Ćwiczenia z komputerem (dla wykonawców)

Autor: mgr Przemysław Danowski

danowski@eppu.pl

2010

Wstęp

Cel ogólny

Gdyby zadać pytanie współczesnym muzykom, dotyczące tego, jakich przedmiotów najczęściej

używają każdego dnia, oprócz instrumentów na których grają, prawdopodobnie jednymi z najczęściej

pojawiających się odpowiedzi byłyby – telefon komórkowy oraz komputer. Urządzenia te sukcesywnie opanowują kolejne dziedziny naszego życia. Dzięki nim komunikujemy się między sobą, dokonujemy

zakupów, robimy zdjęcia, nagrywamy filmy, gramy, tworzymy, pracujemy. Mogą nam również służyć w

procesie edukacji.

Niektóre dziedziny edukacji (np. nauka języków obcych) doskonale zaadaptowały nowe zdobycze

technologii cyfrowej. Niestety, w porównaniu do nich - edukacja muzyczna nadal pozostaje w tyle,

często bazując na archaicznych narzędziach. Nowoczesne pomoce naukowe niosą ze sobą jeszcze

jeden bardzo ważny aspekt – są wielkim uatrakcyjnieniem procesu edukacyjnego dla młodego

człowieka. Współczesna młodzież jest otoczona elektroniką ze wszystkich stron. Jednak nieczęsto

zostaje podjęty trud, aby wykorzystać te urządzenia w procesie edukacji muzycznej.

Kolejnym aspektem jest rozwój komunikacji i dostępu do wiedzy. W ciągu ubiegłych 20 lat, pojawiło się i rozwinęło nowe medium, jakim jest internet, który zrewolucjonizował sposób myślenia o

komunikacji pomiędzy ludźmi i instytucjami. Wszelkie trudności w komunikacji wynikające z odległości

zostały przełamane. Dzisiaj zdalny udział w wydarzeniach artystycznych, bądź edukacyjnych jest jak

najbardziej możliwy i praktykowany. Dostępność wiedzy z każdej dziedziny polepszyła się

diametralnie.

Edukacja muzyczna jest dziedziną, w której korzystanie z komputera jako pomocy naukowej może

przynieść doskonałe efekty. Wymaga to jednak osiągnięcia pewnej biegłości w posługiwaniu się

niezbędnym oprogramowaniem i osprzętem oraz poznaniu granicy między wspieraniem edukacji, a jej

mechanizacją. Czynnik ludzki nie może zostać zastąpiony żadną pomocą naukową, zwłaszcza w

takiej dziedzinie jaką jest muzyka, czy sztuka ogólnie pojęta. Pedagog powinien uczyć mądrego korzystania z pomocy naukowych, oraz znajdywać odpowiednie zastosowania na potrzeby

konkretnych problemów swoich uczniów. Rola pedagoga, jako moderatora pracy z wykorzystaniem

komputera jest nieodzowna, co sprawia, że zarówno uczeń jak i pedagog muszą posiadać

wspomnianą powyżej biegłość w pracy z nowoczesnymi urządzeniami.

Zajęcia „Ćwiczenia z komputerem dla wykonawców” mają na celu przybliżenie muzykom możliwości

jakie daje wykorzystanie komputera w ćwiczeniu na instrumencie. Umiejętności pracy z komputerem

1

również są przydatne w pracy dydaktycznej, co może być użyteczne dla uczestników zajęć, którzy

zostaną, bądź są, nauczycielami. Uczestnicy będą przez cykl zajęć pracowali nad wybranymi przez siebie utworami, sprawiającymi trudności techniczne i muzyczne.

Zakres tematyki jaką będą obejmowały zajęcia:

1. Wprowadzenie – przedstawienie problemu indywidualnego ćwiczenia i rzetelnej oceny własnych

postępów. Nakreślenie możliwości jakie daje praca z komputerem.

2. Nagrywanie materiału dźwiękowego, podstawy analizy i obróbki, przechowywanie, opisywanie meta

tagami.

3. Przedstawienie różnych narzędzi edycji audio, przydatnych do rozwiązywania różnych problemów

technicznych (intonacja, rytm, etc.). Udostępnianie i przechowywanie audio w internecie.

4. Digital Audio Workstation – podstawy pracy z rozbudowanym programem muzycznym, edycja audio,

tworzenie materiału MIDI, używanie wirtualnych instrumentów i efektów, wykorzystywanie modułu do tworzenia

partytur.

5. Komputerowe akompaniamenty – przedstawienie możliwości tworzenia akompaniamentów MIDI,

nagrywanie akompaniamentów audio, baza akompaniamentów dostępnych w internecie.

6. Przedstawienie rozbudowanego programu do tworzenia partytur, m.in. jako narzędzia do wprowadzania

nut akompaniamentów.

7. Nagrywanie materiału wideo, jako pomocy przy pracy nad odpowiednią postawą, ułożeniem

dłoni, i innymi zagadnieniami dotyczącymi ciała a sprawiającymi trudności.

8. Podstawy obróbki wideo, przechowywanie, kompresja, podstawy formatów wideo.

Udostępnianie i przechowywanie wideo w internecie.

9. Tworzenie cyfrowego dziennika postępów. Narzędzia do katalogowania materiałów cyfrowych.

10. Wykorzystanie authoringu DVD w pracy dydaktycznej.

11. Wykorzystanie internetu jako narzędzia komunikacji pedagog-uczeń, e-learning muzyczny.

12. Urządzenia mobilne (PDA, telefony komórkowe) jako muzyczne pomoce naukowe.

13. MusicPad, iPad – wirtualne partytury. Internetowe biblioteki nut. Digitalizacja materiałów

nutowych.

14. Przedstawienie materiałów dotyczących wykorzystania podobnych technik w edukacji na

świecie. Udostępnienie publicznych zbiorów oprogramowania i danych przydatnych w pracy z

komputerem.

15. Dostęp do rynku muzycznego poprzez internet, poszukiwanie przesłuchań, konkursów,

kursów muzycznych, stowarzyszeń i innych przydatnych materiałów, fachowe grupy i listy dyskusyjne.

2

Nowoczesne pomoce naukowe

Terminem nowoczesne pomoce naukowe można określić urządzenia bazujące na technologii

cyfrowej, które mogą wspomagać proces nauczania. W przypadku edukacji muzycznej, pomoce naukowe można podzielić na dwie kategorie – pierwsza kategoria obejmuje urządzenia stworzone

jako muzyczna pomoc naukowa (np.: metronom, tuner). Druga kategoria to urządzenia uniwersalne,

które dopiero po zastosowaniu specjalnego oprogramowania, bądź poprzez odpowiednie

wykorzystanie mogą stać się muzycznymi pomocami naukowymi (np.: komputer osobisty, rejestrator/

odtwarzacz audio). Urządzenia wymienione w pierwszej grupie mogą być z powodzeniem emulowane

przez softwarowe (programy komputerowe) odpowiedniki z grupy drugiej.

Grupa I

urządzenia muzyczne

Grupa II

urządzenia uniwersalne

Metronom Telefon komórkowy

Tuner Palmtop

MusicPad iPad

Sekwencer MIDI Komputer osobisty

Podstawowym zastosowaniem muzycznych pomocy naukowych jest wspomaganie procesu

ćwiczenia na instrumencie. Umiejętne wykorzystanie tych narzędzi może znacznie przyspieszyć

przyswajanie ćwiczonego materiału. Oczywiście nieumiejętne korzystanie z metronomu, tunera i

innych urządzeń może również powodować niechciane efekty1, takie jak niemuzyczne frazowanie, czy

nienaturalne intonowanie dźwięków. Rolą pedagoga jest nauka umiejętnego posługiwania się

pomocami w tym także wymyślanie specjalnych ćwiczeń pomagających w rozwiązaniu konkretnych

trudności wykonawczych.

3

1 „Thoughts on practising”, Martin Schuring, 1999 http://www.public.asu.edu/~schuring/Oboe/practice.html

Rejestracja materia łu audio

Pewien dawny, włoski nauczyciel śpiewu, kiedy miał sposobność uczyć wybitnie

utalentowanego studenta zwykł mawiać: “Gdybyś nigdy nie ćwiczył sam, ale zawsze w mojej obecności, tak abym mógł kontrolować każdy dźwięk, który z siebie wydajesz, mógłbym z ciebie

uczynić najwspanialszego śpiewaka, jaki kiedykolwiek istniał!”2. Ta wypowiedź doskonale obrazuje

jaką wagę ma obiektywna obserwacja naszych poczynań. Niestety podczas gry na instrumencie nie

mamy zbyt wielkiej możliwości obiektywnego słuchania tego co gramy. Sam fizyczny kontakt z

instrumentem podczas grania powoduje, że drgania rozchodzą się bezpośrednio po kościach i

docierają w innej formie do zmysłu słuchu grającego, niż do słuchacza. Z pomocą w obiektywnym

odsłuchu naszego grania przychodzą rejestratory dźwięku. Ray Still, w przeprowadzonym z nim

wywiadzie3 wspomina, że od lat wszyscy jego studenci na zajęcia przynoszą taśmy, na których są

nagrywane wszystkie lekcje. Na to wspomnienie, przeprowadzający z nim wywiad Marc Fink, jego

były student z lat 60-tych, odpowiada, że ma jeszcze taśmy z nagraniami swoich własnych lekcji. Dzisiaj taśmy magnetofonowe stały się wspomnieniem analogowych lat XX wieku. Oprócz rewolucji

związanej z popularyzacją technik cyfrowych nagrywania dźwięku, nastąpiła również rewolucja w

formacie zapisu dźwięku cyfrowego. Dzięki wynalazkowi nowoczesnej kompresji dźwięku bazującej

na psychoakustycznym modelu ludzkiego ucha, wystarczą dziesięciokrotnie mniejsze zasoby

dyskowe do jego przechowywania, niż dotychczas. Mowa tutaj m.in. o popularnym formacie dźwięku

mp3. Na jednej, tradycyjnej płycie DVD-R można zmieścić 4,7 GB danych, przy czym 1 minuta

dźwięku skompresowanego, o jakości takiej, jak na CD-Audio, zajmuje ok. 1 MB. Daje nam to 4700

minut nagrania. Oznacza, że na jednej płycie DVD można zmieścić, w przybliżeniu, cały rok

nagranych lekcji. Możliwość analizowania postępów, a nawet stworzenie swego rodzaju “dziennika

audio” zajęć jest bardzo proste i nie wymaga dużych nakładów finansowych.

Różnorodność cyfrowych rejestratorów dźwięku jest olbrzymia. Od najprostszych dyktafonów,

wbudowanych nawet w telefony komórkowe, do wyrafinowanych, profesjonalnych urządzeń. W

ostatnich latach ceny zaawansowanego sprzętu bardzo zmalały, dzięki czemu, w zasadzie każdy

może nabyć na swoje potrzeby przenośny, cyfrowy odtwarzacz z wbudowanym rejestratorem

dźwięku. Oczywiście jako rejestrator może nam doskonale posłużyć komputer wyposażony w kartę

dźwiękową i mikrofon, oraz program do rejestrowania dźwięku. Systematyczne nagrywanie siebie

4

2 2001 r., korespondencja prywatna z Rayem Stillem, profesorem Northwestern Univeristy School of Music, legendarnym

pierwszym oboistą Chicago Symphony Orchestra w latach 1954-93

3 The Double Reed”, Marc Fink, volume 21, no. 3, 1998, str. 87

podczas ćwiczeń wymaga zdyscyplinowania, i rolą pedagoga jest to, aby zmobilizować ucznia do

robienia tego. Idealną sytuacją byłoby wyposażenie sali, w której odbywają się zajęcia w dobry rejestrator, z którego każdy uczeń mógłby kopiować sobie nagrania na własny użytek.

Drugim zastosowaniem dla rejestratorów jest odtwarzanie. W przypadku nagranych lekcji ważne jest,

aby był możliwy natychmiastowy odsłuch, dzięki któremu będzie można przeanalizować wraz z

uczniem zarejestrowany materiał. Dodatkowo dzięki specjalnym płytom, możliwe jest aby uczeń grał

utwory wraz z wcześniej nagranym akompaniamentem. Akompaniamenty zostały wydane przez takie

wydawnictwa jak Edition Peters musicPartner, czy Music Minus One. Nagrania z akompaniamentami

są dosyć znane, lecz nadal w polskich uczelniach rzadko się spotyka, aby były wykorzystywane na

zajęciach. Nagrania te obejmują zarówno utwory solowe, jak i dzieła kameralne oraz orkiestrowe.

Oczywistym jest, że nagranie nigdy nie zastąpi prawdziwej gry w zespole, bądź z akompaniatorem,

lecz w sytuacji, kiedy nie ma możliwości codziennych prób z muzykami, tego rodzaju ćwiczenia są bardzo pomocne w poznaniu całości ćwiczonego utworu. Dotychczas problem stanowiło jedno

tempo, w którym dany podkład został nagrany. Od kilku lat dostępne są na rynku urządzenia, które

potrafią w czasie rzeczywistym spowolnić albo przyspieszyć odtwarzany materiał, bez zmiany jego

stroju. Dzięki temu można dopasować tempo gry do własnych potrzeb. Podobne możliwości oferuje

oprogramowanie, które służy do rejestrowania i edycji dźwięku.

Materiał nagrany i przygotowany przez wydawców obejmuje dosyć wąski katalog dzieł, dlatego

zalecane jest tworzenie przez uczniów i pedagogów własnych nagrań akompaniamentów. W

przypadku, kiedy tego rodzaju nagrania są niedostępne, istnieje możliwość skorzystania z

akompaniamentów generowanych za pomocą MIDI.

Roland CD-2e – wielofunkcyjne urządzenie, z wbudowanym mikrofonem i głośnikami, umożliwiające nagrywanie w wielu

formatach (również bezpośrednio na CD i kartę Flash) i odsłuch, oraz odtwarzanie w różnych tempach, bez zmiany stroju

odtwarzanego materiału. 5

Proste metody rejestracji audio

Najprostszą metodą rejestracji materiału audio jest nagranie dokonane za pomocą dedykowanego

urządzenia, tzw. rekordera cyfrowego. Jest to niewielkich rozmiarów urządzenie wyposażone w

mikrofon dobrej jakości, potrafiące nagrywać materiał w różnych formatach cyfrowych. Wielu producentów sprzętu audio oferuje tego typu urządzenia, które są w bardzo przystępnych cenach

(mniej więcej równowartość cen kompaktowych cyfrowych aparatów fotograficznych). Rejestracja

następuje na pamięć wbudowaną, bądź nośnik (np.: kartę pamięci).

Można również wykorzystać do tych celów komputer osobisty. Większość notebooków jest

wyposażona we wbudowany mikrofon, ale aby uzyskać lepszą jakość można podłączyć zewnętrzny

mikrofon do wejścia w karcie dźwiękowej. Do rejestracji można użyć oprogramowania systemowego,

bądź dedykowanej aplikacji.

Kolejna metoda to rejestracja na telefon komórkowy. Nowe telefony są wyposażone w coraz lepsze

mikrofony, potrafią też kompresować materiał, oraz można na nich wykorzystać wiele różnych aplikacji

do odtwarzania, edycji, bądź katalogowania tego typu nagrań. Z nich bezpośrednio można nagrania umieszczać w internecie. Niektóre posiadają również możliwość podłączania zewnętrznego

mikrofonu. Wraz z rozwojem technologii tego rodzaju urządzenia będą wypierały notebooki.

Audacity – interfejs darmowego programu do rejestrowania i edycji dźwięku.

6

Ćwiczenia z rejestratorami

1. Wybierz bardzo prosty, krótki utwór, taki, który nie nastręcza trudności wykonawczych na Twoim

poziomie umiejętności i spróbuj zarejestrować jego wykonanie za pomocą dowolnego rodzaju

rejestratora (np. komputera). Odsłuchaj nagranie i postaraj się znaleźć elementy, które możesz

poprawić. Nagraj utwór ponownie uwzględniając poprawki. Porównaj oba nagrania, sprawdź, czy

udało Ci się zrealizować poprawki w sposób zgodny z zamierzeniem. Jeżeli są konieczne kolejne

korekty to nagraj kolejne wersje. Spróbuj zbliżyć się do ideału. Zachowaj materiał do kolejnych zadań.

2. Zachowaj powyższe nagrania w formacie mp3, wprowadzając do nich odpowiednie opisy

wykorzystując metatagi.

3. Wykorzystując materiał z powyższych nagrań, złóż w programie do edycji audio wersję z najlepiej

wykonanych fragmentów z różnych ujęć.

4. Nagraj fragment utworu, który sprawia Ci trudności techniczne (motoryczne, artykulacyjne,

intonacyjne, etc.). Wykorzystaj różne narzędzia programu edycyjnego do przeanalizowania

zarejestrowanego materiału (sopwolnienie, analiza częstotliwości, wykres dynamiki, etc.). Postaraj

się precyzyjnie zdiagnozować kłopotliwość poszczególnych fraz muzycznych.

5. Poproś swojego akompaniatora o możliwość zarejestrowania podczas próby partii fortepianu. Przygotuj płytę CD-Audio z zarejestrowanym akompaniamentem w kilku wersjach temp.

7

Metronom

Najpopularniejszym przyborem wykorzystywanym w ćwiczeniu przez muzyków jest

metronom. Urządzenie to powstało dzięki odkryciu przez Galileusza w XVI wieku prawa ruchu wahadłowego. Dopiero wiek później prawo to znalazło swoje zastosowanie w zegarach

wahadłowych, oraz pierwszych próbach stworzenia urządzenia zwanego metronomem, jakich podjął

się Etieune Loulie. Dopiero w 1812 roku Dietrich Nikolaus Winkel w Amsterdamie stworzył urządzenie

znane nam do dzisiaj. Johann Nepenuk Maelzel przejął pomysł od jego twórcy i zaczął masową

produkcję, jego metronom był używany m.in. przez Ludwiga van Beethovena. Jak widać w tym

wypadku urządzenie wspomagające ćwiczenie miało wpływ nie tylko na edukację ale też na samą

muzykę i jej wykonawstwo (oznaczenia tempa). W latach 70-tych XX-go wieku powstały pierwsze

precyzyjne cyfrowe metronomy, które dzisiaj znają wszyscy muzycy. Dzięki popularyzacji telefonów

komórkowych, zakup oddzielnego urządzenia stał się zbędny – wystarczy zainstalować odpowiednie

oprogramowanie, aby nasz telefon stał się wielofunkcyjnym metronomem. Oczywiście można też skorzystać z komputerowej aplikacji online, bądź offline. Podsumowując – jako metronom może nam

posłużyć dowolne urządzenie, na które można wgrać odpowiednie oprogramowanie.

Metronom jest najprostszym osobistym akompaniatorem. Podstawowa funkcja metronomu to

tykanie w określonych odstępach czasu, w okresie ustalanym jednostką uderzeń na minutę.

Nowoczesne metronomy cyfrowe mają możliwość definiowania dodatkowych akcentów w zależności

od oznaczenia taktowego. Często spotykane są urządzenia łączące w sobie funkcje metronomu i

tunera. Umiejętne stosowanie takiego metronomu to granie rytmów idealnie synchronicznie z

urządzeniem. Szczególnie zalecane są ćwiczenia z redukowaniem liczby uderzeń metronomu,

zaczynając od wielu na jeden takt, kończąc z jednym uderzeniem na dwa lub więcej taktów. Dzięki

takim ćwiczeniom można zapobiec niew łaściwemu, sztucznemu frazowaniu muzyki. Wykorzystywanie metronomu w ćwiczeniu często bywa krytykowane przez muzyków,

jednakże dokładniej dotyczy to ich niewłaściwego wykorzystywania. Ćwiczenie z metronomem ma

spełniać dwie podstawowe funkcje - wytworzenie u muzyka pamięci tempa, wraz z odniesieniem do

skali uderzeń na minutę, oraz wspomaganie ćwiczenia skomplikowanych rytmów. Aby wykształcić

pamięć tempa, należy w pierwszym okresie ćwiczenia utworu zawsze zaczynać grę z metronomem.

Po pewnym czasie można już zaczynać granie bez metronomu, ale należy sprawdzać po zakończeniu

części, jakie powstało odchylenie od nominalnego tempa.

8

W muzyce współczesnej często można spotkać fragmenty muzyczne, gdzie w niewielkich odstępach

następują zmiany oznaczeń taktowych i metrum. Dzięki zastosowaniu “inteligentnych” metronomów można bardzo sprawnie ćwiczyć tego rodzaju fragmenty. Inteligentnym metronomem nazywam

urządzenie, dzięki któremu możemy zdefiniować dowolne przebiegi rytmiczne. Takie metronomy są

popularne głównie wśród perkusistów, jednakże do tego typu zadań doskonale nadaje się każdy

sekwencer MIDI – sprzętowy, bądź programowy. Wraz z komplikacją stosowanych temp przez

kompozytorów, muzycy potrzebują coraz bardziej wyrafinowanych urządzeń wspomagających proces

precyzyjnego ćwiczenia przebiegów rytmicznych. Dzięki tego rodzaju metronomom można z

powodzeniem ćwiczyć najbardziej skomplikowane synkopy, polirytmy, oraz inne trudne przebiegi

rytmiczne często występujące w muzyce współczesnej.

DB-90: Dr. Rythm – profesjonalny, bardzo rozbudowany metronom firmy Boss.

Dodatkowymi funkcjami zaawansowanych metronomów często bywa możliwość definiowania

dźwięku “tyknięcia”, a nawet wykorzystywanie próbek ludzkiego głosu, który recytuje kolejne wartości.

Metronomy, dla rozszerzenia funkcjonalności, często są zintegrowane z tunerami, czyli urządzeniami

wskazującymi częstotliwość dźwięku.

9

Interfejs programowego metronomu enable Metronome, imitujący prawdziwe urządzenie.

Ćwiczenia z metronomem

1. Ćwicz utwór z metronomem zaczynając od ustawienia uderzeń metronomu na każdą wartość

podziału taktu (np. cztery uderzenia przy oznaczeniu taktowym 4/4). Powtarzaj ćwiczenie ustawiając uderzenia metronomu coraz rzadziej (dwa uderzenia w takcie, jedno uderzenie w takcie,

jedno uderzenie na dwa takty, jedno uderzenie na cztery takty, itd.).

2. Wymyśl sobie tempo (wartość uderzeń na minute - BPM) i zacznij je klaskać, uruchom metronom i

sprawdź czy Twoje wyobrażenie o danym tempie jest zgodne z prawdziwym tempem, wybijanym

przez metronom.

3. Zastosuj umiejtności z poprzedniego rozdziału, zarejestruj swoje ćwiczenie z towarzyszeniem

metronomu i je przeanalizuj wykorzystując edytor audio.

10

Tuner

Tuner stroboskopowy został wynaleziony w latach 40-tych XX wieku. Początkowo

produkowany z myślą o stroicielach instrumentów strunowych, w latach 70-tych trafił na pulpity instrumentalistów dętych. W latach 90-tych jego cyfrowy odpowiednik stał się, obok metronomu,

bardzo popularnym urządzeniem. Zwłaszcza dla oboistów stanowi on wielką pomoc przy podawaniu

stroju dla orkiestry. Jest to urządzenie, które wskazuje częstotliwość dźwięku w odniesieniu do

wybranego stroju. Urządzenia te są wyposażone we wbudowany mikrofon, który wychwytuje dźwięki

z bliskiego pola wokół niego.

Popularny, kieszonkowy tuner Korg CA30

Korzystanie z tunera jest bardzo przydatne przy kształceniu dobrej intonacji. Oprócz

podstawowej funkcji, bardziej rozbudowane tunery softwarowe, mają możliwość pokazania

graficznego wykresu widma dźwięku. Dzięki temu możemy prześledzić wykres dźwięku wraz z tym,

jak wyglądają podbicia poszczególnych tonów składowych.

11

Interfejs softwarowego tunera Chromatia Tuner, wraz z analizatorem spektrum, podczas grania dźwięku a1 na oboju.

Ćwiczenia z tunerem

Oprócz wskazywania częstotliwości dźwięku, niektóre tunery są wyposażone w opcję

podawania dźwięku referencyjnego, do którego można się dostrajać. Jest to bardzo przydatna

funkcja, dzięki której można wykonywać bardzo ważne ćwiczenia. Wszelkie wprawki techniczne, takie jak długie dźwięki, interwały, gamy czy pasaże, można grać przy burdonie podawanym przez tuner.

Dzięki tym ćwiczeniom można rozwijać umiejętność dostrajania się do danego dźwięku, oraz poznać

dobrze właściwe brzmienie interwałów. Oczywiście ćwiczenie to można wykonywać wykorzystując

nagrane dźwięki, bądź odtwarzane przez sekwencer MIDI. Takie ćwiczeniowe burdony MIDI są

udostępnione w sekcji MIDI, na stronie International Double Reed Society (Międzynarodowe

Stowarzyszenie Podwójnostroikowe). Z burdonem można ćwiczyć również fragmenty z utworów i

etiud, które są kłopotliwe intonacyjnie. Tego rodzaju ćwiczenia doskonale wpływają na umiejętności

strojenia w zespołach muzycznych. Dodatkowym wsparciem w tego rodzaju ćwiczeniach może być

nagrywanie ich, w celu późniejszej analizy. 12

MIDI

MIDI (Musical Instrument Digital Interface) jest systemem służącym do przekazywania informacji

pomiędzy elektronicznymi instrumentami muzycznymi. Umożliwia on komputerom, syntezatorom i kartom dźwiękowym kontrolować się nawzajem i wymieniać informacje pomiędzy sobą. Standard

MIDI został stworzony w 1983 roku. Wraz z rozwojem komputerów osobistych standard MIDI został

zaadaptowany do komunikacji między komputerem a kartą dźwiękową. Pozwoliło to komponować

muzykę, oraz odtwarzać ją korzystając wyłącznie z komputera, przy użyciu odpowiedniego

oprogramowania. Dzięki temu poprzez wpisanie sekwencji dźwięku do programu komputerowego,

bądź urządzenia zwanego sekwencerem, możemy je później odtwarzać przy pomocy banku brzmień

zawartego w module brzmieniowym. W ten sposób właśnie działają pliki z rozszerzeniem “mid”.

Wcześniej wspomniane były burdony, które można wykorzystywać do ćwiczenia intonacji.

Sekwencer Yamaha QY-10 – jeden z pierwszych sekwencerów MIDI z lat 90-tych kieszonkowego formatu

13

Jako sekwencje MIDI mogą być wprowadzone akompaniamenty utworów solowych, oraz całe partie

utworów kameralnych czy orkiestrowych – po wyciszeniu partii danego instrumentu mogą służyć tak jak wcześniej wspomniane specjalistyczne nagrania. Sekwencje mogą być wprowadzane poprzez

granie na kontrolerze MIDI zaopatrzonym w klawiaturę fortepianu, bądź mogą być wprowadzane jako

nuty. Tego rodzaju akompaniament mogą być odtwarzane bezpośrednio na sprzęcie zaopatrzonym w

moduł brzmieniowy MIDI, bądź mogą zostać wyeksportowane do jednego z popularnych formatów

audio, np.: mp3. Współczesne moduły brzmieniowe bardzo dobrze imitują brzmienie prawdziwych

instrumentów, czego dowodem mogą być powstałe nagrania z akompaniamentem wirtualnej

orkiestry. Dzięki wykorzystaniu sekwencerów midi można dowolnie manipulować tempem

odtwarzanego akompaniamentu, włączać i wyłączać poszczególne głosy bądź dodawać kliknięcia

metronomu.

Steinberg Cubase - interfejs popularnego programu komputerowego zawierającego m.in. sekwencer MIDI

W internecie istnieje bardzo obszerna baza plików midi z zakresu muzyki poważnej. Jedną z

najobszerniejszych baz jest Classical Music Archives prowadzona przez Pierre'a R. Schwob'a.

Znajduje się w niej około 40-stu tysięcy plików, z utworami dwóch tysięcy różnych kompozytorów. Dzięki temu można między innymi ćwiczyć studia orkiestrowe poznając “kulisy” wszystkich wejść

solowych.

Oprócz tradycyjnych sekwencerów, w podobną funkcję są wyposażone programy do edycji partytur.

14

Edytory partytur

W dobie komputeryzacji edycja nut na komputerze to dla muzyka równie istotna umiejętność,

jak pisanie dokumentów tekstowych czy korzystanie z poczty elektronicznej. Oprócz przygotowywania własnych materiałów do wydruku, pozwala na wprowadzanie utworów jako

sekwencje midi. Zaawansowane sekwencery midi posiadają możliwość wprowadzania tekstu

nutowego, natomiast do bardzo precyzyjnego zapisu nutowego służą specjalistyczne aplikacje.

Steinberg Cubase – okno edycji partytury

Wśród specjalistycznego oprogramowania dwiema wiodącymi aplikacjami są Sibelius oraz

Finale. Obie są wyposażone w narzędzie umożliwiające odczyt zeskanowanego tekstu nutowego, do

formatu właściwego danej aplikacji, jak również wprowadzania danych poprzez granie na klawiaturze

midi, a nawet przez granie lub śpiewanie do mikrofonu.

15

Sibelius - interfejs profesjonalnego programu do edycji nut.

Korzystając z tego oprogramowania można bardzo szybko wprowadzić potrzebny materiał muzyczny

i odtwarzać go przy pomocy biblioteki brzmień opartej na próbkach dźwięków prawdziwych

instrumentów. Nowością związaną z nutami jest ostatnio wprowadzone na rynek urządzenie MusicPad, firmy FreeHand Systems. Jest to przenośny komputer zaopatrzony w ciekłokrystaliczny,

dotykowy wyświetlacz formatu A4. Obsługiwany przez specjalne oprogramowanie pozwala na

przechowywanie nut w postaci cyfrowej, z możliwością notowania uwag bezpośrednio na nich, oraz

odtwarzania ich poprzez MIDI. Przewracanie stron może odbywać się na zasadzie naciśnięcia

specjalnego pedału, bądź przycisku pilota. Obsługuje bezprzewodową sieć komputerową, ma

wbudowany metronom, tuner, oraz odtwarzacz mp3. Można przypuszczać, że tego typu urządzenia

w niedalekiej przyszłości staną się standardem w najznamienitszych salach koncertowych świata.

Podobne funkcje może spełniać iPad firmy Apple, oraz Kindle firmy Amazon. W Polsce aktualnie są to

jeszcze mało popularne urządzenia, ale wkrótce mogą stać się niezbędnym narzędziem każdego

muzyka.

16

iPad z aplikacją musicnotes – nowoczesny pulpit muzyczny.

Ćwiczenia z MIDI i edytorami partytur

1. Wybierz utwór do którego przygotujesz samodzielnie akomaniament MIDI. Wprowadź tekst

muzyczny akomaniamentu do komputera wybierając jedną z możliwych metod. W edytorze MIDI

dobierz odpowiednie brzmienie oraz wprowadź niezbędne oznaczenia, które spowodują, że

brzmienie akompaniamentu będzie odpowiednio naturalne muzycznie (dynamika, artykulacja, etc.)

2. Znajdź w internecie wybrany utwór orkeistrowy w postaci MIDI. Usuń z niego partię swojego instrumentu i dostosuj jego brzmienie tak, aby było jak najlepsze. Pzzygotuj plik mp3 z tak

spreparowanym akompaniamentem.

3. Wprowadź nuty utworu do edytora partytur korzystając z modułu skanowania.

4. Utwórz akompaniament MIDI metronomowy do wybranego utworu, uwzględniający zmiany tempa

oraz odpowiednie taktowanie i akcenty. Przygotuj jego wersję mp3.

17

Wideo

Rozwój w dziedzinie techniki cyfrowej spowodował kolosalny skok w dostępie do obróbki wideo. Jeszcze do niedawna edycja wideo wymagała posiadania drogiego, wyspecjalizowanego

sprzętu. Dzisiaj wystarczy do tego komputer osobisty, który może posłużyć zarówno jako rejestrator

(za pośrednictwem tzw. webcamu, czyli kamerki do videochatów internetowych) oraz edytor.

Najpopularniejsze systemy operacyjne są standardowo wyposażone w oprogramowanie do obróbki

wideo. Rejestracja wideo może pomóc w bardzo ważnym aspekcie ćwiczenia utworu - analizy

poprawnej postawy, ruchów, napięć mięśni oraz ogólnego zachowania podczas występu. Dotychczas

popularne było wykorzystywanie lustra do tego typu ćwiczeń. Rejestracja wideo daje dużo

dodatkowych korzyści. Obserwacja nie bezpośrednio w trakcie wykonywania pozwala na pełne

skupienie się podczas ćwiczenia na utworze, natomiast analizę można przeprowadzić po zakończeniu

aktywnego ćwiczenia. Rejestrację można przeprowadzić z różnych ujęć, w przypadku lustra (nie mówimy tu o skomplikowanym systemie luster, w zasadzie niedostępnym w normalnych warunkach)

można było obserwować tylko en face. Można stosować przybliżenia, w celu precyzyjnej obserwacji.

Równolegle można rejestrować dźwięk, dzięki czemu uzyskujemy całościowy obraz naszego

wykonawstwa. Materiał można zachować w celu porównywania i obserwowania postępów. Nagrany

materiał może służyć innym muzykom w celach dydaktycznych. Zalety powyższej metody można

wymieniać niemalże w nieskończoność.

iMovie - interfejs programu do amatorskiej edycji wideo

18

Kolejnym aspektem pracy z wideo jest możliwość przygotowywania swojego muzycznego portfolio.

Coraz częściej tego typu materiały są wymagane przez instytucje muzyczne przy ubieganiu się o pracę. Umiejętne stworzenie takiego materiału może przyczynić się do zwiększenia szans uzyskania

pozytywnego wyniku rekrutacji.

Wraz z rozwojem infrastruktury sieci komputerowej materiały wideo zaczynają dominować w

przestrzeni internetowej jako jeden z najchętniej oglądanych rodzajów treści. Oglądanie materiałów

wideo w rozdzielczości Full HD jest już normą. W ten sposób również można tworzyć biblioteki

materiałów do których dostęp dla innych użytkowników jest bardzo prosty.

Umiejętność pracy z materiałem wideo jest kluczową cechą jaką powinien współcześnie posiadać

pedagog muzyczny. Od pierwszych chwil nauki gry na instrumencie wykorzystanie tego narzędzia

może znacznie wpłynąć na tempo postępów ucznia. Bardzo trudno jest przekazać wszelkie aspekty

gry, bez odpowiedniej ilustracji. Pokazywanie na własnym przykładzie właściwych zachowań jest też często bezcelowe, gdyż poziom różniący pedagoga i ucznia na początku edukacji jest tak duży, że

zaprezentowanie błędów popełnianych przez ucznia jest niemożliwe, gdyż nauczyciel już ma

odpowiednie nawyki. Materiał wideo jest obiektywny, nie wykrzywia obrazu, nie może przez to

wpłynąć negatywnie na relację pedagog-uczeń. Dokładna analiza i porównywanie nagrań z różnych

etapów pozwoli na wyciągnięcie właściwych wniosków dotyczących skuteczności ćwiczenia i jakości

postępów.

Istnieje jeszcze jeden aspekt, który dotyczy motywowania ucznia do ćwiczenia. Można polecić

uczniowi, aby nagrywał wszystkie swoje sesje z ćwiczeniem. Oprócz możliwości sprawdzenia, czy

uczeń ćwiczy we właściwy sposób, to jest to też sposób, aby przypilnować czy poświęca

odpowiednia ilość czasu na przygotowywanie się do zajęć.

Dzięki wykorzystaniu odpowiednich aplikacji, w bardzo prosty sposób można przygotować płytę

DVD-Video, bądź zamieścić materiał filmowy w internecie. Najpopularniejszy serwis społecznościowy

wideo - YouTube pozwala nawet na nagrywanie materiału bezpośrednio do serwisu, bez konieczności

pośredniej obróbki.

Ćwiczenia z wykorzystaniem wideo

Zarejestruj swoją sesję ćwiczeniową używając kamery. Zarejestruj materiał tak, aby uchwycić

newralgiczne części ciała (dłonie, przeponę, zadęcie, postawę, etc.). Zarejestruj kilka powtórzeń, na

każdym stosując inne ujęcie. Wprowadź w programie do edycji wideo odpowiednie opisy i wygeneruj

materiał w postaci odpowiedniej aby przygotować z niego płytę DVD i umożliwić wgranie do serwisu

internetowego (MPEG-2 i MPEG-4). Przygotuj w programie do authoringu płytę DVD, oraz wgraj

materiał do serwisu YouTube.

19

Internet

W ciągu ubiegłych 20 lat powstało nowe, potężne medium jakim jest internet. Dzięki coraz

większej popularności internetu jakość komunikacji na odległość zwiększyła się diametralnie. Fakt ten wpłynął na stan komunikacji w obrębie kół zainteresowań wszelkich rodzajów, również związanych z

edukacją muzyczną. Internet pozwala na bezpośrednie komunikowanie się z użytkownikami sieci,

uczestnictwo w grupowych dyskusjach, oraz wymianę materiałów w postaci cyfrowej. Podstawowym

warunkiem jest znajomość zasobów internetu i umiejętność wyszukiwania potrzebnych informacji.

Oto podstawowe “narzędzia” dostępne dzięki internetowi:

1) Strony WWW – to jeden z dwóch podstawowych sposobów komunikowania się w internecie,

obok poczty elektronicznej. Są to dokumenty, do których dostęp uzyskujemy za pomocą przeglądarki

internetowej. Zawarte na nich informacje to głównie teksty, lecz mogą również zawierać elementy

interaktywne i multimedialne.

2) Poczta elektroniczna – popularna platforma komunikacji, dzięki której można wysyłać listy i dokumenty cyfrowe.

3) Grupy, listy i fora dyskusyjne – to platformy komunikacji publicznej, grupowej. Dzięki nim wielu

użytkowników może ze sobą korespondować tak, aby wszyscy na bieżąco mogli widzieć tok

dyskusji.

4) Chaty, komunikatory – to programy, dzięki którym użytkownicy mogą ze sobą korespondować

w czasie rzeczywistym, poprzez wpisywanie tekstów, bądź prowadzić rozmowę przy pomocy

mikrofonów, oraz kamer.

5) Dokumenty elektroniczne – to pliki komputerowe, które mogą zawierać programy, dźwięki,

filmy, teksty i inne dane. Mogą one być odtwarzane bezpośrednio na komputerze, bądź przenoszone

na nośniki i odtwarzane na sprzętach przeznaczonych do ich projekcji (np. dźwięki, czy filmy mogą zostać nagrane na płyty, a nuty mogą zostać wydrukowane).

6) Sklepy internetowe – to specjalne strony internetowe, gdzie przy użyciu transakcji

bezgotówkowych można nabyć towary. Umożliwiają zaopatrywanie się w potrzebne przybory,

nagrania czy literaturę muzyczną. Dzięki bezpiecznym transakcjom przy użyciu karty kredytowej

możemy bez najmniejszych problemów zdobyć rzeczy do niedawna jeszcze w zasadzie niedostępne.

7) Serwisy społecznościowe - są to interaktywne portale internetowe, opierające się o zasadę

rejestracji użytkowników. Dzięki temu każdy może utworzyć swój i dołączyć do odpowiedniej grupy

użytkowników, dobieranej wg. np.: znajomości osobistych lub tematyki zawodowej.

20

Najwięcej informacji i materiałów udostępniają organizacje i stowarzyszenia muzyków.

Wzorcowym przykładem jest International Double Reed Society. Jest to stowarzyszenie skupiające muzyków grających na instrumentach podwójnostroikowych. Wśród materiałów udostępnionych w

serwisie internetowym IDRS znajdują się nagrania wideo i audio z corocznych konferencji

stowarzyszenia, wraz z przesłuchaniami konkursowymi, nuty, artykuły, zdjęcia stroików i wiele innych,

bezcennych pozycji.

Jako przykład doskonałego wykorzystania możliwości internetu może posłużyć, przytoczony

przez Karen Birch w artykule “Oboist and Internet 2”, kurs regulacji mechanizmu oboju, prowadzony

przez Johna Symera za pośrednictwem internetu. W kursie tym brało udział około dwudziestu

studentów University of Delaware, oboiści z University of Oklahoma oraz muzycy New World

Symphony. Te trzy lokacje były od siebie oddalone o tysiące kilometrów, jednak dzięki zastosowaniu

monitorów, kamer i mikrofonów, oraz szybkiego łącza internetowego bariera odległości została pokonana.

Mapa najważniejszych zasobów internetowych przydatnych muzykom

Wydawnictwa muzyczne - nagrania:

Accent - http://www.accent-records.com

Apex, Elatus, Erato, Teldec - http://www.warnerclassics.com

ASV Ltd. - http://www.sanctuaryclassics.com

BIS - http://www.bis.se

Boston Records- http://www.bostonrecords.com

Brilliant Classics - http://www.joanrecords.com

Cala Records - http://www.calarecords.com

Cedille Records - http://www.cedillerecords.org

Chandos - http://www.chandos-records.com

CPO - http://www.cpo.de

Crystal Records - http://www.crystalrecords.com

Decca - http://www.deccaclassics.com

Denon - http://www.denonrecordsus.com

21

Deutsche Grammophon - http://www.deutschegrammophon.com

DUX - http://www.dux.pl

ecm - http://www.ecmrecords.com

Éditions de l'Oiseau-Lyre - http://www.oiseau-lyre.com

EMI Classics - http://www.emiclassics.com

Harmonia Mundi - http://www.harmoniamundi.com

Hyperion Records - http://www.hyperion-records.co.uk

MDG - http://www.mdg.de

Naxos - http://www.naxos.com

New World Records - http://www.newworldrecords.org

Sony Classical - http://www.sonyclassical.com

Virgin Classics - http://www.virginclassics.com

Wydawnictwa i księgarnie muzyczne - nuty:

Amoris International - http://www.amoris.com

Barenreiter - http://www.baerenreiter.com

Billaudot – http://www.billaudot.com

Boosey & Hawkes – http://www.boosey.com

Breitkopf and Hartel – http://www.breitkopf.com

Doblinger – http://www.doblinger.at

Durand, Eschig – http://www.durand-salabert-eschig.com

Editio Musica Budapest – http://www.emb.hu

Edition Peters – http://www.edition-peters.com

Euterpe - http://www.euterpe.pl

Fuzeau – http://www.fuzeau.com

Henle – http://www.henle.de

22

Hortus Musicus – http://www.hortusmusicus.com

Kunzelmann – http://www.kunzelmann.ch/

Leduc – http://www.alphonseleduc.com

PWM – http://www.pwm.com.pl

Schirmer – http://www.schirmer.com

Schott – http://www.schott-music.com

Sikorski – http://www.sikorski.de

Southern Music Company – http://www.southernmusic.com

TrevCo Music - http://www.trevcomusic.com

Universal Edition – http://www.universaledition.com

Darmowe biblioteki nut:

