Creu’r Cysylltiadau:Gwell Gwasanaethaui Gymru

Gwasanaethau cyhoeddus - gweledigaethLlywodraeth Cynulliad Cymru

Hydref 2004

ISBN 0 7504 3587 9 Hydref © Hawlfraint y Goron 2004

Dyluniwyd gan yr Uned Graffeg G/187/04-05 CMK-22-19-001 Cysodwyd gan y Gwasanaethau Prosesu Testun

Pam y mae ein ffordd ni o weithreduyn addas i Gymru

Ers datganoli, mae'r gwariant ar wasanaethau cyhoeddus wedi cynyddu'n

gyflym yng Nghymru, a bydd y cynnydd hwn yn parhau dros y blynyddoedd

nesaf - er y bydd yn arafu ychydig.

Un her allweddol ar gyfer ail dymor y Cynulliad yw sicrhau bod y buddsoddiad

ychwanegol hwn yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf posibl - gan wella

ansawdd a chynyddu nifer y gwasanaethau sydd ar gael ar gyfer pobl Cymru.

Ceir dau fodel sylfaenol, a nod y ddau yw ceisio sicrhau mwy o werth am

arian o'r hyn sy'n cael ei wario ar wasanaethau cyhoeddus. Mae'r cyntaf yn

seiliedig ar hollti sefydliadau mawr yn gyrff llai sydd â chyllidebau wedi'u

dirprwyo ac sydd â mwy o ryddid fel darparwyr. Bydd rheolwyr yn gweithio

mewn amgylchedd mwy cystadleuol ac entrepreneuraidd a bydd hynny'n

arwain at wasanaethau mwy effeithlon sy'n ymateb yn well i anghenion pobl.

Ar yr olwg gyntaf, ymddengys bod y modelau cystadleuol yn cynnig mwy o

ddewis i ddefnyddwyr gwasanaethau cyhoeddus, ond y gwir yw mai'r tîm

rheoli sy'n elwa ohono. Maent un ai'n ffynnu neu'n crebachu, yn dibynnu ar

faint o gwsmeriaid sy'n cael eu denu gan y gwasanaeth. Nid yw modelau o'r

fath yn rhoi cyfle i ddefnyddwyr gwasanaethau cyhoeddus gymryd rhan yn y

broses o gynllunio'r gwasanaethau a ddarperir. Mae dadl eithaf derbyniol dros

ddefnyddio'r model hwn, ond nid yng Nghymru.

Mae'r ail fodel, sef yr un yr ydym ni wedi'i ddewis, yn canolbwyntio ar wneud

gwasanaethau'n fwy effeithlon drwy sicrhau arbedion maint wrth i

asiantaethau ar draws y sector cyhoeddus, yn ogystal â'r sectorau annibynnol,

gwirfoddol a phreifat, gydweithio a chydgysylltu'n fwy effeithiol. Drwy

ddefnyddio cymwysiadau TGCh newydd, er enghraifft, gallwn ddarparu

gwasanaethau corfforaethol, e-gaffael, ac e-lywodraeth ar y cyd am lai o gost,

gan ein galluogi i ryddhau mwy o adnoddau i wasanaethau’r rheng flaen.

Drwy gydgysylltu yn hytrach na chystadlu, gall defnyddwyr a chynhyrchwyr

gwasanaethau cyhoeddus fod ar yr un ochr. O ganlyniad i hynny, gellir

sicrhau'r canlyniadau gorau wrth i ddefnyddwyr a darparwyr gwasanaethau

weithio gyda'i gilydd.

Mae ein dull o weithio’n gwbl seiliedig ar yr ail fodel. Rydym yn sicr y bydd y

llwybr hwn yn arwain at ganlyniadau gwell a hynny nid yn unig o ran

cynyddu effeithlonrwydd gwasanaethau. Mae hyn hefyd yn rhoi cyfle i

reolwyr a staff ddefnyddio'u mentergarwch a'u doniau i wella perfformiad,

ond drwy ffyrdd gwahanol. Yn fwy arwyddocaol fyth, mae model cydweithio

yn gweddu'n well i faint Cymru fel gwlad fach â phoblogaeth o dair miliwn,

i'n patrwm daearyddol gan nad oes gennym lawer o ardaloedd dinesig mawr,

a hefyd i werthoedd ac agweddau Cymru a'n hymdeimlad o berchenogaeth ar

ein gwasanaethau cyhoeddus.

Mae holl gynnwys y ddogfen hon wedi’i seilio, yn y bôn, ar ein dymuniad ni i

gydgysylltu a chydweithio.

Y Gwir Anrhydeddus Rhodri Morgan ACPrif Weinidog Cymru

Cynnwys

Tudalen

1 Cyflwyniad 1

2 Gwireddu’r weledigaeth 3

3 Rhoi’r dinesydd yn y canol 9

4 Gweithio gyda’n gilydd fel gwasanaeth cyhoeddus Cymru 19

5 Gwneud y defnydd gorau o’n hadnoddau 27

6 Ymgysylltu â’r gweithlu 33

7 Rhoi’r cynigion ar waith 39

8 Sut i ymateb i’n cynigion 41

1

1. Cyflwyniad

1. Yn ystod pedair blynedd gyntaf y Cynulliad y flaenoriaeth oedd sefydlu

ffurf newydd ar lywodraeth ddemocrataidd yng Nghymru. Blaenoriaeth

Llywodraeth Cynulliad Cymru am yr ail dymor yw ein gweledigaeth ar gyfer y

gwasanaethau cyhoeddus a’r modd y cânt eu cynllunio a’u darparu yng

Nghymru.

2. Mae ein gwasanaethau cyhoeddus o bwys mawr i ni yma yng

Nghymru. Fe’u hystyriwn yn rhan o’n cymuned, nid fel darparwyr sy’n cynnig

gwasanaeth i gwsmeriaid yn unig: bydd pobl yn cyfeirio wrth sgwrsio at ‘ein

hysgol ni’ a hefyd ‘ein canolfan iechyd ni’.

3. Nid yw pob gwasanaeth cyhoeddus yn wasanaeth lleol ei gwmpas.

Mae natur ac ystod y gwasanaethau yn adlewyrchu diddordebau cyffredin

hefyd, o fyd diwylliant ac iaith i fyd busnes, a all fod yn ehangach o lawer eu

cwmpas na’r gymuned leol.

4. Ni all y modd y mae gwasanaethau yn cael eu darparu byth ag aros yn

ei unfan. Mae gwasanaethau’n gorfod gwneud mwy o ymdrech i fynd at y

bobl, i fod yn fwy hyblyg ac i ymateb i amgylchiadau newydd.

5. Mae hyn oll yn cael mwy o effaith ar bawb sydd ynghlwm wrth

ddarparu gwasanaethau. Mae ein hawdurdodau lleol, y GIG, sefydliadau

addysg ac asiantaethau cenedlaethol wrthi’n dod o hyd i ffyrdd newydd o

ymateb i’r her. Mae’r sector gwirfoddol hefyd yn chwarae rhan fwy amlwg,

yn arbennig wrth ddarparu gwasanaethau newydd a mynd at gymunedau.

Mae’r sector preifat hefyd yn darparu ystod eang o wasanaethau a

gwybodaeth i’r llywodraeth ac ar ran y llywodraeth lle bo yn y sefyllfa orau i

gyfrannu.

6. Mae Llywodraeth y Cynulliad bellach ran o’r ffordd drwy gyfnod

digyffelyb o fuddsoddi parhaus yn ein gwasanaethau cyhoeddus gyda

chyfanswm y cyllid yn dyblu o ychydig dros £7 biliwn i bron £14 biliwn y

flwyddyn rhwng 1999-2000 a 2007-08.

2

7. O ganlyniad i hyn, mae ein pobl ifanc yn cael gwell canlyniadau yn yr

ysgol, mae ein colegau a’n prifysgolion yn addysgu mwy o fyfyrwyr, mae mwy

o swyddi a gwell swyddi ar gael yn ein heconomi, mae ein cyfraddau

marwolaethau ymhlith babanod wedi gwella ac mae ein GIG yn cyflogi’r

niferoedd uchaf erioed o feddygon, nyrsys ac aelodau eraill o’r staff

parameddygol i wella ein hiechyd.

8. Yr hyn y mae angen i ni ei wneud yn awr yw gwella’r ffordd y mae’r

gwasanaethau yn cael eu darparu. Mae angen i ni gynnwys defnyddwyr y

gwasanaethau yn rhan o’r broses o ddyfeisio’r gwasanaethau hynny ochr yn

ochr â’r darparwyr a’r gweithwyr proffesiynol. Gall pobl a busnesau fynd ar

goll yn y system neu deimlo eu bod ar goll neu hyd yn oed gael eu gadael

allan yn gyfan gwbl. Gallant deimlo rhwystredigaeth am nad yw gwahanol

ddarparwyr yn gweithio gyda’i gilydd yn ddigonol neu am nad yw’r trywydd

i’w ddilyn drwy’r gwahanol bosibiliadau ac opsiynau sydd ar gael yn glir.

9. Etifeddodd y Cynulliad nifer fawr ond gwasgaredig o wasanaethau

cyhoeddus nad oeddent o reidrwydd yn adlewyrchu anghenion Cymru. Gan

fod llywodraeth ddatganoledig bellach yn ein galluogi ni i wneud hynny yn

union, rydym bellach wedi amlinellu ein hamcanion bras yn Cymru: Gwlad

Well a dogfennau polisi eraill. Y mae a wnelo’r papur hwn â sut: sef ein

gweledigaeth ni ynglŷn â sut y byddwn yn mynd ati, ynghyd â’n partneriaid, i

ddarparu gwasanaethau cyhoeddus a fydd yn adlewyrchu natur unigryw

Cymru a’i hanghenion a’i gwerthoedd.

3

2. Gwireddu’r Weledigaeth

Ein gweledigaeth

Mae gwasanaethau cyhoeddus gwych yn hanfodol i Gymru ffyniannus,

gynaliadwy, ddwyieithog, iachach a mwy addysgedig.

Mae gweithio ar y cyd yn hanfodol i ddarparu gwasanaethau o’r radd flaenaf:

rhaid iddynt ymateb i anghenion unigolion a chymunedau fel ei gilydd, rhaid

iddynt gael eu darparu’n effeithlon a rhaid iddynt gael eu seilio ar ymrwymiad

i gydraddoldeb a chyfiawnder cymdeithasol.

Ein pedair egwyddor i sicrhau gwell gwasanaethau

Canolbwyntio ar y dinesydd

1. Ein gweledigaeth yw bod gwasanaethau yn cael eu cynllunio a’u

darparu mewn modd sy’n canolbwyntio ar ddinasyddion ac ar gymunedau.

Dylai gwasanaethau ymateb mwy i anghenion defnyddwyr a dylent fod o

fewn cyrraedd hawdd i bawb yng Nghymru o bob cenhedlaeth a beth bynnag

y bo eu hamgylchiadau.

2. Wrth ddatblygu ein hiechyd a’n lles, wrth ddysgu drwy gydol ein hoes,

wrth wella ansawdd ein cymunedau, mae gennym oll gyfraniad i’w wneud.

Bydd gwasanaethau effeithiol yn cael eu cynllunio a’u darparu gyda

dinasyddion, cymunedau a busnesau oll yn cymryd rhan weithredol yn y

broses.

Cydraddoldeb a chyfiawnder cymdeithasol

3. Mae’n rhaid i bob dinesydd gael y cyfle i gyfrannu at fywyd

cymdeithasol ac economaidd Cymru. Mae Llywodraeth Cynulliad Cymru yn

ymrwymedig i hyrwyddo cyfle cyfartal i bawb, beth bynnag fo’u hil, iaith,

crefydd, anabledd, oed, rhyw a thueddfryd rhywiol.

4

4. Golyga cyfiawnder cymdeithasol fod yn rhaid i ni fynd at y rhai hynny

sydd fwyaf anodd eu cyrraedd a thargedu adnoddau lle bo’r angen ar ei

fwyaf. Rhaid i’n gwasanaethau cyhoeddus gynnwys yr hyblygrwydd i

ymateb i’r rheini sydd wedi’u hallgáu fwyaf a’r rhai sydd fwyaf agored i

niwed.

Gweithio gyda’n gilydd fel Gwasanaeth Cyhoeddus Cymru

5. Dengys ein profiad y gwelir gwelliannau yn y modd y caiff

gwasanaethau eu darparu drwy annog mwy o gydweithredu rhwng darparwyr

er mwyn darparu gwasanaethau cynaliadwy o’r ansawdd gorau a fydd yn

ymateb i anghenion, yn hytrach na thrwy annog mwy o gystadleuaeth rhwng

y darparwyr.

6. Dylai’r gwasanaethau gael eu darparu gan ba gyrff bynnag sydd yn y

sefyllfa orau i gyflenwi’r hyn sydd ei angen arnom. Mewn nifer o achosion,

golyga hyn weithio mewn partneriaeth â’r sectorau gwirfoddol a phreifat.

