบบสวสดการเทานน แตจะตองมการค านงถงปจจยในดานความพอเพยงและความยงยนของระดบตวเงนทประชาชนในวยเกษยณพงไดรบดวย ระดบรายไดนนเปนปจจยส าคญทจะก าหนดมาตรฐานความเปนอยของประชากรทอยในวยเกษยณอายซงสวนใหญจะไมมรายรบทสามารถสรางกระแสเงนสดทมความมนคงและตอเนอง นอกเหนอจากเงนออมทผเกษยณวางแผนการออมไวตงแตในชวงวยท างาน การค านวณหาระดบสนทรพยการออมขนต าโดยการค านงถงอตราการตายและอายขยเฉลยของประชากรในวยเกษยณอาย จงมความส าคญมากและสามารถถกน าไปใชเพอก าหนดเปนเปาหมายของการออมทรพยของประชากรทอยในวยท างาน และวางแผนการออมทรพยเพอเกษยณอายในดานอตราการออมและแผนการลงทนเพอจะไดสรางผลตอบแทนจากการลงทนไดอยางเพยงพอ

ทงน ระบบสวสดการส าหรบผสงอายส าหรบผท างานในระบบเงนเดอนกบหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจจะอยในรปของกองทนส ารองเลยงชพซงเปนระบบการออมแบบสวสดการจากนายจางในแบบภาคสมครใจและไมมระบบบ าเหนจบ านาญอนเขามาเสรมเพมเตม ท าใหประเดนเรองการวเคราะหระดบสนทรพยการออมขนต าทผเกษยณอายพงมส าหรบการประกนคณภาพชวตขนพนฐานจงเปนเรองทส าคญตอการจดระบบบ าเหนจบ านาญส าหรบหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจ รวมถงน าไปสการสรางความตระหนกรบรแกลกจางใหมการออมทเหมาะสมส าหรบการบรรลเปาหมายความเพยงพอหลงเกษยณของตนเองได

ผลลพธทส าคญของโครงการศกษาวจยน ประกอบดวย การประมาณตวเลขระดบสนทรพยการออมขนต า ณ วนเกษยณอายซงเปนเปาหมายส าหรบการออมเพอการเกษยณอาย การประเมนโอกาสในการบรรลเปาหมายระดบสนทรพยการออมขนต า และพฒนาโปรแกรมค านวณระดบสนทรพยการออมขนต าและประเมนความเพยงพอทเขาใจงายและสะดวกผานเวบไซต www.retirement-checkup.com

คณะวจยหวงเปนอยางยงวาผลลพธของโครงการศกษาวจยจะถกน าไปใชประโยชนตอภาครฐ นายจาง และลกจางในหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจตอไป

คณะวจย

ตลาคม 2559

i

สารบญ บทท 1. บทน า (Introduction) .......................................................................................................................... 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา................................................................................................................... 1

1.2 ค าถามและวตถประสงคของโครงการศกษาวจย .......................................................................................... 5

1.3 ขนตอนการศกษา ........................................................................................................................................ 6

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม ................................................................................................................................... 8

2.1 การเขาสสงคมสงอายของประเทศไทย ........................................................................................................ 8

2.2 ระบบการใหความคมครองผสงอายในตางประเทศ ................................................................................... 17

2.3 ระบบการใหความคมครองผสงอายในประเทศไทย ................................................................................... 32

2.4 การก าหนดระดบเงนกอนขนต าทอยในรปตวเงนในตางประเทศ ............................................................... 48

2.5 วธการวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณอาย .................................................................................. 52

2.6 งานวจยทเกยวของกบการออมและวธการก าหนดและการประเมนความเพยงพอของระดบเงนกอนขนต าทจะท าใหสามารถเกษยณอายไดอยางมคณภาพ ............................................................................................... 55

2.7 ทบทวนเวบไซตส าหรบการประเมนระดบสนทรพยการออมขนต าทผเกษยณอายพงมในประเทศไทย ...... 60

บทท 3. วธการศกษา ........................................................................................................................................ 76

3.1 การก าหนดตวเลขเปาหมายเงนกอนขนต าส าหรบสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ ...................................... 76

3.2 วธการประเมนความสมฤทธของการออมในกองทนส ารองเลยงชพ........................................................... 90

3.3 วธการสอบทานความคดเหนทมตอระดบเงนกอนพงมขนต าและความเพยงพอจากการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ ................................................................................................................................................ 97

3.4 การพฒนาโปรแกรมและเวบไซตส าหรบประมาณระดบเงนกอนพงมขนต าและประเมนความเพยงพอจากการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ ............................................................................................................... 103

บทท 4. ผลการศกษา .................................................................................................................................... 105

4.1 ผลการวเคราะหลกษณะการใชจายและระดบคาใชจายหลงเกษยณอาย ................................................. 105

4.2 ผลตวเลขเงนกอนพงมขนต าส าหรบสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ.......................................................... 119

ii

4.3 ผลการประเมนโอกาสของสมาชกปจจบนของกองทนส ารองเลยงชพทจะสามารถบรรลเปาหมายเงนกอนพงมขนต า.......................................................................................................................................................... 133

4.4 ผลการพฒนาเวบไซตส าหรบประมาณเงนกอนพงมขนต าและประเมนความสมฤทธของการออมเงนเพอเกษยณในกองทนส ารองเลยงชพ ................................................................................................................... 143

บทท 5. บทสรปและขอเสนอแนะ .................................................................................................................. 150

5.1 บทสรป .................................................................................................................................................. 150

5.2 ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................... 154

บรรณานกรม .................................................................................................................................................... 156

ภาคผนวก ......................................................................................................................................................... 160

iii

สารบญตาราง ตารางท 2- 1 รอยละของประชากรแยกตามกลมอายของประเทศไทย เทยบกบสบประเทศแรกทมประชากรกลมสงอายสงสดและทวโลก ในป ค.ศ. 2015 และคาดการณประชากรในป ค.ศ. 2050 และ ค.ศ. 2100 ..................... 9 ตารางท 2- 2 อายคาดการณเฉลยตามอายของประชากรไทยในป พ..ศ 2452 พ ..ศ 2502 และ พ ..ศ 2552 ............ 11 ตารางท 2-3 รอยละของประชากรสงอาย จ าแนกตามแหลงรายไดหลกในการด ารงชวต กลมชวงวยและเพศ พ.ศ. 2557 (หนวย : รอยละของกลมตวอยาง( .................................................................................................... 12 ตารางท 2- 4 มชวงวยและเพศ พรอยละของประชากรสงอาย จ าแนกตามความเพยงพอของรายได กล .ศ. 2557 (หนวย : รอยละของกลมตวอยาง( ....................................................................................................................... 12 ตารางท 2- 5 จ านวนรอยละของแรงงานในระบบและนอกระบบจ าแนกตามอาชพ พ .ศ. 2556 .......................... 14 ตารางท 2- 6 การบรหารความเสยงทางสงคมผสงอาย ........................................................................................ 31 ตารางท 2- 7 การปรยบเทยบลกษณะ เงอนไข และผลประโยชนทไดรบจากการประกนตนตามมาตรา 33 39 และ 40 ตามล าดบ .............................................................................................................................................. 35 ตารางท 2- 8 เงนกอนขนต า (MLS) และเงนบ านาญขนต าของแตละประเทศ ..................................................... 50 ตารางท 2- 9 การค านงถงคาครองชพเปรยบเทยบระดบเงนกอนขนต าของแตละประเทศในรปเงนบาทภายใตส าหรบประเทศไทย ............................................................................................................................................. 52 ตารางท 2- 10 เปรยบเทยบความแตกตางของวธการวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณ ............................. 54 ตารางท 2- 11 ตารางเปรยบเทยบผลลพธทแสดงของโปรแกรมชวยวางแผนเกษยณอาย .................................... 75 ตารางท 3-1 ขนาดจงหวดตวอยาง จ าแนกตามชนภม ........................................................................................ 78 ตารางท 3-2 ระดบคาใชจายรกษาพยาบาลกลมโรค NCDs )บาทตอป( .............................................................. 88 ตารางท 3-3 เงนกอนขนต าพงม ณ วนเกษยณอายระดบพอเพยง ...................................................................... 89 ตารางท 3- 4 น าหนกการลงทนของแผนการลงทนท 1-8 .................................................................................... 91 ตารางท 3- 5 น าหนกการลงทนของแผนการลงทนท 9 (แผนไลฟไซเคล) ............................................................ 92 ตารางท 3- 6 ตราผลตอบแทนทคาดหวง คาเบยงเบนมาตรฐานของแตละประเภทสนทรพย และสมประสทธอสหสมพนธของแตละคสนทรพยทใชในการจ าลองสถานการณตามแบบมอนตคารโล .......................................... 93 ตารางท 4-1 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามขอมลดานประชากรศาสตร............................... 106 ตารางท 4-2 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษาจ าแนกตามขอมลเกยวกบการท างานกอนเกษยณอาย .......... 108 ตารางท 4-3 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามรายไดทไดรบเปนประจ า )บาทตอเดอน( .......... 109 ตารางท 4-4 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามการมรายไดประจ าจากการท างานหลงเกษยณอาย )บาทตอเดอน( ................................................................................................................................................... 110 ตารางท 4-5 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามรายไดจากการลงทนและการออม...................... 110

iv

ตารางท 4-6 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามรายไดทไดรบเปนประจ าจากลกหลานหรอญาตมตร )บาทตอเดอน( ................................................................................................................................................... 111 ตารางท 4-7 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามลกษณะทอยอาศยในปจจบน ............................ 111 ตารางท 4-8 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามบคคลทพกอาศยดวย ......................................... 112 ตารางท 4-9 คาสถตตางๆ ของจ านวนสมาชกในครวเรอน ............................................................................... 112 ตารางท 4-10 คาสถตตางๆ ของจ านวนคนทมรายไดพงตนเองได ..................................................................... 112 ตารางท 4-11 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามภาระทางการเงนโดยเฉลยในปจจบน .............. 113 ตารางท 4-12 จ านวนและรอยละ ของหนวยศกษา จ าแนกตามขอมลเกยวกบสขภาพ ..................................... 114 ตารางท 4-13 คาสถตตาง เกยวกบคาใชจายรวม และคาใชจายส าหรบอปโภคและบรโภคในหมวดตางๆ ......... 116 ตารางท 4- 14 สดสวนคาใชจายของผเกษย ณอายจ าแนกตาม 4 กลมอายคอ กลม 60–64 ป, กลม 65–69 ป และ กลม 70 ปขนไป ................................................................................................................................................ 118 ตารางท 4- 15 การกระจายตวของระดบคาใชจาย แตละกลมอาชพและทองท ................................................. 119 ตารางท 4- 16 ตวเลขเงนกอนพงมขนต าส าหรบผทมอายปจจบน 25 ป 35 ป และ 45 ป ในปปจจบน )พ..ศ 2559) เกษยณอาย 55 ปและมทพกอาศยของตนเองในกรงเทพมหานคร จ าแนกตามอาชพ เพศ โรงพยาบาลทรกษา สถานะทางสขภาพ ณ ระดบพอเพยงและระดบสะดวกสบาย ............................................................................ 121 ตารางท 4- 71 ตวเลขเงนกอนพงมขนต าส าหรบผทมอายปจจบน 25 ป 35 ป และ 45 ป ในปปจจบน )พ..ศ 2559) เกษยณอาย 55 ปและมทพกอาศยของตนเองในตางจงหวด จ าแนกตามอาชพ เพศ โรงพยาบาลทรกษา สถานะทางสขภาพ ณ ระดบพอเพยงและระดบสะดวกสบาย ....................................................................................... 127 ตารางท 4-18 จ านวนและรอยละของผเขารวมสมมนาจ าแนกตามจงหวดทเขารวม เพศ อาย อาชพ โรคประจ าตว สภาพการจายคาเชาทพกหลงเกษยณ และประเภทโรงพยาบาลทเลอกใชบรการ .............................................. 134 ตารางท 4- 19 จ านวนและรอยละ ผเขารวมสมมนาจ าแนกตามขอมลประกนสงคมและบ าเหนจจากนายจาง .. 135 ตารางท 4- 20 จ านวนและรอยละของผเขารวมสมมนาจ าแนกตามขอมลการสะสมเงนในกองทนส ารองเลยงชพ ......................................................................................................................................................................... 137 ตารางท 4- 21 จ านวนและรอยละผเขารวมสมมนา จ าแนกตามสภาพความเพยงพอของระดบการออมและทางเลอกของค าแนะน าทเปนไปได .................................................................................................................... 138 ตารางท 4- 22 ผลการวเคราะหปจจยทมผลตอสภาพความเพ ยงพอหลงเกษยณดวย Binary Logistic Regression ......................................................................................................................................................................... 139 ตารางท 4- 23 จ านวนและรอยละ ผเขารวมสมมนา จ าแนกตามสภาพการจายบ าเหนจจากนายจางและสภาพความเพยงพอหลงเกษยณ ................................................................................................................................. 140

v

ตารางท 4- 24 จ านวนและรอยละ ผเขารวมสมมนาจ าแนกตามสภาพคว ามเหมาะสมของคาใชจายรายเดอน)คดเปนคาปจจบน (ภายหลงเกษยณ จากตวเลขทไดจากแบบจ าลอง ...................................................................... 141 ตารางท 4- 25 จ านวนและรอยละ ผเขารวมสมมนา ทใหเหตผลถงความไมเหมาะสม ต าเกนไป ....................... 141 ตารางท 4- 26 ะรอยละ ผเขารวมสมมนา จ าแนกตามการทคาดวาสจ านวนแล ามารถบรรลการมเงนกอนขนต าทพงมเมอเกษยณอาย .......................................................................................................................................... 141 ตารางท 4- 27 จ านวนและรอยละ ผเขารวมสมมนา ทระบแหลงเงนอนๆ ......................................................... 142 ตารางท 4- 28 จ านวนและรอยละ ผเขารวมสมมนาจ าแนกตามลกษณะค าแนะน าทยอมรบปฏบตได ) กลมไมเพยงพอ หลงเกษยณ( ....................................................................................................................................... 142 ตารางท 4- 29 หนกการใชจาย จ าแนกตามหมวดคาใชจายคาเฉลยน า .............................................................. 143 ตารางท 5-1 ตวเลขเงนกอนพงมขนต าของผท างานอยในปจจบนทมอาย 25 ป และมอายเกษยณทอาย 55 ป โดยเปนผไมมโรค /รรกษาโรงพยาบาลของรฐ และมทพกอาศยอยในกรงเทพและมโรครายแรงและท ากา ................ 151 ตารางท 5-2 ตวเลขเงนกอนพงมขนต าของผท างานอยในปจจบนทมอาย 25 ป และมอายเกษยณทอาย 55 ป โดย

เปนผไมมโรค/ายแรงและท าการรกษาโรงพยาบาลของรฐ และมทพกอาศยอยในตางจงหวดและมโรคร ........... 151

vi

สารบญรป

รปท 1-1 การจดสรรเงนลงทนของกองทนส ารองเลยงชพในป พ .ศ . 2559 ............................................................ 2 รปท 1- 2 การจดสรรเงนลงทนของกองทนส ารองเลยงชพในป พ. ศ .2554 - 2558 ................................................ 3 รปท 1- 3 เงนไดจากกองทนส ารองเลยงชพเมอเกษยณ )ส ารวจจาก 5 บลจ .ใหญ ในป พ..ศ 2557( ........................ 3 รปท 1- 4 ขนตอนการศกษา ................................................................................................................................. 7 รปท 2- 1 รอยละสดสวนของประชากรทวโลกโดยแบงตามชวงอาย ในป ค .ศ. 1950 ป ค.ศ.2000 และคาดการณสดสวนประชากรป ค.ศ.2050 ................................................................................................................................ 9 รปท 2- 2 รอยละของประชากรตามกลมอายของประเทศตางๆในกลมประเทศอาเซยน พ .ศ. 2553 ................... 11 รปท 2-3 มลคาสนทรพยสทธของกองทนส ารองเลยงชพ กองทนรวมเพอการเลยงชพ กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ และกองทนประกนสงคม เทยบกบ GDP ........................................................................................... 15 รปท 2- 4 รอตราการเขาออกของขาราชกา )รวมถงลกจาง (อาย 15 – 59 ป ........................................................ 16 รปท 2-5 โครงสรางก าลงแรงงานภาคราชการตามกลมอาย ป พ .ศ . 2555 ......................................................... 16 รปท 2-6 โครงสรางก าลงแรงงานภาคเอกชนตามกลมอาย ป พ .ศ . 2555 ........................................................... 17 รปท 2-7 สถานภาพของกองทนประกนสงคม ซงมเงนออมของลกจางและนายจางรวมถงผลตอบแทนจากการลงทนทงหมด ณ ไตรมาส 2 ตงแตป 2533-2559 ............................................................................................... 37 รปท 2- 8 การเตบโตของมลคาทรพยสนสทธของกองทนส ารองเลยงชพ ............................................................. 40 รปท 2-9 การเตบโตของจ านวนนายจางและสมาชก .......................................................................................... 40 รปท 2- 10 จ านวนเงนในกองทนส ารองเลยงชพเฉลยตอสมาชก ......................................................................... 40 รปท 2-11 ทางเลอกของลกจาง )Employee’s choice( ................................................................................... 44 รปท 2- 12 แสดงการจดสรรเงนลงทนของกองทนส ารองเลยงชพป พ.ศ. 2559 .................................................. 47 รปท 3- 1 การสมตวอยางแบบสองขนตอนและขนาดตวอยาง กรณหนวยศกษา เขตตางจงหวด ......................... 79 รปท 3- 2 การค านวณเงนกอนขนต าดวยวธ NPV ............................................................................................... 80 รปท 3- 3 ความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตรอดอก x ป ของเพศชายและเพศหญงอาย 60 ปในปจจบน ........................................................................................................................................................................... 81 รปท 3- 4 การค านวณเงนกอนขนต าดวยวธ NPV รวมกบความนาจะเปนในการมชวตรอด ................................. 82 รปท 3-5 วธการสมตวอยางแบบสองขนตอนทใชในงานวจย ............................................................................ 101 รปท 3-6 การท างานและขนตอนการท างานของเวบไซตส าหรบการประเมนเงนกอนพงมขนต าและประเมนความสมฤทธในการออมเพอการเกษยณผานกองทนส ารองเลยงชพ ........................................................................... 104 รปท 4- 1 มธยฐานและสดสวนของคาใชจายในหมวดตางๆ ) บาทตอเดอน( ....................................................... 116

vii

รปท 4-2 หนาหลกของเวบไซต www.retirement-checkup.com ................................................................. 144 รปท 4-3 หนาลงทะเบยนเขาใชงาน ของเวบไซต www.retirement-checkup.com ...................................... 145 รปท 4-4 หนาขอมลการออม ของเวบไซต www.retirement-checkup.com ................................................ 146 รปท 4-5 หนาขอมลสวนบคคล ของเวบไซต www.retirement-checkup.com ............................................. 147 รปท 4-6 หนาผลการประเมนความสมฤทธของการออม ของเวบไซต www.retirement-checkup.com ....... 148 รปท 4-7 หนาแบบสอบถามหลงประเมนผลการออม ของเวบไซต www.retirement-checkup.com ............ 149

1

บทท 1. บทนา (Introduction)

1.1 ทมาและความสาคญของปญหา

จากการทประเทศไทยก าลงกาวเขาสสงคมสงวยทประชากรมากกวารอยละ 20 เปนผสงอายและไมการท างาน สงผลใหการบรหารจดการและการวางแผนการออมเพอเกษยณอายมความส าคญ และมรายไดจาก

ถอเปนความจ าเปนเรงดวนททกภาคสวนทเกยวของควรสงเสรมใหเกดผลทเปนรปธรรมในการสรางความเพยงพอของรายไดใหแกผเกษยณอายใหสามารถด ารงชวตหลงเกษยณไดอยางมคณภาพและ มความมนคง โดยทวไปแลวผเกษยณอายจะไมมรายรบจากการท างานประจ า และหรอรายไดอนทสามารถสรางรายไดใหมความมนคงและตอเนอง ดงนนการออมและการลงทนในชวงวยท างานจงเปนปจจยทส าคญตอความเพยงพอและยงยนของชวตหลงเกษยณ การไมสามารถบรรลความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณไดจากการออมและการลงทนดวยตนเองจะสงผลใหเกดเปนภาระของระบบสวสดการทจดใหมโดยภาครฐและเปนตนทนรวมของทงประเทศ รวมทงอาจสงผลตอการบรหารจดการของงบประมาณดานอนๆ ของรฐดวย การมเงนออมหรอระดบสนทรพยขนต าเพอการเกษยณจงเปนความทาทายทตองอาศยการสรางความตระหนกรบร การบรหารจดการเรองของการออมและการลงทนทเปนรปธรรมและสามารถเขาใจไดอยางมประสทธภาพเพอใหผสงอายบรรลวตถประสงคดานความมนคงของชวตหลงเกษยณ

โดยทวไปคนในวยท างานทอยในระบบเงนเดอนของประชากรไทยสามารถแบงไดเปน 2 สวนหลก คอ ผท างานใหกบหนวยงานภาครฐ และผท างานในหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจ โดยผทท างานกบหนวยงานภาครฐซงไดแก ขาราชการและหรอพนกงานของรฐ จะมระบบบ าเหนจบ านาญภาคบงคบทภาครฐจดโดยทมวตถประสงคหลกคอเพอเปนหลกประกนความมนคงของชวตหลงเกษยณใหกบสมาชก )ขาราชการและหรอพนกงานของรฐ (โดยประเดนความทาทายส าหรบการจดระบบบ าเหนจบ านาญภาคบงคบจะเปนเรองสดสวนการออมภาคบงคบและหรอรปแบบการลงทนทเหมาะสม อยางไรกตาม ขาราชการและพนกงานของรฐยงมรายไดหลกสะสมจากเงนบ าเหนจบ านาญของทางราชการประกอบจงท าใหความเสยงตอความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณไมสงมากนกถาเปรยบเทยบกบผท างานในระบบเงนเดอนกบหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจซงระบบบ าเหนจบ านาญของผท างานในภาคเอกชนนอกจากจะยงไมเปนภาคบงคบแลวโดยสวนใหญผท างานในหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจยงไมมระบบบ าเหนจบ านาญอนเขามาเสรมเพมเตม ท าใหประเดนเรองการวเคราะหระดบสนทรพยการออมขนต าทผเกษยณอายพงมส าหรบการประกนคณภาพชวตขนพนฐานจงเปนเรองททาทายส าหรบการจดระบบบ าเหนจบ านาญส าหรบหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจเพอน าไปสการก าหนดนโยบายในการสงเสรมการออมเพอการเกษยณส าหรบทงภาครฐ หรอการจดใหระบบสวสดการหลงเกษยณทเหมาะสมจากนายจาง รวมทงสรางความตระหนกรบรแกลกจางใหมการออมทเหมาะสมส าหรบการบรรลเปาหมายความเพยงพอหลงเกษยณของตนเองได

2

ระบบการออมเพอการเกษยณควรมจดการเพอจายเงนใหแกผมสทธรบเงนเมอครบอายเกษยณ และมวตถประสงคอยางชดเจนเพอสรางความมนคงดานรายไดใหแกผสงอายหลงเกษยณมใหมมาตรฐานการด ารงชพทตกต าเมอเขาสภาวะทไมมรายได นอกจากนยงอาจรวมถงการจดสทธประโยชนอนเพมเตมดวย เชน เงนชวยเหลอกรณทพลภาพ เจบปวย และเงนชวยเหลอทายาทในกรณผมสทธรบบ านาญเสยชวต เปนตน ส าหรบภาคเอกชนและรฐวสาหกจ อาจจดใหมกองทนส ารองเลยงชพซงเปนระบบการออมแบบสวสดการจากนายจางในแบบภาคสมครใจ กองทนนถอเปนกองทนทนายจางและลกจางรวมกนจดตงขน โดยเงนของกองทนมาจากเงนทลกจางจายสวนหนงเรยกวา "เงนสะสม “และนายจางจายเงนเขาอกสวนหนงเรยกวา "เงนสมทบ ”กองทนส ารองเลยงชพจงมลกษณะเปนสวสดการทนายจางมใหกบลกจางเพอเปนหลกประกนทางการเงนใหแกลกจางทเปนพนกงานบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจตาง ๆ โดยอยภายใตการควบคมดแลของรฐผานกฎหมายทเรยกวา “พระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ ”ความส าคญของ การจดตงกองทนส ารองเลยงชพ น นอกจากจะท าใหลกจางมการออมอยางตอเนอง มวนย และมนายจางชวยออมแลว ยงมการน าเงนไปบรหารใหเกดดอกผลงอกเงยโดยผบรหารมออาชพ และดอกผลทเกดขนจะน ามาเฉลยใหกบสมาชกกองทนทกคนตามสดสวนของเงนทแตละคนมอยในกองทน

ปญหาในปจจบนของกองทนส ารองเลยงชพคอ อตราเฉลยอายขยของประชากรยนยาวมากขน ท าใหสมาชกตองการเงนเกบไวใชในวยเกษยณเพมมากขน สมาชกสวนใหญเลอกแผนการลงทนทมความเสยงต า ดงแสดงในรปท 1-1 และรปท 1-2 มผลท าใหผลตอบแทนเฉลยทไดรบตอปนอยเกนไป และไมสามารถท าใหเงนในกองทนเตบโตอยางรวดเรวหรอเพยงพอกบการใชจายในวยเกษยณ ดงจะเหนจากรปท 1-3 สมาชกสวนใหญไดรบเงนจากกองทนส ารองเลยงชพต ากวา 1 ลานบาท นอกจากน สมาชกทไมมความรเรองการลงทนสงผลใหไมแนใจทจะเลอกแผนการลงทนทเหมาะสมส าหรบตนเอง หรอไมแนใจเวลาทเหมาะสมส าหรบการเปลยนแผนการลงทน นอกจากน บรษทนายจางเองอาจไมมนโยบายในการลงทนใหลกจางเลอก หรอแผนทเปดใหเลอกมจ ากด หรอนโยบายทมใหเลอกไมเหมาะสมกบสมาชก

รปท 1-1 การจดสรรเงนลงทนของกองทนสารองเลยงชพในป พ.ศ. 2559

ทมา: http://www.thaipvd.com/

3

รปท 1-2 การจดสรรเงนลงทนของกองทนสารองเลยงชพในป พ .ศ . 2554 - 2558

ทมา: http://www.thaipvd.com/

รปท 1-3 เงนไดจากกองทนสารองเลยงชพเมอเกษยณ (สารวจจาก 5 บลจ.ใหญ ในป พ.ศ.2557)

ทมา: http://www.thaipvd.com/

เมอพจารณาจากปญหาและความทาทายทมอยในการบรหารจดการการลงทนของกองทนส ารอง

เลยงชพทเปนระบบบ าเหนจบ านาญภาคสมครใจทนายจางจดใหมในหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจในการบรรลวตถประสงคของการเปนหลกประกนความมนคงของชวตหลงเกษยณใหกบลกจาง (สมาชก) จะพบวามาจากสองดานหลกคอดานรายไดหลงเกษยณอายและดานคาใชจายหลงเกษยณอาย ในดานรายไดหลงเกษยณอาย ลกจางทเกษยณอายแลวจะมรายไดจากกองทนส ารองเลยงชพในรปของเงนกอนอนเปนผลประโยชนทมาจากการออม (สะสมโดยลกจางและสมทบโดยนายจาง) และการลงทนผานกองทนส ารองเลยงชพซงรายไดในสวนหลงนมปจจยทมากระทบและสงผลตอความมนคงจากหลายปจจย ทงจากการเปลยนแปลงของภาวะเศรษฐกจทงในประเทศและตางประเทศทสงผลตอความผนผวนและแนวโนมของอตราผลตอบแทนการลงทน อายเฉลยทสงขนอนสงผลตอระยะเวลาทตองการรายไดทเพมขนเพอรองรบคาใชจายในชวงระยะเวลาทยาวนานขน ความรความเขาใจทางการเงนอนสงผลตอการเลอกแผนการลงทนทเหมาะสม

< 1 ลบ.49%

1 - < 2.4 ลบ.…

2.4 - < 3.6 ลบ.…

≥ 3.6 ลบ.…

< 1 ลบ. 1 - < 2.4 ลบ. 2.4 - < 3.6 ลบ. ≥ 3.6 ลบ.

4

รวมทงอตราการออมของสมาชกทยงอยในระดบต า สวนคาใชจายหลงเกษยณทจะสงผลตอความเพยงพอของการออมและการลงทนเพอเกษยณอาย การใชจายของบคคลขนกบหลายปจจย อาท อาย สขภาพ รปแบบการด าเนนชวต และระดบราคาของสนคาและบรการ ซงคาใชจายเหลานมการเปลยนแปลงได ดงนนในการก าหนดนโยบายและแผนการสนบสนนทเกยวกบการออมเพอเกษยณอายของผทท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจเพอใหบรรลวตถประสงคของความมนคงของชวตหลงเกษยณ ใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณตางๆ อยางมประสทธภาพและประสทธผล จงจ าเปนตองพจารณาทงสองดานควบคกนไป คอ ดานรายได และดานคาใชจายหลงเกษยณ

ในหลายประเทศไดมการศกษาตวเลขเงนกอนขนต าทผออมพงมเมอเกษยณอาย โดยสวนใหญตวเลขรายไดหลงเลกท างานขนต าจะถกน าไปผกรวมกบระบบสวสดการภาครฐ หรอระบบกองทนการออมขอ งประเทศ โดยตวเลขเงนกอนขนต านจะมการปรบตามอตราเงนเฟอ บางประเทศก าหนดเปนรายไดขนต าทจะประกนคณภาพชวตของประชาชนใหมมาตรฐานสงกวาเสนความยากจน (Poverty Line) ขณะทบางประเทศก าหนดโดยแบงแยกตามรปแบบการด ารงชวตและหรอสถานะการสมรสดวย ดงนน ตวเลขเงนกอนขนต าทผเกษยณพงมทไดมาจากการประมาณการคาใชจายทเกดขนจรงหลงเกษยณอายจงเปนประโยชนตอผทยงอยในวยท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจในการน าไปใชเปนขอมลเพอประมาณการอตราการออมและเปนขอมลในการวางแผนรปแบบการลงทนทยอมรบไดเพอจะสรางผลตอบแทนจากการลงทนไดอยางเพยงพอจากเงนออมและผลประโยชนจากการออมและลงทนผานกองทนส ารองเลยงชพมคามากกวาระดบเงนกอนขนต าอนจะเปนการสรางความมนคงของชวตหลงเกษยณอาย ในขณะเดยวกน ผก าหนดนโยบายสามารถใชประโยชนจากระดบเงนกอนขนต า โดยประยกตใชในการก าหนดนโยบายทเกยวของ เชน การออกแบบระบบสวสดการเพอการเกษยณอาย การก าหนดอตราสวนการสมทบการออมจากนายจาง หรอการก าหนดแผนการลงทนหลกของกองทนส ารองเลยงชพใหเหมาะสมตอไปได เปนตน

ทงน เพอใหการบรหารจดการและการวางแผนการออมเพอเกษยณอายของทท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจมความชดเจน และมเปาหมายทเดนชด การใชแบบจ าลองทางคณตศาสตรส าหรบค านวณหาระดบของเงนกอนขนต า (Minimum Lump Sum) ทผเกษยณอายพงมเพอรองรบคาใชจายทจะเกดขนหลงเกษยณอาย โดยค านงถงอตราการตาย (Motarlity Rate) และดชนราคาของคาใชจายแตละประเภทของประชากรในวยเกษยณอายจงมความส าคญมาก นอกจากน การออกแบบใหมโปรแกรมประมาณเงนกอนขนต าและประเมนความเพยงพอทใชงายและเขาถงไดงายจะมสวนใหทงลกจางและนายจางก าหนดหรอวางแผนการออมในกองทนส ารองเลยงชพทเหมาะสมไดดและงายขน

5

1.2 คาถามและวตถประสงคของโครงการศกษาวจย

โครงการการศกษานตองการวเคราะหระดบสนทรพยการออมขนต าทผเกษยณอายพงมและเปาหมายจ านวนเงนกอนทไดรบจากการออม (ทงจากการสมสมดวยตนเองและการสมทบจากนายจาง) ในกองทนส ารองเลยงชพซงเปนระบบสวสดการเพอการเกษยณอายทนายจางมสวนรวมแบบสมครใจ ทจะท าใหผทท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจสามารถบรรลความเพยงพอและความมนคงทางรายไดหลงเกษยณอาย โดยมค าถามและวตถประสงคโครงการศกษาวจยทส าคญ คอ

1. ตวเลขเงนกอนขนต า (Minimum Lump Sum; MLS) ของผทท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจทเขาสการเกษยณอายควรมคาเทาใด? โดย MLS หมายถง ขนาดของเงนออมทงหมดทผมอาย 60 ป พงมเพอใหสามารถมรายไดส าหรบใชจายหลงเกษยณอายไดอยางเพยงพอ ตวเลข MLS ทเหมาะสมหลงจากหกดวยรายไดจากระบบสวสดการในแหลงอน อนไดแก เงนบ านาญจากกองทนประกนสงคม เบยยงชพผสงอาย และเงนบ าเหนจจากนายจาง จะเปนเงนกอนทผทท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจตองออมเองและสามารถใชเปนตวก าหนดเปาหมายในการวางแผนการออมและการลงทนของสมาชกกองทนส ารองเลยงชพในปจจบนได

2. สมาชกจะมโอกาสมากนอยเพยงใดในการบรรลเปาหมายเงนกอนขนต า (MLS) ดวยสดสวนการออม (ทงจากการสมสมดวยตนเองและการสมทบจากนายจาง) เงนเขากองทนส ารองเลยงชพและแผนการลงทนในปจจบน? ค าตอบของค าถามนมความส าคญตอทงลกจาง (ผทท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจ) ในการก าหนดระดบการออมและการเลอกแผนการลงทนทเหมาะสมส าหรบการบรรลเปาหมายเงนกอนขนต าของตนเอง รวมถงนายจางและผก าหนดนโยบายในการสงเสรมและจดใหมระบบสวสดการเพอการเกษยณอายทเหมาะสมตอไป โปรแกรมการค านวณเงนกอนขนต า (MLS) และประเมนความเพยงพอทเขาใจงายและเขาถงไดสะดวกจะชวยใหทกฝายวางแผนการออมเพอการเกษยณอายไดดขน การพฒนาโปรแกรมดงกลาวจงเปนอกหนงผลลพธเปาหมายของโครงการศกษาน

3. ปจจยใดบางทสงผลตอการบรรลเปาหมายความเพยงพอดวยการออม (ทงจากการสะสมดวยตนเองและการสมทบจากนายจาง) เงนเขากองทนส ารองเลยงชพ? ค าตอบของค าถามนชวยใหทงลกจาง (ผทท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจ) รวมถงนายจางและผก าหนดนโยบายก าหนดการสงเสรมแผนการออมเพอการเกษยณอายไดถกทศทางและเหมาะสม

6

1.3 ขนตอนการศกษา

ในการศกษาน ทมวจยวางแผนขนตอนการศกษาไว 7 ขน ดงสรปในรปท 1-4 ตามรายละเอยดดานลางดงน

1. การก าหนดขอบเขตการศกษา เพอก าหนดประชากรและกลมตวอยาง รวมถงขอบเขตของงาน ซงในทนจะครอบคลมเฉพาะผทท างานในภาคเอกชนและรฐวสาหกจทเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ โดยพจารณาถงแหลงรายไดอนหลงเกษยณดวย คอ เงนบ านาญจากกองทนประกนสงคม เบยยงชพผสงอาย และเงนบ าเหนจจากนายจาง

2. การทบทวนวรรณกรรม ครอบคลมสถานการณทเกยวของกบสงคมผสงอาย ระบบการใหความคมครองผสงอายในตางประเทศ วธการวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณอาย งานวจยทเกยวของ และทบทวนเวบไซตส าหรบการประเมนระดบสนทรพยการออมขนต าทผเกษยณอายพงมในประเทศไทย รวมทงการพฒนาแบบสอบถามจากองคความรทไดจากการทบทวนวรรณกรรม

3. การส ารวจระดบคาใชจายและลกษณะการใชจายของผเกษยณอาย โดยก าหนดใหครอบคลมประชากรทวประเทศ แยกตามเพศและอาชพ

4. การค านวณระดบเงนกอนพงมขนต าทค านงถงอตราการตายและดชนราคาของคาใชจายแตละประเภทของประชากรในวยเกษยณอาย และพฒนาโปรแกรมการค านวณส าหรบประมาณเงนกอนพงมขนต าและประเมนความสมฤทธของความเพยงพอในการออมผานกองทนส ารองเลยงชพ

5. การสอบทานตวเลขเงนกอนพงมขนต าประเมนความสมฤทธของความเพยงพอในการออมผานกองทนส ารองเลยงชพดวยโปรแกรมการค านวณททมวจยไดพฒนาไว

6. การวเคราะหปจจยทมผลตอความเพยงพอในการออมผานกองทนส ารองเลยงชพ และการปรบปรงพฒนาโปรแกรมการค านวณใหถกตองตามสถานการณจรงและใชงานงาย

7. การสรปผลและขอเสนอแนะ เกยวกบการสงเสรมใหเกดความเพยงพอของเงนออมผานกองทนส ารองเลยงชพทงจากการก าหนดอตราการออมและหรอแผนการลงทนทเหมาะสม การออกแบบระบบการใหความคมครองผสงอายทเหมาะสมในภาคบงคบและหรอภาคสมครใจ รวมถงการสรางความตระหนกในการออมเพอการเกษยณแกลกจาง นายจาง และภาครฐทเกยวของ

7

รปท 1-4 ขนตอนการศกษา

พฒนาแบบสอบถามดานรายได

และคาใชจายของผเกษยณอาย

สรางดชนราคาผเกษยณอาย

สอบทานตวเลขเงนกอนพงมขนต า ประเมนความสมฤทธของการออมผานกองทน

ส ารองเลยงชพ ทดสอบโปรแกรมการค านวณเงนกอนพงมชนต าและ

การประเมนความเพยงพอของการออมผานกองทนส ารองเลยงชพ

4.1 ค านวณเงนกอนพงมขนต า

6.1 วเคราะหปจจยทมผลตอความเพยงพอ

2.2 พฒนาแบบสอบถาม 2.1 ทบทวนวรรณกรรม

3. ส ารวจคาใชจายหลงเกษยณจากผทเกษยณอายในปจจบน

7. สรปและเสนอแนะ

1. กาหนดขอบเขตการศกษา

5. สมมนากลมยอย

6.2 ปรบปรงและพฒนาโปรแกรมค านวณ

4.2 พฒนาโปรแกรมส าหรบการประมาณเงนกอนพงมขนต าและการประเมนความเพยงพอของการ

ออมผานกองทนส ารองเลยงชพ

8

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม บทท 2 ประกอบดวยการทบทวนงานวจยในอดตทเกยวของกบระดบสนทรพยการออมขนต า

(Minimum Lump Sum; MLS) ทผเกษยณอายพงมส าหรบการประกนคณภาพชวตขนพนฐาน (วยสงอาย) ของทงในประเทศและตางประเทศ โดยครอบคลมการออมจากระบบทางการแบบนายจางมสวนรวม และแบงเปนหวขอดงน หวขอ 2.1 แสดงขอมลทสะทอนการเขาสสงคมสงอายของประเทศไทยและอายขยทยาวนานขนของประชากรไทย ซงจะท าใหประเดนปญหาความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณทจะยงมความส าคญมากขนในอนาคต หวขอ 2.2 ระบบการใหความคมครองผสงอายในตางประเทศ หวขอ 2.3 ระบบการใหความคมครองผสงอายในประเทศไทย หวขอ 2.4 การก าหนดระดบเงนกอนขนต าทอยในรปตวเงนในตางประเทศ หวขอ 2.5 วธการวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณอาย หวขอ 2.6 งานวจยทเกยวของ และหวขอ 2.7 ทบทวนเวบไซตส าหรบการประเมนระดบสนทรพยการออมขนต าทผเกษยณอายพงมในประเทศไทย

2.1 การเขาสสงคมสงอายของประเทศไทย

องคการสหประชาชาตใหนยาม “สงคมผสงอาย (Aging society)” วาหมายถง สงคมหรอประเทศทมประชากรอาย 60 ปขนไปมากกวารอยละ 10 ของประชากรทงหมดในประเทศ หรอมประชากรทมอายตงแต 65 ปขนไป มากกวารอยละ 7 ของประชากรทงประเทศ จากขอมลขององคการสหประชาชาต (2006) ในรปท 2-1 แสดงใหเหนวาสงคมโลกก าลงกาวเขาสสงคมผสงอาย กลาวคอ ในชวง 1 ศตวรรษ (ค.ศ.1950 – 2050) อตราการเตบโตของจ านวนผสงอายทวโลกสงขนอยางรวดเรว และในชวงป ค.ศ. 1950 ถงป ค.ศ.2000 รอยละของจ านวนประชากรทวโลกทมอายตงแต 65 ปขนไปเพมขนจาก 5% ในป ค.ศ. 1950 เปน 7% ในป ค.ศ. 2000 และคาดวาจะเพมเปน 16% ในป ค.ศ. 2050 ทงน แตละประเทศอาจจะเผชญกบการเขาสสงคมผสงอายในชวงเวลาและเหตการณทแตกตางกนไปตามลกษณะและสภาพแวดลอมของแตละประเทศโดยอาจเปนผลมาจากหลายๆปจจย อาทเชน ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและการแพทย การพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาประเทศ นโยบายการวางแผนครอบครวหรอการควบคมการมบตร การโภชนาอาหารทด และเทคโนโลยตางๆทชวยใหประชากรทวโลกมอายทยนยาวมากขน เปนตน

นอกจากนองคการสหประชาชาต (2015) ไดประมาณการประชากรแยกตามกลมอายของประเทศตางๆทวโลก ระบวาในป ค.ศ.2015 ทวโลกมประชากรกลมสงอายรอยละ 14 และเพมเปนรอยละ 26 ในป ค.ศ. 2050 และรอยละ 26.7 ในป ค.ศ. 2100 ตามล าดบ โดยทประเทศญปนเปนประเทศทมประชากรกลมสงอายสงสด ทประมาณรอยละ 41 และเพมเปนรอยละ 57.6 และรอยละ 59.4 ในป ค.ศ. 2050 และ ค.ศ. 2100 ตามล าดบ สวนประเทศไทยมประชากรกลมสงอายในป ค.ศ. 2015 รอยละ 17.9 และเพมเปนรอยละ 47 และรอยละ 56.2 ในป ค.ศ. 2050 และ ค.ศ. 2100 ตามล าดบ (ตารางท 2-1)

9

รปท 2-1 รอยละสดสวนของประชากรทวโลกโดยแบงตามชวงอาย ในป ค.ศ. 1950 ป ค.ศ.2000 และคาดการณสดสวนประชากรป ค.ศ.2050

ทมา : Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, World Population Prospects: The 2006 Revision and World Urbanization Prospects: The 2005 Revision, http://esa.un.org/unpp

ตารางท 2-1 รอยละของประชากรแยกตามกลมอายของประเทศไทย เทยบกบสบประเทศแรกทมประชากรกลมสงอายสงสดและทวโลก ในป ค.ศ. 2015 และคาดการณประชากรในป ค.ศ. 2050 และ ค.ศ. 2100

ค.ศ.2015 ค.ศ.2050 ค.ศ.2100 0-14 15-59 60+ 0-14 15-59 60+ 0-14 15-59 60+ ไทย 17.7 66.5 17.9 12.7 50.2 47 13.3 46.3 56.2 ญปน 12.9 54.1 40.9 12.4 45.1 57.6 13.4 45.6 59.4 เยอรมน 12.9 59.5 33.3 12.4 48.3 53.7 13.4 46.9 55.9 มารทนค 17.2 56.6 31.6 14.7 49.4 53.9 14 44.6 59.9 อตาล 13.7 57.7 35.4 13 46.3 56.3 13.7 46.4 57.8 โปรตเกส 14.1 58.9 33 11.7 47.1 55 12.8 45.8 59.7 กรซ 14.6 58.4 33.4 12.4 46.9 53.8 13.2 46.4 58.3 บลแกเรย 14.1 58.9 31.4 14.7 48.8 44 15.1 50.9 45.1 ออสเตรย 14.2 61.6 29.3 13.5 49.4 50 14.3 47.7 53.4 จน (ฮองกง) 12 66.3 26 12 47 55.9 14.3 47.6 54.7 สเปน 14.9 60.7 30.3 12.7 45.9 55.4 13.3 46.8 57.7 ทวโลก 26.1 61.7 14 21.3 57.2 26 17.7 54 36.7

ท ม า : United Nations Department of Economic and social Affairs/Population Division , World Population Prospects : The 2015 Revision, Key Findings and Advance Tables

10

จากขอมลขางตน จงสรปไดวาในอกไมเกนครงศตวรรษประเทศไทยจะกาวเขาส“สงคมผสงอายโดยสมบรณ” (Aged Society) ซงหมายความถงจะมประชากรผ สงอายในอตราเทากบหรอมากกวารอยละ 20 ขนไป และเปนประเดนทนาสนใจและทาทายทงทางเศรษฐกจและสงคมทแตละประเทศจะตองมแผนรองรบ

ส าหรบประเทศไทยส านกงานสถตแหงชาตไดระบวาประเทศไทยไดกาวเขาสสงคมผสงอายตงแตป 2548 (ตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 ใหความหมายไววา “ผสงอาย”หมายถง บคคลซงมอายเกน 60 ปบรบรณขนไป) โดยมประชากรอาย 60 ปขนไป รอยละ 10.5 และจากสถตประชากรประเทศไทยในป พ.ศ. 2543-2544 คาดการณวาประเทศไทยจะมประชากรผสงอายเพมขนเปน 15.7% ในป พ.ศ. 2573 และประเทศไทยจดอยในภาวะสงวยของประชากรเปนอนดบทสองของประเทศในกลมอาเซยนรองจากประเทศสงคโปร (รปท 2.2) สวนประชากรทอยวยเดก (อาย 0-14 ปขนไป) คาดวาจะมแนวโนมลดลงอยางรวดเรวจาก 24.6% ในป 2543 เหลอ 11.2% ในป 2573 ขณะทผสงอายมจ านวนเพมขนอยางตอเนอง

นอกจากน จากหลกฐานทางดานสถตดานประชากรศาสตรทส ารวจโดย Rungpitarangsi (1974) Prasartkul and Rakchananyaban (2002) และสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ดงแสดงในตารางท 2.2 จะเหนไดวาประชากรไทยมแนวโนมทจะมอายคาดการณโดยเฉลยสงขนเกอบสองเทาในระยะเวลาหนงรอยป ตงแตป พ.ศ. 2452 ถงป พ.ศ. 2552 ดงเชน เมอแรกเกด ในป พ.ศ. 2452 ทารกแตละคนมอายคาดการณเฉลย 37.3 ป ขณะทเมอแรกเกดในป พ.ศ. 2552 มอายคาดการณเฉลยสงถง 72.9 ป และเมออาย 60 ป ในป พ.ศ. 2452 คาดวาจะมอายหลงจากนนเฉลยเพยง 12.3 ป แตตวเลขนเพมขนเปน 20.7 ป ในป พ.ศ.2552 เปนตน

สถานการณสงคมผสงอายดงกลาวน ถอสงส าคญอยางยงทจะตองตระหนกถงผลกระทบและการเตรยมความพรอมทจะรบมอกบสงคมผสงอาย และการเปลยนผานไปสการเปนผสงวย โดยเฉพาะการเตรยมความพรอมกอนจะถงวยสงอายเพอใหสามารถด ารงชวตหลงเกษยณอายไดอยางมคณภาพ ซงจะตองมการวางแผนใหมรายได ณ วนเกษยณอายอยางเพยงพอตอการใชจายตลอดชวงชวตหลงเกษยณ โดยทยงสามารถรกษาระดบคณภาพชวตทตองการไวได ทงนเพอลดภาระทางการคลงของภาครฐในการดแลสทธ สวสดการ การดแลรกษาพยาบาลและบรการสาธารณะในยามเกษยณ โดยเฉพาะอยางยงในชวงทตลาดทางการเงนมความผนผวนอนจะสงผลตออตราผลตอบแทนจากการลงทนหรอการออมเพอการเกษยณอาย หากไมมการเตรยมพรอมกอาจสงผลกระทบตอความมนคงดานเศรษฐกจและสงคมได นอกเหนอจากการมความมนคงทางสขภาพอยเนองมาจากการมสขภาพรางกายและจตใจทด มหลกประกนสขภาพ มสภาพแวดลอมทเหมาะสม และมความมนคงทางสงคมในการมปฏสมพนธทดตอคนในสงคม ดงนนการเตรยมความพรอมเพอเขาสสงคมผสงอายจงเปนเรองส าคญททกฝายควรใหความรวมมอและตระหนกถงผลทจะเกดขนดวย ทงนภาครฐควรจะมบทบาทมากขนในการออกกฎระเบยบ วางแผนหรอกระตนใหประชาชนสามารถสรางความมนคง ในชวตของตนเองหลงเกษยณอายจากการเสรมสรางรายไดของผเกษยณอายใหเพยงพอและปองกนการรบภาระคาใชจายทางสงคมในอนาคต

11

รปท 2-2 รอยละของประชากรตามกลมอายของประเทศตางๆในกลมประเทศอาเซยน พ.ศ. 2553

ทมา : Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat. World Population Prospects : The 2010 Revision. (http://easa.un.org/unpd/wpp/index.htm)

ตารางท 2-2 อายคาดการณเฉลยตามอายของประชากรไทยในป พ.ศ.2452 พ.ศ.2502 และ พ.ศ.2552

อายคาดเฉลย (ex) พ.ศ. 24521 พ.ศ. 25022 พ.ศ. 25523 เมอเกด (e0) 37.3 58.4 72.9 เมออาย 55 ป (e55) 15.1 20.6 24.5 เมออาย 60 ป (e60) 12.3 16.9 20.7 เมออาย 65 ป (e65) 9.8 13.5 17.1

ทมา: 1 Prasartkul and Rakchananyaban (2002) 2 Rungpitarangsi (1974)

3 สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553)

จากรายงานผลการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2557 โดยส านกงานสถตแหงชาต ดงแสดงในตารางท 2.3 พบวาแหลงทมาของรายไดผสงอายประกอบดวยรายไดจากการท างาน บ าเหนจบ านาญ เบยยงชพ ดอกเบย คสมรส บตร และอนๆ รายไดหลกทส าคญของผสงอายมาจากบตรรอยละ 35.7 รองลงมาคอ รายไดจากการท างานของผสงอายเอง รอยละ 34.3 และสงเกตไดวามรายไดจากดอกเบย/เงนออม/ทรพยสน เพยงรอยละ 3.8 เทานน อยางไรกตาม สดสวนของผสงอายเพศหญงมรายไดจากการท างานและบ านาญนอยกวาเพศชาย และเมอพจารณาดานความเพยงพอของรายไดแยกตามกลมอาย เพศ และเขตทอยอาศย ดงแสดงในตารางท 2.4 พบวามากกวารอยละ 15 ของกลมตวอยางตอบวามรายไดไมเพยงพอในชวงเกษยณอายทงเพศหญงและเพศชาย

12

ตารางท 2-3 รอยละของประชากรสงอาย จาแนกตามแหลงรายไดหลกในการดารงชวต กลมชวงวยและเพศ พ.ศ. 2557 (หนวย : รอยละของกลมตวอยาง(

แหลงรายไดหลกในการด ารงชวต รวม กลมชวงวย เพศ

วยตน วยกลาง วยปลาย ชาย หญง รวม 100 100 100 100 100 100 บตร 35.7 25.6 46.6 53.7 28.3 41.9 การท างาน 34.3 49.3 19.9 3.9 45.8 25 เบยยงชพจากทางราชการ 15.3 7.9 21.7 32.1 12.2 17.9 คสมรส 4.6 6.4 2.7 1.5 2.5 6.3 เงนบ าเหนจ/บ านาญ 4.5 5.3 3.7 3 6 3.3 ดอกเบยเงนออม/เงนออม/ทรพยสน 3.8 3.9 3.9 3.1 4.1 3.5 อน ๆ 1.8 1.6 1.5 2.7 1.1 2.1

ทมา: รายงานผลเบองตน การส ารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2557

ตารางท 2-4 รอยละของประชากรสงอาย จาแนกตามความเพยงพอของรายได กลมชวงวยและเพศ พ.ศ. 2557 (หนวย : รอยละของกลมตวอยาง(

ความเพยงพอของรายได

รวม กลมชวงวย เพศ

วยตน วยกลาง วยปลาย ชาย หญง รวม 100 100 100 100 100 100 เกนเพยงพอ 20 1.8 2.3 2.4 2.2 1.9 เพยงพอ 59.4 59.4 58.1 62.5 59.9 59.1 เพยงพอเปนบางครง 21.6 23.6 20.1 16.3 22.1 21.1 ไมเพยงพอ 17 15.2 19.5 18.8 15.8 17.9

ทมา: รายงานผลเบองตน การส ารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2557

ทงน ประชากรทมอาชพในวยท างานตางกนจะมความเพยงพอและความมนคงของรายไดหลงเกษยณแตกตางกน ซงระดบรายไดถอปจจยทส าคญทจะก าหนดมาตรฐานความเปนอยของประชากรทอยในวยเกษยณอาย ส าหรบแรงงานในระบบทเปนขาราชการทออมเงนผานกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ จะมระบบบ าเหนจบ านาญรองรบ ซงระดบเงนบ านาญสวนใหญเฉลยอยในชวง 20,000 – 30,000 บาทตอเดอน ท าใหมรายไดตอเดอนครอบคลมคาใชจายชวงเกษยณอายพอสมควร แตแรงงานในระบบอนทไมใชขาราชการ เชนแรงงานภาคเอกชนทไดรบสวสดการจากนายจาง อาท กองทนส ารองเลยงชพและกองทนประกนสงคม โดยรายไดหลงเกษยณจากกองทนส ารองเลยงชพจะขนอยกบจ านวนเงนสะสมของผเปนสมาชกกองทน เงนสมทบจากนายจาง และผลตอบแทนจากการน าเงนไปลงทนของกองทนนน และจะมรายไดจากการไดรบเงนบ านาญชราภาพจากกองทนประกนสงคมตามเงอนไขของการเปนสมาชก โดยมสทธไดรบสงสดไมเกน 7,500 บาทตอเดอนเทานน ยงไปกวานนแรงงานนอกระบบ จะมเพยงเบยยงชพผสงอายตามอตราขนบนไดแตไมเกน

13

1,000 บาทตอเดอน จากขอมลขางตนจะเหนไดชดวารายไดหลงเกษยณของแรงงานภาคเอกชนและนอกระบบของประเทศไทยนนไมเพยงพอตอความมนคงในการด ารงชพอยางเปนปกตหลงเกษยณ ดงนนจ าเปนจะตองเตรยมความพรอมเพอเขาสวยผสงอายอยางรอบคอบ ใหมความมนคงทางรายไดและใหผสงอายสามารถด ารงชพอยได โดยไมตองพงลกหลานและอยอยางมคณภาพ มศกดศร ในสงคมตอไป

ตารางท 2.5 แสดงผลจากการส ารวจของส านกงานสถตแหงชาตในป พ.ศ. 2556 พบวาประเทศไทยมก าลงแรงงานทงสน 3,911,200 คน จ าแนกออกเปนแรงงานในระบบ จ านวน 13,971,000 คน และมแรงงานนอกระบบ จ านวน 25,140,000 คน ซงมากเปนสองเทาของจ านวนแรงงานในระบบ นอกจากนนพบวาเปนแรงงานเพศชายมากกวาเพศหญงของแรงงานทงสองประเภท และสงเกตไดวามแรงงานในระบบทเปนขาราชการเพยงรอยละ 5.4 ของแรงงานในระบบเทานน

นอกจากนขอมลจากโครงการศกษาการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของไทยในระยะตอไป (Bank of Thailand's Research Program on Thailand's Future Growth) บอกวา อนาคตของเศรษฐกจไทยในอก 10-20 ปขางหนานน ถอวานาเปนหวงอยางยง จากผลการศกษาวจยชใหเหนวาศกยภาพในการขยายตว (Growth Potential) ของเศรษฐกจไทยในปจจบนลดลงจากในอดตอยางมนย โดยเปนผลจากขอจ ากดดานปจจยแรงงาน ทก าลงแรงงานมแนวโนมลดลงพรอมกบการเขาสสงคมผสงอายอยางสมบรณ ท าใหโอกาสทประเทศไทยจะตดกบดกรายไดปานกลางเพมสงขน ท าใหหนวยงานทเกยวของตางเรมเขามามบทบาทและหนมาใหความส าคญกบการวางแผนและกระตนใหประชาชนมสวนรวมในการวางแผนการออมอยางระมดระวงเพอสรางความมนคงในชวตหลงเกษยณของตนเอง โดยค านงถงปจจยกระทบในดานตางๆเพอใหมเงนเพยงพอตอการด ารงชวตหลงเกษยณไดอยางเปนสข และลดภาระความรบผดชอบของรฐบาลในการดแลสวสดการของผเกษยณอาย เพราะความมนคงของชวตหลงเกษยณของประชากรจะสงผลกระทบตอความมนคงของสงคมและเศรษฐกจของประเทศโดยภาพรวมดวย

ดงนน ผเกยวของควรมการจดการระบบการออมเงนของแรงงานในระบบภาคเอกชนอยางมประสทธภาพและประสทธผลทงการออมเงนผานกองทนประกนสงคมและกองทนส ารองเลยงชพ เพราะนอกจากจะสงผลกระทบทส าคญตอการสรางความมนคงในชวตหลงเกษยณของประชากร เศรษฐกจของประเทศ และความมนคงยงยนของสงคมแลว ยงสงผลกระทบตอการพฒนาประเทศในดานอนดวย กลาวคอ ในทกเดอนแรงงานกลมดงกลาวจะจดสรรเงนสวนหนงเขาสมทบในกองทนประกนสงคมและสะสมในกองทนส ารองเลยงชพทตนเองเปนสมาชกอย ซงมลคากองทนดงกลาวมมลคาสงมากเมอเทยบตอ GDP (ตามรปท 2.3) โดยเงนกองทนดงกลาวนนจะถกน าไปลงทนในระบบการเงน ทงการฝากเงนกบธนาคารพาณชยและลงทนกบตราสารทางการเงนประเภทตางๆ มลคาการลงทนของกองทนทเพมสงขนยอมสงผลดตอการพฒนาของตลาดการเงน และในทสดจะสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ การจางงานและการเตบโตของเศรษฐกจของประเทศตอไป

14

ตารางท 2-5 จานวนรอยละของแรงงานในระบบและนอกระบบจาแนกตามอาชพ พ.ศ. 2556

ทมา : การส ารวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2556 ส านกงานสถตแหงชาต

15

รปท 2-3 มลคาสนทรพยสทธของกองทนสารองเลยงชพ กองทนรวมเพอการเลยงชพ กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ และกองทนประกนสงคม เทยบกบ GDP

ทมา : สมาคมบรษทจดการลงทน -รายงานการจดการกองทนส ารองเลยงชพ ณ มถนายน 2559

โดยทวไปแลว ผสงอายจะรวมถงผทตองหยดท างานหรอออกจากการท างานปกตหรอทเรยกวา

เกษยณอาย อายเกษยณทเปนทางการของระบบราชการไทยในปจจบนก าหนดตามพระราชบญญต พ.ศ 2549 ก าหนดไวท 60 ปบรบรณ และมการแกไขเพมเตมใหยกเวนขาราชการบางประเภท ไดแก ขาราชการตลาการและอยการทด ารงต าแหนงอาวโส ทมก าหนดเกษยณอายไดจนถง 70 ป เมอพจารณาอตราการเขางานมากกวาอตราการออกจากงาน ดงรปท 2.4 พบวากลมขาราชการทมอายนอย (ต ากวา 40 ป) มอตราการเขางานมากกวาอตราการออกจากงาน รอยละ 77.2 ตอป และเมออายสงขน อตราการออกจากราชการสทธ มแนวโนมเพมสงขน กลาวคอในชวงอาย 55–59 ป มอตราการออกจากราชการสงถง รอยละ 36.5 ตอป นอกจากน หลงจากอาย 60 ปแลว ลกจางภาครฐมการท างานต ากวารอยละ 3 หลงเกษยณอาย ขณะทแรงงานภาคเอกชนหลงจากอาย 60 ป ยงคงมการท างานระหวางรอยละ 5–15 ดงรปท 2.5 และ 2.6

16

รปท 2-4 อตราการเขาออกของขาราชการ (รวมถงลกจาง) อาย 15–59 ป

หมายเหต : ทศทางเปนบวก หมายถง มอตราเขามากกวาออก (เขาสทธ) ทศทางเปนลบ หมายถง มอตราออกมากกวาเขา (ออกสทธ) ทมา : ยงยทธ แฉลมวงษ (2555), ค านวณจากขอมลการส ารวจภาวการณท างานของประชากร ป 2545 และ 2549

รปท 2-5 โครงสรางกาลงแรงงานภาคราชการตามกลมอาย ป พ.ศ. 2555

ทมา : ยงยทธ แฉลมวงษ (2555), ค านวณจากขอมลการส ารวจภาวการณท างานของประชากร ป 2545 และ 2549

รอยละ

17

รปท 2-6 โครงสรางกาลงแรงงานภาคเอกชนตามกลมอาย ป พ.ศ. 2555

ทมา : ยงยทธ แฉลมวงษ (2555), ค านวณจากขอมลการส ารวจภาวการณท างานของประชากร ป 2545 และ 2549

2.2 ระบบการใหความคมครองผสงอายในตางประเทศ

การเขาสสงคมสงวยของประชากร ประกอบกบการเปนสงคมเมองอยางตอเนอง ความเชอมโยงภายในครอบครวทลดลง และการปรบเปลยนวฒนธรรมทางสงคม (sociocultural) จากเดมทสวนใหญพงพาการดแลสนบสนนเงนไดภายในครอบครว (intra-family income support) ยงท าใหเพมแรงกดดนตอการบรหารความเสยงทางสงคมของผสงอายซงมความเสยงทส าคญ ไดแก ความไมเพยงพอของเงนทจะสะสมไวใชจายยามเกษยณ เงนทสะสมไวไมเพยงพอเนองจากความไมแนนอนของการเสยชวต และความผนผวนของกระแสเงนได ทงน องคการแรงงานระหวางประเทศ ( International Labour Organizaton: ILO, 2015) แสดงขอมลการส ารวจประชากรทวโลก ป ค.ศ. 2014-2015 วามประชากรในสดสวนเพยงรอยละ 52 ทเกษยณและไดรบเงนบ านาญ โดยบคคลเหลานระบวาเงนทไดรบไมเพยงพอส าหรบคาใชจายหลงเกษยณอายท าใหตองพยายามทจะท างานเพอการด ารงชพตอไป และเพอเพมระดบการครอบคล มของเงนบ านาญ ประเทศทมระดบรายไดต าและปานกลางไดใชกลยทธกระตนผานทงระบบ Contributory และ Non-contributory tax-financed social pensions โดยประเทศทสามารถเพมระดบการครอบคลมของเงนบ านาญหาอนดบแรกใชวธ Tax-financed social pensions ไดแก จน เลโซโธ ไทย ตมอรเลสท และ ตนเซย

นอกจากน ILO ไดสรปรปแบบการใหความคมครองแกผสงอายหรอเมออยในวยเกษยณทวโลก แบงเปน 4 รปแบบ คอ

18

1.) รปแบบทใหประโยชนแกผสงอายทกคน (Universal benefit scheme) เปนการใหประโยชนแกประชาชนทกคนทมอายตามเกณฑชราภาพทก าหนดโดยไมค านงถงฐานะหรอรายไดหรอสถานภาพการท างานของผขอรบผลประโยชน

2.) รปแบบทใหความชวยเหลอทางสงคมแกผสงอายทตองการ (Universal social assistance scheme) เปนการใหประโยชนแกผสงอายทมความจ าเปนหรอตองการความชวยเหลอดานรายไดทผานการตรวจสอบรายได

3.) รปแบบประกนสงคม (Social insurance scheme) เปนการใหประโยชนแกผสงอายหรอสมาชกในรปบ านาญ โดยจะมการพจารณาจากประวตการท างานหรอการจายเงนสมทบของสมาชก

4.) รปแบบเงนกองทนส ารองเลยงชพ (Provident funds) เปนกการใหประโยชนแกผทจายเงนสะสมเขากองทนและมอายถงเกณฑทก าหนด โดยจะจายในรปเงนกอนเปนสวนใหญซงประกอบดวยเงนสมทบทจายเขากองทนและดอกผลทไดรบจากการลงทน หรออาจจายในรปบ านาญในบางครง

โดยมรปแบบของแผนการออม 3 แบบ ดงน 1.) แผนบ านาญแบบก าหนดอตราผลประโยชน (Defined Benefit: DB) เปนแผนทมการรบประกน

ผลประโยชนของสมาชกลวงหนาแนนอน ดงนนหากผลตอบแทนจากการลงทนต ากวาเปาหมาย นายจางจะชดเชยสวนตางใหตามหลกเกณฑและวธการทก าหนด ซงโดยทวไปจะอยในระดบทไมต ากวามาตรฐานขนต าของอนสญญาความมนคงของ ILO ฉบบท 102 ทก าหนดไวขนต ารอยละ 40 ของคาจางกอนเกษยณ แผนบ านาญรปแบบนนายจางเปนผรบความเสยงจากการลงทน กองทนลกษณะน ไดแก เงนบ านาญของขาราชการไทย ตามพรบ.บ าเหนจบ านาญขาราชการ พ.ศ. 2494 กองทนประกนสงคมในสวนของการออมเพอการชราภาพ ฯลฯ

2.) แผนบ านาญแบบก าหนดอตราเงนน าสง (Defined Contribution: DC) เปนแผนทก าหนดอตราการจายเงนน าสงทงของฝายนายจางและลกจางเขากองทน ทงนผลประโยชนหรอผลตอบแทนทไดรบขนอยกบจ านวนเงนและผลประโยชนทไดมาจากการลงทนซงอยในบญชส วนบคคลของสมาชก แผนบ านาญรปแบบนลกจางจะเปนผรบความเสยงจากการลงทนโดยตรง กองทนรปแบบนในประเทศไทย ไดแก กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (กบข.) กองทนส ารองเลยงชพ กองทนการออมแหงชาต

3.) แผนบ านาญแบบผสม หรอ Hybrid 3.1) Hybrid DB: แผนทก าหนดผลประโยชนไวลวงหนาเหมอน DB ทวไป แตมการก าหนดเงอนไขผลประโยชนผนแปรตามสดสวนสนทรพยจรงของกองทน 3.2) Hybrid DC: แผนทก าหนดผลประโยชนผนแปรตามสดสวนสนทรพย แตมการก าหนดผลประโยชนขนต าเอาไวลวงหนา

19

ทงน รปแบบการจดระบบสวสดการใหความคมครองผสงอายหรอระบบสวสดการเพอการชราภาพในแตละประเทศจะมความแตกตางกนและใชหลายรปแบบรวมกนหรอหลายชนเพอใหไดรบความคมครองทมประสทธภาพสงสด ซงสอดคลองกบแนวคดของธนาคารโลกทเรยกวา “ระบบบ านาญหลายชน (Multipillar pension)” ทเรยกวา “สามเสาหลกของระบบเงนออมเพอวยเกษยณ” (Three Pillars หรอ The Multi Pillar of Old Age Security) โดยยดหลกการสรางระบบบ านาญสมดลและสามารถรองรบภาระในอนาคตทจะตองเลยงดผเกษยณอายไดในระดบทเหมาะสมและไมเพมภาระภาษใหกบประชาชนของประเทศ ขณะเดยวกนชวยสรางรายไดของประเทศโดยใชเงนออมของคนในประเทศเปนตวขบเคลอนการขยายตวทางเศรษฐกจและการลงทน

1.) ชนท 1 คอระบบกองทนภาคบงคบหรอการบงคบออมตามกฎหมายทพฒนามาจากระบบไดมาจายไป (Pay-as-you-go)1 โดยมภาครฐเปนผจดการ เพอสรางหลกประกนเพอการชราภาพขนพนฐานของประเทศ ซงก าหนดผลประโยชนขนต าของรายไดใหเพยงพอแกการยงชพควรจะตองไมต ากวาเสนความยากจน (Poverty Line) มการก าหนดผลประโยชนทดแทนขนต าทสมาชกจะไดรบเมอเกษยณอายลวงหนา (Defined benefit) โดยผลประโยชนไมไดเปนไปตามจ านวนเงนทจายเขากองทนแตจะขนอยกบระยะเวลาทสมาชกจายเงนสะสมเขากองทน ในประเทศไทย กองทนประกนสงคมจะมลกษณะสอดคลองกบระบบบ านาญชนท 1

2.) ชนท 2 จะเปนระบบบ าเหนจบ านาญแบบบงคบ (Mandatory System) ทนายจางและลกจางจะตองมการจายเงนสมทบและเงนสะสมเขากองทนของสมาชกในอตราทก าหนด (Defined contribution) มวตถประสงคทจะยกระดบรายไดของผเกษยณใหสงกวาเสนความยากจนเพอใหมรายไดทดขนตามมาตรฐานการด ารงชวตอยางปกต มการบรหารจดการโดยหนวยงานภาครฐหรอภาคเอกชน ผลประโยชนทดแทนจะไดรบเตมจ านวนจากจ านวนเงนสะสม เงนสมทบ และดอกผลทเกดขนเมอเกษยณอาย ในประเทศไทย กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการจะมลกษณะใกลเคยงกบระบบบ านาญชนท 2 น

3.) ชนท 3 จะเปนระบบบ านาญแบบสมครใจ (Voluntary System) หรอการออมสวนบคคลส าหรบบคคลทตองการมรายไดเพมขนเมอเกษยณอาย มการบรหารจดการโดยภาคเอกชน ในบางกรณอาจมเงนสมทบจากนายจางเขากองทนในบญชของแตละคน โดยมวตถประสงคใหผออมมทางเลอกในการออมเงนไวใชในยามเกษยณมากขน มความเพยงพอของเงนออมในการด ารงชวตในอนาคต ในการเขาถงความสะดวกสบายและการดแลรกษาพยาบาลทสงกวามาตรฐาน ไดแก กองทนส ารองเลยงชพ และกองทนรวมเพอการเลยงชพ

1 •ระบบเงนบ านาญทไมมการกนเงนส ารอง (Pay-as-you-go หรอ Unfunded Scheme) เปนระบบบ านาญทไมมการกนเงนส ารองหรอไมไดจดตงเปนกองทน

โดยนายจางหรอรฐจะน าเงนทหาไดแตละป เชน รายไดจากภาษหรอเงนงบประมาณรายปมาจายผลประโยชนใหกบผทเกษยณในปนน ซงเปนการเกบเงนจากคนทท างานอยส าหรบจายบ านาญใหผทเกษยณไปแลว เชน เงนบ านาญของขาราชการไทย ตามพรบ. บ าเหนจบ านาญขาราชการ พ.ศ. 2494

20

ตวอยางการจดระบบสวสดการใหความคมครองผสงอายในตางประเทศ แสดงดงตอไปน กรซ มระบบบ านาญหลก 2 รปแบบคอ แบบท 1 Earnings-related public scheme ส าหรบผทม

อาย 67 ป หากมการสงเงนเขากองทนอยางนอย 4,500 วน (หรอ 15 ป) ทงนผทสงเงนเขากองทนถง 12,000 วนท างาน (หรอ 40 ป) จะสามารถเกษยณโดยไดรบผลประโยชนเตมจ านวนเมออาย 62 ป และก าหนดเงนบ านาญไวท 2,773.40 ยโร (ตงแต ค.ศ. 2011) และถกอางอง Indexed ตามการเปลยนแปลงของการเตบโตของ GDP และการเปลยนแปลงของ CPI สวนแบบท 2 คอ Basic pension โดยกองทนประกนสงคมใหแกผทมอาย 67 ป และพกอาศยถาวรในกรซอยางนอย 15 ปและมคณสมบตตรงตามเงอนไขดานรายได เงนบ านาญทไดรบมคาเทากบ 486.84 ยโรตอเดอนส าหรบคนโสด 523.37 ยโรตอเดอนส าหรบคนแตงงาน

ชล กอนป ค.ศ. 1952 ระบบบ านาญจะเปนแบบกองทนสะสมเตมจ านวน (Fully funded) ซงมการเกบเงนส ารองไวเตมจ านวนส าหรบการจายผลประโยชนทดแทนใหแกผประกนตนทงหมดในอนาคต แตเนองจากความไมมประสทธภาพในระบบการบรหารจดการกองทน ขอจ ากดของนโยบายการลงทน ความแตกตางกนในผลประโยชนของแตละคน การน าเงนส ารองไปใชจายประโยชนทดแทนกรณอน และการแทรกแซงทางการเมอง ท าใหเงนส ารองในกองทนถกใชหมดไป ชลจงเปลยนระบบบ านาญในป ค.ศ. 1952 เปนระบบไดมาจายไป (Pay-as-you-go) ซงไมตองมการเกบเงนส ารอง กลาวคอ เงนบ านาญทจายในปจจบนจะน ามาจากเงนทจดเกบในปจจบน แตอยางไรกตาม ระบบไดมาจายไปไมสามารถด ารงอยไดดวยเชนกน เนองจากชลประสบปญหาเงนเฟอสงท าใหตองปรบอตราเงนสมทบใหสงขนตาม ประกอบกบมความไมแนนอนในผลประโยชนทดแทนทแตละคนจะไดรบในอนาคต และการลดลงอยางมากของอตราสวนของผสงเงนเขากองทนตอผเกษยณ สงผลใหเกดการขาดดลในระบบบ านาญและเกดการปฏรประบบบ านาญในป 1981 ใหภาคเอกชนเขามารบผดชอบในระบบบ านาญแทนรฐบาล เปนระบบบ านาญหลายชน (Multipillar pension) Schmidt-Hebble (1999) ไดสรปรปแบบของการจดระบบสวสดการส าหรบผสงอายไวดงน

- ชนท 1 เปนแผนบ านาญทคาใชจายส าหรบบ านาญมาจากรายไดของรฐบาล โดยจะตองมการทดสอบรายไดของผขอรบบ านาญกอนจายและมการจาย 2 รปแบบคอ แบบ Assistance pension ส าหรบผสงอายยากจนทไมมหรอไมไดเขารวมแผนบ านาญอน และแบบ Minimum pension guarantee ส าหรบผสงอายยากจนทมหรอเขารวมแผนบ านาญอนดวยแตมเงนสะสมในกองทนต ากวาระดบบ านาญขนต าทก าหนด

- ชนท 2 เปนแผนบ านาญภาคบงคบตามกฎหมายในรปแบบสะสมเงนเตมจ านวนแบบก าหนดเงนสมทบ (Fully funded defined contribution) ก าหนดอายเกษยณ 65 ปส าหรบเพศชาย และ 60 ปส าหรบเพศหญง ผประกนตนเปนผจายเงนเพยงฝายเดยวในอตรารอยละ 10 ของคาจางเขาบญชบ านาญสวนบคคลส าหรบเกบเงนสะสมของตน โดยมบรษทบรหารจดการกองทนบ านาญภาคเอกชนเปนน าเงนดงกลาวไปลงทนภายใตการก ากบดแลควบคมการด าเนนงานโดยรฐบาล ผลประโยชนทผประกนตนไดรบหลงเกษยณจะขนอยกบผลตอบแทนจากการลงทนของบรษทบรหารจดการกองทนบ านาญ เพอใหนายจางมสวนรวมในกองทน รฐบาล

21

ไดออกกฎหมายก าหนดใหนายจางตองเพมเงนเดอนกอนหกภาษใหมอตราเทากบเงนสมทบทนายจางตองจายกอนการปฏรป

- ชนท 3 เปนแผนบ านาญภาคสมครใจโดยมภาษเปนแรงจงใจ 2 รปแบบคอ แบบเพมเงนสมทบในบญชบ านาญสวนบคคลในชนท 2 ตามความสมครใจ โดยไดรบการยกเวนภาษในสวนของเงนสมทบและผลตอบแทนจากการลงทน แตบ านาญยงคงเปนรายไดทตองเสยภาษ และแบบเปดบญชบ านาญสวนบคคลเพมอกบญชกบบรษทบรหารจดการกองทนบ านาญ โดยไดรบการยกเวนภาษเฉพาะผลตอบแทนจากการลงทนเทานน

ญปน มการจดระบบสวสดการส าหรบผสงอาย 2 รปแบบ คอ แบบท 1 Employee Pension Insurance (EPI) ส าหรบลกจางของบรษทในอตสาหกรรมและการพาณชยทมอาย 60 ปขนไป โดยลกจางและนายจางจะจายเงนสะสมและเงนสมทบเขากองทนในจ านวนเทากนคอรอยละ 8.675 ของเงนเดอน สวนแบบท 2 คอ National Pension Scheme (NPS) เปนบ านาญพนฐานและจายในอตราเดยว (Flat rate) ส าหรบประชากรทมอาย 65 ปขนไปและมการจายเงนสะสมใน EPI เปนระยะเวลา 25 ปขนไปในชวงอาย 20 – 60 ป

ฟลปปนส มระบบประกนสงคมแบบทางการในลกษณะสองชน (two-tier) อยางไรกตาม ประชากรสวนใหญยงคงพงพงกบระบบแบบไมเปนทางการผานความชวยเหลอของครอบครวหรอชมชน ในชนแรกเปนภาคบงคบประเภทก าหนดผลประโยชน (Defined benefit) ประกอบดวย 1.) Social Security System (SSS) ซงกอตงในป ค.ศ.1954 ส าหรบลกจางภาคเอกชน ใหผลประโยชนอนนอกเหนอจากผลประโยชนส าหรบการเกษยณดวย เชน การเสยชวต ทพพลภาพ การเจบปวย การคลอดบตร คารกษาพยาบาล และการเจบปวยจากการท างาน เปนตน ทงน อตราการสะสมเงนเขา SSS จะแตกตางกนตามวตถประสงค ถาเพอการประกนสงคมจะมอตราการจายเงนเขากองทนรอยละ 8.4 โดยมเพดานเงนเดอนท 12,000 ฟลปปนสเปโซ มาจากการสะสมของลกจางรอยละ 5.04 และการสมทบจากนายจางรอยละ 3.36 ถาเพอคาใชจายทเกยวของกบการรกษาพยาบาลจะมอตราการจายเงนเขากองทนรอยละ 2.5 มาจากการสะสมของลกจางและสมทบจากนายจางในอตราเทากนทเพดานเงน 3,000 ฟลปปนสเปโซ สวนถาเพอคาใชจายทเกยวของกบการชดเชยของลกจางจะมอตราการจายเงนเขากองทนรอยละ 1 มาจากเงนสมทบของนายจางเทานนและมเพดานเงนท 1,000 ฟลปปนสเปโซ 2.) Government Service Insurance System (GSIS) ซงกอตงในป ค.ศ.1959 ส าหรบขาราชการทกระดบยกเวนทหารและผพพากษาทจะมระบบบ านาญแยกตางหาก ใหผลประโยชนเหมอน SSS และเงนประกนชวตแบบไดรบการยกเวนภาษ ก าหนดอตราเงนสงเขากองทนสงถงรอยละ 21.5 มการก าหนดเพดานเงนเพยง 3,000 ฟลปปนสเปโซส าหรบลกจางแตไมมเพดานเงนเดอนส าหรบนายจาง (รฐบาล) สวนชนทสองประกอบดวย Private, occupational pension plans ซงจายผลประโยชนเปนเงนกอนประมาณ 1.5 เทาของเงนเดอนสดทาย ครอบคลมเฉพาะหนวยงานภาคเอกชนขนาดใหญ

มาเลเซย จดระบบสวสดการในรปแบบกองทนส ารองเลยงชพส าหรบลกจาง (Employee Provident Fund: EPF) ส าหรบผเกษยณอาย (อาย 56 ปส าหรบลกจางภาครฐ และอาย 60 ปส าหรบลกจางภาคเอกชน) โดยลกจางจายสะสมในอตรารอยละ 11 และนายจางจายสมทบในอตรารอยละ 12 ซงเงนสะสม

22

และสมทบนจะถกแบงเพอเขา 3 บญช คอ บญชท 1 รอยละ 60 เพอเปนเงนออมแบบประจ าทสมาชกสามารถถอนไดเมออาย 55 ป โดยสามารถเลอกถอนเปนเงนกอนทงหมด เงนกอนบางสวนและทเหลอเปนเงนงวด เงนงวดทงหมด หรอรบเฉพาะเงนปนผลและคงเกบทเหลอไวในบญช บญชท 2 รอยละ 30 เพอซอหรอสรางบาน และบญชท 3 รอยละ 10 เพอคาใชจายส าหรบคาบรการทางการแพทยเฉพาะทาง ทงนเมออายครบ 55 ป สมาชกสามารถเปดบญชท 4 โดยการโอนเงนจากบญชท 1 ไมเกนรอยละ 50 เพอจายเปนเงนบ านาญใหแกสมาชกเปนระยะเวลาไมเกน 20 ป ส าหรบเจาหนาทของรฐทปฏบตงานในภาครฐไมนอยกวา 3 ป จะมโครงการบ านาญชอ The Old Age Pension Scheme (OAPS) โดยภาครฐจายเงนสมทบผานกองทน Pension Trust Fund: PTF) จากองคกรของรฐทงระดบ Statutory bodies และ Local authorities ในอตรารอยละ 17.5 ของเงนเดอนลกจาง และจากเงนงบประมาณรายปของ Federal Government ในอตรารอยละ 5 PTF ถกจดตงในป ค.ศ. 1991 โดยไดรบเงนทนจ านวน 500 ลานมาเลเซยนรงกตจาก Federal Government ภายใตการบรหารของ Pensions Trust Fund Council และ Accountant General of Malaysia ตอมา PTF ถกแทนทดวย Kumpulan Wang Persaraan (Diperbadankan) หรอ KWAP เมอ 1 มนาคม ค.ศ.2007 ตาม Retirement Fund Act 2007 สมาชกจะไดรบเงนบ านาญและเงนรางวลสงสดรอยละ 50 ของเงนเดอนสดทาย ทงนสมาชกจะตองเลอกเขาระหวางโครงการ EPS หรอ OAPS

เยอรมน ก าหนดระบบสวสดการภาครฐ (Statutory public pension system) ใหมลกษณะแบบ Single tier และ Earnings related PAYG system ส าหรบผมอาย 65 ป ทสงเงนเขากองทนอยางนอย 5 ป เงนบ านาญค านวณจาก ผลรวมของ Pension points (ค านวณจ านวนปทสงเงนเขากองทน โดยได 1 คะแนนหากผสงมเงนไดเทากบเงนไดเฉลย และจะไดนอยกวาหรอมากกวา 1 หากมเงนไดต ากวาหรอนอยกวาเงนไดเฉลย) คณดวย Pension point value (ก าหนดไวเทากบ 337.68 ในป ค.ศ.2014) และถาเงนไดหลงเกษยณทไดรบไมเพยงพอ จะม Mean-tested benefit ในระบบประกนสงคมใหเพมเตม นอกจากน ธนาคารและบรษทประกนในประเทศยงมการเสนอ Reister pension ซงเปน Voluntary and private pension ทไดรบการสนบสนนทางภาษและเงนสนบสนนจากรฐ

สงคโปร มการจดระบบสวสดการส าหรบผสงอาย ในรปแบบกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต (Central Provident Funds: CPF) ซงเปนกองทนประเภทสะสมเงนเตมจ านวนแบบก าหนดเงนสมทบ (Fully funded defined contribution) กอตงเมอ 1 กรกฎาคม ค.ศ.1955 เพอเปาหมายสามคาใชจายหลกของผสงอายคอ เงนบ านาญ การเปนเจาของทอยอาศยเพอใหผสงอายไมตองจายคาเชาบานจากเงนบ านาญทไดรบ และคารกษาพยาบาล มผลบงคบใชกบลกจางทกคนทมรายไดมากกวา 50 เหรยญสงคโปรตอเดอนและผประกอบการอสระ โดยทนายจางและลกจางจะน าเงนเขากองทนรวมกนทกเดอนในอตราทก าหนดตามอายของลกจาง ซงเงนสะสมและสมทบนจะถกแบงเปน 3 สวนเพอเขาบญช 1.) Ordinary Account (OA) ส าหรบคาทอยอาศย คาประกนชวต การลงทน และการศกษา 2.) Special Account (SA) ส าหรบการลงทนในผลตภณฑทางการเงนท เกยวของกบการเกษยณอาย และ 3.) Medisave Account (MA) ส าหรบคารกษาพยาบาลและเงนประกนสขภาพ นอกจากนเมอสมาชกอาย 55 ป จะมเพมอกบญชคอ Retirement

23

Account (RA) โดยเงนออมใน OA จะไดรบอตราดอกเบยแบบรบประกนทรอยละ 2.5 ตอป ขณะทเงนออมในบญชอนมอตราดอกเบยแบบรบประกนไวทรอยละ 4 ตอป และเงนสะสม 60,000 ดอลลารสงคโปรแรกของสมาชกจะไดรบอตราดอกเลยเพมขนรอยละ 1 ตอป (ป ค.ศ. 2015 อตราดอกเบยของ RA คอรอยละ 3.5 และบญชอนไดอตราดอกเบยรอยละ 5) ในชวงแรกของการตงกองทน สมาชกสามารถถอนเงนพรอมผลตอบแทนไดเตมจ านวน แตเนองจากความมอายยนของสมาชกท าใหมความเสยงทจะไมสามารถด ารงชพไดจากเงนทไดรบจากกองทน ท าใหมการก าหนด Minimum Sum Scheme ในป ค.ศ. 1987 คอจะจายคนใหแกสมาชกเปนรายเดอนในเวลา 20 ป แทนทจะใหถอนเปนเงนกอนออกไปหมดจากกองทน และเงนกอนขนต าทจะตองด ารงในบญชนจะมการปรบคาเพมขนทกสบปเพอใหครวเรอนระดบรายไดต าจนถงปานกลางสามารถด ารงคาใชจายในยามเกษยณขนพนฐานได และตอมาในป ค.ศ. 2009 ไดปรบเปน CPF LIFE annuity scheme สวนสมาชกทมเงนไดต า รฐออกโครงการ Workfare Income Supplement ขนในป ค.ศ. 2007 ใหบคคลเหลานไดรบการจางงานตอ รวมทงเพมโครงการ Pioneer Generation Package ชวยเหลอคาใชจายดานสขภาพส าหรบผมอายตงแต 65 ปขนไป ในคาใชจายดานรกษาพยาบาลแบบผปวยนอกและ MediShield Life ส าหรบชวยเหลอคาใชจายดานคารกษาพยาบาลในสวนเพมเตมทไดรบจาก MA ส าหรบเจาหนทของรฐจะไดรบสวสดการจากอกกองทน คอ Publicly funded pension sheme โดยสมาชกและนายจางจายเงนเขากองทนในอตรารอยละ 22.5 เทากน ในการรบผลประโยชนทดแทนเมอเกษยณสามารถเลอกได 3 แบบคอ เงนบ านาญตลอดชวตจ านวนสองในสามของเงนไดกอนเกษยณ เงนกอนจ านวนเทากบอตราบ านาญในระยะเวลา 25 ป และเงนบ านาญรอยละ 60 คกบเงนกอนรอยละ 40

สเปน มระบบบ านาญบ านาญภาครฐหลก 3 รปแบบ คอ แบบท 1 Single, earnings-related benefit ส าหรบผมอาย 65 ป ตามระดบอตราทสงเงนเขากองทน เงนบ านาญค านวณจาก Earnings base (เงนไดยอนหลง 17 ปเทยบกบ 15 ป ทงนไมเกน 43,164 ยโร) และปรบดวย Adjustment Index และ Sustainability factor แบบท 2. Means-tested minimum pension ส าหรบผทมเงนไดต าทมอาย 65 ป จ านวน 632.9 ยโรตอเดอนส าหรบคนโสด หรอ 780.9 ยโรตอเดอนส าหรบคนทแตงงาน และ แบบท 3 Non-contribution means-tested level ซ ง เ ป น ระบบบ านาญใหมท ใ ช แทน Special social assistance scheme ส าหรบผทมอายมากกวา 65 ปและไมไดรบเงนบ านาญจาก Contributory system จ านวนเงนบ านาญขนกบลกษณะของครอบครวและรายไดของครวเรอน โดยมเพดานของเงนบ านาญ 5,136.6 ยโรตอป

สหราชอาณาจกร ระบบบ านาญภาครฐ (Public pension system) ม 2 รปแบบคอ 1.) Two-part State Pension ซงประกอบดวย flat rate (ในป ค.ศ.2014/15 Basic state pension ส าหรบคนโสด ก าหนดไวท 113.10 ปอนดสเตอรลองกตอสปดาห) และ Earnings related (ก าหนดไวตงแต 1 – 200 ปอนดสเตอรลงกตอสปดาห ขนอยกบจ านวนปทท างาน) โดยก าหนดอายเกษยณ 65 ปส าหรบเพศชาย และ 62.5 ป ส าหรบเพศหญง (จะคอย ๆ ปรบเพมขนเปน 65 ปภายในเดอนพฤศจกายน ค.ศ.2018) และ 2.) Mean-tested Pension Credit ส าหรบผมรายไดต าทมอายตงแต 62 ป นอกจากนยงม Workplace private pension provision ซงรฐเรมใหลงทะเบยนเขาเปนสมาชกกองทนตงแตเดอนตลาคม ค.ศ.2012 และภายใน

24

เดอนกมภาพนธ ค.ศ.2018 ตามกฎหมายแลว ลกจางทอายตงแต 22 ปและผทอยใน State Pension ทมเงนไดสงกวา 10,000 ปอนดสเตอรลงกในป ค.ศ. 2014/15 จะมหนาทตองลงทะเบยนเขากองทน Workplace private pension โดยม National Employment Savings Trust (NEST) ซงเปนโครงการเงนบ านาญแบบก าหนดเงนสะสมตามอาชพ (Occupational defined contribution scheme) ชวยเหลอในการลงทะเบยนและจดใหมบ านาญส าหรบผมเงนไดต าถงปานกลาง ทงน ในป ค.ศ. 2014 ระบบบ านาญภาครฐ (Public pension system) จะมการใช Single-tier State Pension แทน Two-part system คอจะมลกษณแบบ Flat rate เทานน พรอมทงเพมจ านวนปทจะตองสงเงนเขากองทนจากเดม 30 ป เปน 35 ปส าหรบการรบเงนบ านาญเตมจ านวน ทงนหากสงเงนเขากองทนไมต ากวา 10 ป จะสามารถขอรบเปนสดสวนตามจ านวนปทสงเขากองทนได พรอมทงออกกฎหมายปรบอายเกษยณเปน 66 ปภายในเดอนตลาคม ค.ศ.2020 และเปน 67 ประหวาง ค.ศ. 2026 และ ค.ศ.2028) ลาสดนบตงแตเดอนเมษายน ค.ศ.2016 รฐบาลน าเสนอโครงการ Class 3A National Insurance Contribution (Class 3a NiCS) ในลกษณะ Voluntary ท ให Top-up benefit โดยเปนการจดตงขนชวคราวส าหรบการชวยเหลอผรบบ านาญในขณะนนและผทใกลเกษยณใหไดรบเงนไดในสวนทเกยวของกบ State pension benefit เพมขน นอกจากน นบตงแต 5 เมษายน ค.ศ.2017 ชายทเกดกอน 6 เมษายน ค.ศ.1951 และหญงเกดกอน 6 เมษายน ค.ศ.1953 จะตองสงเงนเขากองทน 1 – 25 ปอนดสเตอรลงกขนอยกบอาย อายขยทคาดการณ และจ านวนเงนทบคคลนนมความสามารถทจะน าสงเขากองทนเพอเพมการจายผลประโยชนทไดรบรายสปดาหซงก าหนดไวสงสดท 1,300 ปอนดสเตอรลงก

สหรฐอเมรกา มการจดระบบสวสดการส าหรบผสงอายทมลกษณะใกลเคยงกบทงสามชน คอ - โครงการความมนคงทางสงคม (Social security) เปนโครงการภาคบงคบทรฐเปนผด าเนนการ

ถอเปนรปแบบบ านาญเกษยณอายชนท 1 ทใหหลกประกนรายไดขนพนฐานซงจะก าหนดการใหสงกวาระดบความยากจนแกผสงอาย

- โครงการบญชเงนออมเพอการเกษยณสวนบคคล (Individual Retirement Account: IRA) ซงถอเปนโครงการเงนออมสวนบคคลทมการใชมาตรการสรางแรงจงใจดานภาษจากรฐบาลกลางในสวนของเงนสะสม โดยทหากประชาชนฝากเงน 2,000 ดอลลารสหรฐเพมขนในบญชกองทนรวมสนทรพยในบญช IRA ทธนาคารหรอสถาบนการเงน จะไดรบการลดหยอนภาษ สวนการลดหยอนภาษจากเงนสมทบจะขนกบประเภทของบญช IRA

- โครงการบ านาญทนายจางจดตง (Employer-based pension plan) เปนโครงการแบบก าหนดผลประโยชนทดแทน (Defined benefit) นายจางจายเงนสมทบเขากองทนเพอประโยชนของลกจางทเกษยณตามจ านวนปทท างานและเงนเดอนของลกจาง นายจางมหนาทน าเงนหรอสนทรพยในกองทนไปลงทนหรอจดจางผจดการดานการลงทนใหเปนผด าเนนการลงทน เนองจากนายจางเปนผรบผดชอบในความเสยงจากการลงทน หากกองทนไดผลประโยชนตอบแทนสง เงนสมทบทนายจางจายจะลดลง

25

- โครงการบ านาญ 401(k) เปนโครงการแบบก าหนดเงนสมทบ (Defined contribution) เรมจดตงในป ค.ศ. 1981 มลกษณะคลายกองทนส ารองเลยงชพในประเทศไทย กลาวคอ เปนระบบบ านาญแบบสมครใจของนายจางในการจดตง ก าหนดใหลกจางจายเงนสะสมไมเกนรอยละ 15 หรอไมเกน 10,000 ดอลลารสหรฐตอป และนายจางจะตองจายเงนสมทบในจ านวนเทากนเขากองทน ไดรบการยกเวนภาษจากทงเงนสะสมและเงนสมทบ แตทงนจะมการเสยภาษเมอมการขอรบเงนจากกองทนซงการขอรบเงนในรปเงนกอนและเงนงวดจะมภาระภาษแตกตางกน การบรหารจดการจะมการแยกบญชเงนของลกจางแตละคน หากมการยายงานหรอเปลยนนายจาง ลกจางสามารถโอนเงนจากกองทนบรษทเดมไปยงกองทนของบรษทใหม การก าหนดนโยบายการลงทนท าโดยนายจางและคณะกรรมการของกองทนซงเปนตวแทนของทงฝายนายจางและลกจาง มแผนการลงทนใหลกจางเลอกลงทนทเหมาะสมกบตนเองได โดยม 3 แบบหลก คอ Money market plan ลงทนในเงนฝากและพนธบตร Equity plan ลงทนในหนทงในและตางประเทศ และ General growth plan ลงทนในพนธบตรและหนในสดสวนทเทากน ส าหรบ การขอรบเงนจากกองทน หากสมาชกมอายอยางนอย 58.5 ป (ก าหนดอายเกษยณคอ 65 ป) จะสามารถขอรบเงนไดเตมจ านวน แตหากขอรบเงนกอนก าหนด จะไดรบเงนเปนสวนตามระยะเวลา โดยเงนทสมาชกจะไดรบคอเงนตนและเงนผลตอบแทนจากการลงทน ส าหรบการขอรบสวสดการ จะขนกบจ านวนปทท างานใหบรษทเพมตามขอก าหนดของแตละนายจาง นายจางสวนใหญจะจดตงโครงการบ านาญทนายจางจดตงควบคไปกบโครงการบ านาญ 401(k)

อตาลและโปรตเกส มระบบบ านาญหลกทงแบบ 1.) Earnings related scheme ส าหรบอตาลมการก าหนด Notional account ของแตละบคคลซงมอตราการสงเงนเขากองทนทรอยละ 33 (หนงในสามจากลกจางและสองในสามจากนายจาง) และไดรบผลตอบแทนตามอตราการเตบโตของ Real GDP เมอเกษยณจะมการแปลงคาเงนในบญชนใหเหนเงนงวดตามอายขยเฉลย ณ วนเกษยณ ส าหรบโปรตเกส เงนบ านาญทไดรบจะค านวณจากผลคณของ ระดบเงนไดอางอง (Reference earnings) อตราการคงคาง (Accrual rate) และ ปจจยความยงยน (Sustainability factor) ทงน เงนไดอางองจะปรบตาม CPI 2.) แบบกองทนประกนสงคม ส าหรบอตาล จะใหแกผทอยใน DB pension system เดมและมเงนบ านาญต ากวา 500.88 ยโรตอเดอน จะไดรบเงนบ านาญสวนเพมเพอใหมเงนไดหลงเกษยณรวมเปน 6,511.44 ยโรตอป ส าหรบโปรตเกส จะใหเงนบ านาญ 199.53 ยโรตอเดอนแกผทมอาย 66 ปทไมไดรบเงนจาก Earnings related scheme

อนเดย PNB MetLife (2015) ชวาแมวาอนเดยจะไมมระบบประกนสงคม (Social security system) แตจะมระบบสวสดการคมครองผสงอายทงแบบทางการและแบบสมครใจ ส าหรบแบบทางการ ไดแก Statutory employee benefits ซงเปนการจดการตงตามกฎหมาย Employees’ Provident Fund and Miscellaneous Provisions Act 1952 (EPFMP) นายจางมภาระทจะตองจดใหมผลประโยชนจากกองทนส ารองเลยงชพใหแกลกจางแบบภาคบงคบ ทงนายจางและลกจางสงเงนในอตราเทากนรอยละ 12 ของเงนเดอนพนฐานเขา Central Employees’ Provident Fund Scheme (EPFS) โดยทรอยละ 8.33 ของเงน

26

ทนายจางจายเขา EPFS จะถกสงตอไปยง Employees’ Pension Scheme (EPS) ในกรณทบรษทนน ๆ มลกจางมากกวา 20 คน นอกจากนนายจางยงมภาระผกพนทางกฎหมายใหเปนสมาชกและจายเงนเขา Employees’ Deposit Linked Insurance Scheme (EDLI) 1976 ในอตรารอยละ 0.5% ของเงนเดอนพนฐานของลกจางเพอใหผลตอบแทนสวนเพมแกลกจางทกคนในรปเงนประกนแบบสะสมทรพย อยางไรกตามนายจางอาจไดรบการยกเวนจากการสงเงนเขา EDLI ไดในกรณทนายจางสามารถใหผลประโยชนในรปเงนประกนแกลกจางมากกวาท EDLI ให ทงนเงนประกนภายใต EDLI จะหลากหลายขนอยกบยอดเงนในบญชกองทนส ารองเลยงชพของตนเมอ 12 เดอนทผานมาโดยมการก าหนดเพดานไวท INR 3.6 lakh ส าหรบแบบสมครใจจะเรยกวา Superannuation ทบรษทรเรมเพอใหผลประโยชนในรปเงนงวดรายเดอน (Monthly annuities) แกลกจางเมอเกษยณ โดยทวไปบรษทจะลงทนเงนสวนนผานบรษทประกนตาม Rule 67 (2) ของ Income tax rules 1962 และอาจมลกษณะเปนไดทงแบบก าหนดผลประโยชน (บรหารแบบ Pool find เชนเดยวกนกบ Gratuity) และแบบก าหนดเงนสมทบ (บญชของแตละสมาชกถกบรหารรายบญช)

อนโดนเซย ระบบจดการสวสดการเพอสงอายแบบทางการจะม 4 รปแบบ คอ แบบท 1 Voluntary, employer-sponsored pension programme ครอบคลมแรงงานแบบทางการ ซงสวนใหญเปนหนวยงานภาครฐ ก าหนดอายเกษยณ 55 ป ทผานมาอตราผลตอบแทนของแผนรปแบบนมคาอยางนอยรอยละ 6 แบบท 2 Civil service pension programme ทถกบรหารส าหรบหนวยงานภาครฐเทานน ก าหนดอายเกษยณ 55 ปเชนกน จะจายผลประโยชนเปนเงนงวดและเงนกอน สวสดการทงสอบแบบจะลกษณะก าหนดผลประโยชน (Defined benefit) โดยมอตราสะสมรอยละ 8 ของเงนเดอน แบบท 3 เรยกวา PT Asabri จดตงขนส าหรบทหารและขาราชการต ารวจ การสะสมและการจายผลประโยชนมลกษณะเชนเดยวกบสองแบบแรก แบบสดทาย Jamsostek program ซงเปน Mandatory defined contribution provident fund ส าหรบลกจางแบบทางการทงหมดยกเวนบรษทเลกทมลกจางต ากวา 10 คนและผมอาชพอสระ ก าหนดอตราสะสมรอยละ 2 และอตราสมทบรอยละ 3.7 อยางไรกตาม Asher (1998) ระบวาระบบสวสดการบ านาญส าหรบ Civil servants มความไมยงยน ขณะท Manadatory provident fund ส าหรบลกจางภาคทางการยงไมครอบคลมทวถงและไมไดถกจดการบรหารดเนองจากใหผลตอบแทนต ามากแกสมาชก มเพยง Private voluntary provident pension plans ทมผลด าเนนงานคอนขางด

ออสเตรย ระบบสวสดการคมครองผสงอายยงคงเปนแบบ Defined benefit public shceme ส าหรบผมอาย 65 ปส าหรบเพศชาย และ 60 ป ส าหรบเพศหญง ภายใตเงอนไขทจะตองสงเงนเขากองทนเปนระยะเวลา 180 เดอนใน 30 ปทผานมา หรอ 300 เดอนระหวางทท างานเตมเวลา ทงนก าหนดเพดานการสงเงนเขากองทนไวท 63,420 ยโรและปรบตาม CPI นอกจากน ยงม Intcome-tested top up ส าหรบผรบบ านาญทมเงนไดต า

ฮองกง เรมมกฎหมายกองทนส ารองเลยงชพภาคบงคบ (Mandatory Provident Fund: MPF) ในป ค.ศ. 1995 และมการจดตงหนวยกองทนส ารองเลยงชพภาคบงคบ (Mandatory provident fund schemes authority) เพอท าหนาทก าหนดกฎเกณฑ ใหค าแนะน า และตดตามการด าเนนงานของ MPF ในป

27

ค.ศ. 1998 ทงน MPF เรมด าเนนการจรง 1 ธนวาคม ค.ศ. 2000 ครอบคลมลกจางทกคนและผมอาชพอสระทมอาย 18 – 65 ป และท างานไมนอยกวา 60 วน ลกษณะบ านาญเปนแบบก าหนดเงนสมทบ (Defined contribution) ในอตรารอยละ 3 ของเงนเดอนเทากนทงนายจางและลกจาง โดยมขอยกเวนส าหรบลกจางทมรายไดต ากวา 5,000 ดอลลารฮองกงตอเดอนทไดรบการยกเวนการสงเงนสะสมแตนายจางยงคงสงเงนสมทบเขากองทนตามเดม ลกจางสามารถน าเงนทจายสะสมในกองทนไปลดหยอนภาษไดสงสด 12,000 ดอลลารฮองกงตอป สวนนายจางสามารถลดหยอนภาษไดไมเกนรอยละ 15 ของรายไดตอปของลกจาง ทงน ผลประโยชนทดแทนสามารถถายโอนไปสนายจางใหมไดเมอมการเปลยนงาน โดยจะสามารถขอรบผลประโยชนไดเมอมอายครบ 60 ปหรอยายออกนอกประเทศอยางถาวร

หลายประเทศไดพยายามปฏรประบบบ านาญเพอสงเสรมใหเกดระบบการประกนในเงนไดทเพยงพอทางสงคมและยงยนส าหรบผสงอายเกดขน (Arrau and Schmidt-Hebbel, 1994; Baeattie and McGillivray, 1996; Diamond 1996; Gramlich, 1996; Jackson and Nakashima, 2015; World Bank, 1994) ดงตวอยางเชน Asher (1998) ระบวาประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตเดมจะพงพงระบบแบบไมเปนทางการจากครอบครวหรอชมชน ระบบกองทนส ารองเลยงชพแบบทางการภาคบงคบ (Publicly mandated and managed provident funds) เพงถกน ามาใชโดยเฉพาะอยางยงในอนโดนเซยและไทยในทศวรรษ 1990s

นอกจากน International Social Security Agencies (2015) ไดส ารวจ Social Security System Programs (SSSP) ในระบบทเกยวของกบจางงานส าหรบการจายบ านาญ (Employment-related systems of pensions) ของประเทศในเอเชยแปซฟก พบวาเงนบ านาญซงเปนการจายแบบระยะยาวโดยมอายครบตามทก าหนด (ปกตก าหนดทอาย 60 หรอ 65 ป) และสะสมเงนในกองทนตามระยะเวลาทก าหนดหรอมจ านวนเวลาการจางครบตามก าหนด (ปกตจะอยระหวาง 30 – 40 ป) เงนทถกสงเขากองทนมาจากนายจาง ลกจาง หรอทงสองฝาย หรอรฐ และบางกองทนประกนสงคมอนญาตใหแรงงานทมอาชพอสระเขาเปนสมาชกได บางประเทศกระตนการมสวนรวมภาคสมครใจโดยการใหเงนสนบสนนจากรฐดวย การรบเงนบ านาญอาจเกษยณแลวหรอเมอสมาชกมอายตามก าหนดโดยไมจ าเปนทจะตองเกษยณแลวจรง การก าหนดผลประโยชนขนต าโดยสวนใหญจะมวตถประสงคเพอด ารงมาตรฐานการครองชพขนต า ประเทศทก าลงพฒนาแลวสวนใหญจะเรมตนระบบสวสดการผสงอายดวย Social secial system ขณะทประเทศพฒนาแลวโดยเฉพาะอยางยงประเทศทเคยเปนอาณานคมของสหราชอาณาจกรจะเรมตนดวย Provident fund นอกจากน บางประเทศมโครงการ Universal program ซงใหผลประโยชนเงนสดแบบอตราคงทแกผมถนพ านกภายในประเทศซงรวมถงบ านาญแกผสงอายทมอายเกนกวาอายทก าหนด รวมทงมโครงการ SSSP ทเกยวของกบผสงอายในรปแบบอนรวมดวย ไดแก โครงการบ านาญผานสถาบนทใหบรการทางการเงนและ Publicly operated peovident โดยทโครงการบ านาญผานสถาบนทใหบรการทางการเงนอาจอยในรป Individual account funds (ผประกนและหรอนายจางสงเงนเปนสดสวนของเงนไดเขาบญชซงถกบรหารโดยผจดการกองทนทเปนภาครฐหรอภาคเอกชน การเขารวมเปนสมาชกอาจโดยสมครใจหรอบงคบ เงนกองทนทสะสมนมไวเพอเปน

28

แหลงของเงนไดทดแทนในกรณเกษยณ การทพพลภาพ การเจบปวย และการวางงาน) , Mandatory occupational pensions (ส าหรบนายจางทถกบงคบโดยกฎหมายใหจดต ง Occupational pension schemes ทมการสนบสนนโดยนายจาง และในบางกรณอาจมเงนสะสมจากลกจางรวมดวย ผลประโยชนจะถกจายในรปเงนกอนหรอเงนงวด) และ Mandatory private insurance (ส าหรบกรณทบคคลถกบงคบโดยกฎหมายใหซอเงนประกนชวตจากบรษทประกนชวตภาคเอกชน) สวน Publicly operated peovident funds เปนกองทนโครงการการออมภาคบงคบในประเทศก าลงพฒนาซงมการจายเ งนเขากองทนทงจากนายจางและลกจางเพอลงทนใหแกลกจางแตละคนใน A single, publicly managed fund โดยผลประโยชนเมอเกษยณสามารถอยในรปเงนกอนหรอเงนงวดบ านาญ)

OECD (2015) สรปวาการปฏรปทเกยวของกบระบบบ านาญเพอเพมความเพยงพอของรายไดยามเกษยณในประเทศตาง ๆ อาจท าไดโดยการเพมความครอบคลมของบ านาญ (Coverage) หรอเพมระดบผลประโยชน (Benefit levels) หรอทงสองวธรวมกน หรอลดอตราภาษเงนไดของผเกษยณ ในประเทศทเงนทสงเขากองทนมความสมพนธโดยตรงกบผลประโยชนนทไดรบ วธการเพมอตราเงนสะสม/สมทบหรอการเพมระยะเวลาการสะสม/สมทบจะเปนวธทเหมาะสมในการเพมความเพยงพอ ทงน ทกประเทศใน OECD จะมการก าหนด Manadatory or Quasi-mandatory pension systems เพอเพมระดบการครอบคลมของระบบบ านาญ หลายประเทศเพมการครอบคลมของระบบบ านาญผานโครงการบ านาญภาคเชนแบบสมครใจ (ไดแก แคนาดา ไอรแลนด สหราชอาณาจกร และสหรฐอเมรกา) เพมผลประโยชนทไดรบโดยปรบเพมผลประโยชนเปาหมาย (ไดแก ไอรแลนด ลกเซมเบอรก และญปน) และอาจใชวธการลดคาใชจายในการบรหาร (ไดแก ชล ออสเตรเลย และสหราชอาณาจกร) และ/หรอปรบปรงการลงทนใหมแผนการลงทนทหลากหลายขนดงตวอยางในสหราชอาณาจกร หรอเพมความมนคงเพมขนในดานธรรมาภบาลและบรหารความเสยง (ไดแก ชล ไอรแลนด อตาล เนเธอรแลนด นวซแลนด และเมกซโก) บางประเทศสงเสรมการออมเพอเกษยณโดยการเพมอตราการสงเงนเขากองทนบ านาญ ไดแก ออสเตรเลย นอรวย และสหราชอาณาจกร ขณะทบางประเทศใชการลดภาษทคดกบเงนไดของผเกษยณ ไดแก โปรตเกส โปแลนด สวเดน และสหราชอาณาจกร อตราเงนทดแทนซงเปนตวชวดหนงของความเพยงพอโดยเฉลยประมาณรอยละ 63 (ต าสดทรอยละ 28 ในเมกซโก และสงสดทรอยละ 105 ในตรก) บางประเทศก าหนดใหอตราเงนทดแทนมคาสงกวาคาเฉลยส าหรบผมรายไดต า เชน เดนมารก ลกเซมเบอรก เนเธอรแลนด และตรก

อยางไรกตาม ILO (2015) และ Jackson and Nakashima (2015) ยงคงระบวาโดยทวไปการครอบคลมของระบบบ าเหนจบ านาญแบบทางการยงคงอยในระดบต าและความไมเพยงพอของระบบประกนสงคมส าหรบผสงวยสงผลใหเกดความยเสยงตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ประเดนปญหาหลก 3 ประการของความไมเพยงพอของรายไดในยามเกษยณคอ

1.) ปญหาในนโยบายลงทน ผลการด าเนนงาน ธรรมาภบาล และการจดการของระบบส ารองเลยงชพระดบชาตและระบบประกนสงคม

29

2.) ความไมยงยนในเชงงบประมาณทางการคลงในระยะยาวและความเชอมโยงระหวางผลประโยชนและเงนสมทบเขากองทนของระบบประกนสงคม (Social security type system)

3.) ปญหาดานการเกบเงนสมทบต าขณะทผลประโยชนทตองจายใหแกสมาชกเพมสงขนอนเปนผลสบเนองจากนโยบายทพยายามลดความเหลอมล าในตลาดแรงงาน

Asher (1998) และ Holtzman et al. (2000) ไดเคยเสนอแนวทางทจะชวยแกปญหาเหลานไว และยงคงสอดคลองกบแนวทางท Global Aging Institute (2015) เสนอในการพฒนา pension funded system ใหมประสทธภาพเพมขน คอ

1.) ควรมการบรณาการแหลงเงนไดของการเกษยณ กลาวคอ ควรสรางความสมดลระหวางสวนทนของบคคลและทนทางสงคมใหมประสทธภาพ หลกเลยงความไมยงยนในเชงงบประมาณโดยการบรณาการระหวางเงนบ านาญภาครฐและภาคเอกชน

2.) คดคนนวตกรรมทเหมาะสม เชน ปรบระบบเขาส Multipillar structure ขยายการครอบคลม หาแนวคดทจะชวยลดตนทนทางการบรหาร ขยายการจดการความเสยงทางสงคมผาน informal support และ safety nets และการออกแบบ Provident fund systems ใหเหมาะสม

3.) อปถมภตลาดทางการเงนดวยการจดการกองทนบ านาญแบบกระจายตว (decentralizing pension fund management) ทบทวนธรรมาภบาล ระเบยบกฎเกณฑและการก ากบดแล รวมถงการสรางหรอสนบสนนเครองมอใหม

