ĐỔI MỚI PPDH MÔN TOÁN LỚP 10 THPT THEO CHƯƠNG TRÌNH CƠ BẢN

(Tóm tắt kết quả nghiên cứu đề tài khoa học và công nghệ cấp Trường)

I. Tính cấp thiết của đề tài

1. Quán triệt tinh thần của các Nghị quyết Hội nghị BCHTW Đảng CSVN

a) Nghị quyết Hội nghị lần thứ IV BCHTW Đảng CSVN (Khóa VII, 1/1993) đã chỉ rõ:

 

- Mục tiêu giáo dục – đào tạo phải hướng vào đào tạo những con người lao động, tự chủ, sáng tạo, có

năng lực GQVĐ thường gặp, qua đó mà góp phần tích cực thực hiện mục tiêu lớn của đất nước là dân

giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

- Về phương pháp giáo dục, phải khuyến khích tự học, phải áp dụng những phương pháp giáo dục

hiện đại để bồi dưỡng cho HS năng lực tư duy sáng tạo, năng lực GQVĐ.

b) Nghị quyết Hội nghị lần thứ VI BCHTW Đảng CSVN (Khóa VIII, 12/1996) tiếp tục khẳng

định: “phải đổi mới phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn

luyện tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện

hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho HS, nhất

là sinh viên đại học.”

c) Đại hội IX của Đảng CSVN đã khẳng định mục tiêu tổng quát của Chiến lược Phát triển

Kinh tế – Xã hội 2001 – 2010 là “đưa đất nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt

đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản

trở thành một nước công nghiệp hoá theo hướng hiện đại hoá”. Để có thể đi tắt đón đầu từ một

nước kém phát triển và có thể rút ngắn thời gian so với các nước đi trước thì vai trò của giáo dục

và công nghệ là có tính quyết định, nhu cầu phát triển giáo dục là rất bức thiết. Vì vậy chiến lược

phát triển giáo dục 2001 – 2010 (Ban hành kèm theo Quyết số 201/2001/QĐ-TTg ngày 28 tháng 12

năm 2001 của Thủ tướng Chính phủ) ở mục 5.2 ghi rõ: “Đổi mới và hiện đại hoá phương pháp giáo

dục. Chuyển từ việc truyền thụ tri thức thụ động, thầy giảng, trò ghi sang hướng dẫn người học chủ

động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức; dạy cho người học phương pháp tự học, tự thu nhận

thông tin một cách có hệ thống và có tư duy phân tích, tổng hợp; phát triển năng lực của mỗi cá

nhân; tăng cường tính chủ động, tính tự chủ của HS, sinh viên trong quá trình học tập… “.

d) Nghị quyết 37/2004/QH11 của Quốc hội về giáo dục trong đó yêu cầu Bộ GD&ĐT nghiên

cứu điều chỉnh phương án phân ban THPT góp phần tích cực hướng nghiệp cho HS và phù hợp với

điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Theo quan điểm của Đảng và Nhà nước có thể hiểu việc đổi mới PPDH ở trường THPT được diễn ra

theo bốn nội dung chủ yếu:

- Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của HS;

- Bồi dưỡng phương pháp tự học;

- Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tế;

- Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS.

Trong đó, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của HS là cơ bản, chủ yếu nhất.

2. Luật Giáo dục Việt Nam

a) Điều 28.2 của Luật Giáo dục (2005) quy định: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải

phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của HS; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học;

bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến

tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho HS”.

b) Điều 27, mục 2, chương II, Luật Giáo dục 2005 về mục tiêu của giáo dục THPT: “Giáo dục

THPT nhằm giúp HS củng cố những kết quả của giáo dục THCS, hoàn thiện học vấn phổ thông, có

những hiểu biết thông thường về kĩ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện lựa chọn hướng phát triển

và năng lực cá nhân, tiếp tục học ĐH, CĐ, THCN, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”.

3. Thực trạng dạy học môn Toán ở trường THPT nước ta hiện nay chưa đáp ứng được yêu

cầu đổi mới PPDH

a) Hiện tượng dạy học bình quân (yêu cầu cả lớp như nhau), bằng lòng với cách GQVĐ học

tập có sẵn trong SGK, hiện tương dạy nhồi nhét để đối phó với thi cử, kiểm tra và chạy theo thành

tích, mà chưa quan tâm đến sự phát triển trí tuệ, năng lực cá nhân của HS.

b) Đa số GV Toán ở THPT đều nhận thức được sự cần thiết phải đổi mới PPDH, nhưng vận

dụng vào thực tiễn dạy học còn nhiều hạn chế vì nhiều nguyên nhân, chẳng hạn: GV cũng như HS

chưa khắc phục được thói quen dạy học truyền thống theo kiểu thầy đọc – trò chép, tâm lí ngại đổi

mới PPDH, một nguyên nhân nữa là GV chưa nắm chắc cơ sở lí luận về đổi mới PPDH,…

c) Về công tác quản lí chưa chú ý khuyến khích, đãi ngộ thỏa đáng đối với những GV có

năng lực, có tâm huyết với nghề, gương mẫu thực hiện đổi mới PPDH; chưa đổi mới ĐG lao động sư

phạm của GV cũng như ĐG GV, HS và nhà trường phổ thông.

Vì những lí do trên đây và được sự đồng ý của Vụ KH-CN – Bộ GD&ĐT, Ban Giám hiệu trường ĐHSP

Hà Nội, nhóm cán bộ nghiên cứu đã chọn thực hiện đề tài “Đổi mới PPDH môn Toán lớp 10 THPT theo

chương trình chuẩn” nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy – học môn Toán lớp 10 THPT, theo định

hướng tích cực hóa HĐ học tập của HS. Mặt khác, đề tài có thể làm tài liệu bồi dưỡng, tài liệu tham

khảo cho GV Toán THPT về cách lập kế hoạch bài học theo tinh thần đổi mới PPDH.

II. Mục tiêu đề tài

Nghiên cứu việc triển khai chương trình và SGK môn Toán ở THPT phân ban (năm 2002), đề xuất một

số phương án đổi mới PPDH môn Toán lớp 10 chương trình chuẩn, nhằm tích cực hoá HĐ học tập của

HS, nâng cao năng lực sư phạm cho GV và hiệu quả dạy học môn Toán ở THPT.

III. Nhiệm vụ và nội dung nghiên cứu

Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc đổi mới PPDH ở trường THPT nước ta hiện nay.

Khảo sát thực trạng HĐ dạy – học môn Toán lớp 10 ở một số trường THPT.

Xác định yêu cầu đối với GV trước những đổi mới của chương trình và SGK THPT nước ta

hiện nay.

Đề xuất một số phương án đổi mới PPDH môn Toán lớp 10 theo chương trình chuẩn theo

mục tiêu của đề tài.

Đánh giá tính khả thi và tính hiệu quả của đề tài thông qua dạy – học một số giáo án môn

Toán lớp 10 theo chương trình chuẩn ở trường THPT tại Thành phố Hà Nội, Tỉnh Hưng yên.

IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1. Đối tượng nghiên cứu

- Quá trình dạy – học môn Toán lớp 10 theo chương trình chuẩn ở trường THPT nước ta hiện nay bao

gồm: HĐ dạy, HĐ học, nội dung môn học, tài liệu và phương tiện dạy học, ĐG kết quả học tập của

HS .

- Chương trình và SGK môn Toán lớp 10 ở trường THPT.

2. Phạm vi nghiên cứu và thực nghiệm

a. Phạm vi nghiên cứu: Do qui mô của đề tài ở cấp trường, thời gian nghiên cứu trong một năm,

nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu để đề xuất một số phương án đổi mới PPDH môn Toán lớp 10

trường THPT theo chương trình chuẩn.

b. Đối tượng khảo sát:

GV dạy môn Toán ở trường THPT;

HS lớp 10 THPT học theo chương trình chuẩn;

Cán bộ quản lí, chỉ đạo ở các cấp: Sở GD&ĐT, trường THPT, tổ trưởng, nhóm trưởng có trình

độ đào tạo từ ĐH trở lên theo chuyên ngành môn Toán.

V. Phương pháp nghiên cứu

1. Phương pháp nghiên cứu lí luận: thu thập, đọc và xử lí

Nghiên cứu chuẩn chương trình giáo dục phổ thông ở Việt Nam;

Nghiên cứu ứng dụng một số PPDH hiện đại vào môn Toán ở trường THPT;

Nghiên cứu SGK môn Toán lớp 10 ở trường THPT.

2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Điều tra thực trạng việc dạy – học môn Toán lớp 10 theo chương trình chuẩn ở một số

trường THPT.

Tổ chức hội thảo, tổng kết kinh nghiệm về các kết quả đã đạt được.

3. Phương pháp thử nghiệm sư phạm

Thử nghiệm được tiến hành với đối tượng là HS lớp 10 ở trường THPT (theo chương trình

chuẩn) nhằm bước đầu kiểm nghiệm trên thực tế tính khả thi và hiệu quả của phương án đề xuất.

VI. các kết quả nghiên cứu đạt được

Báo cáo tổng kết, báo cáo tóm tắt tổng kết đề tài

Một số xu hướng dạy học hiện đại

Đổi mới PPDH môn Toán ở trường THPT đáp ứng chương trình và SGK mới theo chương trình

chuẩn

Thực trạng việc tổ chức dạy học môn Toán lớp 10 theo chương trình chuẩn ở THPT theo tinh

thần đổi mới PPDH

Tìm hiểu chương trình, SGK môn Toán ở PTTH một số nước

Thiết kế bài học theo tinh thần đổi mới (5 giáo án về các tình huống điển hình trong dạy học

môn Toán)

Một bài báo khoa học về “Thiết kế bài học theo định hướng đổi mới PPDH môn Toán ở

trường THPT” – TCGD số đặc san kì II, tháng 7/2006, trang 58 đến 61.

VII. Địa chỉ sử dụng

Các trường THPT

Các Viện nghiên cứu giáo dục

Các trường Sư phạm

VIII. Lực lượng tham gia nghiên cứu

- Chủ nhiệm đề tài: CN Phạm Thị Trinh Mai

- Cố vấn khoa học: PGS.TS Phạm Gia Đức – Viện CL&CTGD

- Các thành viên tham gia:

TS. Trần Luận – Viện CL&CTGD (chuyên gia môn Toán)

TS. Phạm Đức Quang – Viện CL&CTGD (chuyên gia môn Toán)

Một số GV Toán trường THPT trên địa bàn Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Giang, Tuyên Quang

IX. Thời gian thực hiện:

12 tháng (từ tháng 1 đến tháng 12/2006)