CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA A.D., … izvestaji/CKB_Godisnji... · Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama

Prevod originalnog teksta Izvještaja izdatog na engleskom jeziku

CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA A.D., PODGORICA Finansijski iskazi za godinu koja se završava 31. decembra 2013. godine i Izvještaj nezavisnog revizora


CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA A.D., PODGORICA SADRŽAJ

Strana Odgovornost za finansijske iskaze 1 Izvještaj nezavisnog revizora 2 Finansijski iskazi:

Iskaz o ukupnom rezultatu 3

Iskaz o finansijskom položaju 4

Iskaz o promjenama na kapitalu 5

Iskaz o tokovima gotovine 6

Napomene uz finansijske iskaze 7 - 48


ODGOVORNOST ZA FINANSIJSKE ISKAZE

Rukovodstvo Crnogorske komercijalne banke A.D., Podgorica (u daljem tekstu “Banka”) odgovorno je za sastavljanje godišnjih finansijskih iskaza u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja (MSFI), koji objektivno i istinito predstavljaju rezultate poslovanja i finansijski položaj Banke ostvaren u datoj godini. Na osnovu svojih procjena, rukovodstvo Banke razumno očekuje da Banka ima dovoljna sredstva da nastavi da posluje u doglednoj budućnosti. Na osnovu navedenog, rukovodstvo Banke nastavlja da primjenjuje princip stalnosti poslovanja u sastavljanju finansijskih iskaza. Prilikom sastavljanja finansijskih iskaza, rukovodstvo Banke odgovorno je za sljedeće: • odabir i konzistentnu primjenu odgovarajućih računovodstvenih politika; • korišćenje najboljih mogućih računovodstvenih procjena; • primjenu važećih računovodstvenih standarda, i objelodanjivanje i objašnjenje svih materijalnih odstupanja od

istih u okviru finansijskih iskaza; i • finansijski iskazi moraju biti sastavljeni po principu stalnosti poslovanja, izuzev u slučajevima gdje se

pretpostavlja da Banka neće biti u mogućnosti da nastavi svoje poslovanje u doglednoj budućnosti. Rukovodstvo Banke dužno je da vodi odgovarajuću računovodstvenu evidenciju, koja sa razumnom tačnošću prikazuje u bilo kom datom momentu finansijski položaj Banke, kao i da vodi računa da su finansijski iskazi sastavljeni u skladu sa MSFI. Rukovodstvo Banke je odgovorno i za čuvanje imovine Banke, a potom i za preduzimanje odgovarajućih mjera koje imaju za cilj identifikaciju i spriječavanje potencijalne kriminalne radnje i ostalih nepravilnosti. Potpisano u ime Crnogorske komercijalne banke A.D., Podgorica: Szabolcs Horvath Maja Krstić Srđan Janković Glavni izvršni direktor

Izvršni direktor za finansije i bankarske operacije

Direktor računovodstva i kontrolinga

2


IZVJEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA Upravnom odboru i vlasniku Crnogorske komercijalne banke A.D., Podgorica Obavili smo reviziju priloženih finansijskih iskaza Crnogorske komercijalne banke A.D., Podgorica (u daljem tekstu “Banka“), koji obuhvataju iskaz o finansijskom položaju na dan 31. decembra 2013. godine, i odgovarajući iskaz o ukupnom rezultatu, iskaz o promjenama na kapitalu i iskaz o tokovima gotovine za godinu koja se završava na taj dan, kao i pregled značajnih računovodstvenih politika i napomene uz finansijske iskaze. Odgovornost rukovodstva za finansijske iskaze Rukovodstvo Banke je odgovorno za sastavljanje i objektivno prikazivanje finansijskih iskaza u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja, kao i za interne kontrole koje smatra neophodnim za sastavljanje finansijskih iskaza koji ne sadrže pogrešne informacije od materijalnog značaja, nastale usljed kriminalne radnje ili greške. Odgovornost revizora Naša odgovornost je da izrazimo mišljenje o priloženim finansijskim iskazima na osnovu obavljene revizije. Reviziju smo obavili u skladu sa Međunarodnim standardima revizije. Ovi standardi nalažu usaglašenost sa etičkim principima i da reviziju planiramo i obavimo na način koji omogućava da se, u razumnoj mjeri, uvjerimo da finansijski iskazi ne sadrže pogrešne informacije od materijalnog značaja. Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama objelodanjenim u finansijskim iskazima. Odabrani postupci su zasnovani na prosuđivanju revizora, uključujući procjenu rizika materijalno značajnih grešaka sadržanih u finansijskim iskazima, nastalih na osnovu kriminalne radnje ili greške. Prilikom procjene ovih rizika, revizor razmatra interne kontrole koje su relevantne za sastavljanje i objektivno prikazivanje finansijskih iskaza u cilju osmišljavanja najboljih mogućih revizorskih procedura, ali ne u cilju izražavanja mišljenja o efikasnosti sistema internih kontrola Banke. Revizija takođe uključuje ocjenu primjenjenih računovodstvenih načela i vrednovanje značajnijih procjena koje je izvršilo rukovodstvo, kao i ocjenu opšte prezentacije finansijskih iskaza. Smatramo da su revizorski dokazi koje smo pribavili dovoljni i odgovarajući i da obezbjeđuju solidnu osnovu za izražavanje našeg mišljenja. Mišljenje Po našem mišljenju, priloženi finansijski iskazi prikazuju istinito i objektivno, po svim materijalno značajnim pitanjima, finansijski položaj Crnogorske komercijalne banke A.D., Podgorica na dan 31. decembra 2013. godine, kao i rezultate njenog poslovanja i tokove gotovine za godinu koja se završava na taj dan, u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja.

Deloitte d.o.o Podgorica 20. mart 2014. godine

CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA A.D., PODGORICA

Prevod originalnog teksta Izvještaja izdatog na engleskom jeziku 3

ISKAZ O UKUPNOM REZULTATU Za godinu koja se završava 31. decembra 2013. godine (U hiljadama EUR)

Napomene

2013.

2012.

Prihodi po osnovu kamata i slični prihodi 6a

45,303

48,258

Rashodi po osnovu kamata i slični rashodi 6b

(15,359)

(19,747) Neto prihod od kamata

29,944

28,511

Prihodi po osnovu naknada i provizija 7a

13,227

13,163

Rashodi po osnovu naknada i provizija 7b

(3,936)

(3,525) Neto prihod od naknada i provizija

9,291

9,638

Neto prihodi po osnovu kursnih razlika 8

766

675

Neto dobici po osnovu ulaganja u hartije od vrednosti

404

659 Ostali poslovni prihodi 9

1,593

502

Ostali poslovni rashodi 10

(25,868)

(26,809) Rashodi indirektnih otpisa plasmana i rezervisanja 11

(6,985)

(21,117)

(30,090)

(46,090)

DOBITAK/(GUBITAK) PRIJE OPOREZIVANJA

9,145

(7,941)

Porez na dobit 12

-

(23)

DOBITAK/(GUBITAK) ZA GODINU

9,145

(7,964)

Ostali ukupni rezultat

Nerealizovani neto dobici/(gubici) od hartija od vrijednosti

raspoloživih za prodaju

23

(8) UKUPNI REZULTAT ZA GODINU

9,168

(7,972)

Napomene na narednim stranama čine sastavni dio ovih finansijskih iskaza.

Ovi finansijski iskazi su odobreni od strane rukovodstva Crnogorske komercijalne banke A.D., Podgorica.

Potpisano u ime Crnogorske komercijalne banke A.D., Podgorica: Szabolcs Horvath Maja Krstić Srđan Janković Glavni izvršni direktor

Izvršni direktor za finansije i bankarske operacije

Direktor računovodstva i kontrolinga



ISKAZ O FINANSIJSKOM POLOŽAJU Na dan 31. decembra 2013. godine (U hiljadama EUR)

Napomene 31. decembar

2013.

31. decembar 2012.

AKTIVA Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 13 77,038

84,399

Krediti i plasmani bankama 14 137,484

230,516 Krediti i plasmani komitentima 15 365,593

305,080

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju 16 207

224 Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

17 1,482

1,107

Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća 18 17,499 19,352 Forfeting 19 7,331

16,858

Nematerijalna ulaganja 20 3,074

2,935 Nekretnine, postrojenja i oprema 21 13,565

12,640

Ostala sredstva 22 2,071

608 Ukupna aktiva

625,344

673,719

OBAVEZE

Obaveze prema bankama 23 5,427

5,182 Obaveze prema komitentima 24 501,851

549,526

Obaveze po kreditima 25 22,672

41,561 Ostale obaveze 26 2,839

3,847

Rezervisanja 27 3,514

3,788 Odložene poreske obaveze 12 413

413

Beneficije zaposlenih 28 1,189

1,131 Ukupne obaveze

537,905

605,448

KAPITAL

Akcijski kapital 29 136,876

126,876 Ostale rezerve 936

913

Akumulirani gubitak (50,373)

(59,518) Ukupan kapital

87,439

68,271

Ukupna pasiva

625,344

673,719

VANBILANSNE POZICIJE

30

70,052

65,365




ISKAZ O PROMJENAMA NA KAPITALU Za godinu koja se završava 31. decembra 2013. godine (U hiljadama EUR)

Akcijski

kapital Ostale

rezerve Akumulirani

gubitak Ukupno Stanje na dan 1. januara 2012. godine 106,876

921

(51,554)

56,243

Prenos sa subordiniranih kredita 20,000 - - 20,000 Ukupan rezultat Gubitak tekuće godine - - (7,964) (7,964) Smanjenje fer vrijednosti hartija od

vrijednosti raspoloživih za prodaju - (8) - (8) Stanje na dan 31. decembra 2012. godine 126,876 913 (59,518) 68,271 Prijenos sa subordiniranih kredita 10,000 - - 10,000 Ukupan rezultat Dobitak tekuće godine - - 9,145 9,145 Uvećanje fer vrijednosti hartija od

vrijednosti raspoloživih za prodaju - 23 - 23 Stanje na dan 31. decembra 2013. godine 136,876 936 (50,373) 87,439




ISKAZ O TOKOVIMA GOTOVINE Za godinu koja se završava 31. decembra 2013. godine (U hiljadama EUR)

2013.

2012.

Tokovi gotovine iz poslovnih aktivnosti Prilivi po osnovu kamata i slični prihodi

40,119

49,687 Odlivi po osnovu kamata i slični rashodi

(13,751)

(19,986)

Prilivi po osnovu naknada i provizija

13,227

13,163 Odlivi po osnovu naknada i provizija

(3,936)

(3,525)

Ostali prihodi

1,997

456 Odlivi po osnovu zarada zaposlenih i troškova za dobavljače

(23,156)

(23,846)

Plaćeni porezi

-

46 Neto prilivi gotovine iz poslovnih aktivnosti prije promjena poslovne aktive i pasive

14,500

15,995

Promjene poslovne aktive i pasive

Neto smanjenje obavezne rezerve

2,519

5,811

Neto smanjenje/(povećanje) kredita i plasmana bankama i komitentima

105,293

(15,679)

Neto smanjenje forfetinga

9,526

3,316 Neto (povećanje)/ smanjenje ostalih sredstava

(1,463)

(1,737)

Neto povećanje/(smanjenje) depozita banaka

245

(3,962) Neto smanjenje depozita od komitenata

(47,675)

(2,951)

Neto smanjenje/(povećanje) ostalih obaveza

(957)

840 Neto priliv gotovine iz poslovnih aktivnosti

81,988

1,633

Tokovi gotovine iz aktivnosti investiranja

Neto smanjenje hartija od vrijednosti

55

511

Kupovina nekretnina i opreme

(2,765)

(581) Kupovina nematerijalnih ulaganja

(993)

(338)

Neto smanjenje/(povećanje) hartija od vrijednosti koje se drže do dospijeća

1,854

(2,111)

Neto odliv gotovine iz aktivnosti investiranja

(1,849)

(2,519)

Tokovi gotovine iz aktivnosti finansiranja

Neto smanjenje pozajmljenih sredstava

(8,889)

(15,073)

Neto odliv gotovine iz aktivnosti finansiranja

(8,889)

(15,073)

Efekti kursnih razlika

767

675

Neto povećanje/(smanjenje) gotovine i gotovinskih ekvivalenata

72,017

(15,284) Gotovina i gotovinski ekvivalenti na početku godine

110,410

125,694

Gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju godine (napomena 32)

182,427

110,410


CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA A.D., PODGORICA NAPOMENE UZ FINANSIJSKE ISKAZE 31. decembar 2013. godine


1. OPŠTE INFORMACIJE

Crnogorska komercijalna banka A.D., Podgorica (u daljem tekstu: “Banka”) je osnovana kao nezavisna banka i registrovana je kod Privrednog suda u Podgorici 15. januara 1997. godine. OTP Bank Plc. Budimpešta ima 100% učešća u kapitalu Banke. Banka je registrovana kao akcionarsko društvo. Registarski broj Banke u Centralnom registru Privrednog suda je 4-0001633/019. Banka je od Centralne banke Crne Gore, Rješenjem broj 0101-72/1-2002 od 18. februara 2002. godine, dobila odobrenje za rad. Banka je kod Komisije za hartije od vrijednosti upisana u Registar emitenata hartija od vrijednosti pod brojem 51 (Rješenje broj 02/3-47/2-01 od 12. jula 2001. godine). U skladu sa Zakonom o bankama, Odlukom o osnivanju i Statutom, Banka obavlja poslove primanja depozita i drugih sredstava fizičkih i pravnih lica i odobravanje kredita i drugih plasmana iz tih sredstava, u cjelini ili djelimično, za svoj račun. Pored ovih poslova, Banka može da obavlja i sljedeće:

• izdaje garancije i preuzima druge vanbilansne obaveze; • kupuje, prodaje i naplaćuje potraživanja; • izdaje, obrađuje i evidentira platne instrumente; • platni promet u zemlji i sa inostranstvom; • finansijski lizing; • trguje u svoje ime i za svoj račun ili za račun komitenta stranim sredstvima plaćanja i

finansijskim derivatima; • vrši izradu analiza i davanje informacija i savjeta o kreditnoj sposobnosti društava i

preduzetnika; • depo poslove; • usluge čuvanja u sefovima i • druge poslove u skladu sa odobrenjem Centralne banke Crne Gore.

Sjedište Banke je u Podgorici, Ulica Moskovska bb. Na dan 31. decembra 2013. godine, Banku čine centrala u Podgorici i 11 filijala, 10 ekspozitura i 11 šaltera na teritoriji Crne Gore. Članovi Odbora za reviziju Banke su:

Ime i prezime Funkcija G-din Antal Gyulavári Predsjednik G-din Fritz Laszlo Član G-din András Szalay Član Članovi Upravnog odbora Banke su:

Ime i prezime Funkcija G-din Zsolt Barna Predsjednik G-din Szabolcs Horvath Član G-din Győző Nyitrai Član Dr. Szabolcs Korba Član G-din Antal Gyulavári G-din Csaba Nagy G-din Attila Kozsik

Član Član Član

Na dan 31. decembra 2013. godine Banka ima 461 zaposlenih radnika (31. decembra 2012. godine: 437 zaposlenih).



2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA

Ovi finansijski iskazi su sastavljeni za opštu upotrebu, a u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja (MSFI). Banka takođe priprema finansijske izvještaje u skladu sa lokalnim zakonodavstvom i regulativom koja materijalno značajno odstupa od MSFI.

(a) Izjava o usklađenosti finansijskih izvještaja Priloženi finansijski iskazi Banke sastavljeni su u skladu sa Međunarodnim Standardima Finansijskog Izvještavanja (MSFI) odobrenim od strane Međunarodnog Komiteta za Računovodstvene Standarde. Pripremanje finansijskih izvještaja u skladu sa MSFI zahtijeva upotrebu određenih računovodstvenih procjena i procjena rukovodstva Banke u procesu primjene računovodstvenih politika Banke. Područja koja zahtijevaju viši stepen procjene ili složenosti ili područja u kojima su pretpostavke i procjene od velikog značaja za finansijske izvještaje, objelodanjena su u napomeni 2(d). Računovodstvene politike u skladu sa MSFI objelodanjene u narednim pasusima su dosljedno primjenjene od strane Banke za sve periode prikazane u priloženim finansijskim iskazima. (b) Osnove za sastavljanje iskaza Finansijski iskazi sastavljeni su prema principu istorijskog troška, koji je modifikovan revalorizacijom finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju i finansijskih sredstava i obaveza (uključujući izvedene finansijske instrumente) po fer vrijednosti kroz dobitak ili gubitak, po principu stalnosti poslovanja. (c) Funkcionalna i izvještajna valuta Priloženi finansijski iskazi Banke su iskazani u EUR, što je i funkcionalna valuta Banke. Svi finansijski podaci su iskazani u EUR i zaokruženi na najbližu hiljadu. (d) Korišćenje procjenjivanja i pretpostavki

Pripremanje finansijskih izvještaja u skladu sa MSFI zahtijeva upotrebu procjena i pretpostavki koje utiču na efekte primjenjivanja politika, prikazane iznose aktive i pasive, i na prikazane iznose prihoda i rashoda tokom izvještajnog perioda. Procjene i prosuđivanja se donose na osnovu istorijskog iskustva i drugih činilaca, uključujući očekivanja u pogledu budućih događaja za koje se vjeruje da su u okvirima datih okolnosti razumna, gdje rezultati daju dobru osnovu za procjenu knjigovodstvene vrijednosti aktive i pasive koje se ne mogu jasno sagledati iz drugih izvora. Stvarni rezultati se mogu razlikovati od pomenutih procjena. Procjene i prosuđivanja su predmet stalne procjene. Promjene računovodstvenih procjena se priznaju u periodu kada je došlo do izmjene, ako se izmjena odnosi samo na taj period odnosno, ako se izmjena odnosi na tekuće i buduće periode, priznaju se i u tom periodu i u budućim periodima. Posebna područja nesigurnosti procjenjivanja i kritičnih pretpostavki u primjeni računovodstvenih politika koje su od velikog značaja za iznose objelodanjene u finansijskim iskazima, objelodanjena su u napomeni 5 uz finansijske izvještaje.

