DR. GËZIM ALPION ABDURAHIM ASHIKU HYSEN LIKDISHA …rrugaearberit.com/arkiva/2010/korrik2010.pdf · NE FAQET 3,8,9,10 Foto. ZAYA Festa e Korabit “Djemtë e Radomirës” OPINION

“BIBOLLASIT”,një toponim alegorik iShqipërisë postkomuniste

cyan magenta yellow black 1

GAZETË E PAVARUR. NR. 7 (51). KORRIK 2010. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

KUMTESË

Nënë Tereza: Njëjetë në shërbimtë njerëzimit

EMIGRACION

Brenga dhedrita që i vjenIdriz BucitNga: ABDURAHIM ASHIKU - FAQE 13

KUJTESË

Përurohet bustii atdhetaritMersim DemaNga: HYSEN LIKDISHA - FAQE 12

Autostrada Tirane - Durres, Km.9Tel: +355 48 30 2046Tel: +355 48 30 2040

www.auroragroup.com.ale-mail: [email protected]

koha kalon, cilësia mbetetP R O J E K T I M - Z B A T I M

U prezantua më 21 korrik, mjediset e librarisë “Epër7shme” në Tiranë, romani “Bibollasit” i autoritRamiz Gjini.

I njohur dhe i konfirmuar prej kohësh si një ndërmjeshtrit e padiskutueshëm të prozës sonë të shkurtërbashkëkohore (për çka flet dhe interesimi i përkthyesvetë huaj, me botimin e përmbledhjes së zgjedhur metregime në rumanisht, “Atdheu prej dëbore”, nga përk-thyesi i njohur Marius Dobresku), Ramiz Gjini ka kaluarnë lëvrimin e prozës së gjatë.

Romani “Bibollasit” përbën dylogjinë satirike të “Bi-bollit”, një toponim alegorik i Shqipërisë postkomu-niste dhe është vazhdim i romanit të mëparshëm“Rrëketë”. Situatat dhe skenat e shumta komike në ro-manin “Bibollasit” përshkohen nga humori i zi, ab-surd, plot elemente fantastike e demonologjike, dukekrijuar një strukturë shumështresore dinamike të njërrëfimi të gjallë e sugjestionues. Është një roman qëpërfshin universalet absurde, nonsensin e përditsh-mërisë, kaosin psikologjik të një shoqërie të dalë nga

diktatura. Afresku rrëfimor të rrëmben me një galeritipash naivë, megalomanë, mashtrues, simulakër e psiko-patë, por që secili bart të vërtetën e tij. Përmes këtijvëllimi, autori na zbulon diavoliadën shqiptare të kaos-it individual e shoqëror.

Edhe pse personazhet janë thuajse të gjithë negativë,antiepikë e kontradiktorë, këta antiheronj janë përshk-ruar me dhimbje, përvuajtje e dashuri, një karakteris-tikë e hershme që i dallon të gjitha krijimet e RamizGjinit.

Romani “Bibollasit” i Ramiz Gjinit, i botuar nga“Botimet M&B” dhe vjen pas vëllimeve me tregime“Dush varrezash”, “Këpucët e të tjerëve mbi trotuar”,“Atdheu prej dëbore”, “Mendjet e njerëzve”, “Rrëfimenë hije”, “Posta që sjell era” dhe romanin “Rrëketë”.

Në prezantimin librit folën shkrimtarë, gazetarë dhemiq të Ramizit, të cilët e vlerësuan romanin e ri, si njëkontribut në letërsinë moderne shqiptare.

Për lexuesit, po sjellim disa nga diskutimet e pjes-marrësve.

SPECIALE NGA PREZANTIMI I LIBRITNE FAQET 3,8,9,10

Foto. ZAYA

Festa e Korabit

“Djemtë e Radomirës”OPINION

Nga: JAHE SELMAN - FAQE 7

REPORTAZH NË FAQEN 6

Nga: DR. GËZIM ALPION - FAQE 11

KRITIKË LETRARE

Djavoliada bashkëkohore e Ramiz GjinitNga: AGRON TUFA - FAQE 3,10

VLERËSIME

SHINASI RAMA: “Bibollasit”,një traktat politik dhe social

XHAFER MARTINI: “Bibollasit”,një roman i ri që i mungonletërsisë shqiptare

SAMI MILLOSHI: Një realitetshqiptar i epokës sonë

ANDON ANDONI: Një roman qëdo trondisë letërsinë shqipe

2 - Korrik 201051nr.

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Kontribuan për këtë numër:

Agron TUFAGëzim ALPIONAbdurahim ASHIKURexhep TORTEXhafer MARTINISami MILLOSHIShinasi RAMAAndon ANDONIJahe SELMANIBeqir SINASelman MEZIUSaimir SHATKUHysen LIKDISHAHasan PASHAMevlud BUCIYmer KETAAqif KARAJMyhyr Hoxha, etj.

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: [email protected]

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

veprimtariPosta eGazetë e pavarur.Nr. 7 (51). 1 - 31 Korrik 2010

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Redaksia u kujton bashkëpunë-torëve të saj, Xhafer Martini, VeselHoxha, Isa Halilaj, Selman Meziu,Xhelal Roçi, Abdurahim Ashiku,Murat Koltraka, Agim Pepa, ,Dukagjin Hata, etj, se shkrimet etyre, për arsye vendi nuk janëbotuar në këtë numër.Ato do të botohen në numrat e ardhs-hëm të gazetës “Rruga e Arbërit”.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.JU LUTEMI, QË SHKRIMET QËVIJNË PËRMES EMAILIT, TË KENËPATJETËR ZANOREN “Ë”.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Kryetari i Shoqatës Bashkësia Di-brane, Dr. Faruk BOROVA, ditën epremte në dt. 23 Korrik 2010, pritinë një takim kortezial në Tiranë,Konsullin e Torinos ( Rajoni i Pie-montes-Itali) Dr. Giovanni FIRERA.Në këtë takim miqësor dhedashamirës, Dr. Faruk Borova, i bërinjë rezyme konsullit Firera mbi vep-rimtarisë e shoqatës Bashkësia Di-brane, si dhe historikun e krijimit tësaj. E iniciuar nga një grup intelek-tualësh Dibrane të cilët jetonin nëTiranë, u themeluar kjo shoqatë mekarakter kulturor dhe patriotik, thek-soi Z. Borova. Qëllimi dhe motivete kësaj shoqata janë shpirti dhe zem-ra tek të parët tanë, si dhe tek qytetii Dibrës së Madhe. Eshtë detyrë esecilit prej nesh që të ndihet krenar,dhe i motivuar për vendlindjen e tij,e të japi qoftë dhe një kontributmodest për zhvillimin social,ekonomik dhe kulturor të saj. Ndër-sa konsulli Firera, i shprehu dëshirëndhe vullnetin e tij të plotë për tëbashkëpunuar seriozisht me kryetar-in Borova, si dhe me shoqatën Bash-kësia Dibrane. “Ju keni një margari-tar tepër të çmuar, që Zoti e ka pai-sur me të gjitha cilësitë natyrore”.

Pjesa e verilindjes së Shqipërisë,e sidomos Dibra, ka nevojë për in-vestime konkrete dhe hapje tëvendeve të reja pune. Konsulli Fir-era, mori përsipër lobimin e tij, dukeu lidhur me sipërmarrës Torines, ePiemontez, të cilët të bëjnë të mun-

Në Spitalin e Përgjithshëm nëDibër, në praninë e stafit udhëheqësdhe mjekëve e specialistëve qëpunojnë në këtë institucion shënde-tësor, vëllezërit Kolari, Besniku, Sa-briu, Ibrahimi dhe Remziu, të cilëtjetojnë dhe punojnë në SHBA, dhu-ruan një aparaturë EHO tredimen-sionale për diagnostifikimin esëmundjeve të stomakut, zemrës dhefytit me vlerë prej 30 mijë dollarëve.

Ibrahim Kolari, biznesmeni dibra-no amerikan, njëherit edhe kryetari iShoqatës Atdhetare Dibrane, duke edorëzuar këtë aparaturë, theksoi se,“ju përshëndes të gjithëve për punënme përkushtim dhe devotshëmri qëpo e kryeni në të mirë të dibranëve.Para tre muajve në takimin që patame Dr.spc. Baki Alili, drejtorin eSpitalit të Përgjithshëm dhe me Dr.spc. Ylber Kokale, drejtorin e Shtëpisësë Shëndetit, ata shfaqën shqetë-simin e tyre për mungesën e njëaparature të këtillë, e cila do tëmundësonte diagnostifikimin eshumë sëmundjeve. Unë me tu kthy-er në SHBA bisedova për këtë punëme vëllezërit e mij Besnikun, Sabri-un, dhe Remziun. Ata menjëherë

KRYETARI DR. BOROVA DHE KONSULLI FIRERA

“Dibra, një rajon ekonomik tepër i sigurtë”

dur thithjen e investimeve konkretepër zonën e Dibrës. Z. Firera, thek-soi se në Rajonin e Piemontes, ekz-iston një komunitet shqiptar por dhedibranë të cilët me punën e tyre tëndershme janë bërë sipërmarrës dhebismesmen të suksesshëm, të cilëtkanë aftësi të investojnë për projek-tet tuaja. Kryetari Borova e njohuKonsullin e Torinos, dhe me inves-timet konkrete nga ana e qeverisëShqiptare. Kështu theksoi Z. Boro-va, një fond i tërë nëpërmjet Minis-trisë së Punëve Publike dhe Trans-

portit, është vënë në dispozicion ngaana e qeverisë, për ndërtimin e njëvepre kolosale për kombin tonë,“Rrugën e Arbërit”. Me realizimin ekësaj rruge kombëtare Tirana afrohetmë shumë se kurrë me Dibrën eMadhe dhe me trevat e tjera shqip-folëse të Maqedonisë. Konsulli iTorinos, Z. Firera, ndër të tjera folidhe mbi impementimin sa më shpejttë projekteve dhe iniciativave mekarakter ekonomiko-social që do tipropozohen nga ana e shoqatës Bash-kësia Dibrane, si dhe nga ekspertët e

saj. Do ta kthejmë Dibrën dhe zonate saj përreth në një rajon të fuqish-mëm ekonomik dhe imprenditorial,theksoi konsulli Firera. Nga ana tjetërtheksoi në këtë diskutim Kryetari iShoqatës, Z. Borova se ndërtimi meprocedura të përshpejtuara i “Rrugëssë Arbërit”, do të potencoi dhe pro-jekte mjaft ambicioze dhe në kuadrinuniversitar dhe kulturor, duke diturfaktin se banorët e këtyre zonave janënjerëz arsimdashës dhe tepër të mo-tivuar për dije dhe kultur shkencore.Herën tjetër do të kthehem në Sh-qipëri theksoi Konsulli Firera, mesipërmarrës industrialë, të cilët shfa-qin interes të vërtetë për këtë zone.Takimi u mbyll me shtrëngimin eduarve mes Kryetarit të Shoqatës dheKonsullit të Torinos, si dhe dukevendosur dimensione të reja bash-këpunuese.

SAIMIR SHATKU, MA.

Në fotografi: Shtrëngim duarsh mes Kryetarit të Shoqatës “Bashkësia Dibrane” Dr. FarukBorova dhe Konsullit të Torinos ( Rajoni i Piemontes-Itali) Dr. Giovanni Firera.

“Në Rajonin e Piemontes,ekziston një komunitetshqiptarë, por dhedibranë të cilët mepunën e tyre të ndershmejanë bërë sipërmarrësdhe bismesmen tësuksesshëm, të cilëtkanë aftësi të investojnëpër projektet tuaja”

HUMANIZMI I VËLLEZËRVE KOLARI NGA DIBRA

Dhuruan EKO prej 30 mijë dollarësh

shfaqën gatishmërinë që ta blejmëe ta dhurojmë në Dibër një aparaturëtë këtillë. Dr. Bahri Ceku ulqinak,mjeku amë i shumë dibranëve nëSHBA, të cilin shkova ta konsultojpër llojin e aparaturës që duhet tablenim, jo vetëm që më ndihmoi nëzgjedhjen profesionale, por gjatëblerjes së aparaturës pagoi 5 mijëdollarë të tija si ndihmë dibranëve.. Kjo aparaturë është lëvizëse dhe në

rast të ndonjë difekti eventual, le-htë mund të dërgohet për riparimnë SHBA, Greqi ose Gjermani. Kjoaparaturë do tu mundësojë dibranëveqë për ekzaminime shëndetësore tëmos udhëtojnë në Shkup, Tetovë,Ohër apo Manastir. Këtë aparaurë dota shfrytëzojnë të gjithë ata që do tëvizitohen në spitalin e Dibrës.

Dr. spc. Baki Alili, në emrin e tijdhe në emër të punonjësve të këtij

spitali, falenderoi nga zemra vëllezëritKolari dhe mjekun ulqinak Dr.BahriCeka, për këtë dhuratë të çmuar përmjekësinë dibrane. Me fjalë miradieu shprehën edhe Dr.spc. Lulzim Meladhe Dr. spc. Ylber Kokale, duke ape-luar se kjo duhet të shërbejë si shem-bull i mirë që në këtë drejtim të an-gazhonen edhe biznesmenët e tjerënga mërgata dibrane.

Rexhep TORTE

www.rrugaearberit.com

Konsulli FIRERA : Herën tjetër do të kthehem në Shqipëri me sipërmarrësindustrialë, të cilët shfaqin interes të vërtetë për këtë zone

Korrik 2010 - 351nr.

kritikë letrareDjavoliadabashkëkohoree Ramiz Gjinit

Ramiz Gjini. Foto. Zaya

Nga gjithë kjo diavoliadëqë parakalon nëpër 407faqe të romanit, ia vlen,edhe pse me humor, tëmbrohesh nga energjiagjuhësore e botës sëkrijuar, nga kjo “bombë”artistike në miniaturë.Dhe sigurisht, edhelexuesi do ta miratojëheshturazi me kokë,të vetmen bindje tëpadiskutueshmetë engjëllit Azrail.

Mbi romanin “Bibollasit” të Ramiz Gjinit,407 f, Botimet “M&B”, Tiranë 2010

Nga: AGRON TUFA

I

Pas pesë vëllimeve me tregime dheromanit të parë “Rrëketë”, i konfir-muar si një ndër mjeshtrat e prozëssë sotme bashkëkohore, shkrimtariRamiz Gjini vjen këtë herë me ro-manin e dytë “Bibollasit”, i cili ësh-të vazhdim në frymën e romanit tëparë, apo më saktë, përbën dylogjinësatirike mbi Bibollin.

Bibolli është një topos letrar ale-gorik i sajuar prej autorit, në akordme traditat aluduese të shumë sh-krimtarëve që vendosin koordinatate atdheut të tyre letrar eksperimen-tal, sikundërse, fjala vjen, Yaknap-atofa e Folknerit.

Situatat dhe skenat e shumta ko-mike në romanin “Bibollasit” për-shkohen nga humori i zi, absurd,plot elemente fantastike e demon-ologjike, duke krijuar një strukturëshumështresore dinamike të një rrëfi-mi të gjallë e sugjestionues. Ështënjë roman që përfshin universaletabsurde, nonsensin e përditshmërisë,kaosin psikologjik të një shoqërie tëdalë nga diktatura. Afreska rrëfimoretë rrëmbën me një galeri tipash na-ivë, megallomanë, mashtrues, sim-ulakër e psikopatë, por që secili barttë vërtetën e tij. Para nesh kemi njëpenë mjeshtërore, një rrëfimtar tëlindur, që zbulon nëprmjet humorittë zymtë, plot poezi, diavoliadënshqiptare të kaosit individual e sho-qëror. Edhe pse personazhet janëthuajse të gjithë negativë, antiepikëe kontradiktorë, këta antiheronj janëpërshkruar me dhimbje, përvujtni edashuri, një karakteristikë e hershmeqë i dallon të gjitha krijimet e Ram-iz Gjinit.

Bibolli i Ramiz Gjinit është njëkategori kohë-hapësinore marrëzishsaturnale, ngërdheshëse, një bashkësiqë ka dalë nga ploja diktatoriale, njëpluhurnajë njerëzore psikopa-tologjike, e cila me thërmijat errënojave të diktaturës, kërkon tëngjizë planetin e vet, ekzistencën evet autentike, të disiplinojë kaosinindividual dhe shoqëror në një farërendi e regulli. Dhe pikërisht në këtërrekje hapet paradoksi i madh i grem-inës, që nxin e thëthin konstruktetmendore, shpirtërore e utopike tëprotagonistëve të romanit, pa ia dalëdot t’i japin trajtë e formë kaosit nëkozmos. Në këtë kuptim sarkazma eromanit fikson dështimin spekta-kolar, bëhet apoteoza e dështimit mupërmidis euforisë, shpirtit luftarak qëushqehet me sllogane dhe mbështe-tet mbi stërkëmbsha. Egoizmi isëmurë, përpjekjet sizifiane të pro-

tagonistëve krijojnë veçse një shti-jani, simulakrum, fiktivitet shoqëror,duke përfunduar në një bufonadëpatësosur. Duket se qyteti që shtri-het poshtë “malit të Hidrës me sh-tatë krenja”, më parë se nën hijen enjë demoni mitologjik, gjendet nëgrackën e një mallkimi që i vjen ngae shkuara, prej së cilës çlirohen im-pulse fatale, siç ndodh rëndom meshoqëritë e keqvendosura, që hedhinshtat të zi në ekzistencën e vet. Duketse vështrimi nga “mali i Hidrës meshtatë krenjë” është i vetmi horizontperspektiv që mbyllet kërcënueshëmpër çdo ardhmëri shpresëdhënëse.

Ka një personazh konstant që sho-qëron aktet dhe motivimet e bibol-lasve, një personazh që shkakton çr-regullimet, anarkinë, perversitetet epërditshmërisë, që është kryeshkaku,neuroza, pengu që s’le askënd të qetëdhe që në roman dhe ndikon sisëmundje lënguese pa shërim. Kypersonazh është mërzia e thellë. Ajomodulon formën e monologut, ar-syetimit, bëhet shkak depresioneshdhe befas shpërthen në suicide qe-sharake m’u përmidis entuziazmit tëheronjve. Mërzia e thellë është njëbrengë e trashëguar në kodin psikogje-netik të heronjve të Bibollit. Ajo ngrekrye dhe teptis në minuta fatale nëfatin e heronjve, si diçka e dhënë, sëcilës nuk i shmangesh dot. Madjeedhe marrëzitë, aventurat e trasha,sharlatanizmat, batakçillëqet – tëgjitha bëmat qesharake e të turpshmetë protagonistëve, sprapsen para plla-kosjes së mërzisë së thellë: gazi shu-het dhe në vend të ngërdheshjes,vërshon proza e zymtë, analitike emeditative me pikëpyetjet e zeza qënxijnë brenda kokës së heronjve.Vjen pikërisht ai çast kritik zbulesekur personazhi qendror prek natyrëniluzore të gjithçkaje ekzistuese: botashndërrohet në ëndërr, vegulli, fan-itje dhe s’ka asgjë të qëndrueshmapërveç ndoca aludimeve të tretura nëhamendje. Hamendje janë bëmat,fjalët, gjestet, veprimet, opinjonet;hamendje është krejt realiteti dhevetë ekzistenca tkurret në një ha-mendje.

Çfarë përfaqëson letrarisht Bibol-li dhe bibollasit e Ramiz Gjinit?Mua më duket se kemi të bëjmë mefarsën e një utopie ideologjike sho-qërore. Në thelb parodia e romanitrrok çarjen fundamentale midisideologjisë slloganore të korrupsionitdhe praktikave të neveritshme për ta

mishëruar realisht atë. Njeriu si mëparë është po ajo krijesë egoiste eideologjizuar nën diktaturë, e cila kapërshtatur në mënyrë politkorrektenjë ideologji tjetër (të demokracisëdhe lirisë), e cila është po aq shtypësedhe e hidhur sa e para. E në këtëkuptimi kjo vepër e Ramiz Gjinitështë një model, ndonëse përmeshumorit të zi, i romanit antiutopikapo utopisë së keqe.

II

Fijet e bëmave (çka përbën dheshtratin e historisë së romanit “Bi-bollasit”), shtjellen rreth protagonis-tit qëndror të rrëfimit, Zav Tarrotës,një hero arketipal i “popullit tëmadh”, i pashkollë, i zgjuar e dinak,por tepër i sinqertë në heroikën e tijtë përditshme për mbijetesë famil-jare. Atij i duhet të përshtatet që tëfitojë “bukën e përditshme” përfamiljen e tij të madhe, andaj, pandonjë profesion të qëndrueshëm, aibën çfarë i vjen ndoresh në kushtet e“ligjit të xhunglës”. Për të ideologjitëdhe bindjet politike partiake nuk kanëvlerë, nëse nuk i shfrytëzon për tësiguruar ekzistencën e familjes së vethalleshumë. Prandaj zanatet dhepunët e tij janë aq të larmishme,sikundër është spontane vetë përdit-shmëria konjukturale e Bibollit. Zavilufton me armët e tij, duke u shtyrënë “rrymë” nga njëri interval nëtjetrin, nga njëra situatë në tjetrën,si një qenie itenerare. Logjika e kësajpërditshmërie është po aq absurde,sa edhe zanati që ushtron ai në faqete romanit: zejen e kapjes së mizavedhe buburrecëve nëpër shtëpitë pri-vate. Maksimumi i perspektivës sëkësaj pune absurde, është shpresa eZav Tarrotës mos këtë punë, me ndë-rhyrje e miqësi, e zhvendos nga sferaprivate në atë shtetërore. Një statusi tillë do ta bënte Zavin të ndjehejmë legjitim. Më saktë kemi të bëjmëme një metaforizim të nonsensit,sipas idiomës popullore “me vramiza”. Kjo llojë pune e shpie Zavinnëpër shtëpi të ndryshme të qytetit,

nëpër personalitetet e shtetit dhenëpërmjet këtij truku narrativ, përf-tojmë dhe një guidë njohëse me per-sonat që përbëjnë “ajkën” e Bibol-lit. Rrëfimet ndjekin njëri-tjetrin dukeu dërdhur së bashku në një rrjedhëdinamike, derisa ky hero i “heshtur”,pasi ka shitur “enigmat e veta në tra-jtë pikëpyetjesh të zeza”, i zbrazët etëhuajësuar, dehet për shkak të mërz-isë së thellë, bie në një gropë mebeton të freskët në mes të sheshit dhembetet ashtu të nesërmen, i betonu-ar për së gjalli, përmendore e gjallë,mu në ditën kur në shesh çelet panai-ri i ushqimeve.

