DISCIPLINSKE SANKCIJE

DISCIPLINSKE SANKCIJE

Vežbe, Mr Dejan Vučetić

Sankcija u najširem smislu je ona pravna posledica koja prati povredu pravnih propisa. Ona po svom sadržaju može biti lična ili imovinska, a no svojoj pravnoj prirodi direktna ili indirektna. Disciplinske sankcije razlikuju se od kaznenih sankcija (i kad se radi o merama, a ne o kaznama), iako im je pravni izvor isti: heteronomna pravna norma. Razlike su u sadržaju, u objektu, u posledicama, organima, postupku itd.

1. Osnovna obeležja disciplinske sankcije

Kazna je društvena sankcija, posledica izazvana kažnjivim delom, tj. delom kojim se povređuju stanja (dobra, interesi itd.) koja su zaštićena kaznenopopravnom normom, odnosno zajedničkom - opštom svešću (Durkheim).

Kazna je, prema tome, sredstvo za vršenje zaštitne funkcije, ali sredstvo koje nanosi "određeno zlo" kažnjenome, jer bez obeležja represije nema kazne. Smisao svake kazne je i prevencija (generalna i specijalna), pa kazna ima i vaspitni zadatak.


Mera je sredstvo u sistemu sankcija protiv počinilaca nedopuštenih ili kažnjivih radnji (ili propusta), kada izricanjem kazni protiv njih nije moguće postići cilj represije na takva ponašanja, ili kada je jedini cilj neposredno specijalna prevencija ili vaspitni uticaj na počinioca takvog dela.


DA LI JE OVAKO DEFINISANA, MERA ISTO ŠTO I KAZNA?


Takva mera nema obeležja kazne, ali pod uslovom da u njoj ne postoji moment represije.

Pojam "mera" ne upotrebljavamo kao sinonim kazne ili sankcije (iako je u terminološkom smislu najčešće egzistirao u disciplinskoj materiji), već "mera" govorimo u kontekstu parametra, aršina, ili ti adekvatnost u odmeravanju kazne.


Sankcije u disciplinskom pravu su disciplinske kazne koje nadležan disciplinski organ izriče protiv određenog učinioca, zbog izvršenog disciplinskog dela, odnosno zbog povrede konkretne radne discipline. Drugim rečima, disciplinske kazne dolaze kao "mera" zaposlenom za koga je u disciplinskom postupku utvrđeno daje odgovoran za učinjenu povredu radne obaveze i da postoje svi uslovi za primenu sankcije.


Pravna svrha tih "mera" je u obezbeđivanju radne discipline, koja se ne ostvaruje samo činom njihovog izvršenja (represijom), nego i vaspitnim uticajem i to prema zaposlenom kome je izrečena, kao prevencija da ubuduće ne čini povredu radnih obaveza i uticajem na druge zaposlene da se ponašaju u skladu sa propisanom radnom disciplinom i ne narušavaju istu.

Kao sankcija, disciplinska kazna je različita od drugih sankcija u našem zakonodavstvu.


Osnovna obeležja odnosno karakteristike disciplinskih kazni (mera) su:

pre svega, disciplinsku meru treba diferencirati od mera koje imaju organizacionopravni, funkcionalni ili drugi karakter i značaj i koje se, preduzimaju u organizaciji u cilju što pravilnijeg, boljeg, ekonomičnijeg i efikasnijeg rada i poslovanja organizacije;


disciplinsku meru ne treba takođe mešati sa građanskom sankcijom.

U ČEMU JE RAZLIKA?


Prva mera je represivne prirode, dok građanska sankcija ima reparacioni karakter - naknada štete zbog neizvršenja obaveza, i ona se izražava u materijalnoj odgovbrnosti radnika, odnosno sastoji se u određenom novčanom iznosu;


disciplinska mera sastoji se u određenom moralnom dejstvu (opomena), ili u ograničavanju, odnosno oduzimanju određenih prava i položaja ili svojstva radnika u određenoj ogranizaciji, odnosno organu;

disciplinska mera po svom pravnom dejstvu ograničava se na organizaciju ili organ u kojoj radnik radi, ukoliko pravnim propisima za pojedine mere ne bi bilo određeno drukčije dejstvo;

- disciplinske kazne su određene zakonom.


Čovek je zaštićen od samovolje kada zna, pre nego što deluje, ono što mu je zabranjeno, kada može da proceni ozbiljnost različitih nepravilnosti koje bi mogao da počini .


Kazne u disciplinskom postupku su parametri stepena disciplinske odgovornosti. Koja će se od predviđenih kazni izreći zaposlenom zavisi od: stepena odgovornosti zaposlenog, uslova pod kojima je zaposleni počinio povredu, prethodnog rada i ponašanja zaposlenog u izvršavanju poverenih poslova i radnih zadataka, težine povrede i njenih posledica, značaja delatnosti u kojoj radi, materijalnih i socijalnih prilika zaposlenog i od drugih okolnosti.


Iz napred izloženog disciplinska kazna bi se mogla definisati kao: "određena sankcija protiv određenog učinioca disciplinskog dela, koja se sastoji u određenom moralnom dejstvu ili u ograničavanju ili oduzimanju prava i položaja ili svojstva radnika, a za čije je izricanje nadležan određeni disciplinski organ."