Sheet Music Archive – http://www.sheetmusicarchive.net

Arcadia Early Music Archive – http://www.acadiau.ca/~gcallon/www/site-map.htm

Mutopia Project – http://www.mutopiaproject.org

Free Sheetmusic from Johan Tufvesson - http://www.lysator.liu.se/~tuben/scores

Rowy.net, Sheet Music Resources – http://www.rowy.net

Werner Icking Archive - http://icking-music-archive.org

Materiały MIDI:

Classical Midi Resource – http://www.classicalmidiresource.com

Classical Music Archives - http://www.classicalarchives.com

Classical Music Midi Page – http://www.classicalmusicmidipage.com

CMC – http://www.classicalmidiconnection.com/cmc

Kunst der Fuge – http://www.kunstderfuge.com

Midi World – http://www.midiworld.com

23

Strony o muzykach, konkursach i przesłuchaniach:

Musicians Page – http://www.musicianspage.com

Musical Chairs – http://www.musicalchairs.info

World Federation of International Music Competitions – http://www.wfimc.org

My Auditions - http://myauditions.com

Przesłuchania.com - http://www.przesluchania.com

Strony z odnośnikami do oprogramowania muzycznego:

Apple Logic Studio - http://www.apple.com/logicstudio/

Cakewalk – http://www.cakewalk.com

Finale – http://www.finalemusic.com

Harmony Central – http://www.harmony-central.com

HitSquad – http://www.hitsquad.com

Mozart Music Csoftware – http://www.mozart.co.uk

Sibelius – http://www.sibelius.com

Sony Media Software – http://www.sonymediasoftware.com

Steinberg – http://www.steinberg.net

Biblioteczne bazy zasobów muzycznych internetu:

Worldwide Internet Music Resources – http://library.music.indiana.edu/music_resources

Sibelius Academy Music Resources - http://www2.siba.fi/Kulttuuripalvelut/music.html

Classical.net – http://www.classical.net

SKDesigns Music Resources on the Internet – http://skdesigns.com/internet/music

24

Bibliografia

Artykuły

Marc Fink, “Interview with Ray Still”,

The Double Reed, vol. 21, no. 3 , 1997, USA, str. 87

“Mechanical Aids to Learning”, London Times, Anglia, 1930

Gerald Corey, “Annoucements and new items”,

To the World Bassonists, vol. 5, Nr 1, 1975, USA

Terry B. Ewell, “Bassoon Lessons with Arnold Schwarzenegger, or What I Did on my Summer

Vacation ...“,

The Journal of the International Double Reed Society, vol. 26, 1998, USA, str. 99

Terry B. Ewell, “Keyboard Technology in the Double Reed Studio”,

The Double Reed, vol. 22 No. 2, 1999, USA, str. 57

Ronald Klimko, “Bassooning in New York: An Interview with Frank Morelli”,

The Double Reed, vol. 25, No. 1, 2002, USA, str. 19

Marcel Tabuteau, Robert Sabin, “Marcel Tabuteau of Philadelphia Orchestra Sumarizes

Training”, The Double Reed, vol. 22, No. 1, 1999, USA, str. 107

Charles-David Lehrer, “The Double Reed Archaeologist: A Guide to its Contents”,

The Double Reed, vol. 24, No. 4, 2001, USA, str. 25

Karen Birch, “Oboist and Internet 2”,

The Double Reed, vol 28, No. 2, 2005, USA, str. 100

Opracowania książkowe

Robert Sprenkle, David Ledet, “Art of Oboe Playing“ , wyd. Summy-Birchard, 1961, USA

Stanisław Kot, “Historia wychowania”, wyd. ŻAK, 1996, Warszawa

25

Źródła internetowe

Malcolm Messiter,“The Virtual Orchestra Story”, Classical Music Archives,

http://www.classicalarchives.com/articles/messiter0103.html

Frederick Franz, “Metronome Techniques”, Second digital edition, version 0.9.2, July 1997,

http://www.franzmfg.com/mt.htm

Martin Schuring, “Thoughts on practising”, 1999,

http://www.public.asu.edu/~schuring/Oboe/practice.html

Inne źródła

2001 r., korespondencja prywatna z Rayem Stillem, profesorem Northwestern Univeristy

School of Music

26

Glosariusz

Burdon - z francuskiego „bourdon” - to długi dźwięk, będący podstawą harmoniczną danego fragmentu muzycznego.

Może być to również dwudźwięk (z kwintą), ewentualnie cały akord.

Emulator - program komputerowy, który duplikuje funkcje jednego systemu informatycznego w innym, dzięki czemu ów

drugi system zwraca te same rezultaty, co pierwszy. Mówimy wtedy, że pierwszy system jest emulowany przez drugi. Jedną

z form emulatorów są programy, które umożliwiają uruchamianie aplikacji na komputerze lub systemie operacyjnym innym

niż ten na który zostały napisane . Programy te mogą też emulować poszczególne funkcje oprogramowania i sprzętu

standardowo niedostępne w ramach danego systemu.

Grupy dyskusyjne - (ang. Usenet) to światowego zasięgu systemem wymiany informacji przy użyciu internetu, znanym

także jako niusy (po polsku), tudzież angielskich news. Usługa pozwalająca na automatyczną wymianę poczty elektronicznej

lub innego rodzaju pisanych komunikatów w obrębie pewnej grupy osób. Działanie swoje opierają na protokole NNTP (ang.

Network News Trasport Protocol). W sieci newsów wyróżnia się serwery i czytniki. Serwery zajmują się przesyłaniem

artykułów między sobą i udostępnianiem ich części.

IDRS – Międzynarodowe Stowarzyszenie Podwójnostroikowe (ang. The International Double Reed Society), założone w

1971 roku , jest międzynarodową organizacją skupiającą muzyków grających na instrumentach podwójnostroikowych,

producentów instrumentów, akcesoriów, stroików, a także sympatyków. Stowarzyszenie ma 4,400 członków z 56 krajów.

Statutową działalnością jest wydawanie publikacji (m.in. kwartalnik Double Reed), organizowanie dorocznych konferencji,

oraz konkursu im. Fernada Gilleta. Funduje również granty, oraz zamawia utwory na instrumenty podwójnostroikowe.

Interfejs - wygląd ekranu w dowolnym programie komputerowym (aplikacji), jak również sam tak zwany pulpit roboczy

pochodzący z systemu operacyjnego, na który patrzy użytkownik komputera to również interfejsy - odpowiednio: interfejs

aplikacji i interfejs użytkownika systemu operacyjnego - łączą one człowieka z komputerem. Obecnie stary interfejs tekstowy

został praktycznie całkowicie zastąpiony przez interfejs graficzny.

Java - jest obiektowym językiem programowania. Programy napisane w Javie można uruchomić na wielu urządzeniach,

takich jak telefony komórkowe lub komputery oraz pod różnymi systemami operacyjnymi, przy użyciu Wirtualnej maszyny

Javy, która musi być w danym środowisku zainstalowana.

Kompresja danych - polega na zmianie sposobu zapisu informacji w taki sposób, aby zmniejszyć objętość zbioru, nie

zmieniając przenoszonych informacji. Innymi słowy chodzi o wyrażenie tego samego zestawu informacji, lecz za pomocą

mniejszej liczby bitów. Działaniem przeciwnym do kompresji jest dekompresja.

27

Lista dyskusyjna - to forma internetowej grupy dyskusyjnej polegającej na automatycznym rozsyłaniu e-maili przysyłanych

na adres listy do osób które zdecydowały się na zapisanie się do takiej listy. Tego rodzaju listy są najstarszą formą

funkcjonowania grup dyskusyjnych w internecie i powstały one niemal równocześnie z samym internetem. Listy dyskusyjne

pozwalają prowadzić dyskusję na określony temat wielu osobom jednocześnie przy wykorzystaniu poczty elektronicznej.

Sama idea list jest bardzo prosta. Aby prowadzić dyskusję na wybrany temat wystarczy posiadać konto pocztowe i

jakikolwiek program (klient) pocztowy, oraz zapisać się do danej listy.

MIDI - skrót od Musical Instrument Digital Interface jest systemem (interfejs, software i zestaw komend) służącym do

przekazywania informacji pomiędzy elektronicznymi instrumentami muzycznymi. MIDI umożliwia komputerom, syntezatorom,

kartom dźwiękowym i podobnym urządzeniom kontrolować się nawzajem oraz wymieniać informacje między sobą. Wraz z

rozwojem komputerów osobistych i technologii multimedialnych standard MIDI został zaadaptowany do komunikacji między

komputerem, a kartą dźwiękową.

MP3 - (ang. MPEG-1/2 Audio Layer-3) to popularny format stratnej kompresji dźwięku używający modelu

psychoakustycznego. Format został stworzony we Fraunhofer Institute. Dźwięk skompresowany z przepływnością (ang.

bitrate) 128 kbps daje zazwyczaj zadowalającą jakość na przeciętnym sprzęcie odsłuchowym w komputerach osobistych

(128 kbps przyjmuje się jako odpowiadającą niskiej jakości odtwarzaczom CD), dźwięk skompresowany przy 192 kbps jest

dla większości ludzi nieodróżnialny od oryginału. Niektórzy słuchacze w celu uzyskania większej jakości dźwięku stosują

jeszcze słabszą kompresję (256 lub nawet 320 kbps). Jakość zależy również w dużym stopniu od używanego do kompresji

enkodera. Najpopularniejszymi programami służącymi do odsłuchiwania plików MP3 są Winamp (na platformie Windows),

foobar2000 (platforma Windows), Windows Media Player (platforma Windows, instalowany wraz z systemem), XMMS (w

Linuksie) oraz iTunes firmy Apple (na platformach Mac OS i Windows). Pliki w tym formacie posiadają rozszerzenie “mp3”.

Offline - (z ang. dosłownie – odłączony od linii) to angielski termin określający sposób oglądania porcji materiałów

pobranych z Internetu bądź innej sieci komputerowej. Może też dotyczyć przygotowywania czegoś, co później ma zostać za

jej pośrednictwem przesłane, bez utrzymywania połączenia z tą siecią. Terminem o przeciwnym znaczeniu jest termin online.

Online - (z ang. dosłownie - na lini) - jest to zwykle status osoby, serwera lub innego przedmiotu związanego z dostępem do

Internetu, który informuje o dostępności - aktywności. Przeciwieństwem trybu online jest tryb offline.

Oprogramowanie - (ang. software), czyli zestaw instrukcji przeznaczonych do wykonania dla komputera. Celem

oprogramowania jest przetwarzanie danych w określonym przez twórcę zakresie. Oprogramowanie jest synonimem

terminów program komputerowy oraz aplikacja, przy czym stosuje się go zazwyczaj do określania większych programów

oraz ich zbiorów.

Palmtop - (także: PDA, Personal Digital Assistant, komputer kieszonkowy) to mały, przenośny komputer osobisty. Mniejszy

od laptopa - z powodzeniem mieści się w dłoni lub w kieszeni (ang. palm - dłoń, top - na wierzchu). Palmtopy są

komputerami programowalnymi - można do nich wgrywać oprogramowanie, np. pobrane lub zakupione w Internecie.

28

Palmtopy obsługuje się między innymi rysikiem, gdyż wyposażone są w ekran dotykowy. Większość z nich rozpoznaje pismo

odręczne (lub zbliżone do niego znaki graffiti), a niektóre posiadają także wbudowaną klawiaturę kciukową. Zastosowanie

palmtopów jest bardzo szerokie. Mogą służyć zarówno w życiu prywatnym, jak i w pracy.

Sekwencer - urządzenie sterujące syntezatorem. Oryginalne sekwencery, sterujące syntezatorami analogowymi, były

skomplikowanymi urządzeniami, opartymi na technologii analogowej lub hybrydowej - analogowo-cyfrowej, nadawały się do

współpracy tylko z syntezatorem, dla którego zostały zaprojektowane. Pojawienie się intefejsu MIDI zrewolucjonizowało

technologię sekwencerów. Oryginalne sekwencery MIDI, były specjalnymi komputerami, sterującymi jakimkolwiek

syntezatorem z wejściem MIDI. Współcześnie, sekwencerem może być dowolny komputer wyposażony w odpowiedni

program. Specjalizowany sekwencer jest także jednym z elementów składowych automatu perkusyjnego.

Software – patrz: Oprogramowanie.

System operacyjny - (ang. skrót OS Operating System) - jest to zbiór programów pośredniczących pomiędzy aplikacjami

użytkownika a sprzętem (najczęściej komputerem).

29

Test weryfikacyjny na I część kursu

Zadanie 1

Wykorzystując komputer PC i odpowiednie oprogramowanie zarejestruj dźwiękowo krótki utwór

muzyczny, wraz z samodzielnie przygotowanym za pomocą narzędzi MIDI akompaniamentem.

Przygotowanie z tego materiału płytę CD-Audio.

Zadanie 2

Odpowedz na pytania:

1) Zaznacz które formaty są formatami kompresji STRATNEJ dźwięku:

a) AIFF b) MP3 c) Apple Lossless d) AC-3

2) Programami do edycji partytur są:

a) Sibelius b) Finale c) Audacity d) Logic

Odpowiedzi: 1 - b, d, 2 - a, b

Test weryfikacyjny na II część kursu

Zadanie 1

Wykorzystując komputer PC i odpowiednie oprogramowanie zarejestruj przy pomocy kamery krótki

utwór muzyczny, opracuj to nagranie tak, aby posiadało opis nazwy utworu i kompozytora

wkomponowany w materiał wideo. Przygotuj z zarejestrowanego materiału płytę DVD-Video

posiadającą menu.

Zadanie 2

Odpowedz na pytania:

1) W standardzie DVD wykorzystuje się kompresję wideo:

a) MPEG-1 b) MPEG-2 c) MPEG-3 d) MPEG-4

2) Najpopularniejsza częstotliwość próbkowania dźwięku stosowana w DVD-Video to

a) 32 kHz b) 44.1 kHz c) 48 kHz d) 96 kHz

Odpowiedzi: 1 - b, 2 - c

30