Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği

İÇ DENETİM BAŞKANLIĞI

Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği


KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu; faaliyet dönemi içinde geri ödenmesi gereken yabancı kaynakları kapsar.

Kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu; malî borçlar, ticari borçlar, diğer borçlar, alınan avanslar, yıllara yaygın inşaat ve onarım hakedişleri, ödenecek vergi ve diğer yükümlülükler, borç ve gider karşılıkları, gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkukları ile diğer yabancı kaynaklar hesap gruplarına ayrılır.


303- İŞLETMELER ARASI MALİ BORÇLAR HESABI

İşletmeler arası malî borçlar hesabı, aynı idareye bağlı olarak faaliyet gösteren işletmelerin mevzuatları gereği birbirlerine olan kısa vadeli malî borçlar ile uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki işletmeler arası malî borçlar hesabında kayıtlı tutarlardan vadesi bir yılın altına inenlerin izlenmesi için kullanılır.


32- TİCARİ BORÇLAR

Ticari borçlar hesap grubu; işletmenin ticari ilişkileri nedeniyle ortaya çıkan borçlarının izlenmesi için kullanılır.

Ticari borçlar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

320 Satıcılar Hesabı326 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı329 Diğer Ticari Borçlar Hesabı


320- SATICILAR HESABI

Satıcılar hesabı, işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan ticari borçlarının izlenmesi için kullanılır.

Örnek; İşletme Müdürlüğü tarafından veresiyeli olarak kırtasiye malzemesi alımı,

H. Kod Borç Alacak150 İLK MADDE VE MALZEME HESABI 1.694,91191 İNDİRİLECEK KDV H. 305,09320 SATICILAR HESABI 2.000,00830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 2.000,00835 GİDER YANSITMA HESABI 2.000,00

Hesabın Adı


Örnek; İşletme Müdürlüğünde ki nakit yetersizliği nedeniyle zamanında ödenemeyen borç için yapılan anlaşma gereği borç için faiz tahakkuk ettirilmesi,

H. Kod Borç Alacak659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR H. 200,00320 SATICILAR HESABI 200,00

Hesabın Adı

Örnek; Borcun faizi ile birlikte ödenmesi,

H. Kod Borç Alacak320 SATICILAR HESABI 2.200,00100 KASA HESABI 2.200,00

Hesabın Adı


Örnek; 1 USD=1,8 TL den borçlanma suretiyle 12.000 USD ye Makine alınması,

H. Kod Borç Alacak253 TESİS,MAKİNE VE CİHAZLAR H. 21.600,00191 İNDİRİLECEK KDV H. 3.888,00320 SATICILAR H. 25.488,00830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 25.488,00835 GİDER YANSITMA HESABI 25.488,00

Hesabın Adı


Envanter döneminde 1 USD=1,9 TL olması,

H. Kod Borç Alacak656 KAMBİYO ZARARLARI H. 1.200,00320 SATICILAR H. 1.200,00

Hesabın Adı

Ödeme zamanında 1 USD=1,7 TL olması,

H. Kod Borç Alacak320 SATICILAR H. 26.688,00103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E.H. 24.288,00646 KAMBİYO KARLARI H. 2.400,00

Hesabın Adı


326- ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI

Alınan depozito ve teminatlar hesabı, üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan depozito ve teminatların izlenmesi için kullanılır.

Örnek;Temizlik ihalesi için 80.000.-TL geçici teminat alınmıştır.

H. Kod Borç Alacak100 KASA HESABI 80.000,00326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR H. 80.000,00

Hesabın Adı


Örnek; Geçici teminat alındığı gün iade edilmiştir.

H. Kod Borç Alacak326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR H. 80.000,00100 KASA HESABI 80.000,00

Hesabın Adı

Örnek;Zaman aşımına uğrayan teminat gelir kaydedilmiştir.