Mae yna rai gwasanaethau a fydd yn cael eu darparu orau gan ganolfannau

arbenigedd rhanbarthol neu genedlaethol, ond a fydd yn parhau o fewn

cyrraedd i bawb, er y bydd hynny weithiau gryn bellter o gartref y defnyddiwr.

Gwerth am arian

7. Rydym yn benderfynol o sicrhau y caiff pobl Cymru y gwerth mwyaf

posibl o’r buddsoddiad mewn gwasanaethau cyhoeddus. Mae angen i ni

wneud y defnydd gorau posibl o’r adnoddau a fydd yn mynd at ddarparu

gwasanaethau’r rheng flaen. Bydd gwasanaethau cymorth yn cael eu rhannu

fwyfwy rhwng cyrff er mwyn sicrhau eu bod yn gweithio’n fwy effeithlon

drwy ddefnyddio’r prosesau a’r technolegau diweddaraf.

Y ffordd ymlaen

8. Er mwyn gwireddu’r weledigaeth, bydd Llywodraeth y Cynulliad yn

arwain ac yn cydgysylltu rhaglen weithredu bum mlynedd hyd at 2010.

Rhoi’r dinesydd yn y canol

9. Bydd Llywodraeth y Cynulliad yn arwain, ar y cyd â’i phartneriaid, y

gwaith o ddatblygu gwasanaethau sy’n canolbwyntio mwy ar y dinesydd, gan

adeiladu ar brofiadau arloesol a gafwyd yng Nghymru a’r tu hwnt. Golyga

hyn:

5

• Sicrhau bod defnyddwyr a chynhyrchwyr yn gweithio gyda’i gilydd er

mwyn cynllunio, datblygu a darparu gwasanaethau, gan weithio ar draws

ffiniau sefydliadol;

• Sicrhau gwell mynediad at wasanaethau a chymorth rheng flaen i bobl

sy’n defnyddio’r gwasanaethau;

• Sicrhau bod dinasyddion, cymunedau a busnesau yn cymryd mwy o ran

yn y modd y caiff gwasanaethau eu cynllunio a’u darparu.

10. Nid yw gwasanaethau sy’n canolbwyntio ar anghenion yr dinesydd ar

gael yng Nghymru yn gyffredinol er bod yna nifer o enghreifftiau da. Golyga

newidiadau sylweddol yn y modd y caiff gwasanaethau eu cynllunio a’u

darparu. Dyma rai o’r camau gweithredu:

• Amlinellu hawliau a chyfrifoldebau dinasyddion a chymunedau fel

defnyddwyr gwasanaethau;

• Hyrwyddo newidiadau radical yn y modd y caiff gwasanaethau ar gyfer

grwpiau penodol (ee siaradwyr Cymraeg, pobl anabl neu fusnesau sydd

newydd gychwyn) eu cynllunio, eu darparu a’u gwerthuso drwy weithio

ar draws ffiniau sefydliadol;

• Hyrwyddo arferion gorau o safbwynt gwasanaethau i gwsmeriaid gan

bwysleisio’r angen i ddarparwyr gwasanaethau gymryd rhan weithredol o

fynd at y rheini sydd wedi’u hallgáu fwyaf;

• Edrych ar ddulliau newydd o roi cymorth i bobl sy’n agored i niwed o ran

eu perthynas â gwasanaethau cyhoeddus;

• Cyflwyno rhan nesaf e-lywodraeth er mwyn gwella mynediad at

wasanaethau a symleiddio’r camau y mae’n rhaid i bobl eu dilyn er mwyn

cysylltu â’r darparwyr;

• Comisiynu gwell gwybodaeth a thystiolaeth ynglŷn â barn dinasyddion a

chymunedau am wasanaethau, sut y mae anghenion yn newid a sut y

mae’r gwasanaethau yn perfformio ac, yn arbennig, yn tanberfformio;

• Mwy o gyfle i ddinasyddion fod yn rhan o’r penderfyniadau sy’n effeithio

arnynt hwy ac i staff y rheng flaen ymateb i’w hanghenion.

6

Delfryd Gwasanaeth Cyhoeddus Cymru

Gwasanaeth Cyhoeddus Cymru

Mae gan y Llywodraeth weledigaeth radical o wasanaeth cyhoeddus Cymru a

fydd yn rhannu'r un nodau ac yn gweithio ar draws ffiniau swyddogaethol a

sefydliadol. Byddwn yn manteisio ar y cyfle a roddwyd i ni yn sgil datganoli i

ddod â gwahanol elfennau o'r gwasanaeth cyhoeddus at ei gilydd mewn

ffordd fwy integredig - i greu dull mwy deinamig sy'n darparu

gwasanaethau'n fwy effeithlon ac effeithiol.

Mae'r broses o uno'r cyrff cyhoeddus a noddir gan y Cynulliad â Llywodraeth

Cynulliad Cymru yn gam pwysig tuag at greu gwasanaeth cyhoeddus Cymru.

Mae llywodraeth leol, y GIG, cyrff cenedlaethol a noddir gan y Llywodraeth,

parciau cenedlaethol, prifysgolion, colegau, ysgolion ac eraill yn rhan o

wasanaeth cyhoeddus Cymru. Gellir dod â'r cyrff hyn at ei gilydd er bod

ganddynt wahanol ddibenion, cyfansoddiadau ac atebolrwydd, a thrwy

gynnwys hefyd y sectorau busnes a gwirfoddol yn y gwaith o ddarparu

gwasanaethau, ar sail gwerthoedd cyffredin - cyfiawnder cymdeithasol,

cydraddoldeb, cynaliadwyedd ac ymdeimlad o gymuned.

11. Bydd y Llywodraeth yn rhoi ystyr a diben newydd i drefniadaeth

gwasanaeth cyhoeddus Cymru. Ymysg y camau gweithredu bydd:

• Sicrhau bod y cymhellion, y cymorth a'r trefniadau rheoleiddio ar gael i

annog gwasanaethau i gydweithio;

• Gwella'r rhwydwaith TGCh i alluogi cyrff i weithio gyda'i gilydd;

• Diwygio'r wladwriaeth gwango ymhellach i gryfhau atebolrwydd

democrataidd ac i wella gwasanaethau;

• Creu perthynas symlach rhwng Llywodraeth y Cynulliad a'i phartneriaid,

gyda llai o bwysau biwrocrataidd a mwy o bwyslais ar fod yn atebol ac ar

ganlyniadau;

• Datblygu dull newydd o reoleiddio ac arolygu, sy'n fwy perthnasol i'n

hagenda ni o wella gwasanaethau, er mwyn sicrhau bod y gwasanaethau

hynny wedi’u cydgysylltu'n well ac yn canolbwyntio fwy ar yr y dinesydd.

7

Gwneud y defnydd gorau o'n hadnoddau

12. Bydd gwasanaethau sy'n canolbwyntio ar y dinesydd ac sy'n cael eu

darparu gan wasanaeth cyhoeddus Cymru sy'n fwy integredig, yn golygu

gwell gwerth am arian. Mae'r cyhoedd yn buddsoddi mwy a mwy yn y

gwasanaethau cyhoeddus ac er mwyn iddynt allu elwa i'r eithaf, bydd

Llywodraeth y Cynulliad yn gweithio gyda phartneriaid i drosglwyddo’r enillion

a wneir wrth ddarparu gwasanaethau yn fwy effeithlon i’r rheng flaen.

13. Ymysg y camau gweithredu bydd:

• Gosod targed o £600 miliwn i wella gwerth am arian ar draws y prif gyrff

cyhoeddus erbyn 2010 drwy greu dulliau mwy effeithlon o weithio, gan

sicrhau gostyngiad mewn costau neu welliannau yn y gwasanaethau;

• Sicrhau bod pob corff cyhoeddus yn mabwysiadu targed gwerth am arian;

• Helpu'r gwasanaeth cyhoeddus i sicrhau gwell gwerth am arian ym maes

caffael, gwasanaethau cymorth a rheoli prosiectau drwy swyddfa caffael a

gwasanaethau cymorth Cymru, Gwerth Cymru;

• Manteisio ar y cyfle a geir yn sgil rhaglen uno'r cyrff cyhoeddus a noddir

gan y Cynulliad i sicrhau nad oes gwaith yn cael ei ddyblygu o ran

swyddogaethau cymorth corfforaethol;

• Symleiddio swyddogaethau cymorth corfforaethol yn fwy cyffredinol ar

draws y gwasanaeth cyhoeddus;

• Ymgynghori â phartneriaid a chyrff archwilio ynghylch y trefniadau i

ddiffinio, diogelu, monitro a sicrhau dilysrwydd yr enillion o sicrhau

gwerth am arian;

• Gwneud y defnydd gorau o staff ar draws y gwasanaeth cyhoeddus drwy

leihau gwaith papur staff y rheng flaen a neilltuo mwy o amser i

ddarparu'r gwasanaeth ei hun.

8

Ymgysylltu â'r gweithlu

14. Bydd gan y bobl sy'n gweithio yn y gwasanaeth cyhoeddus rôl

allweddol yn y gwaith o wireddu'r weledigaeth. Byddwn yn gweithio'n agos

â'r Undebau Llafur a chyflogwyr i helpu staff i wynebu'r her. Ymysg y camau

gweithredu bydd:

• Datblygu gallu rheolwyr gwasanaethau cyhoeddus drwy'r cynllun Rheoli

yng Ngwasanaeth Cyhoeddus Cymru (PSMW) a chydgysylltu'r gwaith o

ddatblygu agwedd strategol at adnoddau dynol y gwasanaeth cyhoeddus;

• Annog cyrff i gyfnewid staff ar draws y gwasanaeth cyhoeddus, ac â’r

sector preifat a’r sector gwirfoddol, i wella arbenigedd ym maes cynllunio

a gweithredu polisïau;

• Ceisio dod o hyd i atebion ar y cyd i broblemau cyffredin fel cynllunio'r

gweithlu, recriwtio, gwella sgiliau a datblygu gyrfaoedd ar gyfer rheolwyr

y dyfodol.

Rhoi'r cynllun gweithredu ar waith

15. Dros y chwe mis nesaf, bydd Llywodraeth y Cynulliad yn gweithio â

phartneriaid i osod y sylfeini hanfodol ac i ymgynghori'n ehangach ynghylch y

materion pwysig sydd yn y papur hwn, cyn lansio'r cynllun gweithredu yng

ngwanwyn 2005.

9

3. Rhoi'r dinesydd yn y canol

1. Yn y bennod hon, rydym yn egluro'r hyn a olygir wrth wasanaethau

sy'n canolbwyntio ar y dinesydd ac yn nodi ein cynlluniau i roi hyn ar waith1.

Rydym yn canolbwyntio ar bedair agwedd: atebolrwydd democrataidd, gwella

mynediad at wasanaethau a chymorth rheng flaen, sicrhau bod

gwasanaethau'n ymateb mwy i anghenion ac annog pobl i gymryd mwy o

ran. Mae'n rhaid i'r agweddau hyn gael eu hymgorffori ar draws y

gwasanaeth cyhoeddus.

2. Y gwasanaethau sy'n cael eu cynnwys yn y dull hwn o weithio yw

gwasanaethau sy'n darparu gwasanaeth yn uniongyrchol i unigolion a

grwpiau, er enghraifft plant ysgol, cleifion, lleiafrifoedd ethnig, busnesau a

grwpiau gwirfoddol a hefyd wasanaethau strwythurol sydd o fudd i

gymunedau cyfan, er enghraifft trafnidiaeth, rheoli gwastraff neu gynllunio.

3. Mae pobl Cymru yn llawer mwy na chwsmeriaid gwasanaethau

cyhoeddus yn unig: gallant hefyd fod yn drethdalwyr, pleidleiswyr,

perchenogion busnesau ac aelodau o'r gymuned leol - gyda hawl a chyfle i

ddwyn gwasanaethau cyhoeddus i gyfrif. Rhaid i gyrff sy'n darparu

gwasanaethau cyhoeddus felly ymateb i anghenion pobl gan ystyried yr holl

rolau hyn, a chadw cydbwysedd rhwng diwallu anghenion y dinesydd, gan

gynnwys yr hawl i unioni cam, a diwallu anghenion cyffredin cymunedau.

4. Er mwyn darparu gwasanaethau sy'n canolbwyntio ar y dinesydd, mae

angen i ni ymgorffori ar draws y gwasanaeth cyhoeddus y systemau a'r

arferion a fydd yn sicrhau bod llais y dinesydd i'w glywed. Mae ein dull o

weithio yn cynrychioli cyfeiriad strategol clir a dull ymarferol o ddarparu

gwasanaethau sy'n ymateb mwy i anghenion pobl yng Nghymru. Mae sawl

corff eisoes wrthi’n ymgorffori'r egwyddorion hyn. Yn yr adrannau canlynol,

rydym yn sôn am bob un agwedd yn fanylach ac yn nodi'r camau y byddwn

yn eu cymryd.

