Upload
teoblues
View
32
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
P
Nc
B
C
1c
Tm
233
1
Xr
3
ac
N
S
r
Copyr
nhhn
Php, 1601-1
Nu p l s chia ht cho p
B ngoi c vng dng v
Cc trng
1. 2p = . Xtchn v mt
Ta bit rng mt cch ch
2. 3p = . Xt3 s t nhin3 . D thy h
Bi tp
1. Chng min
Xt hiu 4a rng pht bi
3. 5p = . X3a = th 53
c cc hiu tr
Nhn thy a
S t nhin
ra tha s ta
right 2007
h l Fermatc ca cc lnh l ny do1665) a ra
nguyn t vp .
v n gin,cng quan t
g hp ring
t hiu 2a as l nn tc
2a v a c ng minh
t hiu 3a an lin tip a +h qu l hiu
nh 3 5a a+ cha . Vi a =
u ca nh l
t hiu 5a a3 240 = ; a
rn u chia
5a a chia ha chia cho 5
suy ra hiu a
Vietnamese
N
t nh c p Ton hio nh Ton a nm 1640,
a l mt s
, tuy nhin trng.
.
( 1)a a a= .ch ca chng
cng tnh chn gin cho t
( 1) (a a a= +1, , 1a a+ p
u trn chia h
hia ht cho 6
2, 3a= = thl s khng
2( 1)(a a a= +4a = th 54
ht cho 30.
t cho 2 v
5 th c s d5a a chia h
Kvant Group
NH L F
a vo chn nay. Cnhc Pie Ferrt ngn gn
s nguyn th
nh l ny l
Trong hai g phi l mt
hn l do trng hp n
1)a . Mt shi c mt s
ht cho 6 .
6 vi mi s t
42 2 14, =ng trong t
1) ( 1)a a a+ 5 1020 = ; a
3. Ta chng
d k l 0,1,2
ht cho 5 . T
p
FERMAT
hng trnhng thc camat (ngi
n:
th pa a
i c nhng
s t nhint s chn.
hiu ca chny.
chia cho 3s chia ht ch
nhin .a
4,3 3 78 =rng hp p
. Vi 1a = ,5a = th 55
minh hiu n
2,3,4 . Tr
Trng hp s
T NH
n lin tip a
hng phi l
th c s dho 3 , v tch
khng chia p l hp s.
hiu trn b
5 3120 = ;
ny cng chia
ng hp s d
s d 2k = t
V. Sen
v 1a , th
s chn. Nh
l 0 ,1 hoh ca chng
ht cho 4 .
ng 0 ; 2a =6a = th 56
a ht cho 5.
d l 0,1,4 th
th
nderov, A. Sp
h phi c m
h vy ta c
c 2 . Do cng chia h
Nh vy ta
2 th 52 2 =5 6 7770 = .
h t s phn
pivak
mt s
thm
trong t cho
a thy
30= ; . Tt
n tch
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
4
2 2 21 (5 2) 1 5(5 4 1)a k k k+ = + + = + + chia ht cho 5 . Tng t vi 3k = . Vy ta thu c iu phi chng minh. Ta c th phn tch 2 1 ( 2)( 2) 5a a a+ = + + v do
5 ( 2)( 1) ( 1)( 2) 5( 1) ( 1)a a a a a a a a a a = + + + + c cng s d vi ( 2)( 1) ( 1)( 2)a a a a a+ + khi chia cho 5. Tch 5 s t nhin lin tip ( 2)( 1) ( 1)( 2)a a a a a+ + chia ht cho 5, do hiu 5a a cng chia ht cho 5. Cng nhn c h qu l hiu ny chia ht cho 30.
Vo nm 1801 K. F. Gauss a ra k hiu ng d. Ta s dng chng n gin ho din t s chia ht.
Hai s nguyn ,a b gi l ng d modulo n nu chng c cng s d khi chia cho s nguyn n . K hiu l (mod )a b n . Gi s (mod ), (mod )a b n c d n , d dng chng minh:
i. (mod )a c b d n+ + ii. (mod )ac bd n iii. (mod )m ma b n .
vi , ,a b n nguyn v m khng m.