Banka je u sastavljanju ovih finansijskih izvještaja pripremljenih u skladu sa MSFI primjenjivala računovodstvene politike objelodanjene u napomeni 3.

(e) Standardi i tumačenja koji su u primjeni u tekućem periodu

U trenutku odobrenja priloženih finansijskih izvještaja, objavljeni su sljedeći novi i revidirani standardi i tumačenja koje je Banka usvojila u tekućem periodu:

• Dopune MSFI 7 „Finansijski instrumenti: objelodanjivanja“ – Prebijanje finansijskih sredstava i

finansijskih obaveza (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine);

• MSFI 10 „Konsolidovani finansijski iskazi“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon

1. januara 2013. godine);



2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA (nastavak)

(e) Standardi i tumačenja koji su u primjeni u tekućem periodu (nastavak)

• MSFI 11 „Zajednički aranžmani“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1.

januara 2013. godine); • MSFI 12 „Objelodanjivanje učešća u drugim pravnim licima“ (na snazi za godišnje periode koji

počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine);

• Dopune MRS 1 “Prezentacija finansijskih iskaza” – Prezentacija stavki ukupnog ostalog rezultata (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. jula 2012. godine);

• MSFI 13 „Mjerenje fer vrijednosti“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1.

januara 2013. godine); • Dopune MRS 19 „Naknade zaposlenima” – Poboljšanja računovodstvenog obuhvatanja naknada

po prestanku radnog odnosa (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine);

• MRS 27 (revidiran 2011. godine) „Pojedinačni finansijski iskazi“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine);

• MRS 28 (revidiran 2011. godine) „Ulaganja u pridružena pravna lica i zajednička ulaganja“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine);

• IFRIC 20 „Troškovi otkrivke u proizvodnoj fazi površinskih rudnika“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine);

• Dopune MSFI 10, MSFI 11 i MSFI 12 „Konsolidovani finansijski iskazi, Zajednički aranžmani i

Objelodanjivanja učešća u drugim pravnim licima: Uputstvo o prelaznoj primjeni” (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine);

• Dopune MSFI 1 „Prva primjena međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja” – Državni krediti po kamatnoj stopi nižoj od tržišne (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine);

• Godišnja poboljšanja za period od 2009. do 2011. godine izdata u maju 2012. godine koja se odnose na različite projekte poboljšanja MSFI (MSFI 1, MRS 1, MRS 16, MRS 32, MRS 34) uglavnom na otklanjanju nekonzistentnosti i pojašnjenjenja formulacija (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. godine).

Usvajanje ovih standarda i tumačenja nije dovelo do izmjena u računovodstvenim politikama Banke. (f) Objavljeni standardi i tumačenja koji još uvijek nisu u primjeni

U trenutku odobrenja priloženih finansijskih izvještaja, objavljeni su sljedeći standardi i tumačenja koji su primjenljivi u narednom periodu: • MSFI 9 „Finansijski instrumenti“ i kasnije dopune (datum stupanja na snagu još nije utvrđen);

• MSFI 14 „Računi regulatornih aktivnih vremenskih razgraničenja“ (na snazi za godišnje periode koji

počinju na dan ili nakon 1. januara 2016. godine).

• Dopune MSFI 10, MSFI 12 i MRS 27 – Izuzeće zavisnih lica iz konsolidacije prema MSFI 10 „Konsolidovani finansijski iskazi“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2014. godine);

• Dopune MRS 19 „Naknade zaposlenima” – Definisani planovi naknade: Doprinosi za zaposlene (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. jula 2014. godine).

• Dopune MRS 32 „Finansijski instrumenti: Prezentacija“ – Prebijanje finansijskih sredstava i finansijskih obaveza (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2014. godine);



2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA (nastavak)

(f) Objavljeni standardi i tumačenja koji još uvijek nisu u primjeni (nastavak)

• Dopune MRS 36 – „Umanjenje vrijednosti imovine“ Objelodanjivanje nadoknadivog iznosa za nefinansijsku imovinu (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2014. godine).

• Dopune MRS 39 „Finansijski instrumenti“ – Obnavljanje derivata i nastavak računovodstva

hedžinga (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2014. godine).

• Godišnja poboljšanja za period od 2010. do 2012. godine izdata u decembru 2013. godine rezultat su Projekta godišnjeg kvalitativnog poboljšanja MSFI (MSFI 2, MSFI 3, MSFI 8, MSFI 13, MRS 16, MRS 24 i MRS 38) radi otklanjanja neusaglašenosti i pojašnjenja formulacija (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. jula 2014. godine);

• Godišnja poboljšanja za period od 2011. do 2013. godine izdata u decembru 2013. godine rezultat

su Projekta godišnjeg kvalitativnog poboljšanja MSFI (MSFI 1, MSFI 3, MSFI 13 i MRS 40) radi otklanjanja neusaglašenosti i pojašnjenja formulacija (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. jula 2014. godine);

• IFRIC 21 „Dažbine“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2014.

godine).

Rukovodstvo Banke razmatra uticaj navedenih standarda i tumačenja na finansijske izvještaje Banke, kao i datum njihovog stupanja na snagu, i smatra da usvajanje većine standarda i tumačenja neće imati materijalno značajne efekte na finansijske izvještaje Banke u periodu njihove početne primjene. Na dan izdavanja ovih finansijskih iskaza, rukovodstvo Banke nije u mogućnosti da procijeni moguće efekte usvajanja IFRS 9.

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA 3.1. Priznavanje prihoda i rashoda

Prihodi i rashodi po osnovu kamata se priznaju u izvještaju o ukupnom rezultatu za sve instrumente, prema cijeni amortizacije uz primjenu metode efektivne kamatne stope. Metod efektivne kamatne stope je metod izračunavanja cijene amortizacije finansijskih sredstava ili finansijskih obaveza i alokacije prihoda po osnovu kamate ili rashoda po osnovu kamate na odgovarajuće vremenske periode. Efektivna kamatna stopa je stopa koja diskontuje procijenjena buduća gotovinska plaćanja ili prilive tokom očekivanog vijeka trajanja finansijskog instrumenta ili, tamo gdje je to izvodljivo, kraćeg perioda na sadašnju vrijednost finansijskih sredstava ili finansijskih obaveza. Pri izračunavanju efektivne kamatne stope, Banka procjenjuje gotovinske tokove razmatrajući sve ugovorene uslove finansijskih instrumenata (npr. opcije avansnih plaćanja) ali ne razmatra buduće gubitke po osnovu kreditnog rizika. Kalkulacije uključuju sve naknade i provizije plaćene ili primljene između ugovorenih strana koje su integralni dio efektivne kamatne stope, troškova transakcije i svih drugih premija ili popusta. Kada se vrijednost nekog finansijskog sredstva ili grupe sličnih finansijskih sredstava obezvrijedi kao posljedica gubitka usljed umanjenja vrijednosti, prihod po osnovu kamate se priznaje u izvještaju o ukupnom rezultatu uz korišćenje kamatne stope korišćene za diskontovanje budućih tokova gotovine za svrhu izračunavanja gubitka po osnovu umanjenja vrijednosti.

Prihodi od naknada i provizija se uglavnom evidentiraju prema načelu nastanka poslovne promjene u periodu kada su usluge izvršene. Naknade za neiskorišćene kreditne linije se razgraničavaju (zajedno sa povezanim direktnim troškovima) i priznaju kao korekcija efektivne kamatne stope za kredit.

3.2. Preračunavanje deviznih iznosa

Poslovne promjene nastale u stranoj valuti su preračunate u EUR po srednjem kursu utvrđenom na međubankarskom tržištu deviza, koji je važio na dan poslovne promjene. Sredstva i obaveze iskazane u stranoj valuti na dan izvještaja o finansijskom položaju, preračunati su u EUR po srednjem kursu utvrđenom na međubankarskom tržištu deviza koji je važio na taj dan.



3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak)

3.2. Preračunavanje deviznih iznosa (nastavak) Neto pozitivne ili negativne kursne razlike nastale prilikom poslovnih transakcija u stranoj valuti i prilikom preračuna pozicija izvještaja o finansijskom položaju iskazanih u stranoj valuti knjižene su u korist ili na teret izvještaja o ukupnom rezultatu, kao dobici ili gubici po osnovu kursnih razlika. Preuzete i potencijalne obaveze u stranoj valuti preračunate su u EUR po srednjem kursu utvrđenom na međubankarskom tržištu deviza koji je važio dan bilansiranja.

3.3. Lizing

Lizing Banke je klasifikovan kao operativni lizing. Plaćanja po osnovu ugovora o operativnom lizingu priznaju se ravnomjerno kao trošak tokom perioda trajanja lizinga.

3.4. Porezi i doprinosi

Porez na dobit Tekući porez na dobit Porez na dobit se obračunava i plaća u skladu sa Zakonom o porezu na dobit pravnih lica, član 28 (“Sl. list CG”, br. 65/2001, 80/2004, 40/2008, 86/2009, 14/2012 i 61/2013). Stopa poreza na dobit je proporcionalna i iznosi 9% od poreske osnovice. Oporeziva dobit se utvrđuje na osnovu dobiti Banke iskazane u izvještaju o ukupnom rezultatu uz usklađivanje prihoda i rashoda u skladu sa odredbama Zakona o porezu na dobit pravnih lica (članovi 8 i 9 za usklađivanje prihoda i članovi 10 do 20 za usklađivanje rashoda). Prihodi od kapitalnih dobitaka uključuju se u poresku osnovicu u godini u kojoj su ostvareni u visini od 50%. Kapitalni gubici mogu se prebijati sa kapitalnim dobicima ostvarenim u istoj godini. Ako se i poslije izvršenog prebijanja sa kapitalnim dobicima ostvarenim u istoj godini pojavi kapitalni gubitak, poreski obveznik može prenijeti kapitalni gubitak na račun budućih kapitalnih dobitaka u narednih pet godina. Poreski propisi Crne Gore ne predviđaju da se poreski gubici iz tekućeg perioda mogu koristiti kao osnova za povraćaj poreza plaćenog u prethodnim periodima. Međutim, gubici iz tekućeg perioda iskazani u poreskom bilansu mogu se koristiti za umanjenje poreske osnovice budućih obračunskih perioda, ali ne duže od pet godina. Odloženi porez na dobit

Odloženi porez na dobit se obračunava korišćenjem metode utvrđivanja obaveza prema izvještaju o finansijskom položaju, za privremene razlike proizašle iz razlike između poreske osnove potraživanja i obaveza i njihove knjigovodstvene vrijednosti. Važeće poreske stope na datum izvještaja o finansijskom položaju se koriste za utvrđivanje razgraničenog iznosa poreza na dobit. Odložene poreske obaveze se priznaju za sve oporezive privremene razlike. Odložena poreska sredstva se priznaju za sve odbitne privremene razlike i poreske gubitke i kredite, koji se mogu prenositi u naredne fiskalne periode, do stepena do kojeg će vjerovatno postojati oporeziva dobit od koje se odložena poreska sredstva mogu iskoristiti.

3.5. Gotovina i gotovinski ekvivalenti

Za potrebe iskaza o tokovima gotovine, pod gotovinom i gotovinskim ekvivalentima se priznaju sva sredstva sa rokom dospijeća kraćim od tri mjeseca, i to: gotovina u blagajni i slobodno raspoloživa sredstva kod Centralne banke Crne Gore i drugih banaka.

3.6. Finansijska sredstva

Banka je finansijska sredstva klasifikovala u sljedeće kategorije: zajmovi i potraživanja, hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća, hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju i hartije od vrijednosti po pravičnoj vrijednosti kroz izvještaj o ukupnom rezultatu. Rukovodstvo vrši klasifikaciju svojih ulaganja u momentu inicijalnog priznavanja.



3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) 3.6. Finansijska sredstva (nastavak)

(a) Zajmovi i potraživanja

Zajmovi i potraživanja predstavljaju nederivatna finansijska sredstva sa fiksnim i odredivim isplatama, koja nisu kotirana na aktivnom tržištu. Oni nastaju kada Banka obezbijedi novčana sredstva, robu ili usluge dužniku direktno bez namjere da trguje potraživanjem. (b) Hartije od vrijednosti koje se drže do roka dospijeća

Ulaganja koja se drže do dospijeća predstavljaju nederivatna finansijska sredstva sa fiksnim i odredivim isplatama i fiksnim dospijećem, i za koja rukovodstvo Banke ima pozitivnu namjeru i sposobnosti da ih drži do roka dospijeća. Ukoliko Banka prodaje više od beznačajnog iznosa investicije koja se drži do dospijeća, čitava kategorija ulaganja se obilježava i reklasifikuje kao raspoloživa za prodaju.

(c) Ulaganja raspoloživa za prodaju

Ulaganja raspoloživa za prodaju predstavljaju ulaganja za koja postoji namjera držanja u posjedu tokom neodređenog vremenskog perioda, a koja se mogu prodati u slučaju potrebe za likvidnim sredstvima, a u slučaju promjene kamatnih stopa, deviznog kursa ili vrijednosti kapitala.

(d) Ulaganja po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

Ova kategorija obuhvata dve podkategorije: finansijska sredstva kojima se trguje i finansijska sredstva koja Banka prilikom početnog priznavanja klasifikuje po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha. Finansijsko sredstvo je ono sredstvo koje je pribavljeno prvenstveno radi ostvarivanja dobitka na osnovu kratkoročnih kolebanja cijena i marži ili su dio portfolija kojima se zajedno upravlja i za koje postoje dokazi o nedavnom stvarnom trendu ostvarivanja profita na kratak rok.

Banka svrstava određena finansijska sredstva prilikom početnog priznavanja po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha (opcija fer vrijednosti). Ova klasifikacija se kasnije ne može mijenjati. Finansijska sredstva koja su prilikom početnog priznavanja klasifikovana po fer vrijednosti u bilansu uspjeha sastoje se od akcija privrednih lica. Finansijska sredstva na koja se primjenjuje opcija fer vrijednosti vode se u izvještaju o finansijskom položaju kao „Finansijska sredstva po fer vrijednosti u bilansu uspjeha“. Dobici i gubici nastali promjenom fer vrijednosti finansijskih sredstava klasifikovanih po fer vrijednosti u bilansu uspjeha priznaju se na poziciji „Neto dobici/(gubici) po osnovu finansijskih instrumenata koji se vode po fer vrijednosti u bilansu uspjeha“.

(e) Inicijalno priznavanje i naknadno vrednovanje finansijskih sredstava Kupovina i prodaja finansijskih sredstava koja se drže do dospijeća i finansijskih ulaganja raspoloživih za prodaju, priznaju se na dan transakcije – a to je dan kada se Banka obavezala da će kupiti ili prodati sredstvo. Krediti se priznaju u trenutku kada se gotovinska sredstva plasiraju korisnicima kredita. Finansijska sredstva su inicijalno priznata po fer vrijednosti, uvećana za troškove transakcija za sva finansijska sredstva koja se ne evidentiraju po fer vrijednosti kroz dobitak ili gubitak. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju se naknadno vrednuju po fer vrijednosti. Zajmovi i potraživanja, kao i ulaganja koja se drže do dospijeća, evidentiraju se po amortizovanoj vrijednosti korišćenjem metode efektivne kamatne stope. Dobici i gubici koji proizilaze iz promjena fer vrijednosti finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju priznaju se direktno u okviru kapitala, sve dok se finansijsko sredstvo ne proda ili ne obezvrijedi kada se kumulativna dobit/gubitak prethodno priznata u okviru kapitala priznaje u izvještaju o ukupnom rezultatu. Međutim, kamata koja se obračunava korišćenjem metode amortizacione cijene priznaje se u izvještaju o ukupnom rezultatu. Dividende po osnovu hartija od vrijednosti raspoloživih za prodaju priznaju se u izvještaju o ukupnom rezultatu onda kada subjekat stekne pravo na uplatu.

Fer vrijednosti hartija od vrijednosti kotiranih na aktivnim tržištima zasnivaju se na cijenama ponude. Ukoliko tržište nekog finansijskog sredstva (i za hartije od vrijednosti koje se ne kotiraju na berzi) nije aktivno, Banka utvrđuje fer vrijednost primjenom tehnika procjenjivanja. Tehnike procjene obuhvataju korišćenje posljednjih nezavisnih tržišnih transakcija između upoznatih voljnih strana, analizu diskontovanih novčanih tokova i druge tehnike procjenjivanja koje koriste obično učesnici na tržištu.




(f) Umanjenje vrijednosti finansijskih sredstava

(i) Sredstva koja se vrednuju po amortizacionoj cijeni

Na dan izvještaja o finansijskom položaju Banka procjenjuje da li postoji bilo kakav objektivni dokaz da je došlo do umanjenja vrijednosti finansijskog sredstva ili grupe finansijskih sredstava. Finansijsko sredstvo ili grupa finansijskih sredstava je obezvrijeđeno ili su pretrpljeni gubici zbog umanjenja vrijednosti, ako i samo ako postoji objektivni dokaz umanjenja vrijednosti kao rezultat događaja koji se odigrao posle prvobitnog priznavanja sredstava (nastanak gubitka), i taj nastanak gubitka ima uticaja na procijenjene buduće tokove gotovine od finansijskog sredstva ili grupe sredstava. Objektivni dokaz da je došlo do umanjenja vrijednosti finansijskog sredstva ili grupe finansijskih sredstava obuhvata podatke koje imalac sredstva može da primijeti o nastanku gubitka kao što su:

• kašnjenje u plaćanju kamate ili glavnice; • restrukturiranje plasmana; • kršenje ugovora, finansijske teškoće dužnika; • visoka vjerovatnoća bankrotstva ili likvidacije, proces naplate duga od strane države; • pokretanje sudskog spora protiv dužnika; • status neizmirivanja obaveza na nivou grupe povezanih lica.

Banka prvo procjenjuje da li postoje objektivni dokazi o umanjenju vrijednosti: pojedinačno za finansijska sredstva koja su pojedinačno značajna, i pojedinačno ili zajednički za finansijska sredstva koja nisu pojedinačno značajna. Ako Banka odredi da ne postoji objektivni dokaz umanjenja vrijednosti za finansijsko sredstvo koje se pojedinačno procjenjuje, bilo da je značajno ili ne, ona obuhvata sredstvo u grupi finansijskih sredstava sa sličnim karakteristikama kreditnog rizika i zajednički ih procjenjuje zbog umanjenja vrijednosti. Sredstva koja se pojedinačno procjenjuju zbog umanjenja vrijednosti i za koja je gubitak od umanjenja vrijednosti priznat ili nastavlja da se priznaje, ne uključuju se u zajedničku procjenu o umanjenju vrijednosti.

Ukoliko postoji objektivni dokaz da je gubitak po osnovu umanjenja vrijednosti zajmova i potraživanja nastao, iznos gubitka se odmjerava razlikom između knjigovodstvene vrijednosti i sadašnje vrijednosti procijenjenih budućih tokova gotovine (isključujući buduće kreditne gubitke koji nisu nastali) diskontovane po ugovorenoj efektivnoj kamatnoj stopi. Knjigovodstvena vrijednost sredstava se umanjuje korišćenjem računa ispravke vrijednosti i iznos gubitka se prikazuje u izvještaju o ukupnom rezultatu. Ako je u pitanju zajam sa promjenljivom kamatnom stopom, diskontna stopa za odmjeravanje svakog gubitka po osnovu umanjenja vrijednosti biće aktuelna kamatna stopa koja je određena ugovorom. Izračunavanje sadašnje vrijednosti procijenjenih budućih tokova gotovine obezbijeđenog finansijskog sredstva odražava novčane tokove koji mogu biti rezultat preuzimanja kolaterala umanjene za troškove pribavljanja i prodaje kolaterala, bez obzira na to da li je preuzimanje kolaterala vjerovatno ili ne. Za obračun sadašnje vrijednosti procijenjenih budućih tokova gotovine koristi se efektivna kamatna stopa pojedinačnog plasmana. U svrhe zajedničke procjene umanjenja vrijednosti, finansijska sredstva se grupišu na osnovu sličnih karakteristika kreditnog rizika. Te karakteristike su relevantne za procjenjivanje budućih tokova gotovine za grupe takvih sredstava time što ukazuju na sposobnost dužnika da isplati sve iznose i dugovanja koji su dospjeli u skladu sa uslovima ugovora za sredstva koja se procjenjuju.

Budući novčani tokovi u grupi finansijskih sredstava koji se zajednički procjenjuju, procjenjuju se na osnovu ugovorenih novčanih tokova i na osnovu prethodnih iskustava u vezi sa gubitkom za sredstva sa karakteristikama kreditnog rizika koja su slična onima u grupi. Iskustvo prethodnih gubitaka se prilagođava na osnovu aktuelnih vidljivih podataka da bi se odrazili uticaji aktuelnih uslova koji nisu uticali na period na kome se zasniva iskustvo prethodnih gubitaka, i da bi se uklonili uticaji uslova iz prethodnih perioda koji ne postoje u sadašnjosti. Ispravka vrijednosti obračunava se na nivou grupe finansijskih sredstava. Procenat ispravke vrijednosti se dobija na osnovu projekcije vjerovatnoće prelaska u status neizmirivanja obaveza, zasnovano na iskustvenim podacima za svaku grupu.




(f) Umanjenje vrijednosti finansijskih sredstava (nastavak)

(i) Sredstva koja se vrednuju po amortizacionoj cijeni (nastavak) Procjene promjena budućih tokova gotovine trebalo bi da odražavaju i da budu direktno povezani sa promjenama u podacima koji su za njih vezani od perioda do perioda. Ova metodologija i pretpostavke koje se koriste za procjenu budućih tokova gotovine se redovno analiziraju od strane Banke radi smanjenja razlike između procijenjenog i stvarno nastalog gubitka.

Kada je zajam nenaplativ, on se otpisuje na bazi odgovarajućih rezervi za umanjenje vrijednosti potraživanja po osnovu zajmova. Takvi zajmovi se otpisuju nakon svih neophodnih procedura po utvrđivanju iznosa gubitka. Naknadna naplata prethodno ispravljenih potraživanja smanjuje iznos rezervisanja za umanjenje vrijednosti i priznaje se u izvještaju o ukupnom rezultatu. Ako se, u narednom periodu, iznos gubitka po osnovu umanjenja vrijednosti smanji i ako se to smanjenje može objektivno dovesti u vezu sa događajem koji je nastao poslije priznavanja umanjenja vrijednosti, prethodno priznati gubitak po osnovu umanjenja vrijednosti umanjuje račun ispravke vrijednosti.

(ii) Finansijska sredstva vrednovana po fer vrijednosti Na kraju svakog obračunskog perioda, na dan izvještavanja, Banka procjenjuje da li postoje objektivni dokazi da je došlo do umanjenja vrijednosti finansijskog sredstva ili grupe finansijskih sredstava. U slučaju da postoje objektivni dokazi da je došlo do umanjenja vrijednosti finansijskih instrumenata raspoloživih za prodaju, značajan ili produženi pad vrijednosti finansijskih instrumenata ispod nabavne vrijednosti, uzima se u obzir pri utvrđivanju mogućeg umanjenja vrijednosti sredstava. Ako postoji takav dokaz za finansijske instrumente raspoložive za prodaju, tada se akumulirani gubitak – kao razlika između cijene akvizicije i tekuće fer vrijednosti, umanjen za bilo koja umanjenja vrijednosti finansijskog sredstva prethodno priznata kao dobitak ili gubitak, uklanja iz kapitala i priznaje u izvještaju o ukupnom rezultatu. Ako se u narednom periodu fer vrijednost dužničkog instrumenta klasifikovanog kao ono koje je raspoloživo za prodaju poveća, i ako se to povećanje može objektivno dovesti u vezu sa događajem koji se odigrao poslije gubitka zbog umanjenja vrijednosti i koji je priznat u neto dobitku ili gubitku, gubitak zbog umanjenja vrijednosti se ukida, sa iznosom ukidanja priznatim kao neto dobitak ili gubitak u izvještaj o ukupnom rezultatu. (g) Obaveze po kreditima Obaveze po kreditima se inicijalno priznaju po fer vrijednosti umanjenoj za nastale troškove transakcije. Obaveze za kredite se naknadno iskazuju po amortizovanoj cijeni; sve razlike između ostvarenog priliva (umanjenog za troškove transakcije) i vrijednosti otplata, priznaju se u izvještaju o ukupnom rezultatu u periodu korišćenja kredita primjenom metode efektivne kamatne stope.

3.7. Nematerijalna ulaganja Nematerijalna ulaganja su iskazana po nabavnoj vrijednosti, umanjenoj za ispravku vrijednosti. Troškovi održavanja softvera priznaju se u periodu nastanka. Troškovi koji se direktno odnose na jedinstvene softverske programe koji su pod kontrolom Banke i koji će vjerovatno proizvesti ekonomske koristi koje su veće nego što su troškovi, a u periodu dužem od godinu dana, priznaju se kao nematerijalna ulaganja. Troškovi obuhvataju troškove eksterne kompanije angažovane na razvoju softvera. Troškovi amortizacije nematerijalnih ulaganja se otpisuju u toku njihovog procijenjenog korisnog vijeka trajanja, na način kao što slijedi: Nematerijalna ulaganja Korisni vijek trajanja (godina) Licenca

8

Softver 8 Nije bilo promjena korisnog vijeka trajanja nematerijalnih ulaganja u odnosu na prethodnu godinu.



3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak)

3.8. Nekretnine, postrojenja i oprema Nekretnine, postrojenja i oprema iskazuju se po nabavnoj vrijednosti, umanjenoj za ispravku vrijednosti. Nabavna vrijednost obuhvata trošak koji se direktno pripisuje kupovini sredstava. Amortizacija nekretnina, postrojenja i opreme se obračunava primjenom proporcionalne metode kako bi se njihov trošak rasporedio na njihovu rezidualnu vrijednost tokom predviđenog korisnog vijeka trajanja sredstva, a koji nije promijenjen u odnosu na prethodnu godinu, kao što slijedi:

Glavne kategorije nekretnina, postrojenja i opreme Korisni vijek trajanja (godina) Građevinski objekti

50

Računari i prateća oprema 8 Namještaj i oprema 4 - 10 Motorna vozila 8 Bankomati 8 Renoviranje iznajmljenih prostora 7

Radovi u toku su evidentirani po nabavnoj vrijednosti. Amortizacija ove imovine i ostalih nekretnina počinje od trenutka njihove funkcionalne upotrebe. Nije bilo promjena korisnog vijeka trajanja nekretnina, postrojenja i opreme u odnosu na prethodnu godinu.

3.9. Obezvrijeđenje materijalne i nematerijalne imovine Na dan izvještaja o finansijskom položaju, rukovodstvo Banke analizira vrijednosti po kojima je prikazana nematerijalna i materijalna imovina Banke. Ukoliko postoji indikacija da je neko sredstvo obezvrijeđeno, nadoknadiv iznos te imovine se procjenjuje kako bi se utvrdio iznos obezvrijeđenja. Ukoliko je nadoknadivi iznos nekog sredstva procijenjen kao niži od vrijednosti po kojoj je to sredstvo prikazano, postojeća vrijednost tog sredstva se umanjuje do visine nadoknadive vrijednosti.

Gubitak po osnovu obezvrijeđenja vrijednosti imovine priznaje se kao rashod tekućeg perioda i iskazuje se u okviru ostalih poslovnih rashoda. Ako naknadno dođe do situacije da gubitak zbog obezvrijeđenja priznat u ranijim godinama ne postoji ili se smanjio, vrijednost sredstva se povećava do revidirane procjene o njegovoj nadoknadivoj vrijednosti, ali tako da povećana vrijednost po kojoj se sredstvo vodi ne bude veća od vrijednosti po kojoj bi se sredstvo vodilo da nije bio u prethodnim godinama priznat utvrđeni gubitak zbog obezvrjeđivanja sredstava.

3.10. Rezervisanja

Rezervisanja se priznaju kada Banka ima važeću zakonsku ili izvedenu obavezu koja je rezultat prošlih događaja, kada postoji velika vjerovatnoća da će za podmirenje obaveze biti potreban odliv sredstava i kada je iznos obaveza pouzdano procijenjen. Rezervisanja se odmjeravaju po sadašnjoj vrijednosti očekivanih izdataka potrebnih za izmirenje obaveza. Rezervisanja se razmatraju na datum svakog iskaza o finansijskoj poziciji i prilagođavaju tako da odražavaju najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će odliv sredstava koji predstavlja ekonomske koristi biti potreban za namirenje date obaveze, rezervisanje se ukida preko iskaza o ukupnom rezultatu. Banka ne priznaje rezervisanje po osnovu potencijalnih obaveza dok ne potvrdi da li ima sadašnju obavezu koja može da dovede do odliva resursa koji predstavljaju ekonomske koristi ili ako pouzdana procjena ne može da se napravi, te se u tom slučaju objelodanjuje.



3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) 3.11. Naknade zaposlenima

Doprinosi kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih U skladu sa propisima koji se primjenjuju u Crnoj Gori, Banka je u obavezi da plaća doprinose državnim fondovima kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih. Ove obaveze uključuju doprinose za zaposlene na teret poslodavca u iznosima obračunatim po stopama propisanim relevantnim zakonskim propisima. Banka je, takođe, obavezna da od bruto plata zaposlenih obustavi doprinose i da ih, u ime zaposlenih, uplati tim fondovima. Doprinosi na teret poslodavca i doprinosi na teret zaposlenog se evidentiraju na teret rashoda perioda na koji se odnose.

Obaveze po osnovu otpremnina ili drugih dugoročnih naknada zaposlenima U skladu sa Kolektivnim ugovorom, Banka je u obavezi da prilikom odlaska u penziju zaposlenom isplati otpremninu u visini 6 prosječnih neto zarada zaposlenih u Banci važećih u mjesecu koji prethodi mjesecu u kojem se vrši isplata. Takođe, zapolseni imaju pravo na isplatu jubilarnih nagrada povodom deset, dvadesete I tridesete godišnjice rada. U finansijskim iskazima Banke na dan 31. decembra 2013. godine, izvršeno je rezervisanje, obračunato od strane nezavisnog ovlašćenog aktuara, po osnovu procijenjene sadašnje vrijednosti sredstava za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade zaposlenima nakon ispunjenih uslova.

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI

4.1. Upravljanje rizicima

Banka je u svome poslovanju izložena različitim rizicima od kojih su najznačajniji:

• kreditni rizik; • tržišni rizik; • rizik likvidnosti; • operativni rizik.

Procedure za upravljanje rizicima su dizajnirane da identifikuju i analiziraju rizike, da definišu odgovarajuće limite i kontrole za upravljanje rizicima, kao i da prate izloženost Banke pojedinim rizicima. Procedure za upravljanje rizicima su predmet redovne kontrole u cilju adekvatnog odgovora na nastale promjene na tržištu, proizvodima i uslugama. Sektor za upravljanje rizicima je odgovoran za praćenje izloženosti Banke pojedinim rizicima i usaglašenost sa procedurama za upravljanje rizicima i definisanim limitima o čemu se mjesečno izvještava Odboru direktora. Pored toga, praćenje izloženosti Banke pojedinim rizicima je u nadležnosti Komiteta za nadzor i Komiteta za upravljanje kreditnim rizikom.

4.2. Kreditni rizik

Banka je izložena kreditnom riziku koji predstavlja rizik da dužnici neće biti u mogućnosti da dugovanja prema Banci izmire u potpunosti i na vrijeme. Banka vrši rezervisanja za gubitke po osnovu umanjenja vrijednosti, a koji se odnose na gubitke nastale na dan izvještaja o finansijskom položaju. Značajne promjene u privredi, odnosno stanju pojedinih privrednih grana koje čine osnov kreditnog portfolija Banke, mogle bi dovesti do gubitaka koji se razlikuju od gubitaka po osnovu kojih je izvršeno rezervisanje na dan izvještaja o finansijskom položaju. Stoga rukovodstvo Banke oprezno upravlja izloženošću kreditnom riziku.