H. Kod Borç Alacak326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR H. 80.000,00679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 80.000,00805 GELİR YANSITMA HESABI 80.000,00800 BÜTÇE GELİRLERİ HESABI 80.000,00

Hesabın Adı


335- PERSONELE BORÇLAR HESABI

Personele borçlar hesabı, işletmenin personeline olan ücret, ikramiye gibi borçlarının izlenmesi için kullanılır.

Örnek; Banka ekstresinden personele ödenmesi gereken yolluk ödemesinin hesap hatası nedeniyle ödenmediğinin anlaşılması,

H. Kod Borç Alacak103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME EMİRLERİ H. 1.200,00335 PERSONELE BORÇLAR H. 1.200,00835 GİDER YANSITMA HESABI 1.200,00830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 1.200,00

Hesabın Adı


Örnek; Nakit yetersizliği nedeniyle tahakkuk eden işçi ücretinin ödenememesi,

H. Kod Borç Alacak770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ H. 2.328,06360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H. 36,78361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK K.H. 699,39335 PERSONELE BORÇLAR H. 1.581,89830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 2.328,06835 GİDER YANSITMA HESABI 2.328,06

Hesabın Adı

Örnek; Tahakkuk eden işçi ücretinin ödenmesi,H. Kod Borç Alacak

335 PERSONELE BORÇLAR H. 1.581,89103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME EMİRLERİ H. 1.581,89

Hesabın Adı


336- DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR HESABI

Diğer çeşitli borçlar hesabı, ticari olmayıp yukarıdaki hesaplardan hiçbirinin kapsamına alınamayan öğrenci hakkı, kira borçları, faiz borçları, mahiyeti tespit edilemeyen tutarlar ile emanet olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarlar gibi çeşitli borçların izlenmesi için kullanılır.


Örnek; Dönem sonunda 393 nolu hesabın büyük defter görünümü aşağıdaki gibidir,

15.00014.00018.000

22.00027.000

393 MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI


H. Kod Borç Alacak393 MERKEZ VE ŞUBELER CARİ H. 2.000,00336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR H. 2.000,00

Hesabın Adı

Dönem sonunda yapılacak muhasebe kaydı;

Örnek; Banka ekstresinden hesaplarımızda mahiyeti tespit edilemeyen tutar bulunması,

H. Kod Borç Alacak102 BANKALAR HESABI 2.500,00336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR H. 2.500,00

Hesabın Adı


Söz konusu tutarın ihaleye katılmak için gerekli olan geçici teminat olduğunun anlaşılması,

H. Kod Borç Alacak336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR H. 2.500,00326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR H. 2.500,00

Hesabın Adı

Söz konusu tutarın mahiyetinin anlaşılamamasından gelir kaydedilmesi,

H. Kod Borç Alacak336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR H. 2.500,00679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 2.500,00805 GELİR YANSITMA HESABI 2.500,00800 BÜTÇE GELİRLERİ HESABI 2.500,00

Hesabın Adı


340- ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI

Alınan sipariş avansları hesabı, işletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil ettiği tutarların izlenmesi için kullanılır.

Örnek; Banka ekstresinden ilgili firmalara ait belge bedellerine ait olan tutarların yatırıldığının anlaşılması,

H. Kod Borç Alacak102 BANKALAR HESABI 16.770,00340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI H. 1.770,00340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI H. 15.000,00

Hesabın Adı


Belgelerin teslim edilmesi,

H. Kod Borç Alacak340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI H. 1.770,00340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI H. 15.000,00391 HESAPLANAN KDV H. 3.018,60600 YURTİÇİ SATIŞLAR HESABI 13.751,40805 GELİR YANSITMA HESABI 16.770,00800 BÜTÇE GELİRLERİ HESABI 16.770,00

Hesabın Adı


360- ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI

Ödenecek vergi ve diğer yükümlülükler hesap grubu; işletmenin sorumlu veya mükellef sıfatıyla ödeyeceği vergi, resim, harç, kesinti, sigorta primi, sendika aidatları, icra taksitleri ile sosyal güvenlik kurumları ve diğer kamu idareleri adına tahsil edilen tutar veya paylar ile benzeri borçların izlenmesi için kullanılır.