Bi tp
2. Gii phng trnh ng d 3 11(mod101).x 3. Gii phng trnh ng d 14 0(mod12).x 4. Vi 0k . Chng minh rng a. Nu (mod )ka kb kn th th (mod )a b n . b. Nu (mod )ka kb n v k nguyn t cng nhau vi n th th (mod ).a b n 4. 7p = . Xt hiu 7 2 2( 1) ( 1)( 1)( 1)a a a a a a a a a = + + + + . Hy th mt s gi tr ca a : 70 0 0 = , 71 1 0 = , 72 2 126 7.18 = = , 76 7 279930 7.39990 = = . By gi ta s chng minh hiu trn chia ht cho 7 vi mi s t nhin a . Ta c:
2 21 6 ( 2)( 3) (mod 7)a a a a a a+ + + + v 2 21 6 ( 2)( 3) (mod 7)a a a a a a + = +
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
5
Suy ra hiu trn ng d vi tch by s t nhin lin tip. S t nhin a chia cho 7 c s d l 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 nn tch ( 3)( 2)( 1) ( 1)( 2)( 3)a a a a a a a+ + + chia ht cho 7. Bi tp
5. a. Chng minh rng 7 (mod 42)a a . b. Chng minh rng 9 (mod30)a a . 5. 11p = . Xt hiu 11 4 3 2 4 3 2( 1) ( 1)( 1)( 1)a a a a a a a a a a a a a = + + + + + + + Ta c 2 2 2 2( 3)( 4)( 5)( 9) ( 7 12)( 14 45) ( 4 1)( 3 1)a a a a a a a a a a a a = + + + + +
= 4 3 2 4 3 210 1 1 (mod11)a a a a a a a a+ + + + + + + . Tng t, bn c th ch ra: 4 3 2( 2)( 6)( 7)( 8) 1a a a a a a a a = + + .
Nh vy hiu trn ng d vi tch 11 s t nhin lin tip, v tch ny chia ht cho 11.
Tip tc vi 13p = hoc nhng s nguyn t ln hn bn c th a ra tng li gii ring bit cho tng trng hp. Tuy nhin, n lc chng ta tip cn vi trng hp tng qut ca nh l Fermat nh i vi mi s nguyn t p .
Bi tp
6. Chng minh rng
a. Tch ca 4 s nguyn lin tip th chia ht cho 24.
b. Tch ca 5 s nguyn lin tip th chia ht cho 120.
c. 5 35 4a a a + chia ht cho 120 vi mi s nguyn a . 7. Chng minh rng 5a v a c ch s tn cng ging nhau.
8. Chng minh rng 5 5m n mn= chia ht cho 30 vi bt k s nguyn , .m n 9. Nu s k khng chia ht cho 2, 3, 5 th th 4 1k chia ht cho 240. 10. a. Chng minh rng 5555 22222222 5555+ chia ht cho 7.
b. Tm d s ca php chia 2014 16 19(13 15 ) 18+ + cho 7.
11. Chng minh tn cng ca 1011 1 c hai ch s tn cng l hai s 0. 12. a. Tm tt c cc s nguyn a sao cho 10 1a + c tn cng l s 0.
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
6
b. Chng minh rng 100 1a + khng th tn cng l s khng vi bt k s nguyn a no. 13. Cho trc s chn n khc khng. Tm c chung ln nht ca cc s c dng na a , vi a thuc tp s nguyn.
14. Cho trc s t nhin 1n > . Chng minh rng c chung ln nht ca cc s dng na a , a thuc tp s nguyn trng vi c chung ln nht ca cc s dng na a , vi 1, 2,3,..., 2 .na =
Trng hp tng qut.
