Cu Si Gioi Phap - PG Nguyen Thuy - TK Giac Gioi

8/3/2019 Cu Si Gioi Phap - PG Nguyen Thuy - TK Giac Gioi

1/154

THERAVDA - PHT GIO NGUYN THY

C S GII PHP

T kheo Gic Gii (Bodhisla Bhikkhu) bin sonPL. 2550 - TL. 2006

Ngunhttp://thuvienhoasen.org

Chuyn sang ebook 21-7-2009Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcLI GII THIULI NI UCHNG I - C S TRONG PHT GIO

I.1. T CHNG PHT GIOI.2. NGHA U-B-TC V U-B-DI

I.3. NHNG C S U TINI.4. NHNG C S C CNG HNH LNI.5. QU V TU HNH CA NGI C SI.6. VAI TR C S TRONG PHT GIO

CHNG II - CC PHP MN THUYT CHO C SII.1. MI HNG C SII.2. NM PHP TNH NGI CN S TAM BOII.3. MI C LNH CA NGI PHT TII.4. BN IU HNH PHC CA C SII.5. BN PHP TO LI CH HIN TIII.6. BN PHP EM N LI CH TNG LAI

II.7. BN C HNH NGI TI GIAII.8. BN PHP THNH CA GIA NHII.9. TM NGUN CNG C SANH TRI NGIII.10. BN S CHUNG SNG GIA NHII.11. BN NHN DUYN TO XNG I V CHNGII.12. NM NGH BUN BN TRI O CA C SIII.13. MI BT THIN NGHIP OII.14. MI THIN NGHIP O
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Gioi%20Luat/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Gioi%20Luat/


2/154

II.15. MI PHC NGHIP S THP HNH PHCII.16. BY PHP BT THI CA NGI C SII.17. BY PHP SUY THOI CA NGI C SII.18. TM LI LM CA C S KHIN TNG CHNG P BT, KHNGNHN S CNG DNG

II.19. CHN KHUYT IM CA C S KHIN TNG KHNG N NHII.20. SU CA SUY VONG CHO NGI C S, SU NG I DN NTHIT TI SN V B KH LYII.21. BN HNG NGY BNG HU, HNG BN GI DI, KHNG PHIBN TTII.22. BN HNG CHN BNG HU (SUHADAMITTA), HNG BN CHNTNH, HNG BN TTII.23. CC BN PHN GIA CHA M V CON CIII.24. CC BN PHN GIA THY V TRII.25. CC BN PHN GIA V CHNGII.26. CC BN PHN GIA BN B CH KHCH:

II.27. CC BN PHN GIA NGI CH V NGI LMII.28. CC BN PHN GIA C S V SA MNCHNG III - PHP MN TU TP CA C S

III.1. QUI Y TAM BO (Tisara agamana)III.2. HNH B TH (Dna)III. 3. HNH TR GII (Sla)III.4. HNH TU TIN (Bhvan)

CHNG IV - CC NGHI THC KHA LIV.1. NGHI THC TNG NIMIV.2. NGHI THC QUI YIV.3. NGHI THC TH NG GIIIV.4. NGHI THC TH BT QUAN TRAI GIIIV.5. NGHI THC SM HI L K MI NA THNGIV.6. NGHI THC THNH PHPIV.7. NGHI THC L CU ANIV.8. NGHI THC L CU SIUIV.9. NGHI THC CHC THIV.10. NGHI THC CNG DNG TRAI TNGIV.11. NGHI THC CNG DNG BT HIIV.12. NGHI THC CNG DNG Y TM MAIV.13. NGHI THC CNG DNG Y KA HINAIV.14 NGHI THC CNG DNG Y NGOI THIIV.15. NGHI THC CNG DNG LIU CCIV.16. NGHI THC CNG DNG HI TRNGIV.17. NGHI THC CNG DNG NGI CHNH INIV.18. NGHI THC CNG DNG THUC TR BNHIV.19. NGHI THC CNG DNG T SIV.20. NGHI THC N TNG KINH SCHIV.21. NGHI THC L AN V PHTIV.22. NGHI THC L NHIU PHT


3/154

CHNG PH LC - CC VN CN BITVN TH CNG CA NGI PHT TVN L NGHI CA NGI PHT TVN TRANG PHC CA NGI PHT TVN NGN NG CA NGI PHT T

VN M THC CA NGI PHT TVN HNG TH CA NGI PHT T

---o0o---

LI GII THIU

C S Gii Php l tp sch gio khoa Pht hc ca ngi c s, gii thch rrng v nghi l gii lut v php mn tu cho ngi Pht t ti gia bit thc hnh cho ng ngha cn s nam, cn s n (hay thin nam, tn n)

trong Pht gio.Mc d i sng ca ngi Pht t t trn tinh thn t gic, v gio l nhPht cng khng phi l gio iu p t, bt buc tn phi chp nhn, thnhng cng c nhng iu nn lm v nhng iu nn trnh, c y c trnlut nhn qu nghip bo m c Pht l ng o S sng sut thy rchn l, nh cc nh khoa hc pht minh nhng cng thc in hc, quanghc v.v...

Nhng gii php trong quyn C S Gii Php ny nh l nhng cng thc

hn l gio iu, gip ngi c s ti gia tu tp tin ha.

Ti xin trn trng gii thiu n ch Pht t.

Namo buddhya.T Kheo Gic Chnh

---o0o---

LI NI U

Ngi tu Pht c hai gii, gii xut gia v gii ti gia. Gii ti gia l nhngnam, n c s c nim tin Pht php, to thin phc, cng tu tp nhngcha ri b gia nh.

Ngi c s cng ng mt vai tr quan trng trong s tn vong ca Phtgio. Ngi c s cn phi c kin thc Pht php cn bn v bit v l nghi


4/154

khi n cha lm phc hay nh x s cho hp l o. Tt nhin, c skhc bit gia Pht t Nam Tng, Pht t Bc Tng v Pht t Kht S. y quyn C S Gii Php ny nhm hng dn cho c s Pht t NamTng.

t lu Pht t Nam Tng vn mong mi c c mt quyn kinh hngdn lut nghi v php mn tu tp cho hng c s.

Nhng quyn kinh Nht Hnh ca c s hay quyn Kinh Tng cho ngi tigia c cc v Ha Thng nh Ngi H Tng, Ngi Php Tri binson, cng p ng c nguyn vng ca Pht t. Nhng gi l nu rnt v vai tr c s, nghi l thc hnh, php mn tu tp dnh ring cho cs ... th phi ni l cha c quyn kinh Nht Hnh no p ng c.

Chng ti ti hn sc mn nhng cng c gng su tp v bin son quynC S Gii Php ny nhm p ng nguyn vng ca gii Pht t c s. Thtra, chng ti san nh li quyn C S Gii Php n hnh nm Tn Du1981, ca Hi Hc Tam Tng do Thng Ta Gic Chnh ch xng; naychng ti son li theo s yu cu v khch l ca Thng Ta.

Quyn C S Gii Php ny, gm c nm chng:

Chng I - C s trong Pht gioChng II - Cc php mn dnh cho c s

Chng III - Php tu tp ca c sChng IV - Cc nghi thc kha lChng Ph lc - Cc vn cn bit

Chng ti son trch dn t Kinh tng, Lut tng nhng iu c Phtthuyt lin quan n i sng ngi c s; ring phn nghi l th chng tison da theo cc kinh Nht Hnh c v cng theo kinh nghim c nhnqua qu trnh hng dn Pht t t trc n nay.

Chng ti tht s rt mo mui khi lm cng vic ny. Nhng vi thin ch

phng s Pht php v gip ch cho hng Pht t c s, chng ti mong cs khch l ca ch tng, khng phi l s khin trch; cng mong gipnhiu li ch cho tn Pht gio Nam Tng. c vy chng ti rt hoanh v mn nguyn.

Mong cho Pht php thnh hnh, t chng ng tu trong nim an lc.


5/154

T Kheo Gic GiiBodhislabhikkhu

amo tassa bhagavato arahato sammsam-buddhassa.Knh l c Th Tn, ng Cng, Chnh Bin Tri

---o0o---

CHNG I - C S TRONG PHT GIO

I.1. T CHNG PHT GIO

Trong Pht gio c bn hi chng (paris) l hi chng t kheo (bhikkhu),hi chng t kheo ni (bhikkhun), hi chng nam c s (upsaka), hi chngn c s (upsik).

Hi chng t kheo l hi chng ca nhng nam tu s Pht gio gm c Sa di(smanera), l nhng v xut gia t b gia nh sng khng gia nh,chp nhn i sng phm hnh c thn. Sa di l v tu s tp s tr thnhv t kheo, v sa di tui t hai mi tr ln mi c php th c tc gii. Sadi bn Tng chng khng buc thi gian.

Hi chng t kheo ni l hi chng ca nhng n tu s Pht gio, gm c sa dini v hc n (smaer, sikkhmn). l nhng ngi n xut gia, t

b gia nh sng khng gia nh, chp nhn i sng phm hnh c thn.Ngi n mi gia nhp ni chng phi qua hai nm th gii hc n mi lmsa di ni, th gii sa di ni qua hai nm v tui hai mi mi c th igii t kheo ni.

Hi chng nam c s l ch cho nhng thin nam t gia nh, cha xutgia, vn cn hng dc lc th tc. Nhng ngi nam ny c nim tin Tam

bo, sng hin thin v to cc cng c.

Hi chng n c s l nhng ngi n gia nh, cn hng dc lc th tc,

cha xut gia thnh ni chng. H c nim tin Tam bo, sng hin thin vto cc cng c.

Bn hi chng Pht gio, trong , hi chng t kheo v hi chng t kheoni, l hi chng t xut gia ca c Pht. Hi chng nam c s v n cs l hi chng t ti gia ca c Pht.


6/154

---o0o---

I.2. NGHA U-B-TC V U-B-DI

Ngi sng i sng gia nh khng phi l v tu s ca gio hi, gi l

ngi ti gia (gahaha) hay c s (gihi).

Nhng c s theo o Pht c gi l U-b-tc v U-b-di. l ting cm ca danh t Phn ng Upsaka v Upsik.

Upsaka (m l U-b-tc), dch l "Ngi phng s, ngi cn s", danh tny ch cho nam c s nn c gi l "Cn s nam". Ngi ta cng thnggi ngi nam c s trong Pht gio l "Thin nam", nhng danh t nykhng dch ng vi ting Upsaka.

Upsik (m l U-b-di), cng c ngha l ngi phng s, ngi cn s.Ting Upsik v Upsaka u c mt gc t "Upa + s". Danh t Upsikdng ch cho n c s nn c gi l cn s n. Ngi ta thng gi nc s trong Pht gio l "Tn n", cng khng phi dch ng vi tingUpsik.

Hai danh t cn s nam v cn s n ng ngha vi ting upsaka vupsik (U-b-tc, U-b-di) hn l gi Thin nam v Tn n.

Ngi ta quan nim ngi nam lm iu thin nhiu hn ngi n, nn migi l Thin nam; v ngi n th c c tin mnh hn ngi nam, nn gil Tn n. Tht ra quan nim ny khng ng, v nu ngi khng c c tinth lm sao to thin s c? Ngi nam cng c c tin mnh. Cng nhi vi ngi n khng nhng ch c c tin, m ngi n vn tch cc lmiu thin vy. V gi l cn s nam v cn s n ng hn.

ngha cn s nam v cn s n, cn c hiu l nhng c s c nim tinni Pht-Php-Tng, trn i nguyn phng s Tam bo, lun lun sngtheo s hng dn ca Tam bo.

---o0o---

I.3. NHNG C S U TIN

Cn s nam u tin trong Pht gio qui y nh bo.


7/154

Hai thng gia Tapussa v Bhallika - Vo tun l th by sau khi c o,c Th Tn ng ti ci cy Rjyatana. Lc by gi c hai thng gia tnTapussa v Bhallika trn ng v qu, t Ukkhala i ngang qua ch cPht ng, khi y hai thng gia ny c mt v ch thin vn l quynthuc ca h, mch bo rng:

"Cc bn i, c c Th Tn va gic ng, Ngi ang ng ti ci cyRjyatana; cc v hy i n c Th Tn y v cng dng vi bnh btv mt ong. S cng dng ny s mang li cho cc bn li ch an vui ludi".

c nghe mch bo, hai thng gia ny lng trn y vui sng, vi dngxe, sp xp bnh v mt ong, ri cng nhau i n ch c Pht ng ditn cy Rjyatana. n ni hai ngi knh cn nh l c Pht v dng

ln Ngi thc phm bnh v mt ong:"Bch c Th Tn, xin Ngi hy th nhn l phm ca chng con, bnh vmt ong cho chng con c s li ch an vui lu di".

c Th Tn suy ngh:

"Cc ng Nh Lai khng th nhn thc phm bng tay, vy ta nn th nhnbnh v mt ong ny bng ci chi y?

Khi y, t i thin vng bit c ngh ca c Th Tn t bn hnghin ra mang bn ci bt dng ln c Pht, bch rng:

"Bch c Th Tn, xin ngi hy th nhn bnh vo bn ci bt ny".

c Th Tn ly bn ci bt v ch nguyn thnh mt, xong ngi thnhn bnh v mt bng ci bt c bit y ri th thc.

Sau khi c Th Tn th thc xong hai thng gia Tapussa v Bhallikanh l di chn Ngi v xin qui y:

"Bch c Th Tn, chng con xin qui y c Th Tn v qui y gio php.Xin c Th Tn thu nhn chng con l cn s nam, k t hm nay n trni qui ngng".


8/154

Vo thi im ny cha c Tng bo nn h ch qui y Pht v Php. y lnhng cn s nam u tin trong Pht gio qui y nh bo (Pht bo vPhp bo).

Cn s nam u tin trong Pht gio qui y Tam bo

Thn ph ca cng t Yasa - Sau khi c Th Tn Chuyn Php Lun tiLc Uyn Isipatana gn thnh Bras, tip c nm t kheoKoaa (Kiu Trn Nh). By gi c tam Bo l Pht bo, Php

bo, v Tng bo.

Lc y ti thnh Bras (Ba-la-ni) c ng trng gi i ph h, l thnph ca cng t Yasa.

Mt ngy kia cng t Yasa khi ln t tng chn mi tc ly, v mkhuya cht thc gic trng thy cnh cc c hu ng say trn sn nh, mic l ra tt xu, lm mt ht v p thn tin, hin ra cnh tng chchng khc no ngha a tha ma. Cng t chn ngn v m thm b nh rai gia m thanh vng, hng v khu rng Isipatana.

Va i, cng t Yasa va i va tht: "i! i qu bn cht, qu phin toi'.Chng va n ven rng th c Pht ti y ch i chng. Khi ngheli than th ca cng t Yasa, c Pht kh bo: "Hi Yasa, y khng

bn cht, y khng phin toi. Hy n y, hi Yasa! hy ngi xung, ta

s thuyt php cho ngi nghe".

