8/2/2019 Dituria_1926

1/42

DITURIJAE PERKOHESHtvlE SHQIPETARE

Del n}e here ne mua}VOI.lnl I nY 'I'J'; 1 XAXTOlt )H26 XUlUUIt I

/ ~\.\,!If:l / /~~O 91'0~ ,~O /Jr."'~~ ,\91~Re shkrime t e h a r u a r e d h e t e

! ~ < ' 2 " , ~ p a - d i t u r e~~ ~rt~t se gjyshet dhe stergjyshet t'ane nuke jane mejtuareqe ~erdorin gJuhen e tyre si nje vegle marredhenjeje, si njem jet kulture, o$,..eper te mbushure nt,vojat e jetes' se perditeshme, nemos te in telektu alese?Shume here njeriu ,esht' i shlrenguare qe te thote se perdorim ipraktik i gjuhes nuke fillon ne Shqiptaret perve

8/2/2019 Dituria_1926

2/42

Fage 2 DITUIUJ A ~r" 1.

Po qysh do bere qe te hedhe njeriu pake drile mbi kele qe pye-sim? -- DLihete qe te kons'.l\toime vetem at6 shenja qe durojne qe"jane mbajture gjer me sot.

Me pare Ie te shghim sa libra kem i ne gjuhet tene, te ditUJadhe te ruajtura; me nje fjale tl~ bejme nje radl1ua te monumentevetfane literJre dhe historike; nje bibJiografi.

Per fat te keq nje bibliografi shqiptare e plote akoma s'ka. daledot ne drite; sa per tani m 'e m ira dhe we ~eriozeja esht' ajo e tendjerit profesoi Emile Legrand, shtypure me 1912 ne Paris; ne ketelibre, e pasuare prej dy shkol!are pas vdekjEs' se Legrand-it, jane ka-ta!loguare 724 vepra; me pare k e t i profc:'sori, i degjuari albanolog iditure, Gustav Meyer, kishte vene :lje provim biblitgrafije shqipe nefund te libres se lij Fjalllri etfmologjik shqlp (Strassburg, 1881); radhit193 vepra mbi Shqiptaret ose ne gjuhet shqipe, prej te cilavet 80 shkru-are shqip dbe orej Shqiptarevet.

Nga te 724 librat e !-atalloguara prej Legrandit, gjer ne mot 1900,se bibliografi' e tij s'vete me tehu, vetem 125 jane te shkruara sbqip;te tjerate jane,ose studime mb! gjuhet, te bere prej te huajvet, ose librahistorije, shetiijeje, mbi kombin dhe vendin t'ene. '

Per te kupetuare njeriu m etesin e bibiiografis' 'se Legrand-it arrinshume here te ktheje fletet e nje kata!logu librari; per shemblle, ka-tallogu No, 611 e librarit Joseph Baer dhe Co. ne Frankfurt, numuron9 'vepra qe mungojn'ne libret te profesorit fran"ces.*Pra, jo vetem kerkimet ne kartrat e pluhuruara dhe te verdhuraprej kohes, ne bibliotekat e mbedha dhe ne aIshivat e qeverivet, po

edhe shume here hazardi do te na vere mbi gjurme te tjerave librashqipe te panjohura: s.e na dukete qe kem i te drejte te besojme segjuha jone s'do te ket qene dhe kaqe shum ' e hedhure me nj'ane sae pandehim ne vete.Frengu i Bardhe, ne parethenje te fjalurit latinisht-:;hqip te tij,a11uke thote se gjuha jone po vdirete dhe po bastardhohete ? Kjo fraze11a dukete si nje klithje kundre shkrim it me lathim te shqipese, dhe*) Nje evaluim qe me dukete i vertete me ben te besonj se, ne qytetet endryshm e: Shkodre, Bukuresh~, Sofje, KO fl;e, SeIanik, Stam boll, Bruxelles, Paris,A thine, Vjene, Hali, M isir, Amerike, do te jene shtypure afero 400 libra dhe bro-shura shqip, pa numuruare gazelat, qe padyshim kaperzejne te gO-at dhe arrijnete 100-at, sado qe te nentdhjet per qindat kane qene flete qe nuke duruane dotme teper se disa te pake numure, ne mos dhe nga nje here nje te vetem.Do Ie vime nje dite mbi kete pyetje ni:! faqet e se perkoheshmes s' ~ne.

(N ote shkruare ne Rorrik 1916)

8/2/2019 Dituria_1926

3/42

'Nr.' 1. DITUHIJA Faqe 3

10 si nje qertim per foljene,shqipeja perdore5h si gjuhe:shkronte Frengu i BarJhe.

M 'ane tjatre Bogdani, ne parethenje te vepres' se tij shqipe.(Cuneu s Prophefarum, shtypure me 1685, na deften se ka pasure dhe..:akoma libra te tjera Ie shkrUara shqip prej tij, po qe, ne udhetimet,,dhe prej prapesis se hUt, i jane trefure si kripa ne uie.

Munt te themi se edhe tani gjurmat e ralla te gjuhes s'ene qe na jane"cuajture formojne nje vark te pa keputure. Po edhe sa te tjera qe nuk'i dime, qe na "jane {relure si kripa ne uj~", ose qe edhe po pesin ne.~ipat e dol!apevet, mbase gjysme dhe te mykura!

Na ketu ca kujtime te informimevet dhe shenimevet qe munda te.mbleth mbi Ie tilIa vepra. Me 1909 kur isba :1e Elbasan per kO:1gresineshkol1av'E 't, pash' ne Z. Lef Nosi nga ky qitet, nje doreshkri!!l shqip,te vogle, nje Liturgji te Thodhor Haxhi Filipit, pas Sht Gjon Hrisos-tomit, e mbeture nga fundi i shekullit te 18-te, dhe shkruare me a16~shkronjat e ndryshme Ie Thodhrit, qe Hahn-i i ka mane pef shkro-nja shqipe arhaike.Prape shkruare me a16 shkr6nja gjendesh ne duart te mcsonjesit.Z. Dot Biba nje kateqi"rne dhe nie defter tregetije, pa nje imr ortence/titerare, padyshim , po shurn'me rendesl si shenje qe gjuha jonl perdo~.resh per te mbajture lIogarit e tregetise.

N ' Elbasan mesova se nj~ mesonjes greqishteje, i qt1ajtur..~ TushiPina dhe vdekure i ri nj'a 25 vjet me pare, kishte lene ca C:oreshkrime,"ca perkthime, etj, Ie cilet sot gjenden ne duart te Z. Gj. Pekrnezi, neVjene; keta doreshkrime i ze ngoje dhe Pekmezi ne nje SllJuim tevogle qe ka shkruare gjermanisht mbi shkronjat hundore te gjuhb 5'0"ne*

me goje. Eshte pra per te be5uare s~e gjalle dhe praktike, ne kohet l1e Ie cilet

*) ZoUn Pekmezi qe e pyeta me nje letre mbi kete c;i.'shtje, pati m iresit1~te me pergjigjete ket6 me poshte, me date 3 Shtator 1926 :"M e 1901 u-dergova prej Akadem ise se Diturise, Komisionit Bai!kanik te

V}enese, ni' Shqiperi, per sludime dialektoJogjike, dhe me nje p"rosi Ie vcc;antenga ana e profesorit t' enl Jag:c;it, per ~hkrim in e vjetre te Elbaanlt . . ."Ne Elbasan gjeta ate here di, a njerze tregHare dhe nje grua, te ciiet edhe-sh~ruanin me shkTOnjat e vjetra te Elbasanit. M irret vesh keta ishin plcq, dhegruaja me plake akoma. Ne shtepin' e Papa Gjorgjit u-njofta me nje Kallugjer

80 vjec;, te quajtur Parthpni, te Manastirit Shen ,G jon,' me ndihmen e te cilit-fshehtazi vajta gjer ne Manastir, dhe atjP, prapa altarit te K ishes, gjcta nj~arke te vjetre e te shkallmuar, ne te cilen gjeta shume doreshkrime, prej 1C c i","levet m jerisht m ' u-desht vet em disa copera fshehtazi te marr. C;'u bl'ne te tjc....

8/2/2019 Dituria_1926

4/42

FaqfJ 4 DITURIJA Nr. 1.-Me 1913 kur qeshe ne Shkodre, i njohuri vjershetor Ate Gjergj'Fishta, me thoshte se gjenden ne duar te d;sa sbokve te tij ptifter,.nje mbledhje vjershash te priftit te M irdites, Zarish-it, vdekur rreth,

m otit 1780.Ne Berat, me 1913, kisha pare ne Z. Sulo Resuli, nje doreshk~imshqip (po me shkronja turqishte) te vjershavet te nje Sylejman Rama-zan, vjershetor i degjuare n'al6 ane, BerM as, dhe rrojture afero nje qinte nje zet vjet me pare; keto vjersha, edlte ne mos pa9in nje temadhe vlefte si literature, do te kene nje impnrtence dokumeniare, permendimet, mbase dhe ngjarjet e kohese.Ne Berat prape mbahene dhe ruhene doreshkrime te tjere te-vjershetorevet Hasan i Zyko Kamberit dhe Nezim-it; dhe une vete kampasure ne mes te libravet te mija dy doreshkrit..e te vjershavet teHasanit Zyko Kamberit, ter ne shkronja tyrqishte, dhe njeri pre; tecilevet te paken nje qint vje

8/2/2019 Dituria_1926

5/42

Nr. 1. DITURIJADy libra fetare ne vjershe, te shkruara ne Fr

8/2/2019 Dituria_1926

6/42

Faqe 6 DITUHlJA (01'1'.1:

Ketu zengoje at6 qe pashe dhe qe di, sado qe as. koha, as fatL,s'me kane dhene leje te benj nje shetitje studimi, me nge dhe me qe-tesi zemre, ne Shqiperi. Edhe nuke benj fjale per doreshkrime te rinj.libra te gatijta qe presin diten dhe voline per te dale ne drite.

Ket6 qe rrereva me lart me bejne Ie besonj se te folE~te Arberise'ka gene dhe duhet te kete qene kurdohere, ne mos dhe prej shumeshekellash, te paken qe katre a pese qint vjet e tehu - si nje gjuhe' egjalle dhe ndoshta edhe pake praktike.Dy gjerra l1a kane munguare per t'i dhene hov te math dheshpirt Ie shendoshe gjuhes s'ene: nje qeveri kombiare, dhe nje k'she.autoqefale. Ket6 te dy fuqite, adrninistrata cJhe kisha, jane qe kane njenevoje te perditeshme Ie gjuhese, qe mprojne mesimjn dhe zgjojne'nevojat.D lke na munguare keto, gjuha ka qene pake me te vertet si njeluks, si nje defrim i ho1le i shpirtit dhe i I1djenjavet, Ie lumtur akomane pse kemi pasure stergjysher qe kane mundure te ngrihene pakepermbi qarkun lendor dhe kafshor te jetese plot ashpresi dhe te~ mate--

rialiste te tyre. 'TilO shnim me lart qe padyshim shurne prej shkrim evet teprindvett'ane jane treture dhe kane humbure.~Po r;'do te bejrnE per te ruajture-a~a q~ edhe s'jane me.te madhe, nga shkaku se jemi nje komb i vogle,. i: paket nga numuri..

8/2/2019 Dituria_1926

7/42

Nr. 1. DITGRIJA Faqe 7

Nje p ,pull i fuqishme, qe numuron me dhjelera m iliune fryme, mun!te humbase dhe te lere t' arratisen disa qint m ije njeres, ose edhe disam iliun~: Rusija dhe Alamanja munt qe te mos ken' no nje brenge temadhe pse mot per mot u ikin me qindra m ije njeres per n' Amerike,dhe munt l' a shikojne me nje sy te qete qe keta djem te humbasingluhell dhe komb~sin e tyre ne mergim , te harojne gjithe lith kat elyre me rnemedhene; numuri qe mbetet ne Rusi ose ne Gjermani eshtem jaft i math sa per Ie mos dhen' no nje frike per dobetim dhe pake-sim . lV le gjithe kele, edhe kombet e medhenj. marrin me te madhinkujdes qe giyrntyral e tyre Ie ndara nga Irup i math Ie mbeten 010-ralisht dhe kombesisht Ie lidhura, Ie mos haroin!' gjuhen dhe ndjenjat,tt! mos shul1el ne zemre Ie tyre Jashurija e vendit.

K jo per neve eshte nje nevoje dhe njP delyre akoma m'e madhe,se, sa e ndjejme vetehen !ene Ie vogel dhe te velem midis !caqe tehuajve te Ijere, aqe me teper duhel qe te kemi lidhje dhe aferim menjerezit qe jane prej gja:kut dhe prej gjuhes s' ene.

Ketc gje e them i aq~. m~ teper sa e kerni parp te meten t' enene Hte Geshtje; lath imet dhe gabimet I' ane te shume zgjalene dhembi keic pike, dhe' nuk;eshte ra1le Ie shohim dhe Ie degjojme Shqi-pelarel I' ane te flasin me nje fare mos-kujdesje, me nje per eshte rnar

8/2/2019 Dituria_1926

8/42

Faqe 8 IJITUPI.JA

ret Ie tij Geschichte der Halbinsel Morea wahrend des M iltelalters *f l e t nga vajtja e Sllavevet dhe Shqipetarevet lie Greqi, dhe me ket~menyre. duke u-pshteture rnbi tregimet e historishkronjesvet bizantine,perpiqet Ie defteje se, Greket e sotme s' kane as nje pike gJak nga ayi Helinevet te mo re ko-

het te mesme, dhe duke studiuare kete histori, arrin te thote se, tieGreqi Shqipetarel jane hedhure shum ' me pare nga r;' pandeh Fallme-rayer-i dhe Hahn-j me shoke. Shqipetaret nuk kane zene vent ne Greqine shekell te 14-te, po qe ne shekell te 7-te- Ky autoi' vele dhe metej akoma dhe thole se, gjithe ala sulme qe zen' ngoje shkronjesit bi-zantine dhe qe i quajrne Ie popuj'let sllave, nuke jane gje liatre ver;se Shqipetare; SHave fJeshte nuk' kane zbnture kurre ue Greqi, dhehistorianel bizantine m~ fJalen Sthllave nuke duane te rrdejne sllavet(te cilet s'kane shkronjen lh ne gjuhe te tyre) po Sl1qiplare1.

*) Stuttgart tS36, vuL II, kapitol VIII, faqe 228-263.**) Fallmerayer "Das Albanesische Element in Gricchenland". Part. II, faqe704, Munchen 1SGO. ..;.;.) N je Vepfe me rendesi te madhe per burrimet e shume te saja, si edheper kritiken me gjykim, eshte libra Griechenland im M iltelalter und in der Neuzeii:prej Carl Hopf, Leipzig, 1870.

8/2/2019 Dituria_1926

9/42

1'11'.1. DITlmJ.JA Faq'~ !J----------Salhas e xhvillon kete theari Ie Hj ne parelhenjel te vollymit Ie

'Pare te Dokumenlevet dhe kjo cope meriton qe t' a perkthejm e: *"Zapt6ojes kryqlare (d. m . tho ne sheblI Ie 13-110) gjetne shtlmekundreshtime dhe veshtiresi ne More prej nje kombi qe kronikfshkro-njesit frenq e quajne slIav, i cili rrinte ne vendet Skorto, qe sot thu-hene rV13la, Albena dhe Kontovuna. Te paret e keti kombi quheshinBucaros dhe Branas. Keta emera kupetohene qe jane shqip me qtlnese Kontovuna greqisht do Ie thoU ' mal' j shkurlre, f j a l e qe e gjejmene Mala dhe Skorto. Sa per Bucaros kjo na kuj!on Irirnin Boc;arin.Emra pshatrash shqipetare gjejrne te shume ne Elidhe dhe ne TrifiE".Sathas pastaj thote se Shqipelaret hidhen ne More me 747, podo jene dile me te vjetr' akoma; Mainotevet u kane thene slJave, pokur, pas ardhjes se Tyrqvet, zene qe te em igrojne ne !tali, ne Qipro,ne Gjirit dhe ne QefaJoni, ahere nisin qe te thirene r.1e emrin e ver-tet te lyre, d. m . tho Shqiptare, dhe gjithe keta zoterinj (feudataires)kane ~mra Shqiplare si Bohali, M atranga, RaIli, Kuqi, Hel~i, Prifti, Va-ribobi, elj. '.-"Po edhe perpara Kryqtarevet zoterinjt r. Pdloponisit ishineS hqiprare. K eshlu, esthlavome;lOs Rendaku i Parfirogjenitit, shqip do tethote i re'ndi, dhe perkthinli greqisht i kesaj fjaJe "Varis" gjendet neBizantinet si {'mre njeriu. Emri Sguros, j degjuari zot i Naupli-se q ekishte dashure Ie marre kuroren e Greqise te lakmuare prej sulesvetL0rnbarde, eshle nje emre shqip, qe e kane barture dhe te tjere prin-cer Shqiptare si Mavriq (Maurice) Bua Sguro, dhespot (princ) i Nar-tes (me 1400), dhe konterit Shqiptare Sevasto Sguros (1274-1278), tecilit ja kishin marre vendin Topi-te.

"Dokumentet veneciane zen' ngoje Shqiptarel gjer me 1541. Dyalltore gjiritlinj flasin akama prej Shqipetarevet gjer me 1659. Tern' ate kohe Maniolet dhe Cakonet ** te krishtere shlkonin si vellezer tetyre Shqipetaret myslirn;ll1e Ie Barduines qe rrinin ne gerxhet e Lako-n~se.

"Nuke do haruare se, ne rnes te Shqipetarevet myslimane zote-rinjte (feudataires) te B1fduines jane Ie vetem it vdekja e te cilevetvajtohet dhe sotsi nje zi kombiare.

* ) Sath as, Documents inedits refatijs d l' histoire de fa Orece au noyen age.Paris 1880, par~thenje, faqe 18 dhe :l1e poshte.**) Maina eshte hunda me jugore e ,'\"\orese, d. m . tho gjithe zalli i peren-dim it te Lakonise. Cak0net ishin ne jUj;e Ie menges se Nauplise, mbi zall tedelit te A rkadhise. (N ot' e perkthenjesit).

8/2/2019 Dituria_1926

10/42

Faqe 10 DITurnJA ] \ . . . 1 .

" P o , d o te t h o n i , k e t a S h q ip t a r e q e r r o i t n e k a q e s h u r n e k o h e n em e s te M a n io t d h e te C a k o n e v e t , a n u k e Ia n n o n je g ju rm e < ;q u a n je s et e r a c e s se t y r e ?

" A t a q e k a n e s tu d iu a r e d ia le k t in a q e k u r io z t e C a k o n is e , q e n g aL e a k e - u e g je r n e B e n Io e w - i , ja n e < ;u d i t u r e m e te n g ja r e t e k e s a j g ju h em e s h q ip e n e . K e t '1 . a u to r e , d u k e m o s d y s h u a r e n e n je m a r r e d h i 'n je m ete r e m e S h q ip e ta r e t , k a n e p a n d e h u r e s e m b i k e to r n b e tu r in a t e g ju -h e s e d o r e a n e v u lg a r e ka p a s u r e n je in f lu e n c e te mad1-:e g ju h a ~ p a -n jo h u r e P e l la s g e v e t t e m o < ;m e , p r e j t e c i le v e t , p a s m e n d je s ' s e t y r e ,z b r e s in S h q ip e ta re t.

" M b i r ~ k o m a n d im te Z . E g ~ e r , L o u is B e l l lo e w s tu d io j g jL 1 h ~ 1 Js h q ip e n e m a r r e d n e n je t e s a ja me c a k o n is h t e n e d h e a r r i t i t e r n ' a t ef r y t si dl1e Thiersch, po pandehu se kjo inflmDce s 'e s h te m 'e v je t r e s en g a m o t i 1 7 7 0 , a h e r e k u r q E v e r i j~ t u r k e J e s h o j S ! J c ; ip e t a r i ' t q e le s h u -ajne kryengritjen e Greqisc'.

" Tani kur te qenet e shqipet,1revd Ile Greqi provohete se, esh!eme e vjetre, dihete se I

8/2/2019 Dituria_1926

11/42

Nt". I. DITURIJA Faqe 11~--~- ------

" Gjilhe ket6 shenja qe na numeron Kamakuzinoj mbi Shqiptaret-e Pindit Hplikohene dhe mbi zoterinjte e Lakonise."Dokumentet t' ane na rrefejne qe keta te Lakonise jetojne terate jete si dhe njekornbasit e tyre te Thesal.se dhe te Epirit, dukenderuare vendin pas nevojavet te tuH~vet dhen qe ushqenin dhe dukerrojture nene tenda te rnbedha (c;adere).

"Bashkirni i origjines shtynte Shqipetaret e Lakonise drejt aiyreveIe Thesalise, dhe gjeografi arab Abu!feda deften sC ', te ashtll thenetSHave te Manjes, nuke nj:hnin as Bizantinjte, as Frenqte si me te math,po deshpotin (prinein) e Epirit, autoritet i te eilit zgiatesh mbi Pindin.Nga ky shkak n'ate koh~ glejme zOterL1j (feudataire, fe:ldale) ne Pelo-pones qe kane sunuare Thesaline, (te quajture Vllahi e Madbe) dhenje koloni Cakone te ver.dosure rreth Vollos. Letrat e themelim it tenje manastiri te Makriniees (1272) zen' ngoje nje Ralli, kapedan teVlIehvet te Pindit, dhe nje prine Shqiptar, Malasinos, qe mbereteroj mbiter ate cope te Thesalise,'"

" Sot me s' ka Shqipetare ne malet e Pindit, po Grekerit dukequajture Arvanito- Vllahi nomad~l (do-me-thene Kueo- VlIehte) te The-salise dhe t'Akarnanise, kane"mbajture kujtim in e perzim it te dy popujve.

i

"Tani na mbetet te shtojme disa fjale per te rrefyere C ; ' fare

opinioni kishin Bizantinjte dhe Helinet rnbi origjinen e Shqipe-tarevet.

"Nje pjese prej dokumentevet qe po botonj janc per femijenR a l i s , mbi te eilin kam premtuare qe te qendronj pake dhe te jap eashpiegime.

Nuke do le kerkonj lith kat e prinderise m idis te shumevet feu-,dataire (zoterinj q~ urdheronin dhene dhe njerezin'e tiD te Epir, The-sali, Maqedhoni dhe Traqit qe bamin ermin Ralis ose Raul. Do te themvetem se, Rali-t e Pelloponesit me ngjajne te gjithe prej origjine Shqi-petari; em ri j tyre Ral (RaIle) eshte shqip dhe do te thota njeri mepake mjekre dhe mustaqe, qose, greqisht spanos.

Nje Spanos zihete ngoje ne Livre de fa ConquCie, si sllav, me1296 dhe nje R a l i si i pari prine Shqipetar, me 1291. Po dherrat e-ketyre dy zoterinjve jane kaqe te perzjere me te njeri jatrit sa nuke";quhene dnt; pra, pas mendjes s'ime, keta te dy zoterinj jane nje, ponjeri quhete pas emrit ne gjuhe shqipe, dhe tjatri pas Greqisbtese. . .

*) Ne dhiaten e Sht. Niko (i dhjcti shekull) kjo femije zihete ngoje n~mes zoterinjvd te Spartes. Emri Malasinos ngjan shume qe tc jete shqip: ma-lesi, male so r.

8/2/2019 Dituria_1926

12/42

Faqe 12 DlTURIJA ~r. 1.~

" E dime se ne kohe te Karlit Ie math (Charlemagne, i Frankvet)Shqiptaret e Ahaise quhE'shin Maqedhonas. Halkokondili qe ka thellu-are

8/2/2019 Dituria_1926

13/42

Nr. 1. DITURUA Faq~ 13- ---~ ~ ---~- ~ -- ~

Mbi kete ~ e s h t j e te Mainotevet kem i edhe opinionin e nje histo-riani gje.man i cili n a thote* se: " Konstantin Porfirogjeniti duke berefjale prej Mainotevet na thote se zgjateshin gjer ne mali Malea; k jofjale a vjen r.ga shqipeja mal, a po nga sllavishtja maUo qe do tethote i vogi!I? "Ne faq~ 773 t'asaj vepre Zinkeisen-! flet keshtu: "shkronjesi en-g l e z Emer~on ne "H story of M odern Greece" vol I, faqe 229, shikonMainotet si nje perzim Greke, Sllave dhe Shqiptaresh."Pake me poshte autori gjerman shton dhe keto: "Pas Emersondhe M alte Brun - ky i fundit ne vepret t2 tij mbi dheshkronjen epergjitheshme, vol. V I, fage 203 - fjala Maina rjeth prej sanskrishteseMail, qe do te thote mal dhe vark kodrash."Pra edhe keta autore na forcojne thenjet e Sathas pas te cilavetMainotet kane nje sasi te forte gjaku shqiptari ne rem bat e tyre, sa-do-qe Satha gjelke flet dhe prej Dorianevet dhe prej emigrim it te tyrene veri te Greqise.Prape ne parethenjet prej s':! ciles po flasim , Satha thote se, nevolym te pare kishte pandehur qe Shqipetaret zene dhe vendosen neGreqi nga fundi i shekellit te gjashtte, po kronikat e Q iprose perm en-din kete race n'ate nisi qe ne shekell Ie katret.M e nje vent tjater. Satha na shenon se, englezi Simeon Simeonsqe ka shetitur ne Greqi me 1322, i ze ngoje Shqipetaret, dhe dergonne shtypi i Cambridge-it Ie vepres se lij, fage 14.Pra, po e shihni sa jemi lark nga moti 1349 qe shenon Fallme-rayer-i si ; pari mot ku dihete se Sh-liptaret zbresin ne Greqi. Keshtujem; te shtrenguare qe te shohim Shqipetaret, jo si te vendosur ngafund i shekellit te kater-mbe-dhjette, po te vajtur dhe shume me pineakoma.

C;'eshte .shkaku i kesaj vajtjeje ne Greqi? Pa dyshim ne keteecje te malesorevet t'ane drejt zallevet dhe nisite te Greqise do te ketedisa shkake prej te cilevet i pari eshte sulm i dhe shtrengim i qe palleShqipetaret prej ko;nbevet barbare, Goter, A vare, Sliave; shkaku i dyteduhet te kerkohete fe natura e njeriut q'e ben kurdohere te zbrese ngaveriu ne juge, te kerkoje diellin me te ngrohte.~ C;' rol kane lr~jtur keta Shqipetare ne Greqi dhe ~'veperim kanepasure m b i k e te vent?H istori e kompatriotevet t'ane h; vendosur ne Elladhe te sterresedhe ne Pellopones pa dyshim kerkon dhe shume pune dhe me teper \akoma kohe; duhete rrem uare dhe shoshiture i tere th esar i arsh ivevet

* J. W . Zinkeisen: Geschichte Gr iechen lands, Leipzig 1832, faqe 770.

8/2/2019 Dituria_1926

14/42

Fape 14 DITUHIJA Nt., 1.

qe nga ato te Venetikut, Raguses,' 1e RomE's dhe gjer me Ietrat dhekorrespondencat zyrtare te shteteVft qe kane pasure te bejne me kete

8/2/2019 Dituria_1926

15/42

Nr. 1. DITUldJ.l Fabe 15-_.~ ~- ----- '---

Dora d'IstriaE s h t e mire qe te dime fytyrat e Gkelqyera qe kane dale ne mes

ie racese Shqiptare. Sa te njohim njerezit e famshme tane aqe me teperdo te kemi respeKt dhe dashuri per Kombin, aqe ma te medha shenja'che sherr.bella do te na tfaqene qe te mundim te ndjekim giurmet etyre, dhe te rrefehemi djem dhe niper te lO ter.Po shkrojme ketu nje jeteshkrim Ie shkurtre te nje zonje prej" r a c e s dhe prej gjakut tene.Zonja Dora d'Istria lindi me 1828 ne Bukuresht. Em t'ri j verteti saj eshte Helena Gjika, po ne bote te shkrimevet dhe Ie letravet eshl'enjohure me emrin e pare qe e ka perdorure kurdohere. Helena ishtebij e M ihallaq Gjikes, i cili vete ishte vellaj j Grigor Gjikes qe sunoj~Rum atJi[)e si dom nilor (prioc:, ose bej).

E bij e M ihallaqit pat nje aresim te mire ne voge1i, mesonjes Iezgjedhure dhe te diture. Te kaJre-mbedhjet vjet e pitre tE ' jetes i shkojpa dale nga Rumdnija; po qe me 1842 dhe gjer me 1849, do-me-theneshtat vjet me radhe, udhel6j ne qytele te Ehropes, ne shokeri te me-sonjesit te saj, duke ndenjure me tepre ne Vjene, Dresden, Berlin,dhe Venetik. Ky ishte nje udhetim studimi per te plotuare dhe pee te.zgjeruare mesimet dhe studimet e saj.

Helena kishle nje mendje te zgjuare, nje merak (e math per Iemesuare dhe njeetje te pa nginjure per dituri. Ky udhftirn, dhe ketaIe ndeniure ne qytete te medhenj e te perparuare, zgjoj me (epre.akoma kuplim in dhe e ffim ijesoj me nje shumice gjerra te ra, mbidituritf dhe hislorine; a t j e nxuri e vogela Helene te.vereje, te shikoje.dhe te studioje, te njohe njerezit dhe njerezine. Lehtesija qe kishteper te mesuare gjuhet e huaja, i ndihte qe l' a ndjeje vethen e sajtekdo brenda l1e te njohure dhe jo te huaj.Edhe, me te vertet, kur mejtojme duke i kendllare veperat, gje'-resin'e ditjevet qe kishte princesa Helena G j i k a , je rT .i Ie shtrenguaret'i njohim nje inteligjence me te larte se te zakonshmen: as nje\eshtje nuk i mbetesh e pa njohure, se studionte dhe thellonle punetme nje seriozi burrerije, dhe jo me ate koqeteri te lehte qe shume heregrate e kane si IIje luks hollesije. Mbi kele shtonj dhe lehtesine qekishte ne te shkruare frengjisht, gjermanisht, anglisht, italisht, si dhegr~qisht, rumanisht, e rusisht qe i dinte dhe i flisle fort m ire.

8/2/2019 Dituria_1926

16/42

r'aqe Ii) DITURI.JA~ .---~ ----.-

XI'. I .

Mjerisht dukete qe shqip I1Uk ka diture ve~ se sa kishte mundure-qe te mesoj ne botime filologjije, ca te paka fjale padyshim . Se, fe-m ija e princvet Gjika, sadoqe origjinare nga Permeti i Janines, kishteafer6 dyqint vjet qe jetonte ne Rumani (i pari G jike, Gjiergji [Georges]kishte sunuar me 1658), dhe femija princiare duke Iene dhe duke ha-ruare gjuhen e Shqiperise, kishte marre foljene greqishte ne shtepi tesaj, ashtu si ~ 'ishte zakon- ne princerit e Rumanise.

Me gjithe kete Helena Gjika ne hme Ie adm inistrate;.Mendimet Iiberale te Belenes dhe karakteri pake i pashkuarshme j, teshoqt, si edhe ftohtesija qe gjet: ne shqerit e larta te kryeqytetit, shka-keluane qe Helena te lere Rusirle dlle burrin e saj. Jeta e marteseskishle d:JTuare vetem shtate vjet, dhe kishte pasure bekim in e njedjaJj te vogle, po pas 1856, pak kohe si u-mergua Helena nga Rusija,vdiq dhe djali. ,Nga 1856 gjer me 1860 Helena vajti ne Svicre, duke shktiare' njejele Ie hequre, lark njertzise dhe bujes, po plot studime dlie pune,shurne here d u k e rrefyere dhe nie kurajo te ~uditeshme, si ahere qeu-ngjit ne maje Is malit Monch, 4100 metra e Jarle, ne nje kohe kur ve-tern nja' dy burra perpara saj kishin kuxuare te vene kaqe lart neakul1 et e perjeteshme.Ne Svicre Helena, qe kish zene te njihesh nen'em rin Do.a d '!slria,baton nje libre te madhe, me 4 vo!yrne, (La Suisse allem ande), mbikete vend qe kishte 2.gjedhure per t'u-hequre nga bota, per te stu-diuare dhe per Ie medituare; atje shkron dhe baton nje vepre mbi ki-shen e lindjese (La vie monastiqve dans I egl;se orientale) si edhe njelibre mbi grate e orientit (Les femmes en Orient).

M~ 1860 e Ie Svicren dhe hidhete ne \tali, duke udhetuare nganje here ne Greqi dhe gjetke, po udhelime te shkurtre. Me 1872 zevend ne Firenze, ne Villa d 'istria, ku jeton gjer ne funt, gjer diten qevdiq me 17 nantur 1888.Te dhj et vjet e fu ndit Dora d'istria nuke shkroj fare gje; po gjerahere aktiviteti i saj ishte i palodhure dhe shum i math.

Per fat tC keq s'kam nje bibliografi te plate te saj gjer ne funtte jetes, po ne Jibret Gli Albanesi in Rumenia, shtypure me 1873 neFirenze, perktrenjesi Cecchetti, ne, 10 faqe te parethenjes k u je p

8/2/2019 Dituria_1926

17/42

~r. .1 DlTURTJA Faqe 17bibliografin e Dora D ' Istria. qe me 18.')6 e gjer 1873, numur6n me ra-~he 116 1ibra dhe artikuj te autoreshes, prej te cilevd me te shumetkane qene q' ate c;ast perkthyere dhe botuare ne gjuhe Ie tjera. Qe nga1873 dhe gjer me 1878, d-m-th ne pese vjet te fundit te aktivitetit tesaj, padyshim autoresha ka shkruare dhe botuare edhe artikuj t~tjele, sadoqe jo no nje vepre me rendesi te posac;me.

Po per neve importencen me te madhe e kane shkrimet e sajmbi Shqipelaret, dhe te cilet po i numorojme pas radhes Sp kohes:Les femmes en Orient, Zurich 1859; volum i pare i kesaj vepre,

f a q e 267-341, shkron mbi grate sqipetare.La nationalife albanaise d' apres les chants poplilaires, botuare

ne "Revue des Deux Mondes" Paris, 5 maj 1866. Ky artikull eshteperklhyer Shqip prej D . C. (Demetri Kamarda) nene titliin: Fletia eArbnore pre; KanEkat laoshima I' nkethyeme oe shkype prej D . C.Livorno, 1867.

Eshte perkthyer dhe italisht prej E. Anton, dhe shtypure ne Co-s e n z a , 1867. '.

Reponse au comite Epiro -thessa l, o -macedon ien des dames, . In-dependance Hellenique, .3 letur, 1867, Athine.

Le golfe de la Spezia, "Tour du Monde" Paris 6 shkurt 1867.Les ecrivains A:banQls de I' Italie meridionale, botuare ne " Inde-pendance Hellenique" Athenes 1867.Ky artiku!l eshle kthyere dhe botuare gjermanisht ne "Interna-tionale Revue "(?), Vjene, .1867; dhe italisht kthyer prej D . Camarda,

1867, P alermo.Vassiliki, ne " Salon" Lepizig 1869, dhe "Courrier ct' A thenes "19, 25'shkurt, 6 mars 1869.Esquisse Albanaise, ne "Grece " laHar dhe shkurt 1868, Atht'.le.OU Albanesi musulmani cop' I' pare, Shkodra dhe Bushatllite, ne

" Nuova Antologia ", Firenze, vol. VIII, fasikol VI, qershor 1868, cop'e11 dhe I' III prape ne "N. Antalogia" maj dhe shtatur 1870.Keta arti.kcj jane perkthycre frengjisht ne " Independance Helle-l}ique ".Souvenir de La Spezia, memoire lu devant Ja societe d'archeo-logie d'A thenes, Ie 20 mai 1869. Botuare ne . Grece ". Athine 22 maj

1869. Oll Albanesi in Rume ca nei secoli

8/2/2019 Dituria_1926

18/42

Faqe 18 DITUmJA Kr. 1.

XVII, XVIII, X IX , su docum enti inediti degli archivi di V enezia, V ienna;Parigi, B erlino, C ostantinopoli, etc ; tradotto da C ecchetti, Firen'ze 1873:Kjo vepre qe ka 455 faqe, ishte botua~e me pare, dhe perkthyreprej doreshkrim it te autoreshes, ne " Revista Europea" 1871-73.Po Dora d'istria edhe ne ~do shkrim tjatre te saj nuke Ie t'i sh-koje m 'e vogela rasje qe te flase me simpati per kombim nga i cilizbret vete dhe stergjyshet e saj. Keshtu, gjithe librat ose artikujt mbiGreqine, kane te paken disa here fjale per Shqipetaret.Per shemblle menyres' saj qysh flet OIbi racen t'ene, po nxjerimketo radhe nga nje librez e vogle e saj dhe fort e ralle me titllin : La

vie K lepl1tiqlle dans l'cmptre Persan, Kolozsvar 1879, Autare~ha dukefolure prej nje hajduti, ase rebel tyrk, ne Persi, gjen rasje, qe te hedhefjalen mbi Shqipetaret, dhe Ie thote, ne faqe 26*: "v Historija e Shqipetarevel deften se

8/2/2019 Dituria_1926

19/42

X I'. 1. DITURTJA Faqe 19

Eshte vertet se nga shkrimet qe la Dora d'lstria mbase as nje"nuk' fsht' i fatuare qe te rroje dhe te mbetete per jete; autoresha jone's' e3hte as nje mejlim tare e thelle qe te

8/2/2019 Dituria_1926

20/42

Faqe 20 DITUPIJA Nr. 1:Po me nje libre te shkruare prej nje kontemporani te A liut, gjej-m e nje version tjatre. Bejm e fjale prej gjeneralit G uillaum e de V audon--court, libra e U !cilit eshte botuare vetem ne perkthim anglisht me titu- :llin: Memoirs on the Ionian Islands. . . including the life and charac--ter of AU Pasha, London 1816. Sikundre qe dukele ne note te f. 6.autori ka qene ne mot 1807 ne mision nga ana e Frances prane beje-vet te Beratit, pashajt Ie Shkodres dhe ve~anerisht prane A li pashe.Janines.Per ngjarjen e Froslnes Vandoncourt-i flet ne f. 272 te Jibrese-qe permendim dhe na thote se, kjo zonje, me qene se ishte e mbesa e

mitropolitit te TerhalIes, dhe me qene se Muhtari e donIe fort shume.metresen nga shkaku e bukurise dh' e mendjes'saj, A li pasha dyshoj;inlriga greke ne kele dashuri, dhe desh ta beje te ~dukele Frosina.qe te shpetoje M uhtari prej influences se rezikeshm e te priflerise greke.Edhe keshtu krim i shpiegohete nga shkake politike. Jem i pra lark prejpasionit krim inal qe kujton Pouqueville-i.

Po, ka edhe nje version tjatre ne kele ngjarje tragjike. dhe te'zeze, te ci1in e mbanj nga Z. Gjergj

8/2/2019 Dituria_1926

21/42

"Nr. 1. DITURIJA Faqe 21

'keqesit e Aliut, i njeh dhe shume cilesi te larta (shikoni f. 262, 265.te asaj libre); thote se kishte cilesi qe bejne te math nje suveran, si tenjohurit thelle te zemres'se njeriut, ajo qe e ben A li pashen te zgjedhe'm ire njerezit qe do perdornje, dhe te kupetoje talentin e cilitdo.G jer me sot burrim i me i konsultuare per jeten e vezirit te jani-Des jane dy vepra te dy frenqve : te Pouqueville-it, konsul i Frances,.dhe te Ibrahim Manzour efendi; ky i fundit ishte nje frances (AdolfCerfbeer) qe kishte ren ' ne skllavi'ri te piratevet arabe dhe qe blereprej A liut, i cili e perdori si instruktor artilerie. Te dy keta njereskishin shkaket e tyre qe te mo.5 jene te paaneshm: Ibrahim Manzour-isi njeri qe rr:nte me pahir, dhe Pouqueville-i si n je ri fana tik dhe.armik palil ik , me qene se ishte per te bere prift, dhe kishte lene ur-dherin duke marre gjithe fanatizm en fe!are.Po nje shkak tjatre dhe fare personal eshte ay qe na jep Pana~otAravandinoj, nga janina, ne libret te tij greqisht mbi Ali pashen (shty--pure ne Athine me 1895). Ky shkronjes na thote (f. 403) se Ponque-ville-i qenka rrembyere nje 'here kundre disa njerezve per shkakull ebarrevet me pla

8/2/2019 Dituria_1926

22/42

Fape 22 DITUIlLJA Nr. 1.njesit e vjetre jane te njezeshme te na i rrefejne si njeres te rebte, tepa-bindure, dhe fort pake te qyteteruare. Aliu pra kishte te beje meadversare kembe ngules, qe s'e degjonin dhe s'donin fa degjojne.Thone se nje dite i rrefenin pashajt te Janines punN qe kishteb~re nje tjatre pasha shqipetar ane Nilit, Mehmed Aliu. TepeIenasi siidegjoj historin e vepravtt te

8/2/2019 Dituria_1926

23/42

Xr. 1. DITURUA F a g e 2 3

d o t e b e h e t~ p r e j n je njeriu q e d o te m u n t n je t e k e r k o je d h e Ie mble-d h e d o k u m e n t a te v je le r e . A ty r e v e n Ie r n e p r a p e d e ly r e n q e t e n a r r e -f e jm e d h e

8/2/2019 Dituria_1926

24/42

Faqe 24 OITUWJA ~r. I.--- -'~--". --"---qyretar te punts Konsiandin N3umesko Drenova, Lazar Duro Drenova,Vangje l O je< ;o Kor< ;a.

Shoqerija m err em rin DrUaMolin e dyte 188") Vretua u-thirr nga Stambo!li qe te mane dhete shpiere ne Bukuresht doreshkrime te libravet per te shtypur, se sho-qerija kishle porositur shkronja ne Vjene, pas modelil Ie atyreve qeishine gdhendure heren e pare ne StamboJl, dhe kishte vendosur qe tehyje ne sherbim me te shtypur te libravet, me qene se qeverija tyrke ekishte ngriture tolereocen qe kishte rrefyere gjashte vjet me pare, dhe

tani kishle nisur te persekutoje dhe te ndaloje shlypjene dhe perdorjen eskkrim it shqip. Prandaj edhe rivisla e muajshme DrUa dhe Dituriaprej Ie cilavel (nga Ie dyja bashte) dualle 12 numura, (1884) kishtepushuare se u. botuari.Vrelua pra erth prape ne Bukuresht me shkakun qe te sjeJle do-reshkrimel, dhe mbeti kelu si nje shly!le e

8/2/2019 Dituria_1926

25/42

~r. 1. DITUi{fJ A Fa be 25--- --- . ~ --- "- -,.__._--

boll rr.e 1883; nga emri i pare i a s a j flete literare kish Ie marre sho-shoqeri e Bukureshtit emrin Drita me 1884, dhe prape nga emri i dyt'i saj (se e perkoheshmja dolli me emre "Dituria" pas numurit te ka-terl), mer tiU lin e ri. Dhe nene ket' emre shoqerija punon dhe mbahetegjer ne mot 1906.

Pake me gadale po me durim ohe pa reshture . D itu ria" po hen tedetyren e saj ; librate nje-nga-nje po dilnin nga shtypeshkronja qe ki-shte ngrehure shoqerija, dhe

8/2/2019 Dituria_1926

26/42

Faqe 26 DlTUHIJA ~)-.. 1. :tv\e 1892 behete nje shtrengice qe te jepefe pake shpirt i ri n~

shoqerija, dhe kjo shtrengic;e perserifete prape me 1896 ne nj~ mble-dhje te madhe, ku nderohene dhe disa nyje te kanonizmes' se vjetre.

Shoqerija, me titlIe "Orita" ose .Oituri" qofle, qeIlim in e saj ~ka pasure kurdohere per te sherbyere Kombit dhe Kombesise dukeshtypure dhe perndare libra. Nga fjala qe mban Vretua ne mbledhj~te 14 Kallalldor (Janar) 1896, shohim se kerkohete nje frym ' e re sho-qerise, duke e bere qe te mirrete pake me shume seriozisht me shty-pjen e libravet dhe duke marre barren qe te nxiere ne drite ca veprate mbetura si doreshksime, ose disa te tjera te edituara qe moti dhe teraHuar a dhe pakesuar a.Reforma e moti! 1896 dha disa peme, se mbi ate shtrengice sho-him qe shtypene Ie dy Jibrat me te mbedha te dala prej shtypeshkro-njes se shoqerise, Skender beu dhe Qerbelaja e Nairn be Frasherit,bashl;e me disa te tjera qe d:!lin afre e afre, dhe te cilat do t'i per-mend in kur te bejme bibliografin e shkrimevet te edituara prej shoqe.rise. Ky aktivitet dur6n, me disa intervale pushim i pak a shume tegjate, gjer me 1902, kur editohete e fundit libre dale prej shoqeri'seMetoda jrengjisht pas Ahn-it.

Akliv;teti i shoqerise nuk kish dyshim se po fillonte te pakeso-hesh, ay shpirt j pare kishte nisure qe te dobetohesh.

8/2/2019 Dituria_1926

27/42

Xr.1. DITURIJA Faqe 27

fylyren e nje pune dipllomatike per te tfaqure c;arje dhe anarshi, si ajo-e dhiates se Mandi Terpos; m l)i keto vini edhe pak' a shume c;eshljene abecese, e c;pikure dhe ajo me qellim kundresntim i, dhe pa as njekonvikcion.Shoqerija kishle qene anelare dhe s'munt Ie punonle pervec; seme abelaren a Sla:-:::bollit,perdorimin e se dies e kishte kurdohere nenje nyj te posac;me te kanonizmavet, ne c;do editim ose ndryshim qe

bi!nte ne kete. Po parlit e, tjE-ra ne taklike te tyre te kundreshlimil ki-shin zbuluare dhe kele c;eshtje Ie shkronja dhe shenjavet.P ra , Shoqerija Dituria duke humbure ca nga ca, ashtu si e thamme lart, shpirtin dhe frymen e saj, kishte arriture qe te mbetete ve-tern me nje emhe, dhe ter aktiviteti i permblidhesh ne nje luftim qete mbaje dot rrojtjen e vogel Ie saj dhe te mos stJUhe!e fare. Shkolla eKorc;es ishte mbyllure, no nje shkolj' e re s'ishte c;eJure, libra H~ra asshtypeshin, as qe kishte njeri ne mE:nt te shtypte; edhe tipografia, ajotipografi e sjelle dh' e ngrehure m~ aqe dashuri dhe nxehtesi, ishte he-dhure me nfane dhe shk'ateruare fare.

Thote njeriu se c;eshtja dpe Jevizj-a kombiare kishte ren' ne letar-zhi, gjysm ' e vdekure. Per 'gjithe shenje gjellim i nuke mbetesh vec; seIe derguaret e disa'libravet ne ca korespondente Ie shenuare dhe tenumuruare, ne Shqiperi e ne Turqi, dhe Arnerike,Po, me ane tjaler, ne Shqiperi kishte zene nje levizje politike,

nje veperim me energjik, me c;eta dhe me kumita. Ishte e kupeluareqe dhe shoqri e Bukureshtit s'mun! qe te rrinte jashte kesaj rjedhjejedhe ishte gje fort naturale qe te hidhesh ne Ierne te politikes; me ketemenyre ben nje sh!rengice qe te ngrihete me kembe, Ie mane fuqi Iere, duke nderuare emerin e saj dhe duke u - bashkuar me dy shoqe tetjera 4e jetonin nje jete te vec;im te dhe gjysem Ie shuare dhe ate:DrUa (e N ac;os) dhe Shpresa.

Me 1 9 9 6 , ne Shenendre (Dhjetor) hidhete themeli i nje shoq-rije se re me emerin Bashkim.Kanonizma e kesaj shoqerie qe esht shtypure gjithe ne ate motdhe ne gjuhe Vllahisht, na thole dhe na meson ne nyj te dyte se, qe-lIim i i Bashkimit s' eshte vec; se per te shtypur libra, te themeloje shko-/lla ne Bukuresht e ne Shqiperi, te botoje ase te subvensionje Ie perko-

beshme literare Shqipe. Nyji 10 na thote se fondi i Shoqerise formo-hete prej atyreve te shoqerivet Difuria, Drita dhe Shpresa. KesajShoqerie ne B 'Jkuresht me vone i behet dhe nje dege mjafl e madhene Konstance, me tri Janar 1910, ashtu sikunder qe e shohim nga nyj'ifundi! i kanonizmes. Nyj'i dyte i kesaj kanonizme na meson se qelli-

8/2/2019 Dituria_1926

28/42

Faqe 28 DITURTJA K.l'm i i Shoqerise Baskim i Konstances eshte ter ay si dhe i motrese mese madhe e Bukureshtit.

"Bashkim i" sa do qe i shl2non vetehes se tij nje detyre kuIturale'dhe literare, s' rr~fen as nonje shenje ne kete Ierne, dhe po thua sem irrete vetem me politike, me shume edhe kjo me ndrojtje dhe duke mosi rrefyere sheshazi punet e sa;a.Po pas ngjarjes se Kor~ikut ne Tyrqi, edhe kjo lev!zje u-pandehse pushoj fare, dhe u-deshne kryengritjel dqe perpjekjet e vitevet 1~ 10,11 dhe 12 qe nga nje here te nefeje pake gjellim shoqerija, e cilandodhesh dhe ne nje pike delikate kunder vetehes'saj dhe deshires se'pergj:theshm e, me qene se sheshit qeIlim i i Bashkim it nuke munt t'ishteve

8/2/2019 Dituria_1926

29/42

~r. 1 DITURIJA Faqe 2 9

)e R u m a n is e , i n jo h u S h o q e r is e t e d r e j te n q e te ja p e < ; e r t i f ik a t e p e r n e n -s h te te s in e s h q ip e ta r e , d h e k jo k a q e m e te p r e s a . p a s t r a z im e v e t t e -S h q ip e r is e d h e s h k a t e r im i t I e q e v e r is s a j , s 'k is h te n o n je p e r f a q e s o n je s t ~v e n d i t t 'e n e q e t e je t e n g a r k u a r e p e r m p r o j t je n e S h q ip e ta r e v e t .

S a m b a j t i l u f t a m u n t t e t h e m i s e Shoqeri e Kolonise Shqipetaree Bukureshtit ,o j t i r o l in e n je k o n s u l la t o je .N e n y j 2 t e q e n d r im i t H ! s a j ( k a n o n iz m e ) q e l l im i s h o q e r is e e s h t e - -

r r e f y e r e k e s h tu : " q e t e f o r c o h e n e d h e te m b a h e n e m ~ te n x e h e t n d je -n ja b a s h k e k o m b e s i je d h e b a s h k im i m id is g jy m ty r a v e t t e k o lo n is e ; tes h v i l lo h e n e id e e m e m e d b e u t , n d je n ja t e k o m b ia r e , d h e C ;d o g je q en d ih m o n p e r t e m b a j tu r e n x e h t e s ;n e d a s h u r is ' s e k o m b i t ; t ' u k u jd e -s u r e p e r < ; d o fa r e in t e r e s i t e s h q ip e ta r e v e t q e r r in n e R u m a n i " .

N y j i 4 8 i k e s a j k a n o n iz m e j e n a r r e fe n s e m b a j t ja e s a j u - p e lq y ed h e u - v o t u a n e m b le d h je n e k e s i l le s e m e 1 2 m a r s 1 9 1 ~ , p o n e fu n t te -f le t o r e s e s h o h in s e p le q e s i e s h o q e r is e is h t e z g je d h u r e !Y .e 8 S h k u r tt e r t 'a t i m o t i .

K u r je m i d u k e s h k r u a r e k e t o r a d h e e d h e n e K o n s ta n c e e s h t e n je -d e q e s h o q e r i je , e d la , t e r s i k jo e B u k u r e s h t i t , m i r r e te m e p u n e n e -c ; e r t i f i k a t e v e t . * -

P a s i b e m e h is t o r i iJ e e S h o q e r is e se m a d h e t e B u k u r e s h t i t ( e a s a jq e q u h e s h D r U a n e k r y e t , d h e p a ~ la j m o r r i e m r in D i tu r ia , B a s h k im .dhe ne funl Shoqetl e K o l o n i s e ) , s h o : : } e r i q e k a p a s u r e n je v a z h d imd h e n d je k je n e p u n im d h e n e m e n d im , k u l t u r a le d h e k O I1 lb ia r e , d o t e -v im e ta n i ie m i r r e m i m e s h o q e r i t e d o r e s ' s e d y t e q e k a n e r r o j iu r e n eB u k u r e s b t d h e n e q y t e te i e t je r e I q u a jm e S h o q e r i s e d o r e s ' s e d y t en g a s h k a k u q e k a n e d u r u a r e p a k k o h e - d is a p r e j t y r e d h e s ' k a n em b a j tu r e m ~ te p r e k o h e s e n g a < ; ' d u h e te p e r t ' u - th a r e m e l la n i i k a n o - -n iz m a v e t t , e ~ y r e * - d h e n g a s h k a k u q e s h p e s h k " n e bere d h e m ep a k e p u n '- a k o m a .

K a e d h e me

* Keto radhe jane shkruare me 1918 ne Bukuresht. Pas luftese ~hoqeriteshqipetare u-shuane dhe u-shdukue ne Rumani.. * Pas numurit te math te gazetavet shqip, mbace dhe pel para tyre, vijnekanonizmat e uruara. Shum!! here krijesa e shoqerise ka pasure per qellim vetemshtypjen e kanonizmes dhe botim in e emravet te anetarevet W shoqerise.

8/2/2019 Dituria_1926

30/42

Fage 30 DITUlU .JA Nr. i

Remihjet e misionit arkeologjikne Apolloni

frances

Ne nje konfe.ence qe bera ne "Teatre Nasional", ne Tirane"',~'rrefeva rezultatet e kerkimevet tane ne ate breg mbi te cilin ngriheshnje pjese e qytetit ApollonL Remihjet qe berne ne motin 1925 do te!botohene se afremi nek Albania** po, me gezim te math jam tue u idhene kendonjesvet te se perkoheshmes Diturija lajmete akoma te pabotuara te ketyr~ zbulimeve. '

Qyteti Apolloni, ne vent te cdit m ioioni frances po gjurmon remih-jete qe tre vjet e tehu, ka lojture nje 1'0\ importent ne kohet e vje~ra.;H istorin e saj do ta ndajme me tri perioda krenore qe keshtu te ku-.petohet edhe me mire C;e do te therni me poshte

1 - Apollonija koloni e Corcyre* do me 1hene nga s~ekel1i ishtatte gjer ne shekell i katrete para Krishtit.

2 - Apollonija qytet makedonas, nene sunim te Aleksandrit dhete trashegim tarvet te tij.

3 - Apollonija qytet romak, qe nga fillesa e shekellit te dytetdhe ne koha - qe s'dihet akoma - ne te cilet u-shkretna ** '

M'.1ret qe rrethojshin Apollonin duken akoma ne shume pika;:keta murE' u zbulL1ane dhe u-vizatuan~, ne mes te shektlllit qe kaloj,'prej nje Francesi Ie quajture G lIlieron; vizatimet e tij u- p lotesuan prej:Z. Z. Praschniker dhe Schober, ne kohe te okupim it austriak. Nga ket

8/2/2019 Dituria_1926

31/42

NT. 1. DITURIJA Faqe 3 1

N e p je s e n e s ip e rm e te q y te t i t n g ja n t e k e n e q e n e m o n u m e n te tb o t o r e , t e m p u j t d h e a k r o p o l i ; p a d y s h im k o lo n e t e p a r e a t je w n e v e n t ;

~ n e f2 q e te k o d r e s e d h e g je r n e f u s h a s h t r ih e s h g a s t r a e t r e g ta r e v e td h e b a n i m e t p r i v a te .Dy n g a k e t6 s h te p i t e p r iv a te u - z b u lu a n e p r e j m is io n i t m e 1924.

P e r v e ~ s e n d e v e t qe u - g je n tn e - d h e d is a p r e j Ie c i la v e t kane n jev le ft e a r t is tik e - r e z u l t a t i k r e n o r i k e t y r e r e m ih je v e t q e te s ie l1 e d is a'P r o v a te r a p e r h is t o r in e b a n e s a v e t g r e k e . S h te p i ja g r e k e s 'k i s h te d r i -t a ~ e m b i r r u g e , p e r k u n d r a z i te s h t e p iv e t t e s o tm e ; o d a t m e r r n in d r i te- d h e e r e n g a n je o b o r q e is h t e n e m ie d is . M e n je n g a k e t6 s h te p i t eA p o l lo n is e d r i t a r e te r ;e le s h in n e n je k o r id o r m e d y d e g a ; t ja t r a i k a{ d a te r r e th n je o b o r i t e m e s m e , d h e k jo d u k e te te je t e n je g o d i m e er e o N e s h te p i h y h e s h p r e j n je v e s t ib u l i t e c i l i t i e s h te g je n d u r e p r a k u .P o r t a q e p r e j d r a s e . m e g o z h d a h e k u r i , k r y e t t u n x h i ; n e Ilje p r e j oda-v e t , q ~ is h t e m b u tu a r e m e r a s a g u r i , u - g je n t n je q y p i g u r t e : k jo d ote k e te q e n e k u z in a . *

R e m ih je t e m a t i ! 1 9 2 6 u - b e n e n e p je s e n e s ip e rm e te q y te t i t , k uk e m i n x je r e n e d r i t e n je g a le r i n e n to k e k a t r e d h je te m e t r a s h te g ja te , eI o rm u a le p r e j d y m u r e g u r q e m b a n i r i n je v a r k k a m a r e (niche) b e r e p r e jn je c o p e g u r i . N e disa vis.e k jo g a le r i e s h t e m ja f t e la r t e d h e e g je r e. s a t i ! m u n t te s h k o je n je n je r i , p o edhe g je t k e n g u s h to h e te te p r e , k e -s h t l l q e k y tu n e l s 'k a q e n e p e r t e s h k u a r e n je r iu , p o p e r t e r je d h u r u je -, r a t . A f r e fundit v e r io r t e k e t i k a n a l i g je tm e n je m o n u m e n t I e m a th m ek u b e , n e fo rm e k a m a r e je ; ma vone u-gjentne dhe gjashte k a m a r e t e t je r a ,a f r e s e p a r e s e . G j i t h e k e to kamare jane me tepre s e I r i m e lr a te lana,d h e g o d i t u r e m e g u r te l id h u r e p a / kelqeve. M i d i s r;do kamareje k ~n je s h t y l le , m b i te cilal ka pasure padyshim pjeset e t je r a t e a r k i t e k -! t u r e s e . N e kohen r o m a k e g i i t h e keto kam are u-zune sislem alikerisht m ei 1 j e g u l l a ose m e "gure. .

S'ka d y s h i m se ky vend ku gjendene ket6 kamare ka qenenje nim feon, do me thene n je m o n u m e n t i shogruare nim fevet.

I N i m f e t ishine perendeshat e pyjevet, e arravet, e ujnavet. D isai m oncdha q e u-gjentne dhe qe perfytyrojn~ keto perendesha (tri nimfeq e k e r c e jn e ) provojn~ se nim fele qtne Ie veneruara prej banorevet teApollonise. Ishte pra gje e natureshm e qe Apolloniatet te kene dashureI t~ gcJitin ne qytet Ie tyre nje monument per nder te atyre p~rende-j , s h a v e : kam arete prej guri kujtonin shpellat ne te cilat ne fillim a d h u ~r o n in n i r n fe te . Eshte gje e mundure se, perkundrejt ketyne kamareve

* Shikon i A lb an ia, No. e motit 1925.

8/2/2019 Dituria_1926

32/42

Faqa 32 DlTUHIJAgjendesh nje hauz ujnat e te cilit rithnin dhe derdheshin nga kanali ~beme fjale. Nimfeon-et jane mjaft te shume ne epoken romake, d~gjenden' n ' Asi te Vogle, ne Afrike, ne Itali. N t:' gjithe ata monumem:shihene kamare si at6 te ApolIonise.Ne mes te pla

8/2/2019 Dituria_1926

33/42

OTTum.J A,'

Faqe 3 3X r . 1 .

P : S . S'kisha mbaruar akoma ket6 radhe, kure r d h e e u-shtuane mbi at6 p:ej te cilavet beme fjale.ne nje shkrim tjatre.

zbul:me Ie rinjDo 't'i deflejme

{... R.(Vepra e Z-it Leon Rey po vjen te plotesoje pUllet e filluara prej Heuzey,,.,

'1 .Daumet, Patsch dhe Praschniker, po me nje meriyr!! metodike qe' do te nXle-rc nc shesht, jo sende artistike t,~ vjetra, po edhe fytyri'n e vertet!! te qytetit tcvjetri'. Jemi te lum ture te botojm l' ne nUl11ur te pare te D ituris~ artikullin e mc-larlm i', shkruare frengjisht posa

8/2/2019 Dituria_1926

34/42

Faqc 34 DITURIJA ~. 1~-~~-_.hyni ne thelb Ie fialese, shpiegoni qmimin e vizilese, dhe mbaronip~~.

fu pandehni se eshte nie m iresiellje, nie edukate e holle kur teduki sikur s'keni vaiture per nie pune: doni Ie rrifehi Sf veni per mi-qesl,. mbase besoni se kifshtu e reni Ij(drin.

Po, siellia ma e mire dhe miqesiia me e kthiellte eshte kur nuk ebeni tjatrin Ie humbase kot kohen, mbaroni ate qe doni ne dy minutadhe i !in i shendet,

*Mos hyni ne tjatri pa i marre leje,o mos, felni nie porte, nio dcrepa troko llitu re.

Ler-e-ni mikun te jlere vefem,o mos i shkoni ne' odet sa pa u-ng~~tur,. mos rri~i ni! odi:t kur do te biere te flere, E p-i-ni leie te

";vis~ete, te flere, te mvishete dhe te lahele shpenguare.*Mikwz qe kini ne tryeze mos e shtrengoni te half: shte gje

qesharake te pandehni se i vjen turp te ushqeheti! ose qe ne shter ite tij nuk ka buke te nginjeti!,

*Mos shkoni per te piekure ne nje lehone. Ler-f-nl te m jeri:'n m i'-

me te mbledhe vetehene, I'i behete me te qeti! sherbimi. M os i ngriniprehieni! dhe m os e vdisni me pahir,

*Te semur:n mos e lothni. Ne e kini mik me te vertet, ni! kini

per ti! dashuri ne zem ret tuai, shkoni fdo dile dhe pyetni si eshte,opomos hyni brenda, kuvendoni vete'm me nje prei nierezvet te shte'pise,Ti! semurit i vjen turp qe te ;u perz,eri!,. mbase dhe as k"ito-

hete fare,. dhe ju te mos bi!hi shkak qe te' vdesi! me pahir.

8/2/2019 Dituria_1926

35/42

~I'. 1 DITURIJA ];'aqe 35~-~~-

Kuriozite te filo logjijeMe qene se besimtaret e Maisit merrene pergjilhesisht, ase memire a k o m a vetem me tregeti, ne Tyrqi judhenjte thirrene bezergjan,

n g a f ja la persisht bazergjan, tregtar. Ky titull u jepete edhe zyrtarisht,d u k e u-vene pas em rit te tyre: M ishan B ezergjan.Kete titull e gjejme edhe ne Rumani. sidomos ne M aldavi: negus-to r (tregtar) ne giuhen e Prutit, deften nje judheNe Rumani kapshtet e zarzavatevet punohene me tepre prej Bu\!-garevet. Pandaj bulgarie deften nje kopsht zarzavati.

Ne Serbi te vjetre mjesh1eri e bakallerise ekzersohete prej Grek-vet te M aqedhonise, ase Shqipetaret orthaLlakse te Epirit. Dhe keshtllserbishtfjala g r k deften nje bakall.Ne Shqiperi foban i themi Vllahut, nga shkaku se kuco\'llehtf, ame mire nj~ pjes'e tyre, m irrete me mjeshterin' e bariut.Ne disa vende te Serbise fjala 4rnaut (Shqipttar) ddttn njebari, perkundrejt Slave vet qe jane me tepre bujq.

BIBLIOGRAFI SHQlPE,T AREShtim ne Bibliografi e Emile Legrand-it"

nEAA~nKA. SKHl AIIAA AA

T H u l l i i brendeshme pas nEAA~rIKA dhe SKIII AnAA AM-A...s h to n k e t o radhe:

BA~IA ~IJ\lITPl POY~O, AIt\DOYPA NDAIWHCA t\D;\BAAU SKPOBTI,1,:nOfPAJ\IATU OYA~OYPON DIEJ\JBE NDASKInAI'I,

P a s ta j v a z h d o n t i t u n i s i e d h e n e k a p a k u n e ja s h tm e .

. Veprat q~ pershkrojm e n e kete bibliografi jane te bibliotekese sene.Lum IJ Skm do

8/2/2019 Dituria_1926

36/42

D1TUlHJA'~,

f\r. 1.- ~... - --

l; .Ne f a q e te jashtme te kapakiit te tundit, brenda ne njemedalon, eshte sbkruare: l\ILOOY TA(I'lTO~ ~Ol'l\IA (Transkriptim i ti-t ~ l l i t tedyte: Pellasgjika; sqqip aplla allfavitar. . Vasil 6him itri Rusa, I[indure nde Kor

8/2/2019 Dituria_1926

37/42

Nr. 1. Faqc 37- . .- .------

Nuk' ka nonje mot shtypi; po pl'rklhesa thuhele se do te jeted re jt v i t i t 1890.*

--Arnaudlluk ve Arnaudllar. Muharriri seadetlu Vassa e f e r . d i ha-

zereth~ri. Myterxhimi 'A . D. Haselati safijesi ve her hakki xhem 'ijjet-i'ilm ijje-i Arnaudijjeje 'aidder. Mexhlis-i me 'arifen ruhsalile tab 'ollen-meshder. lstanbull, M ihran matba 'asi, Bab-i 'A li djaddesinde, No,28; 1297.

Nje volum, 16 santimetra me 11; 148 faqesh.Perkthenjesi nga frengjishtja i kesaj libre se Vasa pashes, eshteA li Danish bej P rish lina.

Arnautlla r, Su /ja tlla r. Tarihe mystenid bir roman. M uharriri Ah-medMidhat . Evvela Terxhyman -i 'Hakikat gazetaseiia tefryka edildiq-den sonra, birinxhi def 'a ollarak qitabsuretende dahi basellmeshdtr.Istanbull, sene 1305.-

Nje volum 23 saul. me 16; 224 faqe dhe 3 te bafdha Ile funt;faqe e pare mban dhe titullin':

BIBLIOGRAFIAlbania, per molin 1925, nje fasikol i math, me 62 faqe, dhe. s h u m e figura; botuare prej Bestelli dhe Tuminelli, Roma dhe M ilano,dhe Champion, n~ Paris.Ky botim luksi drejtohete prej Z-it Leon Rey, i m isionit francezqe ben remihjet e Pojanit,. afre Fierit, dhe ka per qellim Ie pershkroje

punimet arkeologjike qe behene prej lnstitutit te Francese.Z. Justin Jodart, m iku yne bespik ahe kaqe sim patik, ka shkruarenje paretheneje, Shq iperija me 1925, ku gjen rasjen te na mprojedhe te na jape kurajo me fjalet e tij zemredhenese. ,;E verteta eshte,thote, se puna e Shqipetarevet eshte fort e rende. Shqiperija' ka pasureI ~~dohere n je fryme te perbashket per indepedence dhe nje shpirt'the-

* Rrefehcte' se autorF i- keti mevludi nuk" eshte vertet Tahir efendi Popaya,;)0 nje Tahir efendi jakove,' i njahure' ne. KosoYe me emrin.Tahir efendi i.math;ky thuhcte se paska lene disa shkrime shqip, .m idis cilevet edhc..kete IlIcvlud,ti: cilin, duke c ndryshuare pake, e ka"bo1l~are njecrr.rCsi i tij prej' Popovc.

8/2/2019 Dituria_1926

38/42

Faqe 38 DITURI.JA Nr. 1rorije per lirine; po gjer. me sot akoma s'kishte nje opinion publik qe!te mbaje qeverine. Te mprojturit e vatrese dhe te arese ne malet s'e-shte nje me administraten e krahines ose te Shtetit. I duhete disa k o h Hqe luftari i dieshme te behete nje qytetar veperues."Artikulli i pare pershkron zbulimet e Pojanit, dy shtepi, do pla

8/2/2019 Dituria_1926

39/42

XI" . 1 . DITlJRIJA Faqe 39

Fjalori i Marko BO~Qrit (Lexique de Marc Botzari) nje vol.48 f a q e s h , me 4 faksim ile. Shtyp. Kristo Luarasi, Tirane 1926.Eshte nje shtypje vec;an e botim it ne Kalendar, me nje parethe-nje shqip dhe frengjisht prej Lurno Skendo. Libra eshte komplekte ne84 f a q e , sadoqe nje e mete shtypi e ben te dukete sikur nuk bhtembaruare.

Serbet dhe Shqiptaret prej Dr. M .ilan Suflay, perkthyere ngaselbishtja prej 2ef Fekec;i dhe Kari G llrakuqi, nje yo\. 200 faqe, Ti-rane 1926. Shtyp. Kristo Luarasi.

fl'\ilan Sllf1ay nuk' eshte nj~ i panjo~ure per Shqiptaret; e njoh:mme tepre si nje bashkepunonjes te vlefshrne ne te dy verrat e meJha.Acta et diplornata res Albaniae mediae aetatis" dhe "lllyrisch-A lba-nische Forshungen", keshtu qe shkrimet e tij rrefejlle nje dijUar tefal11iliarizuare me sendet e Shqiperise dhe U' Balkanhet.

Libra e sotme s'eshte as nje histori e Shqiperarevet, as edhe eS~rbevet; eshte nje mbledhfe shenimesh dhe notas~ te vogla mbi r,,-cen dhe vendin tene si edhe mbi Slavet afre Shqiperise ose 'ne prekjehistorike me Shqipetaret; Esht~' nj~ thesar materiali qe rrefen remihjedhe kerkirne te gjate ne Ierne te kohes' se kalueme, ne tOglll1 e :1~atl1te dokumentavet te Jetes se rnesme, ne veprat ~ auktorevet dlle liete tra t e kanc;ella r;v et.

Kendimi i kesaj libre, ne te ciJet mungesa e nje harte gjeogra-fike ndjehete fort e mad he, eshte plot interes. Nuke mundin: te mosshenojme disa cope, bie fjala kapitolin (faqe 74 dhe poshte) mbi for-m imin e fisevet, e feudalevet, duke filluare nga barite dhe pronaret ekopevet.

Faqe 104-105 inf111el1ca mbi gjllhen e zakonit te maleSOlvetShqipetare qe kuvendojne duke klithure breg m e breg, dhe duke per-hapure Jajmet, ose duke dhene kushtrim in: ky zakon ka shkaketuareshkurtimin e fjaJevet dhe shumezim in e njerokjevet.

Ne f. 109 kendonjzsi gjen nje kapitoJ lObi banim in e Shqipetarc-vet ne kufite verore, ku, "per ranze te detit, Shqipetaret ne kohen e rnes-me mrrijshin ne veri ma Jarg se sot Deget e trupit Shqiptar te pre-I' .IiI nga kolonizimi sloven i zhupanvet te vjeter nderm jet Ulqinit, Bu-des e liqenit te Shkodres, shiheshin ne te ) 3-lin e te 14-tin qindvjelper qark Ie Raguzes e te' Kolorit; pastaj prap nder eI11natmalazes q h en c je r e r p n q t e vendevet te H ercegovines . , ."

8/2/2019 Dituria_1926

40/42

-DTTURTJ A Nr. I.aqe 40 . -- -' "-'~--~--Kendonjesvet

Diturija u-botua me 1909 ne Selanik, si nje e perkoheshme 16faqesh, nga krei i itluajit janar gjer ne Dhetur. Me qene se Ie dy nu-muret e fundit dualle per dy muaj, i tere koleksionl forman nje volum1 6 0 faqesh.Me '1916, ne Qershor, Korrlk dhe Gusht, nxora Ire numure, neB'Jkuresht, ter ne formatin e pare - qe eshte dhe ky i soteni -dheme 16 faqe; revista mbante adresen e Shoqerise ,Shqipetare ne Bl1ku-resht, e cila bente spenzimet e botirnit, dhl' shlypesh n e Konstar~ce,ne tipogra fija A/bania, e M ihal S. Xoxe.Ky botirn i D ,tur;se bar shenimin V a / u r n i Dyti!, po Ie tre numu-ref Jane bere sot te pa gjetshme, me qenese humbne ne rremuje telu ftese. Po ja p im ketu m bajtjen e ketyre tri fIef(ve:oNQ1: Shpresa dill' puna, M e Ie vjetret shkrirne shqip, Dora d'Is-tria, Shqipetaret ne G reqi, Aktiviteti i S hqipetarevet n e Rumani, Gjenc .jane Shq iperi.M 2: M iqte dhe arm iqt' e Shqiperise, Per shkrime te haruare"dhe te pa.diture, Shqipetaret ne G reqi, Peshkopija dhe K olegji i $hqipe-tarevet ne'K alabri, A ktiviteti i Shqipetarevet ne Rumani, 'BbliografioNQ3: Kufit e Shqipetarevet, Hundorete ne emrat shqipe, Shqipe-IM et ne G reqi, A ktiviteti i Shqipetarevet n e Rumarii, L etre s'ime mbese,Bibiiog-rafi.Dukete prej keti indeksi se, artikujt qe mban nurnuri; i tanishmei Diturisf, "Per shkrimete haruare'dhe te pa-diture", nShqipetaret neGreqi", "Dora d'lstria" dhe "Aktiviteti iShqipetarevet n e R u m a n i"jane rishtypje, jo vetem pse revista e Bukureshtit tani n u k e gjendel,po edhe'riga shkaku qe te tre 'artikujt (ve~ atj te titul1uare "Dora d'Is-h'ia")'kishine mbeture te pa mbaruare.G jithe nga shkaku 'pse te tre numuret m e nuke gjendene, b o t i m i ne sotme e quajme'.Volum te D y t e , sikur te mos kishin dale fare atatre ':tlumu re te 'Bukure sh tit.

Ky numur i sotme i Diturisi! kishte per te daJe ne drite me 1te Shtato[it 1926. M jerisht nje pengim . qe ,"i...qelloj shtypeshkronjesit,.. shkaketoj vonimin l' botim it per dy muaj.

Shi!nim - Do ta themi nje here 'pergjithenj se,. artik,ujt ~Diturise qe s'kane nje neneshkrim Jane te Drejtorit te saj.SHTYPURE NE SHTYPESHKRONjET n;VIBROTHESfjA" KRISTO p, LUARASI - TIRANE

8/2/2019 Dituria_1926

41/42

Iendonjesvets,.kemi m a n e me parepajtimet e DITURISE .nga shkaku se donim te sigurohemi ne do

t~ mundNn t'a nxierim me regull te perkoheshment~ne.

D iturija tani e ka te slguruare jeten dhe do .tedale me koh~ .kfye

8/2/2019 Dituria_1926

42/42

Desherojme t e b l e m e C;do l i b r e t ev je t r e q e i p e r k e t S h q ip e r i s e .

D U A M E :

S a / n a m e te vilajetevet Janine, Manastir, Shkodre,Ysqyp.

Libren e N aum Veqilharxhit.Abetare e shtypure me 1879 ne Starn boll si

edhe nurnure te revistese DUuria dhe DrUa.Duarne prape gazeta shqip te vjetra, si Aibanija

(Beligrad), Shkupi (Ysqyp), Intibah dhe Zgiimi (Janine)dhe ~do fare gazete tjatre.

U luterni alyreve qe kane te na shkrojnc dhe tena thone ~e