Xt s nguyn t p v s nguyn k khng chia ht cho p . Vi 19p = , 4k = . Lp bng xt cc s 1,2,...,18r = v cc d s ca 4r khi chia cho 19.
r 1 2 3 4 5 6 7 8 9 4r 4 8 12 16 20 24 28 32 36
4 mod19r 4 8 12 16 1 5 9 13 17 r 10 11 12 13 14 15 16 17 18
4r 40 44 48 52 56 60 64 68 72 4 mod19r 2 6 10 14 18 3 7 11 15
Ta nhn thy rng cc s d ca 4r khi chia cho 19 u i mt khc nhau v chnh l cc s r . Tng qut hn ta c khng nh
Nu s nguyn k khng chia ht cho s nguyn t p v 1 2,r r l hai s d phn bit trong php chia k
cho p th 1 2,kr kr c hai s d phn bit khi chia cho p .
Tht vy nu 1 2 1 2( ) 0(mod )kr kr k r r p = th do k khng chia ht cho p , hay ni cch khc nguyn t cng nhau vi p nn 1 2 (mod )r r p hay 1 2.r r= Bi tp
15. Tn ti hay khng s t nhin n sao cho 1999n c tn cng l 987654321?
16. Nu s nguyn k nguyn t cng nhau vi s t nhin n th tn ti s t nhin x sao cho 1kx chia ht cho n .
17. Nu ,a b nguyn t cng nhau, th bt k s nguyn no cng c th biu din di dng c ax by= + , vi ,x y nguyn.
By gi ta bn n li gii ca nh l Fermat nh. Ta c th vit 1( 1)p pk k k k = . Nh vy nu k chia ht cho p th nh l l hin nhin nn quan trng l trng hp k khng chia ht cho .p
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
7
nh l 1.
Nu s nguyn k khng chia ht cho s nguyn t p th 1pk c s d l 1 khi chia cho p .
Chng minh
Cc s d ca cc s , 2 ,3 ,..., ( 1)k k k p k i mt khc nhau, v l 1,2,3,..., 1p . Nh vy .2 .3 ...( 1) 1.2.3...( 1) (mod )k k k p k p p
Hay 1( 1)! ( 1)! (mod )pk p p p , suy ra 1 1(mod )pk p (*).
y chng ta s dng kt qu Bi tp 4. C th bin i 1( 1)( 1)! 0 (mod )pk p p v do ( 1)!p nguyn t cng nhau vi p nn dn n (*). Bi tp
18. Tm phn d khi chia 20003 cho 43 .
19. Nu s nguyn a khng chia ht cho 17, th th 8 1a hoc 8 1a + chia ht cho 17. 20. Chng minh rng 61 61m n mn chia ht cho 56786730 vi mi s nguyn ,m n .
21. Tm tt c cc s nguyn t p sao cho 2
5 1p + chia ht cho p .
22. Chng minh rng 7 5 2p p chia ht cho 6p vi mi s nguyn t p l. 23. Vi p l s nguyn t th th tng 1 1 11 2 ... ( 1)p p pp + + + chia cho p d 1p . 24. Mt s c 6 ch s chia ht cho 7. Ta i ch ch s hng trm nghn lui v sau v hng n v. Chng minh rng s mi nhn c cng chia ht cho 7. Th d, 632387 v 200004 chia ht cho 7 sau khi bin i nhn c 323876 v 42 cng chia ht cho 7.
25. Xt s nguyn t p khc 2, 3, 5. Chng rng s c lp bi 1p s 1 s chia ht cho p . Th d, 111111 chia ht cho 7.
26*. Chng minh rng vi bt k s nguyn t p th s 9p ch s 111122229999 (trong c p ch s 1, p ch s 2,, p ch s 9) ng d vi s 123456789 khi chia cho p .
Cc bng nhn modulo.
Hy xem xt 1n s d khc khng trong php chia mt s cho n . Lp cc bng m ca hng th a v ct th b l s d ca php chia ca tch ab cho n , trong 0 ,a b n< < .
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
8
Th d vi 5n = ta c Bng 1, 11n = ta c Bng 2.
Bng 2.
Bng 1. Bng 3.
Bng 5.
Bng 4. Bng 6.
Ta thy rng trong cc bng ny s d trong cc cng khc khng. i vi n l cc s nguyn t th s d tch hai s d khc khng cng c s d khc khng trong php chia cho .n
i vi cc hp s n th tch hai s d ca n c th c d bng 0 trong php chia cho n . Th d 2.2 0(mod 4) (xem Bng 3.), v i vi 12n = th xy ra nhiu trng hp hn na (xem Bng 4.) By gi t cc bng c xo i cc ct v hng c cha s d bng 0. Th d Bng 2 ta xo i hng
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
9
th 2 v ct th 2 th thu c bng 5, Bng 4 xo i cc ct v hng th 2, 6, 8, 9, 10 th thu c Bng 6. cc bng m n l s nguyn t th khng cn phi xo i hng hay ct no c.
Nhn thy rng cc hng v ct c li l nhng hng v ct c s c nh l nguyn t cng nhau vi n . Ta c khng nh (hy chng minh)
Hai s nguyn t cng nhau vi n th tch ca chng s c s d khc khng modulo n .
Bi tp
27. Lm sng t tnh i xng ca cc cp s d qua cc ng cho cc bng 1-6.
nh l Euler.
By gi ta s c mt s tng qut ca nh l Fermat nh cho trng hp php chia i vi mt s t nhin n bt k. Ta xem xt cc bng nhn modulo phn trc v nhn thy rng ca hng v ct c nh s l nguyn t cng nhau vi n th s c d s khc khng molulo n . Hn na trong mi hng hoc mi ct trong cc bng mi nhn c u c cha s d i mt khc nhau modulo n . C th khng nh nu cc s d 1 2 3, , ,..., ra a a a modulo n i mt khc nhau v nguyn
t cng nhau vi n th cc s 1 2, ,..., rka ka ka c s d cng chnh l cc s 1 2 3, , ,..., ra a a a (hy chng minh). Ta c
1 2 1 2. ... . ... (mod )n nka ka ka a a a n
T 1 2 1 2( 1) ... ... (mod )r
n nk a a a a a a n do 1 2, ,..., ra a a u nguyn t cng nhau vi n nn 1(mod )rk n . Nu n l s nguyn t th 1r n= , ta thu c khng nh ca nh l Fermat nh.
Khng nh tng qut c mang tn nh l Euler.
nh l 2.
Nu s nguyn k nguyn t cng nhau vi s t nhin n th 1rk chia ht cho n , vi r l s cc s t nhin nguyn t cng nhau vi n m khng vt qu n .
Bi tp
28. Chng minh rng nu k chia ht cho 3, th th
a. 3k chia cho 9 c d s l 1 hoc 8.
b. 81k chia cho 243 c d s l 1 hoc 242.
29. Chng minh rng
a. Nu 3 3 3a b c+ + chia ht cho 9, th th mt trong cc s , ,a b c chia ht cho 3.
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
10
b. Tng cc bnh phng ca 3 s nguyn chia ht cho 7 khi v ch khi tng cc lu tha bc 4 ca nhng s nguyn chia ht cho 7.
30. Chng minh rng 777 77 77 77 7 chia ht cho 10.
31. Tm 3 ch s cui cng ca 99997 .
32. Nu s nguyn a nguyn t cng nhau vi s t nhin 1n > , chng minh rng phng trnh ng d(mod )ax b n tng ng vi 1 (mod )rx a b n . Trong r l s cc s t nhin khng b hn n
nguyn t cng nhau vi n .
33. Chng minh rng nu n l s t nhin l th th !2 1n chia ht cho n . 34*. Tm tt c cc s t nhin 1n > sao cho tng 1 2 ... ( 1)n n nn+ + + chia ht cho n . 35*. Chng minh rng vi mi s t nhin s th tn ti mt bi s n ca n sao cho tng cc ch s ca n chia ht cho s .
Hm Euler.
Nm 1763, Leonard Euler (1707-1783) a ra k hiu ( )n ch s lng cc s d modulo n m nguyn t cng nhau vi n . Th d : (1) 1 = , (4) 2 = , (12) 4 = . Nu p l s nguyn t th th ( ) 1p p = . Hy xt ( )mp vi m l s t nhin. Cc s d modulo
mp l 0,1,2,..., 1mp . Trong c 1mp s chia ht cho p l 0, , 2 ,..., mp p p p . Suy ra :
1 1( ) (1 )m m m mp p p pp
= =
By gi th tnh (1000) , l s tt c cc s t nhin b hn 1000 v khng chia ht cho 2 v 5. C 500 s chn trong s cc s t nhin b hn 1000. C 200 s chia ht cho 5 trong s cc s t nhin b hn 1000. C 100 s chia ht cho 2 v 5 trong s cc s t nhin b hn 1000. Nh vy thu c :
(1000) 1000 (500 200 100) 400. = + = Bi tp
36. Tnh (2 5 )a b vi a v b l cc s t nhin. 37. Vi ,p q l hai s nguyn t khc nhau. Tnh ( )pq v ( )a bp q vi ,a b l cc s t nhin. 38. Gii phng trnh :
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
11
a. (7 ) 294x = b. (3 5 ) 360x y = . p dng phng php tng t ta c th tnh ( )n vi mi s nguyn dng n . Mt th d phc tp hn lm r hn phng php ny, hy tnh (300) . Cc s t nhin b hn 300 c 150 s chn, 100 s chia ht cho 3, 60 s chia ht cho 5. Trong s nhng bi ny li c 50 s chia ht cho 2.3=6, 30 s chia ht cho 2.5=10 v 20 s chia ht cho 3.5=15. Trong s cc bi ca 6, 10 v 15 ny li c 10 s chia ht cho 2.3.5=30. Nh vy ta c :
(300) 300 [150 100 60 (50 30 20 10)] 80 = + + + + = c php chng minh tng qut s dng phng php ny bn c th c bi bo S hc v nhng nguyn l m ca N. Basileva v V. Gytenmakhera ng trong s Kvant No2, nm 1994. V di y l mt cch chng minh khc.
nh l 3.
Hm Euler c tnh cht nhn, tc l ( ) ( ) ( )mn m n = vi ,m n nguyn t cng nhau. H qu.
Nu n c dng phn tch chnh tc 1 21 2 ... saa asn p p p= vi 1 2, ,..., sp p p l cc c nguyn t phn bit ca
n v 1 2, ,..., sa a a l cc s t nhin. Th th
1 2 1 1 2 2 11 11 2 1 1 2 2( ) ( ) ( ).... ( ) ( )( )...( )s s s
a a aa a a a a as s sn p p p p p p p p p = =
Chng minh nh l 3
Xt cc s c dng mx ny+ vi 0 , 0x n y m < < . Vit chng thnh mt bng m n . Th d vi 5, 8n m= = , ta c bng sau :
x \ y 0 1 2 3 4 5 6 7 0 0 5 10 15 20 25 30 351 8 13 18 23 28 33 38 43 2 16 21 26 31 36 41 46 51 3 24 29 34 39 44 49 54 59 4 32 37 42 47 52 57 62 67
Cc s trong bng trn phi c d s i mt khc nhau khi chia cho mn . Tht vy nu c
1 1 2 2 (mod ).mx ny mx ny mn+ +
vi 1 2 1 20 , ,0 ,x x n y y m < < . Th th ta c :
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
12
1 1 2 2 (mod )mx ny mx ny n+ + (1) v 1 1 2 2 (mod )mx ny mx ny m+ + (2)
T (1) suy ra 1 2 (mod )ny ny m . Do ,m n nguyn t cng nhau nn 1 2 (mod )y y m . Hn na 1 2,y y m< nn 1 2y y= . Tng t vi (2) ta c 1 2x x= .