U francuskom zakonodavstvu o radu, zakonodavac "određuje kaznu sasvim po meri drugačiju od verbalnih opaski, primenjenu od strane poslodavca nakon nekog izvršenja prestupa radnika koje je on ocenio kao štetno, da je ta mera takva da odmah određuje ili ne određuje prisustvo radnika u preduzeću, njegovu funkciju, karijeru ili njegovu naknadu platu"


Poslodavac mora da pokrene postupak pre nego izrekne kaznu radniku.

Mera izrečena od strane poslodavca, ustanovljava disciplinsku kaznu samo ukoliko rezultira jedino iz krivice (štete) počinjene od strane radnika.


uobičajene kazne (ukor, opomenu, isključenje, disciplinsko premeštanje, vraćanje na niži čin, otpuštanje)

atipične kazne (zaostajanje u napredovanju, promenu radnog vremena, nepozivanje na sastanke, odbijanje dodeljivanja neke nagrade, povlačenje sa mesta parkinga...)


Da li je odbijanje da se dobije neko napredovanje zasnovano na kriterijumu izbora disciplinska kazna?

Da li je vođenje disciplinskog postupka disciplinska mera?


Ustavni zakon o radu Nemačke pod disciplinskim merama podrazumeva sve mere vlasnika fabrike (poslodavca) u cilju čuvanja ili ponovnog uspostavljanja reda u fabrici, kojima se radniku nanosi šteta ili u najmanju ruku zapreti. Tu se ne podrazumevaju samo mere koje za radnika proizvode neposrednu pravnu ili privrednu štetu, nego i one koje mogu da naškode socijalnim interesima radnika, npr. gubljenje ugleda u firmi. Naročito treba smatrati disciplinskom merom izricanje ukora ili prekora, svejedno da li oni slede pismeno ili samo usmeno.


Izricanje disciplinskih mera u pojedinačnim slučajevima dozvoljeno je samo onda kada je predviđeno u kolektivnom ugovoru ili fabričkom sporazumu; za to je potrebno prethodno odobrenje fabričkog saveta ukoliko o tome ne odlučuje nadležan organ uz odobrenje saveta.


Disciplinske mere protiv pojedinih radnika smeju se izreći samo kada: a) u fabrici postoji (opšti) disciplinski pravilnik uz odobrenje fabričkog saveta ili na osnovu važećeg kolektivnog ugovora; i b) postoji slaganje ili fabričkog saveta ili ovlašćenog organa od strane fabričkog saveta (disciplinska komisija i sl.)- Fabrički savet mora pre davanja izjave o saglasnosti podrobno da ispita stvar i da sasluša dotičnog radnika.


Odobrenje fabričkog saveta za izricanje disciplinske mere u pojedinačnom slučaju nije potrebno samo onda kada odluku o izricanju donosi organ nadležan za to, čije osnivanje je odobrio fabrički savet. Ni onda kada je u kolektivnom ugovoru predviđena disciplinska komisija, ona ne može da odobri pravno važeću disciplinsku meru, ukoliko fabrički savet nije izričito odobrio njeno osnivanje. Pravo odobrenja fabričkog saveta ne odnosi se samo na osnivanje, nego i na personalni sastav disciplinskog organa. Disciplinska mera izrečena bez odobrenja fabričkog saveta nije pravno važeća.


Pravna nevažnost disciplinske mere može biti potvrđena podizanjem tužbe za utvrđivanje kod suda nadležnog za rad i socijalna pitanja. Sud bi mogao na osnovu tužbe vlasnika preduzeća ili fabričkog saveta da utvrdi da li je disciplinska mera u skladu sa prf.102., ali ne i da odlučuje o tome da li fabrički savet pravilno ili nepravilno odbio da izrekne disciplinsku meru.

Odluke fabričke disciplinske komisije mogu se ispitati u potpunosti. Sud takođe može da ispita istinitost tvrdnji u disciplinskoj presudi, kao što je postupak na osnovu kojeg je doneta disciplinska presuda.


Fabrički savet nema samo mogućnost da spreči "kazneno pravo" u okviru fabrike odbijanjem davanja odobrenja prema prf. 96 st.1 Z.1, on ima i kod pojedinačnih disciplinskih mera značajno pravo saučestvovanja prema prf.102.


U Nemačkom pravu se ne mogu utvrditi mere koje bi bile u suprotnosti sa prinudnim pravnim propisima (npr. produženje radnog vremena, otpuštanje bez zakonskog razloga i sl.). Ni smanjenja plate se ne mogu odrediti u disciplinskom postupku, jer fabrički sporazumi načelno ne mogu doticati regulisanje plata. Dopuštene sankcije u dieciplinskom postupku mogu npr., biti: opomene, ukori, uskraćivanje i opozivanje određenih povlastica i sl.


Treba obratiti pažnju na to da disciplinska odredba može uticati i na pojačanu zaštitu radnika od otpuštanja, ako je u njoj pravo poslodavca na jednostrano razrešenje radnog odnosa povezano sa prethodnim disciplinskim postupkom uz učešće fabričkog saveta.


Documents

DISCIPLINSKE SANKCIJE