1 Byddwn yn cyhoeddi papur gwaith ar wahân sy'n disgrifio ein model yn fanylach.

10

Blwch 3.1: Gwasanaethau sy'n canolbwyntio ar y dinesydd yngNghymru

O ran defnyddwyr unigol, rhaid i'r gwaith o wella gwasanaethau cyhoeddus

fod yn seiliedig ar:

• Ymwybyddiaeth o'r gwasanaethau sydd ar gael iddynt;

• Yr egwyddor o gydraddoldeb rhwng y Gymraeg a’r Saesneg, a

chyflawni’r holl ddyletswyddau eraill o ran cydraddoldeb;

• Gwella'r modd yr eir ati i gynllunio gwasanaethau fel y bônt yn

adlewyrchu anghenion dinasyddion ac anghenion eu cymunedau yn

well, gan gynnwys:

- Help i gael gafael ar y gwasanaethau cywir os oes angen help

arnynt, pan fydd angen help arnynt;

- Rhoi cyfle iddynt fod yn rhan o'r broses o wneud penderfyniadau

am y gwasanaethau cywir i ddiwallu eu hanghenion;

- Sicrhau bod gwasanaethau ar gael ar y lefel briodol yn y

cymunedau;

• Tegwch, urddas a pharch wrth iddynt ddod i gysylltiad â gwasanaethau

cyhoeddus;

• Gwybodaeth am y datblygiadau diweddaraf;

• Y gallu i fanteisio ar drefniadau teg ac agored i unioni cam;

• Adborth sy'n amlwg yn cael ei ystyried.

Gall dinasyddion, fel aelodau o gymuned, trethdalwyr a phleidleiswyr,

ddisgwyl:

• Gwasanaethau sydd ar gael i bawb sydd eu hangen, gan gynnwys

gwasanaethau sy'n mynd at bobl fregus a rhai sydd wedi’u hallgáu;

• Gwasanaethau sy'n annog ac yn galluogi pobl i gymryd rhan yn y

gwaith o gynllunio gwasanaethau lleol, ac sy'n darparu gwybodaeth

iddynt am safonau, perfformiadau a sialensiau;

• Cyfle i leisio eu barn a’u pryderon i Lywodraeth y Cynulliad ac i

ddarparwyr gwasanaethau cyhoeddus eraill;

• Bod llywodraeth etholedig yn sicrhau bod yr egwyddorion hyn yn cael

eu bodloni.

Yn gyfnewid am hyn, mae cyfrifoldeb ar bawb i weithio gyda'i gilydd i

sicrhau canlyniadau gwell - er eu mwyn hwy eu hunain a'u cymunedau.

11

Atebolrwydd democrataidd: llywodraeth yn arwain y ffordd

5. Mae arweinwyr etholedig ar lefel genedlaethol ac yn lleol yn atebol i

ddinasyddion o ran sicrhau bod gan y cyhoedd yr ystod o wasanaethau o

safon sydd eu hangen arnynt. Mae hyn yn cynnwys diffinio'r canlyniadau sydd

eu hangen, gosod a monitro safonau, defnyddio canfyddiadau archwilwyr ac

arolygwyr, defnyddio pwerau ymyrraeth os oes angen a gwneud

penderfyniadau am adnoddau, sy'n benderfyniadau anodd iawn yn aml.

Byddwn yn cymryd y cyfrifoldeb o annog gwasanaethau i ganolbwyntio ar y

dinesydd mewn partneriaeth â llywodraeth leol.

6. Byddwn yn:

• Gwerthuso'r ystod lawn o wasanaethau a ddarperir ar gyfer grwpiau

penodol, drwy gynnal adolygiadau o safbwynt y defnyddiwr, i weld sut y

gellid eu gwella. Lle bo angen, byddwn yn ailfeddwl sut i gynllunio a

darparu'r gwasanaethau gyda defnyddwyr a darparwyr;

Blwch 3.2: Cynllunio gwasanaethau o amgylch anghenion pobl:gofal i gleifion yng Ngwynedd

Mae darparu gwasanaethau adsefydlu a gofal canolradd yn bwysig er mwyn

sicrhau bod pobl yn derbyn y gofal priodol, yn y lle priodol ac ar yr adeg

briodol. Mae’r gwasanaethau hyn yn helpu i osgoi derbyn neu aildderbyn

cleifion yn ddiangen i’r ysbyty neu ofal hirdymor.

Mae awdurdod lleol Gwynedd yn defnyddio grant gan Lywodraeth y

Cynulliad i weithio mewn partneriaeth ag Ymddiriedolaeth GIG Gogledd

Orllewin Cymru er mwyn darparu’r gwasanaeth cymunedol Tuag Adref. Y

nod yw sicrhau bod cleifion yn gwella’n gynt o’u salwch a’u cynorthwyo i

fyw yn annibynnol, drwy ddarparu sesiynau adsefydlu a chymorth dwys i

gleifion yn eu cartrefi eu hunain am hyd at chwe wythnos.

Rhwng 1 Ebrill 2003 a 31 Mawrth 2004, roedd 192 o gleifion wedi elwa ar y

gwasanaeth ac roedd 84% wedi llwyddo i gyrraedd eu nodau adsefydlu ar

adeg eu rhyddhau.

12

• Annog yr arolygiaethau a'r rheoleiddwyr i gynnal adolygiadau ar y cyd

gan roi pwyslais ar brofiad y dinesydd;

• Datblygu dulliau o fesur pa mor fodlon yw'r dinesydd ar y gwasanaethau

cyhoeddus yn Nghymru, fel y bo modd mesur perfformiad yn fwy cywir a

gwella’r modd yr eir ati i gynllunio gwasanaethau. Gellir dysgu llawer

hefyd oddi wrth wledydd eraill, a byddwn yn ceisio nodi'r gwersi hynny

a'u defnyddio yng nghyd-destun Cymru.

Mynediad at wasanaethau a chymorth rheng flaen i sicrhaucydraddoldeb a chyfiawnder cymdeithasol

7. Yn Cymru: Gwlad Well yr ydym yn nodi sut yr ydym yn targedu

adnoddau i hyrwyddo cydraddoldeb a chyfiawnder cymdeithasol. Mae'n

hanfodol hefyd ein bod yn sicrhau bod modd i bawb fanteisio ar wasanaethau

cyhoeddus, yn arbennig y rheini sydd fwyaf anodd eu cyrraedd.

8. Dylid helpu pobl drwy'r system er mwyn iddynt allu cael y

gwasanaethau sydd eu hangen arnynt. Efallai y bydd hyn yn golygu rhywbeth

mor syml â sefydlu uned gwasanaeth i gwsmeriaid, neu systemau mwy

cymhleth fel cynghorwyr personol.

9. Dylai pob corff cyhoeddus yng Nghymru fabwysiadu a lledaenu

egwyddorion arfer gorau ym maes gwasanaeth i gwsmeriaid. Dylai pob corff

ddatblygu'r gallu i:

• Hysbysu pobl ynghylch sut i gael gafael ar ei wasanaethau, a dangos ei

fod wedi'i gwneud hi'n bosibl i ddefnyddwyr gael gafael ar y

gwasanaethau hynny drwy’r dull sy’n well ganddynt;

Blwch 3.3: Mynediad at wasanaethau a chymorth rheng flaen:rheoli cysylltiadau yng Nghyngor Caerdydd

Mae Cyngor Caerdydd yn cefnogi tri o gynghorwyr cwsmeriaid teithiol sy'n

cyfarfod â chwsmeriaid mewn lleoliadau mwy cyfleus a llai brawychus, fel

archfarchnadoedd. Mewn ymdrech i wella'r amgylchedd mewn un ardal,

aeth cynghorwyr o ddrws i ddrws yn cynnig cael gwared ag eitemau a oedd

wedi'u gadael ar eiddo pobl. Gall y cynghorwyr hefyd gynnig mathau eraill o

wasanaethau gan y Cyngor pe bai angen.

13

• Darparu cyngor defnyddiol i ddefnyddwyr newydd ynghylch pa

wasanaethau y mae ganddynt hawl iddynt a sut y dylent wneud cais

amdanynt;

• Cyfathrebu’n effeithiol yn y Gymraeg, yn y Saesneg ac yn ieithoedd eraill

y gymuned y maent yn ei gwasanaethu;

• Dilyn hynt y gwasanaeth y mae defnyddwyr yn ei dderbyn i sicrhau

ansawdd y gwasanaeth;

• Rhoi gwybod a yw'n llwyddo i gyrraedd y safon yr addawodd ei

chyrraedd.

Blwch 3.4: Mynediad at wasanaethau a chyngor rheng flaen:menter Cyngor Da: Iechyd Da yng Nghymru

Mae Llywodraeth Cynulliad Cymru, mewn partneriaeth â Chyngor ar Bopeth

Cymru yn rhoi cyngor i gleifion ynghylch budd-daliadau ym maes iechyd a

hynny mewn meddygfeydd meddygon teulu ac mewn ysbytai cymuned.

Mae'r rhaglen hon yn cyrraedd nifer o sectorau o'r boblogaeth nad ydynt fel

arfer yn gofyn am gyngor gan Gyngor ar Bopeth Cymru. Mae’r cleifion yn

cytuno bod y rhaglen yn darparu lefel uchel o wasanaeth, ac mae'n well gan

nifer ohonynt gael cyngor mewn meddygfa yn hytrach nag mewn unrhyw

leoliad arall. Mae'r Meddygon Teulu sydd wedi cymryd rhan yn y fenter yn

teimlo bod hyn wedi helpu mwy o bobl i fanteisio ar ofal iechyd a lleihau

anghydraddoldebau ym maes iechyd. Dros gyfnod o 12 mis, gwelodd

cynghorwyr oddeutu 6,500 o gleientiaid, gan ddelio â thros 10,000 o

ymholiadau newydd, a darparwyd gwerth £3.4 miliwn o fudd-daliadau

newydd i bobl a oedd yn gymwys i’w derbyn ledled Cymru.

14

10. Byddwn yn helpu i wella mynediad at wasanaethau a chymorth rheng

flaen drwy:

• Gyhoeddi canllawiau ar arferion gorau ym maes gwasanaeth i

gwsmeriaid;

• Hyrwyddo e-lywodraeth ymhellach yng Nghymru, gan gynnwys y

defnydd a wneir o'r Rhyngrwyd, systemau rheoli cwsmeriaid a

gwasanaethau fel telefeddygaeth fel ffordd o ddarparu gwasanaethau a

chyfathrebu â defnyddwyr y gwasanaeth;

• Arwain y ffordd o ran galluogi cyrff y gwasanaeth cyhoeddus i weithio

gyda'i gilydd yn fwy effeithiol i ddarparu gwasanaethau a gwybodaeth i

bobl drwy:

- Rannu gwybodaeth yn well rhwng cyrff cyhoeddus;

- Creu gwell rhwydweithiau TGCh ar draws y gwasanaethau

cyhoeddus (gan gynnwys Strategaeth Band Eang Cymru a fydd yn

cael ei lansio cyn hir);

• Archwilio ffyrdd arloesol i alluogi pobl i ddefnyddio gwasanaethau fel

pyrth cyswllt cyntaf i'r cyhoedd ar gyfer yr holl wasanaethau mewn ardal

benodol, neu gynghorwyr sy'n helpu pobl fregus i gysylltu â

gwasanaethau cyhoeddus.

Blwch 3.5 Mynediad at wasanaethau a chymorth rheng flaen:Gyrfa Cymru Ar-lein

Cafodd Gyrfa Cymru ei sefydlu ym mis Ebrill 2001 fel y gwasanaeth cyntaf

sy'n rhoi gwybodaeth, cyngor ac arweiniad ar yrfaoedd i bobl o bob oed yn

y DU. Gall pawb yng Nghymru ddefnyddio'r gwasanaeth drwy rwydwaith o

siopau gyrfaoedd ar y stryd fawr, drwy waith allgymorth yn y gymuned, dros

y ffôn a thrwy ysgolion a cholegau addysg bellach.

O fis Tachwedd 2004 ymlaen, bydd pawb sy'n byw yng Nghymru yn gallu

agor eu cyfrif eu hunain ar wefan ddwyieithog Gyrfa Cymru Ar-lein. Gall

defnyddwyr chwilio drwy gronfa ddata sy'n rhestru cyfleoedd dysgu ledled

Cymru i gael gwybodaeth gynhwysfawr am swyddi sydd ar gael.

Bydd Gyrfa Cymru Ar-lein yn adnodd buddiol hefyd i ysgolion a cholegau i

baratoi myfyrwyr i ymuno â'r byd gwaith. Bydd hefyd yn helpu pobl i gael

cymorth ynghylch eu gyrfa oddi wrth arbenigwyr.