Nh vy cc s trn c s d i mt khc nhau khi chia chomn . Hn na tp cc s d ny chnh l tp 0,1,2,..., 1.mn Ni cch khc vi mi 0,1,..., 1d mn= u tn ti cp s ,x y sao cho 0 , 0x n y m < < v (mod )d mx ny mn + . Ta c ( , ) ( , ) ( , ).UCLN mx ny m UCLN ny m UCLN y m+ = = Tng t ( , ) ( , ).UCLN mx ny n UCLN x n+ = C ngha l nhng s trong bng trn nguyn t cng nhau vi m s nm ct m y nguyn t cng nhau vi m , v nhng s nguyn t cng nhau vi n s nm dng m x nguyn t cng nhau vi n . Cc s nguyn t cng nhau vi mn s l giao ca cc dng v cc ct .
iu ny chng t h thc ( ) ( ) ( )m n mn = . Bi tp
39. Vit cc s t 0 n 1mn vo bng sau 0 1 2 1n n 1n + 2n + 2 1n
2n 2 1n + 2 2n + 3 1n
( 1)m n ( 1) 1m n + ( 1) 2m n + 1mn
Chng minh nh l Euler thng qua nhng mnh sau
i. Nhng s nguyn t cng nhau vi n lp y ( )n ct ca bng trn. ii. m s t mt ct bt k ca bng trn c d s i mt khc nhau khi chia cho m . iii. T mi ct c ( )m s nguyn t cng nhau vi m . iv. Mt s nguyn t cng nhau vi mn khi v ch khi s nguyn t cng nhau vi m v n
40. Mt ng trn c phn chia thnh n phn bng nhau bi n im. C bao nhiu ng gp khc kn m cc on ca n u bng nhau v ly cc nh thuc vo tp n im trn.
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
13
Quy c hai ng gp khc c coi l trng nhau nu ng ny s ng nht vi ng kia qua mt php quay.
41. Chng minh rng vi bt k s t nhin ,m n th
a. ( ) ( ) ( [ , ]) ( ( , ))m n BCNN m n UCLN m n = b. ( ) ( [ , ]) ( , )mn BCNN m n UCLN m n = c. ( ) ( ) ( , ) ( ) ( ( , )).m n UCLN m n mn UCLN m n = 42. Gii cc phng trnh
a. ( ) 18x = . b. ( ) 12x = . c. ( ) 12x x = . d. 2 2( )x x x = . e. ( )
2xx = .
f. ( )3xx = .
g*. ( ) , 3xx nn
= > v l s t nhin. h. ( ) ( )nx x = vi s t nhin 1n > .
Mt m vi cha kho m.
Hy tng tng rng bn nhn c mt thng ip m ho t mt ngi bn, nhng anh ta khng th gp bn trc , vy loi m ho g c th s dng c trong trng hp ny. C tn ti phng php m ho no m c th truyn tin khp th gii, thm ch c ngi bn ln k th u nhn c nhng k th hon ton khng th gii m c thng ip ca bn ?
tht s l mt loi m ho tuyt vi, n khc hon ton vi cc loi m ho thng s dng b mt ch yu l cha kho, khi nm m c cha kho th c th m ho hay gii m thng tin d dng. Loi mt m mi cp ti gi l Mt m vi cha kho m , khi m m ho thng ip th ch c tc gi mi c th gii m thng tin nhn c.
Mt m RSA.
Nm 1978, ba nh Ton hc Rivest, Shamir v Adleman m ho mt cu Anh ng v ha s trao gii 100 USD cho ai gii m c thng ip :
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
14
96869613754622061477140922254355882905759991124574319874695120930816298225145708356931476622883989628013391990551829945157815154.y =
H gii thch chi tit phng php m ho. Cc ch ci c quy c 01, 02,..., 26a b z= = = v du cch l 00 . Sau h vit cu thng thng ip nh cc ch s trn thay th cho cc ch ci c sp lin tc thnh mt s x c 78 ch s. Tip theo h s dng mt s nguyn t p c 64 ch s, mt s nguyn t q c 65 ch s . V tch ca chng l :
114381625757888867669325779976146612010218296721242362562561842935706935245733897830597123563958705058989075147599290026879543541. pq =
V h chn s y l dng m ho ca thng ip nh cng thc :
9007 (mod )y x pq H cng b tch pq , s y v s nguyn t 9007 v chnh phng php m ho v cho bit s nguyn t p c 64 ch s, s nguyn t q c 65 ch s v x c 78 ch s. B mt ch nm hai s
,p q c gi tr bng bao nhiu. iu i hi l tm x tho mn phng trnh ng d trn.