Cng t Yasa rt ngc nhin khi nghe c Pht bo, chng bng dng cmthy dt do nim hoan h. Chng lin ci i hia vng v i chn trn ngn c Pht, qu xung nh l Ngi v ngi qua mt bn. c Th Tnthuyt php cho cng t nghe, Ngi khch l, khai th vi php thoitun t. Lin cng t Yasa chng qu Nhp lu.

Rng sng hm y, ng trng gi thn ph ca Yasa i tm con. ng ihng v khu rng Isipa-tana. Bt cht cng gp c Th Tn ang ngi

di mt tn cy trong khu rng y. Lc ny, c Th Tn dng thnthng che khut cng t Yasa, nn ng trng gi khng nhn thy con mnhang ngi bn c Pht.

ng trng gi n gn c Pht, cho Ngi v hi thm Ngi c nhin thymt v cng t i qua y khng? c Pht bo ng ta hy ngi xung ytrong giy lt s gp v cng t y. ng trng gi nghe li v ngi xung,


9/154

c Pht thuyt php cho ng nghe, vi php thoi tun t, Ngi khch l, khai th php nhn cho ng trng gi, ng c qu Tu hunngay khi . ng nh l c Pht v xin qui y:

"Bch c Th Tn, tht k diu! Bch c Th Tn, v nh ngi lt lnvt b p, hay nh ngi m ra vt b gi kn, hoc nh ngi ch ng chok lc li, hoc nh ngi mang n vo bng ti cho k c mt c thycnh sc; cng th y, gio php c c Th Tn dng nhiu phngtin ging gii. Bch c Th Tn, con xin qui y c Th Tn, qui y Gio

php, qui y Tng chng; mong c Th Tn hy nhn con l cn s nam qui y k t hm nay n mng chung".

y l ngi cn s nam u tin trong Pht gio qui y Tam bo (Phtbo - Php bo - Tng bo).

Cn s n u tin trong Pht gio qui y Tam bo.

Thn mu v hin th ca cng t Yasa -Trong khi c Pht ang thuytphp cho ng trng gi th cng t Yasa thm nghim li php v cqu A la hn. c Pht bit r iu nn Ngi thu hi thn thng, ngtrng gi nhn thy con trai ca mnh, ng rt vui v bo con trai hy tr vnh an lng ngi m.

c Pht ni vi ng trng gi rng: Yasa, con trai ca ng t n

v lu tm gii thot th khng th tr lui li i sng th tc na. Nghe vyng trng gi rt vui lng v ng l bc D Lu nn nhn thc r iu .Ri ng trng gi thnh c Pht cng cc t kheo n nh th thcngy mai, c Pht nhn li, ng nh l Ngi v ra v. Sau , c Phtcho php Yasa th phm mo t kheo bng cch "Ehi bhikkhu" (Thin lai tkheo).

Sng hm sau, c Th Tn cng tn gi Yasa l th gi, i n nh cang trng gi, cha ca tn gi Yasa.

Ngi m v ngi v ca ngi Yasa bc ra nh l c Pht. c Phtthuyt tun t php thoi v ging v bn chn l cho nhng n c s ynghe. Cui thi php c hai ngi u chng qu D lu, t c lng tin

bt ng ni Tam bo.

Khi c php nhn ly trn v cu, h nh l c Pht, xin qui y:


10/154

"Bch c Th Tn, tht k diu! Bch c Th Tn, cng v nh ngi ltln vt b p, hay ngi m ra vt b gi kn, hoc nh ngi ch ng chok lc li, hay nh ngi em n vo bng ti cho k c mt thy ccnh sc; cng th y, gio php c c Th Tn dng nhiu phngtin ging gii. Bch c Th Tn, chng con xin qui y c Th Tn, qui yGio php, qui y Tng chng, mong c Th Tn hy nhn chng con lnhng cn s n qui y k t hm nay n mng chung" ...

y l nhng ngi cn s n u tin trong Pht gio qui y Tam bo.

---o0o---

I.4. NHNG C S C CNG HNH LN

Ngi c s xy dng ngi cha u tin trong Pht gio

Vua Bimbisra (Bnh Sa Vng) - Khi thi t S-t-ta thot ly i sng thtc i tm chn l, tr thnh mt o s. Bui u o s Gotama ( ldanh gi thi t S-t-ta, khi Ngi xut gia lm o s) cha kh hnh, Ngikht thc nui mng. Ngi chn tr x ti khu rng tnh mch gn thnhRjagaha (Vng x) ca x Magadha (Ma kit ). Khi y vua Bimbisraang tr v x s ny, kinh ca vua l thnh Rjagaha.

Mt hm c vua trng thy mt v o s ang i kht thc trn ng ph,

vi dng v uy nghim khim tn, nhng biu hin tnh cch qu phi sangtrng. c vua ly lm cm kch nn sai ngi i thm d. Bit c ni trng ca o s Gotama, nh vua bn khi gi cng m ty tng tm nving o s hi thm Ngi l ai? sanh trng x no? o s Gotama trli nh vua v qu hng v dng di xut thn ca Ngi. Nh vua cng ntrng o s v khn thnh Ngi sau khi thnh chnh qu, tr li ving thmvng quc Magadha.

ng theo li ha, sau khi c qu Chnh ng Gic, c Pht cng i vingn t A la hn t Gy n Rjagaha. Ni y, Ngi ng ti in

Suppatittha, trong khu rng k (Lahivana).

Tin lnh n tai vua Bimbisra v danh ting tt p ca c Pht cng c lan truyn cng khp vng quc. c vua bn dn theo m ngqun thn i n ving thm c Pht.


11/154

Nh vua n ni cung knh nh l c Pht v ngi xung mt bn, ccqun thn ca vua, c ngi nh l, c ngi x cho, c ngi thm hi xgiao vi c Pht, ri tt c u ngi xung.

on Tng s mt ngn v i theo c Pht chnh l nhm o s th la doTn gi Uruvelakassapa (Ca-Dip) lnh o, by gi tr thnh t Pht.

Lc y hi chng ty tng ca vua c s suy ngh phn vn, gia c Phtv Tn gi Ca-Dip, ai l thy, ai l t. c Pht bit c ngha cah nn Ngi hi Tn gi Ca-Dip ti sao khng th la na, gii tatm t ca hi chng. Tn gi Ca-Dip hiu c Pht, lin gii thch rngv mnh thy c con ng a n an vui gii thot nn b s thla v vic khng b ch. Ni xong Tn gi Ca-Dip khu u nh ldi chn c Pht v xc nhn:

"Bch c Th Tn, Ngi l o s ca con, con l t ca Ngi".

Nghe vy tt c mi ngi u hoan h, dt nghi nan. c Pht hiu r tmt ca hi chng sn sng lnh hi php, Ngi ging cho h nghe tun t

php thoi, lm cho h c hn hoan.

Nghe c Pht thuyt php, nh sng chn l ri n mi ngi. c vuav hi chng ty tng c c qu v Tu hun; tt c u xin qui y Tam

bo, thnh nhng cn s nam. Sau , vua Bimbisra cung thnh c Pht

v ch Tng vo hong cung th trai ngy hm sau.

Hm sau, c Pht v ch Tng ng n hong cung th thc. Khi cc ngi dng xong, c vua nh l Pht v ng li xin hin dng mt ni lmch tr ng ca c Pht v Tng chng, c vua li mun bit ni no lthch hp cho ngi tu vin. c Pht tr li:

'Mt ni vng v khng xa cng khng gn thnh th, nhng ai mun, cth i n d dng, mt ni ban ngy khng n o, ban m yn tnh,khong khot v kn o, ni y s thch hp thin tnh".

c vua Bimbisra ngh n khu Trc Lm (Veluvana) ca mnh hi nhng iu kin thch hp cho ngi tu vin nn tc bch hin cng TrcLm ny n c Pht v ch Tng. c Pht nhn li, v cng chnh doduyn khi ny m c Pht cho php Tng chng nhn cha.


12/154

Khu Trc Lm t c tn gi l Veluvanrma (Trc Lm T), v ychnh l ngi t vin u tin trong Pht gio do c vua Bimbisra hindng.

Ngi c s h Tam bo tch cc

Trng gi Anthapiika (Cp-c-c) - Ti kinh thnh Svatthi (X-v)c mt trng gi triu ph tn Sudatta tnh tnh ho phng, qung i. ngc hnh b th c bit, thng xuyn phn pht gip cho cc k nghokhng ni nng ta. Chnh v vy m ngi i gi tng ng vi m danhAnthapiika (Cp-c-c) ni ln cng hnh b th ca ng.

Trng gi Anthapiika gp c Pht php do mt nhn duyn k ng.

Mt ngy n, trng gi Anthapi

ika c vic i t Svatth n Rjagahaving thm ngi anh v, thy ngi anh ang bn rn chun b mt cucl, ng ngh l ngi anh mnh s t chc tic mng, hoc l cung nghinhc vua ng gi n nh. Khi hi ra mi bit ngi anh thit l trai n cngdng c Pht v ch Tng vo ngy mai. Thot nghe danh t "Buddha"(v gic ng, v Pht), ng Anthapiika rn ln nim hoan h v thit thamun c din kin c Pht.

m , ng khng th chp mt, lng c nao nao phn khch; cui cngkhng ch n sng na, ng ra i trong m vng hng v Stavana,

khu rng ni c Pht ang tr ng. Mt d xoa tn Sivakha dng thnlc thu ngn con ng cho ng, v nhng lc ng toan thi chuyn cuchnh trnh v s hi m ti th d xoa khuyn khch, trn an ng ly lican m v tip tc bc i.

Cui cng, ng Anthapiika cng n khu rng Stavana, c c Phtang i kinh hnh ngoi tri, Ngi bit ng s n. c Pht gi tn tc cang, Sudatta, v bo ng n gn Ngi.

ng Anthapiika ht sc vui mng c yt kin c Pht. K n c

Pht thuyt php cho ng nghe. Sau khi nghe php, ng Anthapiika chng qu D lu (Tu hun), ng xin qui y Tam bo. ng nh l Phtv tr v nh ngi anh.

Khi c Pht v ch Tng n nh ngi anh ca ng Cp-c-c khnkhon thnh cu c Pht ng v kinh thnh Svatth. Qu hng ca ng,


13/154

v ng cng thnh Ngi nhp h y. c Pht nhn li, nhng Ngigi vi ng rng: ch Pht ch thch ni vng v.

ng Cp-c-c tha rng mnh hiu c Pht. ng t gi gia nhngi anh v tr v Svatth vi v.

V n Svatth, ng Cp-c-c tm mt ni thch hp ct cha. ng tm c khu vn ca thi t Jeta, l ni l tng, thch hp. ng muali khu vn y vi gi "Lt nn bng vng", ngha l tri vng trn t dintch bao nhiu th ly by nhiu.

c c din tch rng xy ct ngi cha K Vin (Jetavana), ng Cp-c-c b ra 18 koi tin vng (1 koi l mi triu) mua t. V b ra18 koi tin vng na xy ct ngi i t danh ting Jetavanamahvihra.

Chnh ni ny c Pht an c mi chn ln trong cuc i Ngi, vphn ln cc bi php cng c c Pht thuyt ti y.

Trong s gii Aguttaranikya v Dhammapada ghi rng: ng Cp-c-ch vt thc n ch T kheo, mi ngy 500 v; trong nh ng lun lunc 500 ch ngi c sp t sn cho bt c v khch Tng no t xa nkhng kip thi gian i kht thc, gh qua nh ng th trai.

ng thi ng Cp-c-c cng dng ln nhng ngi phc x bn cngthnh Svatth b th n nhng tn khch, nhng dn chng ngho kh,

tn tt, c c khng ch dung thn.

Gia nh ca trng gi Cp-c-c c bn ngi con, ba gi l tiu thMahsubhadd, Clasubhadd, v Sumn, cng mt trai l cng t Kla.Ba nng tiu th tch cc gip cha trong vic h cng dng Tngchng; c ba u c thnh qu hu hc nh cha mnh, ring v nngSumn th c T hm qu v cao hn ng Cp-c-c.

Cng t Kla th thi gian u lu lng, ch bit tiu xi n chi, khng cnim tin Pht php. V sau, lc ngi cha cho tin thu cu ta i nghe c

Pht thuyt php, duyn lnh chn mui cng t Kla chng qu D lu, tc nim tin bt thi ni Tam bo. Ngi con du ca ng Cp-c-c, vca cng t Kla, bui u cng th, kiu ngo v c x t bc vi ngitrong gia nh nh chng; nhng v sau nh nghe c Pht thuyt bi phpv by hng v, nng du y ci t qui chnh v tr nn hin thin.


14/154

Trng gi Cp-c-c l mt ngi ho sng ho tm, mt ngi ch gianh gng mu, v l mt i th ch bc nht h Tng chng vo thic Pht. ng c v tr quan trng trong hng c s Pht gio vi hnh bth x ti.

i tn n Viskh - Mt n c s cng ch c qu Tu hun nh nhiun c s khc vo thi c Pht, nhng li l mt tm gng sng cho hngcn s n.

Nu k hng thin nam i th ch l ng Anthapiika (Cp-c-c), thtrong hng tn n i th ch chnh l b Viskh. Mc d vai v v tui tcth b Viskh nh hn ng Cp-c-c, bi em gi t ca b Viskh l condu ca ng Cp-c-c.

B Viskh l mt n nhn i phc, b ng u trong hng tn n, cc Th Tn xc nhn a v ti thng v h Tng chng, trong hng cns n (Dyikna agg).

B l con gi ca trng gi Dhanajaya, v l chu ni ca nh i phMeaka thnh Bhaddiya x Aga. Thi th u b Viskh sng vi gianh ti thnh Bhaddiya x Aga.

Vo nm b c by tui, c Pht c ln ng n Bhaddiya cng onch tng. B c nhn duyn din kin c Pht v nghe Ngi thuyt

php. Nghe php xong Viskh chng c thnh qu D Lu.

Th ri b theo cha di c n sng Sketa mt th trn thuc Kosala.

B Viskh lp gia nh vo nm mi su tui. Trong s gii ni rng b lmt ph n hi nm v p thanh xun d n khi lung tui. Ngoi ranm v p y, b Viskh li cn c tr tu hn ngi, sng sut trong mivic nht l trong phm vi tinh thn o c. iu c bit khng ng cl mt m nhn du dng tha tht nh vy m li c sc mnh phi thnghn c nam nhn.

Gia nh chng ca b l mt ni mn ng h i trong thnh Svatth, thnhng h theo o Ni- Kin-T, khng c nim tin Pht php, mt iunghch li vi truyn thng tn ngng ca gia nh bn rut ca b, v bcm thy rt kh chu v b l mt thnh c s t Pht. Cha chng ca bVis-kh, trng gi Migra, mt tn ca nhm o s la th, ng thng

buc nng du phi phc v cc o s y khi h c mi n cng dng.


