1.1. Koeficienti i rrezistencës në rrokullisje Koeficienti i rezistencës në rrokullisje caktohet me ndihmën e shprehjeve empirike:

për

ose me shprehjen:

v -shpejtësia e lëvizjes së automjetit. -koeficienti i rezistencës së rrokulisjes, është dhënë në formë tabelare në varshmëri

nga lloji i rrugës

Për të paraqitur në formë tabelare dhe grafike koeficientin e rrikullisjes në varshmëri nga shpejtësia duhet që shpejtësinë ta japim në interval prej zeros deri në shpejtësinë maksimale të automjetit (në rastin konkret Mercedes-Benz SLK 200).

-Asfalt i shkëlqyeshem

Fig. 1.0. Koeficienti i rezistencës së rrokullisjes.Duke par se kemi te bejme me ekuacion te shkalles se dyte ateher edhe diagrami i paraqitur ne figur eshte nje paraboll e shkalles se dyte ne

forme konkave e cila rritet me rritjen e shpejtesise se levisjes se rrotes perkatesisht automjetit

duhet te permendim se koeficienti i rezistences se rrokullisjes eshte shume me i vogel se koeficienti i ferkimit ne......

2. Rezistencat e jashtme 2.1. Rezistencat e rrokullisjes Rf Rezistenca e rrokullisjes caktohet me shprehjen:

Në qoftë se është dhënë masa e automjetit (konkretisht Mercedes-Benz SLK 200)

Fig. 2.0. Rezistenca e rrokullisjes në varshmëri nga shpejtësia e lëvizjes. Duke pare se rezistencat e rrukullisjes eshte ne funksion te koeficientit te rezistences se rrokullisjes ateher

edhe ktu kemi ekuacion te shkalles se dyt dhe se si pasoj e saj kem edhe nje grafik ne forme te parabolles konkave e cila rritet me rritjen e shpejtesise se levizjes se rrotes perkatsisht automjetit.

Fig 2.1. Rezistenca e rrokullisjes në varshmëri nga shpejtësia e lëvizjes por me ndryshimin e mases se automjetit. Nga grafiket e figures 2.1., shihet qart ndikimi i mases se automjetit me rastin e levizjes se automjetit dhe ndikimi i mases se automjetit ne rezistencen e rrokullisjes, nga ketu mund te themi se: Per vler konstante te rezistences se rrokullisjes por me ndryshimin e mases se automjetit duke e zvogluar ate automjeti mund te realizoj shpejtesi me te madhe. Si dhe anasjelltas per shpejtesi konstante automjetit doti zvoglohen rezistencat e rrokullisjes me rastin e zvoglimit te mases se automjetit dhe se e kunderta.

Tab. 2.1

Ng fig.2.2. Rezistenca e rrokullisjes në varshmëri nga shpejtësia e lëvizjes por me ndryshimin e pjerresise se rruges. Pjerrsia e rruges eshte nje faktor mjaft me rendesi gjate shpejtesis se automjetit edhe ne vlera mjaft te vogela ajo ndikon ne automjet. Per te qen me i thjeshte do te themi se edhe pjerrsia e cila nuk mund ta vrej njeriu (ngasesi) do te ndikon ne automjet. Nga grafiket e paraqitur per funksionet perkatese shifet mjaft qart se me rritjen e pjerrsis se rruges rriten edhe vlerat e rezistences se rrokullisjes.

Tab. 2.2 2.2. Rezistenca e ajrit Rv Rezistenca e ajrit caktohet me shprehjen

ku janë:

-kemi përvetësuar nga tabela Vlerat e llogaritura i paraqesim në diagram dhe në formë tabelare:

Tab. 3.0. Fig. 3.0. Rezistenca e ajrit në varshmëri nga shpejtësia e lëvizjes. Duke par se funksioni eshte i shkalles se dyte ateher edhe ne figur kem fituar nje lakore te shkalles se dyte ne forme konkave nga ku edhe mund te vertetohet se per V=0 rrjedhe qe Rv=0. Nga grafiki mund te vrejm se per v <50 [km/h] rezistencat e ajrit jane mjafte te vogela dhe se shpesh herë ne praktikë per ketë arsye edhe neglizhohen (nuk merren parasyesh).

Vlerat e llogaritura i paraqesim në diagram dhe në formë tabelare:

Fig.3.1. Rezistenca e ajrit në varshmëri nga shpejtësia e lëvizjes por me ndryshimin e siperfaqes ballore te automjetit. Nga figura mund te vrejm se per shpejtesi konstante (v=const) rezistencat e ajrit rriten me rritjen e siperfaqes ballore, por edhe anasjelltas, per siperfaqe ballore konstante (A=const) rezistencat e ajrit rriten me rritjen e shpejtesise se levizjes. Vlene te ceket se per shpejtei deri ne 50 km/h rezistencat e ajrit jane pothuajse te njejta (te pa ndryshueshme) dhe me intenzitet mjaft te vogel keshtu qe per ket arsye shpesh her ne praktik nuk merren parasyesh dhe se si te tilla i neglizhojm.

Tab. 3.1.

Fig. 4.0. Varshmëria e rezstencës së rrokullisjes dhe rezistencës së ajrit nga shpejtësia e lëvizjes. Ne kete figura shihet se rezistenca e ajrit per shpejtesine v=0 eshte e barabarte me zero, ndersa me rritjen e shpejtesise se levizjes rritet edhe rezistenca e ajrit sipas

ekuacionit te shkalles se dyte per dallim nga rezistenca e rrokullisjes per v=0 nuk eshte e barabart me zero, sepse kjo rezistence varet nga koeficienti i rrokullisjes se rrotes neper rruge, por ajo do te rritet varesisht nga shpejtesia e levizjes. 2.3. Rezistenca e pjerrtësisë Rrezistenca e pjertësisë caktohet me shprehjen:

Këndi i pjertësisë duhet të shprehet në përqindje:

Tab. 5.1. Fig. 5.1.Rezisteca e pjertësisë në varshmëri të këndit të pjertësisë 2.3.1. Rezistenca e pjerrtësisë Rrezistenca e pjertësisë caktohet me shprehjen:

Këndi i pjertësisë duhet të shprehet në përqindje:

. Fig. 5.2.Rezisteca e pjertësisë në varshmëri të këndit të pjertësisë.Pjerrsia e rruges eshte nje faktor mjaft me rendesi gjate shpejtesis se automjetit edhe ne vlera mjaft te vogela ajo ndikon ne automjet. Per te qen me i thjeshte do te themi se edhe pjerrsia e cila nuk mund ta vrej njeriu (ngasesi) do te ndikon ne automjet. Nga grafiket e paraqitur per funksionet perkatese shifet mjaft qart se me rritjen e pjerrsis se rruges rriten edhe vlerat e rezistences se pjerrtesise.

Tab. 5.2 2.4. Koeficienti i përgjithshëm i rezistencës së rrugës Llogaritet me shprehjen:

Tab. 6.0. Fig. 6.0.Koeficienti i përgjithëshëm i rezistencës së rrugës në varshmëri këndit të pjerrtësisë.

Tab. 6.1 Fig. 6.1.Koeficienti i përgjithëshëm i rezistencës së rrugës në varshmëri te këndit të pjerrtësisë jane te njejta per te dy rastet ne shqyrtim deri ne kendet e njejta te pjerrsis se rruges, ndersa ato rriten me rritjen e pjerrsise se rruges.

Fig.6.3. Ne kete figur kemi paraqitur diagramin e koeficientit te pergjitshem te rezistencave ne varshmeri te shpejtesise se levizjes por per kende te ndryshme te pjerresise se rruges. ky koeficient rritet ekskluzivisht me rritjen e pjerresise se rruges nje qe e tille shifet edhe ne diagram ku per shpejtesi konstante (v=const) vlera e koeficientit rritet vetem me rritjen e pjerresise. VREJTJE: Ky koeficient nuk rritet me rritjen e shpejtesise. 3. Fuqia e nevojshme për mbizotërimin e rezistencave 3.1. Fuqia e nevojshme për mbizotërimin e rezistencës në rrokullisje Fuqia e nevojshme për mbizotrimin e rezistencave në rrokullisje caktohet me shprehjen:

Tab.7.0. Fig. 7.0. Fuqia e nevojshme për mbizotrimin e rezistencave të rrokullisjes në varshmëri nga shpejtësia 3.1.1. Fuqia e nevojshme për mbizotërimin e rezistencës në rrokullisje Fuqia e nevojshme për mbizotrimin e rezistencave në rrokullisje caktohet me shprehjen:

Fig. 7.1. Fuqia e nevojshme për mbizotrimin e rezistencave të rrokullisjes në varshmëri nga shpejtësia. Nga diagramet e paraqitura ne kete figur mund te konstatojm se fuqia rritet gjithnje me rritjen e shpejtesis se levizjes dhe se perveç kesaj, fuqia rritet edhe me rritjen e rezistencave te rrokullisjes, ndersa rezistencat e rrokullisjes rriten me rritjen e koeficientit te rezistences se rrokullisjes si dhe me rritjen e mases se automjetit.

Tab. 7.1 3.2. Fuqia e nevojshme për mbizotërimin e rezistencave të ajrit Llogaritet me shprehjen:

Tab. 8.0. Fig. 8.0.Fuqia e nevojshme për mbizotërimin e rezistencave të ajrit ne varësi nga shpejtësia e lëvizjes Që të bëjmë krahasimin e fuqive të nevojshme për mbizotrimin e rezistencës së ajrit dhe asaj në rrokullisje, i paraqesim në diagram:

Fig.8.2.Krahasimi i fuqive të nevojshme për mbizotrimin e rezistencës së ajrit dhe të rrokullisjes. Nga diagramet mund te vrejm se per nje shpejtesi konstante (v=const) fuqia me e madhe per mbizortim te rezistencave nevoitet per rezistencat e ajrit per dallim nga ato te rezistencave te rrokullisjes. 3.3. Fuqia e nevojshme për mbizotërimin e rezistencës së pjerrtësisë Llogaritet me shprehjen:

Fig.9.0. Ne lakoret e paraqitura ne figuren e me siperme vrehen fuqit e nevojsheme per mbizotrimin e pjerresive te rruges dhe nga keto lakore mund te japim keto perfundime: Fuqia e nevojshme per mbizotrimin e rezistencave te pjerresis rritet ekskluzivisht me rritjen e kendit te pjerresise se rruges por nje gje e till ndodhe edhe me rritjen e shpejtesise se levizjes edhe pse ne shkalle me te vogel. Vertetimi i kesaj mund te behet duke marr nje shpejtesi konstnte te levizjes se automjetit p.sh v=150 [km/h] dhe se per kende te ndryshme te rruges shifene dhe ndryshimet e fuqive. 4. Zgjedhja e karakteristikave të motorit 4. 1. Diagrami i fuqisë në rrotat ngasëse në varshmëri nga shpejtësia e lëvizjes Fuqia efektive në rrotën volante fitohet nga shprehja:

-ku

përvetësohet:

Tab. 10.0. Fig.10.0. Fuqia efektive në varshmëri të shpejtësisë së lëvizjes

Fig.10.1.Paraqitja grafike e fuqise efektive (Pe) dhe shumes se fuqive per mbizotrimin e rezistencave te ajrit dhe te rrokullisjes (Pr) per qellime krahasimi. Edhe nga keta dy grafike munde te shohim se fuqia efektive eshte me e madhe se shuma e fuqive per mbizotrimin e rezistencave te ajrit dhe te rrokullisjes, dhe se keto fuqi perveç tjerash rriten edhe me rritjen e shpejtesise se levizjes. 4.2. Karakteristika e shpejtësisë së jashtme sipas Lajdermanit ( Mercedes-Benz C 250 ) Përcaktimi i koeficientave C1 dhe C2 në mënyrë matematikore

[min^-1]

[min^-1]

[Nm]

[W]

Fig. 10.2. Diagrami i fuqise efektive ne varshmeri nga numri i rrotullimeve. Nga grafiku ne diagramin e me siperm shihet se fuqia maksimale efektive arrihet per numrin maksimal te rrotullimeve ne=5000 [min^-1] Tab. 10.2. 5. Përcaktimi i shpejtësisë se automjetit në varshmëri nga raporti i transmisionit: Të dhënat për llogaritjen e shpejtësisë;

Tab. 11.0. Fig.11.0.Grafiqet e paraqitura ne diagramin e me siperm tregojn rritjen e shpejtesis se automjetit per çdo marsh te tij perkatesisht per çdo raport te transmisionit ne dispozicion si dhe per numer te ndryshem te rrotullimve. Nga grafiku i shpejtesis se 5-te shihet se edhe per numer maksimal te rrotullimeve automjeti arrin edhe shpejtesine maksimale 5.1. Përcaktimi i shpejtësisë së automjetit në varshmëri nga raporti i transmisionit: Të dhënat për llogaritjen e shpejtësisë Per rastin kur ndryshon raporti i transmisionit ne differencial;

Shpejtesite e e levizjes;

Shpejtesite e levizjes se automjetit ne shpejtesite perkatese do te jene;

Tab.12.0.

Fig. 12.0. Diagrami i shpejtesise se levizjes se automjetit per marshin e pare ne funksion te numrit te rrotullimeve por me vlera te ndryshme te raportit te transmisionit ne diferencial. Diagrami i me siperme tregon se shpejtesia e automjetit do te rritet eksklizivisht me zvoglimin e raportit te transmisionit ne diferencial por ajo edhe mund te rritet edhe me rritjen e numrit te rrotullimeve. Nese marim per numer te rrotullimeve konstant (ne=const) shihet se shpejtesia e automjetit varet ne rradhe te par nga vet raporti i transmisionit ne diferencial, raporti i transmisionit ne ndrrues te shpejtesis si dhe nga rrezja dinamike e rrotes se automjetit Shpejtesite e levizjes se automjetit ne shpejtesine e peste te levizjes per lidhje direkte (i4=1) dhe raporte te transmisionit ne differencial te ndryshem jane paraqitur ne forme tabelare.

Tab.12.1

Fig. 12.1. Tregon shpejtesin e levizjes se automjetit ne funksion te numrit te rrotullimeve per marshin e peste por me raport te ndryshem te transmisionit per diferencial. Pasi qe per grafikin e par raporti i transmisionit te diferencialit ka vleren 1 (i0=1) por edhe per shpejtesin e peste kemi lidhje direkte (i4=1) rast mjaft i veqant kjo do te that se shpejtesia e automjetit varet ekskluzivisht nga numri i rrotullimeve por edhe nga rrezja dinamike e rrotes se automjetit, pasi qe gjat levizjes se automjetit rrezja dinamike ashte pothuaj se konstante ather shpejtesia mund te themi se varet vetem nga numri i rrotullimeve. Ndersa grafiki i fundi paraqet gjendjen reale per raport te transmisionit i0=3.46.

Ne vazhdim jane te llogaritura shpejtesite e levizjes se automjetit tek i cili raporti i transmisionit ne differencial eshte i0=3.91, ndersa raporti i transmisionit ne nderruesin e shpejtesive ne shpejtesine e pare ndryshon ne intervalin i11=1.0.........i14=5.1

Vlerat ne forme tabelare dhe grafike;

Tab.12.2.

Fig.12.2. Diagrami i shpejtesive te marshit te pare ne funksion te numrit te rrotullimeve por me raport te ndryshem transmisioni per ndrrus te shpejtesise. Pasi qe raporti i transmisionit te diferencialit eshte konstant ndersa vlera e raportit te transmisionit te ndrruesit per marshin e par dhe per rastin e par eshte pervetsuar ne shkallen me te vogel (i11=3) ateher edhe nga grafiku shihet se ne ket rast automjeti mund te arrin shpejtesin maksimale me marshin e parë ne 60 [km/h] ndersa gjendja reale sipas parametrave perkates eshte e paraqitur ne grafikun e rastit te peste ku i1=i15=5.01. Nga ketu shihet mjaft qart ndikimi i ndryshimit te raportit te transmisionit per 3.91. 6. Fuqia për mbizotërimin e rezistencave të shpejtësisë

Paraqesim diagramin e fuqisë dhe fuqisë për mbizotërimin e rezistencave, për shpejtësitë në raportet përkatëse të transmisionit:

Fig.12.3.Digrami i fuqive te nevojshme per mbizotrimin e shpejtesive perkatese.

Fig.12.4. Diagramet e fuqive se nevojshme per mbizotrimin e shpejtesive te marshit te peste per raport te ndryshem te transmisionin ne diferencial.

Fig.12.5. Diagrami i fuqive ne varesi nga shpejtesia levizese. Grafiket e funksioneve te cilat jane te paraiqtura ne diagramin e me siperm paraqesin fuqin e nevojshme per shpejtesit perkatese si dhe fuqit e nevojshme per mbizotrimin e shpejtesive ne marshin e peste me raport te ndryshem te transmisionit ne diferencial. 7. Diagrami i tërheqjes Llogaritet me shprehjen: ku:

Fig.13.0. Diagrami i forcave të tërheqjes varësisht nga shpejtësitë e lëvizjes. Nga diagrami shihet se forca terheqese eshte me e madhe per marshin e par te automjetit ndersa shpejtesia ne kete raste eshte me e vogel ndersa me ndrrimin e marshve perkatesisht me zvoglimin e raportit te transmisionit rritet shpejtesia dhe bije forca terheqese, nje gje e till shihet edhe nga grafiku i marshit te 5 ku edhe forca terheqese eshte ma e vogela.

ku:

Fig. 13.1. Diagrami forcave te terheqjes varesisht nga shpejtesia e levizjes, ku raporti i transmisionit tek diferenciali i automjetit eshte i pandryshuar (i0=3.91) per te gjitha rastet, ndrersa kemi te ndryshuar vetem raportet e transmisionit per shpejtesine e pare ( i11.....i15).

Fig. 13.2. Diagrami forcave te terheqjes varesisht nga shpejtesia e levizjes, ku raporti i transmisionit tek diferenciali i automjetit eshte i pandryshuar (i0=3.91) per te gjitha rastet, ndrersa kemi te ndryshuar vetem raportet e transmisionit per shpejtesine e peste ( i41.....i45).

Fig. 13.3. Diagrami forces terheqese per marshin e peste ne varsi nga shpejtesia e levizjes 8. Karakteristika Dinamike Karakteristika dinamike për shpejtësitë përkatëse caktohen me shprehjen:

Llogarisim karakteristikën dinamike për secilën shpejtësi përkatëse:

Fig.14.0. Diagrami i karakteristikave dinamike në varshmëri nga shpejtësia e lëvizjes

Fig.14.1. Diagrami i karakteristikave dinamike per marshin e par me raport te ndryeshem te transmisionit si dhe paraqitja e karakteristikave dinamike per marshat tjer te levizjes me qellim krahasimi, te gjitha keto ne funksion te shpejtesive perkatese te levizjes

Fig.14.2. Diagrami i karakteristikave dinamike per marshin e peste me vlera te ndryshme te raportit te transmisionit por ne funksion te shpejtesise se levizjes. 9. Fuqia e nevojshme për mbizotërimin e rezistencave në shpejtësitë përkatëse të lëvizjes Paraqesim diagramin si në figurë:

Fig.15.0. Fuqit e nevojshme për mbizotrimin e rezistencave në varshmëri të shpejtësive të lëvizjes.