ในระบบเศรษฐกจทขอมลขาวสารเพยงพอ การบรหารความเสยงทางสงคมผสงอายทถอวาเปนเครองมอทดทสดในการปกปองเงนไดของผสงอายคอการซอประกนทไดรบผลตอบแทนเปนงวดรายปคงท (Annuity) เนองจากความเสยงเปนสงททราบไดจงสามารถประเมนราคาไดอยางยตธรรม แตอยางไรกตาม ในความเปนจรงจะมความไมเทาเทยมกนในขอมลขาวสารท าใหเกด Moral Hazard, Adverse Selection และ Incomplete Property Rights สงผลใหการประเมนราคาไมไดเปนไปอยางยตธรรมและขาดเครองทางตลาดทางการเงนทเพยงพอ ดงนน จงเกดการพฒนาวธการจดการความเสยงในเงนไดของผ สงอาย (Old-age income risk) ทเปนทางเลอก ดงแสดงในตารางท 2.8 กลาวคอ ถาเปนในสงคมชนบททไมมเครองมอทางการเงน ผสงอายจะพงพงการสนบสนนทางการเงนแบบไมเปนทางการหรอสวนบคคลจากครอบครวหรอชมชน การไดรบการจางงานตอ และการเปลยนสนทรพยเปนเงนสดเพอใชจาย ซงทางเลอกในการจดการความเสยงในเงนไดของผสงอายนมแนวโนมจะมความไมมนคงในอนาคตจากลกษณะการเปลยนแปลงของประชากรและลกษณะการเขาสงสงคมเมองมากขน หลายประเทศใชทางเลอก A Society-wide inter-generatational contract หรอ Publicly Mandated and Unfunded Retirement Provisions ซงสะทอนลกษณะ Myopia ของแตละบคคลและ Inter- and Intra-Generational Income Redistribution อนเเปาหมายทางการเมองโดยเฉพาะอยางยงในประเทศทมเครองมอในตลาดทางการเงนทไมเพยงพอและตองการสร างขอตกลงทาง

30

ประกนสงคมส าหรบ Active Population และชวยเหลอผยากจนทสงวย ดงเชนในประเทศฟลปปนส เกาหล และไทย เพอสรางใหเกด Risk Pooling และลดความแตกตางในอตราการสะสม ส าหรบประเทศทมความเขมงวดใน Unfunded Public Pension Pillar และมการบงคบ Funded Component ทเปนกฎระเบยบและควบคมโดยภาครฐ จะจดการกบความเสยงในเงนไดของผสงอายในรปแบบของ Provident Fund Model ในระดบชาต โดยสวนใหญจะเปนประเทศทเคยเปนอาณานคมของสหราชอาณาจกรและเนนสรางการออม ซงอาจอยในระดบทางการโดยรฐ เชน บรไน มาเลเซย และสงคโปร หรอระดบการจดการโดยภาคเอกชน เชน ฮองกง และอนโดนเซย ประเทศเหลานจะไมม Intra-Generational Redistribution ใหแกผยากจนและม Social Assistance Programs นอยมาก

นอกจากน Dorfman and Palacios (2012) ช ว าการท าให โครงการบ านาญถกใช ได อย างประสทธภาพควรเสรมสรางใหมความรวมมอกนระหวางหนวยงานทใหความคมครองสวสดการแกผสงอายและสถาบนการเงนในการบรหารจดการ Public and privately managed pension funds ธนาคารถอเปนหนงองคกรทมบทบาทส าคญในการใหค าแนะน าและสามารถเขาถงกลมคนไดหลายระดบและหลากอาชพ

Global Aging Institute (2015) ศกษาการออกแบบระบบบ านาญภาครฐ และระบถงความส าคญของการพฒนาระบบบ านาญแบบ Funded pension model ในประเทศก าลงพฒนาจากแนวโนมลกษณะทางประชากรศาสตรทเปลยนไป อยางไรกตาม หากระบบบ านาญแบบ Funded pension model นมการออกแบบทไมเหมาะสม อาจไมท าใหบรรลความเพยงพอในการเกษยณไดเชนกน โดยใหค าแนะน าในการออกแบบไวดวย ไดแก

- ก าหนดใหระบบบ านาญแบบทสมาชกตองสงเงนเขากองทนเปนภาคบงคบ (Mandatory) - ก าหนดอตราการสงเงนเขากองทนทสงกวารอยละ 12.5 - มอบหมายผจดการจากภาคเอกชน (Private manager) เปนผบรหาร ควบคม ดแลจดการ

กองทน - สงเสรมใหมการแขงขนระหวางผจดการการลงทน (Investment manager) ใหลดคาธรรมเนยม

ในการบรหารกองทน - จดใหมทางเลอกการลงทน (Investment options) ทหลากหลายแกผจดการการลงทน - จ ากดการมสวนรวมของสมาชกกองทน (Participants) ในการตดสนใจดานการจดสรรกลม

สนทรพย (Portfolio allocation) - เชอมโยงการก าหนดอายเกษยณกบอายขย และใหการเกษยณเปนแบบสมครใจ - ก าหนดใหเงนงวดรายปของบญชบ านาญของแตละคนในภาคบงคบ (Personal account

mandatory) เรมไดรบ ณ เวลาทเกษยณ - จดใหม Non-contributory social system รวมดวย

31

ตารางท 2-6 การบรหารความเสยงทางสงคมผสงอาย

กลยทธ ไมทางการ/สวนบคคล ทางการโดยองกบตลาดทางการเงน

ทางการโดยองกบภาครฐ

การลดความเสยง (Risk reduction)

- มวถชวตทมสขภาพดเ พ อ ให ย ง ค ง อ ย ใ นระบบแรงงานได - ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง

รปแบบเงนไดและการบรโภค

- การมขอมลขาวสารเ ก ย ว ก บ เ ง น ไ ดเกษยณอายทตองการ การเตรยมพรอมเพอเกษยณ และผลการด าเนนงานของตลาดทางการเงน

- ก า ร ค า ด ก า ร ณเศรษฐกจเขงมหภาพ - การเพมระดบการอาน

ออกเขยนไดทางการเงน - การพฒนา Indexed

government bonds - ก า ร ก า ห น ด

กฎระเบยบและการก า ก บ ด แ ล ต ล า ดทางการเงน

ก า ร ล ด ร ะ ด บ ค ว า มรนแรงของความเสยงดวยการลงทนในกลมหลกทรพย (Portfolio)

การลงทนในสนทรพยทแทจรง (Real assets) เชน ทดน บาน

- การลงทนในสนทรพยทางการเงน และการม occupational pension

- กองทนส ารองเลยงชพแหงชาต - การกระตนใหมการ

อ อ ม แ บ บ ส ม ค ร ใ จ (third pillar)

ก า ร ล ด ร ะ ด บ ค ว า มรนแรงของความเสยงด ว ย ก า ร ท า ป ร ะ ก น (Insurance)

การจดการแบงปนความเสยงภายในครอบครว

- การซอประกนทไดรบผลตอบแทนเปนงวดรายปคงท (Annuity)

- ป ร ะ ก น ส ง ค ม (unfunded DB)

การปองกนความเสยง (Hedging)

การแตงงาน - -

การจดการกบความเสยงท เ ก ด ข น แ ล ว (Risk coping)

- การเปลยนสนทรพยทแทจรง (Real assets) เปนเงนได - การท า งานต อหล ง

เกษยณ - ขอความช วย เหล อ

ภายในครอบครวหรอชมชนทอาศยอย

- การเปลยนสนทรพยทางการเงนเปนเงนสด

- Means tested social transfer in cash or kind - General and

categorical subsidies

ทมา Holzman et al. (2000)

32

2.3 ระบบการใหความคมครองผสงอายในประเทศไทย

ระบบสวสดการส าหรบผสงอายในประเทศไทยมลกษณะ Multi-pillar ตามทฤษฎเสาหลกสามตนของธนาคารโลกเชนเดยวกบในประเทศอน กลาวคอ

ชนท 1 เปนการออมเพอเกษยณอายภาคบงคบและบรหารจดการโดยภาครฐในลกษณะก าหนดผลประโยชนทดแทน (Publicly mandated, publicly managed, defined benefit) เพอสรางหลกประกนและความมนคงในชวตใหมรายไดหลงเกษยณไมต ากวาระดบความยากจน มลกษณะสอดคลองกบกองทนประกนสงคม กรณชราภาพ (Social security fund) ส าหรบลกจางภาคเอกชนซงด าเนนการภายใตพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 ก าหนดใหนายจางและลกจางรวมจายเงนสมทบตามอตราทก าหนดในกฎกระทรวง โดยเงนทผสงอายไดรบเมออาย 55 ป จะอยในรปเงนบ านาญตลอดชวตส าหรบผทจายเงนเขากองทนเปนระยะเวลาอยางนอย 180 เดอน หรอเงนบ าเหนจเปนเงนกอนส าหรบผทจายเงนเขากองทนเปนระยะเวลานอยกวา 180 เดอน

ชนท 2 เปนการออมภาคบงคบ บรหารจดการโดยภาคเอกชน ในลกษณะก าหนดเงนสมทบ (Public mandated, pvivately managed, defined contribution) เพอเพมรายไดหลงเกษยณใหอยในระดบทเพยงพอตอการด ารงชพขนพนฐาน ผลประโยชนทดแทนขนอยกบจ านวนเงนทจายเขากองทนและผลประโยชนทเกด มลกษณะสอดคลองกบกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (Government pension fund) ซงจดตงขนเมอ 27 มนาคม 2540 ตามพระราชบญญตกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ พ.ศ.2529 และครอบคลมเพยงขาราชการ

ชนท 3 เปนการออมภาคสมครใจ บรหารจดการโดยเอกชน ในลกษณะก าหนดเงนสมทบ (Voluntary savings, privately managed, defined contribution) เพอเพมคณภาพชวตหลงเกษยณโดยสมครใจ ผลประโยชนทดแทนขนอยกบจ านวนเงนทจายเขากองทนและผลประโยชนทเกด มลกษณะสอดคลองกบหลายกองทนในประเทศไทย ไดแก

1.) กองทนส ารองเลยงชพ (Provident fund) ซงถกจดตงตามความสมครใจของนายจางและลกจางส าหรบลกจางในภาคเอกชนโดยการจายเงนสะสม/สมทบเปนตามเกณฑของกองทนส ารองเลยงชพ

2.) กองทนส ารองเลยงชพ ซงถกจดตงตามความสมครใจของนายจางและลกจางส าหรบลกจางในภาครฐวสาหกจ โดยลกจางทอยขณะจดตงกองทนส ารองเลยงชพสามารถเลอกเขาเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพหรอในระบบบ าเหนจแบบเดม แตลกจางทเขาหลงจากทกองทนส ารองเลยงชพได จดตงแลว จะถกบงคบเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ ทงน ในปจจบนรฐวสาหกจทกแหงมการจดตงกองทนส ารองเลยงชพ การจายเงนสะสมเปนตามทแตละรฐวสาหกจก าหนดแตตองไมต ากวารอยละ 3 ของเงนเดอนและไมเกนอตราทรฐวสาหกจนนจายสมทบ ทงนการจายเงนสมทบของรฐวสาหกจจะจายตามความเหมาะสมของแตละ

33

รฐวสาหกจ แตไมเกนรอยละ 9 ของเงนเดอนในกรณทลกจางมอายงานไมเกน 20 ป และไมเกนรอยละ 10 ส าหรบลกจางทมอายงานเกน 20 ป

3.) กองทนรวมเพอการเลยงชพ (Retirement mutual fund) เปนการออมทภาครฐใหการสงเสรมผานแรงจงใจดานสทธประโยชนทางภาษ เพอรองรบขอจ ากดของกองทนส ารองเลยงชพและกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการทสมาชกไมสามารถจายเงนสะสมไดสงกวาอตราเงนสมทบของนายจางในกรณทสมาชกตองการออมเพม ถอเปนกองทนรวมประเภทรบซอคนหนวยลงทนทจดตงและจดการโดยบรษทจดการทไดรบใบอนญาตภายใตการก ากบดแลของส านกงานก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ผลงทนสามารถซอหนวยลงทนไดไมนอยกวารอยละ 3 ของเงนไดในแตละป หรอไมนอยกวา 5,000 บาท แตไมเกนรอยละ 15 ของเงนไดในแตละป โดยเมอรวมกบเงนสะสมในกองทนส ารองเลยงชพหรอกองทนบ าเหนจบ านาญจะตองไมเกน 300,000 บาทตอป การลงทนจะตองไมนอยกวาปละครงและตอเนอง ไมมการขอระงบการซอหนวยการลงทนเกนกวา 1 ปตอเนองกน ยกเวนไมมเงนไดในปภาษนน

4.) กองทนรวมหนระยะยาว (Long term fund) เปนกองทนทมนโยบายลงทนในหนสามญ โดยมการใหสทธประโยชนทางภาษ ลดหยอนภาษไดสงสดรอยละ 15 ของเงนไดพงประเมน หรอไมเกน 300,000 บาทตอป

5.) การประกนชวตแบบสะสมทรพย (Endownment insurance) และแบบเงนไดประจ า (Annuties) โดยการประกนชวตแบบสะสมทรพย หากผเอาประกนเสยชวตภายในก าหนดเวลาแหงสญญาประกน ผรบประโยชนจะไดรบเงนผลประโยชน แตถาผเอาประกนภยยงคงมชวตอยในวนครบก าหนดสญญา ผเอาประกนจะไดรบเงนผลประโยชน ขณะทการประกนชวตแบบเงนไดประจ า ถาผเอาประกนยงคงมชวต ณ อายทระบในสญญา บรษทประกนจะจายเงนปนผลประโยชนตามทระบในสญญาเปนรายเดอนหรอรายปจนกวาผเอาประกนจะเสยชวต

6.) การออมในรปของสนทรพยอนทสามารถใชเปนแหลงเงนเพอเกษยณได เชน หนสามญ พนธบตร อสงหารมทรพย เงนสด และสนทรพยสวนตวอน ๆ เปนตน

จงอาจกลาวไดวา กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (กบข.) และกองทนส ารองเลยงชพ ถอเปนระบบเงนบ านาญทมการเกบเงนสะสมไวส าหรบการจายผลตอบแทนใหกบสมาชกกองทน ( Funded Scheme) มการสะสมเงนสมทบเตมจ านวน กลาวคอ มการสะสมเงนส ารองใหเพยงพอส าหรบจายประโยชนทดแทน หรอหนสนทงหมดในอนาคตตงแตเรมโครงการเกบเงนสมทบ/ภาษ เพอการจายคนใหแกผรบบ านาญเมอเกษยณตามแผนการออมเพอการเกษยณแบบบญชรายบคคล สวนกองทนประกนสงคมในสวนของการออมเพอการชราภาพ ซงน าเงนสะสมของสมาชกปจจบนมาจายใหกบผทเกษยณ ถอไดวาเปนระบบเงนบ านาญทมการเกบเงนสะสมจากสมาชกบางสวน (Partially Funded Scheme) โดยมการสะสมเงนส ารองของกองทนตอเนองกนไปตลอดเวลาแบบสะสมเงนเตมจ านวน แตไมจ าเปนตองสะสมใหเพยงพอตอภาระการจาย

34

ประโยชนทดแทน ทงนเพอมใหเปนภาระส าหรบสมาชกในระยะเรมตนโครงการ และเมอโครงการเตบโตไประยะหนงจงเพมเงนสะสมเปนชวงๆ และสม าเสมอเพอใหกองทนมเงนเพยงพอในการจายประโยชนทดแทน

ในประเทศไทยแบงประชากรทมงานท าในภาคเอกชนออกเปนสองประภท คอแรงงานในระบบและแรงงานนอกระบบ แรงงานในระบบ (Formal Sector) หมายถง แรงงานทท างานในระบบการจางงานทมรายไดประจ า มเงนเดอนทแนนอน และไดรบการคมครองสวสดการตางๆตามทกฎหมายก าหนด นอกจากนนแรงงานในระบบยงมสทธไดรบความคมครองจากการเปนสมาชกกองทนประกนสงคม คอการประกนชราภาพและประกนสขภาพ เปนตน สวนแรงงานอกประเภทหนงคอแรงงานนอกระบบ แรงงานนอกระบบ ( Informal Sector) คอ แรงงานทท างานอสระ เชน บคลลทท างานรบจาง คนทท างานไมเตมเวลา คนงานทรบงานไปท าทบาน แรงงานประมง คนรบใชและคนท างานบาน คนขบรถรบจาง เกษตรกร ชาวนา ชาวสวน เปนตน ในสวนนจะอธบายถงสวสดการส าหรบผสงอายเฉพาะส าหรบแรงงานในระบบซงประกอบดวยกองทนประกนสงคมและกองทนส ารองเลยงชพ

2.3.1 กองทนประกนสงคม

กองทนประกนสงคมเปนกองทนทจดขนเพอเปนหลกประกนในการด ารงชวตของลกจางหรอผประกนตน โดยผประกนตนและนายจางมหนาทจายเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมทกเดอนเพอใหกองทนชวยรบผดชอบในการเฉลยความเสยงทอาจเกดขนจากการ เจบปวย คลอดบตร ทพพลภาพ ตาย สงเคราะหบตร ชราภาพและวางงาน เพอใหมคณภาพชวตทด ไดรบการรกษาพยาบาลทเหมาะสมและมรายไดอยางตอเนอง นอกจากนกองทนประกนสงคมไดตระหนกถงหลกประกน การด ารงชพหลงเกษยณของสมาชกจงไดมการสงเสรมการออมโดยการจดเกบเงนสมทบกรณชราภาพ โดยมการจดตงกองทนดงกลาวขนตงแตเดอนธนวาคม พ.ศ. 2541 โดยผประกนตนตองสงเงนสมทบในขณะทยงมรายไดจากการท างาน เพอไวใชยงชพในยามชรา ซงกองทนประกนสงคมจะรวบรวมเงนสมทบทงหมดไปลงทนในหลกทรพยเพอกอใหเกดรายไดเพมขนเตรยมไวส าหรบจายเปนบ าเหนจหรอบ านาญตามเงอนไขการรบสทธของผประกนตนแตละคน โดยผประกนตนในกองทนประกนสงคมมทงหมด 3 ประเภท แตละประเภทมหนาททจะสงเงนสมทบเขากองทน และจะไดรบความคมครองดวยสทธประโยชนทแตกตางกน ดงแสดงในตาราง 2.7

35

ตารางท 2-7 การปรยบเทยบลกษณะ เงอนไข และผลประโยชนทไดรบจากการประกนตนตามมาตรา 33 39 และ 40 ตามลาดบ

ผประกนตนภาคบงคบ มาตรา 33 ผประกนตนภาคสมครใจ มาตรา 39 ผประกนตนภาคสมครใจ มาตรา 40 หมายเหต

ความหมาย เปนผประกนตนทมนายจางตามกฎหมายและมลกจางตงแต 1 คนขนไป

เปนผประกนตนทประกอบธรกจทวไปและตองเคยเปนผประกนตนตามมาตรา 33 มากอนเทานน

บคคลทวไปทมอายไมต ากวา 15 ปและไมเกน 60 ป และไมเปนผประกนตนตามมาตรา 33 และมาตรา 39

ความคมครองทไดรบ คมครอง 7 กรณคอ กรณเจบปวย/อบตเหต กรณทพพลภาพ กรณคลอดบตร กรณเสยชวต กรณชราภาพ กรณสงเคราะหบตรและกรณวางงาน

คมครอง 6 กรณ คอ กรณเจบปวย /อ บ ต เ หต ก รณทพพลภาพ กรณเ ส ย ช ว ต ก ร ณ ค ล อด บ ต ร ก ร ณสงเคราะหบตร และกรณชราภาพ

คมครอง 3 หรอ 4 กรณ คอ กรณเจบปวย กรณทพพลภาพ กรณเสยชวต กรณชราภาพ และกรณวางงาน

ผประกนตนภาคสมครใจ มาตรา 40 ทางเลอกท 1 สทธประโยชนพนฐานคมครอง 3 กรณ คอ กรณประสบอนตราย /เจบปวย กรณทพพลภาพ กรณตาย ทางเลอกท 2 สทธประโยชนพนฐานคมครอง 4 กรณ คอ กรณประสบอนตราย/เจบปวย กรณทพพลภาพ กรณตาย กรณชราภาพ(เงนบ าเหนจ)

คณสมบต อาย 15-60 ปบรบรณ

- เคยเปนผประกนตนตามมาตรา 33 น าสงเงนสมทบมาแลวไมนอยกวา 12 เดอน และออกจากงานมาแลวไมเกน 6 เดอน - ตองไมเปนผรบประโยชนทดแทนก ร ณ ท พ พ ล ภ า พ จ า ก ก อ ง ท นประกนสงคม

- อ า ย 15-60 ป บ ร บ ร ณ ไ ม เ ป นผประกนตนตามมาตรา 33 มาตรา 39 ไม เปนข าราชการหรอบคคลทถกยกเวนตามกฎหมายประกนสงคม - บคคลพการท ส ามารถรบร สทธประกนสงคม

การจายเงนสมทบ - จายเงนสมทบ 5% ของอตราเงนเดอน (ต าสด 1,650 บาท และสงสดไมเกน 15,000 บาท)

- จายเงนสมทบในอตรา 432 บาท/เดอน

ทางเลอกท 1 จายเ งนสมทบ 100 บาท/เดอน (จ าย เอง 70 บาท ร ฐสนบสนน 30 บาท)

การจายเงนสมทบของผประกนตนมาตรา 40 สามารถจายเงนสมทบลวงหนาไดครงละไมเกน 12 อนเด

36

ผประกนตนภาคบงคบ มาตรา 33 ผประกนตนภาคสมครใจ มาตรา 39 ผประกนตนภาคสมครใจ มาตรา 40 หมายเหต

- ผประกนตนจาย 5% + นายจาง 5% + รฐบาล 2.75%

- รฐบาลจาย 120 บาท แบงเปน 144 บาท ส าหรบใชเปนสทธประโยชนยามเจบป วย คลอดบตร ทพพลภาพ เสยชวต และอก 288 บาท เปนเงนออมกรณชราภาพ

ทางเลอกท 2 จายเ งนสมทบ 150 บาท/เดอน (จายเอง 100 บาท รฐสนบสนน 50 บาท)

ผประกนตนทประสงครบเงนบ าเหนจชราภาพเพมขนสามารถจายเงนสมทบเพมเตมไดไมเกนเดอนละ 1,000 บาทตอเดอน

ป ร ะ โ ย ช น ท ด แ ท น ก ร ณบานาญชราภาพ

- กรณจายเงนสมทบมาแลวไมนอยกวา 180 เดอน มสทธไดรบเงนบ านาญชราภาพ 20% ของคาจางเฉลย 60 เดอนสดทาย - กรณทมการจาย เงนสมทบเกน 180 เดอน ใหปรบเพมอก 1.5% ส าหรบระยะเวลาทจายเงนสมทบเกนกวา 180 เดอน

- - เงอนไขการเกดสทธกรณบ านาญชราภาพ - จายเงนสมทบมาแลวไมนอยกวา 180 บาท ไมวาระยะเวลา 180 เดอนจะตดตอกนหรอไมกตาม - มอายครบ 55 ปบรบรณ - ความเปนผประกนตนสนสดลง

ป ร ะ โ ย ช น ท ด แ ท น ก ร ณบาเหนจชราภาพ

- กรณทมการจาย เงนสมทบต ากวา 12 เดอน ใหจายเงนบ าเหนจชราภาพ มจ านวนเทากบจ านวนเงนสมทบทผประกนตนจายเงนสมทบ กรณทมการจายเงนสมทบตงแต 12 เดอนขนไป ใหจายเงนบ าเหนจชราภาพ มจ านวนเทากบจ านวนเงนสมทบทผประกนตนและนายจางจายเงนสมทบ พรอมผลประโยชนตอบแทน ตามทส านกงานประกนสงคมประกาศก าหนด

ไดเงนบ าเหนจพรอมผลตอบแทนเมออายครบ 55 ปบรบรณ และความเปนผประกนตนสนสด

ไดรบเงนบ าเหนจพรอมผลตอบแทน(ดอก เบ ย ) ค นท ง หมด ( ส าหร บทางเลอกท 2)

เงอนไขการเกดสทธกรณบ าเหนจชราภาพ - จายเงนสมทบไมครบ 180 เดอน - ความเปนผประกนตนสนสดลง - มอายครบ 55 ปบรบรณหรอเปนผทพพลภาพหรอถงแกความตาย

37

กองทนประกนสงคมมผประกนตนในปจจบนจ านวน 13,838,180 คน (ทมา: เวปไซตของกองทนประกนสงคม ,กรกฎาคม 2559) มเงนออม (เงนสะสมจากผประกนตนและเงนสมทบจากนายจาง)รวมผลตอบแทนจากการลงทนทงหมดทรบรแลว ณ มถนายน 2559 จ านวน 1,468,843 ลานบาท (นบผลตอบแทนเฉพาะดอกเบย เงนปนผลและก าไรจากการขายหลกทรพยทรบรแลว ไมรวมก าไรทเกดขนทางบญช) ดงแสดงในรปท 2.7

รปท 2-7 สถานภาพของกองทนประกนสงคม ซงมเงนออมของลกจางและนายจางรวมถงผลตอบแทนจากการลงทนทงหมด ณ ไตรมาส 2 ตงแตป 2533-2559

ทมา : ส านกบรหารการลงทน ส านกงานประกนสงคม (http://www.sso.go.th/wpr/uploads/uploadImages/file/SSOInvestQ022559.pdf)

การลงทนของกองทนประกนสงคมจะเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการประกนสงคม วาดวยการจดหาผลประโยชนของกองทนประกนสงคม พ .ศ. 2559 ซงก าหนดใหส านกงาน ประกนสงคมมหนาทน าเงนกองทนไปลงทนเพอจดหาผลประโยชนโดยลงทนในหลกทรพยตางๆ ดงน

1) ลงทนในหลกทรพยทมความมนคงสง หรอมความเสยงต าอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน ไมนอยกวารอยละ 60 ของเงนลงทน ตวอยางเชน ตวเงนคลง พนธบตรรฐบาล พนธบตรรฐวสาหกจทมกระทรวงการคลงค าประกน เงนฝากธนาคารทไดรบการค าประกน หนกเอกชนทไดรบการจดอนดบเครดต เปนตน

2) ลงทนในหลกทรพยทมความเสยง ไมเกนกวารอยละ 40 ของเงนลงทน ตวอยางเชน ตราสารหนอนๆ หนวยลงทน หนสามญ เปนตน

38

ผลตอบแทนทผประกนตนจะไดรบกรณชราภาพ กรณทเปนผประกนตนภาคบงคบตามมาตรา 33 ผประกนตนสามารถไดรบผลตอบแทนทงในรปของบ านาญชราภาพและบ าเหนจชราภาพ โดยมเงอนไขการเกดสทธดงน

เงอนไขการเกดสทธกรณบานาญชราภาพ ความเปนผประกนตนจะตองสนสดลงและมอาย 55 ปบรบรณ ทงนตองจายเงนสมทบมาแลวไมนอยกวา 180 เดอน(หรอ 15 ป) ไมวาระยะเวลา 180 เดอนดงกลาวจะ ตดตอกนหรอไมกตาม

เงอนไขการเกดสทธกรณบาเหนจชราภาพ ความเปนผประกนตนจะตองสนสดลง และมอาย 55 ปบรบรณหรอ เปนผทพลภาพหรอถงแกความตาย และจายเงนสมทบไมครบ 180 เดอน

ส าหรบผลประโยชนทดแทนของผประกนตนทไดรบผลประโยชนทดแทนกรณบ านาญชราภาพ เพอ เปนรายไดหลงเกษยณนนสามารถแบงไดเปน 2 กรณ คอ 1) กรณทมการจายเงนสมทบมาแลวไมนอยกวา 180 เดอน มสทธไดรบเงนบ านาญชราภาพเปนรายเดอนในอตรารอยละ 20 ของคาจางเฉลย 60 เดอน สดทายทใช เปนฐานในการค านวณเงนสมทบกอนความเปนผประกนตนสนสดลง 2) กรณทมการจายเงน สมทบเกน 180 เดอน ใหปรบเพมอตราบ านาญชราภาพตามขอ 1) ขนอกในอตรารอยละ 1.5 ตอระยะเวลา การจายเงนสมทบทก 12 เดอน ส าหรบระยะเวลาทจายเงนสมทบเกนกวา 180 เดอน

ตวอยางการค านวณเงนบ านาญทผประกนตนจะไดรบหลงเกษยณจากการเปนผประกนตน โดยก าหนดใหผประกนตนเรมสงเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมมาแลว 20 ป อายครบ 55 ปบรบรณ และมคาจางเฉลย 60 เดอนสดทายเทากบ 15,000 บาท และความเปนผประกนตนสนสดลง ดงนนผประกนตนจะไดรบบ านาญ เทากบ

สวนท 1 ค านวณจากระยะเวลาการสะสมเงนเขากองทนเปนเวลา 180 เดอนหรอ 15 ป ซงสามารถคดเปนบ านาญเทากบ 20% ของเงนเดอนเฉลย 60 เดอนสดทาย หลงจากทความเปนผประกนตนสนสดลง ซงจะไดรบบ านาญเทากบ 15,000×20% = 3,000 บาท ทกเดอน

สวนท 2 เงนสะสมทผประกนตนสะสมเงนเขากองทนประกนสงคมเกนกวา 15 ป ดงนน จงไดรบบ านาญเพม อก 1.5% ตอป(ทเกนมาจาก 15 ป) นนคอจะไดรบเงนบ านาญเพม 1.5% ตอป เปนจ านวน 5 ป รวมเทากบ 1.5%×5 = 7.5% เปนผลใหผประกนตนจะไดรบเงนบ านาญเพมเตมอก 7.5%×15,000 = 1,125 บาทตอเดอน

รวมเงนบ านาญทผประกนตนจะไดรบส าหรบตวอยางดงกลาว เทากบ 3,000+1,125 = 4,125 บาทตอเดอน ซงจะไดรบไปจนกวาจะเสยชวต

จะเหนไดวาผเกษยณอายจะไดรบเงนบ านาญหลงเกษยณจากกองทนประกนสงคมแตกตางกนไปตามสทธและเงอนไขในการประกนตนของแตละบคคล ทงนอาจเพยงพอหรอไมเพยงพอตอการใชจายหลงเกษยณอายซงขนอยกบหลายปจจยทงปจจยดาน รายไดจากแหลงอน มลคาของสนคาและบรการทเปลยนไป

39

ในชวงชวตหลงเกษยณ วถการด าเนนชวต สขภาพรางกาย รวมถงความจ าเปนอนๆในการใชเงนของแตะคนดวย

ถงแมวาจากรปท 2.7 จะแสดงใหเหนสถานภาพการบรหารเงนลงทนของกองทนวาผลตอบแทนตอบแทนจากการลงทนของกองทน เงนสะสมของลกจางและเงนลงทนสมทบจากนายจางมากขนทกปตงแตป 2545 ถง มถนายน 2559 แตทงนยงมความกงวลเกยวกบปจจยเสยงตอเสถยรภาพ ความมนคงและความสามารถของกองทนประกนสงคมในการจายคนเงนและสวสดการใหแกผประกนตนในขณะทเปนสมาชกและเมอสภาพการเปนสมาชกสนสดลงซงอยในรปเงนทดแทน บ าเหนจหรอบ านาญ เนองจากผลตอบแทนจากการลงทนของกองทนประกนสงคมทไดรบไมพยงพอทจายคนผประกนตน จากการประเมนทางคณตศาสตรประกนภย (Actuarial Valuation) ของ Hiroshi Yamabana นกคณตศาสตรประกนภยขององคกรแรงงานระหวางประเทศ (International Labor Organization: ILO) โดยอาศยขอมลทางประชากรศาสตร การเงน ตวเลขประมาณการทางเศรษฐกจและหลกคณตศาสตรประกนภย ใชเพอพจารณาการอยรอดของกองทน เชน ความสามารถในการรกษาเสถยรภาพ ทางการเงน โดยใชปจจยตางๆเขามาพจารณาทงการแจกแจงอายสมาชก ปรมาณการใชสวสดการ รกษาพยาบาล การคลอดบตร การจายเงนบ านาญชราภาพ ทงนไดน าความรนแรง (Severity) ความถในการเกด(Frequency) และการแจกแจงความเสยหายมาเกยวของดวย พบวามโอกาสทเงนกองทนประกนสงคมจะตดลบและอาจถงขนลมสลายลงไดในป ค .ศ. 2060 ซงเปนขอบงชทนากงวลทผมสวนเกยวของควรตระหนกและหาวธการแกไขอยางเรงดวนตอไป

2.3.2 กองทนสารองเลยงชพ

การออมผานกองทนส ารองเลยงชพเปนอกหนงแหลงรายไดของผทเปนแรงงานภาคเอกชนหรอผเปนสมาชกกองทนจะเกบออมไวเพอใชจายในวยเกษยณ ซงกองทนส ารองเลยงชพนเปนกองทนทนายจางและลกจางไดรวมกนจดตงขนโดยมวตถประสงคเพอใหลกจางมวนยในการออมเงนอยางตอเนองและมเงนเพอใชจายในวยเกษยณ ซงเงนกองทนนนจะถกน าไปบรหารโดยผทมความช านาญในการลงทนหรอ”บรษทจดการ”และน าผลตอบแทนทไดรบมาเฉลยคนใหกบสมาชกตามสดสวนเงนออมของแตละคน โดยเงนของกองทนดงกลาวมาจากการจายเงนสะสมของลกจางและการจาย เงนสมทบของนายจางในแตละเดอน ในการด าเนนการจดตงกองทนส ารองเลยงชพ บรษทจดการจะขอขอมลเกยวกบนายจาง (บรษท) และลกจาง (พนกงานหรอสมาชกของกองทน) เชน อายเฉลยของพนกงาน อายงานโดยเฉลย ระดบความรเรองตราสารการลงทนประเภทตางๆ การยอบรบความเสยงในการลงทน ฯลฯ ทงน เ พอพจารณาหารปแบบการลงทนทเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะของสมาชกในกองทนเพอน าเสนอตอคณะกรรมการกองทน (Suitability Study) โดยคณะกรรมการกองทนสามารถรวมก าหนดหรอเลอกนโยบายการลงทนทเหมาะสมกบพนกงานไดภายใตขอก าหนดของกฎหมายตางๆทเกยวของ จากรปท 2-8 รปท 2.9 และรปท 2-10 แสดงถงการเตบโตของกองทนส ารองเลยงชพอยางตอเนองนบตงแตป พ.ศ.2556 จนถงป พ.ศ.2559 ทงจากตวชวดมลคาทรพยสนสทธ จ านวนนายจาง จ านวนสมาชก และจ านวนเงนในกองทนส ารองเลยงชพตอสมาชก

40

รปท 2-8 การเตบโตของมลคาทรพยสนสทธของกองทนสารองเลยงชพ

ทมา:

รปท 2-9 การเตบโตของจานวนนายจางและสมาชก

ทมา: http://www.thaipvd.com/

รปท 2-10 จานวนเงนในกองทนสารองเลยงชพเฉลยตอสมาชก

ทมา: http://www.thaipvd.com/

กองทนส ารองเลยงชพเปนกองทนทนายจางจดใหมแกลกจางในลกษณะสวสดการเพอเปนหลกประกนใหกบพนกงานภาคเอกชนหรอกลมรฐวสาหกจเพอไวใชจายหลงเกษยณอาย โดยอยภายใตการควบคมดแลของรฐผาน “พระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ” เชนเดยวกบกองทนบ าเหนจบ านาญ

41

ขาราชการ หรอ กบข. ทรฐบาลในฐานะนายจางและขาราชการในฐานะลกจางรวมกนเกบออมไวเปนเงนไวเปนเงนบ าเหนจหรอเงนบ านาญทใหขาราชการเมอเกษยณอาย

เงนออมของสมาชกในกองทนส ารองเลยงชพจะเตบโตขนจากเงนสะสมจากลกจางและเงนสมทบจากนายจางรวมถงผลประโยชนทเกดขนจากการลงทนของกองทน โดยในอดตพระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพไดก าหนดใหลกจางจายเงนสะสมเขากองทนโดยยนยอมใหนายจางหกจากคาจางสะสมเขากองทนทกเดอนในอตราไมต ากวารอยละ 2 แตไมเกน รอยละ 15 ของคาจางแตละเดอนซงขนอยกบเงอนไขทก าหนดไวในขอบงคบกองทนของแตละนายจาง ส าหรบเงนสมทบของนายจางเปนเงนทนายจางจายสมทบเขากองทนทกเดอนในจ านวนทไมนอยกวาลกจางจายสะสม แตในปจจบนพระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ (ฉบบท 4) พ.ศ. 2558 (มผลบงคบใชตงแตวนท 9 พฤศจกายน 2558) ไดแกไขขอบงคบกองทนใหลกจางสามารถจายสะสมในอตราทสงขนไดโดยนายจางไมตองจายเงนสมทบเพมขนตาม ซงอตราการจายเงนสมทบเขากองทนใหแกลกจางอาจแตกตางกนไปตามเงอนไข ระยะเวลาการเปนสมาชก ตามต าแหนงหรอตามอตราเงนเดอนของลกจางนน เชน ลกจางออกจากงานและมอายการท างานนอยกวา 5 ป ไดรบเงนสวนของนายจาง 50% แตถาอายการท างานครบ 5 ป จะไดรบเงนสวนของนายจาง 100% เปนตน เพอเปนการสรางแรงจงใจในการท างานใหแกลกจางในอกชองทางหนง โดยทผลประโยชนทเกดจากการลงทนของกองทน จะไมมการจายดอกเบยหรอเงนปนผลใหแกลกจางระหวางงวดเพอสมาชกจะไดมเงนออมจ านวนทมากพอเมอถงวนเกษยณอาย และมชวตในวยเกษยณอยางมคณภาพ โดยผลประโยชนนนจะจายคนใหสมาชกเมอสมาชกสนสดสมาชกภาพ เชนเกษยณอาย ลาออกจากงาน เปนตน นอกจากน กองทนจะไมใหสมาชกถอนเงนออกบางสวน เพราะจะเปนการเปดโอกาสใหสมาชกน าเงนไปใชในแบบทไมเปนไปตามวตถประสงคของการออมเงนเพอไวใชหลงเกษยณ

ประโยชนทไดรบจากการจดตงกองทนส ารองเลยงชพในมมมองของนายจาง จะไดรบสทธประโยชนหลายรปแบบ ไดแก

สทธประโยชนทางภาษจากการทเงนน าสงของนายจางสามารถตดเปนคาใชจายของบรษท

เปนเครองมอในการบรหารสวสดการแกพนกงาน เพอจงใจใหรกองคกรและตงใจท างาน

นายจางสามารถควบคมงบประมาณของกจการไดอยางมประสทธภาพ

สรางแรงจงใจใหลกจางท างานระยะยาว

สรางภาพลกษณทดแกบรษท

ส าหรบสทธประโยชนของกองทนส ารองเลยงชพในมมมองลกจางหรอสมาชกกองทนส ารองเลยงชพทส าคญ คอ

ไดรบสทธประโยชนทางภาษของการอยในระบบกองทนส ารองเลยงชพ

42

เสมอนไดรบคาจางเพมจากเงนสมทบทนายจางจายให

ชวยสรางวนยในการออมทเนนการออมแบบผกพนระยะยาว

มเงนกอนใหญไวใชในการด ารงชวตเมอเกษยณอายหรอลาออกจากงาน

เปนหลกประกนของครอบครว กรณเสยชวต

เพมโอกาสเตบโตของเงนลงทน ดวยการบรหารกองทน จากทมงานทมความเชยวชาญดานการลงทนโดยตรง

พระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ (ฉบบท 4) พ.ศ. 2558 เปนพระราชบญญตฉบบทแกไขปญหาตางๆทเกดขนตอความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณเนองจากขอจ ากดของการออมเงนของกองทนส ารองเลยงชพเปนผลใหผลตอบแทนทไดรบหลงเกษยณจากกองทนไมเพยงพอตอการด ารงชพ เชน อตราการออมต าซงโดยสวนใหญอยท 3-5% ของคาจาง ขอก าหนดกรณทลกจางไมสามารถจายเงนสะสมในอตราทมากกวานายจางไดและในบางกรณลกจางตองมการสะสมเงนเขากองทนลดลงหากนายจางตองการปรบลดเงนอตราสมทบ เงนกองทนสวนใหญลงทนในตราสารทมความเสยงต า(เงนฝาก พนธบตร) เหตเพราะไมมนโยบายการลงทนเดมทลกจางเคยลงทนท าใหตองไปใชนโยบายทมความเสยงต าทสดตามทกฎหมายก าหนด และมกขาดความตอเนองในการออมกรณทลกจางออกจากงาน ยกเลกกองทนหรอนายจางเลกกจการ เปนผลใหตองน าเงนออกจากกองทนและน าไปใชจายจนหมดกอนถงวยเกษยณอาย เปนตน นอกจากนการด าเนนการของกองทนบางเรองไมยดหยนโดยเฉพาะกฎหมายไมเปดชองใหหยดพกหรอเลอนการสงเงนชวคราวกรณทเกดวกฤตชวคราวในกรณทสงผลทางเศรษฐกจเปนผลใหลกจางตองลาออกจากกองทนหรอนายจางยกเลกกองทน ดงนนพระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ พ.ศ. 2558 จงไดมการปรบเปลยนขอก าหนดเพอแกไขปญหาดงกลาว และเอออ านวยตอการลงทนมากขนโดยมวตถประสงคเพอใหลกจางสามารถออมเงนในกองทนเพมขนไดโดยไมกระทบตอนายจางและในขณะเดยวกนกไมตองลดเงนสะสมหากนายจางปรบลดอตราเงนสมทบ เพอใหลกจางออมเงนในกองทนระยะยาวไดและตอเนองจนถงวยเกษยณโดยไมน าเงนออกไปใชจนหมด และเพอใหการด าเนนการของกองทนมความคลองตวและยดหยนมากขนโดยทนายจางและลกจางสามารถตกลงกนเองไดภายใตกรอบกฎหมายทก าหนด ทงนพระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ (ฉบบท 4) พ.ศ. 2558 ไดมการแกไขเนอหาในมาตราตางๆในพระราชบญญตฉบบกอนหนาโดยมสาระส าคญโดยสรป ดงน

มาตรา 10 เปดโอกาสใหลกจางสามารถจายเงนสะสมในอตราทสงขนไดโดยทนายจางไมจ าเปนตอง จายเงนสมทบในอตราทสงขนตาม

มาตรา 10/1 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงมอ านาจประกาศใหลกจางหรอนายจางหย ดหรอเลอนสงเงนชวคราวในกรณทเกดเหตทสงผลทางเศรษฐกจ

43

มาตรา 16 เพมเตมใหขอบงคบกองทน สามารถก าหนดนโยบายการลงทนไดกรณลกจางไมไดแสดง เจตนาเลอกนโยบายการลงทน(default policy) และไมมนโยบายการลงทนเดมมากอน

มาตรา 23/2 ใหลกจางทสนสมาชกภาพเพราะออกจากงานเมออายไมต ากวา 55 ป สามารถเลอกรบผลประโยชนจากการลงทนเปนงวดได

มาตรา 23/4 ใหลกจางทสนสมาชกภาพขอโอนเงนจากกองทนส ารองเลยงชพไปกองกองทนอนๆทมวตถประสงคการออมเพอการเกษยณอายได เชน RMF

การลงทนของกองทนส ารองเลยงชพจะอยภายใตการก ากบดแลของส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) ซงเปนผก าหนดลกษณะการลงทนของกองทนส ารองเลยงชพและท าหนาทเปนนายทะเบยนของกองทนตามกฎหมาย ในปจจบนมรปแบบการลงทนหลกทก าหนดไวหลายรปแบบทงทก าหนดไวส าหรบการลงทนภายในประเทศและตางประเทศโดยการก าหนดใหสมาชกสามารถเลอกนโยบายลงทนเองได (Employee’s choice) เพราะความพอใจในการลงทนของผออมตางกนจากปจจยตาๆเชน ระดบความเสยงทยอมรบได ระยะเวลาทจะออมเงน จ านวนเงนทตองการใชหลงเกษยณ เปนตน ดงนนเพอใหบรษทจดการมขอมลเพยงพอในการรจกลกคา (Know your customer) และเพอใหสามารถจดแผนการลงทนเสนอลกคาไดอยางเหมาะสม ส านกงานคณะกรรมการ ก .ล.ต. และสมาคมบรษทจดการลงทนไดก าหนดใหบรษทจดการจดท าขอมลลกคา (Customer’s profile) เพอใหบรษทจดการมขอมลเพยงพอทจะคดกรองนโยบายการลงทนเพอเสนอคณะกรรมการกองทนไดอยางมประสทธภาพ ซงพระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ (ฉบบท 4) พ.ศ. 2558 ก าหนดใหกองทนใหลกจางมสทธเลอกนโยบายการลงทนดวยตนเอง (Employee’s choice) หากลกจางไมแสดงเจตนาเลอกนโยบายการลงทน ใหบรษทจดการน าเงนไปลงทนตามนโยบายการลงทนเดมทลกจางเคยลงทน หรอหากไมมนโยบายการลงทนเดม ใหลงทนในนโยบายทก าหนดในขอบงคบกองทน (Default policy) หรอหากไมไดก าหนด Default policy ไวในขอบงคบกองทนใหลงทนในนโยบายทมความเสยงนอยทสดทกองทนมกอน จากรปท 2-11 แสดงใหเหนถงแนวโนมทนายจางจะจดใหมนโยบายใหลกจางเลอกลงทนเองไดเพมขน แตโดยเฉลยแลวยงคงมไมถงรอยละ 40 ทนายจางจะจดใหมทางเลอกนแกลกจาง

44

รปท 2-11 ทางเลอกของลกจาง )Employee’s choice(

ทมา: http://www.thaipvd.com/

การเลอกนโยบายการลงทนท เหมาะสมส าหรบตวเองของสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ(employee’s choice) จะท าใหสมาชกกองทนสามารถเลอกนโยบายการลงทนทงในดานความเส ยงและระดบอตราผลตอบแทนทตนเองยอมรบได ทงนแผนการลงทนของกองทนตางๆกมใหเลอกหลากหลาย เชน แผนการลงทนตราสารหนระยะสนและตลาดทน แผนการงทนในตราสารหน แผนการลงทนผสมหน 10% แผนการลงทนผสมหน 15% แผนการลงทนผสมหน 20% แผนการลงทนผสมหน 25% แผนการลงทนผสมหน 35% แผนการลงทนผสมหน 90% และแผนการลงทนแบบ Life Path หรอ Life cycle เปนตน โดยจ านวนเงนทสมาชกจะไดรบเมอออกจากงานหรอเกษยณอายจะมากหรอนอยกขนอยกบจ านวนเงนทสงเขากองทนและผลตอบแทนทไดรบจากการทบรษทจดการบรหารเงนกองทน หากสมาชกตองการผลตอบแทนสงๆกควรสะสมเงนเขากองทนมากและ/หรอ เลอกแผนการลงทนทมสดสวนการลงทนในหนสงๆ ทงนกตองยอมรบในเรองความเสยงจากการลงทนทสงขนดวย

ประเภทของกองทนส ารองเลยงชพทมใหบรการในปจจบน แบงไดดงน

1.) กองทนเดยว (Single Fund) หมายถง กองทนทประกอบดวยนายจางรายเดยว หรอกลมบรษทในเครอเดยวกน และเปนกองทนทมขนาดคอนขางใหญและคณะกรรมการกองทนสามารถก าหนดนโยบายรวมกบบรษทจดการ กองทนเดยวแบงออกเปน

- กองทนเดยวทมนโยบายการลงทนเดยว ซงอาจเปนกองทนแบบผสม ทลงทนทงตราสารหนและ ตราสารทน หรอลงทนเฉพาะตราสารหนเทานน และสมาชกทกคนมนโยบายการลงทนเดยวกน

- กองทนเดยวทม Employee’s Choice ใหสมาชกเลอกนโยบายทเหมาะสมกบตนเอง ซงจะอยในรปแบบของ Master Fund-Sub Fund เรยกวา “Master Single Fund”

45

2.) กองทนรวมทน (Pooled Fund) หมายถง กองทนทประกอบดวยนายจางหลายราย จดตงขนโดยบรษทจดการ เหมาะส าหรบบรษททมเงนกองทนไมมากหรอบรษททเรมจดตงกองทน หรอ บรษทขนาดเลกหรอใหญทตองการลดภาระคาใชจายใหกบกองทนและเพอเพมโอกาสในการลงทนใหไดรบผลตอบแทนสงขนได กองทนรวมทนแบงออกเปน

- กองทนรวมทนทมนโยบายการลงทนเดยว ซงอาจเปนกองทนแบบผสม ทลงทนทงตราสารหนและตราสารทน หรอลงทนเฉพาะตราสารหนเทานน และสมาชกทกคนมนโยบายการลงทนเดยวกน

- กองทนรวมทนทม Employee’s Choice ใหสมาชกเลอกนโยบายทเหมาะสมกบตนเอง ซงจะอยในรปแบบของ Master Fund-Sub Fund เรยกวา “Master Pooled Fund แบบ Target Risk”

- กองทนรวมทนท เปนแบบ Master Fund-Sub Fund เรยกวา “Master Pooled Fund แบบ Target Date” สมาชกลงทนในกองทนทมนโยบายการลงทนตามชวงอายของสมาชก วยเรมท างานจะมสดสวนสนทรพยเสยงสงกวาวยใกลเกษยณ เพอสรางผลตอบแทนระยะยาวทดกวา และบรษทจดการจะลดความเสยงใหกบพอรตการลงทนลงเมอใกลถงชวงเวลาททานตองน าเงนออกจากกองทนเมอเกษยณอาย

ตวอยางของนโยบายการลงทนของกองทนส ารองเลยงชพ

1. ตราสารตลาดเงน เปนกองทนประเภทตราสารหน ซงมความยดหยนในการบรหารการลงทนทดกวากองทน Money Market อนๆ ทวไป ทมขอจ ากดในการลงทนทงดานชนดของตราสาร และอายเฉลยของตราสาร โดยกองทนยอยตลาดเงนนผจดการกองทนสามารถเลอกลงทนในตราสารหนทอยในตางประเทศในภาวะทการลงทนในตางประเทศใหผลตอบแทนทดกวาตราสารหนในประเทศ ทงนการลงทนในตางประเทศผจดการกองทนจะท าการปองกนความเสยงดานอตราแลกเปลยนเตมจ านวน (Fully Hedge) กองทนน เหมาะส าหรบผทตองการผลตอบแทนสงกวา เงนฝาก และมความตองการการใชเงนในระยะสน

2. ตราสารหน การลงทนในตราสารหนระยะกลางชวยเปดโอกาสรบผลตอบแทนทมากกวากองทนตลาดเงน (money market) หรอ พนธบตรระยะสน กองทนตราสารหนทมอาย 6-12 เดอน และยงสรางโอกาสชนะเงนเฟอไดในระยะยาว มเครองมอการลงทนทหลากหลายเพอรบมอกบสภาวะตลาดทแตกตางและแสวงหาผลตอบแทนสวนเพมจากการลงทนในตางประเทศ ทงนการลงทนในตางประเทศผจดการกองทนจะท าการปองกนความเสยงจากอตราแลกเปลยนเตมจ านวน (Fully Hedge) กองทนนเหมาะส าหรบผทตองการแสวงหาผลตอบแทนทดในระยะกลางถงระยะยาว และรบความเสยงจากความผนผวนของราคาตราสารหนได

46

3. หนไทย ผจดการกองทนคดกรอง “หนปนผล” ทมลกษณะเดนคอมแนวโนมการจายเงนปนผลสง และสม าเสมอ (Consistency Dividend) เงนปนผลชวยเปนแหลงรายไดทสม าเสมอ และชวยลดโอกาสขาดทนเมอตลาดผนผวน และ “หนโตเรว” มลกษณะเดนคอมแนวโนมการเตบโตสง (High Growth) หนประเภทนอาจจายเงนปนผลไมมาก เนองจากบรษทอยในชวงการเตบโต และตองการเงนทนเพอขยายกจการ ลกษณะเดนอยางหนงของหนปนผลคอมความผนผวนนอยกวาหนทวไป ดงนนหนปนผลจงสามารถปองกนความเสยงจากการลดลงของราคามากกวา กองทนนเหมาะส าหรบผทตองการลงทนในหนเปนหลกและสามารถรบความเสยงจากการลงทนไดในระดบสง

4. ตราสารทนตางประเทศ ผจดการกองทนจะลงทนในกองทนรวมทเนนลงทนในหนตางประเทศ ทมแนวโนมทมการเตบโต (High Growth) และคาดวาจะสรางผลตอบแทนทดในระยะยาวใหกบนกลงทน โดยกองทนยอยอาจมการลงทนในกองทนตางประเทศ 1 กองทน หรอมากกวา 1 กองทน โดยการกระจายน าหนกการลงทนจะเปนตามมมมองของผจดการลงทนในชวงเวลานนๆ กองทนตางประเทศทลงทนอาจมนโยบายการปองกนความเสยงหรออาจไมมการปองกนความเสยงดานอตราแลกเปลยนกได กองทนยอยนจงอาจมความเสยงดานอตราแลกเปลยนดวย กองทนนเหมาะส าหรบผทตองการการกระจายการลงทน (Diversification) ไปในกองทนหนตางประเทศเพอใหไดรบผลตอบแทนจากหนในตางประเทศ และผลงทนสามารถรบความเสยงจากการลงทนในหนตางประเทศ และความผนผวนในอตราแลกเปลยนได

5. อสงหารมพรพย การลงทนในอสงหารมทรพยใหผลตอบแทนคอนขางแนนอนและสม าเสมอ เนองจากมรายไดทมาจากคาเชาทตอเนอง และมแนวโนมเพมขนตามภาวะเงนเฟอในอนาคตอกดวย นอกจากผลงทนจะไดรบผลตอบแทนในรปของมลคาหนวยลงทนทเพมขน (Capital Gain) แลวยงไดรบรายไดจากเงนปนผลหรอจากการขายคนอตโนมตอกดวย และเปนเครองมอในการกระจายความเสยง (Diversification) กองทนนเหมาะส าหรบผทตองการรบผลตอบแทนสงกวาตราสารหน ความผนผวนปานกลางรายไดมนคงจากคาเชา เหมาะลงทนระยะยาว

จากรปท 2.8 แสดงสดสวนการลงทนของกองทนส ารองเลยงชพ ในภาพรวมทกกองทนพบวามการลงทนในหลกทรพยตางๆในสดสวนทตางกน ดงน มการลงทนในหนกมากทสดคดเปนสดสวนรอยละ 29 พนธบตรและตวเงนคลงรอยละ 25 เงนฝากนาคารและตวสญญาใชเงนรอยละ 21 และหนสามญรอยละ 15 ตามล าดบ

47

รปท 2-12 แสดงการจดสรรเงนลงทนของกองทนสารองเลยงชพป พ.ศ. 2559

ทมา : สมาคมบรษทจดการลงทน -รายงานการจดการกองทนส ารองเลยงชพ ณ มถนายน 2559

2.3.3 สวสดการจากภาครฐสาหรบผสงอายในประเทศไทย

นอกจากผเกษยณอายจากการท างานกบองคกรเอกชนซงจดเปนแรงงานภาคเอกชนในระบบจะมสทธไดรบผลตอบแทนหลงเกษยณจากการออมเงนในขณะทท างานอย ผานกองทนประกนสงคมและกองทนส ารองเลยงชพดงทกลาวมาขางตนนน ผเกษยณอายดงกลาวยงมสทธไดรบเงนชวยเหลอเพมเตมจากรฐบาลนนคอ เบยยงชพคนชรา ซงรฐบาลไดใหความส าคญกบการชวยเหลอดแลผสงอายมาอยางตอเนองโดยการก าหนดนโยบายและแผนเกยวกบการคมครอง สงเสรมและสนบสนน สถานภาพ บทบาทและกจกรรมของผสงอาย ผานพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2556 โดยก าหนดใหบคคลซงมอายเกนหกสบปบรบรณและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ มสทธไดรบสวสดการ สงอ านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะอยางสมศกดศรและความชวยเหลออยางเหมาะสมจากภาครฐ โดยสามารถเหนเปนรปธรรมเชน การจดตงสถานสงเคราะหคนชรา การจดตงศนยบรการผสงอาย โครงการกองทนสงเสรมสวสดการผสงอายในชมชนและเบยยงชพผสงอาย เปนตน เพอใหผสงอายมคณภาพชวตทดและมคณคาตอสงคมตอไป โดยเบยยงชพผสงอายถอเปนสวสดการสงคมประเภทหนงทรฐบาลจดสรรใหกบผมอาย 60 ปขนไป โดยผานการมสวนรวมจากทกภาคสวนทงองคกรปกครองสวนทองถน กรงเทพมหานคร เมองพทยา ซงคณสมบตพนฐานของผมสทธไดรบเบยยงชพ คอ 1) มสญชาตไทยและมภมล าเนาในเขตพนทปกครองสวนทองถนทรบเบยยงชพตามทะเบยนบาน 2) มอาย 60 ปบรบรณขนไป 3) มรายไดไมเพยงพอแกการยงชพ ถกทอดทง ไมสามารถประกอบอาชพเลยงตนเองไดหรอขาดผอปการะเลยงด 4) ไมเปนผไดรบสวสดการหรอสทธประโยชนอนใดจากหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอเทศบาล องคกรปกครองสวนทองถน ไดแก ผไดรบเงนบ านาญ เบยหวด บ านาญพเศษ โดยปจจบนไดมการปรบเปลยนนโยบายการจายเบยยงชพผสงอายตามนโยบายรฐบาล ตามระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวย

48

การจายเงนสงเคราะหเพอการยงชพขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2548 โดยมวตถประสงคเพอใหผสงอายมคณภาพชวตทดและมความสข ซงมอตราการจายเบยยงชพเปนแบบอตราขนบนได ดงน

ผสงอาย ทมอาย 60-69 ป จะไดรบเบยยงชพในอตรา 600 บาท/คน/เดอน

ผสงอาย ทมอาย 70-79 ป จะไดรบเบยยงชพในอตรา 700 บาท/คน/เดอน

ผสงอาย ทมอาย 80-89 ป จะไดรบเบยยงชพในอตรา 800 บาท/คน/เดอน

ผสงอาย ทมอาย 90 ปขนไป จะไดรบเบยยงชพในอตรา 1,000 บาท/คน/เดอน

ดงนนแรงงานภาคเอกชนในระบบจะไดรบผลตอบแทนหลงเกษยณจากหลายชองทาง ทงจากสวสดการของภาครฐในรปของเบยยงชพ และผลตอบแทนจากการออมเงนในขณะทท างานอย นนคอเงนบ าเหนจหรอบ านาญจากการสมทบเงนเขากองทนประกนสงคมและเงนออมพรอมผลตอบแทนจากกองทนส ารองเลยงชพ ทงนเงนรบดงกลาวหลงเกษยณอาจมปรมาณมากหรอนอยขนอยกบหลายปจจย กลาวคอ ขนอยกบจ านวนเงนทจดสรรเพอการออมในกองทนตางๆ อตราผลตอบแทนทไดรบจากการทกองทนนนน าเงนไปลงทน ระยะเวลาของการเปนสมาชกกองทน รวมไปถงสถานภาพและความมนคงของกองทนทตนเปนสมาชกอย ทงนผเปนสมาชกกองทนควรตระหนกและตดตามการด าเนนงานของกองทนอยเสมอดวย ไมเพยงเทานนปรมาณเงนทไดรบหลงเกษยณไมใชเพยงปจจยเดยวในการก าหนดความเพยงพอตอการบรโภคของผเกษยณอาย ผเกยวของยงตองค านงถงปจจยทเปนตวก าหนดปรมาณเงนทตองการใชส าหรบแตละบคคลดวย ไมวาจะเปนระยะเวลาของการมชวตอยหลงเกษยณ ลกษณะการใชชวต ภาระหนสนทม อตราเงนเฟอและภาวะเศรษฐกจ ดงนนการวางแผนการเงนออมขนต าทควรมเพอใชจายหลงเกษยณจงเปนสงส าคญอยางมาก เพอใหผเกษยณอายมการด ารงชวตทเปนปกต มความสข มคณคาตอสงคมและไมเปนภาระแกลกหลานตอไป

2.4 การกาหนดระดบเงนกอนขนตาทอยในรปตวเงนในตางประเทศ

มเพยงกองทนบ าเหนจบ านาญในบางประเทศทระบเงนกอนขนต าทจะไดรบยามเกษยณ ทงนวธการค านวณไมไดถกแสดงอยางชดเจน อยางไรกตาม ส าหรบประเทศทเปดเผยเงนกอนขนต าอาจแบงไดเปนสองกลมใหญ คอ กลมแรก เงนกอนขนต าทสะทอน Sufficiency Saving ไดแก ออสเตรเลย นอรเวย และสงคโปร และกลมท 2 เงนกอนขนต าทสะทอน Minimum Cost of Living ไดแก องกฤษ และกรซ รายละเอยดของระดบเงนกอนขนต า รปแบบการจายเงน รวมถงการครอบคลมคาใชจาย จะแตกตางกนในแตละประเทศ ดงแสดงในตารางท 2-8 ซงอาจกลาวโดยสรปไดดงน

– ออสเตรเลย เปนประเทศทมประเภทการจายทหลากหลายทงตามสถานภาพสมรส เพศ และตามรปแบบการด ารงชวต (ระดบพอเพยง หรอ ระดบสะดวกสบาย) แตไมครอบคลมถงภาระ

49

หนและคาใชจายกรณมปญหาสขภาพ มการปรบระดบเงนกอนขนต าตามการเพมสงสดระหวาง CPI, Living cost index หรอ Wage index

– สหราชอาณาจกรและนอรเวย มการแบงประเภทของระดบเงนกอนขนต าตามสถานภาพสมรส และจดเปน PAYG system เชนเดยวกน

– สงคโปร ไมมการแบงประเภทของระดบเงนกอนขนต า ผเกษยณจะไดรบเงนกอนขนต าส าหรบการด ารงชพและเงนกอนขนต าส าหรบคาใชจายดานสขภาพ โดยจะมการทบทวนระดบเงนกอนขนต าปรบเพมขนทกปตามเงนเฟอ อายทคาดหวงทยาวขน และคณภาพชวตทดขน

– กรซ การแบงประเภทของระดบเงนกอนขนต าตามสถานภาพสมรส การมงานท าของคสมรส และการมหรอไมมลก และจดเปน PAYG system

จากขอมลดงกลาวขางตน หากน าระดบเงนกอนขนต ามาค านวณใหอยในรปเงนบาทพรอมปรบดวยคาครองชพทแตกตางกนจาก PPP Conversion Facto ดงแสดงในตารางท 2-9 จะพบวาประเทศทมระดบเงนกอนขนต าเปนจ านวนเงนบาททคอนขางสงคอออสเตรเลยและสงคโปรซงก าหนดใหผเกษยณอายอยไดอยางพอเพยง สวนประเทศสหราชอาณาจกร กรซ และนอรเวยมคาทต ากวาเนองจากเปนการจายจาก PAYG system ซงถอเปนภาระหนงของทางการจงอาจก าหนดการครอบคลมใหเพยงพอในระดบคาครองชพขนต า

50

ตารางท 2-8 เงนกอนขนตา (MLS) และเงนบานาญขนตาของแตละประเทศ

ประเทศ ระดบเงนขนตารายประเภท PAYG

system จานวนเงน หมายเหต

ออสเตรเลย – โสด/สมรส – ชาย/หญง – พอเพยง/สะดวกสบาย

ไมใช The Association of Superannuation Funds of Australia (ASFA) ค านวณระดบเงนออมเพอการเกษยณอาย 2 ลกษณะ คอ อยแบบพอเพยง (Modest lifestyle) และอยแบบสะดวกสบาย (Comfortable lifestyle) มยอดเงนในป ค.ศ. 2014 ดงน – Modest lifestyle:

– คนโสด AUD23,469 ตอป – คสมรส AUD33,766 ตอป

– Comfortable lifestyle: – คนโสด AUD42,604 ตอป หรอ lump sum AUD430,000 – คสมรส AUD58,364 ตอป หรอ lump sum AUD510,000

– Minimum lump sum ดงกลาวไมสะทอนผมภาระช าระเงนก และคาใชจายของผมปญหาสขภาพ

– Superannuation funds เปนกองทนทจดตงโดยรฐบาล (ป ค.ศ. 1992) ซงคนในวยท างานจะตองออม 9.1% ของเงนเดอนและนายจางสมทบอก 9–10%

– ส าหรบ The Age Pension จะจาย $AUD766 ทกๆ 2 อาทตย ส าหรบผเกษยณทมอายมากกวา 67 ป โดยยอดเงนบ านาญจะลดลงตาม Income และ Asset test นอกจากนยอดเงนจะปรบ 3 ครงตอป ตามการเพมสงสดระหวาง CPI, Living cost index หรอ Wage index

สหราขอาณาจกร โสด/สมรส ใช – Basic state pension ย อด บ า น า ญร า ยส ปด าห เ ท า ก บ GBP113.10 (คนโสด) GBP67.80 (สมรส ตอคน)

– State second pension เพมขน GBP1.75 ตออาทตย ยอดเพมตาม wage index

– The over 80 pension ประกนบ านาญขนต าท GBP67.80 ตออาทตย

– Basic State pension จะตองท างานครบ 30 ปถงไดยอดเตมจ านวน

– โดยอายเกษยณปรบเปน 66 ป ทงชายและหญงในป 2020 – ส าหรบยอดเงนเพมขนทกปตามการเพมสงสดระหวาง Wage

index, CPI, หรอ 2.5%

สงคโปร ไมม ไมใช SGD161,100 (minimum sum) + 43,500 (Medisave Minimum sum)

– เมอถงอาย 55 ตองด ารงเงนในบญชเกษยณขนต าไวเทากบ MS สวนเกนถอนได เรมไดรบบ านาญตอนอาย 65

– MS ปรบขนทกปตามเงนเฟอ อายทคาดหวงทยาวขน และคณภาพชวตทดขน

– ระบบบ านาญเปน Multi-purpose scheme

51

ประเทศ ระดบเงนขนตารายประเภท PAYG

system จานวนเงน หมายเหต

กรซ โสด/สมรส คสมรสท า/ไมท างาน ม/ไมมลก

ใช – Old-age pension จายบ านาญ €486.84 ตอเดอน (โสด หรอคสมรสท างานหรอ คสมรสมบ านาญ) ถง €569.31 ตอเดอน (คสมรสไมท างานและมลก 1–3 คน)

– Old-age social solidarity grant €230 ตอเดอนส าหรบคนมรายไดนอยกวา €7,715.65 และลดลงตาม income test

– Disability pension จ ายเทากบ Old-age pension ถ งแมผประกนตนจะพการและไมไดท างานตามเวลาทก าหนด

– Old-age pension เกษยณอายทงชายและหญงท 65 ป – Old-age social solidarity grant (income-tested)

เกษยณอายท 60 ป – Disability pension ส าหรบผพการ

นอรเวย โสด/สมรส ใช Old system – Universal Old-age pension (Old system) 82,122 kroner

ตอป (โสด) และ 151,925 kroner ตอป (คสมรสทงสองคน) – Earning-related old age pension สวนเพมส าหรบคาจางท

เปลยนแปลงในแตละป New system – Guarantee pension 162,615 kroner ตอป ส าหรบคนโสด

และ 129,294 kroner ตอป ส าหรบคสมรสทเกษยณ – Income pension สวนเพมส าหรบคาจางทเปลยนแปลงในแต

ละป โดยยอดคาจางสงทสดทน ามาต านวณสวนเพมคอ 7.1 เทาของ ฐาน (82,122 kroner ตอป)

– Universal Old-age pension (Old system) อาย เ กษ ยณเทากบ 67 ป

– Guarantee pension อายเกษยณเทากบ 67 ป – Income pension อายเกษยณเทากบ 62–75 ป Pension

supplement และ Dependent’s supplement ส าหรบผทมการท างานทไมสม าเสมอ

ทมา: โครงการศกษา การทบทวนอตราสะสมสมทบของสมาชกกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (2558).

52

ตารางท 2-9 เปรยบเทยบระดบเงนกอนขนตาของแตละประเทศในรปเงนบาทภายใตการคานงถงคาครองชพสาหรบประเทศไทย

ประเทศ ระดบเงนกอนขนตา ในรปแบบเงนทองถน

ระดบเงนกอนขนตาเมอเกษยณอาย ในรปเงนบาท*

ออสเตรเลย AUD 23,469 ตอป 3,110,021 องกฤษ GBP 113 ตอสปดาห 1,973,819 สงคโปร SGD 204,600 (บ าเหนจ) 2,869,050 กรซ EUR 717 ตอเดอน 2,150,080 นอรเวย NOK 82,122 ตอป 1,962,807

หมายเหต การค านวณผลประโยชนขนต าในรปเงนบาท มสมมตฐานดงน 1. ไดรบเงนบ านาญตงแตตนปคงทไปตลอดอายทคาดการณหลงเกษยณ 2. มอายทคาดการณหลงเกษยณ 20 ป 3. อ ต ร า ค ด ล ด เ ท า ก บ อ ต ร า ด อ ก เ บ ย เ ง น ฝ า ก ธ น า ค า ร ใ น ป จ จ บ น จ า ก ฐ า น ข อ ม ล http://www.tradingeconomics.com/country-list/interest-rate 4. ปรบค า เปน เ งนบาทและความแตกต า ง ในค าครองชพดวย PPP conversion factor จากฐานขอม ล http://data.worldbank.org/indicator/PA.NUS.PPP

ทมา: โครงการศกษา การทบทวนอตราสะสมสมทบของสมาชกกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (2558).

2.5 วธการวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณอาย

ความเพยงพอของรายไดหรอผลประโยชนหลงเกษยณอายในแตละประเทศหรอแตละกองทนบ าเหนจบ านาญอาจใหความหมายแตกตางกนขนกบวตถประสงคของผก าหนดนโยบายของกองทน นายจาง ลกจาง และอาจรวมถงผใหค าปรกษาทางการเงนของกองทนบ าเหนจบ านาญดวย อยางไรกตาม การวดความเพยงพอส าหรบผเกษยณอายนควรสะทอนความเพยงพอทจะท าใหผจายเงนสะสม/สมทบทอยในวยท างานสามารถรกษาระดบคณภาพทางการใชชวตในชวงเวลากอนและหลงเกษยณไมใหมความแตกตางกนได และสามารถคลอบคลมการใชจายหลงเกษยณอายเพอสนองความตองการในการใชชวตไดในระดบคณภาพชวตทตองการ การวดความเพยงพอจงประเมนไดจากรายไดหลงเกษยณหรอรายจายหลงเกษยณ ทงน วธการวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณอายมอย 3 วธ ไดแก

1. ระดบรายไดหลงเกษยณทมาทดแทนรายไดจากการท างานกอนเกษยณ (Replacement Ratio: RR) มหลกการค านวณคอก าหนดจากความตองการรายไดหลงเกษยณอายเทยบเปนสดสวนกบรายไดกอนเกษยณอายในเดอนสดทายหรอคาเฉลยของรายไดในชวงเวลาทก าหนด จงท าใหยากตอการเปรยบเทยบ RR ของแตละกองทนหรอแตละประเทศ

53

นอกจากน RR ยงไมค านงถงความแตกตางกนของแตละบคคล ระดบเงนเฟอทอาจเพมสงขนในชวงเกษยณอาย และการเปลยนแปลงในรายการคาใชจายหลงเกษยณ เชน คาใชจายสขภาพ และคาใชจายทเกยวกบทอยอาศย เปนตน อยางไรกตาม วธ RR ตงอยบนขอสมมตใหรายไดหลงเกษยณมแนวโนมทจะท าใหรกษามาตรฐานการครองชพได ดงนนจง เปนวธทงายตอความเขาใจ นอกจากนยงเปนวธทเหมาะส าหรบผทมรายไดกอนเกษยณในระดบต าหรอปานกลางซงมอตราการพงพงรายไดกอนเกษยณสง และเหมาะสมในกรณทรายไดกอนเกษยณไมผนผวน

2. ระดบเงนออมทเพยงพอจะครอบคลมคาใชจายส าหรบการใชชวตหลงเกษยณอาย (Sufficient Saving: SS) เปนวธทค านงถงระดบรายไดทพงมเพอใหเพยงพอส าหรบความตองการขนต า (Minimum baseline) ซงมกอยสงกวาระดบความยากจน (Poverty level)

วธนใหคาขอมลทเปนประโยชนตอผก าหนดนโยบาย อยางไรกตามวธการน ใหคามาตรฐานขนต าของคาเฉลยของกลมผเกษยณอาย ซงอาจไมสะทอนความตองการรวมทงสถานการณและความชอบเฉพาะบคคล

3. ระดบความตองการใชจายขนต าทก าหนดมาจากคาใชจายทสนองเฉพาะความตองการพนฐานทจ าเปนส าหรบการด ารงชวต (Minimum Cost of Living: MC) วธนประเมนจากระดบความยากจน (Poverty level) ซงยงไมสะทอนถงความตองการของแตละคนทแตกตางกน

ขอเปรยบเทยบในดานขอจ ากดและสมมตฐานของทงสามวธการวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณอายแสดงในตารางท 2-10 จงอาจกลาวโดยสรปไดวาวธการค านวณดวย Replacement Ratio เปนวธเขาใจงายเพราะมจดอางองทชดเจน (รายไดปจจบน) แตมขอจ ากดในการน าไปประยกตใชเพอก าหนดผลประโยชนจากการออมเพอเกษยณอาย การพจารณาความเพยงพอหลงเกษยณอายจากระดบรายไดหลงเกษยณ ทมาทดแทนรายไดจากการท างานกอนเกษยณจงมขอควรระวง เนองจากอาจไมสะทอนรายไดทเพยงพอตอคาใชจายหลงเกษยณอายทแทจรง จากการศกษา Aon Consulting (2008) พบวาระดบรายไดกอนเกษยณสงผลตอ RR กลาวคอ ผมรายไดกอนเกษยณระดบสงจะม RR ระดบต ากวาผมรายไดกอนเกษยณในระดบต า วธการค านวณดวย Minimum Cost of Living ซงดจากระดบความยากจน จงเหมาะกบการค านวณบ าเหนจขนต าส าหรบระบบบ านาญแบบ DB ส าหรบระบบบ านาญแบบ DC การค านวณดวย Sufficiency Saving มความเหมาะสมกวา

54

ตารางท 2-10 เปรยบเทยบความแตกตางของวธการวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณ

Replacement Rate (RR) Sufficient Saving (SS) Minimum Cost of Living (MC)

ขอจ ากด บคคลท ม ร าย ได ต าตอนท า งานอาจจ า เ ป น ต อ ง ม ร า ย ไ ด ท ด แ ท น ห ล งเกษยณอายมากกวาหรอเทากบ 100%

ขอจ ากด ตวเลข SS มความแตกตางกนของแตละบคคล ซงมาจากความแตกตางของการใชชวต อาท การสนทนาการ การเดนทาง

ขอจ ากด ตวเลข MC มาจากการประเมนความจ าเปนขนต าในการด ารงชวตดานตางๆ ซงอาจแตกตางจากระดบคณภาพชวตทตองการ

สมมตฐาน – คาใชจายหลายประเภทจะหมดไปหรอลดลง เมอ เลกท างาน – ด า ร งคณภาพการใ ช ช ว ต เท า เด มขณะเดยวกนสถานการณดานอนๆ อาท สขภาพคงเดมดวย

สมมตฐาน – การประมาณการท เ ช อถ อ ได ของคาใชจายในอนาคต (หลงเกษยณอาย) – การประมาณการท เ ช อถ อ ได ของอาย ข ย /ผลตอบแทนการลงทนหล งเกษยณอาย

สมมตฐาน – คนทกคนม ระดบความตองการพนฐาน/คาใชจายจ าเปนเทากน – เปนระดบขนต าททกคนพงตองม – ระดบน จ ง เนน เปนสวสดการขนพนฐานทรฐจดการให (Pay as you go)

การพจารณาถงความเพยงพอหลงเกษยณอายควรมาจากการประเมนคาใชจายทสามารถท าใหผเกษยณอายสามารถด ารงชวตไดอยางมคณภาพ แลวจงน ามาประเมนระดบเงนกอนขนต าทเพยงพอตอการเกษยณอาย (Minimum Lump Sum) เพอน าไปพจารณาเปนสวนหนงของรายไดหลงเกษยณทควรไดรบการผลกดนใหเปนรายไดหลกทมนคงหลงเกษยณอายของผสงวย ในการประเมนระดบเงนกอนขนต าทสะทอนความเพยงพอ (Minimum Lump Sum) นสามารถท าได 3 วธดงน

1. การพยากรณวเคราะหกระแสเงนสดทปรบปรงดวยอตราเงนเฟอ (Cash Flow Analyses Forecast with Inflation Adjuster)

เปนวธทประมาณการกระแสเงนสดทตองการเพอใชจายในอนาคตของแตละบคคลในชวงเกษยณอาย ซงยากในการจดท าของแตละบคคล ดงนนจงมกอางองการใชจายของแตละชวงอายทส ารวจแลวจงน ามาปรบในเรองของทางเลอกหลงเกษยณอายทแตกตางกน เชน ทพกอาศย การท างานหลงเกษยณอาย การทองเทยว อยางไรกตามวธนมขอจ ากดคอการประมาณคาใชจายทตองการเพอใชจายในอนาคตจะขนกบหลายปจจย เชน ประเภทความตองการ พฤตกรรม ชวงระยะเวลา อตราเงนเฟอ อาย เพศ สถานะการสมรส และพนทอยอาศย

2. ระดบเปาหมายเงนกอนสะสม (Lump Sum Accumulation Target) การประเมนระดบเงนกอนขนต าทเพยงพอทเรมจากการค านวณคาปจจบนของระดบรายได

ทผออมตองการหลงเกษยณอาย โดยรายไดทผออมตองการสวนหนงอาจมาจากการประเมนรายไดทดแทนรายไดกอนเกษยณ เพอใหครอบคลมคาใชจายทวไป รวมถงคาใชจายพเศษอนอาท

55

คาใชจายดานสขภาพจะมาจากการประเมนเบยประกนทตองจาย (health insurance) อยางไรกตามวธนมขอจ ากดคอ การประมาณการตองค านงถงรายไดอนหลงเกษยณอายและสวนชดเชยในความเสยงของกระแสเงนสดของรายไดในอนาคตนนดวย ซงบางรายไดอาจแปลคาออกมาเปนเงนกอนขนต าไดยาก เชน ผลประโยชนจากประกนสงคม หรอจากระบบบ านาญ

3. ตวแบบจ าลองสถานการณของความตองการกระแสเงนสดหลงเกษยณอาย (Simulation Model of Retirement Cash Flow Needs)

วธนเนนพฒนาแบบจ าลองสถานการณ Monte Carlo Simulation ทจ าลองสถานการณเพอประมาณการกระแสเงนสดส าหรบผเกษยณอาย โดยค านงถงความเสยงและความไมแนนอนทผเกษยณอายเผชญ ขอจ ากดหลกของวธนคอขอสมมตฐานของแบบจ าลอง เดยวกน คอ อายขย อตราเงนเฟอ การลงทน และสขภาพ โดยมการก าหนดกรณฐาน (Base case) จากคากลางของรายได ผลประโยชนจากการลงทน คาใชจายทเกยวกบทอยอาศย เปนตน จากนนจงปรบเปลยนสมมตฐานอน เชน การลดลงของคาใชจายบางรายการ การจายคนเงนก การท าประกนสขภาพ และการออกจากงานกอนหรอหลงอายเกษยณทก าหนด

2.6 งานวจยทเกยวของกบการออมและวธการกาหนดและการประเมนความเพยงพอของระดบเงนกอนขนตาทจะทาใหสามารถเกษยณอายไดอยางมคณภาพ

มงานวจยหลายชนทกลาวถงการออมเงนเพอการเกษยณอาย ซงอาจแตกตางกนไปในรายละเอยดของวตถประสงคในการศกษาทงในดานการศกษาพฤตกรรมการออม อตราการออม การจดสรรสดสวนการลงทนทเหมาะสม การวางแผนการเงนส าหรบคนในชวงอายตางๆกน แตเมอมองในภาพรวมแลวจะมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางใหผทเกษยณอายมเงนเพยงพอส าหรบการใชจายหลงเกษยณอยางมนคงและมความสข ดงเชน อญญา ขนธวทย (2559) ไดศกษาการก าหนดอตราการออมตามวนยสวนตนส าหรบผมรายไดชาวไทยภายใตกรอบการบรหารความเสยง โดยศกษาตวแบบจ าลองเพอก าหนดอตราการออมตามวนยสวนตนภายใตกรอบบรหารความเสยง จากนนน าตวแบบไปก าหนดอตราการออมส าหรบผมรายไดชาวไทย ลกษณะทวไปของตวแบบเปนการวางแผนทางการเงนซงพจารณารายได รายจาย เงนออมและผลตอบแทนจากการลงทนทเกดขนเชงสม รวมกบขอมลอตรามรณะและอตราการเจบปวย อตราการออมถกก าหนดในระดบทท าใหเหตการณท”ผมรายไดทงมรดกไว แตไมพอจายท าศพตวเอง” มความนาจะเปนต า ยอมรบไดและถกก าหนดไวกอนแลวเปนการลวงหนา การศกษาพบวา หญงไทยตองก าหนดอตราใหสงกวาชายไทยและอตราทก าหนดมระดบสงขนเรอยๆ ตามอาย ในกรณทอตรามความเปนไปได คามธยฐานของมรดก สทธจากคาท าศพ จะเปนคาบวกส าหรบทงหญงและชายในทก

56

ชวงอาย ดงนนโดยสรปหากผมรายไดชาวไทยท าการออมเทากบอตราตามวนยสวนตนแลว การทผมรายไดจะมเงนออมไมพอจายคาท าศพของตวเองถอเปนเหตการณไมพงเกดขน

บญเลศ จตรมณโรจน และ วระชาต กเลนทอง(2557) ไดศกษาการเตรยมความพรอมส าหรบการวางแผนทางการเงนเพอวยเกษยณของกลมแรงงานในระบบ ชวงอาย 25-29 ป เพอใหเขาใจทศนคต ความคาดหวง พฤตกรรมและอปสรรคของการวางแผนทางการเงนเพอวยเกษยณ แลวน าไปก าหนดกลยทธของผลตภณฑและบรการของตลาดทนใหเหมาะสมกบการวางแผนทางการเงนเพอวยเกษยณ และเสนอแนวคดเชงนโยบายทเปนประโยชนตอการวางแผนและพฒนาองคความรดานการออมและการลงทนเพอวยเกษยณ โดยการสมภาษณผมงานท าหรอแรงงานในระบบทมอาย 25-39 ป ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ผลการศกษาพบวา 1) ผตอบทมรายไดอยในชวงอตราภาษตงแต 20% ขนไป โดยเฉลยแลวจะมเงนออมสวนเกน ณ วนเกษยณมากกวาผตอบทมรายไดอยในชวงอตราภาษนอยกวา 20% เทากบ 3,965,211 บาท 2) ผตอบเพศหญงโดยเฉลยแลวจะมเงนออมสวนเกน ณ วนเกษยณอายมากกวาผตอบเพศชาย เทากบ 1,721,742 บาท 3) ผตอบทสมรส/อยดวยกนแตไมไดแตงงาน โดยเฉลยแลวจะมเงนออมสวนเกน ณ วนเกษยณอายมากกวาผตอบทโสด/หยาราง/หมาย/แยกกนอย เทากบ 3,185,310 บาท และ 4) ผตอบทมคณสมบตครบทงสามประการ คอเคยไดรบความร มความเขาใจ และเคยวางแผนเพอการเกษยณ โดยเฉลยแลวจะมเงนออมสวนเกน ณ วนเกษยณมากกวาผตอบทขาดคณสมบตขอใดขอหนงจากคณสมบตทงสาม 4,275,655 บาท และไดน าผลการศกษาไปใชในการวางแผนกลยทธของผลตภณฑและบรการของตลาดทนพรอมทงเสนอแนวคดเชงนโยบายเพอการวางแผนเกษยณตอไป

นอกจากน ฉตรชย สรเทวญกล (2555) ไดศกษาการจดสรรสดสวนการลงทนทเหมะสมส าหรบผเกษยณอาย โดยพจารณาสนทรพยลงทน 4 ประเภท ไดแก หนสามญ พนธบตรรฐบาล เงนสดและทองค า โดยใชแบบจ าลองมอนตคารโล(Monte Carlo Simulation) ในการคดเลอกสดสวนการลงทนจากรปแบบทงหมด 286 แบบ ใหมอตราถอนเงน (Withdrawal Rate) สงทสด ในขณะทมอตราความผดพลาด(Failure Rate) ทผลงทนยอมรบได ตามระยะเวลาทผเกษยณอายคาดวาจะด ารงชวตอย ผลการวจยสรปไดวาผเกษยณอายทคาดวาจะด ารงชวตในวยเกษยณเปนเวลาไมเกน 10 ป ไมมความจ าเปนทจะตองลงทนในสนทรพยทมความผนผวนมากนก เพราะอตราความผดพลาดคอนขางต าในทกสดสวนการลงทน แตหากคาดวาจะด ารงชวตยาวนานขน ควรกระจายการลงทนไปในสนทรพยทมความผนผวนมากขน เนองจากมระยะเวลาในการลงทนทยาวนานขน ประกอบกบมระยะเวลาทตองใชเงนมากขน จงท าใหตองการผลตอบแทนทสงขนเพอใหการด ารงชวตในวยเกษยณเปนไปตามทคาดหวง โดยเมอพจารณาการลงทนในสนทรพยทง 4 ประเภทในงานวจยน พบวาควรพจารณาการลงทนในหนสามญในสดสวนทสงกวาพนธบตรรฐบาล เพอลดอตราความผดพลาดและควรเพมการลงทนในทองค าเพราะท าให

57

พอรตการลงทนมอตราความผดพลาดต าลง โดยทองค ามสวนชวยเพมอตราผลตอบแทนและลดความผนผวนของพอรตการลงทนได

ส าหรบการศกษาพฤตกรรมการออมมงานวจยทศกษาคอ วรเวศม สวรรณระดา และ สมประวณ มนประเสรฐ (2552) ไดศกษาถงพฤตกรรมการออมของผงานท าโดยใชขอมลจลภาคระดบรายบคคล เพอวเคราะหใหเหนถงปจจยก าหนดพฤตกรรมการออมของผมงานท ารวมไปถงปจจยทมสวนก าหนดพฤตกรรมการออมในระยะยาวเพอการด ารงชวตยามชราภาพ ตลอดจนศกษาถงปจจยส าคญทมสวนในการก าหนดอตราการออมของผมงานท าทเปนผออม การศกษาใชแบบจ าลองทางเศรษฐมตท มพนฐานมาจากแบบจ าลองวงจรชวตและรายไดถาวรในการประมวลผลขอมลทเกบจากภาคสนามใน 15 จงหวด รวมทงสน 2,028 ตวอยาง ผลการศกษาพบวาระดบรายไดและความสม าเสมอของรายไดรวมถงการมลกษณะนสยรจกการวางแผนในการด าเนนชวตจะสงผลใหผมงานท าเปนผออมเงน นอกจากนน การมความรเกยวกบการเงนจะสงผลตอการเปนผออมเงนไดเชนกน ในทางตรงขาม หากผมงานท าตองการกยมเงนและมบตรมากขนกจะมแนวโนมกลายเปนผไมออมเงน ซงปจจยดงกลาวมอทธพลทคลายคลงตอพฤตกรรมการออมเงนระยะยาวเพอการด ารงชวตยามชราภาพเชนกน ในสวนของระดบอตราการออมเงนของผมงานท าทออมไดนน ลกษณะนสย การรจกการวางแผนมสวนส าคญในการเพมระดบอตราการออม ขณะเดยวกนการอยในระดบการออมภาคบงคบ จ านวนบตร การกยมเงนจะสงผลใหระดบอตราการออมลดลง

ปฐมาภรณ นธชย (2556) ไดศกษาเพมเตมเกยวกบพฤตกรรมการลงทนเพอการเกษยณของแรงงานในระบบ (ผมงานท าทไดรบความคมครองและหลกประกนทางสงคม) ชวงอาย 40 – 60 ป ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล พบวารอยละ 40 ของกลมตวอยางมโอกาสทจะออมไมพอส าหรบวยเกษยณโดยมเงนออมเพยงครงหนงของเงนทคาดวาจะตองการใช ปญหาของความไมเพยงพอของเงนออมมาจากภาระคาใชจายและหนสนทสง กลมตวอยางทระบวาตนเองมเงนออมไมเพยงพอมการลงทนเปนสดสวนทสงในเงนฝาก กองทนส ารองเลยงชพ และประกนชวต ทงนยงคงเสยโอกาสจากการไมลงทนในกองทนทมโอกาสใหผลตอบแทนสง รวมทงปญหาเงนออมไมเพยงพอเพอการเกษยณนมแนวโนมจะลดลงในคนรนหลงโดยเฉพาะหากกลมทออมไมเพยงพอเลอกลงทนในกองทนส ารองเลยงชพทใหผลตอบแทนสง ผวจยใหแนวทางปรบการออมการลงทนคอพฒนากองทนส ารองเลยงชพทปรบลดความเสยงในการลงทนโดยอตโนมตตามอายทเพมขนและก าหนดใหเปนนโยบายการลงทนมาตรฐาน (Default policy) และใหค าแนะน าแกผออมไมเพยงควรเพมเงนสะสมในกองทนส ารองเลยงชพและกระจายการลงทนในสนทรพยมากขน นายจางเองควรสนบสนนใหมการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพโดยจดใหมกองทนส ารองเลยงชพ ปรบเพมเพดานอตราสะสม/สมทบ และสนบสนนใหลกจางสามารถประเมนความเพยงพอของการออมเพอการเกษยณของตนเองได นอกจากน เนองจากกลมทออมไมพอส าหรบวยเกษยณจ าเปนตองออมเพมแตมเงนออมจ ากดเพราะมภาระคาใชจายสงและมภาวะการพงพงของผอยใตการอปการะสง จงแนะน าใหควรพฒนา

58

ผลตภณฑทางการเงนทเชอมโยงความคมครองภาวะคาใชจายส าคญเขากบการลงทนทมโอกาสทใหผลตอบแทนสง ทงน วรวรรณ ธาราหรญโชต (2556) ไดใหความเหนในงานสมมนาการวเคราะหพอรตการลงทนของมนษยเงนเดอนวยกอนเกษยณไววา การส ารวจพอรตการลงทนของมนษยเงนเดอนวยกอนเกษยณควรถามถงนโยบายการลงทนหรอสนทรพยทลงทนมากกวาประเภทหรอประเภทของการลงทนโดยกวาง ควรใหขอมลผลตอบแทนทคาดหวงและความเสยงของแตละหลกทรพยแกผออมทราบเพอกระตนการเรยนร และพอรตทเหมาะสมทสดส าหรบการเพอการเกษยณคอพอรตการลงทนแบบผสม (Balanced portfolio)

ในดานความเพยงพอของสวสดการผลประโยชนเพอการเกษยณ งานวจยทเกยวของเลอกใชวธทดสอบทงแบบการสรางตวแบบจ าลองสถานการณการลงทนและการส ารวจความคดเหน งานทใชวธการทดสอบดวยแบบจ าลองสถานการณการลงทน ตวอยางเชน Chen and Wong (1998) ประเมนความเพยงพอของ CPF ในระดบรายบคคลโดยก าหนดใหสมาชกเรมท างานเมออาย 25 ป ใน 3 ระดบเงนเดอนคอ 800 ดอลลารสงคโปร 1,600 ดอลลารสงคโปร และ 2,400 สงคโปร อตราการเตบโตของเงนเดอนทรอยละ 4 – 8% และอายเกษยณ 3 ระดบคอ 60, 62 และ 65 ป พบวาสวนใหญสมาชกมความเพยงพอหลงเกษยณไปอก 20 ป แตยงคงไมเพยงพอส าหรบสมาชกทเรมตนทระดบเงนเดอนต า (800 ดอลลารสงคโปร) ทงนอาจเนองมาจากการศกษาพจารณาเพยงสมาชกทสงเขากองทนส าหรบเกษยณไมไดค านงถงเงนทสงเขากองทนเพอทอยอาศย ตอมา Lian et al. (2000) และ Swales (2000) พจารณาความเพยงพอในรปอตราเงนทดแทนเมอเกษยณอาย (Retirement replacement rate) โดยค านงถงการซอบานดวย แตยงพบวาสมาชกยงคงไมเพยงพอ ทงนการศกษาไมไดค านงถงเงนสนบสนนและภาษทแตกตางกนของแตละสมาชก Lin (2001) จ าลองสถานการณการลงทนโดยแบงสมาชกเปน 3 กลมอายคอ 40 – 44 45 – 49 และ 50 – 54 ใน 5 ระดบเงนเดอน และ 2 ระดบอตราการถอนเงน พบวารอยละ 60 ของสมาชกทถอนเงนในอตรารอยละ 45 จะไมสามารถบรรลจ านวนเงนออมขนต า (80,000 ดอลลารสงคโปร) และเมอพจารณาความเพยงพอจากอตราเงนทดแทน (Replacement rate) ซงก าหนดไวทสองในสามของเงนเดอนสดทาย พบวาสมาชกไมเพยงพอส าหรบการเกษยณอายโดยอตราเงนทดแทนทดทสดคอรอยละ 40 ในกรณของกลมอาย 40 – 44 ทายสด McCarthy et al. (2002) วเคราะหผลกระทบของโครงสรางและการออกแบบของโครงการบ านาญและทอยอาศยของ CPF ในประเทศสงคโปรทมตอระดบมลคาสนทรพยและสดสวนของสนทรพย ณ วนเกษยณ และระบวาในสถานการณปกต แรงงานโดยเฉลยจะมความมงคงเพอการเกษยณประมาณ 1 ลานดอลลารสงคโปร ณ อาย 62 ป โดยสามในสมาจากมลคาบาน เงนงวดทไดรบคดเปนประมาณรอยละ 28 ของเงนไดกอนเกษยณ นนคอนโยบายการลงทนทชวยเพม Retirement replacement rates แตในขณะเดยวกนอาจท าใหความมงคงโดยรวมลดลงได หากมลคาบานเพมขนอยางตอเนอง แรงงานโดยเฉลยมแนวโนมทจะมความมงคงในสนทรพยแตยากจนในเงนสด

59

Ngee and Tsui (2003) เปนอกงานวจยทประเมนความเพยงพอของ CPF minisum surm แตกระบวนการวจยจะก าหนดแบบยอนกลบจากงานวจยทมกอนหนา กลาวคอเปนค านวณหา Minimum sum ทจะท าใหสามารถด ารงชพมาตรฐาน ณ ระดบคาครองชพปจจบนแทนทจะพจารณาความเพยงพอจากระดบ Minimum sum ทถกก าหนดไวแลว พบวา CPF Minimum sum ทถกก าหนดในขณะนน (ค.ศ. 2002) ไมเพยงพอตอความตองการบรโภคในอนาคต และคาใชจายเพอสขภาพเปนปจจยส าคญทท าใหไมเพยงพอ

ส าหรบงานวจยทใชวธการทดสอบความเพยงพอดวยการส ารวจความคดเหน ไดแก Chen (1997) พบวาคนสงคโปรมความพงพอใจในเงอนไขของกองทน CPF แตมเพยงรอยละ 38.1 ทคดวาตนมการออมทเพยงพอจาก CPF ส าหรบการเกษยณและตองพงพาจากการออมในแหลงอนอนส าหรบคาใชจายในการด ารงชพรายเดอน PNB MetLife (2015) ไดส ารวจความคดเหนของลกจาง 323 คนและนายจาง 2,432 คน เกยวกบแนวโนมของผลประโยชนหลงเกษยณในอนเดย และพบวามความแตกตางในความคดเหนเกยวกบผลประโยชนทลกจางตองการและผลประโยชนทนายจางคดวาลกจางตองการ กลาวคอ ผลประโยชนทลกจางตองการไดรบเปนอนดบ 1 คอเงนประกนชวต ขณะทผลประโยชนทนายจางคดวาลกจางตองการเปนอนดบ 1 คอเงนชดเชยเมอเจบปวย ลกจางมความกงวลมากทสดเกยวกบความมนคงทางการเงนของครอบครวกอนทเขาจะเสยชวต ลกจางจ านวนรอยละ 57 กงวลวาจะมเงนไมเพยงพอส าหรบการใชชวตอยางสะดวกสบายในยามเกษยณ ลกจางจ านวนรอยละ 58 เปนหวงคาใชจายเกยวกบสขภาพในชวงเกษยณ และลกจางจ านวนรอยละ 46 ไมไดมการเกบออมเพอการเกษยณ ผลวจยไดใหขอเสนอทส าคญคอ การสอสารระหวางลกจางและนายจางเปนสงทส าคญทจะท าใหลกจางรบรคณคาของผลประโยชนทไดรบ และนายจางควรชวยเหลอลกจางในการสรางความเพยงพอของเงนประกนชวตโดยการชวยหรอจดใหมการใหค าแนะน าปรกษาแบบตอเนอง (Continous advisory) ดานการวางแผนทางการเงนเพอใหลกจางสามารถเลอกแผนการลงทนทเหมาะสมรวมถงน าเสนอเครองมออยางงายในการค านวณจ านวนเงนประกนชวตทตองการ เชน Income rule (เงนประชวตควรมคาระหวาง 8 – 10 เทาของเงนไดรายปขนตน) Income plus expense rule (เงนประกนชวตควรมคาเทากบหาเทาของเงนไดรายปขนตนบวกดวยคาใชจายหรอภาระผกพนทางการเงนทจ าเปนตองใช) Premiums as percentage of income rule (ประมาณการเงนไดรายปขนตนแลวบวกดวยรายไดสวนเพมทตองการเปนสดสวนของเงนไดทค านวณได) และ Capital fund rule (คาใชจายของครอบครวทตองการไดรบการสนบสนนจากเงนประกนชวตและอตราผลตอบทไดรบจากการลงทน) เปนตน ทงน Life (2013) ไดเคยศกษาเกยวกบเงนประกนชวตเพอการเกษยณในอนเดย พบวาสวนใหญจะประมาณจ านวนเงนประกนชวตทตองการต ากวาทควรจะเปนโดยเฉพาะอยางยงลกจางทอายยงนอยเนองจากการประมาณอายขยทผดพลาดและการคาดการณความรบผดชอบทางการเงนหลงเกษยณต าเกนจรงแมวาพวกลกจางเหลานจะมการขอค าแนะน าเกยวกบจ านวนเงนประกนชวตทเหมาะสมแตแหลงของค าแนะน าสวนใหญจะเปนครอบครวและเพอน

60

2.7 ทบทวนเวบไซตสาหรบการประเมนระดบสนทรพยการออมขนตาทผเกษยณอายพงม ในประเทศไทย

การวางแผนชวตเพอเตรยมตวเกษยณอายถอวาเปนเรองส าคญมากส าหรบทกคน เนองจากการวางแผนชวตทดจะท าใหการใชชวตหลงเกษยณมความสข มเงนเพยงพอส าหรบคาใชจายทจ าเปนและไมเปนภาระของลกหลาน ดงนน หลายหนวยงานจงไดมการรณรงคใหทกคนไดตระหนกถงความจ าเปนส าหรบการวางแผนชวตเพอเตรยมตวเกษยณอาย โดยไดมการพฒนาเครองมอเพอใชส าหรบเปนตวชวยใหแกประชาชนทวไปสามารถวางแผนเกษยณอายไดดวยตวเอง ซงเปนเครองมอทไมมความซบซอน เขาใจงายและใหผลลพธในเบองตนทเ ปนประโยชนแกผใชงาน ทงน สามารถแสดงตวอยางเปรยบเทยบโปรแกรมชวยวางแผนเกษยณอายในดานการใชงานและการแสดงผลลพธตามหนวยงานทพฒนาขน คอ 1.) หนวยงานภาครฐ ไดแก ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (กลต.) กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (กบข.) และศนยคมครองผใชบรการทางการเงน (ศศง.) ธนาคารแหงประเทศไทย 2.) หนวยงานภาคเอกชน ไดแก ธนาคารพาณชยและบรษทประกนภย และ 3.) หนวยงานอสระ ไดแก ไทยแฟรนไชส และ Wealth Design Consulting ดงแสดงรายละเอยดไดตอไปน

61

รปแบบการน าเสนอโปรแกรมชวยค านวณการออมเงนของหนวยงานภาครฐ

1. ส ำนกงำนคณะกรรมกำรก ำกบหลกทรพยและตลำดหลกทรพย (กลต.): เวบไซต http://capital.sec.or.th/webapp/feedback/section2.php

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมลแตละขนตอน ดงน

1. บนทกขอมลสวนตว ไดแก อำยปจจบน อำยทคำดวำจะเกษยณ และจ ำนวนปทตองใชเงนหลงเกษยณ

2. บนทกขอมลรำยไดและคำใชจำยหลงเกษยณ 3. ระบบค ำนวณเงนออม ณ วนเกษยณทควรม 4. บนทกขอมลกำรออมปจจบน 5. บนทกขอมลกองทนส ำรองเลยงชพและกองทนบ ำเหนจ

บ ำนำญขำรำชกำร (กบข.) 6. บนทกขอมลเงนออมอนๆเพมเตม เชน LTF , RMF

กำรแสดงผลลพธ ระบบจะค ำนวณเงนออมทคำดวำจะไดรบ ณ วนเกษยณและประเมนผลสถำนะกำรเงน โดยเปรยบเทยบระหวำงเงนออม ณ วนเกษยณทควรม (ขอ 3) และเงนออมทคำดวำจะไดรบ ณ วนเกษยณ (ขอ 7) พรอมทงเสนอค ำแนะน ำกรณผใชงำนมเงนไมพอใชตอนเกษยณ

62

2. โครงกำร “จดกำรเงนเปน อนำคตปก” จำก ส ำนกงำนคณะกรรมกำรก ำกบหลกทรพยและตลำดหลกทรพย: เวบไซต http:// www.จดกำรเงนเปน.

com/retirement

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมลแตละขนตอน ดงน

1. บนทกขอมลทวไป ไดแก อำยปจจบน อำยทคำดวำจะเกษยณ และอำยขย

2. บนทกคำใชจำยทคำดวำจะใชหลงเกษยณ 3. บนทกขอมลกำรออมปจจบนและผลตอบแทนท

คำดวำจะไดรบ 4. บนทกขอมลกองทนส ำรองเลยงชพและกองทนบ ำเหนจ

บ ำนำญขำรำชกำร (กบข.) 5. บนทกขอมลเงนออมอนๆเพมเตม เชน LTF , RMF

กำรแสดงผลลพธ ระบบแสดงจ ำนวนเงนออมทงหมดทตองมเมอยำมเกษยณและค ำนวณเงนออมทตองเกบตอเดอนเพอใหมเงนเพยงพอใชส ำหรบยำมเกษยณ

63

3. กองทนบ ำเหนจบ ำนำญขำรำชกำร (กบข.) : เวบไซต https://www.gpf.or.th/thai2013/member/savingplan.asp

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมลแตละขนตอน ดงน

1. บนทกขอมลสวนตว ไดแก อำยปจจบน อำยทคำดวำจะเกษยณ และอำยขย

2. บนทกประมำณกำรเงนเฟอ 3. บนทกคำใชจำยในปจจบนตอเดอน 4. ระบบค ำนวณคำใชจำยในอนำคตและเงนทตองมไวใช

ยำมเกษยณ 5. บนทกประมำณกำรผลตอบแทนทคำดวำจะไดรบจำก

เงนออม กำรแสดงผลลพธ ระบบค ำนวณเงนทตองเกบออมตอเดอน เพอใหมเงนเพยงพอใชส ำหรบยำมเกษยณ

64

4. ศนยคมครองผใชบรกำรทำงกำรเงน ธนำคำรแหงประเทศไทย: เวบไซต https://www.1213.or.th/th/tools/programs/Pages/savings.aspx

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมลแตละขนตอน ดงน เลอกเปำหมำยกำรออม ซงประกอบดวย

กำรออมแบบสม ำเสมอ กำรออมแบบมเปำหมำย

กรณเลอกกำรออมแบบสม ำเสมอ บนทกจ ำนวนเงนทตองกำรออมตอเดอน ก ำหนดระยะเวลำกำรออม (จ ำนวนป) ก ำหนดอตรำผลตอบแทนทคำดวำจะไดรบ

กรณเลอกกำรออมแบบมเปำหมำย เชน เพอเกษยณ บนทกจ ำนวนเงนทตองกำรออมทงหมด ก ำหนดจ ำนวนปทตองใชเงน

ก ำหนดอตรำผลตอบแทนทคำดวำจะไดรบ กำรแสดงผลลพธ กรณเลอกกำรออมแบบสม ำเสมอ : ระบบจะค ำนวณเงนออมทงหมดทคำดวำจะไดรบตำมจ ำนวนปทระบ กรณเลอกกำรออมแบบมเปำหมำย : ระบบจะค ำนวณเงนทตองเกบออมตอเดอนเพอใหมเพยงพอใชส ำหรบเปำหมำยทก ำหนด

65

รปแบบการน าเสนอโปรแกรมชวยค านวณการออมเงนของหนวยงานภาคเอกชน

1. บรษท ธนำคำรกสกรไทย จ ำกด (มหำชน): เวบไซต https://k-expert.askkbank.com/Pages/CalToolRE3.aspx ส ำหรบผใชงำนทวไป ทไมไดเปน

สมำชก K-Expert และ https://k-expertmember.askkbank.com/DIYTools/Pages/K-ExpertRetirement.aspx ส ำหรบผใชงำนทเปนสมำชก

K-Expert

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ ส ำหรบผใชงำนทวไป ทไมไดเปนสมำชก K-Expert

กำรใชงำน ผใชงำนสำมำรถเลอกค ำนวณผลลพธได 3 รปแบบ ดงน

ค ำนวณคำใชจำยหลงเกษยณอำยทคณสำมำรถใชจำยตอเดอน

ค ำนวณชวงอำยหลงเกษยณทคณสำมำรถใชจำยได ตอเดอนตำมควำมตองกำร

ค ำนวณวำคณสำมำรถเกษยณกอนก ำหนด (Early Retirement) ไดหรอไม

ทงน ผใชงำนจะตองบนทกขอมลแตละขนตอน ดงน 1. บนทกเงนกอนทคำดวำจะไดรบตอนเกษยณอำย 2. บนทกอำยปจจบน 3. บนทกอำยทตองกำรเกษยณ 4. บนทกอำยขย (ตองกำรวำงแผนใชจำยถงอำย) 5. เลอกอตรำเงนเฟอทคำดวำจะเกดขน 6. บนทกคำใชจำยทคำดวำจะใชหลงเกษยณตอเดอน

66

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรแสดงผลลพธ ระบบประมวลผลขอมลตำมผลลพธทผใชงำนเลอก โดยเปรยบเทยบระหวำงเงนออมทคำดวำจะไดรบ ณ วนเกษยณ (ขอ 1) และคำใชจำยทคำดวำจะใชหลงเกษยณโดยค ำนงถงอตรำเงนเฟอ (ขอ 6) เพอพจำรณำวำผใชงำนสำมำรถบรรลเปำหมำยกำรเกษยณไดหรอไม

ส ำหรบผใชงำนทเปนสมำชก K-Expert)

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมล 2 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลเงนออมและผลกำรประเมน

บนทกคำใชจำยทคำดวำจะใชหลงเกษยณตอเดอน เลอกอตรำเงนเฟอทคำดวำจะเกดขน บนทกอำยปจจบน บนทกอำยทตองกำรเกษยณ บนทกอำยขย (ตองกำรวำงแผนใชจำยถงอำย) บนทกเงนออมเพอเกษยณอำยทมอย เชน กบข. ประกนสงคม RMF เงนบ ำเหนจ เงนบ ำนำญ

67

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรแสดงผลลพธ สวนท 1 ระบบแสดงผลกำรวเครำะหจ ำนวนเงนทควรเตรยมเพอใชจำยหลงเกษยณ และเงนทตองออมเพมหำกจ ำนวนเงนออมทงหมดทมอยไมเพยงพอใชจำยยำมเกษยณ สวนท 2 ก ำหนดระดบควำมเสยงและแนะน ำสดสวนกำรออม ผใชงำนเลอกระดบควำมเสยงทยอมรบได (นอย -> มำก) กำรแสดงผลลพธ สวนท 2 ระบบแนะน ำสดสวนกำรออมรำยเดอน เชน เงนฝำก หนก หนไทย เปนตน เพอใหสอดคลองกบเงนทตองออมเพมและผลตอบแทนทคำดหวงไวตำมสวนท 1

68

2. บรษท ธนำคำรไทยพำณชย จ ำกด (มหำชน): เวบไซต http://scbamfinancialplanninguat.scb.co.th/th/Calculation/Retirement

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมล 2 สวน ดงน สวนท 1: ขอมลกำรเกษยณอำย และประมำณกำรคำใชจำยหลงเกษยณอำย

1. บนทกอำยปจจบน 2. บนทกอำยทตองกำรเกษยณ 3. บนทกอำยขย 4. บนทกคำใชจำยตอเดอนทตองกำรใชหลงเกษยณ 5. ระบอตรำเงนเฟอเฉลย

สวนท 2 : ขอมลกำรออม/กำรลงทน เพอกำรเกษยณอำย 1. บนทกเงนออมทมในปจจบน 2. บนทกผลตอบแทนจำกกำรออม 3. บนทกเงนออมอนๆ เชน กบข. เงนออมประจ ำเดอน

และผลตอบแทนจำกกำรออม กำรแสดงผลลพธ ระบบสรปผลควำมเพยงพอของเงนส ำหรบชวตหลงเกษยณโดยเปรยบเทยบระหวำงเงนออมทคำดวำจะไดรบ ณ วนเกษยณ และคำใชจำยทคำดวำจะใชหลงเกษยณ

69

3. บรษท ธนำคำรกรงศร จ ำกด (มหำชน): เวบไซต https://www.krungsri.com/bank/th/Other/Calculator/Calculators/

Retirementsavingcalculator.html

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมล 4 สวน ดงน สวนท 1 : ขอมลปจจบน

1. บนทกอำยปจจบน 2. บนทกอำยทคำดวำจะเกษยณ 3. บนทกอำยขย (ระยะเวลำทจะใชเงนหลงเกษยณ)

สวนท 2 : ชวงเวลำหลงเกษยณอำย 1. เลอกระดบควำมเสยงของกำรลงทนทยอมรบได 2. บนทกจ ำนวนเงนทตองกำรใชตอเดอนหลงเกษยณ

สวนท 3 : บนทกเงนกอนทคำดวำจะไดรบเมอเกษยณ (จำก กำรลงทนทมอย) เชน เงนกองทนส ำรองเลยงชพ เงนลงทน LTF/RMF เงนบ ำเหนจ เงนประกนสงคม เปนตน สวนท 4 : ชวงเวลำกอนเกษยณอำย เลอกระดบควำมเสยงของกำรลงทนทยอมรบได

70

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรแสดงผลลพธ ระบบแสดงผลกำรวเครำะห ดงน

1. จ ำนวนเงนทควรเตรยมเพอใชจำยหลงเกษยณ โดยประเมนจำกจ ำนวนเงนทตองกำรใชภำยหลงเกษยณอำยหลงปรบอตรำเงนเฟอแลว

2. จ ำนวนเงนทตองออมเพม หำกจ ำนวนเงนออมทงหมดทมอยไมเพยงพอใชจำยยำมเกษยณ โดยเปรยบเทยบจำกจ ำนวนเงนทควรเตรยมเพอใชจำยหลงเกษยณ (ผลลพธขอ 1) กบเงนกอนทคำดวำจะไดรบเมอเกษยณทงหมด (ขอมลสวนท 3)

3. จ ำนวนเงนทตองออมเพอกำรเกษยณอำยตอเดอน โดยประเมนจำกจ ำนวนเงนทตองออมเพม (ผลลพธขอ 2) กบอตรำผลตอบทคำดวำจะไดรบและอตรำเงนเฟอ

71

4. บรษท อลอนซ อยธยำ ประกนชวต จ ำกด (มหำชน): เวบไซต http://www.azay.co.th/th/retire-plan.aspx

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมลแตละขนตอน ดงน

1. ระบเพศ 2. บนทกวนเดอนปเกด 3. บนทกรำยไดเฉลยตอเดอน 4. บนทกอำยทคำดวำจะเกษยณ 5. บนทกอำยขย (วำงแผนใชเงนถงอำย) 6. บนทกประมำณคำใชจำยทจะใชหลงเกษยณตอเดอน

กำรแสดงผลลพธ ระบบจะแสดงจ ำนวนเงนทตองออมในแตละเดอนตำมอตรำผลตอบทคำดวำจะไดรบ ไดแก รอยละ 1 รอยละ 2 และ รอยละ 3 โดยพจำรณำถงอตรำเงนเฟอทระบบก ำหนดไว คอ รอยละ 4 เพอใหมจ ำนวนเงนทเพยงพอไวส ำหรบใชจำยหลงเกษยณอำย

รปแบบการน าเสนอโปรแกรมชวยค านวณการออมเงนของหนวยงานอสระ

72

1. ไทยแฟรนไชส: เวบไซต http://www.thaifranchisecenter.com/calculator/retirement.php

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมลแตละขนตอน ดงน

1. บนทกอำยปจจบน 2. บนทกอำยทคำดวำจะเกษยณ 3. บนทกอำยขย 4. บนทกเงนออมทมในปจจบน 5. บนทกเงนออมประจ ำป 6. บนทกเงนออมรำยเดอน 7. บนทกผลตอบแทนจำกกำรออมเฉลย 8. บนทกอตรำเงนเฟอทคำดวำจะเกดขน

กำรแสดงผลลพธ ระบบแสดงเงนออมสะสมทงหมดเมอถงอำยเกษยณ โดยแสดงเปนตำรำงยอดเงนคงเหลอประจ ำป และจ ำนวนเงนทจะใชไดตอเดอนภำยหลงเกษยณอำยจนถงอำยขย โดยพจำรณำถงอตรำเงนเฟอทประมำณกำรไว

73

2. Wealth Design Consulting: เวบไซต http://wdcgroup.co.th/?page_id=171

รปแบบเวบไซต การใชงานและการแสดงผลลพธ

กำรใชงำน ผใชงำนบนทกขอมล 4 สวน ดงน สวนท 1 : วำงเปำหมำยอำยทจะเกษยณและคำใชจำยทตองกำร

1. บนทกอำยปจจบน 2. บนทกอำยทคำดวำจะเกษยณ 3. บนทกอำยขย (อำยสนสดกำรวำงแผน) 4. บนทกคำใชจำยตอเดอนทตองกำรใชหลงเกษยณ 5. บนทกอตรำผลตอบแทนจำกกำรลงทนหลงเกษยณ

ทประมำณกำรไว 6. บนทกอตรำเงนเฟอทคำดวำจะเกดขน

สวนท 2 : กำรออมและกำรลงทนเพอกำรเกษยณอำย 1. บนทกเงนออมทมในปจจบน 2. บนทกเงนออมแตละเดอน 3. บนทกผลตอบแทนจำกกำรออมเฉลย

กำรแสดงผลลพธ ระบบแสดงเงนออมสะสมทงหมดเมอถงอำยเกษยณ และค ำนวณจ ำนวนเงนทตองออมเพม หำกจ ำนวนเงนออมทงหมดทมอยไมเพยงพอใชจำยยำมเกษยณ โดยสรปเปนเงนออมทตองเกบตอเดอนเพอใหมเงนเพยงพอเพอเกษยณ

74

จากขอมลทแตละเวปไซตไดพฒนาและออกแบบมาเพอใชเปนเครองมอในการค านวณจ านวนเงนเพอใหเพยงพอส าหรบการวางแผนเกษยณอายนน สามารถสรปขอมลส าคญและปจจยทมผลกระทบตอเงนเกษยณ ไดดงน

ขอมลส าคญเพอใหทราบถงจ านวนเงนทควรเตรยมไวส าหรบการวางแผนเกษยณอาย แบงเปน 2 สวน คอ

สวนท 1 คาใชจายตอเดอน ผวางแผนเกษยณจะตองมการส ารวจคาใชจายในชวตประวนของตนเอง และท าการประเมนคาใชจายภายหลงเกษยณอายหรอหลงจากทไมมรายไดหลกแลว

สวนท 2 จ านวน ป ทคดวาจะมชวตอย ผวางแผนเกษยณจะตองประมาณการอายขยของตนเองส าหรบการด ารงชวตอยภายหลงเกษยณอาย

เมอทราบขอมลทงสองสวนนแลว ผวางแผนเกษยณกจะสามารถค านวณ จ านวนเงนทควรเตรยมเพอใชจายหลงเกษยณได แตอยางไรกตาม ยงมสองปจจยอกสองสวนทอาจจะสงผลกระทบตอจ านวนเงนดงกลาว ซงผวางแผนเกษยณจะตองน ามาพจารณาดวย ไดแก

1. เงนเฟอ หรอ เงนในวนนจะซอของไดนอยลงในอนาคต 2. เงนออมตงตน (เงนออมทมอยในปจจบนของผวางแผนเกษยณ) ผลตอบแทน (หมายถง สงทไดรบจาก

การน าเงนออมในปจจบนและเงนออมกอนเกษยณไปลงทน ยงถาผวางแผนเกษยณลงทนแลวไดรบผลตอบแทนมาก ภาระในการออมเงนเพอเกษยณกจะนอยลงเชนเดยวกน) และ ระยะเวลา (จ านวนปทท างานกอนทจะเกษยณอาย ถาจ านวนปเหลอมาก ภาระในการออมเงนเพอเกษยณกจะยงนอยลง)

ขอมลทกลาวมาทงหมด คอขอมลเบองตนทผวางแผนเกษยณอายจะตองทราบและบนทกในโปรแกรมชวยค านวณเพอการวางแผนเกษยณอาย ทงน ผลลพธของโปรแกรมทแตละหนวยงานจดท าขนอาจมความแตกตางกนออกไป ซงสามารถสรปไดดงตารางท 2-11 จะเหนไดวาแตละเวบไซตจะแสดงผลลพธของขอมลไมเทากน เชน บางเวปไซตแสดงผลการค านวณเพยงแคจ านวนเงนออมทงหมดทตองมเมอยามเกษยณ หรอ บางเวปไซตอาจแสดงขอมลไปถงการใหค าแนะน าในการลงทนเบองตนเพอใหบรรลเปาหมายในการเกษยณ ซงการแสดงผลลพธของขอมลเบองตนอาจจะยงไมครอบคลมความตองการของผวางแผนเกษยณอาย ดงนน ผพฒนาโครงการจงไดออกแบบเครองมอทใหผลลพธทสามารถตอบสนองความตองการในการบรรลวตถประสงคของการวางแผนเกษยณอายไดชดเจนและครอบคลมยงขน โดยค านงถงเฉพาะเงนออมขนพนฐานทผตองการวางแผนเกษยณอายพงม ไดแก เงนประกนสงคม เงนกองทนส ารองเลยงชพ และ เงนกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการเทานน ดงนน หากผวางแผนเกษยณอายมจ านวนเงนออมอนเพมเตมจะยงท าใหผวางแผนเกษยณอายสามารถบรรลเปาหมายในการเกษยณไดเรวยงขน

75

ตารางท 2-11 ตารางเปรยบเทยบผลลพธทแสดงของโปรแกรมชวยวางแผนเกษยณอาย

หนวยงำน

ผลลพธทแสดง

จ ำนวนเงนออมทคำดวำจะไดรบ ณ วนเกษยณ

จ ำนวนเงนออมทงหมดทตองมเมอยำมเกษยณ

หรอ คำใชจำยทคำดวำจะใชหลงเกษยณ

จ ำนวนเงนออมทงหมดทตองมเมอยำมเกษยณ

หรอ คำใชจำยทคำดวำจะใชหลงเกษยณ

ค ำแนะน ำกรณผใชงำนมเงนไมพอใชตอนเกษยณ ทงค ำแนะน ำทเปนกำรอธบำยหรอ แนะน ำ

สดสวนกำรลงทนเพมเตม

หนวยงำนภำครฐ 1. ส ำนกงำนคณะกรรมกำรก ำกบหลกทรพยและ

ตลำดหลกทรพย (กลต.)

2. โครงกำร “จดกำรเงนเปน อนำคตปก” จำก กลต. 3. กองทนบ ำเหนจบ ำนำญขำรำชกำร (กบข.). 4. ศนยคมครองผใชบรกำรทำงกำรเงน ธนำคำรแหง

ประเทศไทย (ศคง.)

หนวยงำนภำคเอกชน 1. บรษท ธนำคำรกสกรไทย จ ำกด (มหำชน) 1.1. เวปไซตส ำหรบผใชงำนทวไป ทไมไดเปน

สมำชก K-Expert

1.2. เวปไซตส ำหรบผใชงำนทเปนสมำชก K-Expert

2. บรษท ธนำคำรไทยพำณชย จ ำกด (มหำชน) 3. บรษท ธนำคำรกรงศร จ ำกด (มหำชน) 4. บรษท อลอนซ อยธยำ ประกนชวต จ ำกด

(มหำชน)

หนวยงำนอสระ 1. ไทยแฟรนไชส 2. Wealth Design Consulting

76

บทท 3. วธการศกษา บทท 3 อธบายวธการศกษาวเคราะหระดบสนทรพยการออมขนต าทผเกษยณอายพงมส าหรบการ

ประกนคณภาพชวตขนพนฐาน (วยสงอาย) โดยแบงเปนหวขอดงน หวขอ 3.1 วธการทใชในการก าหนดตวเลขเปาหมายเงนกอนขนต าส าหรบสมาชกกองทนส ารองเลยงชพรวมทงปจจยทสงผลกระทบตอระดบการบรโภคของผเกษยณอาย หวขอ 3.2 วธการประเมนความสมฤทธของการออมในกองทนส ารองเลยงชพ (วเคราะหโอกาสทสมาชกกองทนส ารองเลยงชพจะสามารถบรรลเปาหมายเงนกอนขนต า) หวขอ 3.3 วธการสอบทานความคดเหนทมตอระดบเงนกอนพงมขนต าและความเพยงพอจากการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ และหวขอ 3.4 วธการพฒนาโปรแกรมและเวบไซตส าหรบประเมนระดบเงนกอนพงมขนต าและความเพยงพอจากการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ

3.1 การกาหนดตวเลขเปาหมายเงนกอนขนตาสาหรบสมาชกกองทนสารองเลยงชพ

ระเบยบวธวจยทใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอทราบตวเลขเปาหมายเงนกอนขนต าส าหรบสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ จะเรมตนดวยการส ารวจลกษณะการใชจายและระดบคาใชจายโดยเฉลยของผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ (ไมรวมขาราชการและเจาของกจการ) เพอน าไปใชในการประเมนระดบเงนกอนขนต า (Minimum Lump Sum : MLS) ทบคคลเหลานพงมเมออาย 55 ป เพอใชจายในวยเกษยณอยางเพยงพอ ตวแบบทางการเงนส าหรบการค านวณเงนกอน ณ วนเกษยณอาย จากนนจงประมาณคาตวเลขเปาหมายเงนกอนขนต าจากลกษณะการใชจายและระดบคาใชจายดวยตวแบบทางการเงนส าหรบการค านวณเงนกอน ณ วนเกษยณอาย

3.1.1 การสารวจลกษณะการใชจายและระดบคาใชจายโดยเฉลยของผเกษยณอาย

3.1.1.1 วธการเกบรวบรวมขอมล วธการเกบรวบรวมขอมล ใชวธการสมภาษณแบบเผชญหนา (Face to Face Interview) กบผ

เกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ (ไมรวมขาราชการและเจาของกจการ) ทมอาย 55 ป ขนไป ดวยพนกงานสมภาษณ ทมประสบการณ วธการสมตวอยาง แยกเปนสองตวอยาง คอ ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ป ขนไป (หนวยศกษา) ทมภมล าเนาอยในเขตกรงเทพมหานคร ใชวธการสมตวอยางแบบสะดวก (Convenience Sampling) ขนาดตวอยาง 400 คน ส ารวจในชวงวนท 4 ก.ค. 2558 ถง 2 ส.ค. 2558 และตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ป ขนไป มภมล าเนาอยในเขตตางจงหวด ใชวธการสมตวอยางแบบสองขนตอน (Two-Stage Sampling) ขนาดตวอยาง 400 คน กระจายตามภมภาค 5 ภมภาคไดแกปรมณฑล ภาค

77

กลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต และส ารวจในชวงวนท 29 พ.ย. 2558 ถง 6 ก.พ. 2559 โดยมรายละเอยดดงตอไปน

3.1.1.2 การก าหนดขนาดตวอยางและการสมตวอยางเพอใชเปนตวแทนในการศกษา ประชากรและหนวยศกษา ประชากรคอกลมผ เกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ (ไมรวม

ขาราชการและเจาของกจการ) ทมอาย 55 ป ขนไป ไมทราบขนาดประชากร หนวยศกษาคอผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ (ไมรวมขาราชการ

และเจาของกจการ) ทมอาย 55 ป ขนไป ขอบเขตการศกษาดานประชากรและหนวยศกษา หนวยศกษาจะตองมสญชาตไทยและมทพ านกอาศย

อยในราชอาณาจกรไทย ตวอยาง ตวอยางส าหรบสวนน คอ กลมผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ

(ไมรวมขาราชการและเจาของกจการ) ทมอาย 55 ปขนไป ทถกเลอกเปนตวแทนของประชากร การสมตวอยาง ประชากรผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ (ไมรวมขาราชการและ

เจาของกจการ) ทมอาย 55 ป ขนไป ถกจ าแนกออกเปน 2 กลมประชากรยอย ไดแก ผ ทพกอาศยในเขตกรงเทพมหานคร และผทพกอาศยนอกเขตกรงเทพมหานคร(ตางจงหวด) ดงนนการสมตวอยางหนวยศกษาจะด าเนนการแยกเปนสองตวอยาง คอตวอยางหนวยศกษาในเขตกรงเทพมหานคร และตวอยางหนวยศกษาในเขตตางจงหวด

การสมตวอยางหนวยศกษา ในเขตกรงเทพมหานคร ใชวธการสมตวอยางแบบสะดวก (Convenience Sampling) โดยก าหนดจดส ารวจเปน 7 เขต ดงน

1. เขตพระนคร ไดแก สวนรมณนาถ สวนสราญรมย วดสทศน และดโอสยาม 2. เขตปทมวน ไดแก สวนลมพน และเซนทรลเวลด 3. เขตคลองเตย ไดแก สวนเบญจกตต สวนเบญจศร และศนยประชมแหงชาตสรกต 4. เขตจตจกร ไดแก สวนจตจกร และสวนรถไฟ 5. เขตประเวศ ไดแก สวนหลวง ร.9 และสวนวนธรรม 6. เขตดสต ไดแก ตลาดคลองผดงกรงเกษม 7. เขตบางนา ไดแก เซนทรลบางนา ขนาดตวอยาง จ านวน 400 คน (จากตารางยามาเน กรณขนาดประชากรมขนาดใหญ ) เพอใหมนใจวา

คาประมาณสดสวนทไดทกสดสวน มคาแตกตางจากสดสวนประชากรไมเกน 0.05 ดวยความเชอมน 95%

78

การสมตวอยางหนวยศกษา ในเขตตางจงหวด ใชวธการสมตวอยางแบบสองขนตอน (Two-Stage Sampling) ขนาดตวอยาง จ านวน 400 คน (จากตารางยามาเน กรณขนาดประชากรมขนาดใหญ) เพอการนตวา คาประมาณสดสวนทไดทกสดสวน มคาแตกตางจากสดสวนประชากรไมเกน 0.05 ดวยความเชอมน 95% เนองจากหนวยศกษากระจายอยในพนทเปนวงกวาง จง ใชวธการสมตวอยางแบบสองขนตอน (Two-Stage Sampling) เพอกระจายตวอยางหนวยศกษาไปยงพนทตางๆ อยางทวถง

ขนตอนท 1 สมตวอยางจงหวด โดยวธการสมตวอยางแบบชนภม ก าหนดชนภมจ านวน 5 ชนภม ไดแก ชนภมปรมณฑล ชนภมภาคเหนอ ชนภมภาคกลาง ชนภมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และชนภมภาคใต (หลกเกณฑแบงชนภม ใชเกณฑตามรายงานสถตงานประกนสงคม ป 2557 หนา 20-22) ขนาดจงหวดตวอยาง ก าหนดไว 10 จงหวดตวอยาง (เนองจากขอจ ากดของงบประมาณและเวลาด าเนนงานภาคสนาม) จดสรรขนาดจงหวดตวอยางลงสชนภม ตามขนาดหนวยศกษาของชนภม (ขนาดหนวยศกษา พจารณาจากขนาดผประกนตนตามมาตรา 33 ตามรายงานสถตงานประกนสงคม หนา 20-22 เนองจากไมทราบขนาดหนวยศกษา และคาดวาขนาดหนวยศกษามสวนสมพนธกบขนาดผประกนตนตามาตรา 33) ไดตามตารางท 3-1

ตารางท 3-1 ขนาดจงหวดตวอยาง จาแนกตามชนภม

ชนภม จ ำนวนผประกนตน

ตำมมำตรำ 33 สดสวน

จงหวดตวอยำง ขนำด

จงหวดตวอยำง

ปรมณฑล 1,952,194 29.86% 3 ภำคกลำง 2,390,250 36.56% 4 ภำคเหนอ 679,709 10.40% 1 ภำคตะวนออกเฉยงเหนอ 824,053 12.60% 1 ภำคใต 691,876 10.58% 1

รวม 6,538,082 100.00% 10

ทงน การเลอกจงหวดตวอยาง ในแตละชนภมจะใชเกณฑเลอกจงหวดทมจ านวนผประกนตน ตาม

มาตรา 33 สงสด ดงน 1. ชนภมปรมณฑล 3 จงหวดทมจ านวนผประกนตน ตามมาตรา 33 สงสดคอ สมทรปราการ สมทร

สาคร และปทมธาน 2. ชนภมภาคกลาง 4 จงหวดทมจ านวนผประกนตน ตามมาตรา 33 สงสดคอ ชลบร ระยอง

พระนครศรอยธยา และฉะเชงเทรา

79

3. ชนภมภาคเหนอ 1 จงหวดมจ านวนผประกนตน ตามมาตรา 33 สงสดคอ เชยงใหม 4. ชนภมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1 จงหวดมจ านวนผประกนตน ตามมาตรา 33 สงสดคอ

นครราชสมา 5. ชนภมภาคใต 1 จงหวดมจ านวนผประกนตน ตามมาตรา 33 สงสดคอ สงขลา ขนตอนท 2 สมตวอยางหนวยศกษา ในแตละจงหวดตวอยาง ใชวธการสมตวอยางแบบสะดวก

(Convenience Sampling) ก าหนดจดส ารวจตามเขตเมองของแตละจงหวดตวอยาง ขนาดตวอยางแตละจงหวด จงหวดละ 40 คน รวม 10 จงหวด ใชตวอยางขนาด 400 คน ดงสรปในรปท 3-1

รปท 3-1 การสมตวอยางแบบสองขนตอนและขนาดตวอยาง กรณหนวยศกษา เขตตางจงหวด

ตางจ

งหวด

ปรมณฑล

สมทรปราการ 40 คน

สมทรสาคร 40 คน

ปทมธาน 40 คน

ภาคกลาง

ชลบร 40 คน

ระยอง 40 คน

พระนครศรอยธยา 40 คน

ฉะเชงเทรา 40 คน

ภาคเหนอ เชยงใหม 40 คน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

นครราชสมา 40 คน

ภาคใต สงขลา 40 คน

80

3.1.2 การประมาณเงนกอนพงมขนตา ณ วนเกษยณอายจากตวแบบทางการเงน

3.1.2.1 ตวแบบทางการเงนในการประมาณเงนกอนพงมขนต า หลกโดยทวไปทใชในการประเมนยอดเงนกอนในการรองรบกระแสเงนสดในอนาคตนน คอการ

ค านวณหามลคาปจจบนของยอดกระแสเงนสดทงหมดทคาดวาจะเกดขน หรอทรจกกนดในชอของ Net Present Value (NPV) อยางไรกตามการค านวณหายอดเงนกอนขนต าของผเกษยณอายดวยวธอยางงายน มความไมถกตองและจะท าใหไดมลคาเงนกอนขนต า ทผดไปจากความเปนจรง กลาวคอไมไดมการประเมนความนาจะเปนในการมชวตรอดของผเกษยณอายในแตละอายขางหนาในอนาคต

นกวจยหรอนกการเงนบางทานอาจจะน าคาอายขยเฉลยของประชากรไทยมาเปนเกณฑในการก าหนดระยะเวลาของกระแสเงนสดรบจายในอนาคต ส าหรบการค านวณมลคาเงนกอนขนต าดวยวธ NPV การกระท าเชนนตงอยบนสมมตฐานทไมเหมาะสม ถงแมจะใชอายขยเฉลยของผสงอายมาเปนตวอางอง แตการค านวณผลรวมของมลคาปจจบนของกระแสเงนสดยงคงอยบนสมมตฐานท ผสงอายจะมความนาจะเปนในการอยรอดเทากบ 1 ในทกๆ ชวงอายกอนทจะถงชวงเวลาสดทายของอายขยดงแสดงในรปท 3-2 ผานสมการท (1)

รปท 3-2 การคานวณเงนกอนขนตาดวยวธ NPV

เงนกอน ณ วนเกษยณอาย =𝑬𝒙𝒑𝟔𝟏

(𝟏+𝒓)𝟏 +𝑬𝒙𝒑𝟔𝟐

(𝟏+𝒓)𝟐 + ⋯ +𝑬𝒙𝒑∞

(𝟏+𝒓)∞ (1)

ในความเปนจรง ผสงอายแตละทานจะมความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตรอดอก 1 ปขางหนา (1-year conditional probability of survival) ทไมเทากนในแตละชวงอาย ยกตวอยางเชนผสงอายในวย 60 ปจะมความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตอยรอดอก 1 ปเทากบรอยละ 98.5% แตเมอพจารณาความนาจะเปนในการมชวตรอดอก 2 ปขางหนา จะพบวาความนาจะเปนนนลดลงเปนรอยละ 96.9 ส าหรบเพศชาย ดงแสดงในรปท 3-3 ซงค านวณความนาจะเปนในการมชวตอยรอดอก x ปของผสงอายไทยอาย 60 ป แยกระหวางเพศชายและเพศหญง

81

รปท 3-3 ความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตรอดอก x ป ของเพศชายและเพศหญงอาย 60 ปในปจจบน

จากรปท 3-3 จะสงเกตเหนวาความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตอยรอดนนจะนอยลงเรอยๆเมอ

ผสงอายมอายทมากขนจนมคาเทากบรอยละ 0 เมอผสงอายมอายเทากบ 100 ป (หรออก 40 ปขางหนานบจากวยเกษยณอายท 60 ป) ซงเปนสมมตฐานทใชในประเทศไทยวาหากประชาชนคนใดอายถง 100 ป เขาเหลานจะไมมชวตรอดจนถงอาย 101

นอกจากน จากรปท 3-3 ยงแสดงใหเหนวาความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตอยรอดของเพศหญงสงกวาเพศชาย โดยเฉลยในแตละชวงอาย เพราะเพศหญงมความเสยงในการด าเนนชวตในดานตางๆทนอยกวาผชาย เชนประชากรสวนใหญของเพศชายมพฤตกรรมดมแอลกอฮอล หรอสบบหรในสดสวนทม ากกวาประชากรเพศหญงเปนตน ถงแมวาคาความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตรอดทแสดงอยในรปท 3-3 จะเปนคาทสะทอนประชากรสวนใหญของประเทศ ซงไมไดสะทอนการใชชวตของบคคลใดบคคลหนงกตาม แตคาเหลานถอเปนคาอางองเรมตนทดในการประเมนการมชวตรอดของผสงอาย

ดงนนการค านวณมลคาเงนกอนขนต าเพอรองรบการใชชวตหลงเกษยณอายนน ควรค านวณโดยใชหลกของ มลคาปจจบนของกระแสเงนสดในอนาคต (NPV) รวมกบความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตรอด ดงแสดงในรปท 3-4 ผานสมการท (2) ดานลาง

0.00%

20.00%

40.00%

60.00%

80.00%

100.00%

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39

ความ

นาจะ

เปนแ

บบมเ

งอนไ

ขในก

ารมช

วตรอ

ด

x ปในอนาคต

เพศหญง เพศชาย

82

รปท 3-4 การคานวณเงนกอนขนตาดวยวธ NPV รวมกบความนาจะเปนในการมชวตรอด

𝑀𝐿𝑆602498 =

(1𝑃60)∙𝐸𝑥𝑝61

(1+𝑟)1 +(2𝑃60)∙𝐸𝑥𝑝62

(1+𝑟)2 + ⋯ +(∞𝑃60)∙𝐸𝑥𝑝∞

(1+𝑟)∞ (2)

จะสงเกตเหนวาวธการค านวณมลคาเงนกอนส าหรบผสงอายดวยวธนนน จะไมมการก าหนดระยะเวลา

สนสดของกระแสเงนสดทจะเกดขนในอนาคตเหมอนการค านวณดวยวธ NPV แบบทวไป แตจะใชความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตอยรอดในแตละป เปนตวปรบคาประมาณการณของกระแสเงนสดทเกดขนในแตละชวงเวลา ซงการค านวณดวยวธนจะท าใหไดมลคาเงนกอน ณ วนเกษยณอายทถกตองมากยงขน

ตามหลกคณตศาสตร หากค านวณดวยวธ NPV แบบทวไปทก าหนดอายขยตายตว จะไดมลคาเงนกอนทสงกวาการค านวณทมการประเมนความนาจะเปนในการมชวตอยในแตละชวงอาย ตามความสมพนธดงแสดงในสมการท (3) ซงความสมพนธนเรยกวา Jensen’s Inequality

∫ 𝒆−𝒓𝒕𝒅𝒕𝑬[𝑻𝒙]

𝟎> 𝑬 [∫ 𝒆−𝒓𝒕𝒅𝒕

𝑻𝒙

𝟎] (3)

คาทางซายมอของสมการท (3) คอตวเลขการค านวณทไมถกตอง กลาวคอเปนการประเมนวาผ

เกษยณอายจะมชวตรอดจนถงอายขยเฉลย 𝑬[𝑻𝒙] ส าหรบทกบคคลทมการพจารณา ซงในความเปนจรงนน

อายขยเฉลย เปนตวเลขคาดการณซงไมไดเกดขนจรง แตอายทตายจรง 𝑻𝒙ของแตละบคคลนนสามารถแตกตางกนไปได เชนบางคนอาจจะตายทอาย 65 ป หรอบางคนอาจจะตายทอาย 75 ป เปนตน ดงนนการค านวณหาเงนกอนขนต าจงตองค านวณโดยคาดการณ (Expectation) จากคาทางขวามอ

ซงคา 𝑻𝒙 ทแสดงอยในสมการท (3) นน กคอคาประมาณการณทสามารถค านวณไดจากความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตรอดทกลาวถงในเบองตนแลวนนเอง ซงสามารถเขยนเปนสญลกษณทาง

คณตศาสตรไดดงน (𝒕𝑷𝒙) ตความหมายไดวาเปนความนาจะเปนในการอยรอดของบคคลหนง ณ อาย x ใดๆ

ในการมชวตอยอก t ป ในอนาคต เชน (5𝑷60) หมายถงความนาจะเปนในการอยรอดในอก 5 ปขางหนาส าหรบบคคลทมอาย 60 ปในปจจบน เปนตน

83

ดงนนส าหรบผทเกษยณอาย 60 ป จะตองมการค านวณหาความนาจะเปนในการอยรอด อก 1 ป ,2 ป ,3 ป ไปเรอยๆ เปนตน ซงในประเทศไทย ตารางมรณะไดก าหนดให ประชากรไทยมอตราการตายเทากบรอยละ 100 ทอาย 100 ป ดงนน คาความนาจะเปนในการอยรอดของผเกษยณอาย 60 ป ทใชในการค านวณจงไปสดทความนาจะเปนในการมชวตอก 40 ป

ส าหรบสมการทใชในการค านวณหาคาความนาจะเปนในการอยรอดนนจะสามารถค านวณไดจากสมการท (4) ดงน

(𝑛𝑃𝑥) = ∏ (1 − 𝑞𝑥+𝑖)𝑛−1𝑖=0 (4)

โดยท 𝑞𝑥+𝑖 คอ อตราการเสยชวตทอาย x+i ใดๆ กลาวโดยสรปขอสมมตฐานทใชในการประมาณมลคาเงนกอนพงม ณ วนเกษยณอาย จงประกอบไปดวย

ตวแปรตางๆดงน

• ระดบของคาใชจายในอนาคตหลงเกษยณอาย (Expenditure)

• ระดบผลตอบแทนจากการลงทนของเงนกอนขนต าในชวงเกษยณอาย ซงจะถกน ามา ใชในประมาณการของอตราคดลด (Discount rate)

• อตราเงนเฟอของผเกษยณอาย (Inflation rate)

• อตราการตายในแตละชวงอาย (Mortality rate) ส าหรบขอสมมตฐานเรองผลตอบแทนจากการลงทนในชวงเกษยณอายนน จะตองประมาณคาจาก

ผลตอบแทนทไดรบจากหลกทรพยทางการเงนทมความปลอดภย ความเสยงต า งานวจยฉบบนจงก าหนดให Discount rate จากการลงทนมคาเทากบอตราผลตอบแทนของพนธบตรรฐบาลทมอาย 10 ปขนไป ซงอยทประมาณรอยละ 3 ตอป

จากตวแบบทางการเงนทใชในการค านวณหามลคาเงนกอน ณ วนเกษยณอายทกลาวมาขางตน เพอรองรบคาใชจายของผสงอายภายหลงการเกษยณอายนน ตวแปรส าคญทจะตองมการประมาณคาคอยอดคาใชจายในแตละเดอนของผสงอายทจะเกดขนในอนาคต ในทนเราประมาณจากระดบคาใชจายของผเกษยณอายในปจจบนซงไดจากการส ารวจในขอ 3.1.1 ทงน ความสมพนธเชงเศรษฐศาสตรของการเลอกระดบบรโภคทเหมาะสมในแตละชวงอายจะเกยวของกบทฤษฎทางเศรษฐศาสตรทไดรบการยอมรบในการอธบายพฤตกรรมการบรโภคของครวเรอนและพฤตกรรมการออมเงนตลอดชวงอายของแตละบคคลทเรยกวา Life-cycle hypothesis ซงคดคนโดย Modigliani and Brumberg (1954) โดยความสมพนธอยางงายทสดระหวางระดบการบรโภค ระดบการออม และคาใชจาย จะแสดงไดดงสมการท (5)

𝑦𝑡 = 𝑠𝑡 + 𝑐𝑡 (5)

84

รายได ณ จดเวลาหนงๆ (yt) จะถกจดสรรออกเปนสองสวนคอเงนออม (st) และเงนทใชในการบรโภค (ct) โดยทฤษฎทางเศรษฐศาสตรจะมสมมตฐานวาแตละบคคล (Economic agent) จะจดสรรเงนออมและการบรโภคในปจจบนเพอใหตนเองมคาอรรถประโยชน (Utility) ในทกๆชวงเวลาตลอดอายขยสงทสด ดงนนถงแมการบรโภคอยางมากจนไมเหลอเงนออมในปจจบนจะท าใหอรรถประโยชนในปจจบนสงทสดกตาม แตการกระท าเชนนไมใชการตดสนใจทถกตอง เพราะอรรถประโยชนในอนาคตจะลดต าลงอยางมากจากการทไมสามารถบรโภคไดอยางเหมาะสม ดงนนการตดสนใจเพอการบรโภค และการออมเงนทเหมาะสมทสดจงเกดจากการแกไขตวแบบทางคณตศาสตรตามสมการท (6) ซงอยภายใตขอจ ากดตางๆ ทสามารถก าหนดเขาไปในสมการ เชนงบประมาณเงนทนทรองรบคาใชจายจะตองเทากน เปนตน ดงสมการท (7)

𝑈 = 𝑈(𝑐𝑡 , 𝑐𝑡+1, … , 𝑐𝐿 , 𝑎𝐿+1) (6)

เพมอรรถประโยชนสงสดภายใตเงอนใขของงบประมาณ

𝑎𝑡 + ∑𝑦𝜏

(1+𝑟)𝜏+1−𝑡 =𝑎𝐿+1

(1+𝑟)𝜏+1−𝑡 +𝑁𝜏=𝑡 ∑

𝑐𝜏

(1+𝑟)𝜏+1−𝑡𝐿𝜏=𝑡 (7)

โดยทคา 𝑎𝑡 คอมลคาสนทรพย ณ จดเวลาใดเวลาหนง 𝑦𝜏 คอคาคาดการณรายไดในแตละชวงอายใน

อนาคต และคา 𝑐𝜏 คอคาคาดการณการบรโภคในแตละชวงอายในอนาคต ดงนนสมการทแสดงเงอนไขงบประมาณจงหมายความวาปรมาณสนทรพยรวมในปจจบน รวมกบการคาดการณปรมาณรายไดในอนาคต

ทงหมด จะตองเทากบ ปรมาณการใชจายรวมในอนาคตและเงนสนทรพยมรดก 𝑎𝐿+1 ทหลงเหลอใหแกลกหลาน

เนองจากการเพมอรรถประโยชนใหสงทสดตลอดอายขยมความจ าเปนทจะตองมการประมาณการณระดบรายได และภาระทคาดวาจะเกดขนในอนาคตดวย ดงนนจงสามารถกลาวไดวาการจดสรรรายไดเพอการบรโภคและการออมในปจจบนนนไมไดขนอยกบรายไดทไดรบในปจจบนเพยงปจจยเดยวเทานน แตจะขนกบการคาดการณรายไดและภาระรายจายในอนาคตตลอดอายขยรวมดวย เพราะหากรายไดคาดการณในอนาคตไมมความเพยงพอในการรองรบรายจาย บคคลหนงจะตองมการวางแผนการออมใหเหมาะสม เพอจะไดม รายไดจากการลงทนมาทดแทนรายไดจากการท างานในอนาคตทลดลง ซงสดทายแลวจะท าใหระดบการบรโภคมความสม าเสมอตลอดชวงอายขย

Modigliani and Brumberg (1954) ไดท าการแกไขสตรทางคณตศาสตรเหลาน เพอหาผลลพธทจะท าใหแตละบคคลมอรรถประโยชนสงทสดตลอดชวงอายขยภายใตขอจ ากดทก าหนด โดยผลลพธทไดแสดงในสมการท (8)

𝑐𝑡 = 𝑐(𝑦, 𝑦𝑒 , 𝑎, 𝑡) =1

𝐿𝑡𝑦𝑡 +

(𝑁−𝑡)

𝐿𝑡𝑦𝑡

𝑒 +1

𝐿𝑡𝑎𝑡 (8)

85

กลาวคอ ระดบการบรโภค ณ จดเวลาหนง (𝑐𝑡 ) จะขนอยกบสามปจจยหลก ไดแกระดบรายได ณ จด

เวลาหนง (𝑦𝑡 ), ระดบรายไดในอนาคตทคาดการณ ณ จดเวลาหนง (𝑦𝑡𝑒 ) และระดบสนทรพย ณ จดเวลาหนง

(𝑎𝑡 ) โดยทคา 𝐿𝑡 คออายขยเฉลยทเหลออย ณ เวลา t ใดๆ และ N คอจ านวนปทงหมดทอยในวยท างาน จากสมการท (8) สามารถน ามาใชในการเขาใจพฤตกรรมการบรโภคของบคคลทประกอบอาชพแตกตาง

กนได เชน ขาราชการมความมนคงของรายไดคาดการณในอนาคต (𝑦𝑡𝑒 ) ทคอนขางสง โดยสามารถประมาณ

การณรายไดเหลานไดคอนขางแมนย า และรายไดของราชการมความผนผวนนอยตอเศรษฐกจในแตละชวงเวลา จง

สามารถท าใหในปจจบนขาราชการอาจจะมระดบการบรโภค (𝑐𝑡 ) ทสงกวารายไดในปจจบนไดบาง (𝑦𝑡 ) เพราะขาราชการเหลานสามารถประเมนไดอยางมนใจวารายไดในอนาคตจะรองรบภาระคาใชจายทจะเกดขนได

ซงหากเปรยบเทยบกบพนกงานบรษททถงแมการเตบโตของรายไดคาดการณในอนาคตจะมอตราเรงทสงกวาขาราชการ แตความผนผวนของรายไดคาดการณในอนาคตคอนขางสง นนหมายความวาพนกงานบรษทอาจมความจ าเปนทจะตองมอตราการออมในปจจบนทสงกวาขาราชการ ถงแมวาทงสองบคคลจะมระดบรายไดใน

ปจจบน (𝑦𝑡 ) ทเทากนกตาม เพอรองรบความผนผวนของรายไดทในบางชวงอาจมไมเพยงพอรองรบคาใชจายได นอกจากนตวแบบ Life-cycle hypothesis ยงสามารถน ามาอธบายความแตกตางของพฤตกรรมการ

ออมเงนระหวางมนษยเงนเดอน กบเกษตรกรไดอยางชดเจน กลาวคอมนษยเงนเดอนมความผนผวนของรายไดคาดการณในอนาคตทต า และแนวโนมการเตบโตของรายไดในอนาคตมความแนนอนกวาเกษตรกร ท าใหการวางแผนการออม และการบรโภคของมนษยเงนเดอนสามารถท าไดงาย จงไมคอยประสบกบปญหาสภาวะหนสนลนพนตว ซงแตกตางจากเกษตรกรทมความไมแนนอนของรายไดทสง ขนอยกบปจจยหลายดาน ทงสภาวะภมอากาศทไมสามารถควบคมได หรอการเคลอนไหวของราคาทงตนทนวตถดบ และราคาสนคาเกษตร ดงนนการประสบภาวะยากจน หรอหนสนในระดบสงของเกษตรกร จงไมสามารถกลาวไดอยางชดเจนวาเกดจากการวางแผนทางการเงนทไมด เพราะถงแมจะมการวางแผนทางการเงนทดมากแลวกตาม แตความผนผวนของรายไดในอนาคตทขนอยกบปจจยภายนอกเหลานน ยอมสงผลท าใหเกดภาวะขดของในการวางแผนการบรโภคไดงาย

นอกจากระดบรายไดปจจบน (𝑦𝑡 ) และระดบรายไดคาดการณในอนาคต (𝑦𝑡𝑒 ) แลวนนระดบสนทรพย

ในแตละชวงเวลา (𝑎𝑡 ) กสงผลตอการบรโภคในปจจบนดวย โดยทระดบสนทรพยนนจะเปลยนแปลงไปในแตละ

ชวงเวลา ตามผลตอบแทนทไดรบจากการลงทน (𝑟𝑡 ) ซงหากผลตอบแทนจากการลงทนอยในระดบสง การใชจายในปจจบนยอมสามารถสงขนได แตหากระดบสนทรพยตกต าลง บคคลทมเหตผล (Rational individual) จะลดปรมาณการบรโภคเพอเพมระดบเงนออม เพอใหมสนทรพยทสรางผลตอบแทนในอนาคตทสงขนส าหรบรองรบการบรโภคในอนาคต

86

ถงแมวาในความเปนจรงการค านวณระดบการบรโภคในแตละชวงเวลามความซบซอนมากกวา สมการความสมพนธอยางงายตามสมการท (8) น แตสมการนไดเชอมโยงความสมพนธของปจจยยอยอนๆ ทสงผลกระทบตอระดบการบรโภคและการออมในแตละชวงเวลาของแตละบคคล ซงสามารถสรปเปนประเดนไดดงน

1. คาทสะทอนการกลวความเสยงของบคคลหนง (Risk aversion coefficient) จะสงผลกระทบตอลกษณะของการจดสรรเงนออมวาจะเปนการลงทนทมความเสยงอยางไร ไดผลตอบแทนคาดหวงในอนาคตเทาไร ซงสดทายแลวจะมผลกระทบตอระดบสนทรพยในแตละชวงเวลา (𝑎𝑡)

2. อตราการคดลด (Discount rate) จะสงผลกระทบตอการประเมน มลคาปจจบนของรายไดคาดการณในอนาคต (𝑦

𝑡

𝑒) ซงจะท าใหการประมาณการณยอดเงนการบรโภคในปจจบนเปลยนแปลงไป

3. คาความผนผวนของรายไดคาดการณในอนาคต และแนวโนมการเตบโตของรายไดคาดการณในอนาคต ทเกดจากลกษณะของการประกอบอาชพทแตกตางกนของแตละบคคลจะสงผลกระทบตอมลคาปจจบนของรายไดคาดการณในอนาคต (𝑦

𝑡

𝑒) 4. พฤตกรรมการด าเนนชวตซงจะสงผลตอความเสยงดานสขภาพและอตราการตาย (Mortality rate)

โดยบคคลทมการด าเนนชวตทปลอดภยมความเสยงดานชวตทต ายอมสงผลให อายขยเฉลยในแตละชวงอายอยในระดบสง จงไมสามารถใชจายเงนเพอการบรโภคในระดบทสงไดในปจจบน

เนองจากระดบการบรโภคของแตละบคคลทประกอบอาชพแตกตางกนมลกษณะของความผนผวนของรายได และระดบรายไดทไมเหมอนกน และประชาชนทอยคนละกลมรายไดเหลานมประสบการณในการใชชวต และลกษณะการบรโภคทแตกตางกน ซงสดทายแลวจะสงผลกระทบตอลกษณะการใชชวตภายหลงการเกษยณอายได การประมาณการณคาใชจายของผเกษยณอายจงจะตองมการแยกส ารวจระหวางกลมอาชพ มเชนนนแลวจะไมสามารถประเมนคาเงนกอนขนต าทเหมาะสมตอประชากรในแตละกลมได

3.1.2.2 ประมาณการระดบคาใชจายหลงเกษยณอาย เมอพจารณางานวจยในอดตทศกษาระดบการบรโภคของครวเรอนในชวงเกษยณอายพบวา ผ

เกษยณอายจะมระดบการบรโภคทลดลงเมอเทยบกบกอนเกษยณอาย เชน Banks, Blundell และ Tanner (1998) ทไดวเคราะหขอมลเชงประจกษของประเทศสหราชอาณาจกร และ Bernheim, Skinner and Weinberg (2001) ทไดใชขอมล Panel Study of Income Dynamics (PSID) ในประเทศอเมรกา เปนตน สวนงานวจยโดย Ameriks, Caplin and Leahy (2007) ไดพบวาการลดลงของยอดการบรโภคหลงเกษยณนนในความเปนจรงแลวอยในระดบประมาณรอยละ 4.6 ซงนอยกวายอดคาดการณกอนเกษยณทผตอบแบบสอบถามคาดการณวาจะมคาใชจายลดลงประมาณรอยละ 11 ซงสะทอนถงความนากงวลในการวางแผนทางการเงนของผเกษยณอาย เพราะอาจมการเตรยมพรอมเงนกอนส าหรบเกษยณอายทนอยกวาภาระทจะเกดขนจรง

87

นอกจากน การลดลงของยอดบรโภคเหลาน ยงแปรผนตามประเภทคาใชจาย เชนงานวจยของ Aguiar and Hurst (2005) พบวาคาใชจายดานอาหารลดลงประมาณรอยละ 17 หลงเกษยณอาย โดยถงแมระดบเงนจะลดนอยลง แตคณภาพของอาหารและความจ าเปนของอาหารตอรางกายไมไดลดนอยลง ในขณะท Haider and Stephens (2007) คนพบการลดลงของคาใชจายดานอาหารหลงเกษยณอยทประมาณ รอยละ 5 ถง 10 สาเหตหนงของการลดลงของคาใชจายดานอาหารน (ถงแมปรมาณและคณภาพไมเปลยนแปลง) เกดจากการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภค จากการมสดสวนการรบประทานอาหารนอกบานทนอยลง และสดสวนการปรงอาหารในบานทสงขน

ถงแมวาระดบคาใชจาย (ในรปตวเงน) ดานอาหารลดนอยลงในชวงหลงเกษยณอาย แตสดสวนคาใชจายดานอาหารเมอเทยบกบคาใชจายอนๆของผเกษยณอายจะมสดสวนทสงขนเชน งานวจยของ Alliance Trust (2008) พบวา ครวเรอนทมอายมากกวา 75 ปจะมการใชจายดานอาหารประมาณรอยละ 18 เมอเทยบกบครวเรอนในวยหนมสาวทมคาใชจายดานอาหารประมาณรอยละ 9 ของคาใชจายทงหมด เปนตน ซงเมอพจารณทสดสวนคาใชจายในดานอนๆพบวา สดสวนการใชจายดานสนทนาการ หรอเพอการบนเทงตางๆของครวเรอนในวยเกษยณชวง 65–75 ป มแนวโนมทสงขน เพราะเปนชวงแรกของการเกษยณอาย ทผสงอายยงมสขภาพรางกายทดทสามารถรบอรรถประโยชนตางๆจากการพกผอน งานวจยโดย Alliance Trust (2008) พบวา สดสวนการบรโภคดานสนทนาการของครวเรอนอาย 65–75 ปน อยทประมาณรอยละ 18

ยงไปกวานน ประเภทของการบรโภคทมความแตกตางชดเจนระหวางกอนและหลงเกษยณอายคอคาใชจายทเกยวเนองกบการเดนทาง เนองจากความจ าเปนในการเดนทางไปท างานในชวตประจ าวนไมเกดขนในชวงเกษยณอาย จงท าใหคาใชจายดานการเดนทางของผเกษยณอายมแนวโนมลดลงอยางมนยส าคญ งานวจยโดย Blanchet (2007) พบวาคาใชจายในสวนการเดนทางของผเกษยณอายอยทประมาณรอยละ 14 เมอเทยบกบกอนเกษยณอายทประมาณรอยละ 18

ส าหรบคาใชจายดานพยาบาลและการรกษาโรค เมอคดเปนสดสวนตอคาใชจายรวมของผเกษยณอาย พบวามแนวโนมสงขนอยางมนยส าคญ โดยงานวจยของ Blanchet (2013) พบวาคาใชจายในสวนนมสดสวนสงขนจากรอยละ 5 ในชวงกอนเกษยณอาย เปนรอยละ 11 ในชวงหลงเกษยณอาย ลกษณะการเปลยนแปลงนเปนไปตามการเปลยนแปลงของสขภาพทเสอมถอยลงตามอาย

การเปลยนแปลงอยางมนยส าคญของสดสวนคาใชจายนสงผลใหมความจ าเปนทจะตองสรางดชนราคาส าหรบผสงอายขนมาเปนอกดชนแยกออกจากดชนราคาผบรโภคกลางทค านวณโดยกรมการคาภายใน เพอจะไดสามารถประมาณอตราเงนเฟอในอนาคตไดมความแมนย ามากยงขน ส าหรบหลกการการค านวณดชนราคาผบรโภคของผเกษยณอาย จะค านวณโดยใชสมการท (9)

𝐼𝑡𝑘 =

∑ 𝑤𝑖𝐼𝑖,𝑡𝑖𝑘

∑ 𝑤𝑖𝑖𝑘 (9)

88

โดยท 𝑤𝑖 คอ สดสวนรอยละคาใชจายของแตละหมวดซงจะใหเปนคาทคงทตลอดชวงระยะเวลาทท าการประมาณการดชนราคา

𝐼𝑖,𝑡คอ ดชนราคาของแตละหมวดคาใชจาย โดย Subscription i แสดงประเภทหมวดคาใชจายทมทงหมด 15 หมวด สวน k แสดงกลมของอายทท าการประเมน ซงแบงเปน 3 กลม ประกอบดวย อาย 60–64 ป, 65–69 ป และ 70 ปขนไป

ส าหรบคาใชจายดานสขภาพรกษาพยาบาลทสงขนอยางมนยส าคญนน สวนใหญเกดจากการปวยดวยโรคทอยในกลม Non-communicable diseases (NCDs) หรอทรจกกนดในภาษาไทยวากลมโรคไมตดตอเรอรง ซงเปนกลมโรคทไมไดเกดจากการตดเช อ งานวจยฉบบนจงไดเกบรวบรวมขอมล ระดบคาใชจายในการรกษาพยาบาลกลมโรคส าคญใน NCDs ไดแก โรคเบาหวาน โรคเสนเลอดในสมอง โรคหวใจ และโรคมะเรง จากส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ซงแสดงอยในตารางท 3-2 ทมการจ าแนกคาใชจายในการรกษาพยาบาล แบงตามกลมอายของผเกษยณอาย และแบงตามประเภทของสถานพยาบาลระหวางเอกชนและหนวยงานของรฐ

ตารางท 3-2 ระดบคาใชจายรกษาพยาบาลกลมโรค NCDs (บาทตอป)

เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

รพ รฐ รพ เอกชน รพ รฐ รพ เอกชน รพ รฐ รพ เอกชน รพ รฐ รพ เอกชน 55 - 59 ป 18,676 55,769 33,418 100,932 30,268 60,972 28,661 36,002 60 - 64 ป 19,187 57,424 31,970 102,536 29,478 70,275 28,476 38,429 65 - 69 ป 21,087 61,585 31,425 96,498 32,446 70,814 31,055 46,685 70 ป ขนไป 38,250 65,787 37,797 82,791 51,530 71,546 38,729 42,952

โดยคาใชจายในการรกษาพยาบาลเหลาน จะเปนคาใชจายสวนเพมทจะน ามาบวกเพมเตมจากระดบ

คาใชจายปกตทไดจากการสอบถามการใชจายของประชากรในกลมตวอยาง ถงแมวาประชากรทเปนโรคเหลาน จะมอตราการตายในแตละชวงอายทสงขนกตาม แตงานวจยฉบบนมสมมตฐานวา เมอมการรกษาพยาบาล จดประสงคหลกของการรกษาคอเพอใหผสงอายมอายยนยาวมากทสด ดงนนหากใชคาอตราการตายทสงขนมากจากประชากรในกลมทเปนโรคเหลาน อาจท าใหระยะเวลาหลงเกษยณอายมคาทต าจนสงผลใหมลคาเงนกอนพงม ณ วนเกษยณอายมคาทต าจนเกนไป ซงไมไดสะทอนหลกการในการวางแผนทางการเงนทด เพราะคงไมมบคคลใดทคาดหวงใหตนเองเปนโรครายแรง มอายขยทสน จนไมตองมการออมเงนเพอสรางเงนกอนทเหมาะสม

เนองจากงานวจยฉบบน น าคารกษาพยาบาลทแสดงอยในตารางท 3-2 มาเปนสวนเพมของภาระคาใชจายภายหลงเกษยณอาย โดยยงคงใชอตราการตาย และความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการอยรอด ให

89

เทากบคาเฉลยของประชากรสวนใหญของประเทศอย ดงนนมลคาเงนกอนพงมทค านวณไดน จงเปรยบเสมอนเปนมลคาทประเมนแบบอนรกษนยม

ส าหรบยอดคาใชจายในดานอนๆ ของประชากรไทยในชวงเกษยณอาย ทไดจากการส ารวจขอมลจากกลมตวอยางโดยไดจ าแนกตามกลมอาชพและพนทนน จะน ามาค านวณ Percentile ท 50 (PR50) คา Percentile ท 75 (PR75) และ คา Percentile ท 95 (PR95) ของการกระจายตวของขอมลทไดจากครวเรอนกลมตวอยาง โดยก าหนดใหคา PR50 ถอเปนคาเฉลยของการกระจายตวของยอดคาใชจาย ซงเปรยบเสมอนเปนระดบคาใชจายระดบพอเพยง สวนระดบคาใชจายท Percentile ท 75 อาจพจารณาไดวาเปนคาใชจายทรองรบความสขสบาย ในขณะท คาใชจายท PR95 ซงเปนยอดทสงนนสามารถทดแทนระดบคาใชจายของผเกษยณอายในระดบหรหรา

จากนนจงประมาณคาเงนกอนพงมขนต าตามตวแบบทางการเงนทกลาวมาขางตน ตวอยางการค านวณมลคาเงนกอนพงมขนต า ณ วนเกษยณอาย ของบคคลตวอยาง 3 บคคลทมอายแตกตางกนในปจจบน แตประกอบอาชพแรงงานในโรงงานเหมอนกน โดยไมมภาระคาใชจายคาเชาส าหรบทพกอาศย และการรกษาพยาบาลผานโรงพยาบาลของรฐ เปนดงแสดงในตารางท 3-3

ตารางท 3-3 เงนกอนขนตาพงม ณ วนเกษยณอายระดบพอเพยง

อาย (ป) ไมเปนโรค โรคหวใจ โรคเบาหวาน โรคเสนเลอดในสมอง โรคมะเรง

35 2,986,349 3,793,575 3,965,122 4,137,667 3,948,099

45 2,222,124 2,822,776 2,950,423 3,078,813 2,937,756

55 1,653,469 2,100,410 2,195,392 2,290,926 2,185,967

จะสงเกตเหนวาผทมอาย 35 ปในปจจบน จะตองมเงนกอนพงม ณ วนเกษยณอายสงกวาผทมอายมากกวา เพราะมลคานคอมลคาของเงนกอน ณ วนเกษยณในอก 25 ปขางหนา ซงเปนมลคาของเงนทไดรวมอตราเงนเฟอในอนาคตไปแลว โดยโรคทท าใหมคาใชจายเพมขนสงทสดไดแกโรคเสนเลอดในสมอง สงผลใหมลคาเงนกอนเพมขนประมาณ 500,000 – 1,000,000 บาท

90

3.2 วธการประเมนความสมฤทธของการออมในกองทนสารองเลยงชพ

ในการประเมนวาระดบการออมของแตละบคคลวาเพยงพอและสามารถรองรบคาใชจายหลงเกษยณ (ซงสะทอนโดยระดบเงนกอนพงม ณ วนเกษยณ) ไดหรอไม ทางทมวจยไดด าเนนตามขนตอนดงตอไปน

1) ประมาณการหาผลประโยชนและผลตอบแทนทงหมดจากระบบสวสดการ ทคาดวาแตละบคคลจะไดรบ ณ วนเกษยณอาย

2) วเคราะหหาความนาจะเปนทผลประโยชนจากระบบสวสดการทคาดวาแตละบคคลจะไดรบ วาจะะสามารถรองรบระดบเงนกอนพงม ณ วนเกษยณอาย ไดในระดบใด

3) ในกรณทผลประโยชนจากระบบสวสดการ ไมเพยงพอในการรองรบระดบเงนกอนพงม ทางทมวจยจะท าวเคราะหหาระดบอตราการออมหรอแผนการลงทนทเหมาะสม ทจะท าใหบคคลดงกลาวสามารถบรรลระดบเงนกอนพงมของตนได

3.2.1 ประมาณการรายไดจากระบบสวสดการของพนกงานบรษทเอกชนและรฐวสาหกจ

รายไดจากระบบสวสดการของคนในกลมนประกอบไปดวย 4 สวน คอ ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ ณ วนเกษยณอาย เงนบ านาญจากกองทนประกนสงคม เบยยงชพผสงอาย และเงนบ าเหนจจากนายจาง โดยมรายละเอยดการประมาณการดงน

3.2.1.1 ประมาณการผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ ณ วนเกษยณอาย ในการพยากรณผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ ณ วนเกษยณอาย ทางทมวจย

เลอกใชการจ าลองสถานการณแบบมอนตคารโล (Monte Carlo Simulation) ซงเปนวธทนยมใชในการพยากรณไปขางหนา ซงในการพยากรณดงกลาว ทางทมวจยไดด าเนนตามขนตอนดงตอไปน

1) ค านวณอตราผลตอบแทนรายเดอนของการลงทนในแผนการลงทนทเลอก ซงอตราผลตอบแทนจะขนอยกบผลตอบแทนของสนทรพยแตละประเภททอยในแผนการลงทนและน าหนกของสนทรพยทถกก าหนดไวในแผนการลงทนนนๆ

2) น าอตราผลตอบแทนของสนทรพยทไดในแตละเดอน รวมกบขอมลของจ านวนเงนผลประโยชนของสมาชกทด ารงอยในกองทนในขณะนน และเงนสะสมทเขามาในกองทนในแตละเดอน เรากจะสามารถค านวณเงนกองทนรวมผลประโยชนทคาดวาสมาชกจะไดรบ ณ.วนเกษยณอาย

91

ขนตอนท 1: การประมาณการอตราผลตอบแทนรายเดอนของแตละแผนการลงทน อตราผลตอบแทนรายเดอนของแตละแผนการลงทน สามารถค านวณไดดงตอไปน

n

i

iip RXR1

(10)

โดยท pR คอ อตราผลตอบแทนของแผนการลงทน p

iX คอ น าหนกการลงทนในสนทรพย i

iR คอ อตราผลตอบแทนของสนทรพย i

ทงน สดสวนการลงทนหรอ Portfolio weights จะถกปรบ (Rebalance) ใหสอดคลองกบสดสวนทก าหนดไวในแตละแผนการลงทนทกป

ในสวนเรองก าหนดน าหนกของการลงทนในสนทรพยของแตละแผนการลงทน เราสมมตใหกองทนส ารองเลยงชพในแตละกองทนลงทนใน 3 ประเภทสนทรพยคอ

1) หน 2) ตราสารหนระยะยาว 3) ตราสารหนระยะสน โดยท 8 แผนการลงทนแรกเปนแผนการลงทนทมน าหนกการลงทนในแตละตราสารคงทตลอกการลงทน

โดยทแผนการลงทนท 1 จะมน าหนกการลงทนในหนนอยทสดและเปนแผนทมความเสยงต าทสด และมแผนการลงทนท 8 ซงมน าหนกการลงทนในหนมากทสดและเปนแผนทมความเสยงสงทสด โดยรายละเอยดของน าหนกการลงทนของแผนการลงทนท 1-8 เปนดงตารางท 3-4

ตารางท 3-4 นาหนกการลงทนของแผนการลงทนท 1-8

ประเภทสนทรพย แผนการลงทนท 1 แผนการลงทนท 2 แผนการลงทนท 3 แผนการลงทนท 4 หน 0% 0% 10% 15% ตราสารหนระยะยาว 40% 70% 50% 55% ตราสารหนระยะสน 60% 30% 40% 40%

ประเภทสนทรพย แผนการลงทนท 5 แผนการลงทนท 6 แผนการลงทนท 7 แผนการลงทนท 8 หน 20% 25% 35% 90% ตราสารหนระยะยาว 60% 55% 45% 5% ตราสารหนระยะสน 20% 20% 20% 5%

92

สวนแผนการลงทนท 9 เปนแผนการลงทนแบบไลฟไซเคล (Life Cycle) โดยแผนการลงทนนจะท าการเปลยนน าหนกการลงทนไปตามอายของสมาชก โดยจะเนนลงทนในสนทรพยทสรางผลตอบแทนสงซงกคอหนในขณะทสมาชกมอายนอย แตเมอสมาชกมอายมากขนและเขาใกลวยเกษยณเรอยๆ น าหนกของหนกจะลดลง ในขณะทน าหนกของสนทรพยมนคงซงกคอตราสารหนกจะเพมขนเรอยๆแทน

การเปลยนแปลงของน าหนกดงกลาวมาจากเหตผลทวา เมอสมาชกมอายนอยนาจะมการยอมรบความเสยงไดสงกวาและควรเนนการสรางผลตอบแทนเพอเงนออมในวยเกษยณ สวนเมอสมาชกมอายมากขนแผนการลงทนจะเนนลงทนในสนทรพยทมนคงเนองจากสมาชกนาจะมการยอมรบความเสยงไดนอยลงและเปนการลดผลกระทบของความผนผวนในราคาสนทรพยทอาจเกดขนในชวงใกลเกษยณ ซงจะสงผลโดยตรงกบเงนลงทนและผลตอบแทนทสมาชกจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ การปรบน าหนกการของทนของแผนไลฟไซเคลสามารถแสดงไดในรายละเอยดตามตารางท 3-5 ดงตอไปน

ตารางท 3-5 นาหนกการลงทนของแผนการลงทนท 9 (แผนไลฟไซเคล)

ประเภทสนทรพย อาย (ป(

20-45 46 47 48 49 50 51 52 หน 65% 59% 53% 47% 41% 35% 32% 29% ตราสารหนระยะยาว 23% 27% 31% 35% 39% 43% 45% 47% ตราสารหนระยะสน 12% 14% 16% 18% 20% 22% 23% 24%

ปรเภทสนทรพย อาย (ป(

53 54 55 56 57 58 59 60 หน 26% 23% 20% 18% 16% 14% 12% 10% ตราสารหนระยะยาว 49% 51% 53% 55% 56% 57% 59% 60% ตราสารหนระยะสน 25% 26% 27% 27% 28% 29% 29% 30%

ในการพยากรณอตราผลตอบแทนของแตละสนทรพยลงทน ทมวจยใชการจ าลองสถานการณตามแบบ

มอนตคารโล (Monte Carlo Simulation) ซงเปนวธทนยมใชในการพยากรณไปขางหนาโดยวธดงกลาวจะสรางรปแบบของอตราผลตอบแทนจากสนทรพยดวยการใชการสม 10,000 กรณจากสมมตฐานการแจก แจงแบบปกต ในแตละกรณจะเปนการสมตวอยางทใหความสมพนธระหวางสนทรพยแตละประเภทตามทก าหนด

คาพารามเตอรทใชในการท าการสม 10,000 กรณ คอ อตราผลตอบแทนทคาดหวง (expected rate of return) ความเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) ของแตละสนทรพย และสมประสทธสหสมพนธ (correlation coefficient) ของแตละคสนทรพย ซงเราไดประมาณการตวเลขเหลานมาจากคาเฉลยระยะยาวบน

93

ขอมลรายเดอน ตงแตเดอนมกราคม 2545 - เมษายน 2559 ซงขอมลสถตดงกลาวไดแสดงไวในตารางท 3-6 ดงตอไปน

ตารางท 3-6 อตราผลตอบแทนทคาดหวง คาเบยงเบนมาตรฐานของแตละประเภทสนทรพย และสมประสทธสหสมพนธของแตละคสนทรพยทใชในการจาลองสถานการณตามแบบมอนตคารโล

ประเภทสนทรพย ดชนอางอง อตราผลตอบแทนทคาดหวง

คาเบยงเบนมาตรฐาน

หน SET Index (TRI) 15.88% 21.17% ตราสารหนระยะยาว ThaiBMA Govt. Index (TRI) 3.92% 3.97% ตราสารหนระยะยสน ดอกเบยเงนฝากเฉลย 4 แบงคใหญ 2.34% 0.30%

สมประสทธสหสมพนธ หน ตราสารหนระยะยาว ตราสารหนระยะยสน หน 1 ตราสารหนระยะยาว -0.073 1 ตราสารหนระยะยสน -0.207 -0.14 1

ขนตอนท 2: การค านวณมลคาของเงนลงทนพรอมผลประโยชนในแตละเดอนจนถงเกษยณอาย

หลงจากไดอตราผลตอบแทนของสนทรพยของสนทรพยทงหมดมา 10,000 กรณจากการจ าลองสถานการณตามแบบมอนตคารโล ในแตละกรณ เราสามารถค านวณมลคาของเงนลงทนพรอมผลประโยชน ณ วนสนเดอนไดดงตอไปน

tttt xSRWW 11 (11)

โดยท Wt คอ มลคาเงนลงทนพรอมผลประโยชน ณ สนเดอน t x คอ อตราสะสม/สบทบจากสมาชก St คอ เงนเดอนของสมาชก ณ เวลา t โดยในแบบจ าลองเราตงสมมตฐานใหเงนเดอนของสมาชก

มการปรบตวเพมขนโดยเฉลยตามทผท าการประเมนระบ แตไมเกน 10% ตอป Rt คอ อตราผลตอบแทนของแผนการลงทนในเดอน t

94

3.2.1.2 ประมาณการเงนบ านาญจากกองทนประกนสงคม ส าหรบพนกงานบรษทเอกชนทอยในระบบประกนสงคม จะไดรบสวสดการทอยในรป “เงนบ านาญชรา

ภาพ” จากกองทนประกนสงคม เมอสนสภาพความเปนผประกนตนเมออายครบ 55 ป โดยทผประกนตนไดท าการจายเงนสบทบเงนอยางนอย 180 เดอน กอนการสนสภาพ

เงนบ านาญชราภาพทไดรบจะไดรบเปนรายเดอน และไดรบจนเสยชวต ซงสามารถค านวณไดดงตอไปน

20% + (1.5% ในทก 12 เดอนทประกนตนเกน 180 เดอน) × เงนเดอนเฉลย 60 เดอน สดทาย (โดยเงนเดอนเฉลยสงสดทใชค านวณตองไมเกน 15,000 บาท) (12)

เนองจากเงนบ านาญดงกลาวอยในรปกระแสเงนสดรายเดอนทคาดวาจะไดรบจนกระทงเสยชวต ทางทมวจยจงจ าเปนตองท าการประมาณการกระแสเงนสดน ใหอยในรป “เงนกอน” บ านาญทจะไดรบเมอเกษยณตอนอายครบ 55 ป ซงเปนวธเดยวกบทใชค านวน “เงนกอนพงม ณ วนเกษยณ” ซงไดแสดงวธการค านวนไปในบทกอนหนาน คอเราจะน ากระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบในแตละเดอนไปคณดวยความนาจะเปนทจะมชวตรอดจนถงชวงเวลาดงกลาว และท าการคดลดกระแสดเงนสดในแตละเดอนเพอหามลคาปจจบน ณ.วนทอายครบ 55 ป ทายสดจงน ามลคาปจจบนของกระแสดเงนสดรายเดอนทงหมดมาบวกรวมกน ซงจะไดเงนกอนบ านาญ ณ.วนสนสภาพความเปนผประกนตน เมออายครบ 55 ป (PV55)

n

n

i

Cp

i

Cp

i

CpPV

121

...

121

121

55

2

552

1

55155 (12)

โดยท PV55 คอ เงนกอนบ านาญขราภาพทคาดวาจะไดรบ ณ วนเกษยณอาย np55 คอ ความนาจะเปนทสมาชก ณ เวลาเกษยณจะมอายอยรอดในแตละปหลงเกษยณอายจน

เสยชวต i คอ อตราดอกเบยตอปทใชเปนอตราคดลด ซงเราใชทอตรา 3% ตอป C คอ เงนบ านาญตอเดอน

3.2.1.3 ประมาณการเบยยงชพผสงอาย ผทมอาย 60 ปบรบรณขนไป และเปนผทไมไดรบสวสดการหรอสทธประโยชนใดจากหนวยงานรฐ

รฐวสาหกจ และองคกรปกครองสวนทองถน จะมสทธไดรบเบยยงชพผสงอายเปนรายเดอนจนกระทงเสยชวต ซงในปจจบน เบยยงชพผสงอายแตกตางไปตามระดบอายของแตละบคคลซงจ าแนกไดดงตอไปน

95

อาย 60-69 ป ไดรบ 600 บาท/เดอน

อาย 70-79 ป ไดรบ 700 บาท/เดอน

อาย 80-89 ป ไดรบ 800 บาท/เดอน

อาย 90 ป ขนไป ไดรบ 1,000 บาท/เดอน ซงเบยยงชพผสงอายกมลกษณะคลายกบเงนบ านาญชราภาพของกองทนประกนสงคม คอเปนกระแส

เงนสดทไดรบรายเดอนและไดรบจนกระทงเสยชวต ทางทมวจยจงไดท าการประมาณการกระแสเงนสดน ใหอยในรป “เงนกอน” ในลกษณะเดยวกบ “เงนกอนบ านาญชราภาพ” ของกองทนประกนสงคม

3.2.1.4 ประมาณการเงนบ าเหนจจากนายจาง บรษทเอกขนหรอรฐวสหกจบางแหง อาจจายสวสดการส าหรบการเกษยณอายอยในรปเงนบ าเหนจ ณ.

วนเกษยณอาย ซงเงนบ าเหนจมกเปนคดจ านวนเทาของเงนเดอนงวดสดทาย ดงนนการประเมนสวสดการในสวนน ผประเมนจ าเปนตองระบจ านวนเทาของเงนเดอนสดทายทคาดวาจะไดรบ และทางทมวจยจะประเมนเงนเด อนงวดสดทายของผท าการประเมน

3.2.2 ประเมนความนาจะเปนของระดบรายไดจากสวสดการทงหมดในการบรรลระดบเงนกอนพงม

ขนตา ณ วนเกษยณอาย

จดประสงคในสวนนคอ การท าการวเคราะหหาความนาจะเปนทระดบรายไดจากสวสดการทจะแตละบคคลจะไดรบ วาจะสามารถรองรบระดบเงนกอนขนต าของบคคลนนๆไดหรอไม ซงเปาหมายของระดบเงนกอนขนต า เราแบงเปน 2 ระดบ คอ ระดบเงนกอนพงมขนต าทท าใหสามารถด ารงชวตในระดบเพยงพอ และระดบเงนกอนพงมขนต าทท าใหสามารถด ารงชวตในระดบสะดวกสบาย ในการประเมนหาความนาจะเปนดงกลาว ทางทมวจยไดด าเนนตามขนตอนดงตอไปนคอ

1) หาสวนตางระหวางเงนกอนพงมกบผลประโยชนทจะไดรบจากสวสดการทงหมด ยกเวนผลประโยนทจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ ณ วนเกษยณอาย ซงสามารถแสดงดวยสมการดงตอไปน

สวนตางระดบเพยงพอ = เงนกอนพงมระดบเพยงพอ - เงนกอนบ านาญชราภพจากกองทน ประกนสงคม - เบยยงชพผสงอาย – เงนบ าเหนจจากนายจาง (13)

สวนตางระดบสะดวกสบาย = เงนกอนพงมระดบสะดวกสบาย – เงนกอนบ านาญชราภพจาก กองทนประกนสงคม - เบยยงชพผสงอาย

- เงนบ าเหนจจากนายจาง (14)

96

2) น าผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ มาวเคราะหหาความนาจะเปนทจะรองรบสวนตางในแตละระดบ (ระดบเพยงพอและระดบพงม) ดงกลาวได ซงตามทไดอธบายไวขางตน วาทางทมวจยไดท าการพยากรณผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ เปนจ านวน 10,000 กรณตามวธการจ าลองสถานการณตามแบบมอนตคารโล เนองจากผลประโยชนดงกลาวจะขนอยกบระดบอตราผลตอบแทนของสนทรพยทอยในกองทนส ารองเลยงชพในแตละเดอน ซงมความผนผวนและไมแนนอน ดงนนความนาจะเปนจงค านวณไดจากจ านวนครง (จากทงหมด 10,000 ครง) ทผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพสามารถชดเชยสวนตางในแตละระดบ (ระดบเพยงพอและระดบพงม) ดงกลาวได

3) ในการทดสอบความมนยส าคญของความนาจะเปน ทางทมวจยไดเลอกใชระดบความเชอมนทระดบ 95% ซงหมายความวาในการทจะไดขอสรปวาผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ สามารถรองรบสวนตางในแตละระดบได จะตองมจ านวนครงอยางนอย 95% ของกรณทงหมด (10,000 กรณ) ทผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพสามารถชดเชยสวนตางดงกลาวได

4) ในกรณทผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ ไมสามารถรองรบสวนตางในแตละระดบไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% ทางทมวจยท าการวเคราะหเพมเตมเพอหาค าแนะน าทเหมาะสม โดยแนวทางการวเคราะหแบงเปน 3 รปแบบ

4.1) ท าการวเคราะหหาอตราสะสมในกองทนส ารองเลยงชพใหมทสงขน จนท าใหผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ สามารถรองรบสวนตางไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95%

4.2) ท าการวเคราะหหาแผนการลงทนใหม ซงจะใหอตราผลตอบแทนทสงขน จนท าใหผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ สามารถรองรบสวนตางไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95%

4.3) ท าการวเคราะหหาอตราสะสมใหมและแผนการลงทนใหม จนท าใหผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากกองทนส ารองเลยงชพ สามารถรองรบสวนตางไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95%

97

3.3 วธการสอบทานความคดเหนทมตอระดบเงนกอนพงมขนตาและความเพยงพอจากการลงทนในกองทนสารองเลยงชพ

ระเบยบวธวจยทใชในการเกบรวบรวมขอมลความคดเหนของสมาชกกองทนส ารองเลยงชพทมตอผลการประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของระดบการออมและทางเลอกของค าแนะน าทเปนไปได มดงตอไปน

3.3.1 วธการเกบรวบรวมขอมล

วธการเกบรวบรวมขอมล ใชวธการระดมความคดเหนของผเขารวมสมมนาผานการสมมนากลมยอย เพอใหผเขารวมสมมนาไดสอบทานความคดเหนทมตอระดบสนทรพยการออมขนต า (เงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอ) และประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของระดบการออมและทางเลอกของค าแนะน าทเปนไปได ผเขารวมสมมนาเปนตวอยางของประชากรทวประเทศทท างานภาคเอกชนหรอรฐวสาหกจ เปนสมาชกกองทนเงนส ารองเลยงชพททางบรษทไดจดเตรยมไว และ อายอยในชวง 21 ป ถงอายกอนครบอายเกษยณตามเกณฑของบรษท วธการสมตวอยางประชาชนมาเปนผเขารวมสมมนา ใชวธการสมตวอยางแบบงายเชงชนภม (Two-Stage Sampling) ขนาดตวอยาง 250 คน กระจายตามภมภาค 5 ภมภาค คอ กรงเทพมหานคร ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลในชวงวนท 24 เมษายน 2559 ถง วนท 5 มถนายน 2559 โดยมขนตอนการจดสมมนากลมยอยดงตอไปน

1.) .ผเขารวมสมมนา กรอกขอมลสวนบคคลและขอมลการออมเพอเกษยณอายแบบมสวนรวมจากนายจาง เพอเปนขอมลตงตนส าหรบการค านวณเงนกอนพงมขนต า อนประกอบดวย

เพศ

ป พ .ศ .เกด

อายเกษยณโดยปกตของบรษท /องคกรททานท างาน )ป(

ทานเปนสมาชกกองทนประกนสงคมหรอไม ทานไดรบเงนบ าเหนจจากนายจางเมอเกษยณอายหรอไม เงนเดอนปจจบน )บาท(

การประมาณอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต %)ตอป(

อตราการสะสมของเงนเดอนททานลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ (%) อตราการสมทบจากนายจางในกองทนส ารองเลยงชพ(%) ยอดเงนรวมลาสดในบญชกองทนส ารองเลยงชพ )บาท(

ลกษณะแผนการลงทนทสอดคลองกบแผนการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพของทานมากทสด

98

อาชพปจจบน

สภาพการมโรคประจ าตว

สภาพการช าระคาเชาทพกอาศย หลงเกษยณ

กรณเจบปวยตองเขารบการรกษาตวทโรงพยาบาล ทานเลอกใชโรงพยาบาลประเภทใด

2.) ผเขารวมสมมนารบฟงและแลกเปลยนความคดเหนจากทานวทยากร ทมาบรรยายในหวขอ “ใชเงนหลงเกษยณ : ท าอยางไรถงจะออมเงนใหเพยงพอ”

3.) ผเขารวมสมมนารบผลการประเมนความสมฤทธผลของระดบการออม และแสดงความคดเหน ผลประเมนความสมฤทธผลของระดบการออม จะประกอบดวย รายการตอไปน

ผลประโยชนจากกองทนส ารองเลยงชพ ณ วนเกษยณอาย ทคาดการณจากการจ าลองสถานการณ ณ ระดบ คาขนต าทคาดวาจะไดรบ )เปอรเซนตไทลท 5 : บาท (และคากลางทคาดวาจะไดรบ )เปอรเซนตท 50 : บาท(

การประมาณการเงนบ านาญจากกองทนประกนสงคม )บาทตอเดอน(

ประมาณการเงนบ าเหนจจากนายจาง ณ วนเกษยณอาย )บาท(

เบยยงชพผสงอายจากรฐบาลททานจะไดรบตามอาย )บาทตอเดอน(

เงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอ ในรป จ านวนเงน )บาท (ณ วนเกษยณอาย และในรปคาใชจายตอเดอน ณ ระดบคาครองชพในปจจบน )อนบาทตอเด(

โอกาสในการบรรลความเพยงพอของเงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอ )%(

สภาพการบรรลความเพยงพอของเงนกอนทพงม เพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบความเพยงพอ ตามเกณฑของผวจย )เพยงพอ และไมเพยงพอ(

การแนะน าการเพมโอกาสในการบรรลความเพยงพอของเงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอ ม 3 ทางเลอก

ทางเลอกท 1 ลงทนในแผนการลงทนเดมแตเพมสดสวนการออมมากขน โปรแกรมฯ จะใหตวเลขมาวา ใหออมเพมเปนกเปอรเซนต (เปนการสะสมของทานและการสมทบจากนายจางรวมกน) ทางเลอกท 2 สดสวนการออมเทาเดมแตปรบเปลยนแผนการลงทนเพมน าหนกในสนทรพยทเสยงสงขน โปรแกรมฯ จะก าหนดแผนลงทนมาให แผนการลงทนทไดน าเสนอตอสมาชกมทงหมด 7 แผน2 ดงน

2 ภายหลงจากทจดสนทนากลมยอย ทมวจยไดปรบเพมจ านวนแผนการลงทนใหมความละเอยดเพอใหสอดคลองกบแผนการลงทนจรงมากขนเปน 9 แผนการ

ลงทน ดงทแสดงรายละเอยดไวในหวขอ 3.2. วธการประเมนความสมฤทธของการออมในกองทนส ารองเลยงชพ

99

- แผนการลงทนท 1 น าหนกการลงทนใน หน 0% ตราสารหน 40% และตราสารหนระยะสน 60%

- แผนการลงทนท 2 น าหนกการลงทนใน หน 0% ตราสารหน 70% และตราสารหนระยะสน 30%

- แผนการลงทนท 3 น าหนกการลงทนใน หน 10% ตราสารหน 50% และตราสารหนระยะสน 90%

- แผนการลงทนท 4 น าหนกการลงทนใน หน 15% ตราสารหน 45% และตราสารหนระยะสน 40%

- แผนการลงทนท 5 น าหนกการลงทนใน หน 20% ตราสารหน 60% และตราสารหนระยะสน 20%

- แผนการลงทนท 6 น าหนกการลงทนใน หน 25% ตราสารหน 55% และตราสารหนระยะสน 20%

- แผนการลงทนท 7 น าหนกการลงทนใน หน 90% ตราสารหน 5% และตราสารหนระยะสน 5%

ทางเลอกท 3 ปรบทงสดสวนและแผนการลงทน 4.) ผเขารวมสมมนา แสดงความคดเหนทมตอผลการประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของ

ระดบการออมและทางเลอกของค าแนะน าทเปนไปได โดยแสดงความคดเหนจากหวขอตอไปน เมอพจารณาจากคาใชจายตอเดอนภายหลงการเกษยณอาย ทานคดวาตวเลขดงกลาวม

ความเหมาะสมส าหรบทานหรอไม เมอพจารณาจากเงนกอนขนต าททานพงมเมอเกษยณอาย ทานคาดวาจะสามารถบรรล

การมเงนจ านวนดงกลาวหรอไม ทานเหนวาค าแนะน าในแบบใดททานยอมรบสามารถปฏบตได ขอใหทานคาดการณน าหนกสดสวนการใชจายหมวดคาใชจายหลงเกษยณ โดยทผลรวม

ของน าหนกสดสวนทงหาหมวดตองเทากบรอยละ 100 ดงตอไปน - คาใชจายส าหรบอาหารปรงทบาน (%) - คาใชจายในการดแลรกษาสขภาพ (%) - คาใชจายในการเดนทาง (%) - คาใชจายดานทอยอาศย (%) - คาใชจายกจกรรมสนทนาการและการเขาสงคม (%)

100

3.3.2 ประชากร ตวอยางและวธการสมตวอยาง

ประชากรคอ กลมประชาชนทท างานภาคเอกชนหรอรฐวสาหกจ เปนสมาชกกองทนเงนส ารองเลยงชพททางบรษทไดจดเตรยมไว และอายอยในชวง 21 ป ถง อายกอนครบอายเกษยณตามเกณฑของบรษท ทวประเทศ

ตวอยางคอ กลมประชาชนบางสวนในประชากร ทถกเลอกมาเปนตวแทนของประชากร วธการสมตวอยาง ใชวธการสมตวอยางแบบสองขนตอน (Two-Stage Sampling) โดยการสมตวอยาง

ตวอยางในงานวจยนจะเลอกประชาชนทมคณสมบตตามทก าหนดในประชากรเขามาเปนสมาชกในตวอยาง และสมาชกในตวอยางจะเรยกวา “ผเขารวมสมมนา” เนองจากประชากรกระจายอยทวประเทศ และเพอใหไดตวอยางทมผเขารวมสมมนากระจายอยทวประเทศเชนเดยวกน จงท าการออบแบบการสมตวอยาง ดวยวธการสมตวอยางแบบสองขนตอน

การสมตวอยางขนท 1 ใชวธการสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Sampling) โดยแบงสมาชกในประชากรออกเปน 5 ภมภาคหรอ 5 ชนภม ไดแก กรงเทพมหานคร ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต ในแตละชนภมมหนวยการสมเปน “จงหวด” ท าการสมเลอกจงหวดของแตละภมภาค โดยใชเกณฑจงหวดทมสมาชกกองทนประกนสงคมมากทสดหนงจงหวด(ใชขอมลในรายงานสถตงานประกนสงคม ป 2557 ของส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน) เปนจงหวดตวแทนของภมภาคนน ยกเวนจงหวดกรงเทพมหานคร ทถกก าหนดใหเปนจงหวดตวแทน เนองจากภมภาคนนมเพยงหนงจงหวด ไดจงหวดตวอยางมดงน กรงเทพมหานคร นครราชสมา ชลบร สงขลา และเชยงใหมก าหนดขนาดตวอยางจงหวดละ 50 รวม 250 คน

การสมตวอยางขนท 2 ใชวธการสมตวอยางแบบสม (Random Sampling) โดยทสมตวอยางรายชอประชาชนทมคณสมบตตามทก าหนดในประชากร โดยใหหนวยงานทมรายชอสมเลอกรายชอแบบสมจ านวน 500 รายชอตอจงหวด (ยกเวนจงหวดกรงเทพมหานครทใชวธสมตวอยางแบบอาสาสมคร (Self-Selection Sampling)) ใหเจาหนาทด าเนนการสงจดหมายเชญและโทรศพทเชญ จนไดรายชอครบ 50 รายชอตามทก าหนด

101

รปท 3-5 วธการสมตวอยางแบบสองขนตอนทใชในงานวจย

3.3.3 การจดการงานภาคสนาม

การจดเตรยมสถานท ทางคณะผวจยไดจดเตรยมวนเวลาและสถานทส าหรบการท าสมมนากลมยอย เพอท าการทดสอบโปรแกรมคอมพวเตอรส าหรบการค านวณระดบสนทรพยการออมขนต า (เงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอ) และประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของระดบการออมและทางเลอกของค าแนะน าทเปนไปได ใน 5 จงหวดตวอยาง ดงตอไปน

1.) จงหวดนครราชสมา วนอาทตยท 24 เมษายน เวลา 13.00-16.00 น. โรงแรมดสตปรนเซส อ าเภอเมอง จ.นครราชสมา

2.) จงหวดชลบร วนอาทตยท 8 พฤษภาคม เวลา 13.00-16.00 น. โรงแรมชลอนเตอร อ าเภอเมอง จ.ชลบร

3.) จงหวดกรงเทพมหานคร วนอาทตยท 15 พฤษภาคม 2559 เวลา 13.00-16.00 น. โรงแรมดสตธาน 4.) จงหวดสงขลา วนอาทตยท 22 พฤษภาคม 2559 เวลา 9.00-12.00 น. โรงแรมเซนทารา หาดใหญ

จงหวดสงขลา 5.) จงหวดเชยงใหม วนอาทตยท 5 มถนายน 2559 เวลา 9.00-12.00 โรงแรมดสตปรนเซส ถนนชาง

คลาน อ.เมอง จงหวดเชยงใหม

102

3.3.4 การวเคราะหปจจยทมผลตอความเพยงพอจากการลงทนในกองทนสารองเลยงชพ

ทมวจยใชวธการ Binary Logistic Regression ในการวเคราะหขอมลทางสถตเพอวเคราะหปจจยทสามารถอธบายสภาพความเพยงพอหลงเกษยณอายจากการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ เมอวเคราะหขอมลถงตวแปรทสามารถแยกสภาพผเขารวมสมมนาเปนเพยงพอหลงเกษยณและไมเพยงพอหลงเกษยณ โดยก าหนดใหตวแปรสภาพความเพยงพอหลงเกษยณ (เพยงพอหลงเกษยณและไมเพยงพอหลง) เปนตวแปรตาม และขอมลสวนบคคลของผเขารวมสมมนาเปนตวแปรอสระ ซงประกอบดวย

- เพศ (เพศชายและเพศหญง) - ป พ.ศ. เกด (ตงแตป 2503 ถงป 2536) - ป พ.ศ. ทเขากองทนประกนสงคม (ตงแตป 2533 ถงป 2559) - อายเกษยณ ตามเกณฑบรษท (55 ป หรอ 60 ป) - สภาพสมาชกกองทนประกนสงคม (เปนสมาชก และไมเปนสมาชก) - การไดรบเงนบ าเหนจจากนายจางเมอเกษยณอาย (ไดรบและรอตราการไดรบ ไดรบแตไมทราบอตรา

การไดรบ และไมไดรบ) - เงนเดอนปจจบน (บาท) - ประมาณการอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต (%ตอป) - อตราการสะสมของเงนเดอนทตนเองลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ (%ของเงนเดอน) - อตราการสมทบจากนายจางในกองทนส ารองเลยงชพ (%ของเงนเดอน) - ยอดเงนรวมลาสดในบญชกองทนส ารองเลยงชพ (บาทป - แผนการลงทนทสอดคลองกบแผนการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพของตน (แผนตราสารหนระยะ

สน แผนตราสารหน แผนผสมหนไมเกน 10% แผนผสมหนไมเกน 15% แผนผสมหนไมเกน 20% แผนผสมหนไมเกน 25% แผนผสมหนไมเกน 90% ไมทราบ และ Life Cycle)

- อาชพปจจบน (ผบรหารบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ อาชพทตองใชความรเฉพาะทาง พนกงานในส านกงานหรอองคกร พนกงานใหบรการ พนกงานในโรงงาน อนๆ)

- โรคประจ าตว (ไมม หรอม) - สภาพคาใชจายดานทพกอาศยหลงเกษยณ (ไมตองจายคาเชา หรอตองจายคาเชา - ประเภทโรงพยาบาลทเลอกใชบรการ กรณเจบปวยตองเขารบการรกษาตวทโรงพยาบาล (โรงพยาบาล

รฐบาล หรอโรงพยาบาลเอกชน)

103

3.4 การพฒนาโปรแกรมและเวบไซตสาหรบประมาณระดบเงนกอนพงมขนตาและประเมนความเพยงพอจากการลงทนในกองทนสารองเลยงชพ

เพอใหมการน าผลการศกษาระดบเงนกอนพงมขนต าถกน าไปใชประโยชนแกสมาชกกองทนส ารองเลยงชพในรปแบบทเขาถงงายและเขาใจงาย นอกเหนอจากทมวจยไดออกแบบโปรแกรมการค านวณทมวธการและขนตอนทอยบนพนฐานทหลกวชาการดงทกลาวในหวขอท 3.1 ถงหวขอท 3.3 แลวนน ทมวจยตงใจออกแบบและพฒนาโปรแกรมการค านวณดงกลาวใหแสดงบนเวบไซต

นอกจากน เนองจากคณะวจยจากคณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดเคยใหบรการทางวชาการในโครงการการทบทวนอตราสะสมสมทบของสมาชกกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ ซงมการประมาณระดบเงนกอนพงมขนต าและประเมนความเพยงพอของการออมในกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ และถอเปนโครงการตงตนทโครงการศกษานไดน าหลกคดมาพฒนาตอส าหรบผทท างานในภาคเอกชนและหนวยงานรฐวสาหกจในการประมาณระดบเงนกอนพงมขนต าและประเมนความเพยงพอของการออมในกองทนส ารองเลยงชพ ทมวจยจงไดขอความอนเคราะหตอกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ 3 ในการน าขอมลระดบเงนกอนพงมขนต าของกลมขาราชการมาเปนสวนหนงในเวบไซตดวยเพอใหเกดการน าผลงานวจยไปใชประโยชนทางสงคมในวงกวางครอบคลมทงกลมขาราชการและกลมพนกงานในบรษทเอกชนและรฐวสาหกจ

เพอบรรลวตถประสงคดงกลาวขางตน เวบไซตจะรวบรวมตวแปรส าหรบการค านวณเงนกอนพงมขนต าตามลกษณะและรปแบบการใชจาย (ไดแก เพศ อายปจจบน อายเกษยณ อาชพ การเจบปวยกลมโรคไมตดตอเรอรง การรกษาพยาบาล และพนทอยอาศย) ตวแปรส าหรบการจ าลองสถานการณการลงทนในแผนการลงทนของกองทนส ารองเลยงชพ (ไดแก แผนการลงทน อตราการสะสม อตราการสมทบ ระดบรายได และอตราการเตบโตของรายได) และตวแปรส าหรบการประมาณเงนกอนทไดรบเพอใชยามเกษยณจากระบบสวสดการอน (ไดแก บ านาญจากกองทนประกนสงคม เบยยงชพผสงอาย และเงนบ าเหนจจากนายจาง) จากนนจงน าขอมลทไดมาประมวลผลและแสดงเปนค าแนะน าหากผใชงานถกจดอยในกลมไมเพยงพอ (โอกาสการบรรลเปาหมายเงนกอนพงมขนต า นอยกวารอยละ 95) และสอบถามความคดเหนผใชงานเกยวกบตวเลขเปาหมายเงนกอนพงมขนต าและค าแนะน าทไดรบ

สรปการท างานและขนตอนของเวบไซต แสดงดงรปท 3-6

3 หลกฐานการไดรบอนมตการใชขอมลจากกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการแสดงในภาคผนวก

104

รปท 3-6 การทางานและขนตอนการทางานของเวบไซตสาหรบการประเมนเงนกอนพงมขนตาและประเมนความสมฤทธในการออมเพอการเกษยณผานกองทนสารองเลยงชพ

105

บทท 4. ผลการศกษา บทท 4 ประกอบดวยการอภปรายผลการการศกษาซงแบงเปน 3 หวขอ คอ หวขอท 4.1 อธบายถงผล

การวเคราะหระดบคาใชจายหลงเกษยณอาย หวขอ 4.2 ผลตวเลขเงนกอนพงมขนต าส าหรบสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ และสวนสดทายหวขอ 4.3 ผลการประเมนโอกาสของสมาชกปจจบนของกองทนส ารองเลยงชพทจะสามารถบรรลเปาหมายเงนกอนขนต าดงกลาว

4.1 ผลการวเคราะหลกษณะการใชจายและระดบคาใชจายหลงเกษยณอาย

จากการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ดวยวธการสมภาษณจ านวน 810 คน (เขตกรงเทพมหานครจ านวน 410 คนและเขตตางจงหวด 400 คน) ด าเนนการระหวางวนท 4 กรกฏาคม 2558 ถง วนท 6 กมภาพนธ 2559 ผลการศกษาน าเสนอตามล าดบตอไปน

4.1.1 ลกษณะทวไปของตวอยาง

ขอมลดานประชากรศาสตร

ขอมลดานประชากรศาสตร ประกอบดวย จงหวดทพกอาศย เพศ อายปจจบน สถานภาพสมรส ระดบการศกษาสงสด และอาชพ

จากตารางท 4-1 พบวา ขนาดตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ทอยในเขตกรงเทพมหานครส ารวจไดจรง 410 คน สงกวาทวางแผนไว 10 คน ในเขตตางจงหวดส ารวจไดจรง 400 คน เปนไปตามทวางแผนไวคอ 400 คน ตวอยางสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 53 และเปนเพศหญงรอยละ 47 อายของตวอยางสวนใหญกระจายอยใน ชวงอาย 55-59 ป และ 60-64 ป รวมกนรอยละ 70.2 หากพจารณาคากลางดวยมธยฐาน ตวอยางกลมน โดยทวไปมอายอยในชวง 60-64 ป สถานภาพสมรสของตวอยางสวนใหญ สมรสอยดวยกน รอยละ 64.8 ขณะทมผทมสถานภาพสมรส โสด เพยง รอยละ 17.7 ระดบการศกษาสงสด สวนใหญกระจายอยในสองกลมระดบการศกษา คอมธยมศกษา/ปวช. รอยละ 34.0 และปรญญาตร รอยละ 27.5 หากพจารณาคากลางดวยมธยฐาน พบวาตวอยางโดยทวไป มระดบการศกษาอยระดบ มธยมศกษา/ปวช. อาชพของตวอยาง สวนใหญกระจายอยในสองกลมอาชพ พนกงานในส านกงาน รอยละ 28.3 และพนกงานใหบรการ รอยละ 26.0

106

ตารางท 4-1 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามขอมลดานประชากรศาสตร

ตวแปร คำตวแปร จ ำนวน รอยละ

จงหวด กรงเทพ 410 50.6

ฉะเชงเทรำ 40 4.9

ชลบร 40 4.9

เชยงใหม 40 4.9

นครรำชสมำ 40 4.9

ปทมธำน 40 4.9

ระยอง 40 4.9

สงขลำ 29 3.6

สมทรปรำกำร 51 6.3

สมทรสำคร 40 4.9

อยธยำ 40 4.9

รวม 810 100.0

เพศ ชำย 429 53.0

หญง 380 47.0

รวม 809 100.0

ไมระบ 1 อำย 55-59 ป 309 38.1

60-64 ป 260 32.1

65-69 ป 150 18.5

70 ป ขนไป 91 11.2

รวม 810 100.0

สถำนภำพสมรส โสด 143 17.7

มำย 75 9.3

สมรสอยดวยกน 525 64.8

สมรสแยกกนอย 27 3.3

อยำรำงแยกกนอย 40 4.9

รวม 810 100.0

ระดบกำรศกษำสงสด ประถมศกษำ 172 21.2

มธยมศกษำ /ปวช. 275 34.0

107

ตวแปร คำตวแปร จ ำนวน รอยละ

ปวส ./อนปรญญำ 88 10.9

ปรญญำตร 223 27.5

ปรญญำโทขนไป 52 6.4

รวม 810 100.0

อำชพ อำชพทตองใชใบประกอบวชำชพ เชน แพทย พยำบำล วศวกร ทนำย ผสอบบญช

35 4.3

ผบรหำรบรษทเอกชน หรอรฐวสำหกจ 160 19.8

พนกงำนในส ำนกงำน เชน พนกงำนบญช พนกงำนทรพยำกรบคคล พนกงำนกำรเงน

229 28.3

พนกงำนใหบรกำร เชน พนกงำนขำย พนกงำนในโรงแรม พนกงำนท ำควำมสะอำด พนกงำนขบยำนพำหนะ

211 26.0

พนกงำนในโรงงำน 141 17.4

อนๆ 34 4.2

รวม 810 100.0

ขอมลเกยวกบการท างานกอนเกษยณอาย

ขอมลเกยวกบการท างานกอนเกษยณอาย ประกอบดวย ลกษณะองคกรหรอบรษททท างานกอนเกษยณอาย ระบบการออมเพอการเกษยณอายของบรษททจดใหทาน เงนเดอนสดทายของการท างานกอนเกษยณอาย การไดรบบ าเหนจจากองคกรหรอบรษทททานท างาน

จากตารางท 4-2 พบวาตวอยางสวนใหญท างานในองคกรทเปนบรษทเอกชนนอกตลาดหลกทรพย รอยละ 73.7 ส าหรบระบบการออมเพอการเกษยณอายของบรษททสงกดกอนเกษยณอาย พบวาตวอยางสวนใหญกอนเกษยณอายสงกดในบรษททมระบบการออมเพอการเกษยณอายเปน “ระบบประกนสงคม” รอยละ 84.7 และมระบบกองทนส ารองเลยงชพ เพยงรอยละ 40.5 (โดยมการสะสมดวยตนเอง 5% และสะสมจากนายจาง 5%) เงนเดอนสดทายกอนเกษยณอาย ของตวอยางสวนใหญ ไมเกน 20,000 บาท รอยละ 50.5 รองลงมา อยระหวาง 20,001-40,000 บาท รอยละ 23.1 พจารณาจากคากลางมธยฐาน พบวาเงนเดอนสดทายโดยทวไปของตวอยางอย 20,000 บาท การไดรบเงนบ าเหนจจากองคกรของตวอยาง พบวา มการไดรบฯ เพยงรอยละ 40.9 โดยกลมทไดรบฯ ไดรบเงนบ าเหนจจากองคกรโดยทวไปอยท 500,000 บาท (คากลาง โดยมธยฐาน)

108

ตารางท 4-2 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษาจาแนกตามขอมลเกยวกบการทางานกอนเกษยณอาย

ตวแปร คำตวแปร จ ำนวน รอยละ หมำยเหต

ลกษณะองคกร บรษทจดทะเบยนในตลำดหลกทรพย

94 11.6

บรษทเอกชนนอกตลำดหลกทรพย

597 73.7

รฐวสำหกจ 115 14.2

หนวยงำนภำครฐทไมใชขำรำชกำร

4 .5

รวม 810 100.0

ระบบกำรออมเพอกำรเกษยณอำยของบรษททสงกดกอนเกษยณอำย

)ตอบไดมำกกวำ 1 ค ำตอบ(

มระบบประกนสงคม 686 84.7 ตนเองสะสม 5 % นำยจำงสะสม 5 % ) Centroid Point( เชน สหกรณออมทรพย เงน ช .พ.ค เงน ท.ส.ค .ประกนชวต เปนตน

มระบบกองทนส ำรองเลยงชพ 328 40.5

มระบบอนๆ 52 6.4

รวม 810 100.0

เงนเดอนสดทำยกอนเกษยณอำย ไมเกน 20,000 บำท 409 50.5

20,001-40,000 บำท 187 23.1 Min=2,000

40,001-60,000 บำท 95 11.7 P25=12,000

60,001-80,000 บำท 51 6.3 P50=20,000

80,001-100,000 บำท 40 4.9 P75=45,000

มำกกวำ 100,000 บำท 28 3.5 Max=500,000

รวม 810 100.0

กำรไดรบเงนบ ำเหนจจำกองคกร ม 331 40.9 Min=6,000/P25=200,000/ P50=500,000/P75=1,000,000/

Max=8,000,000

ไมม 479 59.1

รวม 810 100.0

109

4.1.2 รายไดตอเดอนโดยเฉลยของตวอยางในปจจบน

รายไดทไดรบเปนประจ า

จากตารางท 4-3 ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ไดรบเงนบ านาญจากทท างานเพยงรอยละ 3.2 กลมผทได ไดรบเงนบ านาญจากทท างาน โดยทวไปไดรบอยท 12,000 บาทตอเดอน (มธยฐาน) ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ไดรบเงนบ านาญชราภาพ เพยงรอยละ 2.0 กลมผทได ไดรบเงนบ านาญชราภาพ โดยทวไปไดรบอยท 3,000 บาทตอเดอน (มธยฐาน) ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ไดรบเบยคนชราจากรฐบาล รอยละ 52.7 กลมผทได ไดรบเบยคนชราจากรฐบาล โดยทวไปไดรบอยท 600 บาทตอเดอน (มธยฐาน)

ตารางท 4-3 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามรายไดทไดรบเปนประจา )บาทตอเดอน(

ตวแปร คาตวแปร จ านวน รอยละ หมายเหต

เงนบ านาญจากทท างาน ไดรบ 26 3.2% Min=1,175/P25=9,200/P50=12,000/P75=28,000/Max=50,000

ไมไดรบ 784 96.8%

รวม 810 100.0% เงนบ านาญชราภาพ ไดรบ 16 2.0% Min=500/P25=1,100/P50=3,000/P75=3,000/Max=3,600

ไมไดรบ 794 98.0%

รวม 810 100.0% เบยคนชราจากรฐบาล ไดรบ 427 52.7% Min=500/P25=600/P50=600/P75=600/Max=800

ไมไดรบ 383 47.3%

รวม 810 100.0%

การมรายไดประจ าจากการท างานหลงเกษยณอาย

จากตารางท 4-4 ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป มรายไดประจ าจากการท างานหลงเกษยณอาย รอยละ 53.8 กลมผมรายไดประจ าจากการท างานหลงเกษยณอาย โดยทวไปมรายไดอยท 14,000 บาทตอเดอน (มธยฐาน)

110

ตารางท 4-4 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามการมรายไดประจาจากการทางานหลงเกษยณอาย )บาทตอเดอน(

ตวแปร คาตวแปร จ านวน รอยละ หมายเหต

การมรายไดประจ าจากการ ม 436 53.8% Min=1,000/P25=9,400/P50=14,000/P75=25,000/Max=200,000 ท างานหลงเกษยณอาย ไมม 374 46.2%

รวม 810 100.0%

รายไดจากการลงทนและการออม

จากตารางท 4-5 ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป มดอกเบยเงนฝาก รอยละ 36.3 กลมผมดอกเบยเงนฝาก โดยทวไปไดรบดอกเบยเงนฝากอยท 5 ,000 บาทตอป (มธยฐาน) ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป มเงนปนผล รอยละ 22.8 กลมผมเงนปนผล โดยทวไปไดรบเงนปนผลอยท 15 ,000 บาทตอป (มธยฐาน) ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป มผลตอบแทนจากประกนชวต รอยละ 6.5 กลมผมผลตอบแทนจากประกนชวต โดยทวไปไดรบผลตอบแทนอยท 6,000 บาทตอป (มธยฐาน) ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ไดรบคาเชาทรพยสน รอยละ 16.7 กลมผไดรบคาเชาทรพยสน โดยทวไปไดรบคาเชาทรพยสนอยท 10,000 บาทตอเดอน (มธยฐาน)

ตารางท 4-5 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามรายไดจากการลงทนและการออม

ตวแปร คาตวแปร จ านวน รอยละ หมายเหต

ดอกเบยเงนฝาก ไดรบ 265 36.3% Min=500/P25=2,000/P50=5,000/P75=20,000/Max=500,000 )บาทตอป( ไมไดรบ 545 63.7%

รวม 810 100.0% เงนปนผล ไดรบ 185 22.8% Min=780/P25=5,500/P50=15,000/P75=30,000/Max=1,000,000

)บาทตอป( ไมไดรบ 625 77.2%

รวม 810 100.0% ผลตอบแทนจากประกนชวต ไดรบ 53 6.5% Min=1,000/P25=3,000/P50=6,000/P75=10,000/Max=60,000

)บาทตอป( ไมไดรบ 757 93.5%

รวม 810 100.0% คาเชาทรพยสน ไดรบ 135 16.7% Min=1,200/P25=5,000/P50=10,000/P75=15,000/Max=100,000

)บาทตอเดอน( ไมไดรบ 675 83.3%

รวม 810 100.0%

111

รายไดทไดรบประจ าจากลกหลานหรอญาตมตร

จากตารางท 4-6 ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ไดรบรายไดทไดรบเปนประจ าจากลกหลานหรอญาตมตร รอยละ 44.9 กลมผไดรบรายไดทไดรบเปนประจ าจากลกหลานหรอญาตมตร โดยทวไปไดรบรายไดอยท 5,000 บาทตอเดอน (มธยฐาน)

ตารางท 4-6 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามรายไดทไดรบเปนประจาจากลกหลานหรอญาตมตร )บาทตอเดอน(

ตวแปร คาตวแปร จ านวน รอยละ หมายเหต

รายไดทไดรบเปนประจ า ไดรบ 364 44.9% Min=500/P25=4,000/P50=5,000/P75=10,000/Max=50,000 จากลกหลานหรอญาตมตร ไมไดรบ 446 55.1%

รวม 810 100.0%

4.1.3 ทอยอาศยในปจจบน

จากตารางท 4-7 ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป สวนใหญมทอยอาศยในลกษณะ บานเดยว รอยละ 49.4 และ ตกแถว/หองแถว รอยละ 26.5 และตวอยางสวนใหญ มสภาพการครอบครองทอยอาศย เปนเจาของบานและทดน รอยละ 60.5 ขณะทมตวอยางรอยละ 11 เปนผอยอาศยโดยเสยคาเชา โดยตวอยางกลมนเสยคาเชาโดยทวไป เดอนละ 2,000 บาท

ตารางท 4-7 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามลกษณะทอยอาศยในปจจบน

ตวแปร คาตวแปร จ านวน รอยละ หมายเหต ลกษณะทอยอาศย บานเดยว 400 49.4 ทาวนเฮาส /บานแฝด 125 15.4 ตกแถว /หองแถว 215 26.5 คอนโดมเนยม /อพารทเมนท 41 5.1 บานพกคนชรา 1 0.1 อนๆ เชน หองเชาหรอทอยอาศยชวคราว 28 3.5 รวม 810 100.0 สภาพการครอบครอง เปนเจาของบานและทดน 490 60.5

ผระบคาเชา )48 คน ( ระบคาเชาตอเดอนดงน Min=500/P25=1,500/P50=2,000 /P75=3,000/Max=10,000

เปนเจาของบานแตไมมกรรมสทธในทดน 33 4.1

เปนผอยอาศยโดยไมเสยคาเชา 198 24.4

เปนผอยอาศยโดยเสยคาเชา 89 11.0

รวม 810 100.0

112

4.1.4 สมาชกในครวเรอนทอาศยอยรวมกนในปจจบน

จากตารางท 4-8 ถงตารางท 4-10 ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป สวนใหญพกอาศยกบบคคลอน รอยละ 91.0 เมอพจารณาอยกบใคร พบวา สวนใหญ อยกบบตร/ธดา รอยละ 69.2 และอยกบคสมรส รอยละ 67.7 ขนาดครวเรอนเฉลยของตวอยางคอ 3.46 คน และมจ านวนสมาชกในครวเรอนทพงตนเองไดเฉลย 2.45 คน คดเปนสดสวน 71% ของขนาดครวเรอนเฉลย โครงสรางของจ านวนสมาชกในครวเรอนจ าแนกตามชวงอายพบวา มสมาชกในครวเรอนทมอาย 22 -60 ป ในสดสวนสงสด 58.8% รองลงมาคออาย 61-80 ป สดสวน 28.3%

ตารางท 4-8 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามบคคลทพกอาศยดวย

ตวแปร คาตวแปร จ านวน รอยละ หมายเหต บคคลทพกอาศยดวย อยคนเดยว 73 9.0 อยกบคนอน 737 91.0 อยกบคสมรส 498 คน รอยละ 67.7 อยกบบตร /ธดา 509 คน รอยละ 69.2 อยกบเครอญาต 262 คน รอยละ 35.6 อยกบบคคลอนนอกครอบครว 55 คน รอยละ 7.5 )ตอบไดมากกวา 1 ขอ(

รวม 810 100.0

ตารางท 4-9 คาสถตตางๆ ของจานวนสมาชกในครวเรอน

ตวแปร ขนาดตวอยาง คาต าสด คาสงส

ด คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

โครงสรางจ านวนสมาชกในครอบครวตามชวงอาย

จ านวนสมาชกในครวเรอน )รวมตวทาน( 810 1 10 3.46 1.601 100.0% จ านวนคนอาย 0-14 ป 810 0 4 .19 .529 5.6% จ านวนคนอาย 15-21 ป 810 0 3 .19 .498 5.6% จ านวนคนอาย 22-60 ป 810 0 8 2.03 1.274 58.8% จ านวนคนอาย 61-80 ป 810 0 4 .98 .853 28.3% จ านวนคนอาย 81 ป ขนไป 810 0 2 .06 .256 1.7%

ตารางท 4-10 คาสถตตางๆ ของจานวนคนทมรายไดพงตนเองได

ตวแปร คาเฉลยจ านวนคน คาเฉลยจ านวนคนทมรายไดพงตนเองได สดสวนคนมรายไดพงตนเองได จ านวนสมาชกในครวเรอน )รวมตวทาน( (คน( 3.46 2.45 71% จ านวนคนอาย 0-14 ป 0.19 0.01 3% จ านวนคนอาย 15-21 ป 0.19 0.02 8% จ านวนคนอาย 22-60 ป 2.03 1.80 88% จ านวนคนอาย 61-80 ป 0.98 0.63 64% จ านวนคนอาย 81 ป ขนไป 0.06 0.01 10%

113

4.1.5 ภาระทางการเงนโดยเฉลยในปจจบน

จากตารางท 4-11 ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ในปจจบนสวนใหญ ไมมภาระทางการเงนใดๆ หรอกลมทมภาระช าระคนเงนกเพอซอทอยอาศย มรอยละ 6.5 และช าระคนเงนก 7,000 บาทตอเดอน กลมทมภาระช าระคนเงนกเพอซอสงหารมทรพย มรอยละ 8.3 และช าระคนเงนก 8,000 บาทตอเดอน กลมทมภาระช าระคนเงนกจากการกเงนไปลงทน มรอยละ 2.8 และช าระคนเงนก 6,000 บาทตอเดอน กลมทมภาระการเลยงดผอยในอปการะ มรอยละ 16.5 และมจ านวนเงนในการเลยงด 5,000 บาทตอเดอน กลมทมภาระช าระคนเงนกเพอการอน มรอยละ 3.1 และช าระคนเงนก 3,000 บาทตอเดอน

ตารางท 4-11 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามภาระทางการเงนโดยเฉลยในปจจบน

ตวแปร คาตวแปร จ านวน รอยละ หมายเหต

ช าระคนเงนกเพอซอท ม 53 6.5% Min=2,000/P25=5,000/P50=7,000/P75=12,000/Max=60,000 อยอาศย )บาทตอเดอน( ไมม 757 93.5%

รวม 810 100.0% ช าระคนเงนกเพอซอ ม 67 8.3% Min=1,000/P25=4,000/P50=8,000/P75=10,050/Max=33,000 สงหารมทรพย )บาทตอเดอน( ไมม 743 91.7%

รวม 810 100.0% ช าระคนเงนกจากการกเงน ม 23 2.8% Min=1,000/P25=4,000/P50=6,000/P75=20,000/Max=60,000 ไปลงทน )บาทตอเดอน( ไมม 787 97.2%

รวม 810 100.0% การเลยงดผอยในอปการะ ม 134 16.5% Min=1,000/P25=3,000/P50=5,000/P75=10,000/Max=50,000

)บาทตอเดอน( ไมม 676 83.5%

รวม 810 100.0% ช าระคนเงนกเพอการอน ม 25 3.1% Min=1,000/P25=2,000/P50=3,000/P75=10,000/Max=20,000

)บาทตอเดอน( ไมม 785 96.9%

รวม 810 100.0%

4.1.6 ขอมลเกยวกบสขภาพ

จากตารางท 4-12 ตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป สวนใหญมโรคประจ าตว รอยละ 55.3 เมอพจารณากลมผมโรคประจ าตว พบวา สวนใหญ เปนโรคความดน รอยละ 63.4 ในสวนสทธทไดรบความคมครองคารกษาพยาบาลจากแหลงอนๆ ทไมใชสทธทไดรบจากภาครฐ เชน 30 บาทรกษาทกโรค สวนใหญ มสทธ รอยละ 55.4 และในกลมทมสทธ สวน ใหญไดรบสทธจากประกนสงคม รอยละ 54.8 ลกษณะสถานพยาบาลทไปพบแพทยเปนสวนใหญ ตวอยางสวนใหญ เมอตองพบแพทยจะไปพบท โรงพยาบาลของรฐ ในเวลาปกต รอยละ 61.5

114

ตารางท 4-12 จานวนและรอยละ ของหนวยศกษา จาแนกตามขอมลเกยวกบสขภาพ

ตวแปร คาตวแปร จ านว

น รอยละ หมายเหต

สภาพการมโรคประจ าตว ไมม 362 44.7 ม 448 55.3 โรคไต 8 คน รอยละ 1.8 โรคเบาหวาน 115 คน รอยละ 25.7 โรคความดน 284 คน รอยละ 63.4 โรคอนๆ 189 คน รอยละ 42.2 )ตอบไดมากกวา 1 ขอ(

รวม 810 100.

0 สทธทไดรบความคมครองคารกษาพยาบาลจากแหลงอนๆ )ทไมใชสทธทไดรบจากภาครฐ(

ไมม 361 44.6

ม 449 55.4 จากประกนสงคม 246 คน รอยละ 54.8

จากประกนชวต /สขภาพ 119 คน

รอยละ 26.5 โรคอนๆ 214 คน รอยละ 31.6

)ตอบไดมากกวา 1 ขอ(

รวม 810 100.

0 ลกษณะสถานพยาบาลทไปพบแพทยเปนสวนใหญ โรงพยาบาลของรฐ

เวลาปกต 497 61.5

โรงพยาบาลของรฐ นอกเวลา

61 7.5

คลนกเอกชน 27 3.3 โรงพยาบาลเอกชน 197 24.4 อนๆ 26 3.2

รวม 808 100.

0 หมายเหต : ไมระบ 2 คน

4.1.7 คาใชจายรวมและคาใชจายสาหรบการอปโภคบรโภคในหมวดตางๆ

คาใชจายรวมในการส ารวจ เปนคาใชจายรวมส าหรบการอปโภคบรโภคใน 15 หมวด ประกอบดวย หมวดท 1 อาหารปรงทบาน

หมวดท 2 คาอาหารส าเรจรป

หมวดท 3 เครองดมแอลกอฮอลและยาสบ

หมวดท 4 คาไฟฟา น าประปา และเชอเพลง

หมวดท 5 เครองนงหมและเครองแตงตว

หมวดท 6 คาใชจายสวนบคคล

115

หมวดท 7 คาใชจายพยาบาล(นบเฉพาะทอยนอกสทธการเบกจากราชการ)

หมวดท 8 คาใชจายทเกยวกบทอยอาศย

หมวดท 9 อปกรณเครองใชภายในบาน

หมวดท 10 คาจางประจ า

หมวดท 11 คาใชจายทเกยวกบการเดนทาง

หมวดท 12 คาใชจายทเกยวกบการสอสาร

หมวดท 13 คาสนทนาการตางๆ

หมวดท 14 คาใชจายการศกษา

หมวดท 15 กจกรรมทางสงคมและอนๆ

จากการเกบรวบรวมขอมลจากตวอยางขนาด 810 รายพบวา คาใชจายรวมมลกษณะเบขวา คอนขางรนแรง จงท าการพจารณาคาผดปกต (Outliers) พบคาผดปกต 48 คา จงตดขอมล 48 คานออกจากการวเคราะหท าใหในสวนวเคราะหคาใชจายในการอปโภคและบรโภค ใชขนาดตวอยาง 762 คน พบวาตวอยางผเกษยณอายทเคยท างานรบเงนเดอนในบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจทมอาย 55 ปขนไป ในปจจบน มคาใชจายรวมอยท 10,116 บาทตอเดอน(มธยฐาน) เมอหาผลรวมของมธยฐานคาใชจายทกหมวด ไดผลรวมเปน 8 ,453 บาทตอเดอน ซงต ากวามธยฐานของคาใชจายรวม อาจเปนเพราะตวอยางมคาใชจายในบางหมวดสงกวาคามธยฐานของหมวดนน ท าใหมธยฐานของคาใชจายรวมสงกวาผลรวมของมธยฐานคาใชจายทกหมวด รายละเอยดดงแสดงในรปท 4-1

ส าหรบสดสวนคามธยฐานของคาใชจายในหมวดตางๆ หรอน าหนการบรโภค ใน 5 ล าดบแรกคอ

ล าดบท 1 คาใชจายในหมวดอาหารส าเรจรป น าหนก 24%

ล าดบท 2 คาใชจายในหมวดอาหารปรงทบาน น าหนก 19%

ล าดบท 3 คาใชจายในหมวดทเกยวกบการเดนทาง น าหนก 18%

ล าดบท 4 คาใชจายในหมวดคาสนทนาการตางๆ น าหนก 12%

ล าดบท 5 คาใชจายในหมวด คาไฟฟา น าประปาและเชอเพลง น าหนก 11%

116

รปท 4-1 มธยฐานและสดสวนของคาใชจายในหมวดตางๆ )บาทตอเดอน(

ตารางท 4-13 คาสถตตาง เกยวกบคาใชจายรวม และคาใชจายสาหรบอปโภคและบรโภคในหมวดตางๆ

ตวแปร ขนาดตวอยาง Min P25 P50 P75 Max หมวดท 1 อาหารปรงทบาน 762 0 1,000 1,566 2,500 13,200 หมวดท 2 คาอาหารส าเรจรป 762 0 1,000 2,000 3,000 15,333 หมวดท 3 เครองดมแอลกอฮอลและยาสบ 762 0 0 0 0 5,000 หมวดท 4 คาไฟฟา น าประปา และเชอเพลง 762 0 620 900 1,282 4,333 หมวดท 5 เครองนงหมและเครองแตงตว 762 0 42 125 300 6,000 หมวดท 6 คาใชจายสวนบคคล 762 0 250 633 1,400 19,340 หมวดท 7คาใชจายพยาบาล 762 0 49 213 671 8,333 หมวดท 8 คาใชจายทเกยวกบทอยอาศย 762 0 0 0 83 13,333 หมวดท 9 อปกรณเครองใชภายในบาน 762 0 32 67 169 2,978 หมวดท 10 คาจางประจ า 762 0 0 0 0 16,667 หมวดท 11 คาใชจายทเกยวกบการเดนทาง 762 0 600 1,500 2,958 23,750 หมวดท 12 คาใชจายทเกยวกบการสอสาร 762 0 200 300 599 3,488 หมวดท 13 คาสนทนาการตางๆ 762 0 512 983 1,942 18,267 หมวดท 14 คาใชจายการศกษา 762 0 0 0 0 3,000 หมวดท 15 กจกรรมทางสงคมและอนๆ 762 0 42 167 391 6,000 รวมคาใชจาย ทกหมวด 762 4,192 7,215 10,116 15,947 41,430

หมายเหต : คามธยฐานหรอคาสถตตางๆ ในตาราง เมอตวเลขทกหมวดมารวมกน ไมจ าเปนตองเทากบคารวม มธยฐานของคาใชจายรวม ไมจ าเปนตองเทากบผลรวมของมธยฐานคาใชจายในแตละหมวด

1566,19%

2000,24%

0

900,11%

125,1%

633,7%

213,3%0 67,1% 0

1500,18%

300,4%

983,12%

0167,2%

0

500

1000

1500

2000

2500

117

ผลการส ารวจประชากรในวยเกษยณอายของงานวจยน ไดผลลพธทมความสอดคลองกบงานวจยในอดต ถงแมงานวจยเหลานนจะท าการศกษาในตางประเทศ แตลกษณะการบรโภคของครวเรอนไทยมลกษณะทไมแตกตางกนมากนก โดยขอมลจากการส ารวจกลมตวอยางแสดงในตารางท 1 ซงจ าแนกตามกลมอายไดแก กลม 60–64 ป, กลม 65–69 ป และ กลม 70 ปขนไป สวนประเภทของคาใชจายไดแบงออกเปน 15 หมวดคาใชจายซงเปนการแบงหมวดหมตามการแบงแยกโดยส านกงานเศรษฐกจการคา เพอจะไดน าการประมาณการณของดชนราคาในแตละหมวดหมมาใชไดโดยตรง

คาสดสวนการใชจายในแตละหมวดทแสดงอยในตารางท 4-14 น ค านวณจากคามธยฐานของคาใชจายจากกลมตวอยางในแตละชวงอาย สาเหตทใชคามธยฐานมาค านวณแทนการใชคาเฉลยเนองจาก การกระจายตวของระดบคาใชจายไมเปนการกระจายตวแบบ Normal และในกลมตวอยางมคาใชจายทสดโตง หรอ Outlier อยบาง เพอเปนการหาสดสวนคาใชจายทสะทอนภาพรวมของการใชจายของผเกษยณอายโดยเฉลย งานวจยนจงพจารณาใชคามธยฐาน (P50)

ขอไดเปรยบอกประการหนงของการใชคากลางจากการส ารวจมาสะทอนคาใชจายของประชากร คอ ส าหรบผตอบแบบสอบถามบางราย คาใชจายจ าเปนบางรายการอาจไมไดเกดขนในชวงเวลาแหงการส ารวจ ผตอบแบบสอบถามอาจประมาณการคาใชจายเหลานต าเกนไป ในขณะเดยวกน ส าหรบผตอบแบบสอบถามบางราย อาจมคาใชจายรายการใหญบางรายการ เชน คาซอมแซมบาน ซงไมไดเกดขนบอย แตบงเอญเกดขนในชวงเวล าแหงการส ารวจ ผตอบแบบสอบถามอาจประมาณการคาใชจายเหลานสงเกนไป ดงนนคากลางจากการส ารวจสมาชกหลายรายจะชวยเฉลยความคลาดเคลอนเหลานออกไป

ผลการส ารวจทส าคญของประชากรไทยในวยเกษยณอาย พบวาสดสวนคาใชจายทเพมขนอยางชดเจนคอ อาหารปรงทบานทมสดสวนทสงขนมากตามอายทเพมขนในวยเกษยณอาย ซงถอเปนหมวดคาใชจายทมสดสวนสงทสด ส าหรบคารกษาพยาบาลนนกมสดสวนทเพมขนอยางมนยส าคญจากรอยละ 2.5 ในชวงอาย 55-59 ป เปน รอยละ 4 ในชวงอาย 70 ปขนไป ในขณะทสดสวนคาใชจายในหมวดการเดนทางลดลงอยางมนยส าคญจากรอยละ 17 เปน รอยละ 10

118

ตารางท 4-14 สดสวนคาใชจายของผเกษยณอายจาแนกตาม 4 กลมอายคอ กลม 60–64 ป , กลม 65–69 ป และ กลม 70 ปขนไป

หมวดคาใชจาย อาย

55 - 59 ป 60 - 64 ป 65 - 69 ป 70 ป ขนไป

อาหารปรงทบาน 16.46% 19.23% 20.51% 25.68% อาหารส าเรจรป 21.52% 21.79% 24.36% 22.97%

เครองดมแอลกอฮอลและยาสบ 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% ไฟฟา ประปา และเชอเพลง 8.86% 11.54% 11.54% 13.51%

เครองนงหมและรองเทา 2.53% 1.28% 1.28% 1.35% สวนบคคล 12.66% 6.41% 5.13% 4.05%

พยาบาล 2.53% 2.56% 2.56% 4.05% ทอยอาศย 0.00% 0.00% 0.00% 0.00%

อปกรณเครองใชภายในบาน 1.27% 1.28% 1.28% 1.35% คาจางประจ า 0.00% 0.00% 0.00% 0.00%

การเดนทาง 17.72% 17.95% 15.38% 10.81% การสอสาร 3.80% 3.85% 3.85% 2.70%

สนทนาการ 11.39% 12.82% 12.82% 10.81% การศกษา 0.00% 0.00% 0.00% 0.00%

กจกรรมทางสงคม 1.27% 1.28% 1.28% 2.70%

รวม 100.00% 100.00% 100.00% 100.00%

ส าหรบยอดคาใชจายในดานอนๆ ของประชากรไทยในชวงเกษยณอาย ทไดจากการส ารวจขอมลจากกลมตวอยางโดยไดจ าแนกตามกลมอาชพและพนทนน แสดงอย ในตารางท 4-15 โดยทคา PR50, PR75 และ PR95 นนเปนระดบคาใชจายท percentile ตางๆ ของการกระจายตวของขอมลทไดจากครวเรอนกลมตวอยาง โดยคา PR50 ถอเปนคาเฉลยของการกระจายตวของยอดคาใชจาย ซงเปรยบเสมอนเปนระดบคาใชจายระดบพอเพยง สวนระดบคาใชจายท Percentile ท 75 อาจพจารณาไดวาเปนคาใชจายทรองรบความสขสบาย ในขณะท คาใชจายท PR95 ซงเปนยอดทสงนนสามารถทดแทนระดบคาใชจายของผเกษยณอายในระดบหรหรา

119

ตารางท 4-15 การกระจายตวของระดบคาใชจาย แตละกลมอาชพและทองท

PR50 PR75 PR95 A. คาใชจายไมรวมคาเชา เฉลยทกจงหวด 1. ผบรหารบรษทเอกชน หรอรฐวสาหกจ 18,031 29,447 53,542 2. อาชพทตองใชใบประกอบวชาชพ เชน แพทย พยาบาล วศวกร ทนาย ผสอบบญช 15,545 21,164 40,754 3. พนกงานในส านกงาน เชน พนกงานบญช พนกงานทรพยากรบคคล พนกงานการเงน 11,460 18,289 35,779 4. พนกงานใหบรการ เชน พนกงานขาย พนกงานในโรงแรม พนกงานท าความสะอาด พนกงานขบยานพาหนะ 8,153 12,367 21,888 5. พนกงานในโรงงาน 7,248 9,495 14,006 6. อนๆ 9,748 14,767 32,669 B. คาใชจายไมรวมคาเชา กรงเทพ 1. ผบรหารบรษทเอกชน หรอรฐวสาหกจ 21,130 33,074 59,836 2. อาชพทตองใชใบประกอบวชาชพ เชน แพทย พยาบาล วศวกร ทนาย ผสอบบญช 18,248 22,431 42,745 3. พนกงานในส านกงาน เชน พนกงานบญช พนกงานทรพยากรบคคล พนกงานการเงน 13,143 20,982 36,724 4. พนกงานใหบรการ เชน พนกงานขาย พนกงานในโรงแรม พนกงานท าความสะอาด พนกงานขบยานพาหนะ 9,920 14,217 32,711 5. พนกงานในโรงงาน 7,899 10,204 19,254 6. อนๆ 10,745 14,105 14,960 C. คาใชจายไมรวมคาเชา ตางจงหวด 1. ผบรหารบรษทเอกชน หรอรฐวสาหกจ 15,172 19,241 33,700 2. อาชพทตองใชใบประกอบวชาชพ เชน แพทย พยาบาล วศวกร ทนาย ผสอบบญช 10,545 16,181 31,792 3. พนกงานในส านกงาน เชน พนกงานบญช พนกงานทรพยากรบคคล พนกงานการเงน 9,054 12,826 30,106 4. พนกงานใหบรการ เชน พนกงานขาย พนกงานในโรงแรม พนกงานท าความสะอาด พนกงานขบยานพาหนะ 7,630 10,428 18,637 5. พนกงานในโรงงาน 7,172 9,037 13,652 6. อนๆ 9,586 13,947 24,215

4.2 ผลตวเลขเงนกอนพงมขนตาสาหรบสมาชกกองทนสารองเลยงชพ

จากทไดกลาวไวแลวในหวขอ 3.1 วาเงนกอนขนต าพงมค านวณจากการน ายอดคาใชจายทเหมาะสมในแตละระดบความสะดวกสบายทคาดวาจะเกดขนหลงเกษยณอาย มาค านวณโดยการค านงถงความนาจะเปนแบบมเงอนไขในการมชวตรอดและมลคาของเงนตามกาลเวลาดวยสมการท 2 ผลลพธของเงนกองพงมขนต าทไดแสดงอยในตารางท 4-16 และตารางท 4-17 ทแสดงมลคาเงนกอนเพอรองรบคาใชจายของประชากรในกลมอาชพตางๆ โดยแบงแยกระหวางการใชชวตในกรงเทพฯ กบการใชชวตในตางจงหวดตามล าดบ

ตารางท 4-16 แสดงมลคาเงนกอนขนต า โดยเปนมลคา ณ วนเกษยณอายในอนาคต (ไมใชมลคาของเงนในปจจบน) นนหมายความวามลคาเงนกอนขนต าในตารางนนไดค านงถงอตราเงนเฟอทจะเกดขนในอนาคตแลว เพอใหสามารถรองรบระดบคาใชจายทสรางความสขสบายไดตามระดบคาใชจายตางๆ ตามตารางท 4-15

120

จะสงเกตเหนวาผทเกษยณอายในปพ.ศ. 2589 หรออายปจจบนอยท 25 ปนนจะตองมมลคาเงนกอนชนต าพงม สงถง 13.3 ลานบาทส าหรบเพศพญง และ 11.6 ลานบาทส าหรบเพศชาย ส าหรบกลมประชากรทท างานในบรษทเอกชน หรอรฐวสาหกจ ซงเปนมลคาเงนกอนทสามารถรองรบความสขสบายไดเทากบการใชจายเพยงประมาณ 18,000 บาทตอเดอน (เมอคดเปรยบเทยบกบมลคาใชจายในปจจบน) เทานน โดยหากตองการรองรบระดบคาใชจายทสะดวกสบาย จะตองมเงนกอนเพมสงขนเปนประมาณ 20-22 ลานบาท เลยทเดยว

หากตอนเกษยณอาย มความเสยงทจะเกดโรครายแรง จะตองมมลคาเงนกอนขนต าเพมขน เพอรองรบคาใชจายในการรกษาแตละดานสงขนตามไปดวย โดยตารางท 4-3 และ 4-4 ไดจ าแนกมลคาเงนกอนทตองมเพมสงขนแบงแยกตามการรกษาทโรงพยาบาลของรฐ หรอโรงพยาบาลเอกชน

มลคาเงนกอนขนต าส าหรบผทจะเกษยณในอก 10 ปขางหนา ตามแตละกลมอาชพอยทประมาณ 3 ลานถง 10 ลานบาท ความแตกตางทกวางนเกดขนจากลกษณะการใชจายชวตประจ าวนทแตกตางกน มลคาเงนกอนนอาจดมมลคาทมาก แตเปนมลคาเงนกอนกอนทจะมการค านงถงผลประโยชนตางๆทผเกษยณจะไดรบในอนาคต เชนเบยยงชพชราภาพ, เงนบ านาญจากประกนสงคม หรอเงนบ าเหนจอนจากนายจาง ดงนนหากประเมนมลคาของผลประโยชนตางๆเหลานรวมดวยแลว มลคาเงนกอนขนต าพงมนอกเหนอจากผลประโยชนเหลานจะนอยลง เชนหากผทจะเกษยณในอก 10 ปขางหนา คาดวาจะไดรบเงนบ านาญจากประกนสงคมประมาณ 5,000 บาทตอเดอน และไดรบเบยยงชพอก 600 – 1,000 บาทตอเดอน จะลดมลคาเงนกอนขนต าพงมทตองเกบออมไปอกประมาณ 1 ลานบาท ท าใหกลมประชากรในอาชพแรงงานในโรงงานจะตองมการออมเพมเตมจนมมลคาเงนกอน ณ วนเกษยณลดลงจากประมาณ 3 ลานบาท เปน 2 ลานบาท

นอกจากนมลคาเงนกอนขนต าน ถงแมจะดมมลคามาก แตสามารถประเมนรวมกบมลคาทรพยสนอนๆของผออมดวย กลาวคอผเกษยณอายอาจไมมความจ าเปนจะตองมสนทรพยทแปลงมาเปนเงนสดไดทนท (เชนบญชเงนฝาก หลกทรพยหน หรอตราสารหน) เทากบจ านวนมลคาเงนกอนขนต านกได เพราะสนทรพยทส าคญหนงของครวเรอนคอบานพกอาศย ซงในอนาคตประเทศไทยจะมการออกกฎหมายรองรบการท าธรกรรมประเภท Reverse mortgage ในเชงพาณชย นนหมายความวาผเกษยณอายสามารถน ามลคาบานพกอาศยทตนมไปขายคนใหกบธนาคารผาน Reverse mortgage โดยผเกษยณจะไดรบเงนผอนจากธนาคาร ในขณะทผเกษยณยงสามารถพกอาศยในบานเดมนนไดอยจนกวาจะเสยชวตเปนตน

121

ตารางท 4-16 ตวเลขเงนกอนพงมขนตาสาหรบผทมอายปจจบน 25 ป 35 ป และ 45 ป ในปปจจบน (พ.ศ.2559) เกษยณอาย 55 ปและมทพกอาศยของตนเองในกรงเทพมหานคร จาแนกตามอาชพ เพศ โรงพยาบาลทรกษา สถานะทางสขภาพ ณ ระดบพอเพยงและระดบสะดวกสบาย

ปพ.ศ.ทเกษยณ 1.ผบรหารบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 13,371,170 14,513,993 14,853,115 15,042,389 14,788,003

ชาย 11,612,318 12,579,507 12,906,626 13,042,819 12,840,045

สะดวกสบาย หญง 22,388,339 23,498,020 23,837,141 24,026,416 23,772,030

ชาย 19,353,895 20,286,918 20,614,037 20,750,230 20,547,456

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 13,371,170 16,037,020 17,475,647 16,386,894 15,155,492

ชาย 11,612,318 13,947,863 15,273,196 14,263,244 13,175,595

สะดวกสบาย หญง 22,388,339 25,021,047 26,459,674 25,370,921 24,139,519

ชาย 19,353,895 21,655,275 22,980,607 21,970,655 20,883,007

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 9,949,406 10,799,774 11,052,112 11,192,950 11,003,663

ชาย 8,640,655 9,360,334 9,603,742 9,705,082 9,554,199

สะดวกสบาย หญง 16,659,027 17,484,734 17,737,072 17,877,910 17,688,623

ชาย 14,401,116 15,095,372 15,338,780 15,440,120 15,289,237

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 9,949,406 11,933,049 13,003,523 12,193,388 11,277,109

ชาย 8,640,655 10,378,520 11,364,692 10,613,193 9,803,880

สะดวกสบาย หญง 16,659,027 18,618,009 19,688,483 18,878,348 17,962,069

ชาย 14,401,116 16,113,558 17,099,730 16,348,231 15,538,918

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 7,403,293 8,036,046 8,223,809 8,328,606 8,187,759

ชาย 6,429,459 6,964,968 7,146,086 7,221,492 7,109,221

สะดวกสบาย หญง 12,395,881 13,010,284 13,198,047 13,302,844 13,161,996

ชาย 10,715,783 11,232,375 11,413,493 11,488,899 11,376,628

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 7,403,293 8,879,309 9,675,842 9,073,026 8,391,228

ชาย 6,429,459 7,722,594 8,456,398 7,897,212 7,295,008

สะดวกสบาย หญง 12,395,881 13,853,547 14,650,080 14,047,264 13,365,466

ชาย 10,715,783 11,990,000 12,723,805 12,164,619 11,562,415

122

ปพ.ศ.ทเกษยณ 2.อาชพทตองใชใบประกอบวชาชพเชนแพทยพยาบาลวศวกรทนายผสอบบญช 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 11,547,205 12,696,163 13,035,284 13,224,559 12,970,172

ชาย 10,028,278 11,001,860 11,328,979 11,465,172 11,262,399

สะดวกสบาย หญง 15,183,829 16,318,648 16,657,770 16,847,044 16,592,658

ชาย 13,125,861 14,084,962 14,412,081 14,548,274 14,345,500

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 11,547,205 14,219,189 15,657,817 14,569,064 13,337,661

ชาย 10,028,278 12,370,217 13,695,550 12,685,597 11,597,949

สะดวกสบาย หญง 15,183,829 17,841,675 19,280,303 18,191,549 16,960,147

ชาย 13,125,861 15,453,318 16,778,651 15,768,699 14,681,050

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 8,592,205 9,447,137 9,699,476 9,840,314 9,651,026

ชาย 7,461,981 8,186,417 8,429,825 8,531,165 8,380,282

สะดวกสบาย หญง 11,298,195 12,142,607 12,394,945 12,535,783 12,346,496

ชาย 9,766,873 10,480,534 10,723,942 10,825,282 10,674,399

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 8,592,205 10,580,412 11,650,886 10,840,752 9,924,473

ชาย 7,461,981 9,204,603 10,190,775 9,439,276 8,629,963

สะดวกสบาย หญง 11,298,195 13,275,882 14,346,356 13,536,221 12,619,942

ชาย 9,766,873 11,498,720 12,484,892 11,733,393 10,924,080

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,393,407 7,029,557 7,217,321 7,322,118 7,181,270

ชาย 5,552,415 6,091,463 6,272,581 6,347,988 6,235,717

สะดวกสบาย หญง 8,406,918 9,035,240 9,223,003 9,327,800 9,186,952

ชาย 7,267,471 7,798,502 7,979,620 8,055,026 7,942,755

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,393,407 7,872,820 8,669,354 8,066,538 7,384,740

ชาย 5,552,415 6,849,089 7,582,894 7,023,708 6,421,503

สะดวกสบาย หญง 8,406,918 9,878,503 10,675,036 10,072,220 9,390,422

ชาย 7,267,471 8,556,128 9,289,932 8,730,746 8,128,542

123

ปพ.ศ.ทเกษยณ 3.พนกงานในส านกงานเชนพนกงานบญชพนกงานทรพยากรบคคลพนกงานการเงน 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 8,317,115 9,476,938 9,816,060 10,005,334 9,750,948

ชาย 7,223,076 8,207,981 8,535,100 8,671,293 8,468,519

สะดวกสบาย หญง 14,203,016 15,341,257 15,680,379 15,869,653 15,615,267

ชาย 12,277,984 13,240,635 13,567,754 13,703,947 13,501,173

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 8,317,115 10,999,965 12,438,592 11,349,839 10,118,437

ชาย 7,223,076 9,576,338 10,901,670 9,891,718 8,804,070

สะดวกสบาย หญง 14,203,016 16,864,284 18,302,912 17,214,158 15,982,756

ชาย 12,277,984 14,608,991 15,934,324 14,924,372 13,836,724

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,188,714 7,051,732 7,304,070 7,444,908 7,255,621

ชาย 5,374,647 6,107,509 6,350,916 6,452,257 6,301,374

สะดวกสบาย หญง 10,568,377 11,415,336 11,667,674 11,808,512 11,619,225

ชาย 9,135,973 9,852,276 10,095,683 10,197,024 10,046,141

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,188,714 8,185,007 9,255,481 8,445,346 7,529,067

ชาย 5,374,647 7,125,695 8,111,867 7,360,367 6,551,055

สะดวกสบาย หญง 10,568,377 12,548,611 13,619,085 12,808,951 11,892,671

ชาย 9,135,973 10,870,462 11,856,634 11,105,134 10,295,822

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,604,985 5,247,151 5,434,914 5,539,711 5,398,863

ชาย 3,999,242 4,544,560 4,725,678 4,801,085 4,688,814

สะดวกสบาย หญง 7,863,865 8,494,082 8,681,846 8,786,642 8,645,795

ชาย 6,798,022 7,331,019 7,512,136 7,587,543 7,475,272

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,604,985 6,090,414 6,886,947 6,284,131 5,602,333

ชาย 3,999,242 5,302,186 6,035,991 5,476,805 4,874,600

สะดวกสบาย หญง 7,863,865 9,337,345 10,133,878 9,531,062 8,849,264

ชาย 6,798,022 8,088,644 8,822,449 8,263,263 7,661,058

124

ปพ.ศ.ทเกษยณ 4.พนกงานใหบรการเชนพนกงานขายพนกงานในโรงแรมพนกงานท าความสะอาดพนกงานขบยานพาหนะ 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,277,584 7,444,268 7,783,389 7,972,664 7,718,277

ชาย 5,451,827 6,443,881 6,771,000 6,907,193 6,704,419

สะดวกสบาย หญง 9,623,924 10,778,143 11,117,265 11,306,539 11,052,153

ชาย 8,319,528 9,298,753 9,625,872 9,762,065 9,559,292

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,277,584 8,967,295 10,405,922 9,317,169 8,085,766

ชาย 5,451,827 7,812,238 9,137,570 8,127,618 7,039,970

สะดวกสบาย หญง 9,623,924 12,301,170 13,739,798 12,651,045 11,419,642

ชาย 8,319,528 10,667,110 11,992,443 10,982,490 9,894,842

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,671,112 5,539,234 5,791,573 5,932,411 5,743,123

ชาย 4,056,671 4,794,853 5,038,260 5,139,601 4,988,718

สะดวกสบาย หญง 7,161,103 8,019,951 8,272,289 8,413,127 8,223,840

ชาย 6,190,510 6,919,146 7,162,553 7,263,893 7,113,011

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,671,112 6,672,509 7,742,983 6,932,849 6,016,570

ชาย 4,056,671 5,813,039 6,799,211 6,047,711 5,238,399

สะดวกสบาย หญง 7,161,103 9,153,226 10,223,700 9,413,565 8,497,286

ชาย 6,190,510 7,937,331 8,923,503 8,172,004 7,362,692

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,475,746 4,121,711 4,309,474 4,414,271 4,273,423

ชาย 3,018,544 3,567,821 3,748,939 3,824,345 3,712,074

สะดวกสบาย หญง 5,328,533 5,967,597 6,155,360 6,260,157 6,119,309

ชาย 4,606,321 5,148,494 5,329,612 5,405,019 5,292,748

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,475,746 4,964,974 5,761,507 5,158,691 4,476,893

ชาย 3,018,544 4,325,447 5,059,251 4,500,065 3,897,861

สะดวกสบาย หญง 5,328,533 6,810,860 7,607,393 7,004,577 6,322,779

ชาย 4,606,321 5,906,120 6,639,925 6,080,739 5,478,534

125

ปพ.ศ.ทเกษยณ 5.พนกงานในโรงงาน 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,998,780 6,169,765 6,508,887 6,698,161 6,443,775

ชาย 4,341,237 5,337,775 5,664,894 5,801,087 5,598,313

สะดวกสบาย หญง 6,907,543 8,071,241 8,410,363 8,599,637 8,345,251

ชาย 5,971,317 6,960,375 7,287,494 7,423,687 7,220,913

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,998,780 7,692,792 9,131,420 8,042,667 6,811,264

ชาย 4,341,237 6,706,131 8,031,464 7,021,512 5,933,863

สะดวกสบาย หญง 6,907,543 9,594,268 11,032,895 9,944,142 8,712,740

ชาย 5,971,317 8,328,731 9,654,064 8,644,112 7,556,463

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,719,562 4,590,885 4,843,223 4,984,061 4,794,774

ชาย 3,230,288 3,971,806 4,215,213 4,316,553 4,165,670

สะดวกสบาย หญง 5,139,861 6,005,761 6,258,100 6,398,938 6,209,650

ชาย 4,443,221 5,179,172 5,422,580 5,523,920 5,373,037

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,719,562 5,724,160 6,794,634 5,984,499 5,068,220

ชาย 3,230,288 4,989,991 5,976,163 5,224,664 4,415,352

สะดวกสบาย หญง 5,139,861 7,139,036 8,209,510 7,399,376 6,483,097

ชาย 4,443,221 6,197,358 7,183,530 6,432,031 5,622,718

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 2,767,703 3,416,049 3,603,813 3,708,610 3,567,762

ชาย 2,403,638 2,955,396 3,136,514 3,211,921 3,099,650

สะดวกสบาย หญง 3,824,539 4,468,850 4,656,614 4,761,411 4,620,563

ชาย 3,306,173 3,853,791 4,034,909 4,110,315 3,998,044

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 2,767,703 4,259,312 5,055,846 4,453,029 3,771,232

ชาย 2,403,638 3,713,022 4,446,827 3,887,641 3,285,436

สะดวกสบาย หญง 3,824,539 5,312,113 6,108,647 5,505,830 4,824,033

ชาย 3,306,173 4,611,416 5,345,221 4,786,035 4,183,831

126

ปพ.ศ.ทเกษยณ 6.อนๆ 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,799,711 7,964,639 8,303,760 8,493,035 8,238,649

ชาย 5,905,273 6,895,497 7,222,617 7,358,809 7,156,036

สะดวกสบาย หญง 9,548,312 10,702,795 11,041,916 11,231,191 10,976,804

ชาย 8,254,164 9,233,663 9,560,782 9,696,975 9,494,201

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 9,548,312 10,702,795 11,041,916 11,231,191 10,976,804

ชาย 8,254,164 9,233,663 9,560,782 9,696,975 9,494,201

สะดวกสบาย หญง 9,548,312 12,225,821 13,664,449 12,575,696 11,344,293

ชาย 8,254,164 10,602,019 11,927,352 10,917,400 9,829,752

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 5,059,624 5,926,439 6,178,778 6,319,616 6,130,328

ชาย 4,394,078 5,130,898 5,374,305 5,475,645 5,324,763

สะดวกสบาย หญง 7,104,841 7,963,884 8,216,223 8,357,061 8,167,773

ชาย 6,141,873 6,870,712 7,114,120 7,215,460 7,064,577

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 5,059,624 7,059,714 8,130,188 7,320,054 6,403,775

ชาย 4,394,078 6,149,083 7,135,255 6,383,756 5,574,444

สะดวกสบาย หญง 7,104,841 9,097,159 10,167,633 9,357,499 8,441,220

ชาย 6,141,873 7,888,898 8,875,070 8,123,571 7,314,258

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,764,835 4,409,827 4,597,591 4,702,388 4,561,540

ชาย 3,269,607 3,817,870 3,998,988 4,074,394 3,962,123

สะดวกสบาย หญง 5,286,669 5,925,878 6,113,641 6,218,438 6,077,590

ชาย 4,570,130 5,112,455 5,293,573 5,368,980 5,256,709

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,764,835 5,253,090 6,049,624 5,446,807 4,765,010

ชาย 3,269,607 4,575,496 5,309,300 4,750,114 4,147,910

สะดวกสบาย หญง 5,286,669 6,769,141 7,565,674 6,962,858 6,281,060

ชาย 4,570,130 5,870,081 6,603,886 6,044,700 5,442,495

127

ตารางท 4-17 ตวเลขเงนกอนพงมขนตาสาหรบผทมอายปจจบน 25 ป 35 ป และ 45 ป ในปปจจบน (พ.ศ.2559) เกษยณอาย 55 ปและมทพกอาศยของตนเองในตางจงหวด จาแนกตามอาชพ เพศ โรงพยาบาลทรกษา สถานะทางสขภาพ ณ ระดบพอเพยงและระดบสะดวกสบาย

ปพ.ศ.ทเกษยณ 1.ผบรหารบรษทเอกชนหรอรฐวสาหกจ 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 9,600,728 10,756,233 11,095,355 11,284,630 11,030,243

ชาย 8,337,842 9,318,248 9,645,367 9,781,560 9,578,786

สะดวกสบาย หญง 13,024,980 14,167,332 14,506,454 14,695,728 14,441,342

ชาย 11,259,616 12,226,531 12,553,650 12,689,843 12,487,069

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 9,600,728 12,279,260 13,717,888 12,629,135 11,397,732

ชาย 8,337,842 10,686,604 12,011,937 11,001,985 9,914,337

สะดวกสบาย หญง 13,024,980 15,690,359 17,128,987 16,040,234 14,808,831

ชาย 11,259,616 13,594,887 14,920,220 13,910,268 12,822,620

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 7,143,843 8,003,648 8,255,986 8,396,824 8,207,537

ชาย 6,204,138 6,933,651 7,177,059 7,278,399 7,127,516

สะดวกสบาย หญง 9,691,809 10,541,826 10,794,164 10,935,002 10,745,715

ชาย 8,378,212 9,097,687 9,341,094 9,442,435 9,291,552

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 7,143,843 9,136,923 10,207,397 9,397,262 8,480,983

ชาย 6,204,138 7,951,837 8,938,009 8,186,510 7,377,198

สะดวกสบาย หญง 9,691,809 11,675,101 12,745,575 11,935,440 11,019,161

ชาย 8,378,212 10,115,873 11,102,045 10,350,546 9,541,233

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 5,315,690 5,955,466 6,143,229 6,248,026 6,107,178

ชาย 4,616,461 5,159,288 5,340,406 5,415,813 5,303,541

สะดวกสบาย หญง 7,211,616 7,844,108 8,031,872 8,136,669 7,995,821

ชาย 6,234,176 6,769,534 6,950,652 7,026,058 6,913,787

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 5,315,690 6,798,729 7,595,262 6,992,446 6,310,648

ชาย 4,616,461 5,916,914 6,650,718 6,091,532 5,489,328

สะดวกสบาย หญง 7,211,616 8,687,371 9,483,905 8,881,088 8,199,291

ชาย 6,234,176 7,527,159 8,260,964 7,701,778 7,099,574

128

ปพ.ศ.ทเกษยณ 2.อาชพทตองใชใบประกอบวชาชพเชนแพทยพยาบาลวศวกรทนายผสอบบญช 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,673,056 7,838,409 8,177,531 8,366,805 8,112,419

ชาย 5,795,278 6,785,946 7,113,065 7,249,258 7,046,484

สะดวกสบาย หญง 10,953,252 12,102,833 12,441,955 12,631,229 12,376,843

ชาย 9,468,683 10,443,097 10,770,216 10,906,409 10,703,635

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 6,673,056 9,361,436 10,800,063 9,711,310 8,479,908

ชาย 5,795,278 8,154,302 9,479,635 8,469,683 7,382,035

สะดวกสบาย หญง 10,953,252 13,625,860 15,064,487 13,975,734 12,744,332

ชาย 9,468,683 11,811,453 13,136,786 12,126,834 11,039,186

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,965,380 5,832,512 6,084,851 6,225,689 6,036,401

ชาย 4,312,231 5,049,381 5,292,788 5,394,129 5,243,246

สะดวกสบาย หญง 8,150,248 9,005,644 9,257,983 9,398,821 9,209,533

ชาย 7,045,590 7,770,645 8,014,052 8,115,392 7,964,510

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,965,380 6,965,787 8,036,261 7,226,127 6,309,848

ชาย 4,312,231 6,067,567 7,053,739 6,302,239 5,492,927

สะดวกสบาย หญง 8,150,248 10,138,919 11,209,393 10,399,259 9,482,980

ชาย 7,045,590 8,788,830 9,775,002 9,023,503 8,214,191

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,694,709 4,339,937 4,527,700 4,632,497 4,491,650

ชาย 3,208,705 3,757,214 3,938,332 4,013,738 3,901,467

สะดวกสบาย หญง 6,064,550 6,701,045 6,888,809 6,993,605 6,852,758

ชาย 5,242,580 5,782,090 5,963,207 6,038,614 5,926,343

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,694,709 5,183,200 5,979,733 5,376,917 4,695,119

ชาย 3,208,705 4,514,839 5,248,644 4,689,458 4,087,254

สะดวกสบาย หญง 6,064,550 7,544,308 8,340,841 7,738,025 7,056,227

ชาย 5,242,580 6,539,715 7,273,520 6,714,334 6,112,129

129

ปพ.ศ.ทเกษยณ 3.พนกงานในส านกงานเชนพนกงานบญชพนกงานทรพยากรบคคลพนกงานการเงน 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 5,729,258 6,897,787 7,236,908 7,426,183 7,171,796

ชาย 4,975,628 5,969,605 6,296,724 6,432,917 6,230,143

สะดวกสบาย หญง 8,681,987 9,839,493 10,178,614 10,367,889 10,113,502

ชาย 7,505,258 8,487,893 8,815,012 8,951,205 8,748,431

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 5,729,258 8,420,813 9,859,441 8,770,688 7,539,285

ชาย 4,975,628 7,337,961 8,663,294 7,653,342 6,565,694

สะดวกสบาย หญง 8,681,987 11,362,519 12,801,147 11,712,394 10,480,991

ชาย 7,505,258 9,856,249 11,181,582 10,171,630 9,083,981

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,263,106 5,132,601 5,384,939 5,525,777 5,336,490

ชาย 3,702,335 4,441,947 4,685,354 4,786,694 4,635,812

สะดวกสบาย หญง 6,460,213 7,321,507 7,573,845 7,714,683 7,525,396

ชาย 5,584,617 6,315,789 6,559,197 6,660,537 6,509,654

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,263,106 6,265,876 7,336,350 6,526,216 5,609,936

ชาย 3,702,335 5,460,132 6,446,304 5,694,805 4,885,493

สะดวกสบาย หญง 6,460,213 8,454,782 9,525,256 8,715,121 7,798,842

ชาย 5,584,617 7,333,975 8,320,147 7,568,648 6,759,335

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,172,152 3,819,137 4,006,901 4,111,697 3,970,850

ชาย 2,754,885 3,305,226 3,486,343 3,561,750 3,449,479

สะดวกสบาย หญง 4,807,006 5,447,888 5,635,652 5,740,449 5,599,601

ชาย 4,155,479 4,699,540 4,880,658 4,956,065 4,843,794

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,172,152 4,662,400 5,458,933 4,856,117 4,174,319

ชาย 2,754,885 4,062,851 4,796,656 4,237,470 3,635,265

สะดวกสบาย หญง 4,807,006 6,291,151 7,087,685 6,484,869 5,803,071

ชาย 4,155,479 5,457,166 6,190,971 5,631,785 5,029,580

130

ปพ.ศ.ทเกษยณ 4.พนกงานใหบรการเชนพนกงานขายพนกงานในโรงแรมพนกงานท าความสะอาดพนกงานขบยานพาหนะ 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,828,112 5,999,672 6,338,793 6,528,068 6,273,682

ชาย 4,193,020 5,190,155 5,517,274 5,653,467 5,450,693

สะดวกสบาย หญง 7,058,633 8,221,803 8,560,925 8,750,199 8,495,813

ชาย 6,101,928 7,090,439 7,417,558 7,553,751 7,350,977

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,828,112 7,522,699 8,961,326 7,872,573 6,641,171

ชาย 4,193,020 6,558,512 7,883,844 6,873,892 5,786,244

สะดวกสบาย หญง 7,058,633 9,744,830 11,183,458 10,094,705 8,863,302

ชาย 6,101,928 8,458,795 9,784,128 8,774,176 7,686,528

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,592,569 4,464,319 4,716,658 4,857,496 4,668,208

ชาย 3,120,000 3,861,963 4,105,370 4,206,711 4,055,828

สะดวกสบาย หญง 5,252,286 6,117,794 6,370,132 6,510,970 6,321,683

ชาย 4,540,408 5,275,953 5,519,360 5,620,700 5,469,817

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,592,569 5,597,594 6,668,068 5,857,934 4,941,655

ชาย 3,120,000 4,880,149 5,866,321 5,114,821 4,305,509

สะดวกสบาย หญง 5,252,286 7,251,069 8,321,543 7,511,408 6,595,129

ชาย 4,540,408 6,294,138 7,280,310 6,528,811 5,719,499

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 2,673,209 3,321,873 3,509,636 3,614,433 3,473,585

ชาย 2,321,573 2,873,663 3,054,781 3,130,188 3,017,917

สะดวกสบาย หญง 3,908,194 4,552,213 4,739,977 4,844,773 4,703,926

ชาย 3,378,490 3,925,804 4,106,922 4,182,329 4,070,058

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 2,673,209 4,165,136 4,961,669 4,358,853 3,677,055

ชาย 2,321,573 3,631,289 4,365,093 3,805,907 3,203,703

สะดวกสบาย หญง 3,908,194 5,395,476 6,192,009 5,589,193 4,907,395

ชาย 3,378,490 4,683,430 5,417,235 4,858,049 4,255,844

131

ปพ.ศ.ทเกษยณ 5.พนกงานในโรงงาน 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,538,351 5,710,885 6,050,007 6,239,281 5,984,895

ชาย 3,941,374 4,939,525 5,266,644 5,402,837 5,200,063

สะดวกสบาย หญง 6,117,572 7,284,026 7,623,148 7,812,422 7,558,036

ชาย 5,288,416 6,280,333 6,607,452 6,743,645 6,540,871

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,538,351 7,233,912 8,672,540 7,583,786 6,352,384

ชาย 3,941,374 6,307,881 7,633,214 6,623,262 5,535,614

สะดวกสบาย หญง 6,117,572 8,807,053 10,245,681 9,156,927 7,925,525

ชาย 5,288,416 7,648,689 8,974,022 7,964,070 6,876,422

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,376,959 4,249,435 4,501,773 4,642,611 4,453,324

ชาย 2,932,752 3,675,470 3,918,878 4,020,218 3,869,335

สะดวกสบาย หญง 4,552,048 5,419,999 5,672,338 5,813,176 5,623,888

ชาย 3,935,078 4,673,158 4,916,565 5,017,905 4,867,022

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,376,959 5,382,710 6,453,184 5,643,049 4,726,770

ชาย 2,932,752 4,693,656 5,679,828 4,928,329 4,119,016

สะดวกสบาย หญง 4,552,048 6,553,274 7,623,749 6,813,614 5,897,335

ชาย 3,935,078 5,691,343 6,677,515 5,926,016 5,116,704

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 2,512,775 3,161,979 3,349,742 3,454,539 3,313,691

ชาย 2,182,243 2,734,895 2,916,013 2,991,420 2,879,149

สะดวกสบาย หญง 3,387,151 4,032,989 4,220,752 4,325,549 4,184,701

ชาย 2,928,068 3,477,268 3,658,386 3,733,793 3,621,522

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 2,512,775 4,005,242 4,801,775 4,198,959 3,517,161

ชาย 2,182,243 3,492,521 4,226,325 3,667,139 3,064,935

สะดวกสบาย หญง 3,387,151 4,876,252 5,672,785 5,069,969 4,388,171

ชาย 2,928,068 4,234,894 4,968,698 4,409,512 3,807,308

132

ปพ.ศ.ทเกษยณ 6.อนๆ 2589 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,538,351 5,710,885 6,050,007 6,239,281 5,984,895

ชาย 3,941,374 4,939,525 5,266,644 5,402,837 5,200,063

สะดวกสบาย หญง 6,117,572 7,284,026 7,623,148 7,812,422 7,558,036

ชาย 5,288,416 6,280,333 6,607,452 6,743,645 6,540,871

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 4,538,351 7,233,912 8,672,540 7,583,786 6,352,384

ชาย 3,941,374 6,307,881 7,633,214 6,623,262 5,535,614

สะดวกสบาย หญง 6,117,572 8,807,053 10,245,681 9,156,927 7,925,525

ชาย 5,288,416 7,648,689 8,974,022 7,964,070 6,876,422

2579 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,376,959 4,249,435 4,501,773 4,642,611 4,453,324

ชาย 2,932,752 3,675,470 3,918,878 4,020,218 3,869,335

สะดวกสบาย หญง 4,552,048 5,419,999 5,672,338 5,813,176 5,623,888

ชาย 3,935,078 4,673,158 4,916,565 5,017,905 4,867,022

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 3,376,959 5,382,710 6,453,184 5,643,049 4,726,770

ชาย 2,932,752 4,693,656 5,679,828 4,928,329 4,119,016

สะดวกสบาย หญง 4,552,048 6,553,274 7,623,749 6,813,614 5,897,335

ชาย 3,935,078 5,691,343 6,677,515 5,926,016 5,116,704

2569 รพรฐ ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 2,512,775 3,161,979 3,349,742 3,454,539 3,313,691

ชาย 2,182,243 2,734,895 2,916,013 2,991,420 2,879,149

สะดวกสบาย หญง 3,387,151 4,032,989 4,220,752 4,325,549 4,184,701

ชาย 2,928,068 3,477,268 3,658,386 3,733,793 3,621,522

รพเอกชน ไมปวย เบาหวาน หวใจ เสนเลอดในสมอง มะเรง

พอเพยง หญง 2,512,775 4,005,242 4,801,775 4,198,959 3,517,161

ชาย 2,182,243 3,492,521 4,226,325 3,667,139 3,064,935

สะดวกสบาย หญง 3,387,151 4,876,252 5,672,785 5,069,969 4,388,171

ชาย 2,928,068 4,234,894 4,968,698 4,409,512 3,807,308

133

4.3 ผลการประเมนโอกาสของสมาชกปจจบนของกองทนสารองเลยงชพทจะสามารถบรรลเปาหมายเงนกอนพงมขนตา

ขอมลทใชในการวเคราะห รวบรวมโดยวธการระดมความคดเหนของผเขารวมสมมนาผานการสมมนากลมยอย มผเขารวมสมมนาจรงและเปนขนาดตวอยางส าหรบการวเคราะหในสวนนเทากบ 226 คน คดเปนอตราการเขารวมสมมนาเปนรอยละ 90 จากทก าหนดไว 250 คน กระจายตามภมภาค 5 ภมภาค คอ กรงเทพมหานคร ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลในชวงวนท 24 เมษายน 2559 ถง วนท 5 มถนายน 2559

ผลการวเคราะหขอมลจะแบงเปนหวขอ ดงตอไปน 1. ขอมลสวนตวและขอมลการออมเพอเกษยณอาย 2. ผลการประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของระดบการออมและทางของค าแนะน าทเปนไป

ได 3. ผลความคดเหนของผเขารวมสมมนาทมตอผลการประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของ

ระดบการออมและทางเลอกของค าแนะน าทเปนไปได

4.3.1 ขอมลสวนตวและขอมลการออมเพอเกษยณอาย

ดานขอมลการกระจายทางประชากรศาสตรของกลมตวอยาง ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4-18 พบวา

ผขารวมสมมนามาจาก 5 จงหวด ไดแกจงหวดกรงเทพมหานคร เชยงใหม ชลบร สงขลาและนครราชสมา เปนไปตามแผนการสมเลอกตวแทนผเขารวมสมมนาทคณะผวจยก าหนดไว ขนาดตวอยางตามทวางแผนไวคอ 250 คน เขารวมสมมนาจรง 226 คนคดเปนอตราการเขารวม 90% จงหวดทมผเขารวมสมมนามากทสด คอจงหวดกรงเทพมหานครและจงหวดนครราชสมา จงหวดละ 57 คน จงหวดทมผเขารวมสมมนานอยทสดคอจงหวดสงขลา มผเขารวมสมมนาจ านวน 23 คน

ผเขารวมสมมนาสวนใหญ เปนเพศหญง รอยละ 66.4 ขณะทเพศชายมรอยละ 33.6 โดยทวไปอาย 35 ป ผทอายต าสดมอาย 23 ป อายสงสดมอาย 56 ป การกระจายของอายผเขารวมสมมนา โดยประมาณ 2 ใน 3 ของผเขารวมสมมนาทงหมด มอายนอยกวา 40 ป และประกอบอาชพเปนพนกงานในส านกงาน/องคกร เชน พนกงานบญช พนกงานทรพยากรบคคล พนกงานการเงน ครโรงเรยน เอกชน ประมาณรอยละ 53.5

ผเขารวมสมมนาเกอบทงหมด ไมมโรคประจ าตว (รอยละ 97.3) และคาดวาไมมการจายคาเชาทพกอาศยหลงเกษยณ (รอยละ 94.2) รายละเอยดดงแสดงในตารางท 4-5

134

ตารางท 4-18 จานวนและรอยละของผเขารวมสมมนาจาแนกตามจงหวดทเขารวม เพศ อาย อาชพ โรคประจาตว สภาพการจายคาเชาทพกหลงเกษยณ และประเภทโรงพยาบาลทเลอกใชบรการ

ขอมลสวนบคคลทวไป จ านวน รอยละ หมายเหต จงหวดทเขารวมสมมนา กรงเทพฯ 57 25.2% เชยงใหม 36 15.9% ชลบร 53 23.5% สงขลา 23 10.2% นครราชสมา 57 25.2% รวม 226 100%

เพศ ชาย 76 33.6% หญง 150 66.4% รวม 226 100.0%

อาย ไมเกน 30 ป 64 28.3%

Min=23 /P25=30 /P50=35/

P75=43/Max=56

31-40 ป 89 39.4% 41-50 ป 57 25.2% มากกวา 50 ป 16 7.1% รวม 226 100.0%

อาชพปจจบน ผบรหารบรษทเอกชน หรอรฐวสาหกจ 31 13.7% อาชพทตองใชความรเฉพาะทาง เชน แพทย พยาบาล วศวกร ทนาย ผสอบบญช อาจารยในมหาวทยาลย

35 15.5%

พนกงานในส านกงาน /องคกร เชน พนกงานบญช พนกงานทรพยากรบคคล กงานการเงน ครโรงเรยน เอกชนพน

121 53.5%

พนกงานใหบรการ เชน พนกงานขาย พนกงานในโรงแรม พนกงานท าความสะอาด พนกงานขบยานพาหนะ

6 2.7%

พนกงานในโรงงาน 33 14.6% รวม 226 100.0%

โรคประจาตว ไมม 220 97.3% ม 6 2.7% รวม 226 100.0%

หมายเหต :โรคเบาหวาน 2 คน โรคหวใจ 2 คน โรคหลอดเลอดสมอง 1 คน และโรคไทรอยด 1 คน

สภาพการจายคาเชาทพกอาศยหลงเกษยณ ไมตองจายคาเชา 213 94.2% ตองจายคาเชา 13 5.8% รวม 226 100.0%

ประเภทโรงพยาบาล ททานเลอกใชบรการ เมอเจบปวย โรงพยาบาลรฐบาล 75 33.3% โรงพยาบาลเอกชน 150 66.7% รวม 225 100.0%

ไมระบ 1

135

ดานขอมลประกนสงคมและบ าเหนจจากนายจาง ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4-19 พบวา ผเขารวมสมมนาโดยทวไปเขาเปนสมาชกกองทนประกนสงคมเมอป 2542 ผทเปนสมาชกกองทน

ประกนสงคมเรวทสดเขาเปนสมาชกป 2533 และผทเปนสมาชกองทนประกนสงคมชาสด เพงเขาเปนสมาชกเมอป 2559 การกระจายของปทเขาเปนสมาชกกองทนประกนสงคม ผเขารวมสมมนาสวนใหญ เปนสมาชกกองทนประกนสงคมตงแตป 2541 ถงป 2559 รอยละ 77.9

ทงน แตละบรษทจะมเกณฑอายเกษยณทแตกตางกน พบวาผเขารวมสมมนาสวนใหญอยในบรษททมเกณฑอายเกษยณอยท 60 ป รอยละ 61.9

ผเขารวมสมมนาเกอบทงหมด (รอยละ 92.3) เปนสมาชกกองทนประกนสงคม ผเขารวมสมมนาสวนใหญ (รอยละ 59.2) ไมไดรบบ าเหนจจากนายจางเมอเกษยณอาย

ตารางท 4-19 จานวนและรอยละ ผเขารวมสมมนาจาแนกตามขอมลประกนสงคมและบาเหนจจากนายจาง

ขอมลดานประกนสงคมและบ าเหนจจากนายจาง จ านวน รอยละ หมายเหต

ป พทเขากองทนประกนสงคม.ศ. ป 2553-2540 46 22.1% Min=2533/P25=2542

/P50=2549/ P75=2555/Max=2559

ป 2541-2550 73 35.1% ป 2551-2559 89 42.8% รวม 208 100.0%

ไมระบ 18 อายเกษยณตามเกณฑของบรษท 55 ป 86 38.1% 60 ป 140 61.9% รวม 226 100.0%

สภาพสมาชกกองทนประกนสงคม เปน 208 92.9% ไมเปน 16 7.1% รวม 224 100.0%

ไมระบ 2 สภาพการไดรบบาเหนจจากนายจางเมอเกษยณอาย ไดรบ ทราบอตราการจาย 18 10.7% ไดรบ ไมทราบอตราการจาย 51 30.2% ไมไดรบ 100 59.2% รวม 169 100.0%

ไมระบ 57 หมายเหต :อตราการจายเปน 10 เทาของเงนเดอนสดทาย

136

ดานขอมลการสะสมเงนในกองทนส ารองเลยงชพ ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4-20 พบวา เงนเดอนปจจบนของผรวมสมมนาโดยทวไป คอ 25,500 บาท ผเขารวมสมมนาทมเงนเดอนปจจบนต า

ทสด มเงนเดอนปจจบน 8,000 บาท และมเงนเดอนปจจบนสงสด อยท 198,000 บาท การกระจายของเงนเดอนปจจบน อยชวง 15,001-45,000 เปนสวนใหญรอยละ 67.3

ผเขารวมสมมนาประมาณอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต อยทประมาณ 5% ตอป ผเขารวมสมมนาทประมาณอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต ต าสดอยท 2% สงสดอย 15% การกระจายของคาประมาณอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต เปนในสองทศทาง คอ อยท 5% ถง 7.49% ตอป มจ านวนมากทสดรอยละ 46.9% และนอยกวา 3.5% ตอป มจ านวนรองลงมารอยละ 26.5

ผเขารวมสมมนามอตราการสะสมของเงนเดอนทลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ อยท 4.4% ของเงนเดอนและมคาต าสดของอตราสะสมของเงนเดอนทลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ 2% ของเงนเดอนและมคาสงสด 15% ของเงนเดอน การกระจายของอตราการสะสมของเงนเดอนทลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ สวนใหญอยในชวง 3% ถง 8.99% ของเงนเดอนรอยละ 74.8

ผเขารวมสมมนามอตราการสมทบจากนายจางในกองทนส ารองเลยงชพ อยท 5% ของเงนเดอน มคาต าสดของอตราการสมทบจากนายจางฯ 2% ของเงนเดอน และมคาสงสด 15% ของเงนเดอน การกระจายของอตราการสมทบของนายจางฯ สวนใหญอยในชวง 3% ถง 8.99% รอยละ 73.9

ยอดเงนรวมลาสดในบญชกองทนส ารองเลยงชพของผเขารวมสมมนาคอ 72,839 บาท ผเขารวมสมมนาทมยอดเงนรวมลาสดในบญชกองทนส ารองเลยงชพต าสด มยอดเงน 744 บาท และสงสด มยอดเงน 3,324,672 บาท การกระจายของยอดเงนรวมลาสดในบญชกองทนส ารองเลยงชพของผเขารวมสมมนาสวนใหญ ไมเกน 160,000 บาท รอยละ 69.5

ลกษณะแผนการลงทนทสอดคลองกบการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพของผเขารวมสมมนา แผนการลงทน 3 ล าดบแรก ทมผเขารวมสมมนาตอบสงสดคอ แผนตราสารหน รอยละ 25.2 แผนผสมหนไมเกน 10% รอยละ 23.8 และแผนผสมหนไมเกน 90% รอยละ 15

137

ตารางท 4-20 จานวนและรอยละของผเขารวมสมมนาจาแนกตามขอมลการสะสมเงนในกองทนสารองเลยงชพ

ขอมลการสะสมเงนในกองทนส ารองเลยงชพ จ านวน รอยละ หมายเหต

เงนเดอนปจจบน ไมเกน 15,000 บาท 34 15.0% Min=8,000/

P25=17,500/ P50=25,500/ P75=40,000/ Max=198,000

15,001-30,000 บาท 106 46.9% 30,001-45,000 บาท 46 20.4% 45,001-60,000 บาท 17 7.5% มากกวา 60,000 บาท 23 10.2%

รวม 226 100.0%

ประมาณอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต นอยกวา 3.5 % ตอป 60 26.5%

Min=2 %/ P25=3% /P50=5 %/

P75=6 %/ Max=15%

3.5 %- 4.99 %ตอป 28 12.4% 5.00 %- 7.49 %ตอป 106 46.9% 7.5 %ปตอป ขนไ 32 14.2%

รวม 226 100.0%

อตราการสะสมของเงนเดอนททานลงทนในกองทนสารองเลยงชพ นอยกวา 3 % ของเงนเดอน 23 10.2%

Min=2 %/ P25=3% /P50=4.4 %/

P75=7 %/ Max=15%

3 %- 4.99 % ของเงนเดอน 92 40.7% 5 %- 8.99 % ของเงนเดอน 77 34.1% 9 %- 15 % ของเงนเดอน 34 15.0%

รวม 226 100.0%

อตราการสมทบจากนายจางในกองทนสารองเลยงชพ นอยกวา 3 %ของเงนเดอน 18 8.0%

Min=2 %/ P25=3% /P50=5 %/

P75=7 %/ Max=15%

3 %- 4.99 %ของเงนเดอน 88 38.9% 5 %- 8.99 %ของเงนเดอน 79 35.0% 9 %- 15 %ของเงนเดอน 41 18.1%

รวม 226 100.0%

ยอดเงนรวมลาสดในบญชกองทนสารองเลยงชพ ไมเกน 60,000 บาท 101 44.7% Min=744/

P25=26,834/ P50=72,839/ P75=246,391

Max=3,324,672

60,001-160,000 บาท 56 24.8% 160,001-540,000 บาท 31 13.7% 540,001-1,220,000 บาท 19 8.4% 1,220,000-3,340,000 บาท 19 8.4%

รวม 226 100.0%

ลกษณะแผนการลงทนทสอดคลองกบแผนการลงทนในกองทนสารองเลยงชพของทานมากทสด แผนตราสารหนระยะสน 15 7.3% แผนตราสารหน 52 25.2% แผนผสมหนไมเกน 10% 49 23.8% แผนผสมหนไมเกน 15% 14 6.8% แผนผสมหนไมเกน 20% 15 7.3%

138

ขอมลการสะสมเงนในกองทนส ารองเลยงชพ จ านวน รอยละ หมายเหต แผนผสมหนไมเกน 25% 21 10.2% แผนผสมหนไมเกน 90% 31 15.0% Life Cycle 9 4.4%

รวม 206 100.0%

ไมทราบ 20

4.3.2 ผลการประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของระดบการออมและทางเลอกของคาแนะนาทเปนไปได

จากการประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของระดบการออมทคดจากการสะสมเงนออมในการทนส ารองเลยงชพ ณ ปเกษยณอาย รวมกบคาประมาณการเงนบ านาญจากกองทนประกนสงคม คาประมาณการเงนบ าเหนจจากนายจาง ณ วนเกษยณอาย(ถาม) และเบยยงชพผสงอายจากรฐบาล วามโอกาสบรรลความเพยงพอตอเงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอเปนเทาใด ค านวณดวยแบบจ าลองทคณะผวจยศกษาและพฒนาเปนโปรแกรมคอมพวเตอร และมเกณฑแยกผเขารวมสมมนาเปนสองกลม คอกลมสภาพเพยงพอหลงเกษยณ ผเขารวมสมมนาตองมโอกาสทจะบรรลความเพยงพอตอเงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอ ไมนอยกวารอยละ 95 และกลมสภาพไมพอเพยงหลงเกษยณ ผเขารวมสมมนามโอกาสทจะบรรลความเพยงพอตอเงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอ นอยกวารอยละ 95 พบวา ผเขารวมสมมนา ทถกคดใหอยในกลมสภาพเพยงพอ หลงเกษยณ มเพยงรอยละ 26 ขณะผเขารวมสมมนาสวนใหญถกคดใหอยในกลมสภาพไมเพยงพอ หลงเกษยณ สงถงรอยละ 26 รายละเอยดดงแสดงในตารางท 4-21

ตารางท 4-21 จานวนและรอยละผเขารวมสมมนา จาแนกตามสภาพความเพยงพอของระดบการออมและทางเลอกของคาแนะนาทเปนไปได

สภาพความเพยงพอ หลงเกษยณ จ านวน รอยละ ไมเพยงพอ 165 74.0% เพยงพอ 58 26.0% รวม 223 100.0% ขอมลไมเพยงพอ 3

จากการวเคราะห Binary Logistic Regression พบวาตวแปรอสระสามารถอธบายความผนแปรของ

สภาพความเพยงพอหลงเกษยณ ไดอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 (2(5)=76.262,P-Value < 0.001) และม

สดสวนของความผนแปรทอธบายดวยตวอสระในตวแบบ 57% (Nagelkerke R2) และตวแบบสามารถท านายสภาพความเพยงพอไดถกตองถง 90% ตวแปรอสระในตวแบบทมผลตอการท านายสภาพความเพยงพอหลง

139

เกษยณ ประกอบดวย ตวแปรสภาพการไดรบเงนบ าเหนจจากนายจางเมอเกษยณอาย เงนเดอนปจจบน ประมาณการอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต และ อตราการสมทบจากนายจางในกองทนส ารองเลยงชพ ดงแสดงรายละเอยด ในตารางท 4-22

เมอวเคราะหคณลกษณะของผเขารวมสมมนาในกลมทเพยงพอหลงเกษยณและไมเพยงพอหลงเกษยณ (Profiling Analysis) ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4-23 พบวาผเขารวมสมมนากลมไมเพยงพอหลงเกษยณ จะมคณลกษณะตามตวแปรทง 4 ตวแปรดงน

เหนจจากนายจางเมอเกษยณอายไมไดรบเงนบ า เงนเดอนปจจบนไมเกน 30,190 บาท ประมาณการอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต ต ากวา รอยละ 5.5 ตอป อตราการสมทบจากนายจางในกองทนส ารองเลยงชพ ต ากวา รอยละ 5.4 ของเงนเดอน

สวนผเขารวมสมมนากลมเพยงพอหลงเกษยณ จะมคณลกษณะตามตวแปรทง 4 ตวแปรดงน

- เงนเดอนปจจบนมากกวา 30,190 บาท ประมาณการอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต สงกวารอยละ 5.5 ตอป อตราการสมทบจากนายจางในกองทนส ารองเลยงชพ สงกวารอยละ 5.4 ของเงนเดอน

ตารางท 4-22 ผลการวเคราะหปจจยทมผลตอสภาพความเพยงพอหลงเกษยณดวย Binary Logistic Regression

ตวแปร B S.E. Wald df Sig. Exp)B( สภาพการไดรบเงนบ าเหนจจากนายจาง 9.098 2 0.0106 ไดรบ ไมทราบอตรา /ไดรบ ไมทราบอตรา -3.123 1.036 9.079 1 0.0026 0.04403 ไมไดรบ /ไดรบ ไมทราบอตรา -2.109 0.870 5.880 1 0.0153 0.12136 เงนเดอนปจจบน 0.000 0.000 11.578 1 0.0007 1.00005 ประมาณการอตราการขนเงนเดอนเฉลย 0.513 0.129 15.744 1 0.0001 1.67038 อตราการสมทบจากนายจางใน PVD 0.341 0.101 11.415 1 0.0007 1.40594 คาคงทในตวแบบ -5.315 1.296 16.828 1 0.0000 0.00492

หมายเหต ขนาดตวอยางทใชในการวเคราะหคอ 169 คน วธการคดเลอกตวแปร คอ Forward :Wald

140

ตารางท 4-23 จานวนและรอยละ ผเขารวมสมมนา จาแนกตามสภาพการจายบาเหนจจากนายจางและสภาพความเพยงพอหลงเกษยณ

สภาพการจายบ าเหนจจากนายจาง สภาพความเพยงพอหลงเกษยณ

รวม ไมเพยงพอ เพยงพอ

ได ทราบอตราจาย จ านวน 4 14 18 รอยละ )แถวตง( 3.3% 29.8% 10.8%

ได ไมทราบอตราจาย จ านวน 39 12 51 รอยละ )แถวตง( 32.5% 25.5% 30.5%

ไมได จ านวน 77 21 98 รอยละ )แถวตง( 64.2% 44.7% 58.7%

รวม จ านวน 120 47 167 รอยละ )แถวตง( 100.0% 100.0% 100.0%

ตวแปร ไมเพยงพอหลงเกษยณ เพยงพอหลงเกษยณ คาเฉลยถวง

น าหนก n Mean SD n Mean SD เงนเดอนปจจบน 120 25,100 15,007 47 43,187 33,426 30,190 การประมาณการอตราการขนเงนเดอนเฉลยในอนาคต 120 4.9% 1.9% 47 6.9% 2.7% 5.5% อตราการสมทบจากนายจางในกองทนส ารองเลยงชพ 120 4.4% 2.3% 47 8.1% 3.3% 5.4%

4.3.3 ผลการวเคราะหความคดเหนของผเขารวมสมมนาทมตอผลการประเมนความสมฤทธผลดานความเพยงพอของระดบการออมและทางเลอกของคาแนะนาทเปนไปได

หลงจากผเขารวมสมมนาไดเหนตวเลขคาใชจายตอเดอนภายหลงการเกษยณอาย (เมอคดเปนคาปจจบน) ผเขารวมสมมนาไดประเมนความเหมาะสมของตวเลขคาใชจายตอเดอนภายหลงการเกษยณอาย พบวา ผเขารวมสมมนาจ านวนมากสด คดวาไมเหมาะสม ต าเกนไป รอยละ 49.6 รองลงมาคอ เหมาะสม รอยละ 41.6 และจ านวนนอยทสดตอบวา ไมเหมาะสม สงเกนไป รอยละ 8.8 ในกลมผสมมนาทตอบวา ไมเหมาะสม ต าเกนไป ใหเหตผลหลกวา กงวลเรองคาใชจายในอนาคต รอยละ 88 เหตผลรองคอ มภาระหนทตองรบผดชอบ รอยละ 35 และเหนวาเปนจ านวนทต ากวาการใชจายปจจบน รอยละ 14 รายละเอยดดงแสดงในตารางท 4-24 และตารางท 4-25

141

ตารางท 4-24 จานวนและรอยละ ผเขารวมสมมนาจาแนกตามสภาพความเหมาะสมของคาใชจายรายเดอน)คดเปนคาปจจบน (ภายหลงเกษยณ จากตวเลขทไดจากแบบจาลอง

สภาพความเหมาะสม จ านวน รอยละ

ไมเหมาะสม สงเกนไป 20 8.8% ไมเหมาะสม ต าเกนไป 112 49.6% เหมาะสม 94 41.6%

รวม 226 100.0%

ตารางท 4-25 จานวนและรอยละ ผเขารวมสมมนา ทใหเหตผลถงความไมเหมาะสม ตาเกนไป

เหตผลท ตอบวาไมเหมาะสม ตาเกนไป จานวนผตอบ รอยละ เปนจ านวนทต ากวาการใชจายปจจบน 16 14% กงวลเรองคาใชจายทอาจมเพมเตมในอนาคต 99 88% มภาระหนทตองรบผดชอบ 39 35% หมายเหต :ตอบไดมากกวา 1 เหตผล และคดรอยละเทยบผตอบ 112 คน

ทงน ผเขารวมสมมนาสวนใหญคาดวาสามารถบรรลการมเงนกอนขนต าทพงมเมอเกษยณอาย ได โดยมแหลงเงนจากกองทนส ารองเลยงชพและแหลงอนๆ (แหลงอนๆ สวนใหญตอบวาเกบออมดวยตนเอง) รอยละ 76.8 รองลงมา ได โดยมแหลงเงนจากกองทนส ารองเลยงชพ รอยละ 17.9 และไมได รอยละ 5.4 ดงตารางท 4-26 และตารางท 4-27

ตารางท 4-26 จานวนและรอยละ ผเขารวมสมมนา จาแนกตามการทคาดวาสามารถบรรลการมเงนกอนขนตาทพงมเมอเกษยณอาย

กำรคำดวำสำมำรถบรรลกำรมเงนกอนขนต ำทพงมเมอเกษยณอำย จ ำนวน รอยละ

ได โดยมแหลงเงนจำกกองทนส ำรองเลยงชพ 40 17.9%

ได โดยมแหลงเงนจำกกองทนส ำรองเลยงชพและแหลงอน 172 76.8%

ไมได 12 5.4%

รวม 224 100.0%

ไมตอบ 2

142

ตารางท 4-27 จานวนและรอยละ ผเขารวมสมมนา ทระบแหลงเงนอนๆ

กรณ ได โดยมแหลงเงนจากกองทนส ารองเลยงชพและแหลงอนๆ แหลงอนๆ ไดแก จ านวน รอยละ มรดก 46 26.7% การเกบออมดวยตนเอง )ไมใชกองทนส ารองเลยงชพและกองทนประกนสงคม( 149 86.6% คสมรส 30 17.4% อนๆ 29 16.9% หมายเหต :ตอบไดมากกวา 1 ขอ

รอยละเทยบกบจ านวนผตอบ 172 คน

อนๆ ไดแก การน าเงนไปลงทนเอง 17 ราย รายไดเสรม 11 ราย เงนเดอนทเพมขนในอนาคต 1 ราย กรณ ไมได ใหเหตผลวา จ านวน คาใชจายมาก 3 เงนเดอนนอย 4 มหนสน 1 มมรดก แตมความไมแนนอน 1 ไมระบ 3 รวม 12

หมำยเหต :ขนำดตวอยำงนอยเกนไป จงไมค ำนวณคำรอยละ

ในผลการประเมนความสมฤทธของระดบการออมทผเขารวมสมมนาไดรบ ส าหรบกลมผเขารวมสมมนาทถกจดอยในกลมทไมเพยงพอ จะมค าแนะน าส าหรบการเพมโอกาสในการบรรลความเพยงพอของเงนกอนทพงมเพอใชจายหลงเกษยณ ณ ระดบเพยงพอ เปน 3 ทางเลอก คอ การปรบสดสวนการออมใหสงขน การปรบเปลยนแผนการลงทนใหมสดสวนของสนทรพยเสยงเพมขน และปรบทงสดสวนการออกมและแผนการลงทน พบวา ผเขารวมสมมนา จ านวนสงสด ท าไดทงสองรปแบบคอปรบทงสดสวนและแผนการลงทน รอยละ 43.3 รองลงมา ปรบสดสวนการออมใหสงขน รอยละ 37.2 การปรบเปลยนแผนการลงงทนใหมสดสวนของสนทรพยเสยงเพมขน รอยละ 13.4 และท าไมไดทงสองรปแบบ รอยละ 6.1 ดงตารางท 4-28

ตารางท 4-28 จานวนและรอยละ ผเขารวมสมมนาจาแนกตามลกษณะคาแนะนาทยอมรบปฏบตได )กลมไมเพยงพอ หลงเกษยณ(

ค ำแนะน ำทยอมรบสำมำรถปฏบตได จ ำนวน รอยละ

กำรปรบสดสวนกำรออมใหสงขน (กำรสะสมของทำน สมทบดวยนำยจำงรวมกน) 61 37.2%

กำรปรบเปลยนแผนกำรลงทนใหมสดสวนของสนทรพยเสยงเพมขน 22 13.4%

ท ำไดทงสองรปแบบ 71 43.3%

ท ำไมไดทงสองรปแบบ 10 6.1%

รวม 164 100.0%

ไมระบ 3

143

ผเขารวมสมมนาไดคาดการณน าหนกสดสวนการใชจาย 5 หมวดของคาใชจายหลงเกษยณ พบวา หมวดคาใชจายดานดแลรกษาสขภาพ มคาเฉลยน าหนกสงสดคอ 28.4% รองลงมาคาใชจายดานอาหารปรงทบาน มคาเฉลยน าหนก 27% คาใชจายดานทอยอาศย มคาเฉลยน าหนก 16% คาใชจายดานการเดนทาง มคาเฉลยน าหนก 14.5% และคาใชจายดานกจกรรมสนทนาการและการเขาสงคม 14.1% ดงตารางท 4-29

ตารางท 4-29 คาเฉลยนาหนกการใชจาย จาแนกตามหมวดคาใชจาย

หมวดคาใชจาย คาเฉลยน าหนก อาหารปรงทบาน 27.0% ดแลรกษาสขภาพ 28.4% การเดนทาง 14.5% ทอยอาศย 16.0% กจกรรมสนทนาการและการเขาสงคม 14.1% รวม 100.0%

4.4 ผลการพฒนาเวบไซตสาหรบประมาณเงนกอนพงมขนตาและประเมนความสมฤทธของการออมเงนเพอเกษยณในกองทนสารองเลยงชพ

ทมวจยไดพฒนาโปรแกรมการค านวณและออกเวบไซตเพอใหผใชงานสามารถประมาณเงนกอนพงมขนต าตามลกษณและรปแบบการใชจายของตนเองซงเปนเปาหมายการออมเพอการเกษยณอาย พรอมทงประเมนความสมฤทธของการออมเงนในกองทนส ารองเลยงชพจากระดบการออมและแผนการลงทนในปจจบน ผานการจ าลองสถานการณการลงทน และน าเสนอค าแนะน าการปรบเปลยนระดบการออมและหรอแผนการลงทนเพอใหบรรลเปาหมายการออมเพอการเกษยณอายทตงไวดวยกองทนส ารองเลยงชพ

ผลการพฒนาโปรแกรมการค านวณแสดงอยบนเวบไซต www.retirement-checkup.com4 และไดทดสอบระบบกบสมาชกกองทนส ารองเลยงชพทเขารวมสมมนากลมยอยทจงหวดเชยงใหม เมอวนอาทตยท 5 มถนายน 2559 โดยมจ านวนสมาชกทรวมทดสอบระบบ 18 คน และเผยแพรในงาน Mini Symposium Provident Fund ส าหรบนายจาง ณ ส านกงานก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย เมอวนศกรท 2 กนยายน 2559 โดยมจ านวนผเขารวมงาน 150 คน

เวบไซตประกอบดวย 6 หนาหลกคอ

4 ทมวจยอยระหวางด าเนนการยนจดลขสทธในสตรและโปรแกรมทใชค านวณระดบเงนกอนพงมขนต าเพอการเกษยณอายและเมนความเพยงพอของกองทน

ส ารองเลยงชพ

144

1. หนาหลก อธบายวตถประสงคของโครงการฯ และค าชแจงในการตอบแบบสอบถาม

รปท 4-2 หนาหลกของเวบไซต www.retirement-checkup.com

145

2. หนาลงทะเบยนเขาใชงานดวยขอมลเฉพาะบคคล คอ 1.) วนเดอนปเกด และ 2.) อเมลหรอโทรศพท

รปท 4-3 หนาลงทะเบยนเขาใชงาน ของเวบไซต www.retirement-checkup.com

เมอลงทะเบยนส าเรจ ระบบจะขนรหสประจ าตวซงสมาชกสามารถน ารหสนมาเขาใชระบบไดในครง

ตอไป (หากตองการ)

146

3. หนาขอมลการออม ส าหรบผใชงานระบรายละเอยดการออมในกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการหรอกองทนส ารองเลยงชพ รวมทงการไดรบรายไดจากสวสดการเพอการเกษยณอายในแหลงอน คอ กองทนประกนสงคม และบ าเหนจจากนายจาง

รปท 4-4 หนาขอมลการออม ของเวบไซต www.retirement-checkup.com

147

4. หนาขอมลสวนบคคลทใชเปนตวแปรในการประมาณเงนกอนพงมขนต า ไดแก เพศ อายเกษยณ เงนเดอนปจจบน อตราการขนเงนเดอน อาชพ โรคประจ าตว ทพกอาศย โรงพยาบาลทเขารกษา และจงหวดทอาศย

รปท 4-5 หนาขอมลสวนบคคล ของเวบไซต www.retirement-checkup.com

148

5. หนาผลการประเมนความสมฤทธของการออม แสดงการประมวลผล ณ ระดบเพยงพอ ของระดบเงนกอนพงมขนต า รายไดจากสวสดการ เงนกอนทตองออมเอง มลคาเงนลงทนและผลตอบแทนจากกองทนส ารองเลยงชพ โอกาสทการออมในกองทนส ารองเลยงชพจะบรรลเปาหมายเงนกอนทตองออมเอง โดยทหากผใชงานถกจดอยในกลมทเพยงพอ (โอกาสทการออมจะบรรลเปาหมายมากกวาหรอเทากบ 95%) ระบบจะแสดงการประมวลผล ณ ระดบสะดวกสบายดวย รวมทงแสดงค าแนะน าทเปนไปไดในการท าใหบรรลโอกาสทการออมจะบรรลเปาหมาย จากการปรบอตราการสะสม และ/หรอเปลยนแผนการลงทน

รปท 4-6 หนาผลการประเมนความสมฤทธของการออม ของเวบไซต www.retirement-checkup.com

149

6. หนาแบบสอบถามหลงประเมนผลการออม เพอสอบถามความคดเหนเกยวกบตวเลขระดบเงนกอนพงมขนต าและค าแนะน าในการลงทนทไดรบ

รปท 4-7 หนาแบบสอบถามหลงประเมนผลการออม ของเวบไซต www.retirement-checkup.com

150

บทท 5. บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

จากวตถประสงคหลกของโครงการทมงเนนการศกษาถงความเพยงพอของเงนรายไดหลงเกษยณทมาจากเงนสะสมและสมทบพรอมผลประโยชนจากการลงทนของกองทนส ารองเลยงชพตอคาใชจายทจะเกดขนหล งเกษยณอายของผท างานในภาคเอกชนทอยในระบบกองทนส ารองเลยงชพ เพอใชอางองในการใหขอเสนอแนะถงความเหมาะสม และวธการในการบรรลเปาหมายความเพยงพอดงกลาว ภายใตโครงการการศกษาวเคราะหระดบสนทรพยการออมขนต าทผเกษยณอายพงมส าหรบการประกนคณภาพชวตขนพนฐาน (วยสงอาย) ทางทมวจยจงไดก าหนดแนวทางของการศกษาเปน 3 สวนหลกกลาวคอ

สวนแรก ไดแก การศกษาทบทวนวรรณกรรม (Literature Review) เพอศกษาถงรปแบบ วธการก าหนดความเพยงพอของรายไดหลงการเกษยณ รวมทงวธการค านวณเงนกอนขนต าพงมส าหรบการเกษยณอายในตางประเทศ

สวนทสอง มาจากการสมตวอยางผเกษยณอาย ทเคยท างานในภาคเอกชนและเคยเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพมากอน เพอเกบขอมลคาใชจายในรายการตางๆ เพอน ามาจดท าคาใชจายหลงเกษยณอายในระดบทเพยงพอและระดบสะดวกสบาย ของกลมบคคลทท างานในภาคเอกชนทเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ โดยแยกกลมอาชพ และระดบอายตงแตอาย 56 ปขนไป จนถง 100 ป

สวนทสาม จดท าโปรแกรมการวเคราะหความเพยงพอของรายไดจากการเกษยณทนอกเหนอจากเงนบ าเหนจ (ถาม) และผลประโยชนจากกองทนประกนสงคม เบยชราภาพ ดวยการจ าลองสถานการณ (Simulation) ของมลคาเงนลงทนพรอมผลประโยชนจากการลงทนผานกองทนส ารองเลยงชพ ตามอตราการสะสม/สมทบ และแผนการลงทน ตามขอมลสวนบคคลของตวอยางประชากรจากกลมของผท างานในภาคเอกชนทอยในระบบกองทนส ารองเลยงชพ โดยการสมตวอยางแบบใหมการกระจายในแตละระดบอาชพ ระดบอาย และพนทอยอาศยและน ามาจดท าการสนทนากลมยอย เพอส ารวจความเพยงพอรายบคคลจากโปรแกรมการวเคราะหผลดงกลาว พรอมส ารวจความคดเหนถงความเหมาะสมของตวเลขเงนกอนขนต าพงมของตน และการยอมรบไดถงขอเสนอแนะจากทมงานวจยในการมงสผลสมฤทธของความเพยงพอดงกลาว หลงจากนนจงน าขอมลทไดมาวเคราะหหาปจจยทสงผลตอความเพยงพอดงกลาว

โดยสามารถสรปผลจากการวเคราะหทไดจากการศกษาทงหมดไดเปน 2 ประเดนหลก ไดแก ประเดนของเงนกอนพงมขนต าของผท างานในภาคเอกชนทเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ และประเดนของความเพยงพอในการบรรลเปาหมายของเงนกอนขนต าดงกลาวของกลมตวอยางพรอมขอเสนอแนะ

151

5.1.1 เงนกอนพงมขนตาของผทางานในภาคเอกชนทเปนสมาชกกองทนสารองเลยงชพ

ทมวจยไดท าการศกษาตวเลขเงนกอนพงมขนต าส าหรบการเกษยณอาย จากการส ารวจคาใชจายของ ผเกษยณอายทเคยท างานในภาคเอกชนและเคยเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ โดยไดท าการส ารวจโดยแบงการส ารวจตามคณลกษณะของกลมตวอยางทจะสงผลตอคาใชจาย อาท เพศ อาย พนทอยอาศย ประเภทของอาชพตางๆ ในอดต แลวจงมาด าเนนการจดท าการประมวลผล ตารางท 5 -1 และตารางท 5-2 เปนตารางสรปตวอยางของเงนกอนขนต าพงมเพอเกษยณของคนท างานในกลมเสยงดานความไมเพยงพอสงสด ไดแก ผมอายยงนอยในปจจบน (อาย 25 ป) สงผลใหยงมเวลาในการปรบเปลยนพฤตกรรมในการออมเพอเกษยณไดอก ไมต ากวา 30 ป โดยสามารถแสดงตวเลขเงนกอนขนต าพงมพอสงเขปไดดงน

ตารางท 5-1 ตวเลขเงนกอนพงมขนต าของผท างานอยในปจจบนทมอาย 25 ป และมอายเกษยณทอาย 55 ป โดยเปนผไมมโรค/และมโรครายแรงและท าการรกษาโรงพยาบาลของรฐ และมทพกอาศยอยในกรงเทพ

ประเภทของอาชพ พอเพยง สะดวกสบาย

หญง ชาย หญง ชาย 1. ผบรหารเอกชนหรอรฐวสาหกจ 2 . ผใชใบประกอบวชาชพ 3 . พนกงานในส านกงาน

4 .พนกงานใหบรการ 5 .พนกงานในโรงงาน 6 . อน ๆ

13,371,170 11,547,205 8,317,115 6,277,584 4,998,780 6,799,711

11,612,318 10,028,278 7,223,076 5,451,827 4,341,237 5,905,273

22,388,339 15,183,829 14,203,016 9,623,924 6,907,543 9,548,312

19,353,895 13,125,861 12,277,984 8,319,528 5,971,317 8,254,164

ตารางท 5-2 ตวเลขเงนกอนพงมขนต าของผท างานอยในปจจบนทมอาย 25 ป และมอายเกษยณทอาย 55 ป โดยเปนผไมมโรค/และมโรครายแรงและท าการรกษาโรงพยาบาลของรฐ และมทพกอาศยอยในตางจงหวด

ประเภทของอาชพ พอเพยง สะดวกสบาย

หญง ชาย หญง ชาย 1. ผบรหารเอกชนหรอรฐวสาหกจ 2 . ผใชใบประกอบวชาชพ 3 . พนกงานในส านกงาน

4 .พนกงานใหบรการ 5 .พนกงานในโรงงาน 6 . อน ๆ

9,600,728 6,673,056 5,729,258 4,828,112 4,538,351 4,538,351

8,337,842 5,795,278 4,975,628 4,193,020 3,941,374 3,941,374

13,024,980 10,953,252 8,681,987 7,058,633 6,117,572 6,117,572

11,259,616 9,468,683 7,505,258 6,101,928 5,288,416 5,288,416

152

จากขอมลในตารางขางตนจะชใหเหนวา เงนกอนพงมขนต ามความแตกตางกนระหวางเพศ โดยเพศหญงจะตองมเงนกอนขนต าสงกวา เนองจากมอายยนยาวกวาเพศชาย ในขณะทผทมพนทอาศยในกรงเทพจะตองมเงนกอน ขนต าสงกวาเชนกน ส าหรบคาครองชพในเมองทสงกวาคาครอบชพในตางจงหวด ถาพจารณาขอมลในบทท

4 โดยละเอยด จะพบวาปจจยสขภาพยงเปนปจจยส าคญสดสวนทสงผลใหเงนกอนพงมขนต าจะสงขนเมอมโรคท จะเปนสงขน โดยตวเลขเงนกอนพงมขนต า ขณะผทมอายยงนอย เชน อาย 25 ป เพศหญงในปจจบนจะอยใน ชวง 9.6-13. 37 ส าหรบระดบพอเพยง ทไมมโรค และจะเพมขน 11.03-14. 71 ถามโรคมะเรง เปนตน

5.1.2 ความเพยงพอในการบรรลเปาหมายของเงนกอนขนตาของผทางานในภาคเอกชนทมกองทน

สารองเลยงชพ

จากการวเคราะหสวนตางระหวางเงนกอนขนต าทได ในประเดนแรก กบเงนกอนทมาจากรายไดหลงเกษยณทมาจากบ าเหนจ (ถาม) เบยคนชรา รวมทงผลประโยชนจากกองทนประกนสงคมทเปนสทธประโยชนจากการท างาน และสทธประโยชนของภาครฐแกผสงวย ทปรบดวยอตราการตายแลวพบวา จากกลมตวอยางททมวจย

ไดด าเนนการจดท าการสนทนากลมขนาดใหญจ านวน 223 ทาน พบวามเพยงรอยละ 26 เทานนทเงนลงทนทมาจากการสะสม/สมทบของกลมตวอยางผานการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพพรอมผลประโยชนจากแผนการลงทนทเลอก สามารถปดสวนตางระหวางเงนกอนขนต ากบเงนทมาจากรายไดหลงเกษยณทระบไปกอนหนาได และจากกลมตวอยางทงหมดมเพยงรอยละ 26 เทานนทมความสามารถบรรลความเพยงพอของคาใชจายหลงเกษยณไดจากเงนออมพรอมผลประโยชนผานกองทนส ารองเลยงชพ รวมทงสทธประโยชนอนจากการท างานและสทธประโยชนของภาครฐฯ

แตจะเหนไดวาสวนใหญของกลมตวอยาง ซงมถงรอยละ 74 ทไมสามารถบรรลวตถประสงคดาน ความเพยงพอดงกลาวไดโดยจากการวเคราะหเพมเตมดวยวธการวเคราะหทางสถต )Logistic Analysis (ย งพบวา ปจจยทจะสงผลตอโอกาสในการจะไมบรรลความเพยงพอดงกลาว ไดแก

1. การไมมบ าเหนจ 2. ระดบเงนเดอนทต ากวา 30,000 บาท 3. อตราการเพมขนของเงนเดอนตอปทต ากวา รอยละ 5.5 4. อตราการสมทบจากนายจางทต ากวารอยละ 5.4%

จงสามารถกลาวไดวา ปจจยทงหมดดงกลาวสะทอนปจจยเสยงส าคญทสงผลตอการบรรลเปาหมาย ความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณของกลมผท างานในภาคเอกชนทเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ

เมอพจารณาผลวเคราะหจากการจดท าการสนทนากลมขนาดใหญทไดระดมความคดเหนจากกลมตวอยางมาวเคราะหตอถงความเหมาะสมของระดบเงนกอนขนต าพงมทไดจากการศกษาในสวนแรก พบวามถงรอยละ 41.6 ทเหนวาระดบเงนกอนขนต าพงมดงกลาวเหมาะสม โดยทมกลมตวอยางรอยละ 49.6 ทเหนวาไม

153

เหมาะสม เนองจากเหนวาตวเลขดงกลาวต าไป โดยมเพยงรอยละ 8.8 ของกลมตวอยางทเหนวาตวเลขดงกลาวสงไป จงสามารถสรปไดวาการใชตวเลขเงนกอนขนต าพงมดงกลาวจดใหเปนเปาหมายของการออมเพอเกษยณอาย จงไมนาจะสงเกนไป และท าใหมความเสยงทจะสงผลใหใชเปนเปาหมายทสงเกนจรง จนถาน าไปใชประยกตตอในสวนของการศกษาสวนตอไปจะไปท าใหเมอพบกรณทวาผท างานไมสามารถบรรลความเพยงพอได จะท าใหขอแนะน าใหตองเพมอตราการออมและหรอรปแบบการลงทนทมความเสยงสงขนเปนขอแนะน าทสงเกนจ าเปน

ยงไปกวานนส าหรบกลมตวอยางทเหนวาตวเลขเงนกอนพงมดงกลาวเปนตวเลขทต าไปเมอพจารณาเหตผลทตอบเมอส ารวจจากแบบสอบถาม พบวา สาเหตคอมความกงวลวาจะมคาใชจายทเพมขนหลงเกษยณจากตวเลขเงนกอนขนต าพงมดงกลาว ซงส าหรบเหตผลดงกลาวในขอเทจจรงแลวทางทมงานวจยไดมการวเคราะหตวเลขคาใชจายทจะเกดขนหลงเกษยณเขาไปในการค านวณอยแลว ความคดเหนดงกลาวจงเปนขอกงวลทกลมผตอบอาจเกดขนไดจากการสอสารตวเลขเงนกอนพงมขนต าทอาจไมชดเจน ดงนนขอสงเกตจากการสรปผลจงท าใหควรมการปรบรปแบบของการสอสารใหมความชดเจนมากขนเพอจะมการน าตวเลขเงนกอนพงมขนต าไปใชในการตงคาเปาหมายการออมตอไปในอนาคต

โดยสรปจงเชอไดวาสดสวนของการเหนวาตวเลขเงนกอนขนต าพงมดงกลาวมความเหมาะสมในการก าหนดใหเปนเปาหมายของการออมอยในระดบทนาพอใจและยอมรบไดในการใชเปนคาเปาหมายในการออมเมอเกษยณ เมอส ารวจความคดเหนวา กลมตวอยางจะมความสามารถในการบรรลเงนกอนพงมขนต าหลงเกษยณไดหรอไม มเพยงรอยละ 17.9 เทานนทตอบวาเชอมนวาบรรลไดจากเงนลงทนหรอมผลประโยชนจากกองทนส ารองเลยงชพ และมมากกวารอยละ 5 ทไมเชอวาตนเองจะมความสามารถในการจะบรรลเปาหมายดงกลาวไดไมวาจะรวมแหลงรายไดหลงเกษยณจากแหลงอนแลวกตาม ดงนนเมอวเคราะหผลการศกษาตอไปในประเดนของการใหกลมตวอยางพจารณาขอแนะน าททางทมวจยเสนอเพอใหบรรลวตถประสงคของความเพยงพอโดยใหพจารณาในการปรบอตราการออมผานการเพมอตราการสะสม/สมทบ และหรอการปรบแผนการลงทนของการลงทนในการลงทนผานกองทนส ารองเลยงชพใหมสดสวนของสนทรพยเสยงสงขนเพอปรบใหอตราผลตอบแทนคาดหวงของ การลงทนใหสงขน พบวา มรอยละ 43.3 ของกลมตวอยางทไมสามารถบรรลเปาหมายการออมไดทยอมรบได ตอค าแนะน าใหปรบทงอตราการออม และรปแบบการลงทน โดยมเพยงรอยละ 37.2 ทยอมรบไดเพยงการปรบอตราการออมใหสงขน และมเพยงรอยละ 13.4 ทยอมรบไดถงการปรบรปแบบการลงทนใหมความเสยงสงขนเพยงอยางเดยว

เมอวเคราะหจากผลดงกลาวจะพบวา กลมตวอยางสามารถยอมรบในการปรบเปลยนพฤตกรรมใหมการออมเพอเกษยณอายได โดยขอสงเกตทมความส าคญอยางมากในการไปประยกตเชงนโยบาย ไดแกการทผลการศกษาแสดงไดวาถามการชใหผออมเหนถงความเสยงทจะไมบรรลความเพยงพอและหรอโดยการใหตระหนกถงเปาหมายของการออมทเปนรปธรรมผออมจะมทศนคตทเปนไปในทางบวกตอการยอมรบในการปรบเปลยนพฤตกรรมการออมใหมวนยมากขน แตอยางไรกดการยอมรบในการเพมระดบการออมใหสงขนท าไดงายกวาการ

154

ยอมรบในการปรบปรงแบบการลงทนทเสยงมากขน ซงขอจ ากดดงกลาวอาจมาจากทศนคตตอความเสยง และหรอขอจ ากดของความรความเขาใจทางการเงน ตอสนทรพยเพอการลงทนของผออมเปนส าคญ

5.2 ขอเสนอแนะ

จากผลสรปขางตนทมงานจงขอใหขอเสนอแนะแกภาครฐฯ ในการปรบเปลยนนโยบาย เพอมงสการสรางความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณแกผทท างานหนวยงานภาคเอกชนและรฐวสาหกจ โดยแบงขอเสนอแนะออกเปน 2 สวนดงน

5.2.1 ขอเสนอแนะระยะสน

ประเดนส าคญของการศกษาไดแก ประโยชนของการใหความรแกผท างานใหตระหนกถงความเสยงของการบรรลความเพยงพอทจะสามารถสงผลใหผท างานสามารถยอมรบการปรบเปลยนพฤตกรรมการออมเพอเกษยณได ดงนนปญหาของความไมเพยงพอของรายไดหลงเกษยณทมาจากการออมทไมเพยงพอ และหรอรปแบบการลงทนทไมเหมาะสม จงนาจะมาจากการทผทอยในวยท างาน ไมตระหนกถงความเสยงของการมรายไดไมเพยงพอตอการใชจายหลงเกษยณ ซงอาจเปนเพราะความละเลย (Ignorance) รวมทงอาจเปนเพราะผท างานไมทราบถงเปาหมายของการออมเพอเกษยณทเปนรปธรรมชดเจน เนองจากการไมทราบตวเลขเปาหมายการออมทเพยงพอ เชน การก าหนดเงนกอนขนต าทพงมหลงเกษยณทไดจากการศกษาในครงน ดงนนการศกษานจงสะทอนใหเหนความส าคญของการใหความรดานการเงนการลงทน การเผยแพรการก าหนดตวเลขเปาหมาย และการมโปรแกรมคอมพวเตอรทชวยในการวเคราะหความเหมาะสมของอตราการออมและการเลอกแผนการลงทนของบคคลตางๆ ทเขาถงและใชงานงาย เพอใหเกดการตระหนก อนจะน าไปสการปรบเปลยนทศนคต และในทสดจะน าไปสการมพฤตกรรมการออมทเหมาะสมและสอดคลองกบเปาหมาย โดยโปรแกรมคอมพวเตอรทแนบมากบการศกษาครงนเปนเพยงตวอยางเบองตน ทเมอน าไปใชงานอยางตอเนอง จะตองมการปรบปรงตวเลขเงนกอนขนต าพงมใหเปนขอมลทเปนปจจบน โดยทางทมวจยเสนอแนะใหอยางนอยควรมการทบทวนตวเลขเงนกอนขนต าทก 3-5 ป โภคของบคคลอาจมการเปลยนแปลงเนองจากลกษณะและแนวโนมการบร

5.2.2 ขอเสนอแนะระยะยาว

1. การปรบเปลยนรปแบบของการเขาเปนสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพ ทปจจบนเปนระบบสมครใจ (Voluntary) ขอเสนอแนะของทมวจยเหนวาควรปรบเปลยนใหเปนระบบการออมภาคบงคบ )Mandatory (เนองจากผลการศกษาพบวา แมแตผท างานทอยในระบบส ารองเลยงชพยงมการออมทไมสามารถบรรลเปาหมายความเพยงพอไดเปนสวนใหญ ในขณะทยงมผท างานในภาคเอกชนอกเปนจ านวนมากทยงไมมแมแตการออม

155

เพอเกษยณทเปนระบบ ดงนนจงเปนประเดนสมเสยงทจะเกดเปนภาระของภาครฐและสงคมไทยในอนาคต โดยเฉพาะอยางยงเมอประเทศไทยเขาสสงคมสงวยเตมรปแบบ โดยการออมเพอเกษยณอายผานรปแบบกองทนส ารองเลยงชพทเปนภาคบงคบ มขอดกวาการออมเพอเกษยณอายในรปแบบอน อาท กองทนรวมประเภท REF และหรอ LTF ตรงทสามารถสรางวนยการออมไดยงยนกวา เนองจากมการหกจากเงนเดอนอยางสม าเสมอ และเปนระบบทมการสรางแรงจงใจใหออมเพมจากการสมทบของนายจาง อยางไรกดขอเสนอแนะนจะเปนตนทนส าหรบนายจางซงอาจมผลกระทบตอการวาจางงาน ดงนนภาครฐฯ ควรมมาตรการในการสนบสนนหรอจงใจใหเกดการยอมรบจากหนวยงาน องคกร ภาคเอกชน ดวย

2. การปรบระดบการสมทบของนายจางใหมระดบขนต าไมต ากวารอยละ 5.5 ของระดบเงนเดอนของผออม โดยในปจจบนมการก าหนดใหนายจางสมทบขนต าทรอยละ 3 ซงการปรบระดบของการสมทบจากนายจางมขอจ ากด เนองจากไปเพมภาระทางการเงนแกทางนายจาง ซงอาจสงผลตอความสมครใจการจดตงกองทนส ารองเลยงชพถายงเปนระบบแบบสมครใจดงทเปนอยในปจจบน ดงนนขอแนะน าใหกองทนส ารองเลยงชพเปนการออมภาคบงคบในขอท 1 จะเปนทางแกไขระดบหนง แตการจะใหนายจางสมทบในอตราทสงขนกวาระดบขนต าทมในปจจบน ภาครฐฯ ควรศกษามาตรฐานในการสงเสรมเพอชวยลดภาระของภาคเอกชน เชน การใชมาตรฐานลดหยอนภาษ เปนตน

3. การปรบแผนการลงทนในกองทนส ารองเลยงชพ ใหมสดสวนของสนทรพยเสยงสงขน เพอใหสอดคลองกบระยะเวลาการลงทนทยาวนานเพอเปนการรองรบการออมเพอเกษยณอาย ซงจากทศนคตดานความเสยงและระดบความรทางการเงนของคนโดยทวไป ทางทมวจยจงใหขอเสนอแนะในการน าแผนการลงทนสมดลตามอาย (Life Path) ทมการปรบสดสวนการลงทนในสนทรพยเสยงโดยอตโนมตใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงอายของผลงทน มาเปนหนงในแผนการลงทนหลกและหรอมาสงเสรมใหสมาชกเลอกแผนการลงทนทเปนแผนการลงทนทางเลอก ส าหรบสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพ เนองจากแผนการลงทนแบบสมดลตามอาย จะมการปรบสดสวนของการลงทนในสนทรพยทเสยงตามอายของผออม โดยเมออายนอยจะมระยะเวลาการออม/ลงทนทยาว จงมความสามารถในการรบความเสยงจากการผนผวนของราคาไดสง จงควรมน าหนกการลงทนในสนทรพยเสยงสง เมออายสงขน น าหนกการลงทนในสนทรพยเสยงสงจะปรบลดลงโดยอตโนมต ซงนอกจากจะสอดคลองกบแนวคดวาความสามารถในการรบความเสยงของผลงทนจะลดลงเมอมอาย มากขนแลว ยงสอดคลองกบพฤตกรรมการลงทนทเฉอยชา (Inertia) ของผออมในกองทนบ าเหนจบ านาญโดยทวไป ทมกจะไมเลอกแผนการลงทนดวยตนเองและไมท าการเปลยนแปลงแผนการลงทนเมอเวลาผานไปแมความสามารถในการรบความเสยงของตนจะเปลยนไปกตาม เมอพจารณาพฤตกรรมเฉอยชานรวมกบการขาดความรความเขาใจดานการออมและการลงทน ท าใหผออมไมมความสามารถในการปรบเปลยนน าหนกการลงทนทเหมาะสมไดดวยตนเอง

156

บรรณานกรม ก อ ง ท น บ า เ ห น จ บ า น า ญ ข า ร า ช ก า ร . ( 2559). ว า ง แ ผ น ก า ร เ ง น ( Online).

https://www.gpf.or.th/thai2013/member/savingplan.asp. 1 สงหาคม 2559. กองทนส ารองเลยงชพไทย. (2559). พระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ. สบคนเมอวนท 20 กรกฎาคม 2559.

จาก http://www.thaipvd.com/content_th.php?content_id=00069 ฉตรชย สรเทวญกล. (2555). การจดสรรสดสวนการลงทนทเหมะสมส าหรบผเกษยณอาย. สถาบนวจยเพอตลาด

ทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. จาก https://www.set.or.th/setresearch/files /cmresearch/ 2013.05_CMRI_Working_Paper.pdf

บญเลศ จตรมณโรจน และ วระชาต กเลนทอง. (2557). การเตรยมความพรอมส าหรบการวางแผนทางการเงนเพอวยเกษยณของกลมแรงงานในระบบ. สถาบนวจยเพอตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. จาก https://www.set.or.th/setresearch/files/microstructure/forum 20140929 _1.pdf

ไ ท ย แ ฟ ร น ไ ช ส . ( 2559). ค า น ว ณ เ ง น ไ ด ห ล ง เ ก ษ ย ณ อ า ย ( Online). http://www.thaifranchisecenter.com/calculator/retirement.php. 1 สงหาคม 2559.

บร ษ ท ธนาคารกร ง ศร อย ธ ย า จ า ก ด ( มหาชน ) . (2559). ออม เ พ อกา ร เ กษ ยณอาย ( Online). https://www.krungsri.com/bank/th/Other/Calculator/Calculators/ Retirementsavingcalculator.html. 1 สงหาคม 2559.

บรษท ธนาคารกสกรไทย จ ากด (มหาชน). (2559). เครองมอชวยวางแผนเตรยมการเกษยณ (Online). https://k-expertmember.askkbank.com/DIYTools/Pages/K-ExpertRetirement.aspx. 1 ส งหาคม 2559.

บรษท ธนาคารกสกรไทย จ ากด (มหาชน). (2559). อยากสบาย.. . วยเกษยณ (Online). https://k-expert.askkbank.com/Pages/CalToolRE3.aspx. 1 สงหาคม 2559.

บรษท ธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน). (2559). เครองค านวณการวางแผนเพอเกษยณอาย (Online). http://scbamfinancialplanninguat.scb.co.th/th/Calculation/Retirement/. 1 สงหาคม 2559.

บรษท อลอนซ อยธยา ประกนชวต จ ากด (มหาชน). (2559). เครองค านวณวางแผนเกษยณ (Online). http://www.azay.co.th/th/retire-plan.aspx. 1 สงหาคม 2559.

ศนยคมครองผใชบรการทางการเงน ธนาคารแหงประเทศไทย. (2559). โปรแกรมค านวณเงนออม (Online). https://www.1213.or.th/th/tools/programs/Pages/savings.aspx. 1 สงหาคม 2559.

157

สมาคมบรษทจดการลงทน. (2559). มลคาสนทรพยสทธของกองทนส ารองเลยงชพ กองทนรวมเพอการเลยงชพ กบข . และกองท นประก นส ง คม เท ยบก บ GDP. ส บค น เม อ ว นท 2 0 ส งห าคม 2559 . จ าก http://oldweb.aimc.or.th/24_infostats_overview_index.php

สมาคมบรษทจดการลงทน. (2559). -รายงานการจดการกองทนส ารองเลยงชพ ณ มถนายน 2559. สบคนเมอวนท 2 0 ส ง ห า ค ม 2 5 5 9 . จ า ก http://www.sso.go.th/wpr/uploads/uploadImages/file /SSOInvestQ022559.pdf

ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. (2559). โปรแกรมค านวณเงนออม (Online). http://capital.sec.or.th/webapp/feedback/section2.php. 1 สงหาคม 2559.

ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. (2559). วางแผนเกษยณ สอสรภาพทางการเงน (Online). http://www.จดการเงนเปน.com/retirement/. 1 สงหาคม 2559.

ส านกบรหารการลงทน ส านกงานประกนสงคม. (2559). รายงานสถานภาพของกองทนประกนสงคม ซงมเงนออมของลกจางและนายจางรวมถงผลตอบแทนจากการลงทนทงหมด ณ ไตรมาส 2 ตงแตป 2533-2559. สบคนเมอวนท 20 สงหาคม 2559. จาก http://www.sso.go.th/wpr/category .jsp? lang=th&cat=886

ส านกงานประกนสงคม. (2559). สทธประโยชนจากกองทนประกนสงคม. สบคนเมอวนท 3 มถนายน 2559. จาก http://www.sso.go.th/wpr/category.jsp?lang=th&cat=772

ส านกงานสถตพยากรณ ส านกงานสถตแหงชาต. (2559). การส ารวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2558. สบคนเมอว น ท 2 3 ก ร ก ฎ า ค ม 2 5 5 9 . จ า ก http://web.nso.go.th/en/survey/lfs/data_lfs/2 0 1 5 _ iep_Full%20Report.pdf

ส านกงานสถตแหงชาต. (2559). รายงานผลเบองตน การส ารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2557. สบคนเมอวนท 23 กรกฎาคม 2559. จาก http://www.nso.go.th/

อญญา ขนธวทย. (2559). การก าหนดอตราการออมตามวนยสวนตนส าหรบผมรายไดชาวไทยภายใตกรอบการบรหารความเสยง. SEC Working Papers Forum ครงท 1/2559 หวขอ “การออมเพอการเกษยณ”. จาก http://www.sec.or.th/TH/Pages/sec_wpf.aspx

Asher, G., 1998, The Future of Retirement Protection in Southeast Asia, International Social Security Review 51, 3-30.

Chen, R. and Nocolas, B., 2006, The Adequacy of the Central Provident Fund in Meeting Post-Retirement Consumption Expenditure across Age and Income Groups, American Risk and Insurance Association Conference 2006.

Chen, R. and Wong, A., 1998, The adequacy of the CPF account for retirement benefits in Singapore, Singapore International Insurance and Actuarial Journal 2, 121–138.

158

Dorfman, M. and Palacios, R., 2012, World Bank Support for Pensions and Social Security, Social Protection & Labor Discussion Paper No.1208.

Holzman, R., MacArthur, I. and Sin, Y., 2000, Pension Systems in East Asia and the Pacific: Challenges and Opportunities, Social Protection Discussion Paper Series No.0014.

Holzman, R., 2012, Global Pension Systems and Their Reform, Social Protection & Labor Discussion Paper No.1213.

International Labour Organization, 2014, Social Protection: Almost Half the World’s Older Persons Lack Pensions, http:///www.ilo.org/global/about-the-ilo/newsroom/news/WCMS-310210/lang-en/index.htm. 29 สงหาคม 2559.

International Social Security Association, 2015, Social Security Programs throughout the World: Asia and the Pacific 2014.

Jackson, R. and Nakashima, K., 2015, Global Aging and Retirement Security in Emerging Markets: Reassessing the Role of Funded Pensions.

Lian, R., Valdez, E., and Kee, L., 2000, Actuarial analysis of retirement income replacement ratios. Paper presented at the 4th Asia-Pacific Risk and Insurance Conference in Perth, Australia, July, Nanying Technological University, Singapore

McCarthy, D., Mitchell, O., and Piggott, J., 2002, Asset Rich and Cash Poor: Retirement Provision and Housing Policy in Singapore, Journal Of Pensions Economics & Finance 1, 197-222

OECD, 2015, Pensions at a Glance 2015: OECD and G20 Indicators, OECD Publishing, Paris, (Online). http://dx.doi.org/10.10787/pension_glance-2015-en.

PNB MetLife, 2015, India Employee Benefit Trends Study. Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations

Secretariat, World Population Prospects: The 2 0 0 6 Revision and World Urbanization Prospects: The 2005 Revision.

Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat. World Population Prospects : The 2010 Revision.

Siu, A., 2003, Hong Kong’s Mandatory Provident Fund, CATO Journal 22, 317-332. Social Security, 2015, International Update: Recent Development in Foreign Public and Private

Pensions, (Online). http://www.socialsecurity.gov/policy 29 มกราคม 2559.

159

Swailes, K., 2000, Singapore: How the CPF is Evolving. Benefits and Compensation International March, 25–32.

United Nations Department of Economic and social Affairs/Population Division , World Population Prospects : The 2015 Revision.

Wealth Design Consulting. 2559. ก า ร ว า ง แ ผ น เ พ อ ก า ร เ ก ษ ย ณ อ า ย ( Online). http://wdcgroup.co.th/?page_id=171. 1 สงหาคม 2559.

160

ภาคผนวก

161

ภาพประกอบกจกรรม Focus Group ครงท 1

วนท 24 เมษายน 2559 ณ โรงแรมดสตปรนเซส โคราช จ.นครราชสมา

ภาพท 1 ตรวจสอบโปรแกรมและเตรยมความพรอมกอนการท ากจกรรม

ภาพท 2 จดเตรยมเอกสารของผเขารวมกจกรรม

ภาพท 3 และ 4 ผเขารวมกจกรรมลงทะเบยนและรบเอกสาร

ภาพท 5 และ 6 ผเขารวมกจกรรมท าแบบสอบถามการออม

162

ภาพท 7 นกวจยประเมนผลการออมของผเขารวมกจกรรมดวยโปรแกรม

ภาพท 8 การบรรยายใหความรเกยวกบการออมและทมาของการวจยระหวางรอการค านวณผล

ภาพท 9 และ 10 ผเขารวมกจกรรมรบผลการประเมนและซกถามเพมเตม

163

ภาพประกอบกจกรรม Focus Group ครงท 2

วนท 8 พฤษภาคม 2559 ณ โรงแรมชลอนเตอร จ.ชลบร

ภาพท 1 ประชมเตรยมความพรอมกอนการท ากจกรรม

ภาพท 2 จดเตรยมเอกสารของผเขารวมกจกรรม

ภาพท 3 และ 4 ผเขารวมกจกรรมลงทะเบยนและรบเอกสาร

ภาพท 5 และ 6 ผเขารวมกจกรรมท าแบบสอบถามการออม

164

ภาพท 7 นกวจยประเมนผลการออมของผเขารวมกจกรรมดวยโปรแกรม

ภาพท 8 การบรรยายใหความรเกยวกบการออมและทมาของการวจยระหวางรอการค านวณผล

ภาพท 9 และ 10 ผเขารวมกจกรรมรบผลการประเมนและซกถามเพมเตม

165

ภาพประกอบกจกรรม Focus Group ครงท 3

วนท 15 พฤษภาคม 2559 ณ โรงแรมดสตธาน จ.กรงเทพฯ

ภาพท 1 และ 2 ผเขารวมกจกรรมลงทะเบยนและรบเอกสาร

ภาพท 3 และ 4 ผเขารวมกจกรรมท าแบบสอบถามการออม

ภาพท 5 นกวจยประเมนผลการออมของผเขารวมกจกรรมดวยโปรแกรม

ภาพท 6 การบรรยายใหความรเกยวกบการออมและทมาของการวจยระหวางรอการค านวณผล

166

ภาพท 7 การบรรยายใหความรเกยวกบการออมและทมาของการวจยระหวางรอการค านวณผล

ภาพท 8 ผเขารวมกจกรรมรบผลการประเมนและซกถามเพมเตม

167

ภาพประกอบกจกรรม Focus Group ครงท 4

วนท 22 พฤษภาคม 2559 ณ โรงแรมเซนทารา หาดใหญ จ.สงขลา

ภาพท 1 ผเขารวมกจกรรมท าแบบสอบถามการออม

ภาพท 2 นกวจยประเมนผลการออมของผเขารวมกจกรรมดวยโปรแกรม

ภาพท 3 การบรรยายใหความรเกยวกบการออมและทมาของการวจยระหวางรอการค านวณผล

ภาพท 4 ผเขารวมกจกรรมรบผลการประเมนและซกถามเพมเตม

168

ภาพประกอบกจกรรม Focus Group ครงท 5

วนท 5 มถนายน 2559 ณ โรงแรมดสตปรนเซส เชยงใหม จ.เชยงใหม

ภาพท 1 การบรรยายใหความรเกยวกบการออมและทมาของการวจยระหวางรอการค านวณผล

ภาพท 2 และ 3 การบรรยายใหความรเกยวกบการออมและทมาของการวจยระหวางรอการค านวณผล

หมายเหต ไฟลรปภาพทเชยงใหม เกดการเสยหายของอปกรณจดเกบ จงมภาพประกอบเหลอเพยงบางสวน