Örnek; Başka bir ile atanan personele sürekli görev yolluğunun ödenmesi,

H. Kod Borç Alacak770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ H. 3.640,55360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H. 27,63103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E. 3.612,93830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 3.640,55835 GİDER YANSITMA HESABI 3.640,55

Hesabın Adı


Örnek; Saymanlığa vekalet eden personele vekalet aylığı ile zam ve tazminatların ödenmesi,

H. Kod Borç Alacak770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ H. 999,54360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H. 7,59103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E. 991,95830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 999,54835 GİDER YANSITMA HESABI 999,54

Hesabın Adı

Örnek; Mahsup edilen vergilerin Vergi Dairesine ödenmesi,

H. Kod Borç Alacak360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H. 35,22103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E. 35,22

Hesabın Adı


361- ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ HESABI

Ödenecek vergi ve fonlar hesabı, işletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili malî mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla kendisine, personeline veya üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların izlenmesi için kullanılır.


Örnek; Merkez İşletme Müdürlüğünün 7. ay maş ödemesi,

H. Kod Borç Alacak770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ H. 23.995,91360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H. 558,41361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK K.H. 5.391,29103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E. 18.046,21830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 23.995,91835 GİDER YANSITMA HESABI 23.995,91

Hesabın Adı

Kesintinin SGY’ya ödenmesi,

H. Kod Borç Alacak361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ H. 5.391,29103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E. 5.391,29

Hesabın Adı


Ödenecek döner sermaye yükümlülükleri hesabı, döner sermayeli işletmelerce genel bütçeye aktarılacak tutarlar, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu payı, idare masraflarına katılma payı, amortisman payı, kâr payı, merkez hissesi gibi Hazineye veya ilgili idareye ödenecek gelir ve payların izlenmesi için kullanılır.

362- ÖDENECEK DÖNER S. YÜKÜMLÜLÜKLERİ HESABI


Örnek; Merkez İşletme Müdürlüğü tarafından 2012 Yılı gelirleri üzerinden Çocuk Esirgeme Kurumu Payını tahakkuk ettirmesi,

H. Kod Borç Alacak770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ H. 68.524,77362 ÖDENECEK D.SERMAYE Y.H. 68.524,77830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 68.524,77835 GİDER YANSITMA HESABI 68.524,77

Hesabın Adı

Payın ödenmesi,

H. Kod Borç Alacak362 ÖDENECEK D.SERMAYE YÜKÜMLÜLÜKLERİ H. 68.524,77103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E. 68.524,77

Hesabın Adı


367- KATMA DEĞER VERGİSİ TEVFİKATI HESABI

Katma değer vergisi tevkifatları hesabı, ilgili mevzuat gereğince, inşaat taahhüt işleri, temizlik hizmetleri, özel güvenlik hizmetleri, makine, teçhizat ve demirbaşlara ait bakım ve onarım hizmetleri, personele verilen yemek servisi, danışmanlık ve denetim hizmetleri alımlarına ait bedel üzerinden hesaplanan katma değer vergisi tevkifat tutarlarının izlenmesi için kullanılır.


Örnek; Araç Kiralama işi için hakediş ödemesinin yapılması,

H. Kod Borç Alacak770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ H. 29.727,01191 İNDİRİLECEK KDV H. 5.350,86360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H. 281,81367 KDV TEVFİKATI HESABI 4.815,78103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E. 29.980,28830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 35.077,87835 GİDER YANSITMA HESABI 35.077,87

Hesabın Adı

Kesilen vergileri vergi dairesine ödenmesi,

H. Kod Borç Alacak360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H. 281,81367 KDV TEVFİKATI HESABI 4.815,78103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E. 5.097,59

Hesabın Adı


380- GELECEK AYLARA AİT GELİRLER HESABI

Gelecek aylara ait gelirler hesabı, gelecek aylara ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait olan kısımlarının izlenmesi için kullanılır.

Örnek; Döner Sermaye İşletmesi tarafından 01.02.2014 tarihinde işletme çay ocağının aylık 750,00 TL’den 8 aylık kiraya verilmesi ve kira bedelinin peşin tahsil edilmesi.


H. Kod Borç Alacak100 KASA HESABI 6.000,00649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR H. 750,00380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER H. 5.250,00805 GELİR YANSITMA HESABI 6.000,00800 BÜTÇE GELİRLERİ HESABI 6.000,00

Hesabın Adı

Bir sonraki ay yapılacak muhasebe kaydı.

H. Kod Borç Alacak380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER H. 750,00649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR H. 750,00

Hesabın Adı


381- GİDER TAHAKKUKLARI HESABI

Gider tahakkukları hesabı, gelecek aylarda ödemesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkuklarının izlenmesi için kullanılır.

Örnek; Döner Sermaye İşletmesinden maaş alan memurların maaşı 54.000 TL olarak tahakkuk ettirilmiştir.

H. Kod Borç Alacak770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI 54.000,00381 GİDER TAHAKKUKLARI HESABI 54.000,00830 BÜTÇE GİDERLERİ HESABI 54.000,00835 GİDER YANSITMA HESABI 54.000,00

Hesabın Adı


Örnek; Tahakkuk eden giderin ödenmesi.

H. Kod Borç Alacak381 GİDER TAHAKKUKLARI HESABI 54.000,00360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI 3.600,00361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK K.H. 12.800,00103 VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME E.H. 37.600,00

Hesabın Adı


Hesaplanan katma değer vergisi hesabı, teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile işlemi gerçekleşmeyen ya da işlemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ilişkin katma değer vergisinin izlenmesi için kullanılır.

391- HESAPLANAN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI


Örnek; Kayıtlı değeri 92.000 TL, Birikmiş Amortismanı 14.000 TL ve Yeniden Değerleme Farkı 8.000 TL olan bina KDV hariç 64.000 TL ye satılmıştır.

H. Kod Borç Alacak100 KASA H. 80.560,00257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR H. 14.000,00522 MDV YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI H. 8.000,00689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR H. 6.000,00252 BİNALAR H. 92.000,00391 HESAPLANAN KDV H. 16.560,00805 GELİR YANSITMA HESABI 80.560,00800 BÜTÇE GELİRLERİ HESABI 80.560,00

Hesabın Adı


Örnek; Ekim ayı sonunda işletmeye ait 191 İndirilecek KDV ve 391 Hesaplanan KDV hesaplarının büyük defter görünümü aşağıdaki gibidir.

191 İndirilecek KDV Hesabı 391 Hesaplanan KDV Hesabı1.8501.200 785

2.4501.300 485


Bu verilere göre Ekim ayı sonunda yapılacak olan muhasebe kaydı;

H. Kod Borç Alacak391 HESAPLANAN KDV 4.235,00191 İNDİRİLECEK KDV 3.835,00360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H 400,00

Hesabın Adı

191 İndirilecek KDV Hesabı 391 Hesaplanan KDV Hesabı1.8501.200 785

2.450 300

Örnek; Ekim ayı sonunda işletmeye ait 191 İndirilecek KDV ve 391 Hesaplanan KDV hesaplarının büyük defter görünümü aşağıdaki gibidir.



H. Kod Borç Alacak391 HESAPLANAN KDV 2.750,00190 DEVREDEN KDV H. 1.085,00191 İNDİRİLECEK KDV 3.835,00

Hesabın Adı

191 İndirilecek KDV 391 Hesaplanan KDV1.8501.200 785

2.450 3003.500

Örnek; Ekim ayı sonunda işletmeye ait 190 Devreden KDV, 191 İndirilecek KDV ve 391 Hesaplanan KDV hesaplarının büyük defter görünümü aşağıdaki gibidir.

190 Devreden KDV 1.500



H. Kod Borç Alacak391 HESAPLANAN KDV 6.250,00190 DEVREDEN KDV H 1.500,00191 İNDİRİLECEK KDV 3.835,00360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR H 915,00

Hesabın Adı


Documents

Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği