Psikofarmakolojiye giriş

Genel bilgilerGenel bilgiler

BeyinBeyin 

l (• 100 milyar nöron (sinir hücresi) içerir. 

B i hü i i diğ b i• Beyin hücresinin diğer beyin hücreleri ile 1,000 ile 50,000 bağlantısı.

• Beynin sağ tarafı solu, sol tarafı sağı kontrol eder.

• Beyinde ağrı reseptörü yoktur

• Beyinden kasa mesajlar 250Beyinden kasa mesajlar 250 m.p.h. Hızla gider

Beynin işlevleri

H k t Görme

Beynin işlevleri

Hareket Görme İştah

Kalp hızı Hafıza

UykuÖğrenme Uyku

S lD l

Öğrenme

Solunum İ itK di

Duygular İşitme Koordinasyon

Right-hand controlSağ el kontrolüğSol beyin

Spoken languageKonuşma

Math abilitiesMatematik

Written languageYazma

Scientific skillsBilimsel beceriReasoningmuhakeme

Sol el kontrolü

Müzik yeteneğiSağ beyin

3 boyutlu algı

Sanat

İmajinasyon Fikirler

Beyin kökü

Yaşamak için gerekli—Yaşamak için gerekliSolunum, kan pompalanması, uyku, sleep, uyanıklık sindirimuyanıklık sindirim

Beyincik

Zıplamak, yürümek, birşeyleri tutmak

Hareket ve dengeyi kontrol eder

Düşmeyi engeller!!!üş ey e ge e

Limbik sistem

Duygular ve anılarDuygular ve anılar

TanımlamalarTanımlamalar 

• Farmakoloji

• FarmakodinamikFarmakodinamik

• Farmakokinetik

• Toksikoloji

• Yan etkiYan etki

EmilimEmilim 

l lEnteral uygulamaAğız yolu: ğ yMide, ince barsak ve kalın barsaktan emilir.• Besin maddeleri• Besin maddeleri• Barsak motilitesi• Midenin asit ortamıDil altı: Hızlı emilirDil altı: Hızlı emilirRektal uygulama

FarmakokinetikFarmakokinetik 

Ak iğ Süt b l iAkciğer  Süt bezleri

Karaciğer  Mide barsak sistemi

Safra  Kan 

Böbrek 

Dışkı 

Parenteral uygulamaParenteral uygulama

• Arter içi, ven içi

• Damar dışına kaçmamalı, yüzeyel venler...Damar dışına kaçmamalı, yüzeyel venler...

• Cilt altı

• Masaj ve friksiyon

• Kas içiKas içi

• Masaj ve friksiyon

EngellerEngeller…

• Kan beyin engeli

• Kan likör engeliKan likör engeli

• Plasenta engeli (anne > plasenta > bebek)

MetabolitMetabolit 

• Amitriptilin > nortriptilin

• Kodein > MorfinKodein > Morfin

• Fluoksetin > norfluoksetin 

Etkileyen faktörlerEtkileyen faktörler

i d ğ lilik• Biyo‐eşdeğerlilik• Biyo‐yararlanım

– Yaş– Cinsiyet– Gıda alışkanlıkları– Eliminasyon organlarının fonksiyonel durumu– Mide barsak sisteminin durumu– Diğer hastalıklarğ– İlaçlar– Uygulama zamanıyg

Davranış biyokimyası

ReseptörlerReseptörler

İ• İyonotropik res.

• Metabotropik res.Metabotropik res.– G proteini bağlantılı

G t i i• G proteini

• İkinci haberciler (siklik AMP, kalsiyum, araşidonik asit)

A i ik h b il• Atipik haberciler– Nitrik oksit

– Endokanabinoidler– Endokanabinoidler 

– Reseptör tirozin kinaz bağlantılı

Sinir hücresiSinir hücresi

Sinir hücresine taşınan iletiler

Dendritler

Akson

Aksonların dalları

Aksonların uçları

Çekirdek Akson

Sinir hücresi boyunca taşınan

Hücrenin vücudu

boyunca taşınan iletiler

Sinir hücrelerinin haberleşmesiSinir hücrelerinin haberleşmesi

SİNİR HÜCRESİ -1 SİNİR HÜCRESİ -2

Akson Dendrit

Taşıyıcılar Reseptör Vezikül

Nörotransmitterler

Presinaptiksinir

Postsinaptik sinirsinir

hücresi sinir

hücresi

Akson

Akson Dendrit

SinaptikBoşluksonu Boşluk

Sinaptik boşluk

Vezikül

p ş

Sinir uyarısı Reseptörler

Presinaptik Postsinaptik nöron

pnöron

Akson Nörotransmitterler

T lDendritler

Taşıyıcılar

GlutamatGlutamat 

• Temel eksitatör nörotransmitter

• NMDA ve AMPA reseptörleriNMDA ve AMPA reseptörleri

GABAGABA

• Temel inhibitör nörotransmitterdir

• GABA‐A, B, C reseptörleri vardırGABA A, B, C reseptörleri vardır

• Benzodiazepinler, barbitüratlar GABA‐A ö ü ü kil ö lreseptörünü etkiler ve nöron yavaş çalışır

DopaminDopamin 

• D1,2,3,4,5 reseptörleri vardır

• Haz ve motivasyonHaz ve motivasyon

• Kognitif düzen ve motor hareketler

• Aşırı uyarılması halüsinasyon ve hezeyana yol açarç

SerotoninSerotonin 

• 5 HT (hidroksi triptofan) adı veriler

• Reseptörleri: 5 HT1,2,3,4,5,6 (A‐D serisi deReseptörleri: 5 HT1,2,3,4,5,6 (A D serisi de var)

T i f d l i• Triptofandan sentezlenir

• Antidepresanlar sinapstaki serotonini artırırp p

• Fenfluramin ve amfetamin sinapstaki t i i t hü i i d ki i d dserotonini artırır ve hücre içindekini de dışarı 

çıkartır

SerotoninSerotonin 

• Serotonin nöronları dopamin ile de ilişkilidir (5HT2a ile dopamine antagonize eder). ( p g )

• Şizofreni, depresyon, anksiyete, yeme, ağrı, uyku bozuklukları ile ilişkilidiruyku bozuklukları ile ilişkilidir.

• Nöron ağlarının işlevini düzenler.

NoradrenalinNoradrenalin 

• Dikkat, uyanıklık, uyku döngüsü, anksiyeteden sorumludur.

• Histamin

H1 2 ö l i• H1 ve 2 reseptörleri var

• Uyanıklık, iştahtan sorumluy , ş

• H1 antagonistleri sedasyon yapar (alkol de…)

Asetil kolinAsetil kolin

• Uyanıklık, hareket bozuklukları (parkinsonizm), dikkat ve bellek işlevleri (demans…)ş ( )

• Dikkati, öğrenmeyi artırır, ağrıyı azaltır

NÖROPEPTİDLERNÖROPEPTİDLER 

i i k k• Nörotransmitter görevi gören küçük proteinlerdir– Opioidler– Endorfin– P maddesi– NörotensinNörotensin– Nöropeptid– CRF– CRF– Melanosit uyarıcı hormon

Temel farmakoterapi ilkeleriTemel farmakoterapi ilkeleri

• Az sayıda ilaç

• Daha önce kullanılan veya ailede kullanılan ilaçDaha önce kullanılan veya ailede kullanılan ilaç

• Uzun süreli koruyucu kullanım

• İlaç değişiminin uzun sürede olması

• Psikolojik desteğin de sağlanmasıPsikolojik desteğin de sağlanması

• Hastayı bilgilendirme

• İzleme