Cu chuyn trn kt thc vo nm 1994, khi m Atkins, Kpaft, Lenstra v Leilang gii m c cu thng ip . V hai s nguyn t h tm c l :
Trong cun M u v L thuyt Mt m xut bn nm 1998 ca cc nh Ton hc ny vit rng : Kt qu k diu ny (s phn tch mt s c 129 ch s thnh nhn t) t c nh mt thut ton phn tch mt s thnh nhn t, c tn gi l phng php Sn bnh phng. Qu trnh thc hin tnh ton l nh vo s cng tc ca c mt i ng ng o. iu hnh d n l bn tc gi ca li gii vi s chun b bc u v l thuyt s khong 220 ngy cng vi s tham gia ca gn 600 ngi v khong 1600 my tnh lin kt vi nhau qua Internet.
ng tic l vic i su vo phng php phn tch ca h vt qu khun kh ca bi vit. Ta chp nhn b qua phn ny v tip tc bn lun v tng h thng mt m RSA ( chnh l cc ch ci u ca cc nh Ton hc pht minh ra loi mt m ny).
tng ny nh sau :
Cho cc s nguyn t ,p q , tnh c ( ) ( 1)( 1)pq p q = . Gi s
1 ( )ef k pq= +
349052951084765094914784961990389813341776463849338784399082057732769132993266709549961988190834461413177642967992942539798288533
pq==
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
15
, ,e f k l cc s t nhin. Vi bt k s t nhin x nguyn t cng nhau vi pq th theo nh l Euler
( )( ) .1 (mod )ef k pqx x x x x pq= = Trong th d ca chng ta th 9007e = , v f tho mn phng trnh ng d 1(mod ( ))ef pq . y s e c chn sao cho phi nguyn t cng nhau vi ( 1)( 1)p q , c th ly 1e = hoc
( 1)( 1) 1e p q= nhng s khng hp l nu mun gi b mt. Khi f tn ti do thut ton Euclid. Do iu kin (mod )ey x pq nn
(mod )f efy x x pq Nh vy s x cn tm l phn d ca fy cho pq . Ti sao mt m RSA li gi l loi mt m vi cha kho m ? l ti v s e v tch pq c ngi m ho thng ip cng khai. Khi m m ho bt k thng ip no th ch cn c mt my tnh c nhn vi mt chng trnh tnh ton no l . Qu trnh gii m s d dng nu bit c s f . Nhng cch duy nht tnh c f th phi bit c gi tr ca p v q , tc l cn phn tch pq thnh nhn t. Thut ton phn tch mt s thnh tha s nguyn t l thut ton c phc tp m nn hi vng c c li gii l khng c hin thc. Ngay c s thnh cng nm 1994 ca bn nh Ton hc vi phng php phn tch ca h ch c hiu lc khi bit s ch s ca p v q , cn nu khng th c h thng lin kt ca 600 con ngi v 1600 my mc qua Internet phi u hng. Bi tp
43*. (Dnh cho cc bn yu lp trnh trn my tnh)
a. Tm s f m nm 1994 bn nh Ton hc Atkins, Kpaft, Lenstra v Leilang tnh ton c. b. Gii m cu Anh ng m nm 1978 c m ho bi Rivest, Shamir, Adleman.
Mt s bi ton ngh.
1. Ch ra s tn ti ca cc hp s n sao cho vi bt k s nguyn a th na a chia ht cho n (gi l cc s Carmichael)
2. Khng tn ti s t nhin n no 2 1n + chia ht cho 1n + . 3. Nu 2 1n + chia ht cho n th 1n = hoc 3n = . Hy chng mnh
iu ny. 4. Cc im c nh s 1,2,..., 1n c th c xp trn mt
ng trn sao cho bt k 3 s , ,a b c lin tip nhau th 2b ac chia ht cho n . Tm cc s n nh vy. (Hnh bn minh ho mt trng hp khi 7n = )
Copyright 2007 Vietnamese Kvant Group
16
5. Vi nhng s nguyn t p no th tn ti s nguyn a sao cho 4 3 2 1a a a a+ + + + chia ht cho p .
(Cn tip k sau)