15/154

Mt ln, b Viskh lc trng thy cc o s la th, b t thi khngbng lng v b vo trong, khin ng trng gi tc gin kt ti nng du vphp. B Viskh bnh tnh thng thn ng i. ng cha chng ui l nhi gin lm vui. Nhn c hi y b xin php cha chng cho b c tdo sinh hot theo truyn thng tn ngng ca b. Trng gi Migra chpthun.

B thnh c Pht v ch Tng v nh cng dng. c Pht thuytphp sau ba n. ng trng gi Migra ngi sau bc rm nghe trm, nghexong thi php ng gic ng v chng qu Tu hun. ng bc ra nh lc Pht, v by t lng tri n v hn i vi nng du qu dn dt ngvo con ng gii thot, v tht cm ng, k t ngy y ng xem nng duViskh nh mt ngi m. Cng chnh v vy m a chu ni u lngca ng cho i, ng t tn l Migra, tn ca ng. V sau ngi ta gi B

Viskh l Migramtu (m ca Migra) c hiu theo hai ngha.

Nh khn kho, c tr tu v nhn ni, b dn dn cm ha mi ngi, vbin i gia nh bn chng tr thnh mt gia nh Pht t c chnh tn,sng trn ngp hnh phc.

B Viskh hng ngy cng dng ch Tng ti nh, lun lun c 500 v Tkheo. Bui chiu, b thng n cha nghe php, sau i quanh cha xem ch Tng c cn dng chi, lun c ch t kheo ni.

B Viskh l ngi h Tng chng tn cn v c tm lo lng an nguyca ch Tng. Chnh v th c nhiu s kin lin quan n s gii luttng gi, b c mi c mt can thip, a kin hoc thm xt, nh vn t kheo ni mu thn ca i c Kumrakassapa chng hn.

B Viskh xin c Pht chp nhn cho b tm c n trong vic h ch Tng ti Svatth:

1- Dng y tm ma n ch tng, sut i b.2- Cng dng nhng khch Tng va mi n.

3- Cng dng cc v Tng sp ri khi.4- Dng thc phm n nhng v Tng au bnh.5- Dng thc phm n nhng v Tng nui bnh.6- Dng thuc men n v Tng b bnh.7- Dng cho sng n ch tng.8- Dng y n ch t kheo ni.


16/154

c Pht chp nhn cho b tm c n ny. C mt hm b Viskh cngngi n t i n cha nh l Pht v nghe php. Khi n cng cha bci chic o chong nh ngc qu gi, gi li v giao cho ngi n t cmgi v b ngh l mc sang trng trc mc c Pht l khng phi l. Saukhi nghe php ra v, ngi n t qun li o chong y cha, Tngi nanda lm theo li dy ca c Pht, nht ct gi tm ch tr licho ch.

Khi b Viskh hay rng ngi n t b qun gi trong cha th b saitr li ly nu cha c ai chm n. Ngi n t tr li cha, v v trnh svic ngi nanda tm ct gi. B lin n hu c Pht v ng munlm mt thin s bng s tin bn chic o chong y, c Pht dy xy ctmt ngi cha cng vo pha ng thnh Svatthi. B rt hoan h v tthn mua li chic o chong, ri dng s tin y kin to mt ngi cha t

tn l Pubbrma (ng Phng T) cng dng n c Pht.

B Viskh sng th n 120 tui. B c rt nhiu con chu, tt c u hiutho. Tht l mt ngi c y phc lc th.

Lng y Jvaka - Mt v thy thuc ti gii, giu tm o, thng xuyn gn c Pht chm lo sc khe Ngi, v tr bnh cho ch Tng.

ng Jvaka cn c gi bng mt tn na l Jvakakomrabhacca.

Jvaka l con trai ca nng Slavat, mt k n trong thnh Rjagaha. Khimi cho i, b b ri trn mt ng rc bn ng, nm trong ci thng.Hong t Abhaya con vua Bimbisra, tnh c i ngang qua pht hin ca b cn sng nn mang v nui. V hi nhi "Cn sng" nn hong t ttn l "Jvaka", v c hong t nui nng nn c gi l"Komrabhacca".

Ln ln ng theo hc ngh y vi v danh y Takkasil ht by nm, v thnhti. ng tr thnh v thy thuc gii, c bit l khoa phu thut. Sch ghirng ng hai ln thnh cng m mn cuc gii phu cho mt nh triu

ph mc bnh nhc u kinh nin. ng cng tng c vua Bimbisra c in x Ujjeni tr bnh cho vua Candappajjota, thnh cng.

Lng y Jvaka c duyn lnh vi Pht php, ng qui y Tam Bo vchng qu Tu hun.


17/154

Sau khi vua Bimbisra bng h, Thi t Ajtasattu ln ngi, ng vn tip tcc lu dng, v ng c ln tin dn vua Ajtasattu n din kin cPht ti khu rng xoi Ambavana nh vua c dp ci hi v ti c gitcha son ngi, quay u hng thin trong Pht Php. Cng nh vy m vuaAjtasattu bt i mc cm ti li v tr thnh mt Pht t thun thnh.Chnh nh vua bo tr ch thnh Tng kt tp kinh in ln th nht saukhi c Pht vin tch ba thng.

ng Jvaka hin khu rng xoi ca mnh cho c Pht v ch Tng, ng xy ct mt tu vin ni y v thy rng Veuvana (Trc Lm) qu xa ng n chm sc sc khe ca Tng chng.

Mi ngy ng n ving thm c Pht hai ln v chm sc sc khe choNgi. ng cng nhit tm lo cha tr cho Tng chng bt c v t kheo b

bnh u c ng iu tr, khng h xao lng vi phn s, mc d ng rtbn rn vi cng vic x hi.

Trong Lut tng c ghi nhn mt s vn c lin quan n danh y Jvaka.

Nh vic ng ngh c Pht ban hnh lut thu nhn ngi xut gia voTng chng phi hn ch nhng ngi mc cc th bnh ly nhim. Nguynnhn l thi c nhng ngi mc bnh him ngho, h xut gia lm tkheo c lng y Jvaka iu tr min ph v tn tnh (Vin.I.71).

Cng theo li yu cu ca ng, nn c Pht cho php cc t kheo hotng th dc nh i b, qut nh v.v... c sc khe (Vin.II.119).

ng Jvaka c c Pht xc nhn l mt cn s nam c dn chngknh mn nht (agga puggalappasannna) (A.I.26).

Vua Pasenadi Kosala (Ba-T-Nc) - Mt v vua m tn tui gn b vi cuci hong php ca c Pht, hn cc v vua khc, v Svatth (X v) chai ngi cha m c Pht hai mi lm ln nhp h ti , mi chnln ti Jetavanavihra, su ln ti Pubbrma.

Vua Pasenadi l v vua x Kosala (Kiu Tt La) kinh ca vua l thnhSvatth (X V), sng cng thi c Pht.

Ngi l con trai ca vua Mahkosala, t thu nh c hc cc hc ngh titrng Takkasil, ni o to nhng nhn ti hong tc ng i t cc x


18/154

s nh thn vng Licchav Mahali v thi t dng Malla l Malla Bandhula- sau tr thnh thng soi ca vua Pasenadi.

T Takkasil tr v Kosala, ph vng ngi rt hi lng v ti nng ca ngiqua nhiu mn ngh thut nn nhng ngi vua li cho ngi.

Khi tc v vng quyn, vua Pasenadi em ht ti ngh cng vi nhit tm iu hnh vn nc c hng cng, ng thi nh vua thc hin chnhsch bang giao tt p vi cc nc lng ging, c vua cng lm phong

ph i sng ni tm bng cch tm n thn giao vi cc bc hin tr.

Vua Pasenadi tr thnh tn Pht gio trong thi k u hong ha giophp ca c Pht. Ngi l ngi thn tn v phng s c Th Tn chon lc mng chung, mc d nh vua khng phi l v thnh c s nh vua

Bimbisra.Vua Pasenadi cng chn tui vi c Pht, nhng nh vua ht sc tn knhc Pht. Trong kinh m t mi ln vua n ving thm c Pht, nhl th phc st di chn Ngi v p mt trn i bn chn ca Ngi.

Cng c th v c Pht v vua Pasenadi cng tui vi nhau, do cnhng cuc lun m din ra thn mt, v trung thc thng thn. TrongSa-yuttanikya phm Tng ng Kosala, ghi li gm 25 giai thoi,mi giai thoi l mt phng o c do vua Pasenadi nu ln vn vi

c Pht hoc c Pht a vn ging cho vua Pasenadi. Nhng tibn lun y c nhiu v khc bit nhau.

c vua tn ty trong vic bo v thanh danh ca c Pht vTng chng,p o mi hnh ng ca k xu c tnh bi nh Pht gio, nh trong v nnng Sundarnand l in hnh.

c vua cng tch cc can thip nhng s vic gt mc c lin quan Tngchng nhm gi vng s trong sch ca Tng on gio hi, nh trnghp ca v t kheo ni mu thn ngi Kumrakassapa, hoc nh chuyn t

kheo Koadhna.

Trong gii lut ca t kheo c iu lut ng i Tr nh vic tm ginnc, cng nh s gi ca vua Pasenadi vi c Pht. Hong cung vuanhn thng ra dng sng Aciravat, mt ln vua ng trn sn thng thycc v t kheo tm gin nc di sng khng p mt. Nh vua kho lo


19/154

bch trnh ln c Pht vic y, v c Pht nhn ch nh hc gii vs gin nc ca T kheo.

Tuy tr thnh t Pht nhng vua Pase-nadi vn khng b c thiquen nh l nhng ngoi o s khc. Nh vua vn c s i m v khoandung i vi cc gio ch ngoi gio hay cc t ca h.

V cha t c thnh tri kin nn nh vua c nhng t tng lch lc vichnh php, i khi c nhng hnh ng sai lm, sut gy nn ti c.

C ln mt cuc l t thn phi git tht nhiu sc vt v ng nhi, m chnhvua Pasenadi cho xc tin v ch thn chun b chu o. May nh c honghu Mallik ca vua can ngn v thuyt phc c vua hy nh ch t n y i n gp c Pht.

Mt cu chuyn khc ghi li rng, c vua v luyn i mt ph n khi ngici nga do chi trong kinh thnh. Khi bit c nng y c chng, chim ot ngi ph n, nh vua ra lnh cho ngi chng phi ra i vo

ban chiu em v cho c mt loi hoa sng qu him v t st trnghoa sng mt ni cch xa kinh thnh hng trm do tun, thi hn phi cmt l ngy hm sau. Nu tr thi hn s b ti cht. Ngi n ng c gngtri qua cuc hnh trnh, rng sng v n thnh nhng cng thnh clnh vua phong ta khng m, ngi y s hi ln trn vo cha Jetavana.

Nh vua sut m cng khng an gic c v s i ca mnh. Sng dy,

vua ra khi thnh v n Jetavana ving thm c Pht. Tnh c gp cngi n ng y cng ang ngi hu c Pht. c Pht nghe c hai k litm trng ca mnh, Ngi thuyt php gii ta s phin toi ca i bn.

Vua Pasenadi v n ung v nn thng xuyn b bnh. Mt ln vua nthm c Pht, c Pht khuyn nh vua hy tit li trong vic n ung,

Ngi dy cho vua mt bi k lm iu rn v vn m thc. Vua Pasenadi thc hnh theo v khe mnh li nh xa. Vua cng knh thng cPht.

Vua Pasenadi may mn hn cc v vua khc c nghe c Pht thuyt chonghe rt nhiu bi php. Trong Sayuttanikya, phm Kosalavagga ghi liy cc bi php nh vy.

c vua cng l mt bc i th ch vo thi c Pht. Nh s c vn cahong hu Mallik, vua t chc l cng dng c Pht v ch Tng thtlong trng, vi 500 con voi cm lng ng hu Tng chng; c vua tranh


20/154

ua vi dn chng, cui cng th dn chng phi nhng b khng theo kp.Cuc i th ny cn gi l "i l v song th".

c vua t ra ho phng, khi bit c v i thn Juha l ngi c tmhoan h trong cuc b th ca mnh, vua bn ban thng trng hu, ngthi cho i thn Ju ha lm vua by ngy ty thch lm vic b th. V pha v i thn K a, l ngi t ra bt mn vi vic b th ny ca nh vua, nn vua trut ph chc v v trc xut ra khi vng quc Kosala.

Theo s gii Jtaka th vua Pasenadi c xy dng mt ngi tnh x trccha Jetavana cng dng n c Pht, ngi tnh x ny c tn l Rja-gahrma.

Vua Pasenadi bng h trc ngy c Pht vin tch, th 80 tui. Nh vua

cht trong cnh c n, ti mt ngi nh tr ngoi thnh.Ngi c s h php quan trng

Vua Asoka (A-Dc vng) - Mt v i ca n sau thi c Pht,mt v c s i h php m c l cha c v vua no snh bng, t trc tinay. Tn tui ca v vua ny gn lin vi nn ngh thut, vn ha Phtgio.

Hong Asoka xut hin vo th k th ba trc Ty lch, khong 200

nm sau khi c Pht np bn.Ngi l con ca vua Bimbisra x Campala. Ngi c mt ngi em rut nal hong Vitasoka. V sau hong Vitasoka xut gia vo Pht gio vc A la hn.

Thu thiu thi, hong Asoka khng c vua cha yu chung bi ngic thn hnh xu x, tay chn th kch nhm nha, mc d ti nng vt tricc v hong t khc - anh em mt cha khc m vi ngi.

Thi y trong nc thng c lon lc do cc x ln cn xm ln. Vua cha,v khng a hong t Asoka nn lun ban lnh cho hong t i chinh phtvi mt lc lng qun i yu km, binh m v qun nhu ti t. Th nhngdo ti thao lc, hong t Asoka lc no cng em chin thng tr v.

Vua cha ca hong t Asoka cn c nhiu ngi con khc, trong s cmt hong t m vua cha rt yu chung v chn lm ng cung Thi t


21/154

ni ngi, hong t y tn l Susima. Nhng hong t Susima tnh tnhkiu cng v hung d nn khng c lng ca vn v triu thn. H cngnhau ch dp s lp hong t Asoka ln ngi.

Th ri c hi cng n, ngy kia x Takkasil ni lon, vua Bindusra saing cung Susima mang i qun dp lon, nhng tht bi. Hay tin chnglnh, vua cha th bnh v truyn lnh hong t Asoka em binh tip ng chong cung Susima.

Cc v i thn xi gic hong t Asoka co bnh khng xut chinh. Cci thn thy vua Bin-dusra bnh cng lc cng trm trng, bn vo triutu vua xin nhng ngi li cho hong t Asoka, v h t an by tnhong t Asoka ln ngi, d vua cha khng chp nhn. Vua Bindusra qutc gin th huyt m bng h.

Hay tin y, ng cung Susima tc tc ko binh v thnh Ptaliputta dnhli ngi vua. Vua Asoka lp k tiu dit c ng cung Susina.

Sau khi dit c ci gai Susima, vua Asoka bn bt git nhng quan thnm trc y khinh thng mnh v thn hnh xu x.

Nh vua li cho lp ra cnh a Ngc Bng Lai hnh hnh ti nhn, bnngoi chn y tht hu tnh ngon mc chng khc Bng lai tin cnh,nhng bn trong th cnh tng rng rn nh chn a ngc, c rt nhiu

cch hnh hnh tht d man.

Mt khc, vua Asoka li l v vua hiu st. Nh vua ct binh chinh phtcc nc ch hu, gy nn cnh tang thng cht chc kinh hong. Trongcuc chinh pht y, th thm nht l x Kali ga, mi mun qun s b t trn, mi lm mun qun khc b bt lm t binh em lu y, v v sdn chng b st hi, thy cht thnh ni, mu chy thnh sng.

S hiu st v tnh hung bo ca nh vua lm cho dn chng ta thn s hi,h t tn nh vua l Ca soka (c vng Asoka).

Th ri mt ngy kia, c v t kheo tr tui tn l Samudda vo thnhPtaliputta kht thc, v tnh i ngang qua chn a ngc bng lai, v mimt v thy cnh mt m hu tnh nn v y dng chn ngi ngh mt. Bncai ngc bt gi t kheo Samudda v giam vo i lao.


22/154

T kheo Samudda tranh th thi gian y, tinh tn thin nh, ly cnh khlun hi lm ti qun nim, n lc ngy m bt thi chuyn, vi ngysau v y chng c A la hn qu vi thn thng.

Vo ngy th tm, bn cai ngc dn Ngi ra hnh hnh, b vo cho du vt la. Ngi Samud-da ngi nhp nh thn nhin trong cho du khng hhn g. c vua Asoka c bo tin l lng y, vi v ng n ngc tht xem s tnh. Lc y, Ngi Samudda bay ln ngi kit gi trn khng trung.c vua sanh tm kinh s lin chp tay nh l i c Samudda v yu cui c Samudda gii thch iu k diu ny.

i c Samudda bn thuyt php cho nh vua nghe, v khuyn nh vuahy b d v lnh, m lng t bi bc i, thng xt thn dn, em li an vuihnh phc cho mun loi; ng thi Ngi cng nhc cho nh vua bit li

tin tri ca c Pht cch y 200 nm, v nh vua s l bc thnh vng hphp c nhiu cng c trong vic phng th x li v truyn b chnh phptrong th gian.

Nghe c li ging dy cao qu, c vua Asoka xc ng mnh lit vkhi ln nim tnh tn ni Tam Bo, bn qu xung tc bch rng:

"Bch i c, t trc n nay trm gy nhiu c nghip. Nay trm xinthnh tm sm hi cc ti phc thin. Trm xin qui y Pht - Php - Tng to nhng vic lnh k t ngy nay n trn i".

i c Samudda phn rng: "Sdhu! Sdhu! Lnh thay! Lnh thay! riNgi bin i mt.

Vua Asoka lin h lnh ph hy chn a ngc bng lai y, v bt u t y,nh vua tn tm h php v dy bo dn chng sng o c theo tinh thnPht gio. Thn dn trong nc thy vua thay i tm tnh v tr nn lng khoan hng, bn tng cho vua m danh l Dhammsoka (Php VngAsoka hay Minh Vng Asoka).

Nh da trn tinh thn Pht gio, em chnh php p dng vo chnh schcai tr ca vua Asoka nn t nc n by gi c thi bnh thnh tr,hng cng vo bc nht.

c vua Asoka v thng nht ton lnh th n , thnh v i , quynhnh rng ln bao gm cc nc ch hu. Nn sau khi qui y theo Pht giori, c vua t thn n thnh Rjagaha thnh trn phn X Li Pht c


23/154

an v trong thnh thp m vua Ajtasattu kin to, mang v Ptaliputta;c vua cng ra lnh cho su v vua x ch hu mang np tt c X Li cPht trong x ca h c chia st ti Kusinr sau l tr t kim thnc Pht. Sau c vua Asoka khin th lm 84.000 hp nh bngvng chm tr kho lo v 84.000 ci bnh ln hn cng bng vng, ri phnchia X Li lm 84.000 phn u nhau v an tr vo 84.000 ci hp nh, tvo 84.000 ci bnh ln. Xong vic, c vua cho phn pht khp ni x n. Ch no cng xy ngi thp tn tr X Li.

Cch thc qui nh l ch c dn c t 10 triu, xy thp X Li, bn chng tm, xy thp X Li, mi ni no c s tch lin quan n c Phtkhi Ngi cn ti th, xy thp X Li.

c vua Asoka khuyn khch hong Vitasoka xut gia theo Pht php,

ng thi cng cho hong t Mahinda v cng cha Sa ghamitt gia nhp gio hi t kheo, t kheo ni, c ba v ny u chng qu A la hn.

c vua Asoka xy dng v s kin trc n th c chm tr nhng stch c Pht v khc ch d ca vua trn nhng bia khuyn bo dnchng sng theo Pht php, li dng ct tr ni bn thnh a ng tm lu du tch: n Sanh, Thnh o, Chuyn Php Lun, Np Bn ca cPht.

c vua Asoka sau khi cho hai ngi con xut gia, tr thnh quyn thuc

tha k Pht gio nn cng tnh tn Tam Bo. Mi ngy c vua xut ra500.000 ng Kahpana cng dng t s n Tng chng y di do.Cng v th m cc nhm tu s ngoi o xm nhp vo Tng on Phtgio sng ln ln vi cc v t kheo chn chnh th hng li lc v ngoi h b thiu thn. H gia nhp hng Tng chng nhng vn c s hnh

phi php t kin. Do , ni b ch Tng b xo trn khng th hnh Tngs vi nhau c, tnh trng ko di sut by nm. Sau , ch t kheo trnhs kin ny cho c vua bit.

c vua Asoka c c tin Pht php, thy mnh phi c trch nhim chnhng Pht gio, nn c vua hc hi chnh php t v Thnh Tng Mog-galliputtatissa. Th ri c vua thnh mi tt c ch t kheo trong thnh hphi ti cha Asakrma t chc mt cuc vn o. c vua lm gim khost hch php lut tng v t kheo do ch Trng lo lm hi ng chngminh. Cui cng qua cuc thanh lc, c vua loi ra c 60.000 v tkheo gi mo, cho hon tc thnh ngi c s.


24/154

Khi Tng chng c thanh lc, Trng lo Moggalliputtatissa hp Tng6 triu t kheo hnh Tng s Uposatha. Ngi chn ra 1000 v t kheoA la hn tu phn tch, thng thuc tam tng v ch gii kt tp kinh in.c vua Asoka bo tr cho k kt tp ny. y l k kt tp tam tng lnth ba, vo nm Pht lch 235.

c vua Asoka khng nhng h ch Tng pht trin Pht gio trongnc, m cn h tr Tng truyn b Pht gio sang cc nc ln cn. Vonm Pht lch 236, sau khi kt tp kinh in, Ngi Moggalliputtatissa bitc Pht gio s c hng thnh ngoi quc ch khng ti n , nn

Ngi c ch trng lo i truyn b Pht gio sang cc x ln bang, gmc chn on. c vua Asoka rt quan tm v gip chn on s gi cthun li i n cc x truyn o.

c vua Asoka l bc c s i h php vi nhng cng trnh nh vy, vcho n cui cuc i, nh vua vn cn ngh n vic cng dng Tam bobng cch li di ngn cho cc quan tha hnh dng ht ci t Dim Ph(n ) n Tam bo. Cc quan phi xut quc kh mua li giang sn chov tn vng.

Xt v lng tnh tn bt ng i vi Tam Bo th vua Asola khng bngtrng gi Anthapi ika v i tn n Viskh, v hai v ny l bc thnh Tu hun. Nhng ni v cng trnh chn hng v truyn b Pht gio thc vua Asoka vn chim u th hn.

---o0o---

I.5. QU V TU HNH CA NGI C S

C bn qu v (phala) tu hnh ca i sng phm hnh:

1- Qu v Nhp Lu (Sotpattiphala) cng gi l D lu, S qu, Tu hun.

Gi l Nhp lu hay D lu, ngha l d vo dng thnh vc; khi c qu vny ri th khng cn l phm phu tnh, m l bc thnh, nhng l thnhHu hc.

Gi l s qu v y l thnh qu th nht trong bn thnh qu.

Gi l Tu hun, tc l c m ca ting Sotpatti.


25/154

V thnh nhp lu on tr ba kit s l: thn kin, hoi nghi v gii cmth. V thnh nhp lu c th cn ti sanh nhng khng qu by ln (v vycng gi l Tht lai), v nu c ti sanh cng ch sanh ci vui, nht nhkhng sanh a vo 4 kh cnh.

2- Qu v Nht lai (Sakadgmiphala), cng gi l Nh qu, T hm.

Gi l Nht lai, v bc ny nu c ti sanh na th ch mt ln sanh li cidc ri c v d y Np bn.

Gi l nh qu, v y l thnh qu th hai trong bn thnh qu, qu v caohn nhp lu, nhng cng l thnh hu hc.

Gi l T hm, tc l c m ca ting Sakadgmi.

V thnh Nht lai tip tc gim tr hai kit s l: dc i v sn.

3- Qu v Bt lai (Angmiphala), cng gi l Tam qu, A na hm.

Gi l Bt lai, v bc ny s khng cn ti sanh li ci dc na, v y s hasanh vo ci Tnh c sc gii v v d y Np bn .

Gi l tam qu, v y l thnh qu th ba trong bn thnh qu, l qu huhc cao hn Tu hun v T hm.

Gi l A na hm, tc l c m ca ting Angmi.

V thnh Bt lai hon ton on dit nm h phn kit s l: thn kin,hoi nghi, gii cm th, dc i v sn.

4- Qu v ng Cng (Arahattaphala), cng gi l t qu, A la hn.

Gi l ng Cng, v l bc xng ng cng dng bi ngi i.

Gi l t qu v y l qu v th t, qu v cao tt trong bn thnh qu.

Gi l A la hn, tc c m ca ting Arahatta hay Araha .

V thnh A la hn hon ton thanh tnh phin no, ct t nm thngphn kit s cn d st, l i sc, i v sc, ng mn, phng dt, v vminh.


26/154

V A la hn khng cn s ti sanh, nn gi l bc v sanh, v y phm hnh thnh, vic nn lm lm, gnh nng t xung, nn gi l bc vhc.

i vi bn qu v phm hnh ny, ngi ti gia c s u c th t cc.

Tuy vy, vi phm mo c s kh c ngi c qu A la hn, nu c thkhng gi c th mng lu di. Mt ngi c s nu c A la hn, c hais kin xy ra, mt l phi lp tc thay i phm mo thnh bc xut gia, hail phi vin tch Np bn ngay trong ngy hm y.

Trong kinh Milindapah, c vua Milinda bch hi ngi Ngasena ti saongi c s khng duy tr c mng khi c qu v A la hn?

Ngi Ngasena gii thch rng, v phm mo ca c s qu thp thi yukm, khng kham ni vi qu v cao thng A la hn. Ngi c th d: ngi

bng yu khng n c vt thc kh tiu ha, hoc nh bi c lau khngnng ni tng t ln, hoc nh ngi bn tin dt nt khng kham nia v vng v.v...

Nhng c s c A la hn vn c, nh l vua Tnh Phn (Suddhodana), ithn Santati, du s Bhiya-drucariya v.v...

Phm mo c s ch c th kham ni v tng xng vi qu v thnh huhc Tu hun, T hm, v A na hm. Nhng v c s A na hm th sngly thn vi gia nh v php tnh ca v thnh ny dit dc. V c s T hm th cng khng my thit tha vi i sng gia nh v bc y hn chdc vng. a phn c s vo thi c Pht chng t qu v Tu hun,mt qu v bt thi nim tin Tam bo v chc chn ang hnh trnh o ln Np-bn.

Nhng c s c Tu hun, nh ng Anthapi ika, ng Jvika, vua Bimbisra, b Viskh v.v...

Nhng c s c T hm, nh Suman con gi ng Cp-c-c,Mahnma ng hong Thch ca v.v...

Nhng c s c A na hm, nh thin nam Chattapni Svatth, gia chCitta Macchiksa da, gia ch Ugga Vesli, M ca thn trng Mtikgma, cha v m ca nng Mgandiya v.v...


27/154

Cc v ch thin phm thin cng gi l c s v cc chng sanh ny khngc phm mo xut gia. H cng c qu v thnh nhn v s k mi khi cPht thuyt php.

---o0o---

I.6. VAI TR C S TRONG PHT GIO

c Pht c tm i bi vi chng sanh, Ngi thuyt php va theo trnh v hon cnh ca mi ngi, h c th thc hnh theo gio php huc an vui hnh phc v gii thot khi kh lun hi nh Ngi.

Gio php ca c Pht ng dng cho c hai gii xut gia v ti gia.

Ngi c s trong Pht gio cng c trch nhim nng n i vi vic tn

vong ca chnh php.

c Pht c thuyt rng:

" y, sau khi Nh Lai nhp dit, cc t kheo, cc t kheo ni, nam c s, nc s sng tn trng v qui thun bc o S, sng tn trng v qui thungio php, sng tn trng v qui thun Tng chng, sng tn trng v quithun hc gii, sng tn trng v qui thun ln nhau. y l nguyn nhnchnh php c tn ti lu di sau khi Nh Lai vin tch" (A.III.247).

Ngi c s Pht gio, ng ngha l cn s nam v cn s n khng phi lngi chi n vi Pht gio nh mt hc gi nghin cu trit hc ng

phng. M phi nhn thc r vai tr ca mnh i vi Pht php, phi thittha sng theo tinh thn li dy ca c Pht hng tm mc ch giithot, thnh tu hnh phc tht s.

Ngi c s chn chnh trong Pht gio c hai vai tr:

1. Vai tr ngi h php (Dhammarakkhaka).

2. Vai tr ngi tha t php (Dhammadyadaka).Vai tr h php

H php tc l h tr Tam bo: h tr Pht bo, h tr Php bo, h tr Tngbo.


28/154

H tr Pht bo, gi l h php. V rng c Pht l bc gic ng chn l,bc tm ra php gii thot, bc knh trng chnh php. Do vy, s h trPht bo cng gi l h php.

H tr Php bo, gi l h php. V rng gio l ca c Pht l php emn s an vui cho chng sanh thit thc hin ti, li ch tng lai, v thotkhi lun hi. Gi vng gio php cho ng tinh thn chnh php, khng

b mai mt, b sai lch vn c ngha li dy ca c Pht. gi l hphp.

H tr Tng bo, gi l h php. V rng Tng chng l nhng v t thahnh gio l ca c Pht, truyn tha Pht php tn ti trong th gian ngaykhi c Pht cn ti th v sau khi c Pht np bn. Tng chng cn lGio php cn, do s h tr Tng bo cng l h php.

a) H tr Pht Bo

Ngi c s h tr Pht bo bng bn hnh thc sau y:

1- Gi vng nim tin i vi c Pht, khng c hoi nghi s gic ng caNgi.2- Hng tn dng c Pht v hoan h ngi khc tn dng c Pht.3- Thng xuyn l bi c Pht qua hnh, tng, x li.4- Xy dng n thp, tn th Pht cnh trang nghim tn vinh c Pht.

Nu khng c kh nng t mnh lm th ng h ngi khc cng lm.

Vic th phng c Pht, ngi c s lm vai tr y l hp l hn cc vxut gia. Khi c Th Tn sp vin tch, tn gi nanda bch hi Ngiv vic x s i vi thn X Li ca Th Tn phi nh th no? c Pht

bo rng:

"Ny nanda, cc ngi ch bn lo vic th phng X Li ca Nh Lai;hy tinh tn t li, hy chuyn cn t li, hy sng n lc nhit tm, khngd dui. Ny nanda, c cc hin tr St l, cc hin tr B la mn, cc

hin tr gia ch tn ngng Nh Lai, nhng ngi y s th phng thn xli ca Nh Lai" (D.II.141).

b) H tr Php bo

Ngi c s h tr Php bo bng nm hnh thc sau y:


29/154

1- Gi vng nim tin i vi gio php, khng c hoi nghi v hiu nnghng thng ca Gio php.2- Sing nng hc hi gio php, th tr ng chnh php, khng m tn doan, khng xu hng ngoi o.3- Hoan h cng dng n cc v t kheo, sa di l bc a vn, nhng v hc

php, hnh php v duy tr gio php.4- C s u t trong vic chn hng Pht php khi thy c du hiu bi suythoi, b ph hoi.5- Ty kh nng ca mnh, h tr ch Tng kt tp kinh in, in n schkinh, m trng lp Pht hc v.v...

T thi c Pht c nhng tm gng c s h php nh ngAnthapi ika, b Viskh, vua Pasenadi, sau ny c vua Asoka ... chng nhng h cng dng vt cht h c Pht v Tng chng m h cn rt

quan tm h tr chnh php, cng c Pht php, lm sao cho gio phphng thnh.

Ngi c s h tr chnh php ni bc nht l c vua Asoka (A Dcvng). Vi quyn hnh ca mnh, nh vua c gng hc Pht php chothng sut sng lc ra nhng v tu s gi danh gy xo trn trong Phtgio, nh vua cng nhit tm h ch Tng kt tp kinh in ln th ba,nh vua cng tn tm gip ch Tng i hong php m mang Pht gion cc nc ln bang ...

c) H tr Tng bo

Ngi c s h tr Tng bo bng nm hnh thc sau y:

1- C nim tin vng chc ni Tng chng, khng v l do mt vi phn t cnhn xu m mt nim tin vi Tng chng.2- Thng xuyn h cng dng cc nhu cu vt cht n ch tng.3- Lun lun bo v uy tn v thanh danh cho Tng chng.4- Quan tm n s an nguy thnh suy ca Tng chng, ng vui cng khvi ch tng.5- i x vi Tng chng bng s knh trng v nhu thun.

Cc c s thi c Pht nh ng Jvakakomrabhacca, b Viskh, vuaPasenadi ... l nhng ngi h Tng tiu biu, va h thc phm, va bov thanh danh ch tng, va kho gp nhc nh nhng v c hnh vi saitri chn chnh gio hi tt p.


30/154

Vai tr tha t php

Tha t (dyada) l s k tha, tha hng, nh l tha t ti sn, thahng gia sn v.v... tha t php l k tha Gio php ca c Pht.

Trong kinh Trung B, c Th Tn c dy rng: "Ny cc t kheo, ccngi hy l ngi tha t php ca ta, ng l ngi tha t ti vt -Dhamma-dyd me bhikkhave bhavatha m misadyd" -- (M.I.12).

vai tr tha t php, ngi c s c ba phn s:

- Hc hi gio l- Thc hnh gio php- Duy tr Pht gio

a) Hc hi gio l

lnh hi nhng tinh hoa Pht php v c c chnh kin, ngi c sphi sing nng hc hi gio l, a thch tm hiu Pht php. S hc hi giol cho thng sut, gi l tha t php. V nh mt ngi con k tha snghip ca ng cha, l phi bit c gi tr nhng g m ng cha li,cng vy, gio php m ng t ph li, t xut gia hay ti gia phichuyn cn hc tp bit c gi tr ca gio php y, nh th mi nggi l t tha t php.

Ngi c s hc hi gio l bng nhiu phng tin, c th bng cch nghech Tng thuyt Pht php.

Hoc c th hc hi bng cch nghin cu tham kho kinh sch Pht gio.

Hoc c th hc hi bng cch tm gp nhau m lun Pht php.

Cc c s thi xa khi n ving thm c Pht hay cc v T kheo, bao gih cng hoan h nghe php, thit tha hc gio php, nh vua Pasenadi, ng

Anthapi ika, b Viskh v.v... C vy mi xng ng gi l c s tha t php.

b) Thc hnh gio php

Ngi c s khng phi ch n thun l ngi c tn ngng tn gio, lngi theo o Pht. Ngi c s phi sng theo php, thc hnh gio php,


31/154

chp nhn gio php ng dng vo i sng nh l mt nhu cu khng ththiu. Ngi c s c thc hnh nh vy mi hng c hng v tuyt vica gio php, nh khi c nm qua mn n ri mi thng thc c hngv ca mn n . Gi l ngi c s tha t php, phi tht s cm nhnc s c th ca chnh php qua kinh nghim tu tp.

Ngi c s ngoi vic hc hi gio l thng sut, cn phi thc hnh na.Khi no cn ngi thc hnh theo gio php th khi Pht php cn tnti, bi th vai tr tha t php ca ngi c s cng rt quan trng.

S thc hnh gio php, tc l hnh theo ba iu cn bn:

"Khng lm cc iu c" (Sabbappassa akara a ). Ngha l ngi c s sng n trnh khng lm iu ti li nh st sanh, trm cp, t dm, ni di,

ni chia r, ni c c, ni v ch, tham lam, sn hn v t kin."Thc hin cc vic lnh" (Kusalassa upasampad). Ngha l ngi c sthit tha lm nhng iu thin nh b th, tr gii, tu tin, cung knh, phcv, thnh php, ni php, hi hng phc, ty h phc v ci chnh trikin.

"Thanh lc ni tm" (Sacittapariyodapana ). Ngha l ngi c s tinh tn thin nh rn luyn ni tm, lm cho tm trong sch khng b nhim

bi phin no tham, sn, si.

S tu tp ca ngi c s theo ba iu trn, gi l ngi c s thc hnh giophp.

c) Duy tr Pht gio

Ngi c s tha t php, ngoi hai phn s l hc hi gio l v thc hnhgio php, cn c mt phn s na cng rt quan trng, l duy tr Phtgio.

Pht gio c tn ti lu di l nh vo t chng: t kheo, t kheo ni, cns nam v cn s n ht lng phng s duy tr chnh php. Trong t chngy, t kheo v t kheo ni l hng xut gia; cn s nam v cn s n thuchng ti gia c s. Bc xut gia ng vai tr chnh trong phn s duy tr Pht

php vng bn; cn i vi hng c s ch l vai tr ph.


32/154

Tuy ngi c s i vi phn s duy tr Pht php l vai tr ph nhngkhng phi l khng quan trng. V nu ngi c s khng xut gia hoc cs cha m khng hoan h cho con chu xut gia th lm sao c t kheo, tkheo ni duy tr Pht php? Li na, nu ngi c s khng ng h cngdng hoc bo v Tng chng Pht gio th lm sao cc v t kheo, t kheoni c iu kin thun li lm phn s duy tr Pht php?

Bi th, ngi c s cng c phn s duy tr Pht gio l gin tip. V ngic s duy tr Pht gio c gi l ngi tha t gio php.

Mt thi, khi c vua Asoka (A Dc vng) tr thnh Pht t, c vua rasc xy ct 84.000 cha thp tn th X li c Pht. c vua bch hich Thnh Tng: S i th nh vy, khng bit c ai tng lm cha?

Trng lo Moggalliputtatissa thay mt ch Tng tr li rng:"Tha i vng, d khi c Th Tn cn hin tin v cho n nay cngcha c mt ai lm c vic i th nh th ny. Ch c i vng l nguiduy nht lm c vic i th ny thi".

c vua Asoka lng nghe trng lo Moggalli-puttatissa tr li, lng trnngp ph lc. Vua suy ngh, nu ta l ngi lm c i th ny chchn ta l ngi tha k Pht gio (Dydo ssanassa) chng? Ngh vy, cvua bn bch hi v trng lo na.

"Knh bch Tn gi, trm lm c i th nh th, vy trm c phi lngi k tha ca Pht gio chng?"

Trng lo p:

"Tha i vng, ngi ch b th bn mn vt dng, d c l i th chngna cng ch gi l th ch vt dng (paccayadyaka), ch cha phi lngi k tha Pht gio (ssanadyada).

c vua lin hi v trng lo, ngi th no mi gi l k tha Pht gio.Trng lo p:

"Nhng ngi cha m no hoan h cho php con ca mnh xut gia tr thnht kheo trong Pht gio, nh vy, ngi cha m y mi c gi l ngi ktha Pht gio."


33/154

c vua Asoka nghe vy khi tm tnh tn bn cho php hai ngi con lhong t Mahinda v cng cha Sa ghamitt xut gia lm t kheo v t kheo ni trong Pht gio. Sau khi xut gia, c hai v u c qu A la hn, vchnh i c Mahinda m u cng cuc hong ha gio php ti xTch Lan.

Cc bc xut gia duy tr Pht php bng cch hong php, cn i vi ngic s th duy tr Pht php bng cch h ch Tng hong php, v tongi ni truyn hong php, tc l nu con em c mun xut gia th mnhkhch l, ng vin, v hoan h cho php.

DT CHNG I

---o0o---

CHNG II - CC PHP MN THUYT CHO C S

II.1. MI HNG C S

Mt thi, c Th Tn tr Svatth, ti cha Jetavana (K Vin). By gigia ch Anthapi ika (Cp-c-c) n ving thm c Pht. c Pht thuyt php cho gia ch Anthapi ika nghe v mi hng ngi hng dc (Kmabhog), tc l ngi ti gia c s.

Mi hng c s y l:

1- C hng c s tm ti sn bng cch phi php th on; khi tm c tisn nh vy, ngi y khng t lm cho mnh an vui no , khng chia s vkhng to phc.

2- C hng c s tm ti sn bng cch phi php th on; khi tm c tisn nh vy, ngi y t lm cho mnh an vui no , nhng khng chia sv khng to phc.

3- C hng c s tm ti sn bng cch phi php th on; nhng khi tmc ti sn nh vy, ngi y t lm cho mnh an vui no , bit chia s vto phc.

4- C hng c s tm ti sn bng cch va hp php v phi php, va thon v khng th on; khi tm c ti sn nh vy, ngi y khng tlm cho mnh an vui no , khng chia s v khng to phc.


34/154

5- C hng c s tm ti sn bng cch va hp php v phi php, va thon v khng th on; khi tm c ti sn nh vy, ngi y t lm chomnh an vui no , nhng khng chia s, khng to phc.

6- C hng c s tm ti sn bng cch va hp php v phi php, va thon v khng th on; khi tm c ti sn nh vy, ngi y khng tlm cho mnh an vui no , bit chia s v to phc.

7- C hng c s tm ti sn bng cch hp php v khng th on; khi tmc ti sn nh vy, ngi y khng t lm cho mnh an vui no , khngchia s, khng to phc.

8- C hng c s tm ti sn bng cch hp php v khng th on; khi tmc ti sn nh vy, ngi y t lm cho mnh an vui no , nhng khng

chia s, khng to phc.9- C hng c s tm ti sn bng cch hp php v khng th on; khi tmc ti sn nh vy, ngi y t lm cho mnh an vui no , bit chia s,to vic phc; nhng ngi y th dng ti sn tham m, am m, nhimtrc, khng thy s nguy him, khng c tr tu xut ly.

10- C hng c s tm ti sn bng cch hp php v khng th on; khi tmc ti sn nh vy, ngi y t lm cho mnh an vui no , bit chia s,to vic phc; v ngi y th dng ti sn khng tham m, khng am

m, khng nhim trc, thy c s nguy him, c tr tu xut ly. --S.IV.331; A.V.176

Mi hng c s ny c chia ra c bn bc:

- Bc thp, gm ba hng c s tm ti sn phi php v th on. Trong bahng ny, c im ng khen, c im ng ch. Ngi bit lm cho mnhan vui no , l im ng khen; khng t lm cho mnh an vui no , lim ng ch. Ngi bit chia s, bit to phc, l im ng khen, khng

bit chia s, khng bit to phc, l im ng ch.

- Bc trung, gm ba hng c s tm ti sn va hp php v phi php, vath on v khng th on. Trong ba hng ny, c im ng khen, cim ng ch.

- Bc cao, gm ba hng c s tm ti sn hp php v khng th on. Trongba hng ny, c im ng khen, c im ng ch.


35/154

- Bc ti thng, l hng c s c cc u im ng khen, tc l "Tm tisn hp php v khng th on"; "T lm cho mnh an vui no "; "Bitchia s v to phc"; "Th dng khng tham m, khng am m, khngnhim trc, thy c nguy him, c tr tu xut ly". y l hng c s uthng trong mi hng c s.

---o0o---

II.2. NM PHP TNH NGI CN S TAM BO

c Th Tn dy:

"Ny cc t kheo, mt cn s (Upsaka) thnh tu nm php ny s l c schu bu, c s hng lin hoa, c s bch lin hoa. Th no l nm? l cnim tin (saddho hoti), c gii hnh (slav hoti), khng tin bi ton onim (Akotuhalama galiko hoti), khng tm i tng ng cng dng ngoi Tam bo (na ito bahiddh dakkhineyya gavesati), phng s Tam

bo trc ht (idha ca pubbakra karoti). -- A.III.206

Nm php tnh ny l tnh hnh u vit ca ngi c s, thnh ngi c scao qu, ngi c s thanh lng trong sng.

1- C nim tin. Tc l c s tin tng i vi Pht, Php, Tng, khng hoinghi; c nim tin vng chc ni Tam bo.

2- C gii hnh. Tc l an tr trong ng gii hay bt quan trai gii, th trgii mt cch nghim tc.

3- Khng tin bi ton, on im. Tc l ngi c s chn chnh ch tin volut nhn qu nghip bo, khng tin vo s may ri do sao hn chiu mnh,hay im bo tt xu.

4- Khng tm i tng ng cng dng ngoi Tam bo. Tc l ngi c s t Pht d c b th n cc ngoi o, ch v lng bi mn gip h, ch

khng t h a v bc ng cng dng ngang hng vi Tam bo.5- Phng s Tam bo trc ht. Tc l lun lun u tin cho Tam bo tvic nh n vic ln, phc v Tam bo trc ri mi thc hin cho ngoio sau nu cn lm.

---o0o---


36/154

II.3. MI C LNH CA NGI PHT T

Trong ch gii c ni n mi c lnh ca ngi Pht t qui y Tambo nh sau:

1- ng vui kh vi ch Tng (Sa ghena saddhi samnasukhadukkho hoti), l khi chng t kheo c vic vui hay kh, th ngui thin tn u cquan tm chia s; Tng chng vui th mnh hoan h, Tng chng kh thmnh cng lo.

2- Kho gi gn thn khu (Kyikavcasikaca surakkhita hoti), l ngi thin tn phi c hnh vi tt p, li ni tt p.

3- Ly php lm trng (Dhammo adhipateyyo hoti), ngha l ngi thin tnlun lun sng y c gio php, ly chnh php lm chun mc, lm cn bn,lm kim ch nam.

4- Vui chia s ty kh nng (Yaththmena sa vibhgarato' va hoti), ngha l ngi thin tn c tm hoan h trong vic b th x ti ty theo sc ti snmnh c.

5- C gng hc hiu gio l ca Pht (Jinassana jnituca vyamati), ngha l ngi thin tn phi c gng tm hiu hc hi gio php ca bc oS dy.

6- C chnh kin (Sammdi hiko'va hoti), ngha l ngi thin tn phi c tri kin chn chnh, hiu ng vi chn l, thy r v thng, kh no v vng; hiu bit nghip bo lun hi.

7- T b s bi ton on im (Apagato kotuhalama galiko'va hoti), ngha l ngi thin tn khng tin theo sao hn hn xui, m tn d oan.

8- Khng xu hng o S khc d c v nhn mng sng (Jvitahetupiaa satthra na uddisati), ngha l ngi thin tn khng v nhn mng

sng b e da hay v nui mng m hng v thy ngoi o khc bc Pht.

9- Vui thch trong s ha hp (Samaggrmo' va hoti), ngha l ngi thintn lun lun sng on kt, hoan h trong s on kt, khng chia r, khng

phe phi.


37/154

10- Thc hnh theo gio l (Ssane carati), ngha l ngi thin tn lunlun thc hnh li dy ca c Pht, tinh tn tu tp.

y l mi c tnh tt p ca mt ngi c s chn chnh trong Phtgio, ngi c s c mi c lnh ny ng gi l cn s nam v cn s n t Tam Bo. -- Kh.A.550.

---o0o---

II.4. BN IU HNH PHC CA C S

c Pht thuyt cho trng gi Anthapi ika (Cp-c-c) v bn iu hnh phc ca ngi ti gia.

1- Hnh phc s hu (Atthisukha), l nim an lc do pht sanh ti sn hp

php, bng s n lc sing nng lm ngh nghip. Khi ngh n s s huti sn mt cch chn chnh nh vy, ngi c s cm thy hnh phc.

2- Hnh phc hng th (Bhogasukha), l nim an lc do th hng ti snca mnh c, nui bn thn, nui gia nh v lm cc cng c. Khi nghn s th hng nhng ti sn t to ra nh vy, ngi c s cm thy hnh

phc.

3- Hnh phc khng n nn (Ana asukha), l nim an lc do khng b mc n ai d t hay nhiu. Khi ngi c s trong gia nh bit sng tri tc, vavi s thu nhp, khng b thiu n; ngi y c thoi mi hnh phc,khng c lo lng hi hp.

4- Hnh phc khng li lm (Anavajjasukha), l nim an lc do khng lmiu ti li, thn hnh khng phm ti, khu hnh khng phm ti, hnhkhng phm ti, phm ti i vi lut nghip bo v i vi lut quc .Khi ngi c s sng khng vi phm li lm nh vy, tm t an n, hnh

phc, khng b au kh lo s.

Trong bn iu hnh phc ny, iu "Hnh phc khng li lm" l iu hnhphc c gi tr cao nht. -- A.II.69

---o0o---


38/154

II.5. BN PHP TO LI CH HIN TI

c Pht thuyt bn php to li ch hin ti ny th trn Kakkarapattax Vajj, cho thin nam t Dghajnu. C bn php a n an lc hin ticho ngi c s ti gia.

1- y s n lc (U hnasampad) tc l c s sing nng tho vt trong ngh nghip, khng bing nhc, bit phng php lm vic t nkt qu.

2- y s bo qun (rakkhasampad), tc l c kh nng bo v gn giti sn thu hoch, khng b tht thot h hi do thin tai ha hon trmcp ...

3- C bn lnh (Kalynamittat), tc l giao du thn cn vi nhng ngihin thin o c l nhng ngi giu lng tin, c gii hnh, c b th vc tr tu.

4- Cuc sng thng bng (Samajvit), tc l bit sng chng mc iu ,va vi s thu nhp, khng phung ph qu cng khng h tin bn rt. --A.IV.281

---o0o---

II.6. BN PHP EM N LI CH TNG LAI

Bn php li ch tng lai ny cng c c Pht thuyt cho thin nam tDghajnu, th trn Kakkarapatta x Vajj.

1- y nim tin (Saddhsampad), l thnh tu chnh tn; c c tin ivi Tam bo, nht l tin tng s gic ng ca c Nh Lai.

2- y gii hnh (Slasampad), l thnh tu gii c; t b st sanh, tb trm cp, t b t dm, t b ni di, t b ung ru v cht say.

3- y b th (Cgasampad), l sng vi tm khng b cu u bi xantham, khng bn xn, b th rng ri, thch chia s khi c yu cu.

4- y tr tu (Pasampad), l c tr tu, thnh tu trch php, thy rs sanh dit ca cc php, th nhp chnh kin. -- A.IV. 284

---o0o---


39/154

II.7. BN C HNH NGI TI GIA

D xoa lavaka hi c Pht rng, lm th no m ra i t i ny n ikhc con ngi khng b su mun? c Pht dy, ngi c s c bnc hnh ny nht nh khng su mun sau khi cht:

1- Chn tht (Sacca), ngha l li ni v vic lm u ng vi s tht,khng gi di, khng h ngy.

2- T ch (Dama), ngha l bit iu phc hun luyn tm, t dy tm, t cito cho mnh c tin ha.

3- Kham nhn (Khanti), ngha l c sc chu ng nhn ni trc nghchcnh, kin nhn vi mi kh khn.

4- X ti (Cga), ngha l b th chia s n ngi khc, dt b lng ch kbn xn. -- S.I.215; Sn.188

---o0o---

II.8. BN PHP THNH CA GIA NH

c Pht thuyt cho cc t kheo, nhng gia nh no c c ti sn, munc tn ti lu di, u do nh bn s kin ny hay mt trong bn s kinny. Bn s kin hng thnh cho gia nh l:

1- Bit tm li ci mt (Na hagavesan), ngha l trong gia nh ci g b tiu hao, b mt mt, do n xi hoc b trm cp ... th ngi tronggia nh bit lm cho c li nhng g mt.

2- Bit sa cha ci h c (Ji apa isa khara ), ngha l trong gia nh ci g dng xi lu, nay c k gim cht lng, nh nh cahoc vt dng ... ngi trong gia nh bit tu b ci thin cho mi li.

3- Bit lng vic n ung (Parimitapnabhojan), ngha l chi ph trongvic n ung, gii tr, phi c chng mc, hp l, va vi s thu nhp cagia nh.

4- t ngi c hnh vo vai tr ch o (Adhipaccaslavanta hapan), ngha l trong gia nh, nhng v tr lnh o nh gia ch, qun gia, nitr ... phi do ngi c o c gii hnh m nhn.


40/154

Ngc li, gia nh no khng c bn s kin ny, s lm cho gia nh suysp, khng hng thnh, khng tn ti lu di. -- A.II.249

---o0o---

II.9. TM NGUN CNG C SANH TRI NGI

c Pht thuyt cho cc t kheo nghe v tm ngun cng c, nhn sanhci ngi v tri, c kh i, kh , kh h, an lc, hnh phc. Tc l baqui y v nm v y th.

1- Quy y Pht (Buddha sarana gato hoti), tc l nng v vi c Th Tn bc ng Cng Chnh Bin Tri.

2- Quy y Php (Dhamma sarana gato hoti), tc l nng v chnh php,

gio php c kho thuyt bi c Th Tn.

3- Quy y Tng (Sa gha sarana gato hoti), tc l nng v chng Tng t xut gia ca c Th Tn.

4- V y th t b st sanh (P atipt pa ivirato hoti abhayadna ), ngha l cho s khng s hi n chng sanh bng cch t b st hi mng sng.

5- V y th t b trm cp (Adinndn pa ivi-rato hoti abhayadna ), ngha l cho s khng s hi n chng sanh bng cch t b s cp otvt cha cho.

6- V y th t b t hnh cc dc (Kmesu micchcr pa ivirato hoti abhayadna ) ngha l cho s khng s hi n chng sanh bng cch t b s t dm phi php.

7- V y th t b ni di (Musvd pa ivirato hoti abhayadna ) ngha l cho s khng s hi n chng sanh bng cch t b s di tr la gt.

8- V y th t b nghin ngp ru (Surmerayamajjamapda hn pa ivirato hoti abhayadna ) ngha l cho s khng s hi n chng sanh bng cch t b ung ru, say sa.

Ngi c s qui y Tam bo l em li s an vui cho mnh; th tr ng gii lem li s an vui cho chng sanh, lm cho chng sanh khc khng s hi,


41/154

khng on th, khng b tai hi, nn cng gi l v y th (abhaya deti). -- A.IV.245

---o0o---

II.10. BN S CHUNG SNG GIA NH

c Pht thuyt php ny cho cc nam n gia ch khi h n ving thmNgi, lc Ngi ang ti mt tn cy trn con ng gia Madhur vVeraj. c Th Tn thuyt c bn s chung sng ca nam n c s:

1- Tin nam chung sng vi tin n (Chavo chavya saddhi sa vasati), ngha l mt ngi nam tnh c c xu xa sng chung vi mt ngi ntnh c c xu xa.

2- Tin nam chung sng vi thin n (Chavo deviy saddhi sa vasati), ngha l mt ngi nam c c xu xa sng vi mt ngi n tnh hin thino c.

3- Thin nam chung sng vi tin n (Devo chavya saddhi sa vasati), ngha l mt ngi nam hin thin o c li chung sng vi mt ngi ntnh c c xu xa.

4- Thin nam chung sng vi thin n (Devo deviy saddhi sa vasati), ngha l mt ngi nam tnh hin thin o c chung sng vi mt ngin cng c tnh hin thin o c.

Ngi tnh hin thin o c l ngi c gii hnh, khng bn xn vkhng hung tn. Ngi tnh c c xu xa l ngi khng gii hnh, xantham bn xn, v hung tn. -- A.II.57

---o0o---

II.11. BN NHN DUYN TO XNG I V CHNG

c Pht thuyt php thoi ny cho v chng ca gia ch, cha mNakul. Khi c Th Tn ng ti khu rng Bhesakal Bhagga, vo buisng Ngi i kht thc n tr x ca hai ngi y. C hai ngi by trng h rt thng yu nhau v hi lng v nhau, h mun gp mt nhau i sau na. c Pht dy rng, nu h mun gp nhau t i ny ni sau, yu thng v hnh phc, c hai ngi phi ng tn, ng gii,


42/154

ng th v ng tr tu, nh vy s gp nhau na. Bn nhn duyn to xngi v chng l:

1- ng c c tin (Samasaddh), ngha l c hai ngi u c chnh tn, tintng Tam bo, tin l nghip bo.

2- ng c gii hnh (Samasla), ngha l c hai ngi u gi gii, khngst sanh, khng trm cp, khng t dm, khng ni di, khng ung ru.

3- ng c b th (Samacg), ngha l c hai ngi u c tm rng ri, xti, thch phn pht ti sn n ngi ngho kh, bit cng dng n cc samn.

4- ng c tr tu (Samapa) ngha l c hai ngi u c tr hiu bitchn chnh, c chnh kin, thy bit nhn qu, thy bit bn cht cuc i,nhn thc c bn s tht kh - tp - dit - o. -- A.II.61

---o0o---

II.12. NM NGH BUN BN TRI O CA C S

c Pht thuyt iu ny cho cc t kheo nghe; mt ngi c s khngnn lm nm ngh bun bn ny:

1- Bun bn v kh (Satthava ijj), ngha l bun bn bt c vt g gi l kh gii, cng c dng git hi nhau nh gm ao, cung n, sng nv.v...

2- Bun bn chng sanh (Sattava ijj), theo ch gii, gii thch iu gi l bun bn chng sanh tc bn con ngi cho mua v lm n l.

3- Bun bn tht (Ma sava ijj), theo ch gii, iu gi l bun bn tht l bun bn th vt cho ngi ta mua v nui hoc n tht, k c vic mua ibn li tht th c git m.

4- Bun bn cht say (Majjava ijj), ngha l bun bn cc cht lm cho say nghin, nh cc loi ru, cn sa phin ...

5- Bun bn c dc (Visava ijj), tc l bun bn cht c, th dng u c hi chng sanh.


43/154

Ngi c s nui sng bng mt trong cc ngh bun bn ny gi l ngisng t mng. -- A. III. 208

---o0o---

III.13. MI BT THIN NGHIP O

Khi c Th Tn tr Pv, trong vn xoi ca th rn Cunda, ngi thuyt cho th rn Cunda nghe v mi bt thin nghip o l iu bt tnhhnh cho con ngi, l nghip dn n c th, l o l kh cnh. Mi btthin nghip o y l:

1- St sanh (P tipt), l s st hi thng, cp mng sng ca chng sanh, khng c lng t i vi cc loi hu tnh.

2- Trm cp (Adinndn), l s ly ca khng cho, ot ti sn ca ngikhc d khng c ngi khc bng lng.

3- T hnh trong dc lc (Kmesu micchcra) l t dm vi cc hng nnhn cn s bo h hoc c chng.

Ba iu st sanh, trm cp, t hnh ny l thn bt tnh hnh, thn cnghip.

4- Ni di (Musvda), l ni khng ng s tht, c ni khng, khng nic, d ni vi bt c mc ch g h ni lo u l ming ni di.