15

Sicrhau bod gwasanaethau'n ymateb i anghenion pobl

11. Mae'n rhaid i ddarparwyr gwasanaethau sicrhau, pan fo hynny'n

bosibl, eu bod yn cynllunio gwasanaethau yn seiliedig ar flaenoriaethau

cymunedau a bod yr hyn sy'n cael ei gynnig wedi'i gynllunio o gwmpas

anghenion unigolion. Mae'n rhaid i wasanaethau fod yn fwy hyblyg a chael

eu cynllunio ar sail gwybodaeth fanwl am anghenion a dewisiadau pobl. Mae

angen i bobl broffesiynol yn y rheng flaen gael cyfle i lunio pecynnau

gwasanaeth sy'n ymateb i anghenion ac amgylchiadau penodol pobl.

12. Mae pawb yn bartner yn y broses o gyflawni canlyniadau gwell: yn

glaf, yn fyfyriwr neu'n ddefnyddiwr unrhyw wasanaeth arall, dylem oll gymryd

camau gweithredol i lywio gwasanaethau a fydd yn diwallu ein hanghenion yn

y ffordd orau bosibl.

13. Mae'n rhaid sefydlu trefniadau cydweithio llawer cryfach i ymateb i

sefyllfaoedd pan na fydd darparwr gwasanaeth yn gallu darparu’r gwasanaeth

hwnnw. Dylai defnyddwyr dderbyn eglurhad ynglŷn â’r sefyllfa a chael cynnig

y gwasanaeth gan ddarparwr cyfagos pan fo hynny'n bosibl.

Blwch 3.6: Gwasanaethau a chymorth rheng flaen - canolfannaucyswllt a mynediad at wasanaethau'r Cyngor ar y rhyngrwyd yngNghasnewydd a Wrecsam

Mae Cynghorau Casnewydd a Wrecsam wedi datblygu ffyrdd newydd o

sicrhau bod gwasanaethau'r Cyngor o fewn cyrraedd y bobl y maent yn eu

gwasanaethu.

Yng Nghasnewydd, mae'r Cyngor wedi datblygu Canolfan Gyswllt. Y nod

yw y bydd y ganolfan yn delio â hyd at 80% o ymholiadau pobl yn y pwynt

cyswllt, tra bo Wrecsam wedi sefydlu gwefan hollol weithrediadol sydd yn

un o'r rhai mwyaf blaenllaw yn y DU. Mae'n galluogi pobl i wneud taliadau,

gofyn am wasanaethau, hysbysu ynglyn̂ â phroblemau fel cerbydau a

adawyd neu graffiti a chwblhau ffurflenni cais ar-lein.

Er mwyn rhannu'u harbenigedd er lles y ddau Gyngor, maent wedi cytuno i

weithio mewn partneriaeth. Mae Cyngor Casnewydd yn helpu Wrecsam i

sefydlu canolfan gyswllt, ac yn dâl am hynny mae Wrecsam yn rhoi cymorth

a chyngor i Gasnewydd ynghylch sut i ddatblygu gwefan.

16

14. Byddwn yn helpu i ddatblygu gwasanaethau sy'n ymateb mwy i

anghenion pobl drwy:

• Annog darparwyr i gynllunio gwasanaethau sy'n fwy hyblyg gan seilio

hyn ar adolygiadau defnyddwyr a mathau eraill o dystiolaeth;

• Annog dull mwy gweithredol o ymchwilio i anghenion defnyddwyr;

Blwch 3.7: Gwasanaethau sy'n ymateb i anghenion pobl:Llwybrau Dysgu 14-19

Mae Llwybrau Dysgu 14-19 yn gynllun radical i sicrhau bod pobl ifanc yng

Nghymru yn rhan ganolog o ddysgu ac yn cael mwy o gyfle i fynegi'u barn

am yr hyn y dylid ei ddarparu.

Gyda chymorth anogwr dysgu, bydd pob person ifanc yn gallu dewis y

Llwybr Dysgu sy'n gweddu orau iddynt hwy - gan gymysgu a chyfateb

gwahanol gymwysterau a phrofiadau academaidd a galwedigaethol. Bydd

pobl ifanc yn cael eu cynrychioli hefyd ar Rwydweithiau 14-19 a sefydlwyd

yn lleol i helpu gyda'r gwaith o drosglwyddo o'r model cyfredol o

ddarpariaeth i'r dull hyblyg ac atebol o weithio yn y dyfodol sy’n ymateb i

anghenion.

Blwch 3.8: Gwasanaethau sy'n ymateb i anghenion pobl: cynllunyr ail gynnig yn y GIG yng Nghymru

Mae cynllun yr ail gynnig yn enghraifft o sut y mae'r gwasanaethau

cyhoeddus yng Nghymru yn ymateb i anghenion cleifion. Os nad yw ysbyty

lleol claf yn gallu darparu triniaeth o fewn yr amseroedd aros gofynnol a

bennwyd gan Lywodraeth y Cynulliad am driniaethau'r GIG yng Nghymru,

bydd y claf yn cael ail gynnig i gael triniaeth ar unwaith yn rhywle arall. Nid

yw'r cynllun yn dibynnu ar allu’r claf i ddefnyddio'r system; yn hytrach, mae

tîm canolog yn cysylltu â nhw os na fydd modd cynnig triniaeth o fewn

amser penodol.

Mae'r Ymddiriedolaethau yn gweithio ar y cyd, gan sicrhau bod y claf yn

derbyn gwasanaeth cydgysylltiedig a bod lleoedd gwag o fewn y GIG yng

Nghymru, sef y man cyntaf i atgyfeirio cleifion, yn cael eu defnyddio.

17

• Hyrwyddo arferion da o ran darparu gwybodaeth i'r cyhoedd ynghylch yr

opsiynau sydd ar gael a chyfranogiad defnyddwyr, pan fo hynny'n

berthnasol, yn y broses o wneud penderfyniadau am y gwasanaeth y

maent yn ei dderbyn.

Sicrhau bod cyfraniad y gymuned yn rhan annatod o wasanaethau

15. Mae deall blaenoriaethau cymuned ac annog y gymuned i gymryd rhan

yn y gwaith o reoli gwasanaethau yr un mor bwysig ag ymateb i anghenion

unigolion. P'un ai a ydynt yn gwasanaethu cymunedau lleol neu'n

gwasanaethu cymunedau sy'n rhannu'r un buddiannau, mae angen i

ddarparwyr gwasanaethau gynnwys y cymunedau hynny yn y broses o

benderfynu ar flaenoriaethau'r gwasanaeth, wrth wella gwasanaethau ac wrth

ystyried sut y dylid darparu'r gwasanaeth.

16. Mae'r Strategaethau Cymunedol newydd, sy'n cael eu cydgysylltu gan

awdurdodau lleol, yn ffordd o gynnwys cymunedau lleol yn y broses o gytuno

ar flaenoriaethau lleol a dylanwadu ar wasanaethau lleol. Mae Cymunedau yn

Gyntaf yn mynd â'r dull hwn o weithio i'n cymunedau mwyaf difreintiedig.

Mae partneriaethau lleol, sy'n cynnwys pobl a busnesau lleol, cyrff statudol a

mudiadau gwirfoddol a chymunedol, yn penderfynu ar y camau sydd angen

eu cymryd i newid eu cymunedau. Hwy hefyd sy'n gyfrifol am weithredu'r

camau hynny.

Blwch 3.9: Sicrhau cyfraniad y gymuned: diogelwch cymunedol

Enghraifft sy'n dangos hyd a lled cyfraniad posibl cymunedau - o greu

partneriaeth â llywodraeth, i waith gwirfoddol ar y cyd, i ymddygiad

unigolion - yw diogelwch cymunedol. Gall dinasyddion helpu i wneud eu

hardaloedd lleol yn fwy diogel mewn sawl ffordd:

• Cyfrannu at ymgynghoriadau ar flaenoriaethau'r gymuned;

• Bod ar fwrdd Partneriaeth Diogelwch Cymunedol fel rhanddeiliad lleol;

• Cymryd rhan mewn mentrau penodol fel cymorth i ddioddefwyr, neu'n

syml helpu i leihau'r perygl o ladradau yn y gymdogaeth drwy gytuno i

godi clwydi a ffensys cryfach ar eu heiddo;

• Lansio cynllun gwarchod cymdogaeth neu gymryd rhan mewn un;

• Bod yn wyliadwrus a rhoi gwybod i'r heddlu am unrhyw drosedd.

18

17. Er mwyn sicrhau bod cymunedau'n cael mwy o gyfle i gyfrannu,

byddwn yn:

• Ceisio gwella'r ffordd y mae'r cyhoedd yn cael gwybod am berfformiad

gwasanaethau lleol fel y bo gan ddinasyddion a chymunedau wybodaeth

gadarn am wasanaethau. Ond, nid yw hyn yn golygu defnyddio 'tablau

cynghrair': nid ydynt yn helpu i wella gwasanaethau - gallant hyd yn oed

ei gwneud hi'n anoddach i wella gwasanaethau sy'n tanberfformio.

• Diweddaru canllawiau ar gyfranogiad cymunedau;

• Gwella ymgynghoriadau cenedlaethol ymhellach drwy:

- Gydgysylltu pob ymgynghoriad ffurfiol yn well er mwyn osgoi

gorlwytho pobl a sefydliadau lleol;

- Adeiladu ar ddatblygiadau diweddar o ran cynnal ymgynghoriadau,

fel ymgynghori’n electronig drwy Cymru Ar-lein a’r Ddraig Ffynci,

gan osod pwyslais ar fod yn fwy cynhwysol;

• Annog cyrff sy'n darparu gwasanaethau, fel arfer gorau, i sicrhau bod llais

y defnyddiwr yn cael ei glywed ar y lefelau uchaf pan fydd

penderfyniadau'n cael eu gwneud.

Blwch 3.10: Sicrhau cyfraniad plant a phobl ifanc

Mae plant a phobl ifanc yn aelodau pwysig o'r gymuned, ac mae'n hanfodol

eu bod yn cael cymaint o gyfleoedd â phosibl i gyfrannu'n effeithiol a bod

eu barn am benderfyniadau sy'n effeithio ar eu bywydau yn cael ei chlywed.

Ym mhob rhan o Gymru, gall Partneriaethau Pobl Ifanc, Partneriaethau Plant

a Phartneriaethau Cynllunio Fframweithiau helpu cynllunwyr a darparwyr

gwasanaethau i weithio gyda phlant a phobl ifanc i ddatblygu gwasanaethau

effeithiol sy'n ymateb i anghenion lleol.

19

4. Gweithio gyda'n gilydd felgwasanaeth cyhoeddus Cymru

1. Er mwyn sicrhau bod gwasanaethau'n canolbwyntio ar y dinesydd, mae

angen i'r rheini sy'n darparu gwasanaethau weithio gyda'i gilydd mewn modd

nas gwelwyd o'r blaen. Yn y bennod hon, rydym yn nodi ffyrdd o gyflawni

hyn drwy gydweithio mwy, diwygio'r wladwriaeth gwango ymhellach, creu

perthynas symlach â phartneriaid a sefydlu trefniadau rheoleiddio ac arolygu

effeithiol.

Cydweithio'n well

2. Drwy gydweithio gall sefydliadau wneud y defnydd gorau o adnoddau

arbenigol, datrys problemau sy'n deillio o brinder staff ac adnoddau a darparu

gwasanaeth integredig sy'n canolbwyntio ar y dinesydd. Mae angen

cydweithio ar y lefel briodol ac yn y ffordd briodol. Bydd angen cydweithio'n

genedlaethol gyda rhai gwasanaethau (ee tocynnau bysiau), yn rhanbarthol

gyda gwasanaethau eraill (ee cynllunio trafnidiaeth), ac weithiau'n lleol (ee

Cymunedau yn Gyntaf).

Blwch 4.1: Gweithio gyda'n gilydd: teithio am ddim ar fysiau i'rhenoed a phobl anabl

Mae Llywodraeth y Cynulliad, awdurdodau lleol a chwmnïau bysiau wedi

gweithio mewn partneriaeth i ddarparu cynllun sy'n caniatáu i'r henoed a

phobl anabl yng Nghymru deithio am ddim ar fysiau. Ni sy'n gwneud y

rheoliadau ac yn talu am y fenter, tra bo awdurdodau lleol yn rheoli'r

cynllun. Gan ei fod yn gynllun ar gyfer Cymru gyfan, mae gweithredwyr

gwasanaethau bysiau yn derbyn y tocynnau unrhyw le yng Nghymru: er

enghraifft, gall rhywun o Gasnewydd ddefnyddio'r tocyn bws i deithio am

ddim o Ynys Môn i Sir y Fflint gan ddefnyddio’r rhwydweithiau lleol.

20

3. Bydd Cynllun Gofodol Cymru yn darparu fframwaith i helpu i gynllunio

a chydgysylltu gwasanaethau yn rhanbarthol ac yn genedlaethol. Bydd y

Strategaethau Cymunedol yn ategu'r Cynllun Gofodol drwy fwydo

blaenoriaethau lleol i mewn i'r cynllun yn ogystal ag ystyried ffactorau sy'n

mynd y tu hwnt i ffiniau'r awdurdod lleol. Drwy integreiddio cyrff cyhoeddus

a noddir gan y Cynulliad i Lywodraeth y Cynulliad a'n bwriad i sefydlu

swyddfeydd rhanbarthol bydd cyfle i sicrhau bod gwasanaethau'r Llywodraeth

yn agosach at y bobl, yn fwy cydgysylltiedig ac yn ymateb mwy i'r gwahanol

anghenion mewn gwahanol ranbarthau.