4.2.1. Upravljanje kreditnim rizikom Izloženost kreditnom riziku ispoljava se kao rizik finansijskog gubitka koji nastaje kao posljedica nemogućnosti dužnika da ispuni sve ugovorene obaveze prema Banci. Banka upravlja preuzetim kreditnim rizikom tako što određuje limite u odnosu na velike kredite, pojedinačne korisnike kredita i povezana lica. Pomenuti rizici se kontinuirano prate i predmet su kontrole koja se vrši jednom godišnje ili češće. Svi krediti iznad propisanog limita treba da budu odobreni od strane Komiteta za upravljanje kreditnim rizikom.

U skladu sa limitima propisanim od strane Centralne banke Crne Gore, granska koncentracija kredita je predmet kontinuiranog praćenja.



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Kreditni rizik (nastavak)

4.2.1. Upravljanje kreditnim rizikom (nastavak)

Izloženost riziku po pojedinačnim zajmoprimaocima, uključujući druge banke i brokerska preduzeća, dalje se ograničava tako što se utvrđuje podlimit u odnosu na bilansnu i vanbilansnu izloženost. Stvarna izloženost u odnosu na utvrđene limite se redovno prati. Upravljanje izloženošću kreditnom riziku vrši se redovnom analizom sposobnosti korisnika kredita i potencijalnih korisnika kredita da otplaćuju obaveze po osnovu kamate i glavnice. Preuzete i potencijalne obaveze po osnovu kredita Primarna svrha ovih instrumenta je da se obezbijedi da sredstva budu dostupna klijentu u skladu sa zahtjevima. Garancije i aktivirani akreditivi predstavljaju neopozive garancije Banke da će izvršiti plaćanje u slučaju da klijent ne može da ispuni svoje obaveze prema trećim stranama, i stoga nose isti kreditni rizik kao i krediti. Dokumentarni i komercijalni akreditivi – koji predstavljaju pismenu izjavu o obavezi Banke preuzetoj u ime klijenta, a kojom se trećem licu daje ovlašćenje da kod Banke vuče mjenice do iznosa dogovorenog posebnim uslovima – su obezbijeđeni osnovnom isporukom robe na koju se odnose, te stoga, nose manji rizik nego direktna pozajmica.

4.2.2. Rezervisanja za gubitke po osnovu umanjenja vrijednosti u skladu sa MRS 39 Na dan izvještaja o finansijskom položaju Banka procjenjuje da li postoji bilo kakav objektivni dokaz da je došlo do umanjenja vrijednosti finansijskog sredstva ili grupe finansijskih sredstava, u skladu sa zahtjevima MRS 39. Objektivni dokaz da je došlo do umanjenja vrijednosti finansijskog sredstva ili grupe finansijskih sredstava obuhvata podatke koje imalac sredstva može da primijeti o nastanku gubitka kao što su:

• kašnjenje u plaćanju kamate ili glavnice; • restrukturiranje plasmana; • kršenje ugovora, finansijske teškoće dužnika; • visoka vjerovatnoća bankrotstva ili likvidacije, proces naplate duga od strane države; • pokretanje sudskog spora protiv dužnika; • status neizmirivanja obaveza na nivou grupe povezanih lica.

U skladu sa usvojenom metodologijom, Banka procjenjuje da li postoje objektivni dokazi o umanjenju vrijednosti pojedinačno za finansijska sredstva koja su pojedinačno značajna. Izračunavanje sadašnje vrijednosti procijenjenih budućih tokova gotovine obezbijeđenog finansijskog sredstva odražava novčane tokove koji mogu biti rezultat isključivanja umanjena za troškove pribavljanja i prodaje kolaterala, bez obzira na to da li je isključenje vjerovatno ili ne.

U svrhe zajedničke procjene umanjenja vrijednosti, finansijska sredstva koja nisu pojedinačno značajna se grupišu na osnovu sličnih karakteristika kreditnog rizika. U procesu klasifikacije sredstava izloženih kreditnom riziku, Banka primjenjuje sljedeće klasifikacione kategorije:

Kreditna kategorija

Kriterijum

Dobra aktiva

Ova kategorija uključuje svu imovinu procijenjenu kao naplativu u potpunosti po osnovu ugovorenih uslova.

Aktiva sa posebnom

napomenom

Ova kategorija uključuje onu imovinu koja je najvjerovatnije naplativa, ali zahtijeva posebnu pažnju, budući da potencijalni rizik, ukoliko nije dovoljno ispraćen, može umanjiti naplativost ovih potraživanja.

Substandardna

aktiva

Ova kategorija uključuje onu imovinu usljed koje vrlo lako može nastati gubitak, imajući u vidu jasno definisane nedostatke koji će tu naplatu dovesti u rizik.



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak)

4.2. Kreditni rizik (nastavak)

4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama

U hiljadama EUR

2013.

2012.

Bilansne stavke Krediti i plasmani bankama 137,484

230,516

Krediti i plasmani komitentima 365,593

305,080 Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju 207

224

Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 1,482

1,107 Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća 17,499

19,352

Forfeting 7,331 16,858

529,596

573,137

Vanbilansne stavke Finansijske garancije 15,120

17,143 Činidbene garancije 9,868

12,815

Nepokriveni akreditivi 630

833 Nepovučene kreditne linije 42,686

32,155

68,304

62,946

Ukupna izloženost kreditnom riziku 597,900

636,083

Izloženost kreditnom riziku se djelimično kontroliše pribavljanjem instrumenata obezbjeđenja i garancija pravnih i fizičkih lica. Pored toga, sva fizička lica su u obavezi da svoju mjesečnu zaradu primaju preko tekućeg računa kod Banke, u cilju smanjenja kreditnog rizika. Tipovi instrumenata obezbjeđenja su:

• depoziti; • pravo zaloge na industrijskim mašinama, hartijama od vrijednosti, zalihama i vozilima; • hipoteke na nepokretnostima i fiducijarni prenos vlasništva; • mjenice; • ovlašćenja; • administrativne zabrane; • žiranti i • polise osiguranja.

4.2.4. Krediti i plasmani

Krediti i plasmani su prikazani u narednim tabelama

U hiljadama EUR

Neobezvri-jeđeni

nedospjeli

Dospeli, pojedinačno

neobezvri-jeđeni

dospjeli

Poje-dinačno obezvri-

jeđeni

Ukupno, bruto

Pojedinačna ispravka

vrijednosti

Grupna ispravka

vrijednosti

Ukupna ispravka

vrijednosti

Ukupno, neto

31.decembar 2013. godine

Stambeni krediti 74,438 2,654 9,640 86,731 5,706 4,089 9,795 76,937 Prekoračenje po tekućim računima 3,674

2,142

80

5,896

74

2,022

2,096

3,800

Potrošački krediti 62,527 4,380 5,867 72,775 2,844 6,316 9,160 63,614 Kreditne kartice 5,915 1,718 4,249 11,881 3,442 2,034 5,476 6,406 Namjenski krediti 892 658 1,844 3,393 1,785 658 2,443 951 Ostali krediti fizičkim licima, pokriveni hipotekom 11,955

587

1,723

14,265

832

1,254

2,086

12,179 Ostali krediti - 14 - 14 - - - 14 Krediti mikro i malim preduzećima 23,583

1,411

8,995

33,989

4,677

2,212

6,889

27,100

Krediti srednjim i velikim preduzećima 98,005

4,272

68,784

171,061

37,843

2,315

40,158

130,903

Krediti Vladi i opštinama 43,726 58 498 44,281 100 497 597 43,684 Krediti finansijskim institucijama 4

-

-

4

-

-

-

4

324,719 17,894 101,680 444,293 57,303 21,397 78,700 365,593

Krediti i plasmani ankama 137,484 - - 137,484 - - - 137,484

462,203

17,894

101,680

581,777

57,303

21,397

78,700

503,077



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.4. Krediti i plasmani (nastavak)

U hiljadama EUR Neobezvri-

jeđeni nedospjeli

Dospeli, pojedinačno

neobezvri-jeđeni

dospjeli

Poje-dinačno obezvri-

jeđeni Ukupno,

bruto

Pojedinačna ispravka

vrijednosti

Grupna ispravka

vrijednosti

Ukupna ispravka

vrijednosti Ukupno,

neto 31.decembar 2012. godine

Stambeni krediti 87,053 2,278 4,328 93,659 2,707 4,887 7,594 86,064 Prekoračenje po tekućim računima 4,328

2,030

16

6,374

16

1,911

1,927

4,447

Potrošački krediti 48,163 3,958 3,270 55,391 1,759 6,241 8,000 47,391 Kreditne kartice 6,977 1,638 3,373 11,988 2,842 2,117 4,959 7,029 Namjenski krediti 1,521 655 1,755 3,931 1,755 673 2,428 1,503 Ostali krediti fizičkim licima, pokriveni hipotekom 12,409

565

1,099

14,074

679

1,435

2,114

11,959 Ostali krediti - 18 - 18 - - - 18 Krediti mikro i malim Preduzećima 21,972

1,964

7,039

30,975

3,902

2,513

6,415

24,560

Krediti srednjim i velikim preduzećima 80,026

1,015

68,681

149,722

34,439

2,127

36,566

113,156

Krediti Vladi i opštinama 8,038 206 1,356 9,600 534 155 689 8,911 Krediti finansijskim institucijama 43

2

-

45

-

4

4

41

270,530 14,329 90,917 375,776 48,633 22,063 70,696 305,080 Krediti i plasmani dati Bankama 230,516

-

-

230,516

-

-

-

230,516

501,046

14,329

90,917

606,293

48,633

22,063

70,696

535,596 Krediti i avansi koji nisu ni dospjeli niti obezvrijeđeni u 2013. i 2012. godini su svi svrstani u dobru aktivu.

a) Dospjeli ali pojedinačno neobezvrijeđeni krediti i plasmani

U hiljadama EUR

Do 30 dana kašnjenje

Od 31 do 60 dana

kašnjenje

Od 61 do

90 dana kašnjenje

Od 91 do 180 dana kašnjenje

Od 181 do

365 dana kašnjenje

Od 1 do 5

godina kašnjenje

Preko 5 godina

kašnjenje

Ukupno

31. decembar 2013. godine

Stambeni krediti 74 49 56 96 124 2,045 210 2,654 Prekoračenja po tekućim

računima 77

4

5 19

58

1,070 909

2,142 Potrošački krediti 102 32 23 71 130 3,264 758 4,380 Kreditne kartice 155 23 16 31 75 899 519 1,718 Namjenski krediti 3 2 2 5 10 382 254 658 Ostali krediti fizičkim licima,

pokriveni hipotekom 21

11

24 22

37

459 13

587 Ostali krediti - - - - - - 14 14 Krediti mikro i malim

preduzećima 176

102

60 74

170

741 88

1,411 Krediti srednjim i velikim

preduzećima 3,578

291

363 -

40

- -

4,272 Krediti Vladi i opštinama 58 - - - - - - 58

4,244

514

549 318

644

8,860 2,765

17,894




a) Dospjeli ali pojedinačno neobezvrijeđeni krediti i plasmani (nastavak)

U hiljadama EUR

Do 30 dana

kašnjenje

Od 31 do 60 dana

kašnjenje

Od 61 do 90 dana

kašnjenje



Od 1 do 5 godina

kašnjenje

Preko 5 godina

kašnjenje Ukupno 31. decembar 2012. godine Stambeni krediti 70 79 37 88 155 1,797 51 2,277 Prekoračenja po tekućim

računima 82

15

5 13

34

1,352 530

2,031 Potrošački krediti 78 55 73 115 272 3,227 137 3,957 Kreditne kartice 166 35 23 41 103 992 279 1,639 Namjenski krediti 5 6 137 9 11 390 97 655 Ostali krediti fizičkim licima,

pokriveni hipotekom 14

18

43 16

75

385 15

566 Ostali krediti - - - - - 4 14 18 Krediti mikro i malim

preduzećima 415

103

47 65

177

997 159

1,963 Krediti srednjim i velikim

preduzećima 408

504

75 26

-

2 -

1,015 Krediti Vladi i opštinama 17 - 2 - - 187 - 206 Krediti finansijskim

institucijama 1

-

- -

1

- -

2

1,256

815

442 373

828

9,333 1,282

14,329

b) Fer vrijednost sredstava obezbjeđenja U hiljadama EUR 31. decembar

2013.

31. decembar 2012.

Depoziti

11,638

11,031

Hartije od vrijednosti 437 202 Zaloga 4,150 1,747 Hipoteke 254,422

258,856

Ukupno 270,647

271,836

U hiljadama EUR Dospjeli ali individualno neobezvrijeđeni prikazani do visine plasmana koji su obezbijeđeni tim sredstvima

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Depoziti

9,928

9,826

Hartije od vrijednosti 431 184 Zaloga

3,187

1,545

Hipoteke

182,195

190,321 Ukupno

195,741

201,876

U hiljadama EUR

Individualno obezvrijeđeni prikazani do visine plasmana koji su obezbijeđeni tim sredstvima

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Depoziti

1,710

1,205

Hartije od vrijednosti 6 18 Zaloga

963

202

Hipoteke

72,227

68,535 Ukupno

74,906

69,960




b) Fer vrijednost sredstava obezbjeđenja (nastavak) Banka kao predmet hipoteke uzima nepokretnosti čija vrijednost, po procjeni ovlašćenih procjenitelja, mora biti veća minimum 50% od iznosa plasmana. Nekretnine koje se uzimaju kao kolateral su stambeni prostori, porodične stambene zgrade, poslovni objekti, poslovni prostori i zemljište zavisno od lokacije i njegove buduće namjene.

Prilikom uzimanja zaloga nad hartijama od vrijednosti, Banka dnevno prati cijenu hartija od vrijednosti koje su uzete kao sredstvo obezbjeđenja. Tržišna vrijednost zaloge mora biti 50% veća od vrijednosti plasmana. c) Restruktuirani krediti i plasmani

Banka je zajmoprimcu restruktuirala kredit ako je, zbog pogoršanja dužnikove kreditne sposobnosti:

a. produžila rok otplate za glavnicu ili kamatu, b. smanjila kamatnu stopu na odobreni kredit, c. smanjila iznos duga, glavnice ili kamate ili d. napravila druge slične pogodnosti koje olakšavaju finansijsku poziciju zajmoprimca.

Prilikom restruktuiranja kredita Banka vrši finansijsku analizu zajmoprimca i procjenjuje mogućnosti

zajmoprimca, nakon restruktuiranja kredita, da ostvari novčane tokove koji će biti dovoljni za otplatu glavnice i kamate kredita. Banka je restruktuirala u toku 2013. godine kredite u iznosu od 93,601 hiljada EUR (2012. godine: 88,269 hiljada EUR). d) Geografska koncentracija

Geografska koncentracija izloženosti Banke kreditnom riziku, bez umanjenja za ispravku vrijednosti, je

prikazana u sljedećoj tabeli:

U hiljadama EUR

Crna Evropska SAD i Gora Unija Kanada Ostalo

Ukupno

Krediti i plasmani bankama -

123,371

14,025

88 137,484

Krediti i plasmanii komitentima 432,135 6,541 13 5,603 444,292 Hartije od vrijednosti raspoložive za

prodaju 207

-

- -

207 Finansijska sredstva po fer vrijednosti

kroz bilans uspjeha 1,482

-

-

- 1,482 Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća 17,499

-

-

- 17,499

Forfeting 8,236 - - - 8,236 31. decembar 2013. godine 459,559

129,912

14,038

5,691 609,200

31. decembar 2012. godine 409,914 232,946 959 1,403

645,222




e) Industrijska koncentracija Koncentracija po djelatnostima izloženosti Banke kreditnom riziku, bez umanjenja za ispravku vrijednosti je prikazana u sljedećoj tabeli:

U hiljadama EUR

Finansije

Transport, saobracaj

i tele- komunikacije

Usluge, turizam i

ugosti-teljstvo

Trgovina

Građe- vinarstvo

Energetika

Rudar-stvo

Admini-stracija

Trgovina nekretni-

nama

Poljopri-vreda,

lov i ribolov

Proiz-vodnja

Ostalo

Fizička lica

Ukupno

Krediti i plasmani bankama 137,484

-

-

-

-

-

-

- - - - - -

137,484

Krediti i plasmani komitentima 2,594 11,133 24,049 98,743 10,910 2,340 1,471 42,585 4,849 7,147 30,510 16,864 191,097

444,292

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju 207

-

-

-

-

-

-

- - - - - -

207

Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 1,482

-

-

-

-

-

-

- - - - - -

1,482 Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća 17,499

-

-

-

-

-

-

- - - - - -

17,499

Forfeting - 91 98 3,116 2,472 - 119 - 1,043 1,226 71 - - 8,236

31. decembar 2013. godine 159,266

11,224

24,147

101,859

13,382

2,340

1,590

42,585 5,892 8,373 30,581 16,864 191,097

609,200

31. decembar 2012. godine 252,997

9,090

25,920

95,137

14,358

3,027

1,604

6,913

2,750

8,409

30,360

13,095

181,561

645,222



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.5. Vanbilansna evidencija Ročnost vanbilansnih stavki po kojima je Banka izložena kreditnom riziku je sljedeća:

U hiljadama EUR

Nepovučene kreditne linije

Garancije

Nepokriveni akreditivi

Ukupno

31. decembar 2013. godine Do 1 godine 42,493 9,049 180 51,722

Od 1 do 5 godina 193 15,939 450 16,582

42,686 24,988 630 68,304

U hiljadama EUR

Nepovučene

kreditne linije Garancije Nepokriveni

akreditivi Ukupno 31. decembar 2012. godine Do 1 godine 32,004 10,232 196 42,432 Od 1 do 5 godina 151 19,726 637 20,514

32,155 29,958 833 62,946

4.3. Tržišni rizik Banka je izložena tržišnim rizicima. Tržišni rizici se javljaju u slučaju otvorenih pozicija, a zbog promjene kamatnih stopa, promjene kursa valute i promjene cijena hartija od vrijednosti koji se mijenjaju u skladu sa tržišnim fluktuacijama. Limiti za izloženost tržišnim rizicima su interno propisani i usklađeni sa limitima propisanim od strane Centralne banke Crne Gore.