Pikërisht atëherë ky personazh ipavënëre, bëhet çështje publike dheshteërore. Rreth tij grumbullohensehirtarët, elita politike dhe sho-qërore e qytetit; të gjithë kërkojnënjë zgjidhje, sikundërse gjithkushkërkon të nxjerrë përfitime politikeapo projekte paradoksale biznesi.Parimi “panair” rreth heroit të be-tonuar për së gjalli deri në gju, dendë-sohet me figura të reja, duke eshpërhapur rrëfimin në rrathë kon-centrikë, në spirale nivelesh të reja,duke e zgjeruar vazhdimisht tablonë.Shteti, policia, feja, artistët e kun-drojnë spektaklin tragjikomik, dukevënë në lëvizje mekanizmat e“shpëtimit”, që janë veçse përrënj tënjë retorike shterpë, të cilat ngada-lësohen nga teka e një bosi të huajtë një fondacioni bamirës (njëkohë-sisht dhe një lloj çiçikovi modern,që është marrë me blerjen e kufo-mave) – atij i ka shkrepur ta filmojëngjarjen nga një këndvështrim filoz-ofik, për t’ia shitur një kanali të huaj.Me gjithë masat e marra në shkallështetrore, Heroin nuk e çlirojn shte-ti nga betoni (edhe këtu - një zgjer-im ironik i idiomës frazeologjike mbishtetin, i cili “nuk nxjerr dot qimennga qulli”), por vetëm ndërhyrjakonkrete e të nipit. Heroi kthehet nështëpi i shfytyruar dhe i neveritur ngamarrëzia kolektive, për të ndjekur ishtangur e pa fjalë spektaklin vetsh-katërrues të bibollasve. Raporti i nje-riut me shtetin, ndonëse në rrëfim

kemi një prani të dendar e sunduesetë të gjitha formave të mundshme tëprezencës së shtetit. Mbetet raportii një shprese të hedhur dëm, i njëpritjeje të zbrazët, pa dalëzotës, ibraktisur në një botë kërcënuese, je-time. Pikërisht jetimësia është nd-jenja zotëruese në fatet individuale,por vini re, autori përmes paraqitjessë bëmave dhe qëllimeve të tyre, nae jep të gjallë kapërthimin e gjindjes,e cila përpiqet t’i zërë frymën njëri-tjetrit, duke hapur një gropë të mad-he për vete dhe të tjerët. Ata nuk janëveçse një turrmë pa ndjenjën e pers-pektivës, një makth i verbër që rrokul-liset drejt greminës. Dhe ky qëndrimkritik i autorit, na paraqet larg for-mave pseudohumaniste, se nukmund të ketë shpresë në popull, pasiai është një koncept amalgamë ishume heterogjene konfuzionesh.Një popull pa ndërgjegjen e elitës,është trup shumëgjymtyrësh pa kokë,pra, turrmë.

III

Romani “Bibollasit” tipologjik-isht i përket asaj paradigme të ve-prës satirike, që origjinën e saj e nisme stërgjyshen e gjinisë së romanit“Gargantua dhe Patagryeli” tëRabëlesë, mandej me “Don Kisho-tin” e Servantesit, “Shpirtra të vde-kur” të Gogolit dhe më vonë, me“Shvejkun” e Hashekut. Pra formal-isht romani i Ramiz Gjinit ështëbrenda një tradite klasike shekullorenë formën dhe tipin e të qeshuritbrenda peisazhit tradicional të kul-turave gaztore popullore të Europës.Krahasimi, vetëkuptohet, ka të bëjëme traditën e zhanrit. Në kulturëntonë letrare, nëse lëmë mënjanë mi-nuset ideologjike, e kanë praktikuarQamil Buxheli (“Nën hijen e Dor-dolecëve”, “Kariera e zotit Maksut”),Kolë Jakova (Fshati midis ujërave”),Dritëro Agolli (“Shkëlqimi dhe rëniae shokut Zylo”, “Arka e djallit”) deritek Virion Graçi (“Shpata e ndrysh-kur”, “Bijtë e zotit majmun”). Ngapikëpamja jashtëformale e të qe-shurës, sigurisht, romani i RamizGjinit, përfshij dhe paraardhësin etij, romanin “Rrëketë”, nuk hyn nëmarrëdhënie krahasimore me autorëte përmendur, por shënon një stad tënjë ironie në letrat shqipe, e kjo ështëcilësia e të qeshurit me pafuqinë,sepse ironia është nëna e pafuqisëpër ta ndryshuar rendin e gjërave.

(Vijon në faqen 10)


opinion

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “[email protected]”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

Nuk ka asnjë dokument historik që mund të dëshmojë se shqiptarët kanë okupuar qoftëedhe një metër të tërritorit të huaj. Këto janë të vërtetat për tua mbyllur gojën Serbisë eRusisë dhe për tua hapur sytë atyre shteteve që u besojnë atyre.

Dinakëria dhe këmbëngulësia ediplomacisë së Serbisë e

mbështetur nga ajo e Rusisë, megënjeshtra dhe opcione nga më tëndryshmet janë duke e mbajtur zg-juar opinionin e brendshëm e atëndërkombëtar lidhur me shtetin e ritë Kosovës. Njësitë paralele serbe nëveri të Mitrovicës, protestat serbe tëqershorit kundër hapjes së Zyrës Civilenë Mitrovicë dhe shpërthimi i njëgranate që shkatoi një të vdekur edisa të plagosur, atentati para shtëpisësë tij në Mitrovicë ndaj Petar Milet-iq, deputetit serb në parlamentin eKosovës, Sesioni i jashtëzakonshëm iKëshillit të Sigurimit të OKB, më 6qershor me kërkesë të Serbisë ku BorisTadiq duke fajësuar Kosovën pësoi de-bakël pasi të gjithë e kuptuan setrazirat në veri dirigjohen nga Beo-gradi, dhe opsioni i fundit i lansuarnga Serbia për shkëmbim territoreshjanë lojëra tepër të rrezikshme. A dot’i bëjë ballë diplomacia e re eKosovës e mbështetur nga ajo e Sh-qipërisë këtij uragani serbo rus, dota tregojë koha, por që nëvojitet njëimpenjim i fuqishëm, kjo s’do mend.

Kanë kaluar më shumë se dhjetëvite nga çlirimi i Kosovës nga push-timi serb dhe dy vite nga shpallja eShtetit të Kosovës të cilin gjer tanie kanë njohur 69 shtete, por endenuk mund të largohet mjegulla e zezënga Mitrovica dhe veriu i Kosovës,por edhe nga viset tjera të banuarame popullatë serbe, përkundër stan-dardeve favorizuese më të avancuarapër pakicat që s’i gjen askund në botë.Kalimi i serbëve ditë më parë nëpërvendkalimet kufitare të Kosovës parespektuar rregullat policore e doga-nore, për të festuar ditën e vidovdanitnë Bezistan dhe fjalimet për mosre-spektimin e pavarësisë së Kosovës,dëshmuan edhe njëherë politikënokupuese të Beogradit. Kjo tregon sepërkundër të vërtetës që është në anëne shqiptarëve, Kosova dhe bllokushqiptar duhet të jenë më energjiknë pasqyrimin sistematik të çëshjessë Kosovës. Kur shohim se me sa të

Nga: REXHEP TORTE

Ditëve të korrikut vjen duke u shtuar fluksi i mërgimtarëve dibranë që vijnë për të kaluar pushimet verore në vendlindje. Ata

si çdo vit vijnë me mijëra për tu çmallur me prindërit, të afërmit,miqtë, shokët e shoqet. Muajve të verës caktohen edhe synetet,fejesat e dasmat që këto çaste gëzimi t’i kalojnë sëbashku dibranëtmërgimtarë dhe dibranët që jetojnë në vendlindje. Gjatë pushimeveverore janë mundësi që të rinjtë të krijojnë lidhje fejesash e marte-sash, me të vetmin qëllim për të shpëtuar nga asimilimi në mërgim

Serbia e vogël në Kosovën e madhe

NgaREXHEPTORTE

pavërteta të turpshme Serbia dheRusia mundohen t’i nxjerrinnëpërkëmbëza shtetit të Kosovës,atëherë shihet qartë se sa duhet punu-ar ndërkombëtarisht për të treguar sesi Serbia e vogël është futur në Ko-sovën e madhe.

Të shumta janë argumentet eKosovës për të zezat, mizoritë dhetmerret gjenocidale që serbët i kanëbërë ndaj popullit shqiptar, siç janëgjenocidet e viteve 1878, 1912,1944 dhe 1999.

Të dhënat historike të pakontes-tueshme flasin qartë se Serbia ka qenështet në miniaturë si sanxhak i Beo-gradit, dhe se zgjërimi i saj ështëbërë gjithnjë nëpërmjet okupimevetë trojeve të huaja me vrasje e dj-egie, e më së shumti të trojeve sh-qiptare. Këto të dhëna historikedëshmohen edhe nëpërmjet njëFaksimili të hartës së EnciklopedisëRuse të vitit 1817, ku shihen qartëkufijtë realë të Serbisë në periudhëne viteve 1804, 1810, 1812, 1815,1820, 1867 që janë shënuar nëbrendinë e kësaj harte. Kufijtë e sotëmtë Serbisë ku përfshihet edhe Koso-va, janë arritur vetëm nëpërmjetekspeditave të përgjakshme serbendaj shqiptarëve. Në fshatin S… tëKosovës jeton një nënë shqiptare, siedhe mijëra nëna tjera shqiptarezemërplagosura, shpirti i të cilës dotë mbetet gjithnjë i trishtuar. Jo psenë luftën e padrejtë që imponuanserbët në Kosovë, ia vranë burrin,djalin, ia përdhunuan para syve va-jzën e re, por i bënë edhe gjëmënmë të madhe që s’do ta kishte bë assoji i bishave më të tërbuara. I nxor-rën me hanxhar syçkat e djaloshit trevjeçar dhe ashtu të përgjakura e tëngrohta e detyruan me forcë që t’igëlltisë. Këtë ia bënë serbët nënës sëurtë e të ndershme shqiptare, si edhemijëra nënave tjera, të cilat gjithnjëpatën në zemër nderin, bujarinë efisnikërinë, e të cilat asnjëherë nukdijtën as të fyejnë e as të ngucinkend. Hordhitë ushtarake, policoredhe paramilitare, dogjën e vranë,prenë koka fëmijësh dhe përdhunu-an mijëra vajza shqiptare dhedetyruan të shpërngulen më shumëse një milion e gjysëm shqiptarë ngaKosova.

Kemi apeluar disa herë , por pasukses, që Libri “Rrëfimet e femravetë dhunuara gjatë luftës në Kosovë”i autores Luljeta Selimi të përkthe-het e tu dërgohet Ban Ki Munit, dip-lomatëve në OKB dhe tërë lidershipit

botëror. Secili që do ta lexonte këtëlibër, do të rrënqethej se çfarëkrimesh kanë bërë serbët edhe ndajfemrave shqiptare në Kosovë, dheme siguri do të kuptonin e bindeshintë jenë në anën e shtetit të ri të Ko-sovës, në anën e të vërtetës.

Ja disa grimca nga ky libër. “ Mapushkatuan nënën e vëllanë, kursemua më dhunuan dhe trupin tim emasakruan për së gjalli me cigare”.Një nga mjeket deklaron se,”Vajzëssë dhunuar i ishte shqyer mitra dhese në organet gjenitale i kishn futurrërë, këmbët i kishte të gërvishturadhe mes dy gjinjëve me majën ethikës kishte të vizatuar kryqin serb”.Ose rrëfimet e tjera,” Fëmijët vajto-nin mbi trupin e përgjakur të babaittë tyre të vrarë, e mua më çnderoninvetëm disa metra larg tij”,” Pasi mavranë djalin, mua më çnderuan disaditë me radhë”, “Djalit dy vjeçar iaprenë veshin dhe tre gishtërinj, epastaj më dhunuan”, “Më dhunuanpara syve të nënës”, “Më dhunuan ema prenë gjirin”, “Cigaren e ndezure fiki në gjinjtë e mi”, “Me thikëshkruan fjalë mbi trupin tim, “Mëdetyronin t’i shiqoja femrat që po idhunonin me radhë”, “Pasi mëdhunuan, m’i hoqën thonjtë medana”, “Motrën e mbytën mekundak të pushkës”, “14 vjeçarja udhunua në borë”, “Pasi e dhunuan13-vjeçaren e hudhën në pus”, “Mëçnderuan para syve të babait dhenënës”, “Në muajin e tetë të shtat-zanisë më përdhunoi para vjehrësdhe burrit, e pastaj më goditi nëgjoks e në bark dhe linda fëminë evdekur”, “ Më dhunuan dhe në krahma vizatuan kryqin serb”, “Pasi içnderuan tri vajza, ua prenë organetgjenitale”….

Këto janë disa sekuenca të mi-zorive serbe gjatë luftës së vitit 1999në Kosovë, duke mos harruar vrasjete shumta, djegiet, varrezat masivedhe dy mijë të zhdukurit, për tëkuptuar më mirë se çfarë mizorishëkanë kryer ata në gjenocidet më tëhershme ndaj shqiptarëve. Kështuështë zgjeruar Serbia në dëm të ter-ritoreve shqiptare, e tani me patur-pësinë më të madhe kërkon shkëm-bim territoresh që i ka okupuar.

Nuk ka asnjë dokument historik qëmund të dëshmojë se shqiptarët kanëokupuar qoftë edhe një metër të tër-ritorit të huaj. Këto janë të vërtetatpër tua mbyllur gojën Serbisë e Ru-sisë dhe për tua hapur sytë atyre sh-teteve që u besojnë atyre.

Të ndihmohet arsimi i lartënë Dibër të Madhe

Mërgata dibrane në pushimet verore

Tani që me nismëndhe angazhimin epushtetit vendor pobëhen përgatitjet që përherë të parë në historinëe Dibrës së Madhe tëfillojë mësimi sipërorme fakultetet e hapura,mërgata dibrane duhetta japë kontributine saj për ta nderuar vetendhe në të mirë të tërëdibranëve e më gjerë.

dhe për t’i ruajtur aqë sa kamundësi traditën, doket e men-talitetin dibran. Në dasmatdhe ahengjet dibrane çdo verëshpenzohen miliona euro. NëSHBA ka afër 15 mijë dibranë.Dibranë ka edhe në Kanada,Evropë e gjer në Australinë elargët. Mërgatëa dibrane në sh-tetet ku jeton ka veprimtari dhebiznese tejet të suksesshme.Pasuria e tyre vlerësohet në mil-iarda dollarë. Sasi të mëdhaparashë janë depozituar edhenë bankat ku punojnë e je-tojnë. Për fat të keq investimii dibranëve në vendlindje ësh-të i pakët. Kjo ndikon në rritjene papunësisë dhe në largimine vazhdueshëm të të rinjve drejtmërgimit. Çdo e treta shtëpi dibrane është e mbyllur me çelësdhe hapet vetëm kur mërgimtarët vijnë për pushime. Mërgimtarëtdibranë thonë se e duan vendlindjen, e duan Dibrën e Madhe.Kjo më shumë thuhet me fjalë, për t’ia bërë qejfin vetes, se sa mevepra konkrete duke themeluar ekonomi të vogla e të mesme vendepune për të rinjtë..

Mërgata dibrane u tregua indiferente edhe gjatë periudhës sëprivatizimit në Dibër të madhe . Asnjëri nga mërgimtarët dibranënuk vuri dorë të blejë dhe të aktivizojë ndonjërin nga objektetekonomike të falimentuara. Kjo ndodhi edhe me fabrikën e dëgjuartë qilimave, ku dikur punonin afër një mijë punëtorë e punëtore,ndërsa sot është rafshuar për toke dhe nuk gjendet asnjë gjurmë esaj. E njejta gjë ka ndodhur edhe me kombinatin bujqësor që dikurlulzonte e begatonte dhe me ndërmarrje tjera. Dibranët nuk lypinlëmoshë.Ata kanë sedrën dhe dinjitetin e tyre. Ata kërkojnë të kenëku të punojnë dhe me djersën e ballit ta fitojnë kafshatën e bukësdhe të krijojnë ardhmërinë e tyre, ku do të kishin leverdi të ndërsjellëedhe pronarët e ndërmarrjeve edhe punëtorët. Kjo do të ishte mënyramë e mirë për tu zhvilluae e mbrojtur Dibra nga boshatisja dhe ngakolapsi ekonomik.

Tani që me nismën dhe angazhimin e pushtetit vendor po bëhenpërgatitjet që për herë të parë në historinë e Dibrës së Madhe tëfillojë mësimi sipëror në fakultetet e dispersuara, mërgata dibraneduhet ta japë kontributin e saj për ta nderuar veten dhe në të mirë tëtërë dibranëve e më gjerë.

Bëhunipjesë e

gazetës!

merrkopjentënde

E-mail: [email protected]. (04) 22 33 283 / 068 31 19 232 www.rrugaearberit.com

K A L E N D A R I

“DIBRA 2011”m e r r p j e s ë e d h e t i . . .

t e l . 0 4 - 2 2 3 3 2 8 3e m a i l : m b b o t i m e @ g m a i l . c o m


aktualitet

Kompleksi i Spitalit Rajonal tëPeshkopisë, ndër më të mëdhenjtënë gjithë veriun e vendit tonë, nëkuadër të reformës në shëndetësi, kapërfituar një fond investimi prej 630mijë euro. Nga ky fond investimi460 mijë euro janë dhënë për blerjeaparaturash të reja dhe bashkëkohoredhe 170 mijë euro për rikonstruksionobjektesh spitalore. Drejtori i këtijspitali, mjeku i mirënjohur dhe mepërvojë të gjatë profesionale, NazmiKaja edhe pse ka pak muaj në këtëdetyrë, ja ka ndërruar vërtet pamjenkëtij spitali. Aktualisht Spitali Ra-jonal i Peshkopisë mbulon me shër-bim shëndetësor një territor me sh-trirje të madhe gjeografike, me rreth240 mijë banorë. Nga 19 shërbimeshëndetësore , thotë drejtori Kaja, përmomentin mbulojmë vetëm 14 shër-bime të plota dhe 2 shërbime mekohë të pjesshme, për mungesëburimesh njerëzore në personelin ekualifikuar mjeksor. Ndër arritjet emomentit që evidenton drejtori, janëpërmirësimi i kushteve për pacientëtnë të gjithë repartet e spitalit, paisjame aparatura të reja të nivelit bash-këkohor siç ka qenë paisja me dyshtretër me telekomandë e dhomëssë reanimacionit, aktivizimi i per-sonelit mjeksor në nivelin e duhur,higjienë e pastërti shëmbullore brën-da e jasht kompleksit spitalor, janë

BURREL-Këshilli Bashkiak i Burrelitka diksutuar gjatë këto ditë për shër-bimin shëndetësor në këtë rreth. Fak-ti që prej javësh nuk kryhen opera-cione në repartin e kirurgjisë dhe atëtë gjinekologjisë ka shqetësuar tëgjithë këshilltarët e Burrelit. Prejditësh në qytet është krijuar një situ-atë shqetësuese sepse drejtuesit eshëndetësisë në këtë qytet janë shpre-hur se Ministria e Shëndetësisë kakërkuar uljen e numrit të shtretërvenë pavionet e spitalit të Burrelit, kanëpohuar se shumë mjekë specialistëmungojnë dhe të tjerë vazhdojnëpërpjekjet për t’u larguar dhe se ësh-të vendosur rajonizimi i spitaleve nëqendrat e qarqeve, duke suprimuarspitalet lokale në qendra shëndetë-sore. Kanë mjaftuar këto argumentaqë këshilltarët e Burrelit L. Vani, A.Farrici, N. Mallunxa, I. Përlesha tëngrënë zërin dhe t’i kërkojnë Këshil-lit të Ministrave dhe Ministrisë sëShëndetësisë të marrin masa përzgjidhjen e këtij shqetësimi serioz.Këshilltarët thanë se “prej ditësh

SPITALI RAJONAL I PESHKOPISË

630 mijë euroinvestime

disa nga arritjet në punën drejtuesetë mjekut Nazmi Kaja. Pacientë tëshumtë të këtij spitali shprehen për“Rruga e Arbërit” se shërbimi mjek-sor ndaj tyre është i mirë dhe se nukjanë përballur me mungesë të ilaçevepër kurimin e tyre, siç dëgjojmë rën-dom të ndodhë në spitale të tjera tëvendit. “Pastër, mirë e bukur na shër-behet, thotë një pacient i shtruar nëpavionin e kirurgjisë. Asnjëherë mëparë nuk na është ofruar një shërbimi tillë e përfundon fjalën e tij ai”.Ndërkohë drejtori i ri i spitalit NazmiKaja, thotë se shumë shpejt brëndakëtij viti, spitali do të paiset meaparatura dixhitale për skopi-grafi dheskaner. Përparësi në punën tonë, vi-jon të tregojë ai, mbetet kompleti-mi me aparatura i laboratorit të anal-izave, përmirësimi i kushteve tëambientit, si dhe rikonstruksioni imorgut. Siç dihet pzrej vitesh nëkompleksin spitalor të Peshkopisë,lë shumë për të dëshiruar godina espitalit infektiv e cila është rrënuartërësisht. Por, edhe për zgjidhjen ekëtij problem drejtori Kaja, ështëtejet optimist. Kështu sipas tij, ësh-të rivënë në lëvizje një projekt iherëshëm që një firme italiane kaofruar për rikonstruksionin e kësajgodine, ku pritet të marrë udhë brën-da këtij viti

H.L.

Më shumë se 100 mijë banorëvetë rretheve Mat e Bulqizë janë tëshqetësuar pas deklarimeve të Min-istrit të Shëndetësisë, Petrit Vasili përpakësimin e shtretërve në spitaletlokale dhe rajonizimin e spitaleve nëqendër të qarqeve. Askush nuk mundtë jetë kundër reformave që sjellinprogres, që rrisin shërbimet dhe iafrojnë ato tek qytetarët, por të dety-rosh pacientët të udhëtojnë mëshumë se 100 kilometra është mëkat.Do nisem nga përjetimi i ditëve tëfundit në spitalin e Burrelit. 3-4 grashtatzana, në pamundësi për të lin-dur në matarnitetin e Burrelit, pasinuk mund të kryhej operacioni i tyre,janë dërguar në spitalin e Lezhës. Undodha në mjediset e spitalit “XhavitMara” dhe mbeta i befasuar sesi pas

KËSHILLI BASHKIAK I BURRELIT LETËR BERISHËS E VASILIT:

“Na gjeni doktorë për të sëmurët”gratë shtatëzana që duhet të lindinme operacion dërgohen në spitaline Lezhës, pasi ky shërbim nuk u ësh-të afruar në Burrel. Po ashtu kemidëgjuar se ministri Vasili ka vendo-sur të ulë ndjeshëm numrin e sh-tretërve në këtë spital. Kjo me sigurido të çojë në reduktimin e special-istëve dhe fondeve për spitalin“Xhavit Mara”. Kjo është totalisht epadrejtë dhe shqetësuese për 70 mijëpacientët e Matit dhe mijëra të tjerëtë Bulqizës. Ka njëqind arësye qëKëshilli i Ministrave dhe Ministria eShëndetësisë të rishikojnë vendimete marra dhe të mos largojnë shër-bimin shëndetësor nga qytetarët,ndryshe ne do të bashkohemi meqytetarët në protesta masive”-janëshprehur këshilltarët e Burrelit. Atathanë se do t’i drejtohen me një letërKryeministrit Berisha dhe MinistritVasili dhe do t’u kërkojnë atyre tëndërhyjnë për të ndalur rrënimin espitalit të Burrelit. Kryetari i Bash-kisë Burrel Skënder Lleshi tha se “nenuk jemi kundër reformave dhe fu-

qizimit të spitaleve rajonale. Në spi-talin e Burrelit vetëm 12 % e sh-tretërve shfrytëzohen dhe ulja e num-rit të tyre është e arësyeshme kur di-het se shteti financon për to. Edhelëvizjen e mjekëve nuk e frenojmëdot, por është dikasteri i Shëndetë-sisë që duhet të marrë masat e du-hura për sigurimin e mjekëve spe-cialistë në spitalin e Burrelit. Nukduhet të mbyllen shërbimet aktualenë urgjencë, pediatric, kirurgji,pathollogji, gjinekologji, etj”-thakryebashkiaku i Burrelit. Ai shtoi sendan të njëjtin mendim mekëshilltarët për t’iu drejtuar qeverisëdhe Ministrisë së Shëndetësisë përgjendjen e krijuar në spitalin e Bur-relit. “Ne duhet t’i kërkojmë minis-trit aktual të marrë masa për sig-urimin e mjekëve specialistë në këtëspital”- përfundoi Lleshi. Ndërkaqbanorët e Matit kanë deklaruar përmediat se nëse shkurtohen shërbimetspitalore ato do të dalin në protesta,do të bllokojnë rrugët nacionale dhedo të hyjnë në grevë urie. /H.P

MJEKËT E BURRELIT DHE BULQIZËS:

Jo rajonizimit të spitaleve në qendër të qarqeveshumë vitesh mjekët e talentuar tëBurrelit nuk arrinin t’u vinin në ndi-hmë këtyre nënave nënevojë. Vazhdojmë më tej. Në rre-thin e Bulqizës punojnë në sektorëtminerarë më shumë se 1000 mina-torë. Të shumta kanë qenë aksident-et në galeri dhe gati në të gjitha ras-tet kanë munguar mjekët specialistë,duke ndikuar në ndonjë rast në hum-bjen e jetës së fatkeqëve të kromitnë Bulqizë. Drejtoresha e spitalitBurrel, Xhevahire Hoxha tregohetmjaft e sinqertë kur tha publikishtse spitalin e Burrelit mund ta mbyl-lin mjekët që janë larguar e po lar-gohen çdo ditë. Ajo pohoi se “Unënuk kam dhënë dhe nuk jap kurrëpëlqimin tim për transferimin emjekëve. Ata (mjekët) mund ta rreg-

ullojnë në ministri largimin nga Bur-reli”. Po ashtu Hoxha shtoi se mjekëtdhe specialistët që dërgohen në spe-cializim për llogari të spitaleve bur-rel, Bulqizë e Dibër nuk zbatojnëkontratën e nënshkruar dhe nuk rik-thehen në këto qytete, por gjejnërrugë e mënyra për t’u rehatuar nëTiranë, Durrës apo gjetkë. MinistriVasili është shprehur për reformë nësektorin e shëndetësisë. Askush nukështë kundër tij por dikasteri duhettë dijë: A është infrasktruktura që tëtrasportohet një i sëmurë në komod-itet drejt spitalit të Lezhës a Dibrës,ku rrugët janë gropa-gropa që dhe ishëndoshë të jesh bëhesh me fraktu-ra! E dyta, a është në të njëjtin nivelgjendja ekonomike e një qytetarishqiptar psh me atë anglez ku mer-

ret përvoja, dhe ku duhet thënë serroga e një shqiptari të mesëm ështëdy herë më e vogël se asistenca e njëmërgimtari tonë në Angli!...E treta,për 20 vite, sa të siguruar janë qyteta-rët shqiptarë, dhe sa u shërbehet nëbazë të kësaj skeme, kur këtu nësenuk ke para të paguash në dorë, mëmirë vdis i qetë në shtëpi se t’i drej-tohesh spitalit për të “vdekur”ekonomikisht tërë robt e shpisë!Mund të drejtosh njëqind pyetje qëi japin të drejtë arsyetimit se spitalettona nuk duhet të jenë vetëm të ra-jonalizuara dhe se spitalet në qendërrrethe kurrsesi nuk duhet të kthehennë qendra ambulatore urgjence, kjodo të ishte shkatërrimi i jetës në këtorajone. Ndaj do të ishte e udhës tëishte ai mekanizim funksonal si më

parë, ku merret në konsideratë num-ri i popullisë dhe gjeografia e sipër-faqja e çdo rrethi, për t’i moderni-zuar këto spitale me aparatura sido-mos kirurgjitë, laboratoret, vendet ediagnostifikimit të shpejtë, ndërsa nëspitalet rajonale të kishte reparte mëmoderne dhe ku jepen shërbimeshërbime të planifikuara dhe të spe-cializuara. Nga ana tjetër do ishtekrejt normale që këto spitale qendërrrethe të stimuloheshin me mjekë tëmirë e këta të fundit të stimuloheshindhe nga pagesat ashtu sic bëhet memjekët e fshatrave, duke shtuar kon-trollin e fortë, pasi disa syresh mëshumë rrijnë në klube qytetesh sesatek banorët e fshatrave!

Hasan PASHA

S h k r u a j s h q e t ë s i m i n t ë n d : < r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m >


reportazhMbi 50 makina e disa furgonë, mebanderolat “Mirë se vini në Ra-domirë” u panë mëngjesin e 26 qer-shorit në Paskuqan. Dhjetra ra-domiras, të moshuar e fëmijë, gra evajza, të rinj e të reja, të ardhur ngaTirana, Durrësi e jashtë kufijve, umblodhën së bashku për të vizituartok Radomirën, vendlindjen e tyredhe të prindërve të tyre, në atë qëpas kësaj ditë do të quhet “Dita eKorabit”.

Në anën tjetër, në Radomirë, ditado të lindë me herët. Fshatarët janëbërë gati dhe po presin vëllezërit dhefëmijët e tyre, në një fundjavë feste,gëzimi dhe malli.

Gëzim për pritësit, gëzim edhepër ne që do të shkonim në fshatin elindjes. Të gjithë shprehnin miratiminpër këtë nisëm dhe falënderoninnismëtarët. Hajredin Madanës, Ra-mazan Himës, Sajmir Himës, AdemDomit, Vehap Dakut iu shtuanshumë të tjerë si Zaim Kupa, Shkël-qim Kupa, Shefit Gjoniku, RexhepGjoniku, Hekuran Daku, NurishAhmati, Riza Gjorgji, Murat Gjoni-ku... etj.

Ky organizim ishte një detyrimpër vendlindjen tonë, ishte respektpër Radomirën, për vendin ku lindëme u rritëm, për vendin ku kemi rrën-jët tona, varret e të parëve.

Detyrimi për vendlindjen ështëdetyrim ndaj Atdheut.

Të rinjtë qeshnin e gëzonin, tëmoshuarit kënaqeshin, uronin, mira-tonin dhe nuk e fshihnin lotin. Kishintë drejtë, po shkonin në Radomirëtë organizuar. Ishin shumë krenarëse po bëheshin pjesë e një traditë tëre të një brezi të ri. Nipërit e tyre, tëulur nëpër vendet e para të makinaveluksoze u sillnin kujtime të rinisë,kohën kur rrugën e bënin në këmbë,me ditë të tëra cfiliteshin për tëardhur në fushë për punë, flininnëpër hanet e rrugës apo në natyrë,në shi e borë, në roje të blegtorisë.Ruanin me sakrificat më të pabe-sueshme mallin e tyre, se nuk donintë shtrinin dorën... Kujtojnë edhepolicinë e kohës që nuk i lejonte tështegtonin me bagëti... Këto kujton-te Kasem Hima, Destan Domi,Ethem Madana para nisjes...

Makina e parë e autokolonës meRadomiras valëviste lart një flamur..Flamurin kombëtar, që Radomira nuke hoqi për asnjë çast nga kryet e ven-dit, nuk e hoqi nga dasmat...

Si një autokolonë dasme malë-sore, pa zhurmë e bujë, makinat unisën drejt Radomirës nëpër Rrugëne Kombit... Ndalesa e parë. Tuneli iKalimashit. Kënaqësi e krenari te tëgjithë për këtë kryevepër. Kalojmëtunelin modern dhe për pak minutanë Kukës. Ëndrra u bë realitet. Kjoëndërr shpejt do të bëhet realitet edhepër “Rrugën e Arbërit” e atëherë, kësajautokolone të gëzuar, dy orë do t’iduhen për të shkuar në Radomirë.

Ndalesa e radhës te Qafa e Kole-sianit. Pritje, respekt e kuriozitet ngabanorët e rastësishëm. Kur përmen-det Qafa e Kolesianit, kujtohet njëpjesë tepër e rëndësishme dhe endjeshme e historisë së kombit. Bete-ja e nëntorit 1912 qe vendimtare përfatet e Shqipërisë. Oreksit të Serbisëpër zgjerim përmes okupimit ikundërvihet vegjëlia e Lumës meRamadan Zaskocin, Islam Spahinëetj., por dhe me ndihmën e dibranëvetrima me Elez Isufin. Në këtë betejë

Festa e Korabit

Mirë se vini në Radomirë!Serbia mori goditjen më të madheku humbi 12 mijë ushtarë. Mërinëpër këtë humbje nuk e harroi kurrëdhe do ta shprehte më vonë me dj-egiet masive dhe me krimet më tëpaimagjinueshme duke vrarë e prerëme mijëra lumjanë e dibranë, e dukebërë shpërngulje masive. Këtu Ra-domira, pas afro 100 vjetësh, erdhipër të përkujtuar të parët e vet në atëbetejë që është quajtur “Termopiletshqiptare”. Solemnitet i thjeshtë, porshumë mbresëlënës. Më të moshua-rit dhe më të rinjtë zënë vend paralapidarit. Pak fjalë zemre dhe shumëkujtime të transmetuara nga tëmoshuarit për ato ditë. Ato ditë his-torike Bajraku i Radomirës erdhi memë shumë se 300 luftëtarë, të gjithëme kuaj të bardhë të udhëhequr ngaIbrahim Haxhi Gjorgji (Brahimi iHaxhi Zeqirit), të veshur me “fun-din e arkës”, se kështu, bukur e pastërvisheshin luftëtarët që përgatiteshinpër të vdekur për Atdheun. Të gjithëishin përgatitur për dëshmorë. Sipasdëshmive, Radomira erdhi më vonë,se ishte më larg. Pasi njihet me ven-dimet e shtabit te luftës për ta fillu-ar atë në mëngjesin e nesërm. Ibra-himi shpreh shqetësimin se deri ditëntjetër ushtrisë serbe mund t’i vininpërforcime e s’mund të përballohet,prandaj duhej goditur menjëherë.Dhe dy vargjet e këngës së atyre vitevedëshmojnë qartë këtë:

Brahim Zeqiri fluturon si zogj,Nuk e lamë për nesër, do t’i biem

sot”.Pasi ia shpreh shtabit vendimin e

Bajrakut, sulmon i pari me bajrak në

dorë. Kaq u desh, lufta u ndez ma-sivisht, por Brahimi goditet i pari dheshpejt vdes. Gjaku i tij dhe i shumëtë tjerëve në këtë betejë u bë garan-cia e asaj fitoreje madhore.

Autokolona niset nëpër rrugën qëpo hapet dhe asfaltohet dhe shumëjanë të mendimit se kjo po bëhet meparametra më të mirë se segmentiPeshkopi-Kala. Deri në Bushtricëkalohet pa problem, por pjesa përKala të Dodës qe tepër e vështirë.

Megjithatë, u kalua dhe tjetëreveniment për udhëtimin tonë: tele-fonojnë nga Radomira se na presinte Qafa e Kalasë, te Fusha e Madhe.Gëzim tjetër te të gjithë.

Aktiviteti, i nisur në fillim si medrojë e me njëfarë pasigurie, po ikalon parashikimet. Një autokolonëtjetër na priste në një kodër të gjel-bëruar nga ku syri të rrok Lumën,Dibrën e Korabin. Një shtrëngimduarsh në këtë takim mirëseardhje-je. Kamerat e Shefit Gjonikut eBerzah Dakut janë në punë. Shefitie ka filluar që në mëngjes punën.Fotografi, filmime, biseda, valle nëFushën e Madhe. Të gjitha toponimete kësaj hapësire dëshmojnë historinëdhe lashtësinë e kësaj zone mah-nitëse.

Kalaja e Dodës, që sot emërtonshumë fshatra duke filluar nga Kali-si, Vila, Bushtrica, Çaja, Fshati, Buz-madhja e duke përfshirë 5 fshatrat ekomunës me të njëjtin emër: Shul-la, Vasie, Ploshtan, Ceren e Ra-domirë. Përcaktorin “E Dodës”emori para afro 400 vjetësh kur ZenelAgë Doda nga Dodet e lashtë posh-të Ploshtanit, vuri dorë mbi objek-tin e quajtur “Kala”. E mbrojti ngasulmet e spahinjve të Dibrës (Vila-jeti i Manastirit) dhe të Lumës (Vila-jeti i Kosovës), se njëra palë e kërkon-te kufirin te Ura e Lapave e tjetra nëVeleshicë. Secila palë kërkonte zgjer-im zonash për të mbledhur taksa.Ishte quajtur herët “Qafa Bilbili” e“Kalaja e Qafës”. Thuhet se Kalajanuk ka qenë te vendi ku është emërti-mi i sotëm e ku dëshmohet vetëm

përmes një objekti të tipit kazermëme funksione ushtarake. Ka pasuredhe funksione administrative. Afërvendit ku u pritem është “Tabja enizamëve”, lartësi të cilën turqit epërdorën për funksione ushtarake përvetë pozicionin strategjik që ka.

Autokolona vihet në lëvizje nëudhën e ngushtë Ploshtan-Ceren paspërcjelljes dashamirëse të ploshta-nasve dhe cerenasve që u ndodhen.Rruga Ceren-Radomirë është emirëmbajtur nga komuna dhe na elehtëson udhëtimin. Arrijmë në Tejs,pak anomali në parkim dhe takimetë përmallshme. Kanë dalë thuajsetë gjithë. Ata që punojnë në bjeshkëe që do të na presin të dielën atje,kanë zbritur sa për të na uruarmirëseardhjen e për t’u ngjiturpërsëri. Një pasdite e veçantë pas njënisjeje të veçantë. Vizita nëpërfamilje, kafe nëpër lokalet e reja tëHaxhi Himës, Sutki Ahmatit, BujarHoxhës e Iliaz Ahmatit. BaxhierëtSulë Ahmati e Hysen Tabulli na gos-titin me djathin me nam të Korabit.Kanë ardhur banorë edhe nga Çern-jeva, Derbaçi, Radet e Stërdoku. Tëgjithë na ftojnë, të gjithë janë për-gatitur, shumica kanë prerë qingja përpritje. Shpërndahemi vonë për t’umbledhur në orën shtatë të sënesërmes. Miq e pritje në çdo famil-je, natë thuajse e pagjumë dhemëngjesi i shumëpritur...

Kraiti në Tejs deri te Ura e Krreçit,ku janë dhe lokalet, u mbushen plotme njerëz. Shumë udhëtuan natënnga Tirana për t’u ndodhur nëmëngjes në Radomirë, përshëndetjetë tjera mirëseardhjeje. Zoti na plotë-soi lutjen. Pas së shtunës pasdite meshi, e diela doli qelq. Gjithë mera-ku ishte te koha, ajo vendoste përfatin e festës. Nisemi. Të moshuar-it, që nuk janë të paktë, udhëtojnëme kuaj.

Ngjitje e vështirë, por lodhja nukndihet, burimet e shumta me ujin eakullt si Kroi i Sheles, i Gjustava-

Ku kam qarëpër herë parëRadomirë, o mirë se t’gjeta!Radomirë, o tungjatjeta!Mos mendo se t’kam harrue,Prandaj erdhëm me t’kujtue.

Ti je gdhendur në kujtesë,Të kemi shpirt e t’kemi zemër.Ti për ne nuk je harresë,Po ti je e bukra ëndërr.

O vendlindja jonë e dashur,Ku ne qamë për herë të parë,U larguam me zemër t’plasur,Erdhëm borxhin për të larë.

Për herë t’parë tek ty pamë qiellinPër herë t’parë tek pamë diellinPër herë t’parë tek ty pamë hënën,Për herë t’parë tek ty pamë nënën.

Radomirë, o Radomirë,Kurrë s’do t’themi lamtumirë,Eh, sa shekuj do kalojnë,Brez pas brezi do t’kujtojmë.

MYHYR HOXHA,bir i Radomirës

Mbi 50 makina e disafurgonë, me banderolat“Mirë se vini në Ra-domirë” u panëmëngjesin e 26 qer-shorit në Paskuqan.Dhjetra radomiras, tëmoshuar e fëmijë, gra evajza, të rinj e të reja,të ardhur nga Tirana,Durrësi e jashtë kufijve,u mblodhën së bashkupër të vizituar tokRadomirën, vendlind-jen e tyre dhe tëprindërve të tyre, në atëqë pas kësaj ditë do tëquhet “Dita e Korabit”.


opinion

Nga: JAHE DELIA (SELMANI)

Prej mijëra vjetësh, aq sa është i lashtë edheKorabi madhështor, në këto rrafshe e kresh-

ta janë mbledhur të paret tanë, por nuk patenrastin fatlum të mblidhen si ne sot.

Ata vinin nga Çernjeva, Derbaçi, Radet,Sterdoku e Tejsi me dy lloj veglash:veglat eçobanit për të mbarështruar delën rudë, racënmë të fortë e më të bukur të Ballkanit dhepushkën për të mbrojtur këto bjeshkë e këtomale. Eshtrat e shumta të shpërndara nëpërbjeshkën më të bukur jo vetëm të Ballkanit,me varr e pa varr, tregojnë se sa gjak e djersë uderdh për ta mbrojtur këtë vatan.

I kujtojmë me respektin më të madh,perkulemi para veprës së tyre, u premtojmë sedo ta ruajmë amanetin e tyre. Ata napëshëndesin nga altari i shenjtë, na miratojnë,na ftojnë që kurrë të mos harrojmë.

Miku ka qenë bashkë me besën , institu-cioni më i shenjtë i mikpritjes shqiptare. Pesh-endetje dhe nderime per ta dhe i urojmë meformulen më të lashtë për këte rast;

“Mirë se erdhet, bukë e krip e zemer!Të paktën një dhjetëvjeçar ka zier mendimi

për të ardhur kështu të organizuar në katundinmë të bukur në botë, në Radomirë, në bjesh-kën më madhështore, në Korab, por s’qe thënë.Fati shpesh të përndjek, ashtu siç përndoqishumë vëllezër katundarë tonët që nuk arritënta realizojnë ëndrrën për të ardhur në këtë ditëtë shënuar. I përkujtojmë me lot në sy dhe upërgjigjemi me formulën më të shkurtër e mëdomethënëse kosovare: “E KRYEM”

Ne i kemi pasur, i kemi dhe do t’i kemipunët të pandara, gëzimin e kemi shijuar bash-kë, siç kemi derdhur bashkë edhe lotët e dhim-bjes. Ne erdhëm nga larg ta shijojmë këtë ditëtë madhe këtu në vendlindje me vëllezërit tanë, që janë dhe mikpritësit. Dhe ai që pret kamë shumë detyra, më shumë shqetësim. Ifalënderojmë për mikpritjen, për mundin emadh, se nuk është e lehtë të organizosh njëaktivitet në Korab me mjetet tradicionale tëtransportit. Gjithashtu, ju themi se gjithçkaështë mirë si herë e parë, se më i mirë ështëqëllimi i ardhjes dhe se herën tjetër do ta

icës, i Rafshës na shuajnë etjen, na gërryejnëstomakun për oreks.

E oreksi do të shuhet me mishin e mbi 20qingjave që janë në kazanat e rinj e që valuanqë në orën gjashtë të mëngjesit atje te Guri iKupllarëve nën kujdesin e Ajetit, Ibrahimit,Shabanit etj. Janë përgatitur gjellët e krahinës,përveç djathit origjinal, nuk mungoi edhe hall-va e punuar me mjeshtëri nga Shaban Ahmati.

Mori tjetër gjallëri Korabi atë ditë. Njerëz-it, grupe-grupe bisedojnë, kënaqen, urojnë. Uduket e pabesueshme. 90-vjeçari KasemBaloshi e ke vështirë të flasë nga emocioni.Kasem Hima flet me djalin në Amerikë dhe ithotë shkurt: “Jam në xhenet”. Parajsë ështëbjeshka që e lindi dhe e rriti për 70 vjet. Is-mail Ahmatit, pas një aksidenti që pati kalu-ar, nuk i besohej se mund ta shihte më Ko-rabin, por e arriti dhe vetëm uron. EthemMadana, me atë trupin vigan, që nuk e ndienmoshën, duket pak i përhumbur në kujtime. Eshumë e shumë të tjerë kështu. Hajredin Ah-mati me vëllain, Nurishin, kanë marrë ngaTirana disa çadra se do të” bujnë” tri net nëKorab me gjithë familjet.

Shumica e pjesëtarëve të familjes nuk kanëlindur në Radomirë, vijnë për herë të parë.Kështu transmetohet tradita. Kaq njerëz tëmbledhur njëherësh nuk ka parë Korabi. Janëmbi 400, të gjitha moshat, gra e vajza.

Ora 10 e 30. Pas një pushimi, pjesëmar-rësit ulen në formë rrethi. Si në sofër. Shumeemocione, çdo gjë sipas një programi që nëfakt vetëm ishte imagjinuar dhe jo shkruar.Një rreth vigan i mbyllur me njerëz të shtruarnë sofrën e madhe të Fushës së Korabit. Nashkon ndër mend kënga - epope e kurbetit.Jemi afër “Udhës së Pazarit” ku kaloninmërgimtarët që shumë shkonin, por më pakktheheshin. Vargjet e këngës “Moj Fushë eKorabit / Taj na erdhe hakit / Taj na dave sh-tratit” duket sikur i përkasin një epoke tjetër.Janë afër e larg. Afër se të vërtetën e këtyrevargjeve kjo zonë akoma e ruan. Janë të shumtëata që mbeten në Stamboll etj, e akoma rua-jnë lidhjet. Janë larg se po kjo Fushë, sot pobën të kundërtën: i bashkoi Radomirasit.

Këtë “mexhlis” vigan e uron veterani 88-vjeçar Fehmi Ahmati, që sot duket si një i ri.Uron me fjalë zemre, uron të ardhurit, përgë-zon ata që punuan për të krijuar këtë atmos-ferë. Uron që kjo ditë të jetë e përvitshme,uron dhe miqtë e ftuar të fshatrave të tjerë tëKalasë, por dhe ndonjë dashamirës i ardhurnga Tirana. Dhe askush nuk e ka mendjen tekmishi i shijshëm e i bollshëm, por te vallja qëndizet në moment nga curlet e lodrat e zonës.Valle me qindra vetë. S’është parë kurrë kjo!Aktorë janë të gjithë! Spektatorë është Fusha eKorabit. Është Luftina që akoma ruan gjysmëne borës së dimrit, është Pesoki, që sheh prejmatanë piramidës e thërret “Jam pjesë e jua-ja, por na ndau 1913-a”. Dhe ky vit ogurzindan bjeshkët e Radomirës.

Në valle janë dhe fëmijët, dhe barinjtë qësot i lanë delet vetëm, dhe të moshuarit, qëndofta s’e provuan kurrë këtë art, por sot ështëditë ndryshe. Jehon dhe “Kënga për Radomirën”e kënduar me pasion e me atë zërin e veçantënga këngëtari Arif Madana. Uron me dlirësi eart biri i Radomirës, autori i qindra këngëve,poeti i emocioneve, Munir Hoxha.

Ky entuziazëm i nisur sot do të trashëgohetçdo vit. Ky është një premtim i të gjithëve.Me këtë premtim që njerëzit filluan ta uroninme thënien “Për shumë vjet” u afrua dhe fun-di i aktivitetit të madh për të vijuar me fut-boll, biseda në grupe, vizitë në Panair e ma-tanë piramidës. Kënaqësia e mundi lodhjen.Përmes kthimit edhe vizita në pika të tjerapërrallore: në Presh, Çishkravë, Rebi, Liqeni iZi etj. Kthim në Radomirë, një pjesë largohenpasditen e së dielës, shumica përsëri vizitorë.Dhe në fund një ndarje me premtimin që çdovit e më mirë të festohet “Dita e Korabit”.

JAHE SELMANI

“Djemtë e Radomirës”bëjmë edhe më mirë.

Nuk mund të rri pa përshëndetur edhegjithë ata që erdhën nga fusha që e kanë priturkëtë ditë si ditë rilindje, ata në mbështetën nëkëtë nismë të gëzueshme, njoftuan njëri- tjetrin,realizuan një amanet që do ta përcjellim mëtej.

Janë shumë emra që jo vetëm u morën meorganizimin, por disa ofruan edhe sponsoriz-imin e aktivitetit të së dielës me 27 Qershor2010. Duke i falënderuar, u themi se ndihmae tyre do t’i duhet Radomirës me vonë dhe tëtillë dhurues besoj se do të shtohen.

Pas kësaj dite realiteti dhe ëndrra janë mëafër te unë. Sot jemi aq sa jemi këtu, nesërshumë më tepër pjesëmarrje, se Radomiraështë shumë herë më e madhe, ajo i ka bijtënë gjithë globin. Sot kemi ardhur jo pa vësh-tirësi, por “Rruga e Arbrit” dhe “Peshkopi-Kalae Dodës” do ta bëjnë më të lehtë nesër; sotkemi ardhur në këmbë në Korab, por nesër eshoh ndryshe; ato makina moderne të fituarame djersë do të gjarpërojnë rrugës së merasë,nga Elpthi në Shkallën e Preshit e do të sh-këlqejnë në Rrafshën e Korabit. Mua nuk mëduket çudi, as ju nuk duhet t’ju duket, se brezii ri do të bëjë çudira.

Nuk do jetë e largët dita kurë këto bjeshkëdo të gjallërojnë më shumë jo vetëm nga ne,që jemi pjesë e tyre, por edhe nga të ardhur,se në gjirin e tyre secili ndihet mirë. Këto tëdhurojnë ujin e ftohtë, qetësinë, gjelbërimin,madhështinë.

Ne i kërkojmë falje këtij vendi të bekuar senë 50 vjet nuk bëmë gjë për të. Nuk mundëmta mbronim nga betonet që plagosen trupin ebutë të bjeshkës, “brezi i butë” i famshëmakoma qëndron si plagë e thellë thike mbitrupin e saj, kazmat vend e pa vend tëgjeologjisë e kafshuan si dhëmbët e ujkut trupine qengjit. Arritën deri atje sa t’i heqin edhegëzofin që e pati mbrojtur me mijëra vjet,dëllinjën e gjelbër që jo vetëm ruante lagësh-tinë, por dhe e ruante nga gërryerjet. Dhe re-zultatet i shohim të gjithë, bari digjet parakohe, përmbytjet ndodhin me shiun më tëvogël.

Këto nuk do të përsëriten më. Ju që banoni

këtu dhe ne që jemi më larg kemi të njëjtënpërgjegjësi për ta ruajtur nga kushdo që do tëvërë dorë për ta prishur. Komisioni i Radomir-ës, që ka bërë vepra të mrekullueshme në shek-uj, duhet të jetë përherë aktiv, kërkues edhendaj nesh, edhe ndaj shtetit, kur ka ndërhyrjenë dëm të Radomirës.

Ky fshat, kur kishte i dha ujë Kukësit dhejemi krenar për atë që kemi bërë e njëkohë-sisht na vjen keq që s’kemi më qe t’i japim,se uji u mor nga të tjerë. Uji i Korabit gjallëronDibrën, por u punua brutalisht, ujët humbidhe sot rrezikohet në verë dhe bjeshka jonë.Jemi humanë, por duhet të pyetemi, se jemitë zotët e vendit.

Me rrugët ligjore kombëtare e ndërko-mbëtare, me format demokratike ne duhet tëmendojmë për ato hapësira të mrekullueshmeqë prej afro 100 vjetësh janë matanë kufirit,me emra me rrugë, me kroje, me stane etj.Kjo padrejtësi shekullore ndofta vihet në vendnë kuadrin e problemeve ballkanike, por meato bjeshkë Korabi do të bëhej pika më e lak-muar turistike në Ballkan për turizmin veror edimëror.

Ne u detyruam të emigrojmë brenda e jas-htë vendit, por mendja na rri këtu, se ëndrrat ishohim këtu. “Djemtë e Radomirës” shquhenpër punë, nder e sakrificë. Me punën e tyrekanë hijeshuar fushat e kodrat e Tiranës mevilat më të bukura. Kudo janë të respektuardhe kanë ndërtuar marrëdhënie të qën-drueshme. Çdo pëllëmbë tokë e kanë hallall,se e kanë blerë e jo zaptuar. Respektojnë lig-jet, fenë e zakonet për pronën e tjetrit. Këtërespekt kërkon e do të kërkojë Radomira edhendaj atyre që shpesh e kanë cënuar në pasuritëe veta. Kemi qenë e do jemi korrektë me fqin-jët, as nuk kemi cënuar kënd dhe as nuk kemilejuar të cënohemi.

Vetëm me këtë rrugë të drejtë ne do tëbëjmë të mundur që çdo vit e më mirë ta or-ganizojmë këtë ditë, çdo vit të shtojmë pjesë-marrjen, që jo vetëm ne që lindem e u rritemkëtu, por edhe fëmijët e nipërit tanë të mëko-hen me dashurinë për fshatin e origjinës.

Besojmë se do të arrihet kjo dhe jemishumë krenarë.


cyan magenta yellow black

botime“Bibollasit” është një roman që përfshin universalet absurde, nonsensin e përditshmërisë, kaosinpsikologjik të një shoqërie të dalë nga diktatura. Afresku rrëfimor të rrëmben me një galeri tipashnaivë, megalomanë, mashtrues, simulakër e psikopatë, por që secili bart të vërtetën e tij.

“BIBOLLASIT”,një toponim alegorik iShqipërisë postkomuniste

U prezantua më 21 korrik, mjediset e librarisë “Epër7shme” në Tiranë, romani “Bibollasit” i autoritRamiz Gjini.

I njohur dhe i konfirmuar prej kohësh si një ndërmjeshtrit e padiskutueshëm të prozës sonë të shkurtërbashkëkohore (për çka flet dhe interesimi i përkthyesvetë huaj, me botimin e përmbledhjes së zgjedhur metregime në rumanisht, “Atdheu prej dëbore”, nga përk-thyesi i njohur Marius Dobresku), Ramiz Gjini ka kaluarnë lëvrimin e prozës së gjatë.

Romani “Bibollasit” përbën dylogjinë satirike të “Bi-bollit”, një toponim alegorik i Shqipërisë postkomu-niste dhe është vazhdim i romanit të mëparshëm“Rrëketë”. Situatat dhe skenat e shumta komike në ro-manin “Bibollasit” përshkohen nga humori i zi, ab-surd, plot elemente fantastike e demonologjike, dukekrijuar një strukturë shumështresore dinamike të njërrëfimi të gjallë e sugjestionues. Është një roman qëpërfshin universalet absurde, nonsensin e përditsh-mërisë, kaosin psikologjik të një shoqërie të dalë nga

diktatura. Afresku rrëfimor të rrëmben me një galeritipash naivë, megalomanë, mashtrues, simulakër e psiko-patë, por që secili bart të vërtetën e tij. Përmes këtijvëllimi, autori na zbulon diavoliadën shqiptare të kaos-it individual e shoqëror.

Edhe pse personazhet janë thuajse të gjithë negativë,antiepikë e kontradiktorë, këta antiheronj janë përshk-ruar me dhimbje, përvuajtje e dashuri, një karakteris-tikë e hershme që i dallon të gjitha krijimet e RamizGjinit.

Romani “Bibollasit” i Ramiz Gjinit, i botuar nga“Botimet M&B” dhe vjen pas vëllimeve me tregime“Dush varrezash”, “Këpucët e të tjerëve mbi trotuar”,“Atdheu prej dëbore”, “Mendjet e njerëzve”, “Rrëfimenë hije”, “Posta që sjell era” dhe romanin “Rrëketë”.

Në prezantimin librit folën shkrimtarë, gazetarë dhemiq të Ramizit, të cilët e vlerësuan romanin e ri, si njëkontribut në letërsinë moderne shqiptare.

Për lexuesit, po sjellim disa nga diskutimet e pjes-marrësve.

AGRON TUFA: RISI NË ARTIN DHEMËNYRAT E KOMPOZIMIT DHE RRËFIMITRamiz Gjini është një shkrimtar që është konfirmuar prej shumë vitesh,

duke e nisur qe nga vëllimi me tregime “Dush varrezash”, “Këpucëte të tjerëve mbi trotuar”, “Atdheu prej dëbore”, “Mendjet e njerëzve”,“Rrëfime në hije” dhe romanin “Rrëketë”. Nuk duhet të harrojmë qëvëmendja e lexuesit të specializuar ka qenë e përqendruar në veçoritëartistike të prozës së Ramiz Gjinit. Kjo prej kohësh ka kaluar edhe tepërkthyesit e letërsisë shqiptare në botë. Kemi një përmbledhje me tre-gime të zgjedhura “Atdheu prej dëbore”, botuar në gjuhën rumune tëpërkthyer nga Marius Dobresku .

Sot prezantojmë pikërisht romanin “Bibollasit”. Në këtë roman qëështë i një gjinie satirike, ngrihen probleme kryesisht të njeriut, individitdhe shoqërisë shqiptare në postkomunizëm. Është një roman që ka zgjidhurnjë pjesë të madhe të detyrave artistike që kanë qënë të përsëritura nëtregimet e tij.

Mendoj se është një roman që shënon një risi në artin dhe mënyrat ekompozimi, rrëfimit dhe dimensioneve të tjera letrare.

Është një roman që përfshin universalet absurde, nonsensin e përdit-shmërisë, kaosin psikologjik të një shoqërie të dalë nga diktatura. Afres-ka rrëfimore të rrëmben me një galeri tipash naivë, megalomanë, mash-trues, simulakër e psikopatë, por që secili bart të vërtetën e tij.

Para nesh kemi një penë mjeshtërore, një rrëfimtar të lindur, që zbu-lon nëpërmjet humorit të zymtë, plot poezi, diavoliadën shqiptare tëkaosit individual e shoqëror. Edhe pse personazhet janë thuajse të gjithënegativë, antiepikë e kontradiktorë, këta antiheronj janë përshkruar medhimbje, përvujtni e dashuri, një karakteristikë e hershme që i dallon tëgjitha krijimet e këtij autori.

Bibolli i tij është një kategori kohë-hapësinore marrëzish saturnale,ngërdheshëse, një bashkësi që ka dalë nga ploja diktatoriale, një pluhur-najë njerëzore psikopatologjike, e cila me thërrmijat e rrënojave të dik-taturës, kërkon të ngjizë planetin e vet, ekzistencën e vet autentike, tëdisiplinojë kaosin individual dhe shoqëror në një farë rendi e rregulli.

Kam pas fatin që ta lexoj romanin Ramizit nga të parëtlexues. Romanin më vuri përpara shumë vështirësivepër t’u shprehur, për faktin se është një roman i ri që imungon letërsisë sonë. Kam bindjen e plotë që ky libërdo të shkaktojë diskutimetë mëdha në shtypin sh-qiptar, sepse është një libërqë patjetër do të tërheqëvëmendjen për tematikëndhe problematikën që tra-jton.

Romani “Bibollasit”është një roman që lexo-het, sepse kjo është gjëjamë themelore. Në qoftë selibri nuk lexohet, atëherëlexuesi e braktis atë. Librii Ramizit ka veti që po tafillosh do ta çosh deri nëfund dhe kjo është njëtregues i madh. Është evërtetë që ka dhe veprashumë madhore, të cilatlexohen me vështirësi, porkëto janë raste të rralla. Ajoe përgjithshmja është kjoqë letërsia duhet të lexo-het dhe “Bibollasit” ështënjë roman që lexohet.

Është një letërsi e cila ka filozofi brenda. Është njëroman shumë i rëndësishëm sepse trajton disa temashumë të rëndësishme, si p.sh.: raporti i njeriu me shte-tin. Janë të rralla veprat letrare që kanë trajtuar një prob-lem të tillë kaq të thellë edhe në gjerësi edhe në tërësi sie ka trajtuar Ramizi.

Ai është një shkrimtar popullor. Ramizi mban anëne popullit. Janë shumë të pakta ato vepra që mbajnëanën e popullit. Nga rëndësia e madhe që ka kjo vepër,të kujton “Don Kishotin e Mançes”, “Ushtarin e MirëZhvejk”, shkrimtarë të tjerë të mëdhenj, që me një llojëproze, me humor e me satirë, gjithmonë janë në anën epopullit. Dhe të jesh në anën e popullit është vepra mëe madhe.

XHAFER MARTINI: “BIBOLLASIT”, NJË ROMAN I RIQË I MUNGON LETËRSISË SHQIPTARE.

Raporti tjetër është i individit me kolektivin, me ko-munitetin. Edhe ky raport është shumë i rëndësishëmështë i projektuar me një mprehtësi shumë të skrupu-loze. Kryesorja është raporti i njerëzve me mbretërinë

qiellore.Libri ka shumë filozo-

fi, ka estetikë, ka moral,ka politikë, ka mar-rëdhënie shoqërore, kakontradiktë. Të kundërtatjanë ato që e mbajnë ro-manin gjallë dhe e çojnëpërpara me dinamizmin emadh.

Romani nga pikëpam-ja e strukturës nuk ka lin-ja kompozicionale tradi-cionale. Ai është një ro-man mozaik i ndërtuar megur, jo gur dosido, porgur manjetik që mbajnënjëri-tjetrin dhe krijojnëkohezionin e përbashkëttë godinës që nuk shem-bet.

Kur lexova romanin kuj-tova se episod mbas epi-sodi mund të shkojëshumë gjatë. Por jo. Ram-

izi edhe e hedh rrjetën, si ai peshkatari i mirë, por edhee mbledh në kohën më të përshtatshme, se një sekondëta lësh më shumë ajo nuk zë peshk. Pra, edhe nga pikë-pamja e strukturës është një roman interesant. Ka satirë,ka humor, ka një humor të zi, ka groteskun, ka sim-bolin. Të gjitha këto janë mjete artistike që nuk mundtë vihen në mënyrë të stonuar në roman por në mënyrëorganike. Një roman i tillë është parabolë, është njëroman ironik, është një roman ka një realitet të vetin.Të gjithë personazhet vijnë nga një çmendinë, janë tëgjithë njësoj, por çmendinë është tranzicioni, është jeta,është realiteti. Gjuha është shumë interesante. Fjala nëromanin e Ramiz Gjinit ka ngjyre, ka muzikë, ka peshë,është e kuptueshme dhe përcjell mesazhe.

Leximi nga autori. © Fotot e prezantimit nga Zaim Elezi (ZAYA)



botime

Unë e kam ndjekur krijimtarinë eRamiz Gjinin që nga tregimet epara, 12 vite më parë. Ramizi ësh-të një zë origjinal në letërsinë sh-qipe. Ramiz Gjini ka një mënyrëtë shkruari shumë të veçantë. Melojën që ai bën me absurdin, foku-son një realitet realiteti shqiptartë kësaj epoke, i cili është memo-rizuar shumë mirë në kujtesën etij. Por, përveç kësaj, Ramizi nëromanin e tij ka edhe një filtrimpërmes një lirie shprehjeje që aie ka zhvillur akoma më shumë nëAmerikë. Po të mbash parasyshtë lexosh gjithë prozën e Ramiz-it, veçanërisht romanin e fundit“Bibollasit”, një veçori e jashtëza-konshme e tij është humori. Nekemi shumë nevojë për humordhe letërsia shqiptare ka shumënevojë për humor. E vërteta ështëse këtu bëhet një lloj gare përmënyra shprehjeje ose teknike tëcaktuara që janë zbuluar. Por,humori i Ramizit nuk është hu-mori banal i ditëve tona, por ësh-të një humor shumë aristokrat dheshumë fin, që do ti pëlqejë shumëlexuesit shqiptar.

Nga vëllimi i parë tek i fundit,Ramizi është shumë i saktë te fja-la që hedh. Ai është i kujdesshëmdhe ka shumë respekt për fjalët.

Për ta mbyllur do të thosha qëRamizi ka dëshmuar që ka çarëdhe shpresoj se do çajë edhe nëtregun Amerikan, dhe kjo edhefalë vajzës së tij, Gjelina, e cilaka përkthyer një tregim të Ramiz-it nga shqipja në anglisht (TheBlack Cat – Macja e Zezë), i ciliështë pëlqyer shumë nga lexuesitamerikan. (http://www. booksie.com/literary_fiction/short_story/ramiz_gjini/the-black-cat).

Letërsisë shqiptare ka problemenë botimet e saj nëpër botë, dhekjo falë mungesës së përkthyesveprofesionistë. Shpresoj që në tëardhmen të kemi sa më shumëGjelina për të bërë të njohur Ram-izin dhe shkrimtarë të tjerë seri-ozë e të suksesshëm në vend.

Unë kam pasur fatin që ta lexoj këtë libër në disavariante, por them se ky libër përbën me të vërtetë njëkontribut të jashtëzakonshëm dhe cilësor në vazhdën etrashëgimisë letrare shqipe.

Së pari, ky është një libër i jashtëzakonshëm, sepsesjell popullin në letërsi. Letërsia praktikisht e tranzi-cionit të këtyre viteve, me disa përjashtime, drejtohet eorientohet drejt preokupimeve të elitave, drejt individ-it, unit, vendit tim në shoqëri, një shoqëri elitare tëimagjinuar artificiale, që vjen nga një pjesë e bllokut tenjë pjesë tjetër e Tiranës së re.

Ky libër sjell shqiptarin e vërtetë, fshatin e vërtetëshqiptar me çoroditjen e tij të thellë, me faktin që kanëngelë rob të së shkuarës, me faktin që njerëzit nuk dinëme gjetë zgjidhjen as për veten e tyre as për të ardh-men, por me një sens vazhdojnë përsëri të njëjtat formasjellje edhe forma marrëdhëniesh, të cilat kanë kushtë-zuar sjelljen e tyre.

Në këtë sens ky roman për mua përbën një nga kon-tributet më të jashtëzakonshme, sepse na tregon për herëtë parë tamam atë absurdin e tranzicionit, i cili ështënjë tranzicion që po zgjat pothuajse sa një jetë

ROMANIN “BIBOLLASIT” DHE VËLLIMIN ME TREGIME “POSTA QË SJELLERA” MUND TI POROSISNI ME TEL: (04) 22 33 283

SHINASI RAMA:

“BIBOLLASIT”, NJË TRAKTAT POLITIK DHE SOCIALNë sensin politik është më tepër se një traktat. Duke

sjellë fshatin shqiptar, duke sjellë dilemat e shqiptarëvetë deformuar nga një sistem tjetër, Ramizi na ka dhënëtë gjithëve një pasqyrë me pa veten tonë, me pa të afër-mit tonë, me shmangë këtë iluzionin e absurdit, sepsejemi duke zgjidhur problemet e vërteta reale në një kohëkur ne jemi duke u marrë pikërisht me vetvetet tona dhejemi hijet e vetveteve tona.

Pra, në nivelin politik, ky libër përbën një kontributtë jashtëzakonshëm. Është një analizë shumë e thellëdhe shumë konstitutive se çdo traktat tjetër politik.

Në nivelin shoqëror, duke na hapur këtë dritare përshoqërinë shqiptare, romani i Ramizit është një kon-tribut i madh sepse po sjellim një masë karakteresh, tëcila janë jo vetëm reale, por janë tërësisht të injoruaranë shoqërinë e sotme shqiptare. Këto janë shqiptarët evërtetë. Ne jemi njerëzit që e shohim veten në roman.

Në nivelin artistik do të kisha thënë, se libri është ipunuar me shumë kujdes. Autori jo vetëm që ka punuarmjaft mirë me fjalët, por ka demonstruar një thellësi tëjashtëzakonshme kuptimi të natyrës njerëzore.

Ajo që e dallon një shkrimtar të madh nga një sh-krimtar tjetër normal, është fakti sepse një personazh i tijështë njësoj si vrima e gjilpërës ku përshkruhen karakterete mijëra njerëzve, ku shumë njerëz duke e parë këtë per-sonazh, shohin një pasqyrë ku ata gjejnë aty vetveten.

Struktura e romanit është si një mozaik. Por gjithëturma është një mozaik. Zgjidhja që ka bërë Ramizi kaqëllim të tregojë shkërmoqjen e shoqërisë shqiptare. Faktiqë këto njerëz nuk lidhen plotësisht njëri me tjetrin,është fabula që zakonisht mban romanin gjallë, ështëpasqyrimi i fenomenit më tragjik të tranzicionit të sotëm:një shoqëri e amorfizuar, anemike, pa strukturuar, tëcilat nuk krijojnë kohezionin e dobishëm që u shërbengjithë qytetarëve të shoqërisë.

Për mua personalisht ky roman përbën një kontributtë jashtëzakonshëm. Ky roman do ta zërë vendin e vetnë letërsinë shqiptare. Është një roman që u mungonshqiptarëve. Është një këndvështrim që ne e kemi tënevojshëm dhe jashtëzakonisht të kohës. Po vjen nëkohën e duhur dhe vjen me fuqinë e një shkrimtari që emeriton vendin e vet në pakicën e shkrimtarëve që nderonnjë popull.

SAMI MILLOSHI:NJË REALITETSHQIPTAR IEPOKËS SONË

A.Tufa: Para nesh kemi njëpenë mjeshtërore, njërrëfimtar të lindur, qëzbulon nëpërmjet humorittë zymtë, plot poezi,diavoliadën shqiptare tëkaosit individual e sho-qëror. Edhe pse person-azhet janë thuajse të gjithënegativë, antiepikë ekontradiktorë, këta antiher-onj janë përshkruar medhimbje, përvujtni edashuri, një karakteristikë ehershme që i dallon tëgjitha krijimet e këtij autori.

Sh.Rama: Për muapersonalisht ky romanpërbën një kontribut tëjashtëzakonshëm. Kyroman do ta zërë vendin evet në letërsinë shqiptare.Është një roman që umungon shqiptarëve.Është një këndvështrim qëne e kemi të nevojshëmdhe jashtëzakonisht tëkohës. Po vjen në kohën eduhur dhe vjen me fuqinëe një shkrimtari që emeriton vendin e vet nëpakicën e shkrimtarëveqë nderon një popull.

Xh.Martini: Është njëroman shumë i rëndë-sishëm sepse trajton disatema shumë të rëndë-sishme, si p.sh.: raporti injeriu me shtetin. Janë tërralla veprat letrare qëkanë trajtuar një problemtë tillë kaq të thellë edhenë gjerësi edhe në tërësi sie ka trajtuar Ramizi.Ai është një shkrimtarpopullor. Ramizi mbananën e popullit. Dhe tëjesh në anën e popullitështë vepra më e madhe.

A.Andoni: Romani është indërtuar mbi absurdin dhekrijon situata të tilla letraredhe estetike të mahnit-shme. Në raportet eindividit me shtetin, mundtë them se ky roman dotrondisë jo vetëm letërsinëshqiptare, por edhe shtetinshqiptar.

S.Milloshi: Ramiz Gjinika një mënyrë të shkruarishumë të veçantë.Me lojën që ai bën meabsurdin, fokuson njërealitet realiteti shqiptar tëkësaj epoke, i cili ështëmemorizuar shumë mirënë kujtesën e tij.

ANDON ANDONI: NJË ROMANQË DO TRONDISË LETËRSINË SHQIPERomani "Bibollasit" i R Gjinit, duhet thëne që në fillim, se memënyrën e të shkruarit, tendencën tejet moderne të narativitetit,me një izotopi të mungesës dhe më së shumti, "të një mërzije tëthellë", me një sërë teknikash shkrimi në dukje fare të thjeshta,me plot gojë, e trondit botën letrare të tashme dhe hedh dritë nëfundin e tunelit të letërsisë duke rrokur më të mirën e traditës sëshkuar dhe të së tashmes në zhvillim e sipër.. Romani teknikisht,siç do t'i pëlqente dhe vetë autorit të përdor këtë fjalë të tijën qënga faqja e parë, është mëse i thjeshtë dhe i hapur për lexuesin.

(Vijon në faqen 10)

10 - Korrik 201051nr.

kritikëNga Nju Jorku në Tiranë për të prezantuar veprën e tij të re,“Bibollasit”. Ramiz Gjini, një penë e një stadi të ri në letërsinëshqipe, rrëfen një popull pa ndërgjegjen e elitës, një trupshumëgjymtyrësh pa kokë në postdiktaturë

(Vijon nga faqja 3)Një ndër virtytet e prozës së Gjinit

është krijimi i skenave komike qëpërshkallëzohen pasforcueshëm nënjë të qeshur totale, gjithëpërfshirëse,e cila vjen si kundërvënie dikotomikemidis së lartës dhe së ulëtës, midisfrymës së qëllimit dhe praktikës ba-nale, midis retorikës së lartë dhe fiz-iologjisë poshtëruese, shpirtit dhemateries etj. Ligjërimi artistik hapetsipas ligjeve tradicionale me situatakinse të rëndomta dhe përfundonduke depërtuar nga shtersat objektive,në shtresa tepër të individualizuarae subjektive kohërash e situatash, nëkërkim të një thelbi metafizik e irra-cional, në misterin e personalitetittë protagonistëve. Struktura narrativeështë e nginjur me një mori detajesh,përshkrimesh, peisazheshpsikologjike, ëndrrash, vegimesh,shajnish, dialogjesh e monologjeshqë përimtojnë një shtresë të tretë,minimaliste e subjektive të person-alitetit. Por kemi një shtresë të katërt,që përbën një ndër risitë autentiketë autorit, të cilën mund ta quajmë“dimensioni okult, demonologjik”,me faktorizimin e “djajve mikrosko-pikë”, të cilët krijojnë alibi, punojnërrengje dhe nxjerrin fate e nga bina-rët. Personazhët janë të dubluar nëvazhdimin e projksionit të tyre ngadjajtë e vegjël, të cilët, herë pas heree rrëmbejnë vetë në dorë rrjedhën engjarjeve. Metafizika e kësaj shtresefantastike (e cila rëndom ka qenë njëtruk i veprave epike popullore), ësh-të përshkallëzuar më tej, sipas njëteknike surreale, me një organizimonirik të jetëve paralele, të pavarur,pasi në sasinë e shejtallëqeve të tyre,ata ngrihen në gradë shkencore, nëmaster dhe doktor shkencash, mekomisionet vlerësuese përkatëse.Hierarkia plurale e realiteteve në ro-man ndërlikohet duke zbritur në rraf-she minimaliste, çka e radikalizojnënatyrën karikatureske të person-azheve. Djajtë e vegjël që kanë push-tuar hapësirat hipokrite, servile e tëkorruptuara të Bibollit, duken mad-je simpatikë në rrengjet që upunojnë njerëzve. Ata i shtijnë nëngasje mendjet e njerëzve dhe kri-jojnë një spektakël humoristik mëvete e për vete. Duket se në realite-tin bibollas, edhe bëmat e djajve janëmë simpatikë se ato të njerëzve. Për-masa demoniake ala faustiane e dja-jve mikroskopikë, që me emrat e tyrethellojnë karikaturën e thelbit të de-formuar njerëzor, të kujtojnë suitëne personazheve të Djallit në roma-nin “Mjeshtri dhe Margarita” të Mi-haill Bullgakovit dhe misionin e tyrenë Moskën staliniste. Në “Mjeshtridhe Margarita” ka një epigraf nga“Fausti” i Gëtes: “...Kush je ti fund-ja më në fund? Unë jam pjesë e asajforce, që tërë kohën nisem të bëj keqe që përfundoj duke bërë mirë”. Edhe

Djavoliadabashkëkohoree Ramiz Gjinit

në romanin e Ramiz Gjinit ekuilibrii së Mirës dhe së Keqes është prishur,por djajtë ruajnë vetëm karakterinpërqeshës “përtej së mirës dhe sëkeqes”. Njeriu në romanin e RamizGjinit “kapet gafil” në momentindiskret dhe atëherë pas maskës së tij,del kafsha e maskuar keq. Një vër-shim i aq i fortë i kafshërores i bënnjë rradhë episodesh romaneske tëngjashmë me monstrat e përçudnu-ara në pikturat e Hieronim Boshit,duke i dhënë të përpjetë elementitsurreal në vepër. Bibolli na del edhesi metaforë e qytetit të shthurur nëmëkate të trashëguara, një lloj qyte-ti i mallkuar, i dënuar të vuajë –antiteza e qytetit të shenjtë e tëbekuar, Jeruzalemit – qyteti lavire iBabilonit (gjykoni mbi ngjashmërinëBiboll – Babel – Babilon). E nëseështë kështu realizmi fillestar e for-mal, rrëshqet pandalshëm në ele-mente të forta të estetikës postmod-erniste, siç janë hiperteksti, autoci-tatet, pastishi, lojërat me kohën,përshendetjet e maskuara, parodia,fetishizmi, fragmentariteti, përmasavirtuale dhe okulte, kodimi i dyfish-të etj, të cilat përbëjnë një forma-cion stilistik të nginjur të lojës dhetillit imagjinar.

IV

Nocionet dhe kategoritë kupti-more, racionale në vepër nuk arrijnëtë kenë konstrukt të qëndrueshëm.Rënia, shthurja, degradimi dheshpërfytyrimi përbëjnë një procesentropik që përfshin rrafshin individ-ual. Metamorfoza humbet kontrol-lin. Mendja, në dukje e shëndoshë,pëson difekt në detaje të vogla, de-risa e fut personazhin në kriza depre-sive. Dezintegrimi i vetëdijës merrshkak nga humbja e kontrollit mbikujtesën. Romani hapet me njërrjedhje anormale të kohës. Ajo ecënsipas një ritmi epileptik, me kon-vulse, shpejtësi e bllokime të paprit-ura. Është vetë kjo rrjedhë dhe për-jetim i kohës, që nuk u jep mend-jeve të Bibollit kthjelltësinë e duhure të shëndoshë në arsyetim (person-azhi i pushtetit për pak sa nuk vdesnga çmërsi i kujtesës, që nuk e lejontë gjejë mbiemrin e një prej shtëtëm-bëdhjetë Filave të vdekur. Herë tjetërprotagonistit nuk i kujtohet emri idjalit të tij të sapolindur dhe nëpunë-si i gjendjes civile për pak sa s’e vretnë kriza nervozizmi). Kujtesa simetaforë është difekti që ka pësuar“shigjeta e kohës”; ajo nuk shërbenmë si orientim për të lidhur kohënme hapësirën, njeriun me historinë,brezin me brez, traditën me traditë,ideologjinë me humanizmin. Qeniaindividuale dhe shoqërore gjendet eshkëputur nga çdo proces normal, eizoluar me ekzistencën e saj të vet-muar e në krizë.

Autori ka krijuar afreska psikopa-tologjike sociale plot kolorit dhepoezi absurde. Vërshojnë shem-bëlltyra kohërash të tjera në rrëfim,idhuj masovikë, sikundër vjen vizitae “hazretit Lenin” në kasollen eplakës Xhabie, e cila s’ka pranuar tëhyjë në kooperativë, dhe grindja ab-surde e tyre mbi drejtësinë e ndarjessë një kokrre lajthie. Apo entuziaz-mi i personazhit të sapopranuar nëparti, që sulet dhe përqafon njerëz,kafshë e sende, kush t’i dalë për-para... Një efekt të fortë komik që epërbashkon sociumin e Bibollit ësh-të epidemia e kruarjes. Gjatë gjithëromanit personazhet kruhen, kruajnënjëri-tjetrin sa i nxjerrin gjak. Në bazëtë afërsisë apo tarafëve, krijohengrupe e sekte të mbyllura njerëzishqë kruajnë njëri-tjetrin, aq sametafizika e kruarjes themelon edheetikën e saj, sipas së cilës rrjedh pos-tulati: “më kruajte, të kruaj” - njëtjetër zgjerim metaforik i idiomës“me u krujtë me njeni-tjetrin”.

V

Gjuha e romanit “Bibollasit” ësh-të qartë, por jo e thjeshtë. Me njëorganizim sintaksor të rrjedhshëm kumbizotërojnë fljalitë me periudha tëshkurtëra, Gjini të ndërmend stiline bukur klasik floberian. Thyerjet eshpeshta që ndodhin në përputhjeme natyrën heterogjene të teksteve,karakteristikat tipizuese në ligjërimine personazheve, përshkrimet dhe vër-shimi i dialektit, e ngjyrosin stilis-tikisht miksturën e tekstit në për-puthje me statusin social, pre-jardhjen krahinore dhe manierizminzyrtar e profesional me bazë klish-enë. Vetë shfrytëzimi i klisheve dheidiomave përbën një humus eksper-imental për efektin komik të veprës.Një ndër personazhet që mishëronincestin frymor të diktaturuës dhepostdiktaturës, ish-sekretari i partisënë brigadën e madhe të plehut, tanii bekuari hoxhë Rrahimi, ruan këtëpleksje të shartuar ligjërimi, me tëcilën u drejtohet gjatë gjithë roman-it njerëzve në minutat e tyre kritikepër jetën: “Selam alejkum! Salvatetdhe përshëndetjet tona, qofshin mbishokun tonë të dashur, Muhametinalejhi selam, mbi familjen, shokët eorganizatës dhe mbi ata, që e nd-

jekin këtë rrugë deri në ditët e ki-ametit. Një melek agjent, që punonpër ne, më raportoi, që ti more i sh-kretë, e lave borxhin. Megjithatë,Allahu, udhëheqësi ynë i lavdishëm,e di më së miri”. Është pikërisht kypersonazh, të cilit shejtani Ibilis elakmon më shumë, për kënaqësinëqë do t’i japë duke e torturuar.

VI

Romani “Bibollasit” nuk ka per-sonazhë klasikë pozitivë. Person-azhet të gjithë janë një shumë katas-trofash të personalitetit, që nga bracëte vegjël, zyrtarët, të huajtë, politi-kanët, gratë, artistët e shkrimtarët ederi tek djajtë e vegjël. Në romanlëvizin në një rrjedhë të pleksurnjerëz e djaj. Kemi vetëm një en-gjëll dhe ky është engjëlli Azrail, qëvjen për të marrë shpirtërat. Në fundtë romanit ai vjen i maskuar si hidrau-lik në apartamentit e shkrimtaritNurçe Tarrota, të cilit ia nxjerr shpir-tin me tel nga hunda, e vetëm pasi ehedh në shishkë kupton se ka gabuar,duke e ngatërruar me një tjetër, porengjëlli i vdekjes nuk e vret mend-jen. Në këtë skenë kemi takimin dhebisedën e tij me kryeshejtanin Ibi-lis, me të cilin hahen për shitjen eshpirtrave. Djalli Ibilis kërkon t’iblejë engjëllit Azrail disa shpirtra tëzgjedhur, por ata hahen për çmim-in. Pikërisht në këtë skenë kemi njëpasazh të mrekullueshëm autoiron-ik:

“...Shejtani Ibilis deshi t’iambushte mendjen engjëllit Azrail t’ikrijonte mundësinë, që të blinteshpirtin e autorit të këtyre rradhëve,por engjëlli Azrail i tha: vetëm atëshpirt mos ma kërko, sepse nuk mundta shes kurrën e kurrës. E kam parëse si, teksa shkruan, digjet me flakëtë zjarrta si ari, pa kurrëfarë tymi.Kam urdhër prej vetë Zotit, që kur tamarr, ta dërgoj se s’bën drejt e nëparajsë”.

Nga gjithë kjo diavoliadë që par-akalon nëpër 407 faqe të romanit, iavlen, edhe pse me humor, të mbro-hesh nga energjia gjuhësore e botëssë krijuar, nga kjo “bombë” artistikenë miniaturë. Dhe sigurisht, edhelexuesi do ta miratojë heshturazi mekokë, të vetmen bindje të padisku-tueshme të engjëllit Azrail.

Një ndër virtytet e prozës së Gjinit ështëkrijimi i skenave komike që përshkallëzohenpasforcueshëm në një të qeshur totale,gjithëpërfshirëse, e cila vjen si kundërvëniedikotomike midis së lartës dhe së ulëtës, midisfrymës së qëllimit dhe praktikës banale, midisretorikës së lartë dhe fiziologjisë poshtëruese,shpirtit dhe materies etj.

© Foto. Zaya

ANDON ANDONI:

Një romanqë do trondisëletërsinë shqipe(Vijon nga faqja 9)Ai është një gjuhë dhe një moripersonazhesh më shumë se tëpërditësuar: policë, tregëtarë,bashkiakë, gra të papuna, sh-krimtarë etj, por tejet të thjeshtësderi në vulg, si Haruni i biznesittë WC, Zavi, Aqif Qirës etj. Ro-mani fillon si një bashkëbisedimqë në fakt është dhe kredo e ro-manit: përmbysja e një bote tëvjetër në Biboll dhe ngritja e njëbotë të re porse me huqe për sh-kak se nuk u bë mirë, pasi u ngritnga të njëjtët ustallarë dallkaukëe rrufjanë që patën ngritur tëvjetrën... Dhe kjo bisedë, rrjedhmes personazhesh që përtypinfarat e lulediellit në një tas tëmbushur plot mbi tavolinë...

Pak a shumë rrjedha e narra-cionit të fut në një situatë që dotë jetë si e tillë, e ngritur mbi per-versitete të një jetë mëse të rën-domtë dhe tejet të shtrirë e të zvar-gur deri në kotësi.

Aq sa lexuesi nëpërkëmbet nëdilemat, jo më te një komuniteti,të hedhur në kotësi, porse të njësjelljeje qytetare pezhorative mepikëpyetjen e madhe të njohur nëkëtë vend prej dekadash si: "Amund të bëhet ky vend me njerëze katandi si e gjithë bota?"

Në letërsi përdorja e tëpavërtetave për reale është mësee pranueshme që nga detajet epërzënijes së mizave nga Zav Tar-rota e deri tek makabritete e kru-arjes kolektive të njerëzve, shitjae titujve dhe diplomave etj. Atovijë e marrin besueshmërinë e lex-imit artistik, siç thote Eko. Ngaqëngadalësimi mbi të parëndësish-men dhe nxitimi mbi të jashza-konshmen apo thelbësoren janëato që e bëjnë romanin me njëdramaticitet të fuqishëm.

Vini re: kur lexuesi pret orë eçast të mësojë se ç'bëhet meZavin e betonuar, letrarja na kala-mend për faqe të tëra me radhëme tregun e të panginjurit KroqMurdarit.

Duke marrë peshën emetaforave dhe simboleve, mad-je tërë romani është një simbolikëe thekur për jetë njerëzore të sh-kuara kot, për botën e huaj që tëmerr, apo të ble edhe kufomën,kur nuk je i zoti të bësh më tëmirën për të ringritur shtet e mi-let, janë zemreku i romanit dhetharmi që e shtyn atë përpara.

Ç'vlerë ka libri për lexuesin ekualifikuar? Pa dyshim është njëletërsi që siç thashë e tronditbotën letrare dhe atë intelektuale.Madje, edhe lexuesin e thjeshtënëse do jetë i duruar, si modeli iZav Tarrotës dhe Lulushes, porsedruaj se do ta trondiste edhe botëne pushtetit, më shumë cinike sesa vetë mënyra e shkrimit të tij,se sa për rininë e këtij vendi, përtë cilët kam shpresë që ky libërt'i mbetet në duar. Madje, një gjëtë tillë kemi filluar ta bëjmë edhene, të parët që porsa e kemi lëshuarnga duart "Bibollasin" e RamizGjinit, nëpër tavolinat e kafeneve,por jo me fara luledielli, duke py-etur natyrshëm: - a ka shpresë.Shpresë për të përmbysur jo mënjë njeri apo disa personazhe nëzhul dhe mërzi të thellë, të gjen-dura në letraren e kësaj proze,porse një mentalitet të tërë sho-qëror, që ka kthyer sytë ngaqytetërimi i munguar dhe i synu-ar prej një kohe shumë të largët,madje shekullore.

Korrik 2010 - 1151nr.

kumtesë

Për mua është gjithmonë kënaqësi të flas përNënë Terezën dhe të takohem dhe bisedoj mestudiues, admirues, dhe e pse jo, edhe mekundërshtarë të Nënë Terezës. Ballafaqimi imendimeve në mënyrë të kulturuar ështëmënyra më e mirë për të respektuar kujtimin eNënë Terezës, për të analizuar në mënyrë tëpaanshme rëndësinë e saj si figurë publikeuniversale shumë planëshe, dhe për të vlerë-suar sa më objektivisht kontributin e sajpothuajse të pashoq si personalitet fetar, ikonëe Katolicizmit dhe mediave në post-modern-izëm dhe mbrojtëse e përkushtuar e jetës dhedinjitetit të njeriut.

Si sociolog unë jam i interesuar kryesishtnë tre tema – autorësinë, besimin fetar dhenacionalizmin – duke u përqëndruar respek-tivisht në shkrimtarin anglez D. H. Lawrence(1885-1930), Nënë Terezën (1910-1997) dhe,më së fundi, Faik Konicën (1875-1942). Tëtre këta personalitete iu përkushtuan tre idea-leve që në pamjen e parë duket sikur nuk kanëlidhje të drejtpërdrejtë me njëri tjetrin.Lawrence shkroi më shumë për ‘dashurinë’,veçanërisht për forcën emancipuese të seksit,që nuk duhet ngatërruar me ‘eroticizmin ba-nal’; në një letër ai i referohet vetes së tij si‘prifti i dashurisë’. Nënë Tereza iu përkushtuaKrishtit, dhe këtë përkushtim e manifestoi nëdashurinë e saj jo me fjalë por ‘duke vepruar’,siç thotë admiruesi i saj anglez, MalcolmMuggeridge (1903-1990). Ndërsa Faik Koni-ca, megjithëse nuk ishte fetar në kuptimin emirëfilltë të fjalës, ngadhnjeu si prifti indërgjegjes kombëtare, dhe devotshmëria e tijndaj kombit nuk duhet shikuar nga një kënd ingushtë patriotizmi folklorik por në kuadrin epërpjekjeve të tij për të ndërgjegjësuar njëkomb të vogël si i yni për domosdoshmërinëe përpjekjeve të organizuara për të mundësuarnjë afirmim dinjitoz vlerash kombëtare në njëkohë kur ekzistenca jonë si komb ishte nëpikëpyetje.

Pavarësisht nga dhuntitë me të cilat lindinapo profesionet që zgjedhin, njerëzit e mëd-henj janë para së gjithash të dashuruar menjerëzimin; ata janë të përkushtuar në përpjek-jet e tyre për të mbrojtuar dinjitetin njerëzortë cilin e konsiderojnë të shenjtë. Kjo ështëthelbësore në jetën dhe aktivitetin e Lawrence-it dhe Konicës, por veçanërisht në rastin e NënëTerezës, e cila gjeti në humanizmin e shen-jtëruar të Krishtit një provë të padiskutueshme,siç e shikonte ajo, të dashurisë së Zotit përnjeriun, për çdo njeri, të varfër apo të pasur,të aftë apo me kufizime shëndetësore, të çdolloj race, ngjyre, kombi, etniciteti apo feje.

Kundërshtarët e Nënë Terezës, për arsye tëndryshme, të cilat sot nuk kemi kohë t’i për-mendim të gjitha e jo më t’i shtjellojmë nëdetaje, nuk janë dakord me publicitetin pozi-tiv që iu rezervua Nënë Terezës, kësaj figureqëndrore të Katolicizmit modern, veçanërishtpas akordimit të Çmimit Nobel për Paqen në1979, në një kohë kur ajo, sipas tyre, nuk bërindonjë gjë me peshë për të zhdukur varfërinëapo për të kritikuar shfrytëzimin kapitalist.

Nënë Tereza nuk tha asnjëherë se ajo dëshi-ronte apo se u përpoq që ta ndryshonte botënvetë, apo bashkë me motrat, vëllezërit dhepërkrahësit e urdhërit të saj ‘Motrat e Bamirë-

Nënë Tereza: Një jetë në shërbim të njerëzimit

Kumtesë në Konferencën Përkujtimore’: ‘Nënë Tereza në 100-Vjetorine Lindjes’, organizuar nga Ministria e Turizmit, Kultures, Rinisë dhe

Sporteve, nën kujdesin e Kryeministrit Sali Berisha

sisë’, të cilin e krijoi në 1950. Disa artistë nëPerëndim si Bob Geldof dhe Bono janë për-pjekur dhe vazhdojnë të përpiqen por akomanuk ia kanë arritur qëllimit të tyre sa fisnik aqedhe naiv që ta bëjnë varfërinë e botës diçkaqë i përket historisë. Nënë Tereza e kuptontemë mirë se Geldof dhe Bono se kjo botë ështëshumë e ndërlikuar për ta rregulluar menjëherë.Gjë që nuk e bëri Nënë Terezën të qëndrontenë vend apo të priste që bota të ndreqej vetëapo ta ndreqnin të tjerët. Megjithë përkush-timin e saj për të ndryshuar botën, Nënë Tere-za ishte gjithmonë realiste se c’mund të bënteajo, dhe anëtarët dhe përkrahësit e urdhërit tësaj në Kalkuta dhe në botë.

Vetë Nënë Tereza, më se një herë, ështëshprehur se kontributi i saj ka vlerë sa ‘njëpikë uji në oqean’, gjë që dëshmon jo vetëmpër modestinë e saj po edhe se sa mirë e dintese ç’mal duhet të ngjisë njerëzimi për tëzgjidhur problemin e varfërisë dhe padrejtësitësociale një herë e përgjithmonë.

Nënë Tereza nuk ishte revolucionare nëkuptimin e mirëfilltë politik të fjalës, por kishteshpirt revolucionar. Rëndësia e kontributit tësaj qëndron jo në statistikat që publikohen përnumrin e shtëpive të urdhërit të ‘Motrave tëBamirësisë’ nëpër botë, apo në numrin e jeti-moreve, apo qendrave të ndryshme. Kjo nukdo të thotë që këto statistika nuk duhen vlerë-suar. Unë vetë kam patur rastin të shikoj nëKajro, por veçanërisht në Kalkuta, se si motratdhe vëllezërit e Nënë Terezës kujdesen për tëmoshuarit që janë hedhur në rrugë nga të afër-mit dhe shoqëria, për fëmijët ilegjitim, jetimapo me të meta mendore, për gratë që vuajnënga dhuna në familje apo për viktimat e SIDËSdhe sëmundjeve të tjera me stigmë shoqërore.

Disa gazetarë perëndimore si ChristopherHitchens e sulmojnë pa reshtur Nënë Terezën.Në disa raste këto sulme bëhen me një gjuhëdhe tone vulgare. Një vulgaritet të tillë kundër-shtarët e ‘principtë’ të Nënë Terezës nuk do tëkishin guxuar ta përdornin ndaj personalitetevetë tjera të shquara, veçanërisht ndaj ndonjëpersonaliteti kulturor apo politik me famëbotërore, pasi këta të fundit pa dyshim do t’ikishin paditur me sukses duke u kërkuar dëm-shpërblime për akuza dhe shpifje banale.Hitchens le ta provoj t’iu shërbejnë të varfërvetë Kalkutës jo për afro 70 vjet, siç bëri NënëTereza, por një vit ose disa muaj, për të mosthënë edhe një javë të vetme, për ta provuarse sa e lehtë është t’i privosh vetes një jetënormale për hir të një ideali ku përkushtimi

ndaj dinjitetit të njeriut është parësor.Ndërsa akademikja feministe australiane

Germaine Greer, e cila e quan Nënë Terezënnjë ‘fetare imperialiste’, çuditërisht nuk ështënë gjëndje të shikojë se sa figurë emancipueseështë Nënë Tereza, veçanërisht po të kemiparasysh se me sa kurajo dhe vendosmëri ajokërkoi që vizioni i saj të dëgjohej dhe aprovo-hej nga Kisha në Kalkuta, Indi dhe vetë Vati-kani, të cilët vazhdojnë të mbeten në thelbinsitucione patriarkale.

Për sa u përket intelektualëve Indian siAroup Chatterjee, Krishna Dutta dhe DhiruShah, të cilët e akuzojnë Nënë Terezën si sh-kaktare për imazhin negativ të Kalkutës dheIndisë në botë, ata duhet të kenë me tepërkurajo që të mos shikojnë çdo të huaj, veçanër-isht një personalitet fetar bamirës si Nënë Tere-za, vetëm me zyzet e një ndjenje të fyer ko-mbëtare post-kolonialiste. Nënë Tereza nukshkoi në Indi fillimisht në vitin 1929 si pjesëe arsenalit kolonialist perëndimor. Nënë Terezashkoi në Indi në kërkim të Krishtit të cilin egjeti gjithmonë tek njerëzit, veçanërisht njerëz-it e paprivilegjuar, njerëzit që trajtoheshin dhetrajtohen si ‘plehra’ nga shoqëria njerëzore.

Është e vërtet që mediat perëndimore nukreshtën së renduri drejt Kalkutës sa ishte gjallëNënë Tereza dhe kur u nda nga jeta, dhe nëkëtë proces Kalkuta u bë, deri diku, simbol ivarfërisë. Megjithatë, kjo nuk do të thotë seNënë Tereza e ‘shpiku’ apo e ‘propogandoi’varfërinë e Kalkutës. Për më tepër, ajo nuk foliasnjëherë për varfërinë e Kalkutës me termaekskluziv. Kalkuta, ky qyteti i dikurshëm im-perial, mjerisht, ka kohë që është shndërruarnë një mega metropol varfëria dhe mjerimi itë cilit bien në sy menjëherë.

Intelektualët Indian që vuajnë, deri diku nëmënyre të ligjshme, kur shikojnë se vendi ityre i bukur përmendet në Perëndim vetëm përvarfëri dhe uri, duhet të jenë më objektiv dhezemërgjerë kur analizojnë kontributin që dhaNënë Tereza në Indinë e pas pavarësisë. Për

fat të mirë, një nga themeluesit e Indisë mod-erne, Kryeministri Jawaharlal Nehru, dheudhëheqës të tjerë Indianë të feve të ndryshmesi dhe në shtetin e Bengalit Perëdimor, ditënt’a vlerësojnë jo vetëm përkushtimin vetjak tëNënë Terezës për t’u shërbyer të varfërve tëKalkutës por në të njëjtën kohë edhe guximindhe shembullin e saj për të sfiduar disa tabute vjetra, ndër të cilat duhet veçuar komuniki-mi i saj i drejtëpërdrejtë me njerëzit e kastavetë ulta që akoma shikohen me përbuzje nëIndi. Nënë Tereza ua bëri më të lehtë barrënpolitikanëve dhe qeverive Indiane për të pre-zantuar dhe zbatuar reformat e tyre progresisteqë synonin përmirësimin e kushteve të e jetesëspër kastat e përçmuara Indiane.

Nënë Tereza u bë një shembull i madhfrymëzimi si për politikanët e tipit të ri të In-disë së pavarur ashtu edhe për miliona njerëztë thjeshtë në Perëndim. Nënë Tereza ështëshprehur disa herë se kur filloi të vizitojë Perën-dimin për herë të parë në fillim të viteve 1960-të, ajo gjeti atje një lloj varfërie që, sipas saj,është edhe më e rëndë se varfëria materiale.Ky konkluzion i kësaj murgeshe të zgjuar dhetë përkushtuar shqiptare ishte një thirrje përPerëndimin për të rishikuar përparësitë dhe përtë mos matur vlerën e gjithçkaje vetëm ngaana monetare.

Njerëzit, kudo që ndodhen në botë, gjejnëdiçka me vlerë tek Nënë Tereza. Ndërsa unë sistudiues e vlerësoj Nënë Terezën përveçse përvizionin dhe shpirtin e saj revolucionar,veçanërisht për integritetin e saj profesional,edhe për përkushtimin me të cilën i sherbeuKrishtit, përkushtim që kërkoi sakrifica të shum-ta jo vetëm në aspektin e privimeve për njëjetë ‘normale’ por edhe të sprovave të mëdhatë shpirtit që përjetoi ajo të paktën që nga viti1940, sprova që nuk e bënë asnjëherë të hum-biste besimin se jeta e njeriut, e çdo njeriu, sifigura e Krishtit, janë shenjtërisht të binjakë-zuara.

Email: [email protected]

Njerëzit, kudo që ndodhen në botë,gjejnë diçka me vlerë tek Nënë Tereza.Ndërsa unë si studiues e vlerësoj NënëTerezën përveçse për vizionin dhe shpirtine saj revolucionar, veçanërisht për integri-tetin e saj profesional, edhe për përkush-timin me të cilën i sherbeu Krishtit,përkushtim që kërkoi sakrifica të shumtajo vetëm në aspektin e privimeve për njëjetë ‘normale’ por edhe të sprovave tëmëdha të shpirtit që përjetoi ajo të paktënqë nga viti 1940, sprova që nuk e bënëasnjëherë të humbiste besimin se jeta enjeriut, e çdo njeriu, si figura e Krishtit,janë shenjtërisht të binjakëzuara.

Dr. GËZIMALPIONUniversiti iBirminghamit,Angli

12 - Korrik 201051nr.

kujtesëBusti është realizuar në bronx nga skulptori i njohur RamadanKanxha, me mbështetjen financiare të stërnipërve të MersimDemës, Sadi e Ali Xhevat Dema

Nga: HYSEN LIKDISHA

E martë, 27 korrik 2010. Ka qenëkjo një ditë krejt e veçantë për

banorët e komunës së Shupenzës, nërrethin e Bulqizës. Që në orët e paratë mëngjesit, qindra e qindra banorëtë kësaj komune dhe zonave përreth,u tubuan në Shupenzë, për të marrëpjesë në përurimin e vendosjes sëbustit të atdhetarit të kësaj zone,Mersim Dema.

Lindur më 1864 në njërën prejfamiljeve të Ish fisit të madh e tënjohur të Demajve, në fshatin Home-sh të komunës Shupenzë, MersimDema gjithë jetën e tij punoi e luf-toi për atdheun, si një udhëheqës ishquar i forcave kryengritëse popu-llore dibrane. Ja si e portretizojnëpatriotin Mersim Dema, tregimtarëtgojorë: "Mersim Dema, në kohën kurjetoi e veproi ka ecur me pushkë nëkrah dhe abetare nën sqetull meparullën "Liri a vdekje". I përkushtu-ar në riorganizimin e kuvendevetradicionale të Maleve të Dibrës, qëkurrë nuk e njohën pushtetin osman,por i rregulluan marrëdhëniet sho-qërore mes tyre sipas të drejtave za-konore, Mersim Dema u cilësua përkohën që jetoi e punoi si "Mbreti iMaleve". E përmbledhur në sub-stancë, veprimtaria atdhetare e këtijpatrioti të madh spikat për luftënkundër Turqisë Osmane dhe monar-kive ballkanike që rendnin ta copë-tonin vendin tonë.

Princi gjerman Vilhelm Vidi, iardhur nga Fuqitë e Mëdha në fro-nin e Shqipërisë më 7 Mars 1914,në një takim që ka zhvilluar në Dur-rës me krerët më në zë të Shqipërisë,në korrik të 1914, ku ka marrë pjesëedhe Mersim Dema, si përfaqësuesi Dibrës. Në një audiencë të veçantëqë rezervuan me këtë rast Princi dhePrincesha, për Mersim Demën, pasijanë njohur me veprimtarinë e tij,Vidi i është drejtuar Mersimit mefjalët: - "Unë jam Princi i Sh-qipërisë, por "Princi i Dibrës" qen-ke ti".

Kështu, komuniteti i Grykës sëVogël, por jo vetëm e kanë priturme padurim e krenari të ligjshmeditën e martë 27 korrik 2010, tëpërurimit të bustit të atdhetaritMersim Dema, vendosur në Shu-penzë qendër e kësaj komune dhekrejt Grykës së Vogël.

"Ndoshta jemi pak vonë, në nder-imin e kësaj figure, shprehen banorë

Shupenzë, përurohet bustii atdhetarit Mersim Dema

të shumtë të ardhur në këtë pro-movim, por mirë u bë, pasi një fjalëe urtë thotë; "më mirë vonë se kur-rë". Ka qenë në fillim një interesimpersonal i pinjollëve të fisit Demadhe konkretisht i stërnipërve të Mer-sim Demës, Sadi e Ali Dema, qëështë përkrahur edhe nga kryetari ikomunës Shupenzë, Moisi Llani, qëka inicuar vlerësimin e figurës së këtijpersonaliteti që punoi e luftoi gjithëjetën e tij në dobi të atdheut.Ndërkohë edhe këshilli komunal ikomunës Shupenzë, ka marrë unani-misht vendimin për vendosjen ebustit të Mersim Demës aty ku itakon, në qendër të komunës Shu-penzë. Ndihmuan dhe sponsorizuannë realizimin e bustit, veç komunësShupenzë edhe Ali e Sadi Dema,djemtë e Xhevat Demës, nipit tëMersim Demës, i cili para se të ndër-ronte jetë më 11 shtator të 2003 nganjë infarkt i miokardit, u kishte thënëshpesh dy djemve se "Gjyshi (Mer-sim Dema) ka qenë historia e gjallëe Dibrës".

Kjo thënie, tregon Sadiu, njëri ngadjemtë e Xhevatit që ka ardhur ngaLushnja ku banon aktualisht për tëmarrë pjesë në ceremoninë e përu-rimit të bustit, mua dhe vëllait tim,Aliut që banon në SHBA, na ka sho-qëruar vazhdimisht, si amanet i ba-bait tonë për tu realizuar, gjë që pondodh sot, e përfundon fjalën e tijplot emocion, Sadiu.

Morën pjesë në këtë ceremonipërurimi, përveç qindra banorëve tëzonës edhe Nënprefekti i Bulqizës,Hamit Dervishi, kryetari i BashkisëPeshkopi, Ilir Krosi, përfaqësues tëkomunave fqinje, Gjoricë, Zerqan,Fush-Bulqizë etj, si dhe drejtoreshae Zyrës Arsimore Bulqizë, zonjaMiranda Kurti.

Gjithashtu nderoi me pjesmarrjene tij edhe kryetari i komunës të Di-brës së Madhe në Maqedoni,Argëtim Fida.

Tubimin e organizuar me këtë raste hapi kryetari i komunës Shupenzë,Mois Llani, i cili pasi përshëndetipjesëmarrësit e shumtë në këtë tu-bim, në fjalën e tij vlerësoi lart fig-urën e patriotit Mersim Dema. Nder-imi që i behet sot Mersim Demes,tha me tej në fjalën e tij kryekomu-nari i Shupenzes, është nderim përtë gjithë komunitetin tonë, pasigjithë jetën e tij punoi e luftoi përliri e pavarësi të atdheut.

Në vijim morën fjalën për të për-shëndetur historiani Moisi Murra,autori i librit monografik "MersimDema, Mbreti i Maleve", kryetari ikëshillit të komunës Shupenzë, Fla-mur Jani, përfaqësues të familjeve tënjohura në miqësi me atë të Dema-jve si ajo e Markjeve në Zogje dheHoxhajve të Muhurrit. MenduhDema, i cili, tejet i emocionuar nëfjalën e tij përshëndetëse pasi për-mendi disa nga bëmat e Mersim

Demës në dobi të Atdheut tha se:"Për tu bindur në lidhje memadhështinë e figurës së MersimDemës, mjafton të citojmë se si janëshprehur për të figura të njohura his-torike të kohës si, Princ Vidi dhekryeministrin serb Pashiq; -ku i parie ka quajtur Mersim Demën; "MbretiI Maleve" dhe i dyti, "Princi që nukpo na bindet". Ndërkohë, veprim-taria patriotike e Mersim Demës, thanë vijim të fjalës së tij, MenduhDema, është vlerësuar edhe ish Pres-identi Sali Berisha që më 14 nëntor1992, i dha pas vdekjes "Urdhërinpër veprimtari patriotike të klasit tëparë".

Përshëndetën gjithashtu edhe stër-nipi i Mersim Demës, pjesmarrës nëkëtë tubim, Sadi Dema, kryetari iBashkisë Peshkopi, Ilir Krosi dhe kry-etari i komunës së Dibrës së Madhe

në Maqedoni, Argëtim Fida.Ndërkohë, mjaft pjesëmarrës në këtëceremoni të përurimit të bustit tëpatriotit Mersim Dema, vlerësuanveprimtarinë e tij në dobi të atdheut,të cilët vendosjen e bustit më shumëse nderim për të e cilësuan si nder-im për gjithë Grykën e Vogël e zonatpërreth saj, Dibrën dhe më gjërë. Mëpas para të pranishmëve të shumtë,mes durtrokitjeve u zbulua busti iMersim Demës, i realizuar në Bronx,nga skulptori i njohur RamadanKanxha,iI cili mori mjaft përshënde-tje si nga pjestarë të fisit Dema, ash-tu edhe nga pjesëmarrësit e shumtë,për realizimin artistik dhe me mjaftdashuri të kësaj vepre skulpturore evendosur tashmë krejt madhështi atyku dhe i takon, në qendrën e komu-nës Shupenzë dhe krejt Grykës sëVogël.

B Ë H U N I P J E S Ë E G A Z E T Ë S !E - m a i l : r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m .

T e l . 0 6 9 2 0 6 8 6 0 3 / 0 6 8 3 1 1 9 2 3 2w w w . r r u g a e a r b e r i t . c o m

m e r r k o p j e n t ë n d e Redaksia e gazetës “Rruga eArbërit”, në bashkëpunim

me një gazetë të përditshmeshumë të njohur, kërkojnë njëkorrespondent për qytetin e

Peshkopisë.Të interesuarit të telefonojnë në

numrin 069 20 68 603.Faleminderit!

Korrik 2010 - 1351nr.

emigracion

Të nderuar bashkëpunëtorëPrej muajsh, redaksia ruan në arkivin për botim disa materiale, të cilat po të botohen zënë një hapësirë prej 2 ose

më shumë faqesh.Për këtë arsye, redaksia e gazetës “Rruga e Arbërit” njofton gjithë bashkëpunëtorë e saj, se shkrimet që sillen për t’u

botuar, duhet të jenë jo më shumë se 5 faqe të daktilografuara (përafërsisht 10000 mijë karaktere, pa përfshirëhapësirat).

Materialet që vijnë me email ose në çdo lloj forme elektronike, duhet të jenë në Word, me fontin Times NewRoman, të madhësisë 12pt dhe me hapësirë 1.5.

Gjithashtu, kujtojmë se materialet e pranuara në formë elektronike duhet të kenë patjetër germat “ë” dhe “ç”.Çdo material i gjatë do ti nënshkrohet redaktimit dhe shkurtimit për tu botuar në versionin e shtypur të gazetës.

Versioni i pa shkurtuar do të botohet çdo muaj në internet në adresën: www.rrugaearberit.com.Autorët mund ti shkurtojnë vetë shkrimet dhe të na i përcjellin në redaksi me dy versione botimi: për gazetë dhe për

internet.Duke shpresuar në mirëkuptimin tuaj, ju përcjellim konsideratat më të mira të redaksisë për bashkëpunimin e

deritanishëm..

Për sqarime më të hollësishme mund të na kontaktoni me email në adresën <[email protected]> ose nëtel. 069 20 68 603.

REDAKSIA.

Njoftim për bashkëpunëtorët

Nga: ABDURAHIM ASHIKU

Më mori në telefon. Më tha sequhet Idriz Buci. Më përmen-

di Lurën çka më bëri që ta lë paksamangët për atë ditë punën në kopsh-tin ku punoja dhe të nxitoja ta tako-ja. Të udhëtoja mes kujtimesh, aty-re vendeve që të ngrenë peshë e tëmarrin fluturim për të të vënë në sypamje që të shtojnë jetën e të ngji-sin në buzë gazin. Kështu më ndodhkur dikush më përmend Lurën, liq-enet e Kacnisë, masivin e bjeshkëvetë Korabit, Kallkanin, luginën eDrinit, kanionin e Gjalicave me Set-ën nëpër këmbë...

Atje brodha në rininë dhe bur-rërinë e jetës sime...

U ulëm dhe porositëm nga njëkafe. Idrizin e kisha takuar kohë mëparë. Kishim shkëmbyer pak fjalë ekishim lidhë nyje adresat telefonike.Asokohe më kishte thënë se ishteinxhinier elektrik, se kishte punuarpesë vjet në Peshkopi ato kohe kurDibra, mbi kanalet ujitëse ngrintehidrocentrale të vegjël fuqia e tëcilëve, po ti hiqje minierën e Bul-qizës, mjaftonte për dritë për të gjithërrethin. Asokohe kur inxhinierët ele-ktrikë dhe hidroteknikë dibranë pro-jektonin që me shfrytëzimin e plotëtë rënies së lirë të ujit në kanaletmalorë ujitës të prodhonin aq kilo-vat - orë sa e gjithë treva të ngrohej egatuante me energji elektrike...

Idrizi e kishte një brengë, nga atolloj brengash që të këpusin krahun,të ndalojnë hapin e të zhubravisinshpirtin siç zhubravitet një letër ën-drrash të këputura nën mengenenë egrushtit që shtrëngohet fort.

Ermalin nuk e kishte më. Kishteikur për të mos u kthyer kurrë. Kish-te ardhur në Greqi në vitin 1997.Nuk kishte ardhur për “bukën egojës”, se me ato që merrte ai dhegruaja e tij, jetonte mirë. Kishteardhur se e ndjente se pas atij viti tëmbrapshtë do të ishte e vështirë përfëmijët. Donte që ata të ecnin nërrugë të tjera, më të gjëra, më medritë, me të ardhmen pranë. Erdhipër fëmijët, siç erdhën shumë sh-qiptarë që koha që nisi me krisma eshkatërrime ua zhvokshi përfytyrimin.

Ermali filloi shkollën. Në Shqipërikishte mbaruar klasën e gjashtë. E nisisi përgatitor në gjuhën greke por,vetëm pak ditë më vonë i thanë semund të vazhdonte lirisht klasën eparë të gjimnazit. Do të ishte më imiri në gjimnaz. Do të ishte më imiri në lice. Do ta kërkonin për ped-agog në universitetin ku u diplomuapër informatikë mjekësore. Nuk pra-noi. E donte profesionin e tij meshpirt ndaj, para se të ngjitej në kat-edrën e pedagogut, deshte të hyntenë labirintet e praktikës. Filloi punënsi specialist i thjeshtë. Një ditë pr-onari i vu përpara një aparat që kush-tonte tetëdhjetë mijë euro, aparat qëaskush nuk kishte guxuar të hyntepaneleve e skemave të tij marra-mendëse. E rregulloi duke ngjallëhabi, smirë por edhe respekt. Pronariatë ditë i komunikoj se e emëronte

Brenga dhe dritaqë i vjen Idriz Bucit

Ermal Buci

Idriz Buci

drejtor...I shoqërueshëm, mik me të gjithë,

i kudogjendshëm kur dikush e thër-riste për të rregulluar një kompjuterapo për të futur një program...

Nuk kishte makinë. Kishte njëmotoçikletë të vogël, një “papaq” siçi thonë. Kurrë nuk abuzoi në shpe-jtësi, kurrë nuk theu rregullat eqarkullimit rrugor. E keqja, fatalja doti vinte një ditë nga ai soj të rinjshqë hyjnë mes njerëzve mbi një rrotë,mbi motorë të fuqishëm që të tron-ditin me krismat e tymnxjerrëses sitë ishin krisma mitralozi të rëndë.Një nga ata, në shpejtësinë marra-mendëse, ra mbi Ermalin duke iamarrë jetën...

“Ishin shtatë grekë në garë, me njëshpejtësi treqind e njëzet kilometranë orë, tregon Idrizi. Sipas filmimitqë e ka policia, unë nuk e shoh pore kanë parë të tjerët, motori tre me-tra para goditjes personi është sh-këputur dhe ka goditur çunin...Njëmbëdhjetë vjet kishte që e për-dorte motorin, një gërvishtje nukkishte mbi të.”

...E kishte një hall miku im ngaLura Idriz Buci, një hall që, si i thonënë vendlindje të tij, mos e pastë has-mi.

Këtu nisëm një bisedë si në kul-lat e Lurës, si në normat e “Kararevetë Dheut”, siç i thonë atje. Se, sithonë, e “Keqja i ra drurit dhe e thau,i ra gurit dhe e çau, i ra burrit dhe embau..”.

Idrizi mbahej, megjithëse ngadhimbja kishte një vit që e kishtelënë punën. Nuk i ka mbushur endetë gjashtëdhjetat. Ka përvojën e mad-he të njeriut të shkollës dhe punësshqiptare.

Idrizi është rrënjë ikur prej afronjë gjysmë shekulli nga Bucet eFushë Lurës, “Bucet e Nezirit” siçthotë duke përmendur një njeri“derëhapur në të dy kanatet” për këdoqë vinte në Fushë Lurë. Se Buce nukka vetëm në Fushë Lurë, ka edhe nëfshatrat e tjerë të Lurës, ka edhe nëfshatra të tjerë të Dibrës, ka thuajsenë të “Nëntë malet”e saj.

E zgjerojmë kuadrin e jetës së tij,jetë në Tiranë, jetë në Peshkopi, jetënë Greqi.

Ka mbaruar për inxhinieri elek-trike në vitin 1977. “Në se të kujto-het, më thotë, jemi takuar në Pesh-

kopi (asokohe unë isha gazetar iATSH-së) ku kam ndejë pesë vjet.Kam punuar me Përparim Zhulaline me Bardhok Rajtën, në repartinelektrik, sipër farmacisë...”

Dhe, për një çast, në sytë e tijlexoj mall tek përmend Hajri She-hun në zyrën e llogaritarit në ndër-marrjen elektrike të Dibrës, LutfiGrevën, Ismail Camin, Islam Shehunnjë specialist dhe njeri shumë i mirë,Shaban Spahiun...

Në Peshkopi punova si kryetar idegës elektrike për fshatin, punë ecila më bëri ta njoh dhe ta dua meshpirt Dibrën.

Biseda zbret nëpër kanale me ujëdhe hidrocentrale të vegjël kur mëthotë se në gazetën “Ushtima e ma-leve” kishte bërë një artikull me tit-ull “Shfrytëzimi i burimeve ujorefaktor me rëndësi për rritjen e pro-dhimit të energjisë elektrike”.

I them se për mua është një temëe njohur, temë në një shkrim të gjatë“Po mbytet Dibra, ku janë di-branët?”, botuar në gazetën “Rrugae Arbrit” dhe disa gazeta të tjera.Shkurt thosha se me Skavicën do tëmbytet historia e Dibrës por mendërtimin e hidrocentraleve tëmesëm mbi degët e Drinit të Zi siVeleshica, Malla, Seta, Murra, Zallii Okshtunit etj. do të kishim jovetëm dritë, jo vetëm furnizim pandërprerje me ujë gati sa ai i hur-dhës së Skavicës për hidrocentralet etjerë në kaskadën e Drinit, por edhepër turizmin të lidhur me Liqenet e

Lurës, Liqenet e Kacnisë, masivin ebjeshkëve të Korabit etj. bukuritë etë cilëve janë të virgjëra.

Këtu ndalemi dhe biseda udhë-ton në të dy zërat, larg, në ato vendeku ai si specialist i njeh mirë dhe kapunuar që ato vende të prodhojnëdritë.

Nuk duhet të mbytet Dibra, mëthotë, nuk ka leverdi, nuk jep dritëSkavica, dritë japin hidrocentralet evegjël dhe të mesëm mbi të gjithëDibrën.

Psherëtin shoqëruar me atë shpre-hjen karakteristike dibrane të njeriutkur i duket vetja ngushtë “Ah! Ojnanë”!

Ikim nga Dibra për tu ndalur përvite të tëra në Tiranë, në Institutin eProjektimeve Elektrike, në Ndërmar-rjen e Veshjeve...

Pastaj vijmë në Greqi. “Unë ishambret në Tiranë. Me gruan, ekono-miste e lartë, merrja dy milionë egjysmë lekë të vjetra në muaj. Ikapër hirë të kalamajve, që të mos mimarrë në qafë çoroditja shqiptare earmëve që në vitin 1997 ishin nëpërduar.

Në Greqi kisha vëllanë, FehmiBuci, mjeshtër në ndërtime, mjesh-tër në ngritjen e çative. Ka licencë,merr punë vetë. Ka punuar në mini-erën e Bulqizës e më vonë atë tëValiasit.

U futa drejtpërdrejt në zanat, nëmontime panelesh. Lodhje ka pornuk është si në beton e llaç. Kur kampunuar tek “Hilton”, në rikonstruk-

sionin e tij prej 64 miliard dhrahminë atë kohë, u habit pronari, Ando-ni Karabjas. Thoshte: “Ku i di tilidhjen e këtyre qindra e mijërafijeve. I them “Unë jam inxhinier sipuna juaj pavarësisht se ju nuk manjihni. Kam punuar me literaturëshkencore të kohës.

Dhe vazhdon: Shkolla shqiptaredije teorike dhe punë praktike e asajkohe nuk vjen më në Shqipëri. Këtëharroje.”

..Kthehemi përsëri tek “plaga” etij, tek Ermali. Nuk donë t’i largo-het. E pyes, paksa për ta larguar, nëse ka fëmijë të tjerë.

Më thotë se ka një djalë, “Profe-sor baleti. Ka fituar katër herë vendtë parë në Greqi. Ka fituar edhe nëItali, Shkup, në Gjermani. Bëri këtushkollën e baletit. Kryesisht merretme baletin latin, jo klasik...

Këtu, shiriti i magnetofonit kish-te arritur fundin e xhirimit.

Biseda jonë do të kthehej përsërinë Dibër, do të ulej në odën e sajcilësuar si universitet popullor e dotë komunikonte me njerëz në adresamalesh e me emër të përveçëm.

Kur u ndamë ndjeva njëbrengëzbutje të tij, një dritë që ishtefokusuar në të ardhmen.

Dje më mori në telefon. Do tëtakohemi përsëri. Do të takohemedhe me të birin e tij balerin. Do tëtakohem edhe me të vëllanë, mjesh-tër duarartë në ndërtim.

Athinë, 1 dhjetor 2009

Idrizi e kishte njëbrengë, nga ato llojbrengash që të këpusinkrahun, të ndalojnëhapin e të zhubravisinshpirtin siç zhubravitetnjë letër ëndrrash tëkëputura nën men-genenë e grushtit qështrëngohet fort.

Redaksia e gazetës “Rruga e Arbërit”, në bashkëpunim me një gazetë të përditshmeshumë të njohur, kërkojnë një korrespondent për qytetin e Peshkopisë.

Të interesuarit të telefonojnë në numrin 069 20 68 603.

14 - Korrik 201051nr.

studimeNga: Dr. SELMAN MEZIU

Të zbulosh historikun e një popullinë arkiva, më shqeto në këto maga-zina dokumentash është punë e vësh-tirë e që kërkon vullnet, durim ,pasion,njohuri të thellë të gjuhës ekohë të gjatë. Të pesëqind vjetët sun-dim politik, ekonomik, ushtarak tëatdheut të arnautëve kokëfortë, ishtei vështirë e i mbushur me një dendë-si ngjarjesh nga më makabret, sepsekërkohesh me këmmbënguljekolonolizim fizik , shpirtëror e itrojeve stërgjyshore të tyre. E pikër-isht duke operuar me kujdes nëtrupin e saj të stërmadh e gjymtyrëshumtë, Profesor Ferit Duka, kërkonqë nëpermjet një dokumentazioni tëpasur të hedh dritë mbi njërëz, datangjarje e veprimtari ekonomiko sho-qërore të krahinave të ndryshme Sh-qipëtare të përfshirë në RumelinëEvropiane të ndarë në katër vilajete.

Libri i fundit ‘’Shekujt Osman nëhapsirën Shqiptare,, me një seri ar-tikujsh studimor e dokumentacion tëmarrë në arshivat e Stambollit etj,historiani F. Duka përpiqet ti ndriçojënëpërmjet tyre e gjykimeve të tijëfamiljet bujare të shekullit të XV siatë të Kastriotëve e të Muzakëve, mbiqytetet e Vlorës, Beratit, Gjirokas-trës e Himarës, mbi Hebrejt e shtrir-jen e fesë Islame në shoqërinë ekrishterë shqiptare të atyre kohërave.

Në trajtimin e familjes së Kastri-otëve në artikullin prej gjashtëm-bëdhjetë faqeve, studiuesi përpiqetta shikoi në një, këdndvështrimshumëplanësh, duke analizuar mar-rdhënie ekonomike, politike, fetare,pronësie, të shtrirjes demografike etj,i mbështetur kryesisht te studiuesiHalil Inalçik e burime të tjera të njo-hura prej kohësh. Por në substancënuk zbulon asgjë të re. Ai mbetet nëhullinë e informacioneve, e trajte-save të problemeve të bashkëkohësvetë tijë, si Selami Pulaha, Aleks Buda,Koço Bozhori, Hasan Ceka, TimoDilo, Hasan Kaleshi, Kristo Frashëri,Kasem Biçoku etj.

Ndërkohë kur shumë probleme tëfamiljes së Kastriotëve e mbi të gjithambi origjënën, veprimtarine politike,ushtarake te Gjonit e djalit të tijeGjergjit në trevën Dibrane e më gjërëmbeten të errëta, të diskutueshme,të pa dokumentuara. Edhe pse to-ponoimet, ononimet, vargjet ekëngëve të rapsodëve rrëfimet gojoretë ardhura bres pas brezi deri në shek-ullin tonë, janë të shumta, por këtonë trajtesën e problemeve historikekanë vlera të skajshme. Ndërsa sho-qerimi me dokumentacionin e asajkohe e zbulimet arkeologjike në këtotreva do të bënte sistemin shumë-planësh të dukurive historiko sho-qërore, bindës e kthjellues të trajk-toreve të ngjarjeve e qëndrimit tëhirearkise ushtarake të të dy kampe-ve në luftrat gjithmone të ndezura.

Në gushtin e vitit 2007, mendimën e historianit Moisi Murrjasiguroi, një fotokopje të ‘’Tefteritturk të Dibrës të vitit 1467.,, i kop-juar në përkthimin e Vexhi Buhara-jit nga Historiani tjetër DibraneHilmi Sadiku. Në lexim e sipër mu-ngonin faqet 13, 38, 30, dhe tëdhënat për Gardhin e Poshtëm, Gr-ishqanin, Muhurri e Shënvasilin.Paraqes kërkesën në Institutin e His-torise për të hyrë në arkiv, dhe medokumentin në dorë hyjë atje ku i

Arkivat Turke dhe vlerathistorike të kërkimeveparaqes këkesen punonjëses së arkiv-it. Ajo pasi e lexoi më thotë: Të gjithëTefteret jane ne dispozicion të His-torianit Ferit Duka i cili po pregatitnjë libër. Në gjithë trupin ndjeva njëshungullimë gëzimi që më pushtoitë tërin ndërkaq, më erdhi natyrshemmendimi:

Më së fundi Dibra do të ketë njëlibër me dokumentat e arshivaveturke të përkthyera e studiuara derimë tani. Dhe më tej mendimi moriudhë: Atë që se bëri studiuesi Sela-mi Pulaha në librin e tijë ‘’Lufta sh-qiptaro turke në shekullin e XV,,botuar në vitin 1968, Vexhi Buhara-ja e Dibranët Haki Sharofi dhe AliHoxha, me së fundi po e realizonnjë institucin shkencor. Sapo doli nëlibrarit e Tiranës, nuk vonoi shumee ai fluturoi në Firence. Fillova talexoi e shfletoi me kërshëri, por nukvonoi e më pushtoi gjithë qënientime një tajfun disfatist; durimi,dëshira, pasioni u dërmuan ther-muan, mezi mbajta veten nga njëdëshperim i pamatshëm. Edhe shek-ullin e XXI, historianët, etnografët,gjeografët,gazetarët studiues të kate-gorive të ndryshme Dibrane e mëgjërë, e filluan mbrapsht, mbeten silypsarët e skenave të dhimbshmeMigjeniane. Por jo për bukë misri,por ushqim mendor,njohurish, përtë t’iu dhënë dituri njerëzve që tënjohin vetevetn, të kaluarën e mjer-gulluar.

Pyetjet që shtrohen janë këto?Përse vallë zonat verilindore

shikohen me syrin e njerkës edhe nëkëte fushë? A mos valle arshivat eStambollit, në 350000 akte,ndër tëcilat gjashtedhjetë e ca mijë janë paraviteve 1225, dhe 600000 akte, ndod-hen në Enderun-it (Top Capi) nukshkruhet asgjë për këto krahina? Amund të besohet se e njëjta gjë kangjare edhe me te 376 kronistet edinastisë së sulltanëve?

Nuk e besojmë as njërën edhetjetrën, por pranojmë se në njëgjëndje te keqe, të kalbura, të grisu-ra, shumë dokumente të moçme janëbëre si brumë dhe si thëngjill, dukeu kalbur karta e ngjitur mellani-thek-son studiuesi Turk Sheref Evrak, nëvitin 1910 .

Edhe kjo nuk e justifikon mung-esën e të dhënave të popullsisë nëafërsi të kalas së Gjonit; duke iu refer-uar historianit Iliaz Kaca i cili shk-ruan: ‘’Mospërmendja e tij

(Kastriotit,S.M.)në rregjistrin kadas-tral (të vitit 1467, S.M) duhet shpe-jguar me mungesën e faqeve 55-57të këtijë dokumenti.,, Ku duhetkërkuar mangësia, në heqjen meqëllim apo.....?

Nuk mbete gjë tjetër veçse të ori-entohemi, të bashkë punojmë përtë gërvishtur ndryshkun e harresës apodjallëzitë cinike të ndonjërit e zbu-luar reflektimin e diturise, dukendriçuar skutat e errëta të historisenë sundimin shumë shekullor os-man, ndryshe ajo do të shtrembëro-het e do të krenohen të tjerët mengjarjet, heronjtë e vyrtytet tona.Ç’far fatkeqësie do të ndjente dituria?‘’ Dhe këte fatkeqësi e ndjejmë kaqmë tepër – Shkruante me 1928,Mid’hat Frashëri - kur aspirojmë njëjetë me përgjegjësi dhe dinjitet, kurfillojmë të ndjejmë se nevoitet tëkemi dritë rreth nesh.,,

Nuk pretendojme nga ju ProfesorDuka, të shkruani 25 volume përdokumentat në arshivet turke siç kabëre Albonologu i madh Zef Valen-tini për ato të Venezies, as serbok-roatit Vikentij Vasiljevik Makuashev,Gjermanit Franc Bebinger, TurkutMehmet Syreja, Polakut Jan GregorZeuski, Grekut C.N. Seathas, por tëpaktën ngjituni në botimet e Histo-rianit Injaz Zamputa. Ndoshta përk-thimi i shënimeve të udhëtimit tëstudiuesit turk Elvija Tschelebi(1611-1683) në librin ‘’Sejabat-mam,, apo të qeveritarëve turq nëtrevat e sipërpermendura do të ishinnje ndihmesë e përsosur në ndriçimine të panjohurave të asaj periudhe.

Ndërsa studiuesi Ali Hoxha do tëishte një tjetër kërkues i rëndësishëmpër këte periudhë, artikujt e tijë si‘’Defteri emror i vilajetit të Dibrës ivitit 1467dhe disa mendime rrethvlerës së tijë historike.,, (1985)

Gjetja e burimeve financiare, dota futnin atë në hullinë e kërkimeve,të tefterëve e burimeve të tjetra tëkësaj perandorie,e më pas duke ipërmbledhur në një libër i cili i sho-qëruar me një hartë gjeografike tëvendbanimeve të atëhershme e tësotme, sepse vetëm në këtë mënyrëdo të saktësohesh më mirë e korrek-të vendëndodhja i tyre e të gjithakëto do të ishin një ndihmesë e mad-he për kërkuesit e historisë se veril-indjes se shqipëris.

Një rëndesi të pallogaritshme, dotë ishte përkthimi i librit Hadikat-

ul-Vuzera ( Kopshti i Vezirëve),i cilivendos në pah se nga 172 vezir tëmëdhenj , 18 janë Shqiptar, dukepërmbledhur një periudh që ngaformimi i Turqisë e deri te Selim III,e më tej një numër i madh pashashdytësor, komandant të niveleve tëndryshme, qeveritarë lokal, piktor,arkitekt, muzikantë etj. Shkresat, ur-dherat e tyre me shkrim, letrat neshkëmbime private e më gjërë,takimet diplomatike, jeta et yre pri-vate, e në hirarkine otomane, do tëishin copëza të jetës e veprimtarsësë gjallë historike, vetëm kështu dotë largonim, pyllin e pafund të pik-pyetjeve që rrethon histohrigrafinëtonë.

Ndërsa profesor Ernest Koliçi eshikon këtë plazmim nga formimi-mi i karakterit në kushtet historikogjeografike vazhdimisht në ndryshime vyrtytet e kristalizuara ndër shekujtë Shqiptrëve dhe ja si shkruan ai më1964 : ‘’ Në Perandorin ushtaraketurke të privilegjuar apo klasa sho-qërore: kush merrte pjesë me detyrimose vullnetarish në ishtri, e që dal-loheshin për zotësinë e tyre apo përpërshtatshmëri ose efektivitet, mundtë ngjitej në shkallët hirarqikeperandoreke.Kështu shume Shqiptar,të cilët ishin njohës të përsosur tëarmëve edashuronin artin e luftës eme guxim të veçntë,preferoheshinshumë shpejt në Turqinë e atëher-shme si komandanta lufte.Pushtuesite Persisë, të Arabisë e të tjerë ko-mandantë të ushtrisë osamane ishinme origjinë Shqiptare.Nga tëngarkuarit ne fushën ushtarake e nefushën civile më pas kalonin shpejt.Shqiptar të Turisë pothuajse njëzetishin nga Vezir të mëdhenj e derikryetar Qeverishë,,

Lind natyrshëm pyetja: A kemi tëshkruara copëza biografike të të gjithëkëtijë ansambli njerëzish të shquarnë jetën politike, ushtarake, sho-qërore e kulturore të perandorise gji-gande turke? Cilët janë poetët, sh-krimtarët historianët me origjin sh-qipëtare, apo emigrantë që po lërojnëne zbulimin e copëzave të errëta tëbashkëatdhetarëve të tyre?

Në perëndim dihet shumë pak.Në bibliotekat e Parisit, Londrës,Madridit, Brukselit, Berlinit, Romësetj gjënden pak libra e informacionetë shkruara. Përse vallë kjo varfëri,në fushën e diturisë, e të shkruarit,të historisë e kulturës e etnografisë,

të shqiptarëve? Si shpejgohet kjodukuri? Cilat janë shkaqet, rrënjët esaj ku duhen kërkuar,në shoqërinëkulturore e politike turke apo ngapsikologjia e kultura e shqiptarëvetë shtegtuar atje përgjatë rrokullimëssë qindravjeçarëve?

Nuk mund t’ia ngarkojmë këtendërmarrje gjiganteske vetëm njëprofesori apo historishkruesi, do tëishte donkishotizëm, por pikëzapikëza duhet të kontribujnë in-teligjenza me origjine shqiptare ecila bashkëjeton me popullin turk nëStamboll, Izmir, Bursa, Edirne, An-kara ,studentët e punonjësit ee am-basadorët shqiptar në Stamboll eAbkara etj. Megjithëse Osmanishtiae vjetër nuk mësohet më, pas Rev-olucionit të Qemal Ataturkut e re-format e tijë në të shkruarin e gjuhësturke. Si përfundim kërkohet mësimindividual apo i veçantë, i speciali-zuar. Por kjo nuk duhet të bëhet bar-rier e pakalueshme.

Të gjithë shkruesit e gjedheve tëndryshme presin nga ju profesor Fer-it Duka botimin e serive të tjera medokumenta të përkthyera nga arshi-vat e sipërpërmendura, e shpresojmqë nuk do të ndodh si me nëntë seritëe vëllimeve mbi historinë e shekulittë XV te Profesor Kristo Frashërit icili nga botimi i të parit në vitin 2005ende s’po duken në horizontet yl-berike të kultures së historigrafisëshqiptare volume të tjera.

Ndërkohë kur shumëprobleme të familjes sëKastriotëve e mbi të gjithambi origjënën, veprim-tarine politike, ushtarakete Gjonit e djalit të tijeGjergjit në trevën Dibranee më gjërë mbeten tëerrëta, të diskutueshme, tëpa dokumentuara. Edhepse toponoimet, on-onimet, vargjet e këngëvetë rapsodëve rrëfimetgojore të ardhura bres pasbrezi deri në shekullintonë, janë të shumta, porkëto në trajtesën e proble-meve historike kanë vleratë skajshme. Ndërsashoqerimi me dokumenta-cionin e asaj kohe ezbulimet arkeologjike nëkëto treva do të bëntesistemin shumëplanësh tëdukurive historiko sho-qërore, bindës e kthjelluestë trajktoreve të ngjarjevee qëndrimit të hirearkiseushtarake të të dy kampe-ve në luftrat gjithmone tëndezura.

Korrik 2010 - 1551nr.

vlerësime

Nga: YMER KETA.

Macukulli një fshat i ndërtuarrrëzë Malit të Dejës, ku po të ngjiteshnë kodrën ku ishin të ndërtuara sh-tëpitë e fisit Kola, shikon po thuajsetë gjitha fshatrat e Matit. Edhe psenë kushte të vështira ekonomike,kush ka patur rastin të kaloje e tëbujë në ketë fshat si udhetar, studi-ues apo luftëtar ka ngelur i habiturme ato zakone e tipare fisnike të kë-tyre njerzve.

I ndjeri Qamil Xhika, Doktor iShkencave Bujqësore, recitonte memall për fshatin e tij të lindjes, dukei berë këngë, e cila këndohet dhe sotnga rapsodët, në oda apo në festiva-let folklorike.

O fshati im i bukur,Emrin ti, e ke Macukull.I ndërtuar rrëzë Dejës,Ke qenë vend i Betejës.!

Macukulli është i njohur në his-tori, ku shumë luftëtar nga ky fshat,u dalluan për trimëritë e tyre nëluftërat kundër turkut, serbit dheAustriakut. Ndër to dhe fisiGjoka.Ky fshat ka patur mbi 900shtëpi, me 8 lagje, ku veçojmëlagjen Gjoka me fiset Gjoka,Leka,Beqiri, Kryekurti, Milloshi dheDoçi.

Puna ime e deshti që të punoj nëdisa rrethe të Shqipërisë.Gjithashtutë njihem e të bashkëpunoj me per-sona të shumtë. Ishte vitit 1976, përhere parë shkelja në këtë fshat Mal-or, me tradita të shkëlqyera. Aty kuprodhimi i drithërave ishte i pakët,kështu që banoret e këtij fshati his-torikisht e kishin blerë bukën në Fush-ën e Mates, në Pazarin e Dibrës, tëLezhës dhe të Prizrenit. Pra ashtu sidhe barutin blenin dhe bukën. Bu-jaria e fiseve në ketë fshat ishte dheështë për tu admiruar. Ata e bleninbukën me lek dhe e jepnin pa lek.Ngelej në kujtesë të gjithë atyre per-sonave, që kanë patur rastin tëkalojnë e të bujne në këtë fshat, kukanë marrë me vete bujarinë e njo-hur në të gjithë Matin. Rastësia bëriqë të njihem me Sali Gjokën. Njëburrë i urtë, punëtor, i mençur ehokatar. Ai fliste pak. Nuk të drej-tonte tek tjetër kush, por në shtëpinëe tij. Një shtëpi përdhese, por epastër e gjithë bardhësi. Aty gjejenjerëz me zemër të madhe. E shoqiae Saliut një grua e fisshme, (Mihan-ja) të takonte me përzemërsi. Parase te sillte kafen, të pyeste nëse kengwnw bukë. Ajo ta dinte hallin pasikishte dhe fëmijët e saj që punoninnë ushtri e në sektor të tjerë.Ajo ish-te mësuar të priste e të përcillte miq.Të përgatiste fëmijët në shkolla, epasi i mbaronin ato, i vinin me nipae mbesa, ku gumëzhinte shtëpia, poroda e miqve rrinte e hapur. Miqtë ekësaj shtëpie, tashmë nuk ishinvetëm nga Mati, por nga Tirana eVlora. Ngeleshe i habitur, kur më-soje se djali i Saliut Dalipi, sher-

Nga: MEVLUD BUCI

Nëse njeh apo nis e mëson për tra-ditat e matjanëve, për gjurmët etyre në histori, ndjen krenarinëlegjitime sesi çdo familje e kësajtreve ka plot gjurmë nëpërkohëra.Brez pas brezi e djalë pasdjali vijnë deri në ditët tona qën-dresa, fisnikëria, urtësia e shpirtitdemokratik popullor.Kështu ndodhdhe me familjen Frangu në Lis tëMatit.Vërtet janë matur e peshuarsi i thonë fjalës, sepse bëmat, tëvërtetat, gjurmët e fisnikërisë, gur-gullojnë nëpër kohëra.Në Lis e mëgjërë mëson nga afër për traditat ebreznive të familjes Frangu.U be-fasuam dhe u gëzuam thellësisht nëshpirt kur kohët e fundit morëmrastësisht në duar librin e studiues-it të talenntuar matjanë RamizFiçori :”Mati dhe matjanët, nërjedhën e historisë” ku në faqen 87flet për të parin e familjes FranguDhimitër Frangu(1443-1525).Dhimitër Frangu, shkruan studiue-si Ramiz Fiçori, është një person-alitet i rëndësishëm historik, jovetëm se ishte ndihmës i Skënder-beut por se ky shkroi një libër përSkënderbeun, më 1480 nga ku ba-zohemi edhe ne sot. Dhimitër Fran-gu ishte me origjinë nga veriu, kumbiemri Franki apo Frangu e kemidëshmuar që nga mezi i shekullitXV(Martin Franki në Lis tëMatit).Nga fisi i njohur Frangu kamjaft figura që bënë emër në his-torinë kombëtare.Dhe ato janëshumë se nga kjo familje kanë dalëshumë figura patriotike eatdhetare.Nuk mjafton një shkrimi vetëm të trajtohen të gjitha. NurëHasan Frangu lindi më 25 nëntor1917 në Lis të Matit dhe vdiq nëTiranë në vitin 2004.Në Lis, Vin-jollë, Qafë Murrë e Lukan nëpëroda të thonë ende sot : ”Ka thënëNurë Frangu. E sot si testament

SHTEPI E BESËS, BUKËS,PENËS DHE E PUSHKËSFisi Gjoka në Macukull të Matit i njohur jo vetëm në Mat e në Dibër, por dhe me gjerë.

bente si mjek në ketë fshat së bash-ku me bashkwshorten, Engjellushen.Por ata vinin në shtëpi në oret e vonapasi shkonin lagje në lagje e shtëpinë shtëpi, duke i shërbyer komuni-tetit.

Para se të hyja në këtë shtëpi, unjoha me jetën dhe veprën e RexhepHaxhiut (Gjokës).

Më ka ngelur në kujtesë jeta dhevepra e këtij atdhetari e patrioti, icili kishte marrë pjesë me armë nëdorë në betejën e “Shkallës së Desh-ve”.

Edhe me pushtimin e vendit nganazifashizmi, fisi Gjoka ishte njëbazë e LANC. I pari i fisit GjokaRexhepi u zgjodh Kryetar i KëshillitNacionalçlirimtar. Djali i tij Ra-madani, hodhi armët në sup dhe uradhit përkrah çlirimtarve në çetënheroike të Pezës, deri në çlirimin eplotë të vendit. Ndërsa Saliu u ak-tivizua në komandën e vendit.

Djali tjetër Kurti u aktivizua sikorrier i luftës, duke dërguar infor-macione e mesazhe nga njëri njësitnë tjetrin.

Mbas çlirimit të vendit banorë ekëtij fisi, morën pjesë aktive nëndërtimin e vendit të sapo dalë ngalufta.

Në fushën e Arsimit kanë punuare dhënë kontribut, Shahini, Haliti,Nazifi, Rasimi, Behari dhe Shkelze-ni. Në sektorin e Shendetsisë, Dali-pi së bashku me bashkëshorten En-gjëllushen kanë dhenë një kontribut

FAMILJA FRANGRUNË LIS TË MATIT

Nurë Frangu, pinjoll i kësaj kulletë njohur ka lënë urtësinë, bujarinë,thjeshtësinë dhe nderiminpopullor.Por jo vetëm Nura, pordhe vëllai i tij Tofiku ishte njëri ndërato burra të shquar të kësajkulle.Dhe kudo ku punoi Tofiku laemër të mirë si në Tiranë,Korçë,Peshkopi, Mat, Zerqan,Shkodër.Tofiku gëzonte respektin etë gjithëve se këtë repsekt ua im-pononte të tjerëve me sjellje dhevyrtyte të mira që e karakterizo-nin. Djali i Tofikut, arsimtari dheintelektuali i kompletuar KujtimFrangu u vra në vitin 1997 në qen-drën e votimit, vrasje e cila bëribujë jo vetëm në Mat por në tëgjithë vendin tonë atëherë.Dhepikërisht më datën 6 korrik 2010në një nga sallat e muzeut komb-ëtar u përkujtua përvjetori i vrasjessë këtij martiri të demokracisë kumorën pjesë dhe deputet të QarkutDibër si Selami Xhepa, Bedri Hox-ha, Sherefedin Shehu e mjaft figuratë tjera të njohura të politikës dhepushtetit.Sot në kujtim të tij njërrugë në Lis të Matit mban emrin“Kutim Frangu”.Kalvari i luftës sëklasave, hija e zezë e biografive endoqi familjen e nderuar Frangu,por fëmijët, nipërit dhe mbesat qëlindeshin e rriteshin në këtë kullëme emër, u rritën dhe edukuan metraditat e vyera të kullës së Frangut,me kulturën e gjyshërve dhe etërvetë mençur, puntorë e bujarë.HasanFrangu, njëri nga shtatë fëmijët ekullës së Frangut ka 40 vite që shër-ben me përkushtim në arsim bash-kë me gruan si në fshatra të ndry-shëm të Matit e tani në shkollënMëzes të Tiranës dhe puna e tij prejedukatori flet vetë për arritje në këtëperiudhë kohore mjaft të gjatë. Përfamiljen Frangu flasin shumë vetasot, familje që nderohet kudo pasikjo familje ka rrezatuar vitalitet bre-zash ndër vite.

Besnik Karaj lindi në vitin 1959 në fshatin Kocaj-Bulqizë në një familje tëmençur, trime dhe patriote. Gjyshi i tij kryeplak dhe njeri i mençur.

I ati Mustafa Karaj ish-kuadër oficer dhe më vonë nëpunës në minierën eBulqizës. Ai është punëtor dhe i palodhur në punën e tij kudo që ka punuar.

Besniku mbaroi shkollën 7-vjeçare në vendlindje me nota të mira. Nëmoshën 14-vjeçare shkon në shkollën “Skënderbej” dhe pas 4 vjetësh nëshkollën e bashkuar tëoficerëve në Tiranë kudisiplina dhe mësimet etij kanë qenë shem-bullore.

Në vitin 1979 dolioficer me gradën e nën-togerit ku punoi në kor-pusin e Burrelit, ku punae tij u vlerësua gjatëgjithë kohës. Më vonëkaloi në detyra më të lar-ta si shef i degës ushtar-ake të qytetit të Burrelitdhe me policinë ushtar-ake të këtij rrethi.

Në vitin 2002 kaloime policinë ushtarake të Tiranës dhe me policinë e rrethit të Durrësit. Puna etij kudo që punoi u vlerësua dhe mori gradën Nënkolonel. Ai ishte kuadërme shumë vullnet dhe i papërtuar në detyrën e tij kudo që ka punuar. Ai ishtei mençur, i palodhur dhe besnik i zbatimit të detyrave, rregulloreve dheligjeve që kishin të bënin me detyrën e tij. Ai përkrahu reformat demokratikegjatë gjithë periudhës së tranzicionit.

Besniku ishte shumë i dashur dhe shumë i lidhur me familjen, të afërmitdhe gjakun e tij. Ai kishte shumë shokë e miq. Në vitin 1992 u martua me njëvajzë shumë të mirë me profesionin e farmacistes. Ai e njihte mirë ekonom-inë e tregut, e shoqja u ingranua me biznesin privat të farmacisë, ku puna esaj ishte lavdëruese.

Në vitin 2003 u vendos në qytetin e Durrësit familjarisht por ja, jashtëparashikimeve të të gjithëve, në një moshë të re, ku mund të jepte më shumësi në familje dhe në punë të shtetit, ai u nda nga ne në mënyrë të papritur nganjë aksident automobilistik tek ura “Skuraj”...!

Kanë kaluar 5 vjet nga ajo ditë e zezë që Besnik Karaj ai burrë gjigant e mezemër të madhe u përcoll nga qindra shokë e miq për në banesën e fundit!

Familja e tij, vajzat, djali, i ati, e ëma dhe ne shokët dhe farefisi i tij na duketsikur është i gjallë.

Ai do të jetojë gjithmonë midis neshAQIF KARAJ

HOMAZH

Besnik Karaj jeton midis neshtë çmuar si mjek, ku këtë kontribute japin dhe aktualisht. Në sektor tëbujqësisë kanë dhenë kontributin etyre dhe Haxhiu me Halitin, ku ky ifundit, si Agronom apo përgjegjëssektori i profilizuar e i arsimuar, kadhënë mesim dhe në shkollën emesme bujqësore për disa kohë.Haxhiu ka drejtuar sektor të rendë-sishëm të ekonomisë.

Një kontribut të çmuar kanëdhenë në fushën e letrave si Rasimidhe Behari, ku ky i fundit, është bërënjë studiues i i thellë i letërsisë sh-qipe dhe lëvrues modern i prozës,duke sjellë në letërsinë bashkkohoreshqiptare një zë të veçantë dhe orgji-nal, duke përmbledhur disa nga ro-manet e tij si “ Shitësi i Gurëve tëvarrit”, “ Orët e ringjalljes” dhe “Mashtrim i bukur”. Proza e tij dal-lohet për orgjinalitetin, tematikëninteresante, mënyrën e përshfaqies sësaj. Ai të befason me impulsitetin,stilin e mprehtë, dialogun e zh-dërvjelltë, rrëfimin me nota të qartapoetike. Gjetja dhe mënyra e për-dorimit të këtyre fjalëve eshprehjeve,duket qartë se nuk ështëqëllim në vetvete ; ato e lëmojnëfrazën, e zbukurojnë shprehjen, eimpulsojnë rrëfimin, duke i diferen-cuar artistikisht ngjarjet dhe person-azhet.

Shpresojmë që të tjerë djem evajza të këtij fisi, të ngjiten në keteskenë, për të venë nga një gur në ketëkala diturie.

16 - Korrik 201051nr.


Nga: BEQIR SINA, New York,

Përveç futbollit, për të cilën kemishkruar edhe më parë për Flori-

ana Borovën, ajo tashmë kanë bërëfamë në edhe në moshat e reja nëBasketboll, në Shtetet e Bashkuaratë Amerikës. Madje, ajo ka bërëedhe histori duke qënë se është futurnë listën e 13-ta, basketbolliste, qëgjatë karjerës së saj për të reja shënonmbi “Një mijë Pikë” për femra.

Floriana Borova, është njëra ndërato talente shqiptare në Amerikë, qëka arritur suksese. Kur ajo ishte 16vjet, në katër kampionate të futbol-lit për grupmoshat e reja në SHBA,ishte shpallur golashënuesja më emirë, falë golave, të cilat i pati real-izuar me fanellën e klubit CresskillCougars nga New Jersey.

Me këtë rast, Floriana Borovashpeshherë përmendej edhe nga zyr-tarët e Federatës Amerikane të Fut-bollit, të cilët thonë se 16-vjeçarjaështë një talente e rrallë, dhe e cilapremton shumë për të ardhmen.Andaj, me të drejtë edhe mediatamerikane, e veçmas ato lokale tëNew Jerseyt, shpeshherë fokusohente Borova, duke botuar artikuj tendryshme rreth saj, etj.

Borova, e cila ka lindur nëAmerikë, por që ka prejardhje ngaDibra e Madhe, është nxënëse e sh-kollës së mesme Cresskill të NewJerseyt, dhe vitin e ardhëshëm do tëluaj basketboll për femra me Will-iam Paterson University”, me njëburës falas si rezultat i suksesit të saj në sport.Sipas www. northjerseysports.com,skuadra Cresskill Cougars, e cilaviteve të fundit qëndron vazhdimishtnë vendin e parë në tabelë në garat eNew Jersey, pranon se është krenareqë në gjirin e saj e ka pasur, deridje talenten Floriana Borova.

Në jetën tënde ndoshta nuk kakuptim më të madh të lumturisë,pastaj arritjes së suksesit, ndërkohë

Email: [email protected]. Phone: 612 203 5960. www.devadesign.net

www.rrugaearberit.como n l i n e

Tel. (04) 22 33 283. E-mail: [email protected].

Floriana Borova, fituesee trofeut “Topit i Artë”

Floriana Borova po mahnit Amerikën me talentin e saj. Ajo ështëzgjedhur e 13-ta, basketbolliste që shënon mbi 1000 pikë sport

që familja, miqtë dhe të dashurit ngaana tjetër me të njëjtat emocione dheme të njëjtën dashuri, janë për tëndarë atë gëzim suksesi, edhe me ty.Për disa, kjo mbetet një ëndërr elargët, por për studenten -sportiste esuksesshme shqiptare në SHBA-ës,vajzën dibrane Floriana Borova, ajoqë ishte ëndërr deri dje, u bë një re-alitet, sot kur ajo përfudnoj shkollëne mesme.

Ajo u bë realitet, teksa u myblledhe viti shkollor ku FlorianaBorova, e mbylli atë me plot sukses, në mësime dhe sport. Por, edhe përpara se ylli fundit i ekipit të va-jzave të skuadrës së basketbollit përtë reja Cresskill, shënoi në librin ehistorisë, edhe lojtaren e 13-të, përbasketbollin e femrave në historinëe shkollës, që ka arritur një momenthistorik. Me shënimin e 1000-pikëve në karrierën e saj gjatë këtyreviteve sa luajti me skuadrën e të re-jave në basketboll, Cresskil Courage, Borova u bë basketbollistja më emirë e këtij viti duke marrë edhemedaljen e artë me një vlerë2.000 dollarë.

“Kjo është një ndjenjë të mahnit-shme,” tha Borova, pas marrjes sëçmimit “Basketbollistja më e mirë“për të rejat në Nju Xhersi. “Dua tëfalënderoj familjen time, gjyshin tim,i cili më qëndron shumë afër dhemë inkurajon tha ajo, shoqet e miatë shkollës dhe të skuadrës, trainerët,sepse pa ata të gjithëdhe mbështetjen e tyre, kjo nuk dotë kishte qenë e mundur.”

Borova, u bë një anëtare zyrtare eklubit të Cresskill-it, me 1000-pikë,dhe fiton të drejtën e studimit përnë çdo kollegj amerikan - pa pagesë.Kjo është për Floriana Borovën, “sfi-da e re e radhës, e cila tashmë ështëgati, dhe e pret atë në UniversitetinWilliam Paterson.”

“Unë jam e prirur të ngulmojëdrejt suksesit, dhe këtë do t’a kërkojëkudo edhe duke luajtur basketboll nëWilliam Paterson University,” tha

Borova . “Por, unë dua të punojëedhe më shumë, të arrijë një gjëtë tillë që pasi e di që do të duhettë më marrë disa kohë, sapo të “nji-hem e miqsohem “ mirë me shoqete tjera të skuadrës së re të Univer-sitetit William Paterson.”

Gazetat sportive të Nju Xhersit,shkruajn se :”Një gjë është e sigurt:pa marrë parasysh se çfarë Borovazgjedh të bëjë, ajo do të ketë mjaftnjerëz atje për mbështetjen e saj,duke besuar tek talenti i saj që jeppremisa të mëdha suksesi në të ardh-men e saj” kanë thënë specialistët,të cilët e njohin mirë lojtaren di-brane Floriana Borova.

Në mbyllje të sesionit 2009-2010, Borova me fanelën menumërin 15-të, mbajtëse e shiriti tëkapitenes së skuadrës, në ndeshjen efundit të kampionattit të rejave nëNju Xhersi, ajo shënojë një të katër-tat e pikëve në një fitore 44-20 tëskuadrës së saj Cresskill mbi Dwight-Englewood. Flo, arriti në shifrën1126 pikëve, në katër sesione për tërejat në Nju Xhersi, dhe fitoi çmim-in “Topi i Artë”

E pyetur nëse ajo ishte ”mëkërkuese” ditur se çfarë mund tëthotë për të shënuesia më mirë membi 1000 pikë, dhe fituesia e tro-feut ”Topit të Artë”, ajo u përgjigj,“Jo unë nuk do të thosha se kam ar-ritur gjithëçka, “jamë më shumë eetur” sepse, unë vetë jame ngazëllyer për të parë veten tëmarrë çmimin ”Një mijë Pikë”, dhee kam kërkuar që këtë t’a arrijëpërmes punës - lojës për ta bërë.”

Mbas këti suksesi FlorianaBorova, mori urimet më të ngrohtanatyrisht si fillim nga familja dhemiqtë e saj, të cilët morën pjesë nëceremonin e organizuar përtë përgëzuar atë, në arritjet e saj.“Flo, është një lojtare e madhe bas-ketbollit, për moshën e saj” tha vël-laii madh i saj Artani, i cili luajtivetë basketboll për trajnerin legjen-dar Martit Kugar Rivard, gjatë viteve

të shkollës së mesme.“E mbështetur vazhdimisht nga

vëllai i saj më i madh, mendoj seështë pikërisht lloji i shpirtit konkur-ruese i cili dallohet tek Borova,” thaDrejtori i Klubit të AtletikësCresskill, Beth Del Vecchio, dukeshtuar se unë pashë qysh në fillimnjë Floriana e re, kur ajo mësoi si tëbëhet një yll, dhe nisi të lulëzojë nëarsimin e klasës së parë fizike.”

“Edhe atëherë mund të them seajo ishte në gjendje dhe premtontese do të bëhej shumë shpejt njësportiste e veçantë,” tha Del Vec-chio, i cili, gjatë ceremonisë së për-fundimit të sesionit sportiv dhe mby-lljes së shkollës, për këtë maturë, idhurojë vetë Borovës një buqet melule të freskëta dhe një topbasketbolli përkujtimor .

Drejtori i Klubit të AtletikësCresskil, Beth Del Vecchio, thotëse Borova, është spotiste e rrallë qëmund “të bëjë të gjitha”, pa asnjë një

rezervë. ”Floriana Borova, nëskuadrën Cresskill, është gjithashtunjë sulmuese e “rrezikëshme” nëfushën e futbollit dhe është njëlojtare diamant, në softball. Ajo ësh-të shumë e aftë për të luajtur të tresportet në nivel të duhur studentor,kështu që nuk është për çudi që kjodo të jetë, edhe një “yll” edhe nëUniversitet”.

Floriana Borova ka një vëlla 21vjeç me emrin Artan. Po ashtu, ajoka edhe dy motra, Diana 19 vjeçedhe Enisa 9 vjeçe. Floriana Borovame dëshirë gjithmonë tregon se kaprejardhje shqiptare, ndonëse ka lin-dur në Amerikë. Gjyshi i sajSylejmani një emër i njohur i këngëspopullore, në ato vite në Kosovë dheDibër të Madhe, dhe babai i saj,Muharremi, kanë emigruar nëAmerikë nga Dibra e Madhe , deka-da më parë dhe jetojnë së bashku nëNju Xhersi.

Documents

DR. GËZIM ALPION ABDURAHIM ASHIKU HYSEN LIKDISHA …rrugaearberit.com/arkiva/2010/korrik2010.pdf · NE FAQET 3,8,9,10 Foto. ZAYA Festa e Korabit “Djemtë e Radomirës” OPINION