4. Bydd Llywodraeth y Cynulliad yn disgwyl i’r holl gyrff cyhoeddus

ystyried a fyddai'n fanteisiol iddynt gydweithio pe bai hynny'n gwella

gwasanaethau cyhoeddus, ac yn amodol ar werth am arian a'r angen i sicrhau

bod pawb yn gwybod pwy sy'n gyfrifol am beth.

Blwch 4.2: Gweithio gyda'n gilydd: strategaethau adfywio ar sailardal

Ar ôl i nifer o bobl golli'u swyddi yn y diwydiant dillad yn ne Ceredigion a

gogledd Sir Benfro, arweiniodd Llywodraeth Cynulliad Cymru y gwaith o

sefydlu partneriaeth ddeinamig rhwng holl aelodau allweddol Tîm Cymru.

Roedd y bartneriaeth yn cynnwys llywodraeth leol, y sectorau gwirfoddol a

phreifat a datblygodd gynlluniau gweithredu uchelgeisiol a oedd yn cynnwys

buddsoddiad gwerth tua £60 miliwn oddi wrth y sector cyhoeddus a'r sector

preifat i helpu i adfywio'r ardal.

Mae'r cynllun hwn wedi'i gymeradwyo'n eang fel cynllun effeithiol ac fel

model ar gyfer gweithio ar y cyd.

Blwch 4.3: Gweithio gyda'n gilydd: nofio am ddim i blant a phoblifanc

Mae partneriaeth rhwng Llywodraeth y Cynulliad, Cymdeithas Llywodraeth

Leol Cymru, awdurdodau lleol ledled Cymru, Cyngor Chwaraeon Cymru,

Cymdeithas Nofio Amatur Cymru a phartneriaid eraill wedi cyflwyno cynllun

nofio am ddim yn llwyddiannus i blant a phobl ifanc 16 oed ac iau yng

Nghymru yn ystod gwyliau ysgol.

Yn ystod ei flwyddyn gyntaf, mae'r cynllun peilot wedi helpu i ddenu llawer

mwy o bobl ifanc i nofio'n amlach, a disgwylir y bydd manteision yn deillio o

hynny o safbwynt iechyd plant.

21

5. Mae gennym eisoes nifer o enghreifftiau da o weithio mewn

partneriaeth a chydweithio yng Nghymru. Rydym yn bwriadu annog mwy o

gydweithio drwy:

• Weithio ar y cyd ym maes caffael a gwasanaethau cymorth (gweler

pennod 5);

• Datblygu canllawiau ymarferol i weithio mewn partneriaeth a thynnu sylw

at enghreifftiau o gydweithio llwyddiannus;

• Gweithio gyda phartneriaid i dreialu modelau arloesol o gydweithio a

rhannu'r hyn a ddysgir o'r cynlluniau peilot yn ehangach;

• Gwella'r seilwaith TGCh;

• Manteisio ar y cyfle mewn deddfwriaeth sylfaenol yn y dyfodol i gael

mwy o bwerau i hyrwyddo cydweithio ar lefel leol a rhanbarthol.

Blwch 4.4: Gweithio gyda'n gilydd: anghenion addysgol arbennig

Fel arfer mae cynghorau lleol yn darparu gwasanaethau arbenigol orau os

ydynt yn gweithio mewn partneriaeth. Er enghraifft, mae'r rhan fwyaf o

wasanaethau anghenion addysgol arbennig Gwynedd ac Ynys Môn yn cael

eu darparu drwy Gyd-bwyllgor sy'n cynnwys aelodau etholedig o bob

awdurdod. Maent yn goruchwylio gwaith uned sy'n cynnwys seicolegwyr

addysg, athrawon arbenigol a staff gweinyddol. Mae gan y gwasanaeth

gytundeb lefel gwasanaeth gyda'r ddau gyngor. Mae'r uned sy'n darparu'r

gwasanaeth yn gweithio mewn partneriaeth agos â Chynnal, y gwasanaeth

gwella ysgolion ar gyfer Ynys Môn a Gwynedd.

Yn ne-ddwyrain Cymru, mae Caerffili'n arwain gwasanaeth ar y cyd yn ardal

Tor-faen, Blaenau Gwent, Casnewydd a Mynwy yn ogystal ag yng

Nghaerffili ei hun.

22

6. Wrth geisio sicrhau bod asiantaethau'n cydweithio mwy wrth ddarparu

gwasanaethau cyhoeddus, mae angen uno'r prosesau cwyno. Pan fo amserlen

y Senedd yn caniatáu hynny, byddwn yn sefydlu gwasanaeth Ombwdsmon

unedig i Gymru, a fydd yn galluogi dinasyddion i anfon cwynion am

gamweinyddu i un man penodol. Bydd adroddiadau'r Ombwdsmon hefyd yn

rhoi cyfle i'r rheini sy'n darparu gwasanaeth cyhoeddus ddysgu o brofiadau

gwasanaethau eraill.

7. Rydym yn annog y sectorau gwirfoddol a phreifat i ddatblygu eu rôl o

fewn gwasanaeth cyhoeddus cydgysylltiedig yng Nghymru, gan helpu i

ddarparu gwasanaethau o ansawdd uchel.

Blwch 4.5: Gweithio gyda'n gilydd: cydweithio i ddarparu cyngor iddefnyddwyr

Mae Cyswllt Defnyddwyr yn gynllun ar draws Cymru gyfan rhwng pob un

o'r 22 o awdurdodau lleol. Cyngor Caerdydd sy'n rhedeg y cynllun ac mae'n

wasanaeth arloesol sy'n darparu cyngor dros y ffôn ac ar-lein i ddefnyddwyr.

Mae'n cynnig cyngor clir, ymarferol a diduedd i ddefnyddwyr yng Nghymru.

Ariennir y peilot yng Nghymru gan yr Adran Masnach a Diwydiant ac mae'n

cael ei gefnogi gan Lywodraeth y Cynulliad.

Blwch 4.6: Gweithio gyda'n gilydd: cydweithio ym maes ailgylchugwastraff ym Mhowys a Cheredigion

Drwy'r ‘cynllun enghreifftiol’, mae Llywodraeth y Cynulliad yn cefnogi'r

gwaith a wneir ar y cyd rhwng awdurdodau lleol a'r sectorau gwirfoddol a

phreifat i gael mwy o bobl i ailgylchu.

Ym Mhowys mae grwpiau gwirfoddol lleol yn 'mabwysiadu safle' lle gall

dinasyddion adael pethau i'w hailgylchu. Mae'r cyrff lleol yn cael peth

nawdd am edrych ar ôl y safle, cadw'r safle'n lân a thaclus ac am roi gwybod

am unrhyw beth sy'n gollwng neu'n gorlifo ar y safle.

23

Diwygio'r wladwriaeth gwango

8. Mae diwygio'r wladwriaeth gwango'n rhan hanfodol o wneud

gwasanaeth cyhoeddus Cymru'n addas i'r gwaith. Mae ein nod yn un syml ac

eto’n un grymus: cryfhau atebolrwydd democrataidd. Yng ngeiriau'r Prif

Weinidog, "Rhaid i’r Cynulliad hwn, gydag awdurdod ei fandad

democrataidd, ddod yn gyfrifol ac yn atebol am bolisi cyhoeddus yng

Nghymru. Gweinidogion a ddylai benderfynu ar bolisïau, a’r Cynulliad hwn a

ddylai ein dwyn i gyfrif."2

9. Ein polisi, yn amodol ar bwerau'r Cynulliad, yw y dylai cyrff cyhoeddus

a noddir gan y Cynulliad, lle bônt yn ymgymryd â swyddogaethau sydd yn eu

hanfod yn waith llywodraethol ei natur, yn gymaint â’u bod yn gosod ac yn

arwain ar agweddau ar bolisi cyhoeddus neu ddarparu polisi cyhoeddus, gael

eu hintegreiddio i Lywodraeth y Cynulliad. Rydym eisoes wedi cyhoeddi y

bydd Awdurdod Datblygu Cymru, Bwrdd Croeso Cymru a'r Cyngor

Cenedlaethol - ELWa yn dod o dan reolaeth uniongyrchol y Cynulliad erbyn

Ebrill 2006. Rydym yn ystyried sefyllfa'r cyrff cyhoeddus eraill a noddir gan y

Cynulliad a bydd cyhoeddiad arall yn cael ei wneud yn eu cylch yn hwyrach yr

hydref hwn.

Perthynas symlach â phartneriaid ac â chyrff sy'n darparugwasanaethau

10. Rydym am feithrin perthynas symlach, sy'n canolbwyntio mwy ar

ganlyniadau, rhwng Llywodraeth y Cynulliad, ei phartneriaid a sefydliadau sy'n

darparu'r gwasanaethau, fel y bo modd cyfeirio mwy o adnoddau i wella

gwasanaethau’r rheng flaen. Efallai na fydd perthynas symlach yn golygu

meithrin mwy o berthynas, ond dylai'n bendant olygu perthynas well yn y

cyd-destun hwn.

2 Cofnod y Trafodion, Cynulliad Cenedlaethol Cymru, 14 Gorffennaf 2004

Yng Ngheredigion, datblygwyd system i gasglu deunyddiau sydd o bosibl yn

mynd i annog mwy o bobl mewn cymunedau bach, diarffordd i ailgylchu. Y

bwriad yw y bydd y rheini sy'n rhedeg cerbydau casglu bach yn meithrin

perthynas â'r gymuned leol er mwyn eu hannog i gymryd rhan yn y cynllun

ac i gynyddu ailgylchu. Mae'r sector preifat hefyd yn rhan o'r fenter hon.

Mae'n darparu cymorth logistaidd, cyfleusterau casglu a marchnadoedd lleol

ar gyfer y deunyddiau.

24

11. Rydym eisoes yn symleiddio ein fframweithiau ar gyfer gweithio gyda'n

partneriaid a'n hasiantwyr cyflenwi. Rydym yn sefydlu systemau newydd i

fonitro perfformiad a gwella gwasanaeth mewn modd sy'n adlewyrchu

gwerthoedd a maint Cymru gan gynnwys y fframwaith mesur perfformiad ar

gyfer llywodraeth leol a'r cerdyn sgorio cytbwys ar gyfer y GIG. Rydym hefyd

yn llunio cytundebau lefel gwasanaeth symlach gyda'r mudiadau ambarél yn y

sector gwirfoddol i nodi sut y byddwn yn cefnogi'r gwaith o ddarparu'r hyn a

fydd yn sail i waith y sector gwirfoddol yng Nghymru.

12. Yn y tymor hwy, bydd y Llywodraeth yn gweithio i sicrhau bod

cysondeb rhwng fframweithiau perfformiad y gwahanol sectorau. Bydd

sefydlu Swyddfa Archwilio Cymru o fis Ebrill 2005 ymlaen hefyd yn gwneud

gwasanaethau cyhoeddus yn fwy atebol.

13. Lle bynnag y bo modd, rydym am ysgafnhau'r baich gweinyddol fel y

bo modd canolbwyntio ar wella gwasanaethau cyhoeddus y rheng flaen.

Byddwn yn:

• Lleihau nifer y cynlluniau sy'n ofynnol oddi wrth lywodraeth leol;

• Ad-drefnu a symleiddio cynlluniau grant, ar gyfer cyrff cyhoeddus neu

fusnesau, i gael gwared ar fiwrocratiaeth ddiangen ac er mwyn iddynt allu

rhoi mwy o gefnogaeth i flaenoriaethau Llywodraeth y Cynulliad;

• Symleiddio a safoni ein gweithdrefnau a'n prosesau drwy brosiect gwella

busnes Llywodraeth y Cynulliad ei hun;

• Annog sefydliadau o fewn y sectorau i ddefnyddio'r un mesurau

perfformiad i'w helpu i nodi'r cynnydd y maent yn ei wneud o'i gymharu

â sefydliadau eraill ac i nodi sut y gallant wella eu gwasanaethau eu

hunain;

• Gweithio gyda'r arolygiaethau a'u partneriaid i ysgafnhau'r baich o

reoleiddio ac arolygu.

14. Byddwn yn rhoi hyd yn oed mwy o bwyslais ar graffu ar effaith

reoleiddiol holl ddeddfwriaeth a pholisïau newydd y Cynulliad, er mwyn

sicrhau bod cyn lleied o bwysau â phosibl yn cael ei roi ar fusnesau.

25

15. Bydd y trefniadau newydd yn gosod mwy o bwyslais ar atebolrwydd a

chanlyniadau, a llai ar waith papur a thicio blychau. Y nod yw dod o hyd i

gydbwysedd rhwng rhyddid i wneud penderfyniadau a bod yn arloesol,

rheolaeth er mwyn sicrhau canlyniadau a bod sefydliadau'n atebol am eu

gweithredoedd, a chymhelliad i annog gwelliant parhaus.

16. Os oes angen, byddwn yn cymryd camau'n fuan i ddelio â

pherfformiad gwael, gan weithredu fel catalydd i newid a rhoi sefydliadau yn

ôl ar y trywydd cywir. Ymyrryd yn gynnar yw'r ffordd fwyaf effeithiol o wella

perfformiad, a byddwn yn canolbwyntio ar ddatblygu diwylliant lle y bydd

cyrff yn barod i ofyn am gymorth ac y bydd y cymorth hwnnw ar gael.

Rheoleiddio ac arolygu

17. Diben sylfaenol rheoleiddio ac arolygu3 yw darparu sicrwydd

annibynnol proffesiynol fod gwasanaethau cyhoeddus yn bodloni safonau

perthnasol, yn cyflawni'r hyn yr oeddent yn bwriadu'i gyflawni ac yn darparu

gwerth da am arian.

18. Mae rheoleiddio ac arolygu felly yn chwarae rhan allweddol yn y

gwaith o sicrhau bod gwasanaethau'n atebol, yn effeithiol ac yn effeithlon.

Ond maent hefyd yn costio: mae'r Cynulliad yn gwario dros £40 miliwn y

flwyddyn ar ariannu gwaith cyrff sy'n archwilio, yn rheoleiddio ac yn arolygu.

Gall archwilio pob maes gwasanaeth gyda'r un faint o fanylder olygu y

byddai'n rhaid gwario'n ddrud ar adnoddau rheoleiddio ac arolygu i edrych ar

wasanaethau sydd ar y cyfan yn ddiogel ac yn effeithiol. Y corff sy'n

darparu'r gwasanaeth yw'r un sy'n atebol am ansawdd a diogelwch y

gwasanaeth hwnnw. Dylai arolygiadau allanol ategu a chryfhau’r cyfrifoldeb

sydd ar ysgwyddau darparwyr gwasanaeth i werthuso'u perfformiad eu

hunain ac i wella safonau o'r tu mewn, yn hytrach na’i ddisodli.

19. Yn ogystal, mae angen i ni gydnabod barn a phrofiad y rheini sy'n

defnyddio'r gwasanaethau wrth i ni fynd ati i reoleiddio ac arolygu.

20. Rydym felly'n mynd i symleiddio'r haenau rheoleiddio ac arolygu ym

maes gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru. Dylai hyn wneud y

strwythurau adrodd yn gliriach ac yn fwy effeithiol a rhoi mwy o gyfle i'r

3 Yn gyffredinol, mae rheoleiddio’n canolbwyntio ar i ba raddau y mae gwasanaethau'nbodloni safonau gofynnol y cytunwyd arnynt mewn lleoliadau penodol, er enghraifft mewnysgolion neu gartrefi gofal. Mae arolygiadau'n ystyried ansawdd ac effeithiolrwydd cyffredinoly gwasanaeth ac fel arfer yn nodi meysydd sydd angen eu gwella.

26

rheini sy'n darparu gwasanaethau ganolbwyntio mwy ar ddarparu'r

gwasanaeth. Bydd modd i ddefnyddwyr hefyd gael gwybodaeth gliriach am y

canlyniadau. Ni ddylai cyrff llwyddiannus fod yn gymaint o destun craffu

allanol ag y mae cyrff nad ydynt yn gwneud cystal.

21. Er mwyn sicrhau bod rheoleiddio ac arolygu yn cyfrannu cymaint â

phosibl at agenda Llywodraeth y Cynulliad i greu gwasanaeth cyhoeddus

Cymru, byddwn yn:

• Canolbwyntio mwy ar fuddiannau defnyddwyr y gwasanaeth, ar y

dinesydd ac ar y gymuned wrth gynllunio gwaith rheoleiddio ac arolygu,

wrth ymgymryd â’r gwaith ac wrth adrodd amdano;

• Ehangu rôl rheoleiddio ac arolygu yn y gwaith o ysgogi gwasanaethau i

wella'u perfformiad a hyrwyddo'r gwaith o ledaenu arferion da;

• Sicrhau bod y dystiolaeth a'r arbenigedd broffesiynol sy'n deillio o

drefniadau rheoleiddio ac arolygu yn cyfrannu'n fwy effeithiol at y gwaith

o ddatblygu polisïau;

• Annog cyrff rheoleiddio ac arolygu i gydweithio mwy wrth gynllunio eu

harolygiadau, casglu data a rhannu gwybodaeth ac arbenigedd. Bydd

hynny'n gwella effeithiolrwydd gan ysgafnhau'r pwysau ar gyrff sy'n cael

eu harolygu.

Blwch 4.7: Rheoleiddio ac arolygu: datblygu concordat rhwngcyrff arolygu, rheoleiddio ac archwilio iechyd a gofal cymdeithasolyng Nghymru

Mae Llywodraeth y Cynulliad yn arwain y ffordd gyda'r broses o ddatblygu

concordat rhwng cyrff arolygu, rheoleiddio ac archwilio iechyd a gofal

cymdeithasol yng Nghymru. Nod hyn yw helpu i wella'r gwasanaethau i'r

cyhoedd a lleihau pwysau diangen ar staff y rheng flaen. Bwriad y concordat

yw cael y cyrff i gytuno ar gyfres o egwyddorion sy’n helpu i wella

gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol gan beidio â tharfu na dyblygu

mwy nag sy'n rhaid, sicrhau eu bod yn rhannu gwybodaeth yn briodol a'u

hannog i gynnal arolygiadau ar y cyd.

27

5. Gwneud y defnydd gorau o’nhadnoddau

1. Bydd ein gwariant cyffredinol ar wasanaethau cyhoeddus yn parhau i

dyfu ond mae’n rhaid i ni wneud y defnydd gorau o’n hadnoddau. Rydym yn

ymrwymedig i sicrhau gwerth am arian er mwyn darparu gwell gwasanaethau.

Yn y bennod hon amlinellir ein targedau ar gyfer y pum mlynedd nesaf a sut y

cânt eu cyflawni.

Ein targedau gwerth am arian

2. Yn rhan o’n rhaglen bum mlynedd o newidiadau, byddwn yn gwneud

gwelliannau o £600 miliwn drwy sicrhau ein bod yn cael mwy o werth am ein

harian yn y gwasanaeth cyhoeddus yn ei gyfanrwydd. Mae hyn yn cyfateb i

oddeutu 5% o gyfanswm ein buddsoddiad presennol mewn gwasanaethau

cyhoeddus. Yn fras, golyga y bydd yn rhaid i gyrff cyhoeddus fod oddeutu

1% yn fwy effeithlon bob blwyddyn am y pum mlynedd nesaf.

3. Byddwn yn disgwyl i gyrff gyflawni o leiaf hanner y gwelliannau

gwerth am arian erbyn 2008. Byddwn yn ymgorffori cymhellion yn ymwneud

ag effeithlonrwydd yn rhan o’r trefniadau ariannu yn y dyfodol er mwyn

annog cyrff i ymrwymo wrth fesurau o’r fath.

Cyflawni’r targedau

4. Mae hon yn her fawr ond, o lwyddo, bydd adnoddau ychwanegol

sylweddol yn cael eu creu ar gyfer y rheng flaen. Rhaid i gyrff unigol

benderfynu pa fesurau effeithlonrwydd y maent am eu mabwysiadu a bydd

llawer o’r syniadau gorau yn dod o blith y staff sy’n gweithio yn y maes.

5. Dylai cyrff elwa o’r enillion a wnânt drwy sicrhau gwerth am arian. Yn

yr un modd, mae angen i’r cyhoedd wybod bod yr enillion yn cael eu gwneud.

Yn ystod y chwe mis nesaf, byddwn yn gweithio gyda phartneriaid ym maes

28

llywodraeth leol, y GIG, cyrff cyhoeddus a noddir gan y Cynulliad, addysg

bellach ac addysg uwch er mwyn cynhyrchu rhaglen weithredu i bob sector.

Er mwyn ategu’r rhaglenni, byddwn yn disgwyl i bob corff cyhoeddus

gynnwys targedau gwerth am arian yn eu cynlluniau busnes unigol sy’n gyson

â’n targedau ni. Byddwn yn gweithio gyda’r gwahanol sectorau a’r cyrff

archwilio ar y trefniadau i ddiffinio, diogelu, monitro a sicrhau dilysrwydd yr

enillion a wnaed.

6. Dyma’r elfennau allweddol a fydd yn gyfrwng i ni gyflawni ein

targedau:

• Gwell systemau caffael;

• Symleiddio swyddogaethau cymorth;

• Llunio ein gwasanaethau yn fwy effeithiol er diwallu anghenion y

cyhoedd;

• Gwneud gwell defnydd o amser, sgiliau ac arbenigedd staff.

Byddwn hefyd yn mynd ar drywydd unrhyw gyfleoedd i sicrhau gwerth am

arian a allai godi drwy bartneriaethau cyhoeddus-preifat.

Gwell systemau caffael

7. Mae’r gwasanaeth cyhoeddus yng Nghymru yn gwario tua £4 biliwn y

flwyddyn ar gaffael nwyddau a gwasanaethau. Gallwn sicrhau ein bod yn cael

gwell gwerth am arian o’r gwariant hwn. Nid yw hyn yn golygu derbyn y pris

isaf bob amser: byddwn yn edrych am werth a ychwanegwyd mewn

perthynas â datblygu cynaliadwy ac yn ceisio sicrhau’r budd mwyaf posibl i

Gymru.

8. Bu nifer o fentrau llwyddiannus yng Nghymru hyd yma. Mae Menter

Gaffael Cymru, uned gyfatebol ym maes llywodraeth leol a’r gwaith sydd ar y

gweill yn y GIG ac ym meysydd addysg bellach ac addysg uwch oll yn arwain

y ffordd. Ond mae mwy all gael ei wneud eto.

9. Dylai’r gwasanaeth cyhoeddus fedru gwneud gwelliannau gwerth hyd

at £120 miliwn o ran gwerth am arian drwy sefydlu gwell systemau caffael

erbyn 2008 gyda’r posibilrwydd o ragor eto erbyn 2010. Er mwyn cyflawni’r

29

targed hwn, ein bwriad yw adeiladu ar lwyddiant Menter Gaffael Cymru gan

roi iddi rôl ehangach a mwy strategol fel swyddfa caffael a gwasanaethau

cymorth Cymru, sef Gwerth Cymru. Gyda’r adnoddau ychwanegol a neilltuir

bydd modd:

• Gwella’r gronfa o wybodaeth sydd ar gael;

• Cefnogi prosiectau caffael ar y cyd;

• Cytryngu’r broses o rannu gwasanaethau;

• Cynnig arbenigedd ym meysydd cymhleth TGCh ac adeiladu;

• Hyrwyddo systemau rheoli prosiectau cryfach;

• Datblygu’r defnydd o e-gaffael;

• Gwella cysylltiadau gydag asiantaethau pwrcasu’r DU;

• Gwella sgiliau caffael cyrff cyhoeddus;

• Hyrwyddo’r agenda datblygu cynaliadwy.

10. Byddwn yn cynnwys partneriaid wrth fynd ati i ffurfio Gwerth Cymru er

mwyn sicrhau y bydd yn darparu cymorth effeithiol ar gyfer ein rhaglenni

gwerth am arian ac yn cydweithredu’n effeithiol gyda mentrau caffael

llwyddiannus eraill sydd eisoes yn eu lle ar draws y gwasanaeth cyhoeddus.

Blwch 5.1: Gwell systemau caffael: Menter Gaffael Cymru

Sefydlwyd Tîm Menter Gaffael Cymru yn 2002 sef y corff arbenigol cyntaf

o’i fath yn y sector cyhoeddus yn Ewrop a grewyd i fynd i’r afael â materion

yn ymwneud â chaffael ar lefel genedlaethol. Yn ystod y ddwy flynedd

gyntaf, clustnododd dros £12 miliwn o arbedion. Bu’n gyfrifol am hyrwyddo

cydweithredu rhwng gwahanol sectorau, darparu 650 o leoedd hyfforddi i

80% o gyrff yn y sector cyhoeddus yng Nghymru a threialu defnyddio

cymalau cymdeithasol wrth gaffael.

Yn 2003 cydnabuwyd llwyddiant Tîm Menter Gaffael Cymru wrth iddo ennill

gwobr sector cyhoeddus y Sefydliad Siartredig Pwrcasu a Chyflenwi (CIPS).

Yn 2004 cafodd ei wefan arloesol ar gaffael ei rhoi ar y rhestr fer ar gyfer

gwobr CIPS am y prosiect gorau.