4.3.1. Devizni rizik

Finansijska pozicija i novčani tokovi Banke su izloženi efektima promjena kursa valuta. Izloženost deviznom riziku se redovno prati putem usklađivanja sa limitima propisanim od strane Centralne banke Crne Gore.

Izloženost riziku od promjena kursa valuta na dan 31. decembra 2013. godine prikazana je u sljedećoj tabeli:

U hiljadama EUR

Ostale valute

Ukupno

Lokalna

USD

strane valute

valuta (EUR)

Ukupno

AKTIVA Gotovina i depoziti kod Centralne banke 6,027 2,270 8,297 68,741 77,038

Krediti i plasmani bankama 9,630 - 9,630 127,854 137,484 Krediti i plasmani komitentima - - - 365,593 365,593 Hartije od vrijednosti raspoložive za

prodaju - - - 207 207 Finansijska sredstva po fer vrijednosti

kroz bilans uspjeha - - - 1,482 1,482 Hartije od vrijednosti koje se drže do

dospijeća - - - 17,499 17,499 Forfeting - - - 7,331 7,331 Ukupna aktiva 15,657 2,270 17,927 588,707 606,634 PASIVA Obaveze prema bankama - - - 5,427 5,427 Obaveze prema komitentima 16,783 2,157 18,940 482,911 501,851 Obaveze po kreditima - - - 22,672 22,672 Ostale obaveze 110 2 112 2,727 2,839 Ukupno obaveze 16,893 2,159 19,052 513,737 532,789 Neto devizna izloženost: - 31. decembar 2013. godine (1,236) 111 (1,125) 74,970 73,845 - 31. decembar 2012. godine (909)

140

(769)

58,190

57,420



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.3. Tržišni rizik (nastavak) 4.3.2. Rizik od promjene kamatnih stopa

Rizik od promjene kamatnih stopa novčanih tokova predstavlja rizik da će budući novčani tokovi finansijskog instrumenta biti podložni oscilacijama usljed promjenljivih kamatnih stopa na tržištu. Kamatni rizik fer vrijednosti predstavlja rizik da će vrijednost finansijskog instrumenta biti podložna oscilacijama usljed promjenljivih kamatnih stopa na tržištu. Banka je izložena efektima promjene važećih kamatnih stopa na tržištu i to po osnovu rizika od promjene kamatnih stopa na novčane tokove. Kao posljedica takvih promjena može doći do povećanja kamatnih marži, međutim, one mogu umanjiti dobit ili dovesti do gubitka u slučaju neočekivanih kretanja. Kamatne stope se zasnivaju na tržišnim stopama tako da Banka redovno vrši ponovno određivanje cijena. Naredna tabela prikazuje kamatonosna i nekamatonosna sredstva i obaveze Banke na dan 31. decembra 2013. godine: U hiljadama EUR

Kamatonosno

Nekamatonosno

Ukupno

AKTIVA Gotovina i depoziti kod Centralne banke 7,199 69,839 77,038

Krediti i plasmani bankama 137,221 263 137,484 Krediti i plasmani komitentima 365,593 - 365,593 Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju - 207 207 Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz

bilans uspjeha - 1,482 1,482 Hartije od vrijednosti koje se drže do

dospijeća 17,499 - 17,499 Forfeting 7,331 - 7,331 Ukupna aktiva 534,843 71,791 606,634 PASIVA Obaveze prema bankama 5,427 5,427 Obaveze prema komitentima 428,923 72,928 501,851 Obaveze po kreditima 22,672 - 22,672 Ostale obaveze - 2,839 2,839 Ukupno obaveze 457,022 75,767 532,789 Izloženost riziku od promjene kamatnih

stopa: - 31. decembar 2013. godine 77,821 (3,976) 73,845 - 31. decembar 2012. godine 31,229

26,191

57,420



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.3. Tržišni rizik (nastavak) 4.3.2. Rizik od promjene kamatnih stopa (nastavak)

Sljedeća tabela prikazuje godišnje kamatne stope (ukoliko nije drugačije navedeno) za značajnije valute monetarnih finansijskih instrumenata: - u procentima- EUR USD Finansijska sredstva

Obavezna rezerva – kamatonosni dio 0% - Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća 2.59%-4.59% - Krediti i plasmani bankama 0.05%-6.25% 0.77%-2.30% Kratkoročni krediti komitentima: - pravna lica 8.5 %-13% - - fizička lica 11.99%-22.99% - Dugoročni krediti klijentima: - pravna lica 9%-13% -

- fizička lica

6.49%-8.49% godišnje + 12m

Euribor

-

Finansijske obaveze

Depoziti banaka 0.15%-4% - Depoziti komitenata: - pravna lica 0.15%-3% - - fizička lica 0.1%-3.9% 0.1%-15% Obaveze po kreditima: -Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća 0%-7% - - Fond za razvoj Crne Gore 1.5%-6.5% - - Ministarstvo Finansija i Ministarstvo odrzivog razvoja i turizma

0.98%

-

- KfW

6m Euribor + 1.305% - 2.4%

-

- EFSE

6m Euribor + 2.45%

-

- OTP Financing Netherlands B.V., subordinirani kredit 3m Euribor + 7.96%, 3m Euribor+5.71%

-

4.4. Rizik likvidnosti

Rizik likvidnosti predstavlja rizik da Banka neće moći obezbijediti dovoljno novčanih sredstava za izmirenje obaveza u trenutku njihove dospjelosti, ili rizik da će Banka za izmirivanje dospjelih obaveza morati obezbjeđivati novčana sredstva po razumnoj cijeni i blagovremeno.

4.4.1. Upravljanje rizikom likvidnosti Usklađenost i kontrolisana neusklađenost dospijeća i kamatnih stopa po osnovu sredstava i obaveza su od velikog značaja za rukovodstvo Banke. Nije uobičajeno da Banka ima kompletno usklađenu poziciju, budući da poslovne transakcije često imaju neodređen rok dospijeća i da su različitih vrsta. Neusklađena pozicija potencijalno povećava profitabilnost, ali i povećava rizik od gubitka. Dospijeća sredstava i obaveza i sposobnost Banke da po prihvatljivim troškovima obezbijedi izvore sredstava po dospijeću obaveza, važan su činilac u procjeni likvidnosti Banke i njene izloženosti promjenama kamatnih stopa i kurseva. Potrebe za likvidnošću za pokrivanje garancija odnosno aktiviranih akreditiva su znatno manje od iznosa preuzetih obaveza, budući da Banka ne očekuje da treća strana povuče ugovorena sredstva. Ukupni neizmireni iznos ugovorne obaveze kojom se odobrava kredit sa produženim rokom dospijeća ne mora nužno dovesti do budućih zahtijeva za likvidnim sredstvima, s obzirom da će mnoge od ovih obaveza isteći ili biti okončane bez finansiranja.




4.4. Rizik likvidnosti (nastavak) 4.4.1. Upravljanje rizikom likvidnosti (nastavak)

Sektor sredstava i likvidnosti dnevno prati izloženost Banke riziku likvidnosti. Za utvrđivanje usklađenosti novčanih priliva i odliva, Banka koristi skale dospijeća (GAP analiza). U tabeli koja slijedi prikazana su sredstva i obaveze Banke za preostali period do ugovorenog datuma dospijeća, a u odnosu na datum izvještaja o finansijskom položaju:

U hiljadama EUR

Do 30 dana

Od 1 do 3 mjeseca

Od 3 do 12 mjeseci

Od 1 do 5 godina

Preko 5 godina

Ukupno

AKTIVA

Gotovina i depoziti kod Centralne

banke 77,038 - - - -

77,038 Krediti i plasmani bankama 70,484 67,000 - - - 137,484 Krediti i plasmani komitentima 36,540 16,634 64,476 170,808 77,135 365,593 Hartije od vrijednosti raspoložive za

prodaju 207 - - - -

207 Finansijska sredstva po fer

vrijednosti kroz bilans uspjeha 1,482 - - - -

1,482 Hartije od vrijednosti koje se drže

do dospijeća 17,499 - - - -

17,499 Forfeting 1,384 21 2,969 2,957 - 7,331 Ukupno sredstva 204,634 83,655 67,445 173,765 77,135 606,634

PASIVA Obaveze prema bankama 5,427 - - - - 5,427 Obaveze prema komitentima 284,886 61,834 136,128 18,828 175 501,851 Obaveze po kreditima 107 1,000 1,448 6,117 14,000 22,672 Ostale obaveze 2,839 - - - - 2,839 Ukupno obaveze 293,259 62,834 137,576 24,945 14,175 532,789 Ročna neusklađenost:

- 31. decembar 2013. godine (88,625) 20,821 (70,131) 148,820 62,960 73,845 - 31. decembar 2012. godine (929)

(53,655)

(41,483)

81,376

72,111 57,420

Struktura sredstava i obaveza na dan 31. decembra 2013. godine ukazuje na postojanje ročne neusaglašenosti preostalog perioda dospijeća sredstava i obaveza do 1 mjeseca i od tri mjeseca do 1 godine. Primarni razlog navedene neusklađenosti je u činjenici da su kratkoročni izvori sredstava sa preostalim rokom dospijeća do 1 godine, a prevashodno depoziti po viđenju plasirani na duži vremenski period. Međutim, na osnovu istorijskih podataka i iskustva u proteklih pet godina, 30% do 40% depozita po viđenju se može smatrati dugoročnim izvorom finansiranja.




4.4. Rizik likvidnosti (nastavak) 4.4.2. Ročnost finansijskih obaveza prema preostalom roku dospijeća (nediskontovani tokovi gotovine)

U hiljadama EUR

Po viđenju

Do 1 mjeseca

Od 1 do 3 mjeseca

Od 3 do 12

mjeseci

Od 1 do 5 godina

Preko 5 godina

Ukupno


OBAVEZE

Obaveze prema bankama 1,340 4,305 - - - - 5,645 Obaveze prema komitentima 82,369 212,602 64,023 140,947 19,495 181 519,617 Obaveze po kreditima - 111 1,041 1,508 6,370 14,580 23,610 Ostale obaveze - 2,867 - - - 3,514 6,381

83,709 219,885 65,064 142,455 25,865 18,275 555,253

U hiljadama EUR

Po

viđenju Do 1

mjeseca Od 1 do 3

mjeseca

Od 3 do 12

mjeseci Od 1 do

5 godina Preko 5 godina

Ukupno

31. decembar 2012. godine OBAVEZE Obaveze prema bankama - 5,441 - - - - 5,441 Obaveze prema komitentima 69,105 79,334 91,511 266,529 62,129 373 568,981 Obaveze po kreditima - 7,608 2,160 11,817 16,850 4,847 43,282 Ostale obaveze - 3,847 - - - - 3,847 69,105 96,230 93,671

278,346 78,979

5,220

621,551

4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata

4.5.1 Fer vrijednost finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti

MSFI 7 definiše hijerarhiju tehnika vrednovanja na osnovu toga da li su unosi koje zahtijevaju te tehnike vrednovanja raspoloživi ili ne. Raspoloživi unosi odslikavaju tržišne podatke dobijene iz nezavisnih izvora; unosi koji nisu raspoloživi uključuju tržišne pretpostavke Banke. Ove dvije vrste unosa stvorile su sljedeću hijerarhiju fer vrijednosti: • Nivo 1 – Kotirane vrijednosti (nekorigovane) na aktivnom tržištu istih sredstava i obaveza. Ovaj

nivo uključuje kotirane instrumente kapitala. • Nivo 2 – Unosi koji ne predstavljaju kotirane vrijednosti uključene u Nivo 1, a koji su raspoloživi i

tiču se datog sredstva ili obaveze, bilo direktno (tj. u vidu cijena/vrijednosti) ili indirektno (u vidu zaključaka na osnovu cijena/vrijednosti). Banka ne posjeduje finansijske instrumente vrednovane po fer vrijednosti uključene u nivo 2.

• Nivo 3 – unosi za sredstva i obaveze koji nisu zasnovani na raspoloživim tržišnim podacima. Ovaj

Nivo uključuje ulaganja u kapital pod tržišnim pretpostavkama Banke (ne postoje raspoloživi podaci). Banka ne posjeduje finansijske instrumente vrednovane po fer vrijednosti uključene u nivo 3.




4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata (nastavak)

4.5.1 Fer vrijednost finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti (nastavak)

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti (nastavak)

Ova hijerarhija zahtijeva upotrebu raspoloživih tržišnih podataka kada isti postoje. Prilikom procjene fer vrijednosti, Banka uzima u obzir raspoložive tržišne vrijednosti kad god je to moguće. Na dan 31. decembra 2013. godine, tržišne cijene hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.


Nivo 1

Nivo 2

Nivo 3

Ukupno

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju

207

-

-

207

Finansijska sredstva po fer vrijednosti investicione hartije od vrijednosti – instrumenti kapitala

1,482

-

-

1,482

Ukupna sredstva

1,689

-

-

1,689


Nivo 1

Nivo 2

Nivo 3

Ukupno

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju

224

-

-

224

Finansijska sredstva po fer vrijednosti investicione hartije od vrijednosti – instrumenti kapitala

1,107

-

-

1,107

Ukupna sredstva

1,331

-

-

1,331

Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti Fer vrijednost hartija od vrijednosti raspoloživih za prodaju i hartija od vrijednosti vrednovanih po fer frijednosti kroz bilans uspjeha je zasnovana na tržišnim cijenama. Ukoliko informacije o tržišnim cijenama nisu raspoložive, koriste se tržišne cijene kotiranih hartija od vrijednosti sa sličnim karakteristikama. Na dan 31. decembra 2013. godine, tržišne cijene hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.

4.5.2 Fer vrijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti Procijenjena fer vrijednost finansijskih instrumenata, prema hijerarhiji fer vrijednosti, data je u narednoj tabeli:


Nivo 1

Nivo 2

Nivo 3

Ukupno

Knjigovo-dstvena

vrijednost Gotovina i depoziti kod Centralne banke - 77,038 - 77,038

77,038 Krediti i plasmani bankama

-

-

137,484

137,484 137,484

Krediti i plasmani komitentima - - 365,593 365,593 365,593 Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća - 17,499 - 17,499

17,499

Forfeting - - 7,331 7,331 7,331 Ukupna sredstva - 94,537 510,408 604,945

604,945

Obaveze prema bankama - - 5,427 5,427 5,427 Obaveze prema komitentima - - 501,851 501,851 501,851 Obaveze po kreditima - - 22,672 22,672 22,672 Ostale obaveze - - 2,839 2,839 2,839

Ukupne obaveze

-

-

532,789

532,789

532,789




4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata (nastavak)

4.5.2 Fer vrijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti (nastavak) Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti (nastavak)


Nivo 1

Nivo 2

Nivo 3

Ukupno

Knjigovo-dstvena

vrijednost

Gotovina i depoziti kod Centralne banke - 84,399 - 84,399

84,399

Krediti i plasmani bankama

-

-

230,516

230,516 230,516 Krediti i plasmani komitentima - - 305,080 305,080 305,080 Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća - 19,352 - 19,352

19,352

Forfeting - - 16,858 16,858 16,858 Ukupna sredstva - 103,751 552,454 656,205

656,205

Obaveze prema bankama - - 5,182 5,182 5,182 Obaveze prema komitentima - - 549,526 549,526 549,526 Obaveze po kreditima - - 41,561 41,561 41,561 Ostale obaveze - - 3,847 3,847 3,847

Ukupne obaveze

-

-

600,116

600,116

600,116

Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Fer frijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti obračunata je samo za potrebe objelodanjivanja, bez efekata na pozicije iskaza o finansijskom položaju ili iskaza o ukupnom rezultatu. Dodatno, s obzirom na to da nema aktivnog trgovanja ovim instrumentima, određivanje fer njihove vrijednosti zahtijeva korišćenje procjena rukovodstva u značajnoj mjeri.

Fer vrijednost je cijena koja se može primiti za prodaju nekog sredstva ili platiti za prenos neke obaveze u uobičajenoj transakciji na glavnom (ili najpovoljnijem) tržištu na datum odmjeravanja pod tekućim tržišnim uslovima bez obzira na to da li je cijena direktno utvrdiva ili procijenjena korišćenjem neke druge tehnike vrednovanja. Međutim, ne postoje dostupne tržišne cijene za određeni dio finansijskih instrumenata Banke, koji su prema tome klasifikovani u nivo 2 i nivo 3 hijerarhije fer vrijednosti. U uslovima u kojima nema dostupnih tržišnih cijena, fer vrijednost se procenjuje primjenom modela diskontovanja novčanih tokova ili drugih modela. Promjene pretpostavki koje leže u osnovi procjena, uključujući diskontne stope i procijenjene novčane tokove, u značajnoj mjeri utiču na procjene. Stoga utvrđene procjene fer tržišne vrijednosti ne mogu biti ostvarene prilikom aktuelne prodaje finansijskog instrumenta. Prilikom procjene fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti i klasifikovani su kao nivo 2 i nivo 3, primijenjene su sljedeće pretpostavke: Knjigovodstvena vrijednost predstavlja razumnu procjenu fer vrijednosti za sljedeće finansijske instrumente, koji su prevashodno kratkoročni:

• Gotovina i depoziti kod Centralne banke; • Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća (odnose se na državne obveznice sa rokom

dospijeća do 3 mjeseca); • Ostale obaveze.



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata (nastavak)

4.5.2 Fer vrijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti (nastavak)

Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti (nastavak)

Krediti i plasmani bankama Potraživanja od drugih banaka obuhvataju međubankarske plasmane i pozicije u procesu naplate, vezane za varijabilne kamatne stope. Budući novčani tokovi su diskontovani na sadašnju vrijednost primjenom efektivnih kamatnih stopa. S obzirom na to da su ugovorene varijabilne kamatne stope, promjene u varijabilnim kamatnim stopama se reflektuju u promjenema efektivnih kamatnih stopa, tako da je fer vrijednost plasmana sa varijabilnom kamatnom stopom i prekonoćnih depozita približno jednaka knjigovodstvenoj vrijednosti ovih finansijskih sredstava iskazanoj na dan izvještaja o finansijskom položaju.

Krediti i plasmani komitentima i forfeting Fer vrijednost je određena primjenom modela diskontovanih novčanih tokova, koji uključuje i pretpostavke izloženosti kreditnom riziku, riziku kamatnih stopa, “PD”, “LGD”, u mjeri u kojoj je isto primljenjivo. S obzirom na to da je značajan dio kredita klijentima odobren po fiksnim kamatnim stopama, u cilju utvrđivanja fer vrijednosti kredita klijentima sa fiksnom kamatnom stopom iskazanih po amortizovanoj vrijednosti, izvršeno je poređenje kamatnih stopa po kojima su krediti odobravani klijentima sa raspoloživim informacijama o preovlađujućim tržišnim kamatnim stopama u bankarskom sektoru Crne Gore, odnosno prosječnim ponderisanim kamatnim stopama po djelatnostima, kao što je prikazano u narednoj tabeli: - u procentima - Godišnja prosječna ponderisana kamatna stopa

Djelatnost

Banka

Bankarski sektor u Crnoj Gori

Finansijske institucije 7.45%

8.37%

Velika pravna liuca 7.47%

8. 95% Druga pravna lica, nefinansijski sektor 8.93%

8.42%

Vlada i pravna lica u državnom vlasništvu 7.47%

7.68% Domaćinstva 9.97%

10.11%

Ostalo 8.67%

10.13% Prema mišljenju rukovodstva Banke, fer vrijednost kredita klijentima obračunata kao sadašnja vrijednost budućih novčanih tokova diskontovanih primjenom važećih tržišnih stopa, odnosno prosječnih ponderisanih kamatnih stopa za bankarski sektor, ne odstupa značajno od iskazanih knjigovodstvenih vrijednosti kredita na dan izvještaja o finansijskom položaju. Po mišljenju rukovodstva, iznosi u finansijskim iskazima odražavaju realnu vrijednost koja je u datim okolnostima najvjerodostojnija i najkorisnija za potrebe finansijskog izvještavanja.

Depoziti i obaveze po kreditima Za depozite po viđenju, kao i depozite sa preostalim rokom dospijeća kraćim od godinu dana, pretpostavka je da procijenjena fer vrijednost ne odstupa značajno od knjigovodstvenih vrijednosti. Procijenjena fer vrijednost kamatonosnih depozita sa fiksnom kamatnom stopom i preostalim rokom dospijeća preko godinu dana, bez navedene tržišne cijene bazira se na diskontovanom toku gotovine primjenom važeće kamatne stope na nove obaveze sa sličnim preostalim dospijećem. Prema mišljenju rukovodstva kamatne stope Banke su usklađene sa važećim tržišnim kamatnim stopama, i shodno tome iznosi u finansijskim iskazima odražavaju realnu vrijednost koja u datim okolnostima najvjerodostojnije odražava pravičnu vrijednost navedenih finansijskih instrumenata. Za fer vrijednost obaveza po kreditima sa varijabilnom kamatnom stopom pretpostavka je da aproksimira knjigovodstvenoj vrijednosti ovih obaveza na dan izvještavanja.



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.6. Upravljanje kapitalom

Upravljanje kapitalom ima za cilj:

• usaglašenost sa propisima regulatora, • zaštitu sposobnosti Banke da održi stalnost poslovanja kako bi bila u mogućnosti da obezbijedi

isplate akcionarima i naknade ostalim vlasnicima, i • obezbjeđenje kapitala za podršku daljeg razvoja Banke.

Rukovodstvo Banke vrši kontrolu adekvatnosti kapitala korišćenjem metodologije i limita propisanih od strane Centralne banke Crne Gore (Sl. list CG, br. 60/2008, 41/2009, 38/2011 i 55/2012). U skladu sa propisima, Banka kvartalno dostavlja izvještaje o stanju i strukturi kapitala Centralnoj banci Crne Gore. Sopstvena sredstva Banke sastoje se od:

• osnovnog kapitala (uplaćeni akcijski kapital, neraspoređena dobit iz prethodnih godina, dobit tekuće godine, umanjena za gubitak);

• dopunskog kapitala (rezerve koje su formirane na teret dobiti nakon njenog oporezivanja: zakonske, statutarne i druge rezerve, subordinisani kredit);

• umanjenih za nematerijalna ulaganja.

Rizična aktiva se sastoji od stavki aktive i kreditnih ekvivalenata vanbilansnih stavki aktive Banke koje su izložene riziku. Kreditni ekvivalenti vanbilansnih stavki aktive predstavljaju iznos koji je rezultat množenja knjigovodstvene vrijednosti vanbilansnih stavki aktive sa propisanim faktorima konverzije. Ukupnu rizikom ponderisanu aktivu čini zbir stavki aktive bilansa i kreditnih ekvivalenata vanbilansnih stavki aktive izloženih riziku (rizična aktiva Banke), klasifikovanih u četiri kategorije i pomnoženih sa odgovarajućim propisanim ponderima rizika. U skladu sa propisima Centralne banke Crne Gore, Banka je obavezna da održava minimalan stepen adekvatnosti kapitala od 10%. Banka je dužna da obim svog poslovanja uskladi sa propisanim pokazateljima, odnosno da obim i strukturu svojih rizičnih plasmana uskladi sa Zakonom o bankama i propisima Centralne banke Crne Gore. Na dan 31. decembra 2013. godine, koeficijent solventnosti obračunat od strane Banke u statutarnim finansijskim iskazima iznosi 14.38% .

4.7. Analize osjetljivosti

4.7.1. Analize osjetljivosti (devizni rizik) Upravljanje izloženošću deviznom riziku, pored analize potraživanja i obaveza Banke iskazanih u stranoj valuti, uključuje i analizu osjetljivosti na promjene deviznog kursa. U sljedećoj tabeli je prikazan scenario promjene deviznog kursa u rasponu od +10% do -10% u odnosu na EUR.

U hiljadama EUR

Promjena kursa

Ukupno

Iznos u stranoj valuti

10%

-10%

SREDSTVA

Novčana sredstva i sredstva kod

Centralne banke 77,038

8,297

830

(830)

Krediti i plasmani bankama 137,484

9,630 963

(963) Ukupno sredstva 214,522

17,927

1,793

(1,793)

OBAVEZE

Obaveze prema komitentima 501,851

18,940 1,894

(1,894)

Ostale obaveze 2,839

112 11

11

Ukupno obaveze 504,690

19,052 1,905

(1,905)

Neto izloženost deviznom riziku:

- 31. decembar 2013.

(113)

113

- 31. decembar 2012.

(76)

76



4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.7. Analize osjetljivosti (nastavak) 4.7.1. Analize osjetljivosti (devizni rizik)

Na dan 31. decembra 2013. godine, pod pretpostavkom da su svi ostali parametri nepromijenjeni promjenom deviznog kursa EUR u odnosu na ostale valute za +10% odnosno -10%, dobit Banke bi se smanjila/uvećala za 113 hiljada EUR (31. decembar 2012. godine: dobit Banke bi se smanjila/uvećala za 76 hiljada EUR). Uzrok male izloženosti Banke promjeni deviznog kursa je činjenica da je najveći dio potraživanja i obaveza Banke izražen u EUR.

4.7.2. Analize osjetljivosti (rizik od promjene kamatnih stopa)

U toku procesa upravljanja rizikom od promjene kamatnih stopa, Banka vrši analizu osjetljivosti promjena potraživanja i obaveza sa varijabilnim kamatnim stopama. U sljedećoj tabeli je prikazan efekat promjene varijabilnih kamatnih stopa za potraživanja i obaveze iskazane u EUR u rasponu od +0.4% p.p. do -0.4% p.p, odnosno za potraživanja i obaveze iskazane u stranim valutama u rasponu od +0.3% p.p. do -0.3% p.p.

U hiljadama EUR

Neto efekat kao rezultat promjene kamatnih stopa

+0.4 b.p.

-0.4 b.p.

EUR IR

EUR IR

+0.3 b.p.

-0.3 b.p.

2013

FX IR

FX IR

SREDSTVA Gotovina i depoziti kod Centralne banke 77,038

-

-

Krediti i avansi bankama 137,484

550

(550) Krediti i avansi komitentima 365,593

-

-

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju 207

-

- Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 1,482

-

-

Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća 17,499

-

- Forfeting 7,331 - -

606,634

550

(550)

OBAVEZE Obaveze prema bankama 5,427

-

-

Obaveze prema komitentima 501,851

-

- Obaveze po kreditima 22,672

79

(79)

Ostale obaveze 2,839

-

- 532,789

79

(79)

Neto izloženost riziku od promjene kamatnih stopa:

- 31. decembar 2013. godine

471

(471) - 31. decembar 2012. godine

777

(777)

Pod pretpostavkom da su svi ostali parametri nepromijenjeni, povećanjem, odnosno smanjenjem varijabilne kamatne stope za potraživanja i obaveze u EUR za 0.4 p.p. odnosno za potraživanja i obaveze u stranoj valuti za 0.3 p.p., dobit Banke bi se povećala, odnosno smanjila, za iznos od 471 hiljadu EUR (31. decembar 2012. godine: smanjenje za 777 hiljada EUR).

Uzrok male izloženosti Banke promjeni varijabilnih kamatnih stopa je činjenica da je najveći dio potraživanja i obaveza Banke ugovoren sa fiksnom kamatnom stopom.



5. OSNOVNE RAČUNOVODSTVENE PROCJENE I PROSUĐIVANJA U PRIMJENI RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) Banka donosi procjene i pretpostavke koje mogu uticati na prikaz iznosa sredstava i obaveza u finansijskim iskazima za narednu finansijsku godinu. Procjene i prosuđivanja biće predmet stalne procjene i donosiće se na osnovu istorijskog iskustva i drugih činilaca, uključujući očekivanja u pogledu budućih događaja za koje se vjeruje da su u okvirima datih okolnosti razumna. a) Gubitak usljed obezvrjeđenja kredita i plasmana (nastavak) Banka vrši pregled svog kreditnog portfolija najmanje jednom u tri mjeseca kako bi procijenila gubitak koji je nastao usljed umanjenja vrijednosti kredita. Prilikom utvrđivanja da li gubitak usljed obezvrjeđenja treba evidentirati u izvještaj o ukupnom rezultatu, Banka prosuđuje da li postoje bilo kakvi posmatrani podaci koji ukazuju na to da je u procijenjenim budućim novčanim tokovima kreditnog portfolija došlo do mjerljivog smanjenja, a prije nego što se takvo smanjenje može identifikovati za svaki pojedinačni kredit u okviru kreditnog portfolija. Takav dokaz može uključiti posmatrane podatke koji ukazuju na to da je došlo do promjena koje mogu imati štetnog uticaja, i to promjena u statusu dužnika u pogledu otplate kredita Banci, odnosno u privrednim uslovima u državi koji su u direktnoj vezi sa uticajem koji neizmirene ugovorne obaveze plaćanja mogu imati na sredstva Banke. Rukovodstvo se oslanja na procjene koje se zasnivaju na istorijskim iskustvima u vezi gubitaka za sredstva sa karakteristikama kreditnog rizika, kao i na objektivnim dokazima o postojanju umanjenja vrijednosti, slične pomenutim u kreditnom portfoliju prilikom procjene budućih tokova gotovine. Metodologija i pretpostavke koji se koriste pri procjeni iznosa budućih tokova gotovine i njihovog vremenskog usklađivanja predmet su stalne kontrole, a u cilju svođenja razlike između procijenjenog i stvarnog gubitka na najmanju moguću mjeru. b) Umanjenje vrijednosti hartija od vrijednosti raspoloživih za prodaju i ulaganja u pridružena preduzeća Banka utvrđuje da je došlo do umanjenja vrijednosti u hartijama od vrijednosti raspoloživim za prodaju onda kada dođe do značajnog ili produženog smanjenja njihove fer vrijednosti i to ispod njihove nabavne vrijednosti. Određivanje šta je značajno ili produženo zahtijeva rasuđivanje. Umanjenje vrijednosti može biti opravdano onda kada postoji dokaz da je došlo do pogoršanja u finansijskoj poziciji preduzeća u koje se ulaže, privrednoj grani ili sektoru, kao i u novčanim tokovima iz poslovanja i finansiranja. c) Otpremnine i ostale dugoročne naknade zaposlenima

Sadašnja vrijednost sredstava za otpremnine za odlazak u penziju i ostale dugoročne beneficije zavisi od niza faktora utvrđenih od strane nezavisnog ovlašćenog aktuara upotrebom određenih pretpostavki. Bilo kakve promjene u ovim pretpostavkama uticale bi na sadašnju vrijednost ovih sredstava. Ključne pretpostavke za otpremnine i ostale dugoročne naknade zaposlenima prikazane su u napomeni 27. d) Poreski rizici Poreski zakoni Crne Gore se često različito tumače i predmet su čestih izmjena. Tumačenje poreskih zakona od strane poreskih vlasti u odnosu na transakcije i aktivnosti Banke mogu se razlikovati od tumačenja rukovodstva Banke. Kao rezultat iznijetog, transakcije mogu biti osporene od strane poreskih vlasti i Banci može biti određen dodatni iznos poreza, kazni i kamata, koji može biti značajan. Period zastarjelosti poreske obaveze je pet godina. To praktično znači da poreske vlasti imaju prava da odrede plaćanje neizmirenih obaveza u roku od pet godina od kada je obaveza nastala. e) Rezervisanja Rezervisanja se razmatraju na datum svakog iskaza o finansijskoj poziciji i prilagođavaju tako da odražavaju najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će odliv sredstava koji predstavlja ekonomske koristi biti potreban za namirenje date obaveze, rezervisanje se ukida preko iskaza o ukupnom rezultatu. Banka ne priznaje rezervisanje po osnovu potencijalnih obaveza dok ne potvrdi da li ima sadašnju obavezu koja može da dovede do odliva resursa koji predstavljaju ekonomske koristi ili ako pouzdana procjena ne može da se napravi, te se u tom slučaju objelodanjuje.



6. PRIHODI I RASHODI PO OSNOVU KAMATA I SLIČNI PRIHODI I RASHODI

a) Prihodi po osnovu kamata i slični prihodi

U hiljadama EUR

Godina koja se završava 31. decembra

2013.

2012.

Prihodi po osnovu kamata i slični prihodi Krediti i plasmani dati komitentima 36,134

33,530

Plasmani bankama 6,467

12,274 Obavezna rezerva -

97

Kamate po osnovu forfetinga 1,977 1,577 Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća 725

780

45,303

48,258

b) Rashodi po osnovu kamata i slični rashodi

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Rashodi po osnovu kamata i slični rashodi Depoziti od komitenata 13,526

16,493

Depoziti od banaka 362

848 Obaveze po kreditima od banaka 491

1,252

Obaveze po kreditima od Vlade Crne Gore 151 256 Obaveze po subordiniranim kreditima 829

898

15,359

19,747 7. PRIHODI I RASHODI PO OSNOVU NAKNADA I PROVIZIJA

a) Prihodi po osnovu naknada i provizija U hiljadama EUR


2013.

2012.

Naknade za bankarske usluge platnog prometa u zemlji i inostranstvu 7,502

8,237

Prihodi od naknada po poslovima sa kreditnim karticama 3,916

3,168 Prihodi od naknada za izdate garancije i druge potencijalne obaveze 511

445

Ostalo 1,298

1,313

13,227

13,163

Ostali prihodi po osnovu naknada i provizija u iznosu od 1,298 hiljada EUR (2012. godine: 1,313 hiljade EUR) se najvećim dijelom odnose na prihode po osnovu provizija od OTP Bank Plc. Budimpešta u iznosu od 507 hiljada EUR (2012. godine: 649 hiljada EUR) na osnovu Ugovora o preuzimanju potraživanja, po kojem Banka naplaćuje naknade za održavanje, naknade za upravljanje rizikom i administativne naknade prodatog portfolija. b) Rashodi po osnovu naknada i provizija

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Naknade i provizije za usluge platnog prometa u zemlji

811

785

Naknade i provizije za usluge međunarodnog platnog prometa 209

270 Naknade za izdate garancije i druge potencijalne obaveze 440

265

Naknade po poslovima sa karticama 2,266

2,069 Ostale naknade i provizije 210 136

3,935

3,525



8. NETO PRIHODI OD KURSNIH RAZLIKA

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Pozitivne kursne razlike, realizovane 763

671

Pozitivne kursne razlike, nerealizovane 3 4

766

675

9. OSTALI POSLOVNI PRIHODI

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Prihodi od kastodi aktivnosti 106 65 Dobici po osnovu forfetinga 1,266 344 Ostali prihodi 221 93

1,593

502

10. OSTALI POSLOVNI RASHODI

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Troškovi zaposlenih 12,771

14,571

Administrativni troškovi 2,937

2,741 Amortizacija nekretnine, postrojenja i oprema (Napomena 21) 1,840

1,908

Amortizacija nematerijalnih ulaganja (Napomena 20) 871

1,056 Troškovi zakupa 1,242

1,159

Troškovi održavanja informacionog sistema 1,161

929 Troškovi održavanja vozila 101

103

Profesionalne usluge 725

681 Troškovi premije osiguranja depozita 2,533

2,088

Reprezentacija, marketing i sponzorstvo 721

699 Ostalo 966

874

25,868

26,809

11. RASHODI INDIREKTNIH OTPISA PLASMANA I REZERVISANJA

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Krediti klijentima, neto (napomena 15) 8,665

7,150

Rezervisanja za forfeting (napomena 19) (484) (262) Rezervisanja za ostala sredstva, neto (napomena 22) (1,030) 12,465 Rezervisanja za potencijalne obaveze, neto (napomena 27) (241)

(516)

Rezervisanja za operativni rizik (napomena 27) - 1,445 Rezervisanja za naknade zaposlenima (napomena 28) 58

43

Rezervisanja za nieskorišćene godišnje odmore 14 142 Ostala rezervisanja 3

650

6,985

21,117



12. POREZ NA DOBIT

a) Usaglašavanje iznosa poreza na dobit u izvještaju o ukupnom rezultatu i proizvoda rezultata prije oporezivanja i propisane poreske stope

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Gubitak prije oporezivanja 9,145

(7,964)

Porez na dobit (stopa 9%) 823

(717) Troškovi koji se ne priznaju u poreskom bilansu 41 - Poreski gubici iz prethodnih perioda iskoritšeni za umanjenje

poreza (610) - Efekti usaglašavanja sa osnovicom za obračun poreza na dobit u skladu sa propisima (254) - Poreski gubici iz prethodnih perioda -

-

Nepriznata poreska sredstva po osnou statutarnih gubitaka koji se prenose u buduće periode - 717 Ostalo -

(23)

Porez prikazan u iskazu o ukupnom rezultatu

-

(23)

b) Odložene poreske obaveze

Na dan 31. decembra 2013. godine, odložene poreske obaveze u iznosu od 413 hiljada EUR (31. decembar 2012. godine: 413 hiljada EUR) odnose se na privremene razlike u poreskoj osnovici i knjigovodstvenim vrijednostima nekretnina, postrojenja i opreme.

c) Neiskorišćeni poreski gubici koji se mogu prenijeti u naredne periode

Godina Godina

nastanka isteka U hiljadama EUR

2009. 2014. 5,514 2010. 2015. 46,014 2011. 2016. 19,102 2012. 2017. 18,034

88,664

Na dan 31. decembra 2013. godine, Banka nije priznala odložena poreska sredstva po osnovu prenijetih poreskih gubitaka usljed neizvjesnosti da će budući oporezivi dobici, na teret kojih se odložena poreska sredstva mogu iskoristiti, biti raspoloživi. e) Porezi, doprinosi i druge dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja

Porezi, doprinosi i druge dažbine koji ne zavise od rezultata poslovanja uključuju poreze na imovinu i druge poreze, doprinose na teret poslodavca, naknade i doprinose koji se plaćaju prema raznim republičkim i lokalnim opštinskim poreskim propisima.

13. GOTOVINA I DEPOZITI KOD CENTRALNE BANKE U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Gotovina u blagajni 19,098

21,193

Gotovina u procesu naplate 549

700 Čekovi u procesu naplate 2

178

Žiro račun 26,181

28,600 Uključeno u gotovinu i gotovinske ekvivalente (napomena 32) 45,830

50,671

Obavezna rezerva kod Centralne banke Crne Gore 31,208

33,728

77,038

84,399



13. GOTOVINA I DEPOZITI KOD CENTRALNE BANKE (nastavak)

Obavezna rezerva Banke sa stanjem na dan 31. decembra 2013. godine predstavlja minimum izdvojenih depozita u skladu sa regulativom Centralne banke Crne Gore na koju se odnosi „Odluka o obaveznoj rezervi banaka kod Centralne banke Crne Gore (“Sl. list CG”, br. 35/2011, 22/2012, 61/2012 i 57/2013). U skladu sa navedenim, banke obračunavaju obaveznu rezervu na depozite po viđenju i oročene depozite. Obaveznu rezervu banke obračunavaju primjenom stope od:

- 9.5 % - na dio osnovice koju čine depoziti po viđenju i depoziti ugovoreni sa ročnošću do jedne godine, odnosno do 365 dana;

- 8.5% - na dio osnovice koju čine depoziti ugovoreni sa ročnošću preko jedne godine, odnosno preko 365 dana.

Na depozite ugovorene sa ročnošću preko 365 dana, koji imaju klauzulu o mogućnosti razročenja tih depozita u roku kraćem od jedne godine, odnosno u roku kraćem od 365 dana, primjenjuje se stopa od 9.5%. Banka može do 25% obavezne rezerve držati u obliku državnih zapisa koje je emitovala Crna Gora.

Obračunatu obaveznu rezervu banka izdvaja na račun obavezne rezerve u zemlji i/ili na račune Centralne banke u inostranstvu. Na 15% ukupno izdvojenih sredstava obavezne rezerve banke, Centralna banka obračunava kamatu po stopi EONIA minus 10 bp ali ova stopa ne može biti negativna.

Odluka o obaveznoj rezervi od 9. januara 2014. godine propisuje sljedeće:

- Banka može do 30% obavezne rezerve držati u obliku državnih zapisa koje je emitovala Crna Gora

a koji imaju rok dospijeća od 182 dana; - Banka može do 13% obavezne rezerve držati u obliku državnih zapisa koje je emitovala Crna Gora

a koji imaju rok dospijeća od 91 dan. Banka može iskoristiti do 50% sredstava obavezne rezerve za održavanje dnevne likvidnosti. Banci se ne naplaćuje naknada za upotrebu sredstava obavezne rezerve pod uslovom da na kraju dana iznos obavezne rezerve bude u skladu sa propisanim. Banka plaća mjesečnu naknadu na iznos rezerve koji ne vrati istoga dana po stopi koja je utvrđena posebnim propisom Centralne banke Crne Gore.

14. KREDITI I PLASMANI BANKAMA U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Računi kod domaćih i stranih banaka 60,597

9,986

Plasmani kod inostranih banaka: - do tri mjeseca 76,257 49,753

- od tri mjeseca do jedne godine - 170,000 76,257 219,753 Nostro-pokrića po kreditima i garancijama 630 777 137,484 230,516

Gotovina i gotovinski ekvivalenti (napomena 32) 136,597 59,739



14. KREDITI I PLASMANI BANKAMA (nastavak)

Na dan 31. decembra 2013. godine, plasmani kod inostranih banaka u iznosu od 76,000 hiljada EUR najvećim dijelom odnose se na kratkoročno oročene plasmane kod članica OTP Grupe u iznosu od 40,000 hiljada EUR na period od tri mjeseca uz kamatnu stopu u rasponu od 1.54% do 1.58% na godišnjem nivou i krtakoročne depozite kod Bank of America u iznosu od 9,000 hiljada EUR, kod Erste Bank Vienna u iznosu od 9,000 hiljada EUR, Raiffeisen Wienn u iznosu od 9,000 hiljada EUR i kod Bank Austria Vienna u iznosu od 9,000 hiljada EUR uz kamatnu stopu od 0% do 0.15% godišnje. Na dan 31. decembra 2013. godine, izdvojena nostro-pokrića po kreditima i garancijama kod inostranih banaka u iznosu od 630 hiljada EUR, najvećim dijelom se odnose na položena novčana pokrića kod Barcley BankLondon u iznosu od 448 hiljada EUR za obezbjeđenje za kartice Barcley, i iznos od 182 hiljade EUR položen kod AMEX kao obezbeđjenje za American express kreditne kartice.

15. KREDITI I PLASMANI KOMITENTIMA

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Do jedne godine u EUR 168,864

138,700

Preko jedne godine u EUR 275,429

237,076

444,293

375,776

Minus: Ispravka vrijednosti (78,700)

(70,696)

365,593

305,080

Krediti sa rokom dospijeća do jedne godine su najvećim dijelom odobreni preduzećima u svrhe promovisanja i podržavanja trgovinskih aktivnosti, industrijske proizvodnje, finansiranja uvoza, kao i za likvidnost i ostale svrhe. Ovi krediti su najčešće plasirani na period od jednog mjeseca do jedne godine, uz kamatnu stopu u rasponu od 8.5% do 13% na godišnjem nivou. Krediti sa rokom dospijeća preko jedne godine uključuju kredite malim i srednjim preduzećima koji su plasirani u svrhe finansiranja obrtnog kapitala i nabavke osnovnih sredstava u sektorima usluga, proizvodnje, trgovine i poljoprivrede uz kamatnu stopu od 9% do 13% na godišnjem nivou. Krediti plasirani fizičkim licima sa rokom dospijeća do jedne godine su uglavnom odobravani za kupovinu opreme, automobila i robe široke potrošnje uz kamatnu stopu u rasponu od 11.99% do 22.99% na godišnjem nivou. Krediti plasirani fizičkim licima sa rokom dospijeća preko jedne godine su uglavnom odobravani za kupovinu stanova, opreme, automobila i robe široke potrošnje, sa rokom dospijeća od jedne do dvadesetpet godina i uz kamatnu stopu u rasponu od 6.49 do 8.49%+12-mjesečni Euribor.

Krediti dati komitentima obezbijeđeni su različitim vrstama kolaterala, kako je prikazano u napomeni 4.2.4. Kretanje na ispravci vrijednosti nenaplativih potraživanja je sljedeće:

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Stanje na dan 1. januara 70,696

63,800 Ispravka vrijednosti u toku godine (napomena 11) 8,665

7,150

Otpis (661)

(254) Stanje na dan 31. decembra 78,700

70,696

16. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI RASPOLOŽIVE ZA PRODAJU

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Vlasničke hartije od vrijednosti – po fer vrijednosti: - kotirane 207

224

207

224



17. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI PO FER VRIJEDNOSTI KROZ BILANS USPJEHA

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

VISA 1,368

973 Elektroprivreda Crne Gore 114

134

1,482

1,107 18. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI KOJE SE DRŽE DO DOSPIJEĆA

Na dan 31. decembra 2013. godine, hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća u ukupnom iznosu od 17,499 hiljada EUR (31. decembra 2012. godine: 19,352 hiljade EUR) odnose se na državne zapise sa rokom dospijeća do kraja februara uz godišnju kamatnu stopu od 2.59% do 4.59%. Banka je procijenila da ne postoji umanjenje vrijednosti hartija od vrijednosti koje se drže do dospijeća na dan 31. decembra 2013. godine.

19. FORFETING

U hiljadama EUR 31. decembar

2013.

31. decembar 2012.

Potraživanja po osnovu forfetinga 8,236

18,247

Minus: Ispravka vrijednosti (905)

(1,389)

7,331

16,858

Na dan 31. decembra 2013. godine, potraživanja Banke po osnovu forfetinga iznose 8,236 hiljada EUR. Banka je u toku 2011. godine izvršila reotkup potraživanja koja je tokom 2009. godine, 2010. i 2011. godine prodala OTP banci, Budimpešta. Otkup potraživanja izvršen je u pet tranši.

Kretanje na ispravci vrijednosti potraživanja po osnovu forfeting-a je sleijedeće:

U hiljadama EUR


2013.

2012.


1,651 Otpisi (napomena 11) (484) (262) Stanje na dan 31. decembra 905

1,389



20. NEMATERIJALNA ULAGANJA

U hiljadama EUR

Licence

Softver

Ukupno

Nabavna vrijednost Stanje na dan 1. januara 2012. godine 1,527

8,116

9,643

Povećanja 180

158

338 Ostalo (51)

-

(51)

Stanje na dan 1. januara 2013. godine 1,656

8,274

9,930 Povećanja 591 533 1,124 Ostalo (94) (37) (131) Stanje na dan 31. decembra 2013. godine 2,153 8,770 10,923 Ispravka vrijednosti

Stanje na dan 1. januara 2012. godine 494

5,438

5,932 Amortizacija (napomena 10) 196

860

1,056

Ostalo (11) 18 7

Stanje na dan 1. januara 2013. godine 679

6,316

6,995 Amortizacija (napomena 10) 220 651 871 Ostalo (17) - (17) Stanje na dan 31. decembra 2013. godine 882 6,967 7,849

Knjigovodstvena vrijednost na dan: - 31. decembra 2013. godine 1,271 1,803 3,074

- 31. decembra 2012. godine 977

1,958

2,935 21. NEKRETNINE, POSTROJENJA I OPREMA

U hiljadama EUR

Građevinski objekti

Oprema i ostala

sredstva

Investicije u toku

Ukupno Nabavna vrijednost


13,708

404

23,000

Povećanja (947)

2,113

(302)

864 Otuđenja i rashodovanja -

(546)

(102)

(648)


15,275

-

23,216

Povećanja 154 2,971 66 3,191 Otuđenja i rashodovanja - (439) (66) (505)

Stanje na dan 31. decembra 2013. godine 8,095 17,807 - 25,902

Ispravka vrijednosti


7,594

-

9,057

Amortizacija (napomena 10) (202)

1,721

-

1,519 Stanje na dan 1. januara 2013.

godine 1,261 9,315 - 10,576 Amortizacija (napomena 10) 160 1,680 - 1,840 Otuđenja i rashodovanja - (79) - (79)

Stanje na dan 31. decembra 2013. godine 1,421 10,916 - 12,337

Knjigovodstvena vrijednost na dan: - 31. decembra 2013. godine 6,674 6,891 - 13,565

- 31. decembra 2012. godine 6,680

5,960

-

12,640



22. OSTALA SREDSTVA

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Avansi 134

310 Potraživanja po osnovu sporne aktive 18,318

19,483

Ostalo 1,937 298 20,389

20,091

(18,318)

(19,483)

2,071

608

Potraživanja po osnovu sporne aktive, koja su u cijelosti ispravljena i na dan 31. decembra 2013. godine iznose 18,318 hiljada EUR, uključuju sljedeće:

• Rezervisanja za potraživanja po osnovu sudskih sporova koje protiv Banke vode bivši zaposleni u iznosu od 6,221 hiljade EUR;

• Rezervisanja za potraživanja po osnovu obačunatih nenaplaćenih naknada od klijenta Vektra Montenegro d.o.o., Podgorica, nad kojim je pokrenut stečajni postupak u iznosu od 1,704 hiljade EUR;

• Rezervisanja za nenaplativa potraživanja po osnovu naknada za platni promet, provizija, mjenica, čekova, elektronskog bankarstva, platnih i kreditnih kartica itd., u iznosu od 2,940 hiljada EUR;

• Rezervisanja za ostala potraživanja priznata bez osnova u tekućoj i prethodnim godinama i naknadno ustanovljene obaveze banke u iznosu od 5,535 hiljada EUR;

• Ostala nenaplativa potraživanja u iznosu od 1,918 hiljada EUR.

Kretanje na ispravci vrijednosti ostalih sredstava je sljedeće: U hiljadama EUR


2013.

2012.


7,347 Ispravka vrijednosti/ukinuta ispravka vrijednosti (napomena 11): (1,030) 12,465 Otpisi (135)

(329)

Stanje na dan 31. decembra 18,318

19,483 23. OBAVEZE PREMA BANKAMA

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Obaveze prema domaćim bankama: - depoziti po viđenju 1,327

1,382

- kratkoročni depoziti 500

3,800 Obaveze prema stranim bankama:

- kratkoročni depoziti 3,600

-

5,427

5,182 Na depozite po viđenju banaka obračunava se kamata po stopi u rasponu od 0.15% do 0.8% na godišnjem nivou. Kratkoročno oročeni depoziti banaka deponovani su uz kamatnu stopu od 4 % na godišnjem nivou.



24. OBAVEZE PREMA KOMITENTIMA U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Depoziti po viđenju u EUR: - Preduzeća 88,217

91,310

- Vladine institucije 19,928

13,067 - Fizička lica 123,162

94,560

- Ostali 2,794

467 Depoziti po viđenju u stranim valutama:

Depoziti po viđenju u EUR: 6,031

8,525 - Preduzeća 192

123

- Vladine institucije 7,456

7,058 - Fizička lica -

1

Kratkoročni depoziti u EUR: - Preduzeća 17,948

46,060 - Vladine institucije 425

1,239

- Fizička lica 204,478

247,443 - Ostali 5,065

7,860

Kratkoročni depoziti u stranim valutama: - Fizička lica 5,147

5,271 Dugoročni depoziti u EUR:

- Preduzeća 654

1,312 - Vladine institucije 279

294

- Fizička lica 17,958

22,904 - Ostali 50

-

Dugoročni depoziti u stranim valutama: - Fizička lica 63

101 - Ostali 2,004 1,931

501,851

549,526 Na depozite po viđenju pravnih lica se obračunava kamata po godišnjoj stopi od 0.15% do 2%. Kratkoročno i dugoročno oročeni depoziti pravnih lica deponovani su uz kamatnu stopu od 0% do 3%, u zavisnosti od ugovorom definisanih uslova i perioda deponovanja. Depoziti po viđenju fizičkih lica u domaćoj valuti su deponovani po kamatnoj stopi od 0.1% do 0.35%, a depoziti u stranoj valuti su deponovani uz kamatnu stopu od 0.15% na godišnjem nivou. Kratkoročno i dugoročno oročeni depoziti fizičkih lica deponovani su uz godišnju kamatnu stopu od 0.35% do 3.7% odnosno od 2% do 3.9%, u zavisnosti od ugovorom definisanih uslova i perioda deponovanja.



25. OBAVEZE PO KREDITIMA

U hiljadama EUR

Do jedne godine Godina koja se završava

31. decembra

Preko jedne godine Godina koja se završava

31. decembra

2013.

2012.

2013.

2012.

Dugoročni krediti domaćih kreditora - Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća 8

10

1,276

1,767

- Fond za razvoj Crne Gore -

-

-

7,231 Vlada Crne Gore 1000+ stanova 8

8

1,331

1,330

16

18

2,607

10,328

Dugoročni krediti stranih kreditora

- Kreditanstalt fur Wiederaufbau ("KfW"), Frankfurt am Main 450

9,416

1,509

4,283

- European Fund for Southeast Europe, Netherlands 2,029

3,341

2,000

7,125

- garancije 5

44

-

- - subordinirani dug 56

6

14,000

7,000

2,540

12,807

17,509

18,408

2,556

12,825

20,116

28,736

Na dan 31. decembra 2013. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u iznosu od 1,276 hiljada EUR predstavljaju obaveze po kreditima primljenim od Direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća na period od tri do osam godina uz kamatnu stopu u rasponu od 0% do 7% na godišnjem nivou. Na dan 31. decembra 2013. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u iznosu od 1,331 hiljade EUR predstavljaju obaveze po kreditima primljenim od Ministarstva finansija i Ministarstva održivog razvoja i turizma Crne Gore po osnovu projekta „1000+“ za odobravanje stambenih kredita socijalno ugroženim kategorijama stanovništva na period od 20 godina sa grejs periodom do 5 godina i uz kamatnu stopu od 0.98% na godišnjem nivou. Na dan 31. decembra 2013. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u iznosu od EUR 1,957 hiljada EUR predstavljaju obaveze po kreditima primljenim od Kreditanstalt fur Wiederaufbau ("KfW"), Frankfurt am Main na period od pet do deset godina uz kamatnu stopu u visini šestomjesečnog EURIBOR-a uvećanog za maržu u rasponu od 1.305% do 2.4% na godišnjem nivou. Na dan 31. decembra 2013. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u iznosu od 4,000 hiljada EUR predstavljaju obaveze po kreditima primljenim od European Fund for Southeast Europe, Luxembourg na period od pet do deset godina uz kamatnu stopu u visini šestomjesečnog EURIBOR-a uvećanog za maržu u rasponu od 2% do 3.5% na godišnjem nivou. Na dan 31. decembra 2013. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u iznosu od 7,000 hiljada EUR predstavljaju obavezu po subordiniranom kreditu primljenom od OTP Financing Netherlands B.V., Holandija na period od sedam godina uz kamatnu stopu u visini kvartalnog EURIBOR-a uvećanog za 5.71% godišnje. Na dan 31. decembra 2013. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u iznosu od 7,000 hiljada EUR predstavljaju obavezu po subordiniranom kreditu primljenom od OTP Financing Netherlands B.V., Holandija na period od deset godina uz kamatnu stopu u visini kvartalnog EURIBOR-a uvećanog za 7.96 % godišnje.

26. OSTALE OBAVEZE

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Obaveze prema dobavljačima 1,166

672 Razgraničene naknade po garancijama 216

108

Indirektni porezi i doprinosi - 28 Ostali porezi i doprinosi 127

907

Obaveze prema zaposlenima 1,206

1,164 Porez na dodatu vrijednost 111

650

Ostalo 13 318

2,839

3,847



27. REZERVISANJA

Kretanja na rezervisanjima za potencijalne obaveze bila su sljedeća:

U hiljadama EUR


2013

2012


2,859 Iskorišćena rezervisanja tokom godine (napomena 11) (241)

(516)

Rezervisanje u toku godine (napomena 11) - 1,445 Write off (33) -

Balance, December 31 3,514

3,788 28. NAKNADE ZAPOSLENIMA

U skladu sa Kolektivnim ugovorom, Banka je u obavezi da prilikom odlaska u penziju zaposlenom isplati otpremninu u visini 6 prosječnih neto zarada zaposlenih u Banci koja važi u mjesecu u kojem se vrši isplata. Istovremeno, zaposlenom se povodom 10, 20 i 30 godina rada u Banci isplaćuje jubilarna nagrada i to:

- za 10 godina rada - jedna najniža cijena rada u Banci, - za 20 godina rada - dvije najniže cijene rada u Banci, - za 30 godina rada - tri najniže cijene rada u Banci. Posljednja nezavisna aktuarska procjena definisanog plana primanja izvršena je 31. decembra 2013. godine. Tehničke osnove korišćene za obračunavanje sadašnje vrijednosti sredstava za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade uključuju primjenu:

a) kumulativnih iznosa, izrađenih na osnovu izračunate vjerovatnoće doživljenja stanovništva Crne

Gore iz popisa 1980 – 1982. godine; i b) godišnje kamatne stope od 8% za diskontovanje očekivanih budućih isplata otpremnina i

jubilarnih nagrada zaposlenima.

Kretanje na sadašnjoj vrijednosti definisanih obaveza isplate naknade u tekućem periodu prikazano je u narednoj tabeli:

U hiljadama EUR



Otpremnine

Ostale dugoročne

naknade zaposlenima

Otpremnine

Ostale dugoročne

naknade zaposlenima

Stanje na dan 1. januara 1,089 42

995

42

Nova rezervisanja (napomena 11) 58 - 43 - Isplate u toku godine -

51

-

Stanje na dan 31. decembra

1,147 42

1,089

42 29. AKCIJSKI KAPITAL

Na dan 31. decembra 2013. godine akcijski kapital Banke čini 267,705 običnih akcija (31. decembra 2012. godine: 248,147 običnih akcija), pojedinačne nominalne vrijednosti od 511.29 EUR. Sve emitovane akcije su u potpunosti plaćene. Skupština akcionara je 17. avgusta 2013. godine donijela Odluku o konverziji duga u kapital. Navedenom Odlukom o konverziji duga u akcijski kapital, dug Banke od 10,000 hiljada EUR prema OTP Bank Plc., Budimpešta, po osnovu Ugovora o Subordiniranom dugu broj 9157-13 od 8. maja 2013. godine, pretvoren je u 19,558 običnih akcija nominalne vrijednosti 511.2919 EUR po akciji. Odlukom o emisiji akcija po osnovu konverzije duga u akcijski kapital definisan je obim emisije akcija u iznosu od 10,000 hiljada EUR i raspodijeljen na 19,558 običnih akcija nominalne vrijednosti od 511.2919 EUR po akciji.



29. AKCIJSKI KAPITAL (nastavak) Na dan 31. decembra 2013. godine, jedini akcionar Banke je OTP Bank Plc., Budapest sa 100% udjela u kapitalu. U skladu sa propisima Centralne banke Crne Gore, Banka je na dan 31. decembra 2013. godine obavezna da održava minimalan stepen adekvatnosti kapitala od 10%. Na dan 31. decembra 2013. Godine, prema obračunu Banke, pokazatelj adekvatnosti kapitala iznosio je14.38%.

30. VANBILANSNE POZICIJE U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

a) Garancije, druge potencijalne i preuzete obaveze Plative garancije 15,120

17,143 Činidbene garancije 9,868

12,815

Nepokriveni akreditivi 630

833 Nepovučene kreditne linije 42,686

32,155

68,303

62,946

b) Druge vanbilansne pozicije Otpisani krediti 1,682

1,684 Otpisana kamata 103

103

Ostali vanbilans (36)

632

1,749

2,419

70,052

65,365

31. OPERATIVNI LIZING

Otkazivi ugovori o operativnom lizingu, sa ugovorenim ograničenim periodom zakupa, odnose se na uzimanje u zakup poslovnog prostora. Ugovorima nije definisana mogućnost kupovine poslovnog prostora uzetog u zakup, po isteku perioda zakupa. U toku 2013. godine, trošak zakupa je iznosio 1,242 hiljade EUR (2012. godine:1,159 hiljada EUR). Preuzete obaveze po ugovorima o operativnom lizingu na datum izvještaja o finansijskom položaju koje nisu iskazane u finansijskim iskazima su sljedeće:

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Do 1 godine 591

148 Od 1 do 5 godina 942

1,552

Preko 5 godina 2,666

2,029

4,199

3,729



32. GOTOVINA I GOTOVINSKI EKVIVALENTI

Za potrebe iskaza o tokovima gotovine, pod gotovinom i gotovinskim ekvivalentima se priznaju sva sredstva sa rokom dospijeća kraćim od tri mjeseca, i to: gotovina i slobodna raspoloživa sredstva kod Centralne banke Crne Gore i drugih banaka.

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Gotovina i sredstva kod Centralne banke (napomena 13) 45,830

50,671

Krediti i plasmani bankama (napomena 14) 136,597

59,739

182,427

110,410

33. ODNOSI SA POVEZANIM LICIMA

Sve transakcije sa povezanim pravnim licima iz redovnog poslovanja i njihove vrijednosti ne razlikuju se materijalno značajno od odredbi i uslova koji preovladavaju u transakcijama po tržišnim uslovima. Iznosi kredita i avansa odobrenih povezanim pravnim licima obezbijeđeni su depozitima, zalogama i hipotekama i biće otplaćeni gotovinom. Na dan 31. decembra 2013. godine i 31. decembra 2012. godine, Banka nije izvršila ispravku vrijednosti rezervisanja za kredite i plasmane odobrene povezanim pravnim licima.

Stanje potraživanja od i obaveza prema povezanim licima na datum izvještaja o finansijskom položaju prikazuje sljedeća tabela:

U hiljadama EUR

31. decembar 2013.

31. decembar 2012.

Novčana sredstva: - OTP Bank Plc., Budimpešta 40,059

215,655

Krediti i plasmani komitentima: - zaposleni Banke 8,497

7,882

Ukupno potraživanja 48,556

223,537

Obaveze iz poslovanja : - zaposleni Banke 3,222

2,716

Obaveze po kreditima: - OTP Bank Financing Netherlands B.V., Holandija: - subordinirani krediti 14,000

7,000

Ukupno obaveze 17,222

9,716

Potraživanja, neto 31,334

213,821



33. ODNOSI SA POVEZANIM LICIMA (nastavak)

Prihodi i rashodi nastali iz transakcija sa povezanim pravnim licima u toku 2013. i 2012. Godine prikazani su tabeli koja slijedi:

U hiljadama EUR


2013.

2012.

Prihodi po osnovu kamata: - OTP Bank Plc., Budimpešta 6,454

12,270

- Zaposleni Banke 597

517

Prihodi po osnovu naknada: - OTP Bank Plc., Budimpešta 507 862 Ukupno prihodi 7,558

13,649

Rashodi po osnovu kamata:

- Zaposleni Banke (106)

(198) - OTP Bank Plc., Budimpešta (29)

(94)

- OTP Bank Financing Netherlands B.V., Holandija (800)

(804) Ostali poslovni rashodi:

- OTP Bank Plc., Budimpešta (132) (208) - OTP Factoring d.o.o., Podgorica (198) (49) Ukupno rashodi (1,265)

(1,353)

Prihodi, neto 6,293

12,296

Tokom 2013. godine, naknade isplaćene licima sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima iznose 1,682 hiljade EUR (2012. godine: 1,844 hiljade EUR).

34. SUDSKI SPOROVI

Na dan 31. decembra 2013. godine protiv Banke se vodi više sudskih sporova od strane pravnih i fizičkih lica. Po procjeni Direkcije za pravne poslove Banke, ukupna vrijednost ovih sporova iznosi 14,559 hiljada EUR ne uključujući troškove sudskih postupaka. Navedeni iznos ne uključuje eventualne zatezne kamate koje mogu biti utvrđene po okončanju sudskih sporova, s obzirom na to da rukovodstvo nije u mogućnosti da utvrdi potencijalne efekte zateznih kamata koji mogu nastati po osnovu ovih sporova do datuma izdavanja ovih finansijskih iskaza. Na dan 31. decembra 2013. godine Banka je formirala rezervisanja za potencijalne gubitke po osnovu sudskih sporova u iznosu od 402 hiljade EUR. Ishod sporova u toku za sada nije moguće procijeniti, ali mišljenje Rukovodstva i pravnog savjetnika je da se ne očekuju negativni ishodi sporova koji bi mogli imati materijalno značajne efekte na finansijske iskaze Banke. Na dan 31. decembra 2013. godine, Banka protiv pravnih i fizičkih lica vodi 1,615 sudski spor u vrednosti od 58,730 hiljada EUR.

35. PORESKI RIZICI

Poreski zakoni Crne Gore se često različito tumače i predmet su čestih izmjena. Tumačenje poreskih zakona od strane poreskih vlasti u odnosu na transakcije i aktivnosti Banke mogu se razlikovati od tumačenja rukovodstva Banke. Kao rezultat iznijetog, transakcije mogu biti osporene od strane poreskih vlasti i Banci može biti određen dodatni iznos poreza, kazni i kamata. Period zastarjelosti poreske obaveze je pet godina. To praktično znači da poreske vlasti imaju prava da odrede plaćanje neizmirenih obaveza u roku od pet godina od kada je obaveza nastala.



36. DEVIZNI KURSEVI

Zvanični kursevi valuta koji su korišćeni za preračun deviznih pozicija izvještaja o finansijskom položaju u EUR na dan 31. decembra 2013. i 2012. godine bili su sljedeći:

31. decembar

2013. 31. decembar

2012. USD

0.7255

0.7586

CHF 0.8157 0.8278 GBP 1.1956 1.2241

Documents

CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA A.D., … izvestaji/CKB_Godisnji... · Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama