Po Horvatu u razviću vegetacije postoje određeni stadijumi. STADIJUM- najniža jedinica u razviću vegetacije.

Stadijumi mogu biti početni, prelazni i konačni. U povoljnim prilikama razvija se više stadijima, dok se u nepovoljnim

uslovima razvija manje, često samo jedan.

Singeneza predstavlja razviće vegetacije na nekoj površini.

Tako na primer, na Alpima gde zbog kratkog trajanja leta ne mogu živeti cvetnice, nalazi se samo vegetacija izgrađena od mahovina i lišajeva.

Ona se razvija kao početni stadijum, ali se često zadržava kao konačni.

FAZA – pojedini delovi u razvoju same asocijacije nazivaju se fazama.

Razvoj neke asocijacije počinje početnom ili inicijalnom fazom, u kojoj još nije potpuno izražena stabilnost zajednice, nije sproveden strogi izbor vrsta, niti su postignuti najpovoljniji brojčani odnosi.

Optimalna faza asocijacije je faza u kojoj je asocijacija najlepše razvijena, najjasnije omeđena od drugih zajednica i najbolje je izražena njena ekologija.

Zadnja je faza završna ili terminalna faza, u kojoj je asocijacija dosegla svoju krajnju granicu i počinje se nenadano menjati i propadati, ustupajući mesto drugoj asocijaciji.

POČETNE, PRELAZNE, TRAJNE I KONAČNE ZAJEDNICE

Početne zajednice –zajednice koje se prve naseljavaju na nekom prostoru i započinju biotizaciju mrtve podloge.

Prelazne zajednice- one se naseljavaju neposredno nakon početne ili nakon drugih prelaznih zajednica i predstavljaju zapravo karike u lancu prirodnog razvoja biljnog pokrivača.

Takve su na pr. močvarne livade i različite šikare vrba, šume topola i poplavne šume lužnjaka koje kasnije prelaze u konačne zajednice

Poplavne šume- J. Morava

Konačne ili klimatogene zajednice- one su najjasniji izraz životnih prilika određenog geografskog područja. Trajne zajednice- kada zbog nekih posebnih prilika (klimatskih, orografskih, edafskih) ne može da se razvije klimatogena zajednica onda se takva zajednica zadržava u nekom stadijumu koji se naziva trajna zajednica.

Košena livada – trajni stadijum uslovljen antropozoogenim faktorom

SINGENETSKI NIZ (SERIJA)

Međusobno povezane stadijume od početnog do konačnog nazivamo singenetskim ili sukcesivnim nizom ili serijom.

Progresivno i regresivno razviće vegetacije

Svako razviće koje vodi od jednostavnih zajednica ka složenim, nazivamo progresivnim, za razliku od regresivnog razvića, koje vodi od složenih zajednica ka jednostavnijim. Razviće kamenjara u makije, a zatim u šume jeste progresivni razvitak.

Mediteranski kamenjar

Makija Mediteranska šuma

Progresivni razvitak

Progresivno razviće

Progresivno razviće ili progresivna singeneza je razviće vegetacije od jednostavnijih i nestabilnijih prema složenijim i stabilnijim zajednicama.

MEDITERANSKI KAMENJAR

Campanula pyramidalis

Crithmum maritimum

Erica manipuliflora

Progresivno razviće

Prelazni stadijum u singenezi mediteranske šume je predstavljen veoma gustom i neprohodnom žbunastom vegetacijom poznatom pod nazivom makije.

MAKIJA

Osyris alba

Pistacia lentiscus

Spartium junceum

Progresivno razviće mediteranske vegetacije

Krajnji stadijum u razviću mediteranske vegetacije predstavlja mediteranska tvrdolisna večnozelena šuma.

MEDITERANSKA ŠUMA

Quercus ilex

Olea europaea

Regresivno razviće

Regresivno razviće ili regresivna singeneza je razviće vegetacije od složenijih i stabilnijih prema jednostavnijim i nestabilnijim zajednicama.

MAKIJA

Paliurus spina-christi

Klimaks

Pojam klimaksa ili vegetacijskog klimaksa sreće se u američkoj, kao i u

srednjeevropskoj fitocenološkoj školi. Za jednu ,,klimaks fitocenozu” ili ,,klimaks

formaciju” po mišljenju nekih predstavnika ovih škola, karakteristično je da ostaje vekovima i hiljadama godina

nepromenjena, sve dok se klima ne promeni, i one predstavljaju završne stupnjeve vegetacije jedne oblasti.

Klimaks vegetacija se još naziva i klimatogena vegetacija.

Quercus cerris

Klimaks

Po toj koncepciji, vegetacija sa živim naseljem teži u svom razviću ka određenom završnom stupnju koji odgovara klimi datog geografskog

područja i koji je označen kao stadijum klimaksa.

Asocijacija koja je u prošlosti, pre promene klime, predstavljala klimatogenu vegetaciju naziva se hronoklimaks.

Fagus sylvatica Picea excelsa

Sukcesije se mogu prikazivati na više načina. Najrašireniji i najprikladniji način je prikazivanje strelicama, koje pokazuju razvitak vegetacije.

deblje strelice označavaju glavne razvojne nizove, a tanje sporedne nizove.

M a h o v in e i l i{ a je v i

G O L A S T E N A

J o v ib a r b o -

M in u a r t ie tu m

M O N T IO -C A R D A M I N E T E A

L in o -N a rd e tu m s tr ic ta e

(t ra jn i s ta d i ju m zo o a n tro p o g e n o u s lo v lje n )

S a lic e tu m c in e re a e

R u m ic e tu m b a lc a n ic a e

Va c c in io -B r u c k e n th a lie tu m

FA G E T U M S U B A L P IN U M

S E R B IC U M (K L I M A K S )

PI

ON

IR

SK

A V

EG

.P

RE

LA

ZN

I

ST

AD

IJ

UM

I

K lim a to g en a

v eg e ta c ija

S H E M A 3 . S in g e n e ts k i p u te v i

u su b a lp sk o m p o ja su

P r im ar n i s in g en et sk i p u t

S e k u n d ar n i i p la g ija ln i

s in g en et sk i p u t

P r im ar n i s in g en et sk i p u t

n a k o n su b k lim a k sa

P la g ija ln i s in g e n e ts k i p u t

R eg r es iv n i s in g e n e t sk i p u t

A r m e r ie ta lia r u m e lic a e

E p ilo b ie tu m

a n g u s tifo l ia e

R E ^ N I N A N O S I

Ve g e ta c ija h ig ro filn ih

m a h o v in a

G e io n c o c c in e i

A B IE T O -FA G E T U M

(H R O N O K L I M A K S )

Va c c in ie tu m u li g in o si

T h y m o -Po e tu m v io la c e a e

Fe s tu c io n v a l lid o -

p a n ic u la ta e

Po p u lo tre m u li-B e tu le tu m p e n d u li

Drugi način prikazivanja sukcesija je pomoću krivih, koja se primenjuje kada se želi uporediti promena jedne ili više zajednica u vezi sa ekološkim faktorima.

Treći način prikazivanja sukcesija je pomoću blokova: tu se mogu prikazati i brojčani odnosi pojedinih važnih vrsta u zajednici. Ovaj se način prikazivanja najviše koristi u američkoj literaturi ali se primenjuje i u Evropi.

C a rex a cu ta

C a rex v e s ic a r ia

C a rex n ig r a

C a rex ro s tr a ta

C a rex ech in a ta

D ro sera ro tu n d if o l ia

S p h a g n u m f lex u o su m

S a lix ro sm a r in ifo l ia

C o m a ru m p a lu s tre

C a r ice tu m

g ra c i li s

C a r ic e tu m

ro stra to v e s ic a r ia e

C a r ice tu m

g o o d en o w ii

D ro sero -

C a r ice tu m

Po te n t i llo -

S a l ic e tu m

0123401234012340123401234012340123401234012345

Bro

jnost

vrs

te