5- Ni ly gin (Pisu vc), l ni chia r, ni m thc vi ngi ny chuyn ngi kia, vi ngi kia chuyn ngui ny hai ngi y bt hanhau.

6- Ni c c (Pharusavc), l ni li th bo, th tc, khin ngi ngheau kh bc tc.

7- Ni ph phim (Samphappalpa), l ni li phi chn, phi thi, phi php,phi lut, nhm nh, v ch.

Bn iu: ni di, ni ly gin, ni c c, ni ph phim ny l khu bt tnhhnh, khu c nghip.

8- Tham lam (Abhijjh), l tham mun ti sn ca k khc, mong ot tisn ngi khc v cho mnh.


44/154

9- Sn hn (Bypda), l tm phn n, khi ln hi , hi nim, mun chochng sanh khc b cht, b tiu dit.

10- T kin (Micchdi hi), l c tri kin sai lm, t tng in o cho rng khng c i ny, khng c i sau, khng c qu bo ca thin c, khngc n c m cha, khng c thnh tu ca i sng phm hnh.

Ba iu: tham lam, sn hn, v t kin ny l bt tnh hnh, c nghip. --A.V.263

---o0o---

II.14. MI THIN NGHIP O

iu ny cng c c Th Tn thuyt cho th rn Cunda nghe tip theo

bi ging v mi bt thin nghip o.

"Ny Cunda, c mi thin nghip o ny l tnh hnh v thn c ba, tnhhnh v khu c bn, tnh hnh v c ba. Ai thnh tu vi mi thinnghip o ny s m con ng dn n thin gii, nhn gii, hoc bt cthin th no khc".

Mi thin nghip o y l:

1- T b st sanh (P tipt pa ivirato hoti), tc l trnh git hi chng sanh, sng b trng, b kim, bit tm qu, c lng t thng xt n ccloi hu tnh.

2- T b trm cp (Adinndn pa ivirato hoti), tc l khng ly bt c vt g ca ngi khc vi nim cp ot.

3- T b t hnh trong cc dc (Kmesu micchcr pa ivirato hoti), tc l khng t dm, khng quan h tnh dc bt chnh vi n nhn c chnghoc cn s bo h.

Ba iu ny gi l thn tnh hnh, thn thin nghip.

4- T b ni di (Musvd pa ivirato hoti), tc l khng ni sai s tht, c ni c, khng ni khng, chng ni di v bt c nguyn nhn g.


45/154

5- T b ni ly gin (Pisu ya vcya pa ivirato hoti), tc l khng ni m thc, khng chia r, khng ph v s ha hp, khng nghe ch ny ni lich kia, khng nghe ch kia ni li ch ny ly gin hai bn; vui ha hp.

6- T b ni c c (Pharusya vcya pa ivirato hoti), tc l khng ni li th bo c c khin ngi nghe bc tc au kh, ch ni li ngt ngo taonh.

7- T b ni ph phim (Samphappalp pa ivirato hoti), khng ni li v ch, phi l, phi chn; ch ni li c ngha, c li ch, ni li ni ng nghe.

Bn iu ny gi l khu tnh hnh, khu tnh nghip.

8- Khng tham lam (Anabhijjhlu hoti), khng thm mun ti sn ca ngikhc, khng thch sang ot ti sn ca ngi.

9- Khng c sn tm (Abypamacitto hoti), khng khi ln hi , hi nim,lun c t tng mong cho chng sanh ny c an lc, khng th hn,khng oan tri.

10- C chnh kin (Sammdi hiko hoti), khng c t tng in o, khng c tri kin sai lm, hiu thy ng, tin c i ny i sau, c s tisanh, c qu bu ca thin c, c n c cha m, c s thnh tu ca phm

hnh.Ba iu ny l tnh hnh, thin nghip. -- A.V.266

---o0o---

II.15. MI PHC NGHIP S THP HNH PHC

c Pht ging v phc nghip s (Puakiriyavatthu), l nhng c s to phc vt, phc c v phc tr nhng Ngi ch dy cn bn c ba

iu l c s b th (dnamaya), c s tr gii (slamaya) v c s tu tin(bhvanya) - D.III.218; A.IV.239; It.51.

Trong cc b ch gii gii thch rng thnh mi iu to phc, thphnh phc, l:

1- B th (Dnamagga), l to phc bng cch b th x ti.


46/154

2- Tr gii (Slamaya), l to phc, bng cch gi gii, th tr nhng giicm.

3- Tu tin (Bhvanmaya), l to phc bng cch tu tp thin nh, ch vqun.

4- Cung knh (Apacyanamaya), l to phc bng cch knh l bc trngthng.

5- Phc v (Veyyvaccamaya), l to phc bng cch lm li ch chongi khc vi cng sc ca mnh.

6- Hi hng (Pattidnamaya), l to phc bng cch hng nguyn cngc lm, to iu kin cho ngi khc sanh tm thin.

7- Ty h (Pattnumodanmaya), l to phc bng cch vui thch theocng c ca ngi khc lm.

8- Thnh php (Dhammassavanamaya), l to phc bng cch nghe phpca c Pht thuyt, hay cc t ca Ngi thuyt, thm ch l nghe nhng

bc thin tr dy bo.

9- Thuyt php (Dhammadesanmaya), l to phc bng cch ni phpchn chnh cho ngi khc nghe, thm ch ch l bn lun Pht php, hoc

ni nhng li hay l phi.10- Ci chnh kin thc (Di hujukamma), l to phc bng cch trau di kin thc, lm cho tri kin c ngay thng, chnh kin.

Trong mi iu to phc y, iu b th, hi hng v ty h l chungmt nhm php to phc vt; iu tr gii, cung knh v phc v l chungmt nhm php to phc c; iu tu tin, thnh php v thuyt php lchung mt nhm php to phc tr; ring v iu ci chnh kin thc l

php h tr chn php kia v to c ba loi phc. -- D.A. III.999; Comp.

146

---o0o---

II.16. BY PHP BT THI CA NGI C S

c Pht thuyt php ny cho cc t kheo nghe:


47/154

"Ny cc t kheo, c by php ny khin ngi c s khng thi a(Aparihniya)". By php y l:

1- Khng qun thm ving cc t kheo (Bhikkhudassana na hpeti).

2- Khng d dui vic nghe diu php (Saddhammassavananappamajjati).

3- Tu tp Tng thng gii (Adhisle sikkhati), l gi gii lut c s chnhchn.

4- Giu nim tin i vi cc t kheo trng lo, t kheo trung nin, t kheotn nhp (Pasdabahulo hoti bhikkhsu theresu ceva navesu ca majjhimesuca).

5- Khng c tm vn nn, khng tm khuyt im khi nghe php(Anuprambhacitto dhamma su ti na randhagaves).

6- Khng tm ngi ng cng dng ngoi Tng chng (Na ito bahiddhdakkhi eyya gavesati).

7- u tin cho Tng chng (Idha ca pubbakra karoti), ngha l b th cng dng cho cc t kheo trc, sau mi b th cho cc ngoi o nu cngip (. Sattanipta). -- A. IV.25, 26

---o0o---

II.17. BY PHP SUY THOI CA NGI C S

Cng trong bi php ni v nhng iu bt thoi ca c s, c Pht thuyt by s kin suy thoi ca ngi c s.

"Ny ch t kheo, c by php ny a n suy thoi cho ngi c s ...

By php y l:

1- Lng qun vic thm ving cc t kheo (Bhik-khudassana hpeti). V th khng c nhc nh sch tn lm Tng trng o tm, do c s

b suy thoi tu tp.


48/154

2- D dui vic nghe diu php (Saddhammas-savana pamajjati). V t nghe hoc khng thch nghe cc t kheo thuyt php nn khng c chnhkin, do c s b suy thoi tu tp.

3- Khng tu tp thng gii (Adhisle na sikkhati), ngha l khng tu tp gigii nh ng gii, bt quan trai gii ... ngn nga c bt thin. Do ,thin php b suy thoi.

4- Thiu nim tin i vi ch t kheo trng lo, trung nin, v tn nhp(Appasdabahulo hoti bhik-khsu theresu ceva navesu ca majjhimesu ca), vthiu nim tin Tng chng nn ngi c s khng hoan h cng dng to

phc bu, do s tu tp b suy thoi.

5- Nghe php c tm vn nn, tm kim khuyt im (Uprambhacitto

dhamma su ti randhagaves). Ngi c s nghe php khng vi thin ch hc php, m li mun tm khuyt im ca gio php cng kch. iu lm cho tr tu b suy thoi.

6- Tm ngi xng ng cng dng ngoi Tng chng (Itobahiddhdakkhineyya gavesati), l xem tu s ngoi gio ngang bng vi Tng chng, xem Tng chng ngang bng vi tu s ngoi gio. iu lm cholp trng qui y b suy thoi.

7- u tin cho ngoi gio (Tattha ca pubbakra karoti), l b th gip

cho cc tu s ngoi o trc, ri sau mi b th gip Tng chng tPht. iu lm cho nim tin b suy thoi." -- A. IV.25, 26

---o0o---

II.18. TM LI LM CA C S KHIN TNG CHNG P BT,KHNG NHN S CNG DNG

c Pht dy rng:

"Ny ch t kheo, vi ngi c s c mt trong tm li ny, Tng chng cth p bt i vi ngi y, nu mun".

1- C tnh lm cho ch t kheo mt li lc (Bhikkhna albhya parisakkati), nh l ngn chn ngi khc cng dng cc t kheo v.v...


49/154

2- C tnh gy bt li cho ch t kheo (Bhik-khna anatthya parisakkati), nh l lm cho cc t kheo b xo trn, lo s m khng tu tp c.

3- C tnh lm cho ch t kheo khng ch (Bhikkhna anvsya parisakkati), nh l p ph tnh tht ca ch t kheo, hoc ui cc t kheoi khi cha m h c quyn hn.

4- Mng chi nhic mc cc t kheo (Bhikkh akkosati paribhsati), nh nivi t kheo bng li khim nh do sn tm.

5- Chia r t kheo vi t kheo (Bhikkh Bhikkhhi vibhedeti), nh l ni lygin gia cc t kheo, to s bt ha gia cc t kheo, lm cho cc t kheokhng ha hp.

6- Ph bng Pht (Buddhassa ava a bhsati), nh l ni li phm thng, ni xuyn tc, ni li bt knh vi c Pht.

7- Ph bng php (Dhammassa ava a bhsati), ni li cng kch, xuyn tc, bt knh vi gio php.

8- Ph bng Tng (Sa ghassa ava a bhsati), ni m l, xuyn tc, bt knh i vi Tng chng. -- A.IV.344

---o0o---

II.19. CHN KHUYT IM CA C S KHIN TNG KHNG NNH

c vua Pasenadi x Kosala thnh mi 500 v t kheo n hong cung nh vua cng dng trong by ngy. Vi ngy u c vua st sng n tipch Tng nhng cc ngy sau th vua lng qun phn s, cc cn thn cavua cng khng quan tm. Ch t kheo nhn thy tnh trng nn khng n hong cung na, ch c mi mt mnh tn gi nanda l kinnhn hin din n ngy cui. Khi vua Pase-nadi cht nh n phn s cng

dng ch tng, nh vua thn gi n cung tip tn th ch thy c mt v ltn gi nanda, nh vua bc tc ngh rng cc t kheo khng v n ta. Hmsau, vua i n c Pht v than phin v vic y. c Pht ni r chonh vua bit khng phi l li ca cc t Ngi, ch v thi i x tctrch ca vua nn ch t kheo v lng t trng m khng n na.


50/154

Sau c Pht nu r cho vua Pasenadi bit, c chn khuyt im cangi c s m nu mun, cc t kheo khng cn phi n nh:

1- Khng n tip vui v (Na manpena paccu henti). 2- Khng nh l vui v (Na manpena abhiv denti).3- Khng vui v mi ngi (Na manpena sana denti). 4- C ca ci th giu gim (Santamassa parighanti).5- C nhiu cho t (Bahukamhi thoka denti). 6- C ngon cho d (Pa tamhi lukha denti). 7- Cho vi cch bt knh (Asakkacca denti). 8- Khng ngi li nghe php (Na upanisdanti dhammassavanya).9- Khng hoan h tip chuyn (Bhsitamassa na ramissanti). -- A. IV.387

---o0o---

II.20. SU CA SUY VONG CHO NGI C S, SU NG IDN N THIT TI SN V B KH LY

c Pht thuyt iu ny cho gia ch t Si glaka nghe. Gia ch t Si glaka l ngi theo hnh l bi lc phng theo truyn thng ca cha. Khi gp c Pht, gia ch t ny yu cu c Pht ging cho nghe hnhthc l bi lc phng theo php bc thnh.

Trc ht, c Pht ging v su ca suy vong m ngi c s phi trnh:

1- Say sa ru ch (Surmerayamajjapam da hnnuyogo), ngi sng say sa c su iu nguy l ti sn b tiu hao, gy ra s tranh ci, pht sanhnhiu bnh tt, t nh mt danh d, thn la l trng tro, lm suy gim trtu.

2- Du hnh ng ph phi thi (Viklavisikh cariynuyogo), ngi i chim c su iu nguy l khng gi c mnh, khng gi c v con,khng gi c ti sn, d b tnh nghi, thnh nn nhn tin n, chuc ly u

phin.

3- La c ch h trng (Samajjhbhicara a ), ngi thng lui ti ch vui chi c nm iu nguy l cng vic b nh tr, thi tht s sing nng, lng

ph nhiu thi gian, lm tn hao tin bc, bn tm tm nhc hi.


51/154

4- am m c bc (Jtappamda hnnuyogo), ngi c bc c su iu nguy l thng sinh ra th on, thua l b kh au, ti sn b tn tht, li nikhng hiu lc, bn bng hu khinh r, khng ai dm ci g.

5- Giao du c hu (Ppamittnuyogo), ngi chi vi bn xu c su iunguy l nh hng thi c bc, nh hng thi ng im, nh hng thiru ch, nh hng thi gian xo, nh hng thi lng gt, nh hngthi cn .

6- Sng bing nhc (lassnuyogo), ngi c tt li bing s thi thc,khng lm vic, vin l do lnh qu, nng qu, sm qu, tr qu, i qu, noqu. Do vy, ngi y khng thu hoch c ti sn cha c, s cn kit tisn c. -- D. III.182.184.

---o0o---II.21. BN HNG NGY BNG HU, HNG BN GI DI,

KHNG PHI BN TT

iu ny cng c c Pht thuyt cho gia ch t Si glaka:

1- Bn v li (Aadatthuhara), l ngi c tnh tham lam: gp g cngmun ly, cho t i hi nhiu, v s mi lm theo, giao du v mu li.

2- Bn khu bin (Vacparama), l ngi ch bit ni gii: t thn tnh vic qua, t thn tnh vic cha n, mua chuc tnh cm bng li ngt, khi

bn hu s th t ra bt lc.

3- Bn dua nnh (Anuppiyabh ), l ngi nnh b ton ht: ng tnh vic lm xu, bt ng vic lm tt, ca tng trc mt, xuyn tc pha saulng.

4- Bn try lc (Apyasahya), l ngi tnh h hng: say sa ru ch, duhnh chi m, hoang dm ng im, am m c bc. -- D.III.185.

---o0o---

II.22. BN HNG CHN BNG HU (SUHADAMITTA), HNGBN CHN TNH, HNG BN TT

iu ny cng c c Pht thuyt cho gia ch t Si glaka:


52/154

1- Bn tn tr (Upakrakamitta), l ngi bn gip nhau: bo v nhau khibt cn; gi ti sn ca bn s sut, lm ch nng ta khi c s hi, nhittnh gip khi bn b hu s.

2- Bn ng cam cng kh (Samnasukhadukkhamitta), l ngi chung vuichung kh: t chuyn thm kn ca mnh, gi kn chuyn b mt ca bn b,khng b nhau khi gp hon nn, dm hy sinh v bn.

3- Bn khuyn li (Atthakkhymitta), l ngi bn khuyn nhc li ch: canngn iu c, khuyn khch iu thin, ni cho nghe php cha tng nghe,ch by cho bit con ng thin gii.

4- Bn thn tnh (Anukampakamittta), l ngi bn ch ct tnh ngha: khngvui khi bn b gp nn, vui mng khi bn b gp may, phn i ngi ni

xu bn, khch l ngi khen tng bn. -- D. III. 187.---o0o---

II.23. CC BN PHN GIA CHA M V CON CI

iu ny cng c c Pht dy cho gia ch t Si glaka. Bn phn gia cha m v con ci, m ch s l bi hng ng (Puratthim dis).

Nm bn phn ca cha m i vi con:

1- Ngn cn lm c (Pp nivrenti)2- Khuyn khch con lm lnh (Kalyne nivesenti)3- Cho con hc ngh nghip (Sippa sikkhpenti) 4- Dng v g chng xng ng cho con (Pa irpena drena sa yojenti) 5- ng thi giao gia ti cho con (Samaye dyajja niyydenti)

Nm bn phn ca con i vi cha m:

1- Nui dng cha m (Nesa bhara a )

2- Lm vic ca cha m (Nesa kicca kara a ) 3- Gi truyn thng gia nh (Kulava sa hapana ) 4- Sng xng ng hng tha t (Dyajjapa ipajjana) 5- Khi cha m cht, lm phc hi hng (Dakkhi nuppadna ). -- D. III.189

---o0o---


53/154

II.24. CC BN PHN GIA THY V TR

iu ny cng c c Pht dy cho gia ch t Si glaka. Bn phn gia thy v tr, m ch s l bi hng Nam (dakkhi dis).

Nm bn phn ca thy i vi hc tr:

1- Hun luyn vi s kho hun luyn (Suvinta vinenti) 2- Dy d cho tip thu tt (Suggahita ghpenti) 3- Truyn ht mi hc ngh (Sabbasippasuta samakkhgino bhavanti) 4- Khen hc tr trc cc bn ng liu (Mittmaccesu pa ivedenti) 5- Bo bc trong mi mt (Dissu parittna karonti)

Nm bn phn ca hc tr i vi thy:

1- ng ln tip n (U hnena) 2- Hu h knh cn (Upa hnena) 3- Ngoan ngon vng li (Sussusya)4- T thn phc dch (Pricariyya)5- Nghim tc hc tp (Sakkacca sippuggaha ena). -- D. III.189

---o0o---

II.25. CC BN PHN GIA V CHNG

iu ny cng c c Pht dy cho gia ch t Si glaka. Bn phn gia v chng, m ch s l bi hng Ty (Pacchim dis).

Nm bn phn ca ngi chng i vi v:

1- Tn trng ngi v (Sammnanya)2- Khng i x k th (Avimnanya)3- Khng ngoi tnh (Anaticariyya)4- Giao quyn ni tr (Issariyavossaggena)

5- Tng trang sc (Ala krnuppadnena). Nm bn phn ca ngi v i vi chng:

1- Sp t vic nh vn kho (Susa vihitakammant) 2- i x tt vi b con hai h (Susa gahitaparijan) 3- Khng ngoi tnh (Anaticrin)


54/154

4- Gn gi ti sn ca chng (Sambhata anurakkhati) 5- Kho lo sing nng trong mi vic (Dakkh ca analas sabbakiccesu). --D.III.190

---o0o---

II.26. CC BN PHN GIA BN B CH KHCH:

iu ny cng c c Pht dy cho gia ch t Si glaka, bn phn gia bn b ch khch, m ch s l bi hng Bc (Uttar dis):

Nm bn phn ca ch gia i vi bn b

1- Biu tng qu cp (Dnena)2- Ni li nh nhn (Piyavajjena)

3- Lm li ch n bn (Atthacariyya)4- i x bnh ng (Samnattatya)5- Khng la gt bn b (Avisa vdanatya)

Nm bn phn ca ngi bn i vi ch gia

1- Bo v lc ch gia s sut (Pamatta rakkhanti). 2- Gi gn ti sn cho gia ch lc d dui (Pamattassa spateyyarakkhanti).3- L ch nng cho ch gia khi s hi (Bhtassasarana honti). 4- Lc hon nn khng b nhau (padsu na vijahanti)5- Tn trng thn quyn ca ch gia (Aparapaja ca pi'ssa pa ipjenti). -- D. III.190

---o0o---

II.27. CC BN PHN GIA NGI CH V NGI LM

iu ny cng c c Pht dy cho gia ch t Si glaka. Bn phn gia ngi ch v ngi lm, m ch s l bi phng di (he him dis).

Trong x hi thi no cng c trng hp ngi ch qun l ngi lm, thiphong kin th c hng n bc lm vic cho nh qu tc, thi by gi th chng lm cng cho mt ng ch hoc gip vic cho mt gia nh. D hnhthc no chng na th cng l v tr lnh o v v tr thuc cp. y c


55/154

Pht dy v cch i x gia ngi lnh o v thuc cp, c th p dngtrong mi thi k.

Nm iu c x ca ch nhn i vi ngi gip vic:

1- Giao ph cng vic va theo sc (Yathbala kammantasa vidhnena) 2- Ban pht vt thc v tin cng (Bhattavettannuppadnena)3- Sn sc lc h bnh (Gilnupa hnena) 4- Chia s mn ngon vt l (Acchariyna rasna sa vibhgena) 5- Cho thi gian ngh ngi (Samaye vossaggena), dp ngy l, hoc h hus.

Nm iu c x ca ngi gip vic i vi ch nhn:

1- Thc dy trc ch (Pubbu hyino). Nu gip vic trong nh th nn thc dy trc ngi ch, nu l ngi lm cng ti c s th nn i n slm trc ng ch.2- Ngh ngi sau ch (Pacchniptino). Nu gip vic trong nh th n tilun lun i ng sau ngi ch, nu lm cng ti c s th nn tn ty, lcno cng ra v tr hn ng ch.3- Ch ly vt chi c ch cho (Dinnadyino), l khng ly trm ti sn cach.4- Lm vic k lng kho lo (Sukatakammakrak).5- em ting thm cho ch (Kittava ahar), lun ni tt ch mnh vi mi

ngi, v biu hin l ngi tt ngi khc khen ch mnh. -- D. III.191

---o0o---

II.28. CC BN PHN GIA C S V SA MN

iu ny cng c c Pht dy cho gia ch t Si glaka. Bn phn gia c s v sa mn, m ch s l bi hng trn (Uparim dis).

y, ngi c s l ngi sng ti gia, sa mn l v xut gia tu hnh.

Ngi c s cho d khng c tn ngng o gio nhng th hin lngi hin lng o c, cng nn c cung cch i x lch s ti thiu ivi cc v tu hnh. V vy, c Pht dy cho gia ch t Si glaka nhng iu ny.

Nm cch ca ngi c s i vi v sa-mn, b- la-mn:


56/154

1- C hnh vi c x thin ca t tm (Mettena kyakammena), khng ccm nh p, lm hi cc v tu hnh.2- C li ni c x thin cm (Mettena vackammena), khng c cm mngchi, cng kch cc v tu hnh.3- C ngh thin cm (Mettena manokammena), khng c t tng c cmi vi cc v tu hnh.4- Khng khp ca nh (Anva advratya), ngha l sn lng n tip khi cc v tu hnh gh li.5- Hin cng ti vt (nisnuppadnena), tc l gip tng nhu cu vtcht n cc v tu hnh bng ho tm.

Su cch ca v sa mn i x li vi ngi c s, khi c ngi c s yho tm c x:

1- Khuyn ngn iu c (Pap nivrenti)2- Hng dn iu thin (Kalyne nivesenti)3- C tm lnh thng tng (Kaly amanas anukampanti) 4- Ni cho nghe php cha tng nghe (Assuta sventi) 5- Minh gii iu h nghe (Suta pariyodapenti) 6- Trnh by con ng thin gii (Saggassa magga cikkhanti). -- D. III.191

DT CHNG II

---o0o---

CHNG III - PHP MN TU TP CA C S

III.1. QUI Y TAM BO (Tisara agamana)

ngha v thi qui y

Qui y (sara agamana) l s i tm nng ta, tm ch n nu cho tm hn. Con ngi phn ng thch tm ch nng ta an i tinh thn v trn p

ni lo s, nhng lm vy khng phi lun lun c hiu qu, bi v nng tach khng ng nng ta th chng c tc dng g, v nh mt ngi bbnh thp t nht sanh thay v i tm n mt v thy thuc gii ngi y lit nim tin vo mt hng xm m anh ta quen bit nh cha tr. iu khng c c s bo m cho anh ta lnh bnh c.


57/154

Trong kinh php c, c Pht c dy: "Loi ngi khi hong ht bn i tmnhiu ch nng ta, ni non, rng rm, vn cy hoc n thp. khng

phi l ch qui y an n, khng phi l s qui y cao thng, s qui y nh vykhng thot khi kh au. Ch c ai qui y c Pht, qui y chnh php vTng chng, vi chnh tr thy c bn thnh l kh - tp - dit - o,ch c iu mi tht s l qui y an n, l qui y cao thng, qui y nh vymi thot khi mi kh au". (Dhp.188-192).

i tng qui y ca ngi Pht t l c Pht (buddha), Gio php(dhamma), v Tng chng (sa gha).

Ngi Pht t qui y Pht l qui ngng bc Chnh Gic, xem c Pht nhl bc o S lnh o tinh thn; ngi Pht t chn chnh khng bao gingh rng nng ta c Pht c Ngi cu ri hay ban cho n hu g.

Ngi Pht t qui y Php l qui ngng chnh php c c Phtthuyt ging, nng ta gio php nh l y c vo kim ch nam thchnh; ngi Pht t chn chnh qui y php khng ngh rng gio php nhnhng bi ch c tng tiu tai gii nn.

Ngi Pht t qui y Tng l qui ngng Tng chng t xut gia ca cPht, nng ta Tng chng nh l nhng v n anh du dt mnh trn conng tu tp m ng T Ph vch ra; ngi Pht t chn chnh qui yTng khng ngh rng Tng chng nh nhng v gio s trung gian gip

nguyn cu vi ng thn linh.

Thi qui y Tam bo ca ngi Pht t ta h nh mt ngi bnh tnim tin, vo v bc s, nng ta c hng dn iu tr bnh; tt nhinmi s c gng n lc, ung thuc v c king n ung, phi do chnh ngi

bnh.Cng vy, ngi Pht t phi t tinh tn hnh tr, s qui y ch l nngta tinh thn xc quyt l tng phm hnh.

Yu t thnh tu qui y

Ngi Pht t thnh tu tt p s qui y do ba yu t:

a) c tin (Saddh)b) Tr tu (Pa)c) Ph thc sanh mng (Jvitapariccga)


58/154

Ngi c s c nim tin trong sch vi c Pht, vi gio php, vi Tngchng, khng hoi nghi, khng bt mn Tam bo, mi pht nguyn qui y,nh vy mi thnh tu s qui y tt p. Qui y m thiu lng tin th khngth c quyt tm noi theo Tam bo tu tp, nn khng thnh tu qui y.

Mt khc, ngi c s thiu tr tu, khng hiu bit ti sao phi qui y, khnghiu bit g v c Pht - Gio php - Tng chng, d ngi y c xin qui ycng khng thnh tu l ngi Pht t. Do , phi c s hiu bit sng sutv chn chn, phi c tr tu, mi thnh tu tt p s qui y.

Mt iu na l ngi c s cha c quyt nh ph thc sanh mng choTam bo, tc l cha hon ton chp nhn dn thn theo l tng tu tp, nnd c xin qui y vn kh thnh tu. V vy, mun thnh tu s qui y tt p

phi c yu t quyt nh ph thc sanh mng cho Tam bo.

Hnh thc qui y

C bn hnh thc qui y Tam bo

a) Hnh thc dng mnh qui phc (Attasanniy-ytan)b) Hnh thc chp nhn im ta (Tapparyan)c) Hnh thc h mnh lm mn (Sissabhvupagamana)d) Hnh thc biu l tn knh (Pa ipta)

Ngi c s c nim tin ni Tam bo mun qui y Tam bo, c th thc hinmt trong bn hnh thc trn tc thnh nghi thc qui y. Nhng hnh thcqui y rt ph thng l cch th hai "Chp nhn Tam bo l ch nng".

Gii v bn hnh thc qui y nh sau:

a) Qui y bng hnh thc dng mnh qui phc, l pht nguyn rng: "Ajjadi katv aha attna buddhassa dhammassa sa ghassa niyydemi" (Bt u t hm nay con xin dng mnh n c Pht, Gio php v Tngchng).

Bng hnh thc ny cng gi l ngi c s y qui y Tam bo.

b) Qui y bng hnh thc chp nhn im ta, l pht nguyn rng: "Ajjadi katv aha buddha-paryano dhammaparyano sa ghaparyano. Iti ma dhretha" (Bt u t hm nay con c c Pht l im ta, c Gio


59/154

php l im ta, c Tng chng l im ta. Xin Ngi nhn bit cho connh th).

Cn c mt cch pht nguyn khc cng thuc hnh thc qui y ny m ngynay c s Pht gio thng p dng: "Eso' ha suciraparinibbuta pi ta

bhagavanta sara a gacchmi dhammaca bhikkhusa ghaca upsaka ma dhretha". (Con xin y ch c Th Tn np bn, xin y ch gio php, xin y ch chng t kheo. Mong Ngi nhn bit con l ngi cn s).

Bng hnh thc

Documents

Cu Si Gioi Phap - PG Nguyen Thuy - TK Giac Gioi