30

Symleiddio swyddogaethau cymorth

11. Mae swyddogaethau megis cyllid, casglu refeniw, cyflogau, adnoddau

dynol ac ystadau yn hanfodol i reoli ein gwasanaethau yn briodol, ond mae’n

rhaid i ni ddod o hyd i ffyrdd o’u darparu’n fwy effeithlon. Gall llawer gael ei

gyflawni drwy wneud y defnydd mwyaf o TGCh er mwyn symleiddio a safoni

prosesau busnes. Fodd bynnag, mae’n debyg y daw’r enillion mwyaf gan

gyrff a fydd yn cyflwyno systemau i rannu swyddogaethau cymorth.

12. Nid ydym ar ein pen ein hunain yn mynd ar drywydd y cyfleoedd hyn:

mae llywodraethau mewn nifer o wledydd yn datblygu dulliau arloesol o

leihau costau cefn y swyddfa, drwy annog cyrff cyhoeddus i rannu

swyddogaethau cymorth. Rydym eisoes wedi cyflwyno strwythurau cymorth

ar y cyd ar gyfer ein Byrddau Iechyd Lleol ac rydym am ddatblygu hyn

ymhellach.

13. Dylai fod yn bosibl gwneud enillion o hyd at £120 miliwn y flwyddyn o

ran gwerth am arian drwy wella a rhannu swyddogaethau cymorth ar draws

yr holl wasanaeth cyhoeddus erbyn 2010 drwy:

• Weithredu rhaglen newid busnes arloesol o fewn Llywodraeth Cynulliad

Cymru;

• Manteisio ar y cyfle i osgoi dyblygu swyddogaethau cymorth corfforaethol

wrth i gyrff cyhoeddus a noddir gan y Cynulliad gael eu hymgorffori gan

eu hadrannau cyfatebol o fewn Llywodraeth y Cynulliad;

• Gofyn i gyrff cyhoeddus a noddir gan y Cynulliad edrych i weld pa gyfle

sydd i gydweithio wrth ddarparu gwasanaethau cymorth;

• Datblygu gwasanaethau cymorth ar y cyd ar draws y GIG yng Nghymru;

• Gweithio gyda phartneriaid ym meysydd llywodraeth leol, addysg uwch

ac addysg bellach er mwyn datblygu a gweithredu cyfleoedd i rannu

swyddogaethau cymorth.

Gydag amser, mae hyn yn debygol o olygu gostyngiad yn nifer y swyddi sydd

ynghlwm wrth swyddogaethau cymorth, gan ryddhau adnoddau pellach ar

gyfer y rheng flaen.

31

Ail-lunio gwasanaethau

14. Dros gyfnod, gwelir newidiadau yn y patrymau yn y galw. Rhaid

sicrhau bod ein gwasanaethau yn cael eu cynllunio i ddiwallu ein hanghenion

heddiw er mwyn sicrhau eu bod yn rhoi gwerth am arian. Er enghraifft, mae

lleihau costau cynnal a chadw lleoedd gwag mewn rhai o’n hysgolion a

gwneud y defnydd gorau o’r ystad gyhoeddus yn wasgfa ar awdurdodau lleol

ac eraill a bydd yn parhau i fod felly. O ran y GIG, caiff ei ail-lunio yn sgil

rhaglen Wanless a’i wneud yn fwy cynaliadwy. Yn fwy cyffredinol, gall ail-

lunio gwasanaethau olygu darparwyr y gwasanaeth cyhoeddus yn gweithio ar

draws ffiniau ac yn ymrwymo i drefniadau ar y cyd wrth gomisiynu

gwasanaethau a’u darparu.

Gwneud gwell defnydd o amser, sgiliau ac arbenigedd staff

15. Mae’n rhaid i ni sicrhau ein bod yn defnyddio ein gweithlu yn

effeithlon. Mae llawer eisoes wedi’i gyflawni yn hyn o beth: er enghraifft,

rydym yn gweithredu cyfres o gontractau newydd i bobl sy’n gweithio yn y

GIG ac mewn sectorau eraill a fydd yn diweddaru’r telerau cyflogi ac yn

galluogi staff i fod yn fwy cynhyrchiol.

Blwch 5.2: Gwneud gwell defnydd o amser staff: ysgafnhau’rpwysau ar wasanaethau’r rheng flaen drwy fynd i’r afael âphwysau gwaith mewn ysgolion

Ym mis Medi 2004 sefydlodd Llywodraeth y Cynulliad Banel Cynghori ar

Lwyth Gwaith Ysgolion i gynnig cyngor ar sut i ysgafnhau’r pwysau

biwrocrataidd ar ysgolion yng Nghymru ac i adrodd yn flynyddol am y

cynnydd y mae Llywodraeth y Cynulliad yn ei wneud yn y maes hwnnw.

Ymhlith y chwech sydd ar y Panel y mae penaethiaid, athrawon dosbarth ac

ysgrifennydd ysgol. Mae ganddynt i gyd brofiad uniongyrchol o’r pwysau

biwrocrataidd sydd ar ysgolion. Eu nod yw gweithio gydag ysgolion ac eraill

i gael gwared ar fiwrocratiaeth ddiangen a sicrhau bod y goblygiadau o ran

llwyth gwaith yn cael eu hystyried mewn mentrau a pholisïau cyfredol a

newydd.

32

16. Ymhlith y sialensau eraill ar gyfer y gwasanaeth cyhoeddus y mae

lleihau absenoldeb oherwydd salwch a phwysau yn y gweithle. Mae’r

manteision potensial yn sylweddol: gallai gwerth gostyngiad o 1 diwrnod y

flwyddyn yn lefelau absenoldeb pob aelod o’r staff oherwydd salwch fod

oddeutu £25 miliwn i’r gwasanaeth cyhoeddus cyfan.

Blwch 5.3: Gwneud gwell defnydd o amser staff: mynd i’r afaelag absenoldeb oherwydd salwch yn Llywodraeth Cynulliad Cymru

Yn rhan o’r broses o ddatblygu ei strategaeth fewnol ar gyfer adnoddau

dynol, mae Llywodraeth Cynulliad Cymru yn mynd i’r afael â’r angen i ddelio

ag absenoldeb oherwydd salwch a gweithio oriau hir. Mae’n meincnodi ei

hun yn erbyn arferion gorau yn y sectorau cyhoeddus a phreifat. Mae

rheolwyr llinell yn cael eu cynnal gan gynghorwyr Adnoddau Dynol cymwys

a gwasanaethau iechyd galwedigaethol a lles mewnol fel yr ymdrinnir â

materion mewn modd sy’n deg, yn gyson ac yn osgoi gwahaniaethu.

33

6. Ymgysylltu â’r gweithlu

“Staff yw’r ased pwysicaf o ran cyflawni gwasanaethau cyhoeddus beth

bynnag yw eu statws fel gweision cyhoeddus. Bydd eu sgiliau a’u galluoedd

hyd yn oed yn bwysicach yn y dyfodol.”

Prif Weinidog Cymru, 14 Gorffennaf 2004

1. Bydd cydweithrediad a chefnogaeth y staff yn hollbwysig wrth wireddu

ein gweledigaeth. Bydd angen newid y ffordd y mae gwasanaethau

cyhoeddus yn cael eu trefnu a’u rheoli gan barhau yn aml ar hyd y trywydd y

cychwynnwyd arno eisoes. Mae angen i aelodau’r staff deimlo eu bod yn

rhan o’r newidiadau hyn. Yn y bennod hon, ymdrinnir â’r modd y bydd

Llywodraeth y Cynulliad yn ymgysylltu â’r gweithlu i wynebu’r her.

2. Ar gyfer llawer o staff, bydd ein cynigion yn golygu mabwysiadu ffyrdd

newydd o weithio a swyddi a fydd yn rhoi mwy o foddhad iddynt. Bydd y

gweithlu yn cael ei weddnewid fodd bynnag wrth i fwy o adnoddau gael eu

symud i’r rheng flaen. Bydd y Llywodraeth yn gweithio’n agos gyda chyrff,

rheolwyr ac Undebau Llafur i sicrhau yr ymdrinnir â’r broses o drawsnewid

mor sensitif â phosibl.

3. Mae hefyd yn golygu y bydd mwy o staff yn cynnal perthynas waith â

strwythurau partneriaeth, yn ogystal ag â’r corff sy’n eu cyflogi. Bydd hyn yn

ei dro yn newid yn sylfaenol natur rheoli yn y gwasanaeth cyhoeddus.

Dull gweithredu sy’n unigryw i Gymru

4. Mae gennym bellach wasanaethau cyhoeddus sydd â gwell adnoddau

a lefelau staffio na phum mlynedd yn ôl. Nid ydym, fodd bynnag, yn gwneud

y defnydd mwyaf effeithiol o’r adnoddau hynny ar hyn o bryd.

5. Mae cyfran fawr o’r staff yn cael eu cyflogi o dan amodau gwaith lle

bo’r amodau craidd yn cael eu trafod ar lefel Cymru a Lloegr neu ar lefel y

Deyrnas Unedig. Mae dimensiynau Cymreig sylweddol i rai ohonynt. Yn rhan

34

o’r broses o annog mwy o symud staff rhwng ein cyrff cyhoeddus, byddwn yn

edrych ar sut i oresgyn rhwystrau sy’n deillio o’r trefniadau presennol, gan

gynnwys amodau gwaith. Rydym hefyd yn symud rhai o’r gwasanaethau a

ddarperir yn uniongyrchol gan adrannau Llywodraeth y Cynulliad yn nes at y

cymunedau gan gynnig, drwy hynny, gyfleoedd da o ran gyrfa i’r gweithlu yn

eu hardaloedd lleol ac adlewyrchu’n well yr amrywiaeth ymhlith pobl Cymru.

6. Mae aelodau’r staff hefyd yn ddefnyddwyr gwasanaethau cyhoeddus.

Bydd llawer ynghlwm wrth y sector gwirfoddol y bydd angen i’r

gwasanaethau cyhoeddus gydweithredu fwyfwy â hwy yn y dyfodol. Bydd yn

rhaid i ni ddod o hyd i ffyrdd o ddefnyddio eu profiad fel defnyddwyr a

dinasyddion yn ogystal ag fel darparwyr gwasanaethau. Yn yr un modd, bydd

angen i gyrff yn y sector cyhoeddus ystyried sut y gallant gyflawni eu

dyletswyddau fel cyflogwyr mewn ffyrdd a fydd yn cyflawni amcanion

ehangach y papur hwn, er enghraifft drwy hyrwyddo cydraddoldeb a

chyfiawnder cymdeithasol.

7. At ei gilydd, ychydig o ystyriaeth a roddwyd i weithlu gwasanaeth

cyhoeddus Cymru yn gyfan. Mae gan sefydliadau unigol bolisïau adnoddau

dynol ac mae yna gynlluniau i ddatblygu adrannau penodol o’r gweithlu, gan

ganolbwyntio yn aml ar broffesiynau unigol. Eto i gyd, mae nifer o faterion

sy’n gyffredin rhyngddynt, er enghraifft:

• Mae gweithlu’r gwasanaeth cyhoeddus yn hŷn at ei gilydd na’r gweithlu

cyfan. Bydd llawer yn cyrraedd oed ymddeol yn ystod yr ychydig

flynyddoedd nesaf ac mae angen i ni sicrhau na fydd eu gwybodaeth na’u

harbenigedd yn cael eu colli;

• Mae iechyd a diogelwch yn dal i fod o bwys ar draws y sector cyhoeddus,

gan gynnwys pwysau gwaith yn y gweithle a lefelau absenoldeb o

ganlyniad i hynny;

• Bydd y galw am wasanaethau, ac felly sgiliau ac arbenigedd, yn parhau i

newid wrth i gymdeithas newid, yn fwy arbennig wrth i’r boblogaeth fynd

yn hŷn;

• Parhau â’r gwaith o hyrwyddo amrywiaeth a chydraddoldeb mewn cyrff

cyhoeddus;

35

• Mae yna brinder sgiliau a sgiliau craidd y bydd yn rhaid eu cryfhau er

mwyn cyflawni ein hagenda ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus.

8. Mae’n rhaid i ni wneud mwy i sicrhau ein bod yn annog pobl ddawnus

o bob cefndir i ymuno â’r gwasanaeth cyhoeddus yng Nghymru. Mae angen

gwell prosesau arnom er mwyn dod o hyd i’r doniau hyn, gan gynnwys

grwpiau sydd heb eu cynrychioli’n ddigonol, a chreu’r amodau priodol i’w

meithrin.

Rheoli yng Ngwasanaeth Cyhoeddus Cymru

9. Mae angen strwythur arnom a fydd yn hwyluso’r broses o ddod o hyd i

atebion ar y cyd â’n gilydd ac mewn cytundeb â’n gilydd. Flwyddyn yn ôl,

lansiodd Llywodraeth y Cynulliad Fenter Reoli’r Gwasanaeth Cyhoeddus i fynd

i’r afael â rheoli ar draws y gwasanaeth cyhoeddus. Yn ystod y dyddiau

cynnar hynny gwelwyd bod angen am weithredu o’r fath a bod yna

frwdfrydedd yn ei gylch ond y mae bellach wedi datblygu y tu hwnt i’w

statws fel menter.

10. Rydym am ei gosod yn awr ar seiliau mwy hirdymor gan greu Rheoli

yng Ngwasanaeth Cyhoeddus Cymru (PSMW). Mae dros 70 o gyrff yn

aelodau ac rydym wrthi yn creu dull cwbl Gymreig o ddatblygu gweision

cyhoeddus Cymreig. Y nod yw meithrin gallu rheolwyr y sector cyhoeddus er

mwyn sicrhau mwy o gydlynu a chydgysylltu wrth reoli, defnyddio a datblygu

staff.

11. Mae strategaeth PSMW yn cael ei chyhoeddi ar yr un pryd â’r papur

hwn yn amlinellu’r weledigaeth ac yn egluro’r cynlluniau i’w gwireddu.

Agwedd strategol at adnoddau dynol

12. Ar y cyd â’n partneriaid, byddwn yn datblygu dull strategol o ymwneud

ag Adnoddau Dynol er mwyn cefnogi’r gwelliannau a ddisgrifir yn y papur

hwn. Bydd PSMW yn cydlynu ei ddatblygiad, gyda chynllun manwl i’w

baratoi erbyn dechrau 2005.

13. Bydd y dull strategol yn mynd i’r afael â’r canlynol:

• Y dulliau i’w defnyddio er mwyn ymgorffori’r egwyddorion a’r cynigion

yn y papur hwn yn rhan o’r broses o gynllunio a darparu’r gwasanaeth;

36

• Gwell arweinyddiaeth a rheolaeth, gan gynnwys datblygu arweinwyr at y

dyfodol sydd â’r gallu a’r ymrwymiad i wireddu’r weledigaeth ar gyfer

gwasanaethau cyhoeddus;

• Proses fwy effeithiol a chydgysylltiedig o gynllunio a datblygu staff er

mwyn creu gwasanaeth cyhoeddus Cymru mwy integredig;

• Strwythurau gyrfa mwy integredig, gan gynnwys mwy o hyblygrwydd a’r

gallu i symud oddi mewn i sectorau a rhwng sectorau;

• Materion sy’n peri pryder i bawb.

Yn sail i hyn oll bydd angen:

• Gwybodaeth drylwyr am weithlu’r sector cyhoeddus;

• Nodi ble mae’r bylchau yn y sgiliau a’u llenwi;

• Meithrin gallu, gan gynnwys datblygu proffesiynol.

Mae potensial hefyd i wneud gwell defnydd o adnoddau dynol yn y

gwasanaeth cyhoeddus a byddwn yn edrych ar y posibiliadau o fabwysiadu

dulliau arloesol.

14. Bydd PSMW yn dwyn ynghyd uwch weithredwyr, Cyfarwyddwyr

Adnoddau Dynol, asiantau gwella a gweithwyr proffesiynol datblygu rheoli

ynghyd a bydd y dull hwn o weithio’n strategol yn cael ei ddatblygu ar y cyd

â hwy a’u cyrff. Byddwn hefyd yn ymgysylltu â staff ac Undebau Llafur gan

eu cynnwys ym mhob rhan o’r camau cychwynnol o feddwl i’r gweithredu.

Dyma fydd y cyd-destun i gyrff ddatblygu eu strategaethau eu hunain, gan

gynnwys y cyfle i weithio mewn partneriaeth a chydweithio, a fydd yn sail

hefyd i raglenni PSMW.

37

Blwch 6.1: Ymgysylltu â’r gweithlu: enghraifft o gydgynllunioadnoddau dynol

Mae Grŵp Gorchwyl a Gorffen Fframwaith Gwella Gweithluoedd Gofal

Cymdeithasol wedi nodi materion allweddol sy’n berthnasol, yn fras, i bawb:

• Un sector gydag un gweithlu yw’r sector gofal cymdeithasol yng

Nghymru;

• Drwy gydweithio y mae darparu gwasanaethau o safon, nid drwy

gystadlu;

• Rhaid i’r gweithlu fod yn rhan annatod o fusnes craidd pawb sy’n

gysylltiedig;

• Dim ond drwy gyfuniad o weithredu strategol yn y tymor hir a mentrau

unigol y gellir goresgyn anawsterau recriwtio a chadw.

38Blwch 6.2: Ymgysylltu â’r gweithlu: themâu sy’n dod i’r amlwg

O ganlyniad i astudiaeth a wnaed gan Gomisiwn Archwilio Cymru o

awdurdodau lleol nodwyd y themâu canlynol:

• Mae nifer o awdurdodau yn cyflwyno rhaglenni hyfforddi a datblygu

cynhwysfawr ar gyfer rheolwyr. Mae’r awdurdodau hyn wedi tueddu i

beidio â gweithio gydag awdurdodau eraill wrth ddatblygu rhaglenni ac

maent yn defnyddio nifer o wahanol gyflenwyr. Mae’n bosibl y bydd

PSMW yn medru adeiladu ar ganlyniadau hyn a rhannu hyfforddiant

gyda’r awdurdodau hynny nad ydynt wedi datblygu eu rhaglenni eu

hunain eto;

• Mae rhai awdurdodau wedi ymgymryd â gwaith i fynd i’r afael â

materion penodol yn ymwneud â’r gallu i reoli, gan gynnwys dulliau

arloesol o recriwtio, mentrau penodol i gadw staff ac adolygiadau cyflog.

Gallai’r rhain gael eu rhannu i wella arferion yn fwy eang;

• Ychydig o awdurdodau hyd yma sydd wedi datblygu dull cydlynol o

gynllunio’r gweithlu;

• Byddai datblygu cynllun neu strategaeth ar gyfer y gweithlu yn galluogi

awdurdodau i sicrhau bod ganddynt y gallu sy’n briodol yn y meysydd

priodol i wireddu gweledigaeth, nodau ac amcanion yr awdurdod.

Byddai hefyd o gymorth i awdurdodau ganolbwyntio ar ddulliau o

gynllunio ar gyfer olyniaeth;

• Hefyd, byddai’n rhaid i’r gwaith o ddatblygu strategaeth neu gynllun ar

gyfer y gweithlu gael ei seilio ar strategaeth gadarn ar gyfer adnoddau

dynol a fyddai’n cynnig cymorth ar gyfer cynllun y gweithlu ym

meysydd recriwtio, hyfforddi a datblygu, rheoli absenoldeb oherwydd

salwch a mecanweithiau eraill.

39

7. Rhoi’r cynigion ar waith

1. Er mwyn rhoi ein cynigion ar waith bydd yn rhaid wrth ymrwymiad

parhaus ar draws y gwasanaeth cyhoeddus. Byddwn yn gweithio gyda’n

partneriaid yn ystod yr ychydig fisoedd nesaf i ddatblygu cynllun gweithredu

pum mlynedd i’w gyhoeddi yng ngwanwyn 2005 a chroesawn unrhyw

sylwadau ynglŷn â’n cynigion.

2. Byddwn yn darparu’r strwythurau, yr adnoddau a’r cymhellion i sicrhau

bod yr amcanion a osodwyd yn y ddogfen hon yn cael eu cyflawni. Yn

gyfnewid am hynny, gofynnwn i’n partneriaid yn y gwasanaeth cyhoeddus

gymryd rhan weithredol yn y broses o gyflwyno’r newidiadau sy’n ofynnol i

ddarparu gwasanaethau o safon uchel sy’n canolbwyntio ar y dinesydd ac

sydd eu hangen ar Gymru.

3. Yn ystod y chwe mis nesaf, byddwn yn:

• Sefydlu Bwrdd Gwella Gwasanaethau Cyhoeddus, o dan gadeiryddiaeth

Prif Weinidog Cymru, gyda’i aelodaeth i’w gadarnhau yn dilyn

trafodaethau â phartneriaid, er mwyn goruchwylio’r cynllun gweithredu a

chyflwyno adroddiadau cynnydd blynyddol;

• Cwblhau asesiad cychwynnol o’r camau sydd eu hangen i hyrwyddo’r dull

gweithredu sy’n canolbwyntio ar y dinesydd;

• Cymryd camau pellach o ran diwygio’r cwangos;

• Neilltuo £32 miliwn yn ein cyllideb ar gyfer y cynllun gweithredu dros y

tair blynedd nesaf ar sail buddsoddi-i-gynilo. Bydd hyn yn ychwanegol at

y gwelliannau sy’n cael eu hariannu drwy ein prif raglenni;

• Bwrw ymlaen â swyddfa gwasanaethau caffael a chymorth Cymru,

Gwerth Cymru;

• Ymgynghori â chyrff archwilio a phartneriaid ynglŷn â sut yn union y bydd

targedau gwerth am arian yn cael eu sefydlu, eu monitro a’u dilysu;

• Datblygu Rheoli yng Ngwasanaeth Cyhoeddus Cymru ar y sail bod yr holl

40

bartneriaid yn gyd-berchenogion;

• Cefnogi datblygu asiantaeth newydd sef Asiantaeth Genedlaethol Arwain

ac Arloesi mewn Gofal Iechyd, Cangen Gwella a Datblygu Cymdeithas

Llywodraeth Leol Cymru (Syniad) a Rhagoriaeth Cymru sef cynllun

newydd o dan adain Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i ddathlu

enghreifftiau da o berfformiad a chynlluniau arloesol ac annog

awdurdodau i ddysgu oddi wrth ei gilydd;

• Sicrhau bod y cynllun gweithredu yn gydnaws â’n hymrwymiad i

ddatblygu cynaliadwy, cydraddoldeb a Chymru ddwyieithog.

4. Yn gyfnewid am hynny, byddwn yn gofyn i’r holl gyrff cyhoeddus

rydym yn eu hariannu wneud fel a ganlyn:

• Cyfrannu at ddatbygu ein cynllun gweithredu pum mlynedd;

• Dechrau mynd i’r afael â’r hyn y mae angen iddynt ei wneud er mwyn

gwireddu’r weledigaeth sydd wedi’i hamlinellu yn y papur hwn;

• Cyfrannu at ddatblygu rhaglenni gweithredu gwerth am arian ar gyfer eu

sector;

• Sicrhau, o fewn eu trefniadau presennol ar gyfer cynlluniau busnes:

- Bod ganddynt gynlluniau clir i wella effeithlonrwydd;

- Eu bod yn mabwysiadu targedau gwerth am arian sy’n gyson â’r

targedau cenedlaethol;

- Eu bod yn sefydlu trefniadau i adrodd am gynnydd;

• Gweithio gyda ni er mwyn annog cymryd camau yn gynnar i roi mentrau

cydweithio unigol ar waith.

41

8. Sut i ymateb i'n cynigion

1. Fe'ch gwahoddir i anfon eich sylwadau ar y cynigion sydd yn y papur

hwn erbyn 31 Ionawr 2005.

2. Cymru Ar-lein yw arf Llywodraeth Cynulliad Cymru ar gyfer ei

strategaeth TGCh a'i hymgynghoriadau electronig. Gallwch gyflwyno

sylwadau:

• drwy'r fforymau electronig rhyngweithiol: www.cymruarlein.cymru.gov.uk

• drwy anfon ebost i info.age@wales.gsi.gov.uk

• drwy lythyr atom ni yn: Creu'r Cysylltiadau, Llywodraeth Cynulliad

Cymru, Parc Cathays, Caerdydd CF10 3NQ

3. Cofiwch y gallwch ffonio LearnDirect ar 0800 200 900 i gael gwybod

sut a ble y gallwch gysylltu â ni'n electronig neu ewch i'ch llyfrgell leol i gael

cymorth i gael gweld y papurau ymgynghori ac i gymryd rhan yn y fforymau

trafod rhyngweithiol Cymru Ar-lein.

4. Yn unol â'i pholisïau ar fod yn agored, mae Llywodraeth Cynulliad

Cymru yn bwriadu cyhoeddi'r ymatebion i'r ymgynghoriad hwn. Fel arfer,

cyhoeddir enw a chyfeiriad (neu ran o gyfeiriad) yr awdur gyda'r ymateb, gan

fod gwneud hyn yn rhoi hygrededd i'r broses ymgynghori. Os nad ydych am

gael eich enwi fel awdur eich ymateb, a fyddech cystal â nodi hynny'n glir.

42

Copïau ychwanegol

Mae copïau ychwanegol o’r papur hwn ar gael gan

Dan Portillo

Creu’r Cysylltiadau

Llawr 4

Llywodraeth Cynulliad Cymru

Parc Cathays

Caerdydd

CF10 3NQ

Ffôn: (029) 20801435

e-bost: Daniel.Portillo@wales.gsi.gov.uk

Mae i’w weld hefyd ar wefan y Cynulliad:

http://www.cymru.gov.uk/keypubconsultation/index.htm

Mae’r ddogfen hon ar gael mewn fformatau eraill ac mewn ieithoedd eraill, o

wneud cais amdanynt.