Mục tiêu Kết thúc bài trình bày, học viên trình bày được:

1. Thế nào là phơi nhiễm do tai nạn nghề nghiệp

2.Các nội dung của Dự phòng chuẩn

3.Các bước thực hiện dự phòng phơi nhiễm do tai nạn nghề nghiệp

4.Phác đồ điều trị dự phòng phơi nhiễm bằng ARV

Định nghĩa phơi nhiễm nghề nghiệp

Là sự tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch tiết, chất bài tiết (trừ mồ hôi) có chứa tác nhân gây bệnh trong khi nhân viên y tế thực hiện nhiệm vụ dẫn đến nguy cơ lây nhiễm bệnh. (QĐ 3671/QĐ-BYT ngày 27/09/2012 về hướng dẫn tiêm

an toàn trong các cơ sở y tế)

Phơi nhiễm với HIV (365/2003/QĐ-TTg về chế độ…)

Người được coi là bị phơi nhiễm với HIV khi da hoặc niêm mạc của người đó bị tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc dịch sinh học của người bị nhiễm HIV hoặc nghi ngờ nhiễm HIV trong khi thực hiện nhiệm vụ

Dự phòng chuẩn

Dự phòng chuẩn là áp dụng các biện pháp để phòng lây nhiễm vi rút HIV và viêm gan B, viêm gan C cũng như các tác nhân gây bệnh lây truyền qua đường máu.

Trong dự phòng chuẩn, máu và các dịch sinh học cơ thể của tất cả các bệnh nhân đều phải được coi là nguồn lây nhiễm

Mục đích: giảm phơi nhiễm với máu và các dịch cơ thể chứa mầm bệnh như viêm gan B, C và HIV

Biện pháp: Vệ sinh tay

Sử dụng những dụng cụ bảo vệ

Kiểm soát môi trưường

Quản lý các vật sắc nhọn

Dự phòng sau phơi nhiễm với HIV do tai nạn nghề nghiệp

Dự phòng sau phơi nhiễm nghề nghiệp

Thời điểm: Điều trị dự phòng phải được tiến hành sớm. Tốt

nhất là trong vòng từ 2 - 6 giờ sau khi bị phơi nhiễm. Tốt nhất điều trị trong vòng 24h. Không nên điều trị muộn sau 72 giờ.

Ngừng dự phòng nếu xac định bệnh nhân nguồn có HIV(-)

Không rõ tình trạng BN nguồn: quyết định tuỳ từng ca bệnh

Lưu ý: Bệnh nhân nguồn là bệnh nhân mà can bộ y tế hoặc người

chăm sóc tiếp xúc hoặc cung cấp dịch vụ và xẩy ra phơi nhiễm

nghề nghiệp với người đó.

Bước 1: Xử lý vết thương tại chỗ

Tổn thương da gây chảy máu:

Rửa ngay vết thương bằng xã phòng và nước dưới vòi nước chảy.

Để mau ở vết thương tự chảy

Không nặm bóp vết thương

Phơi nhiễm qua niêm mạc mắt:

Xả nước nhẹ nhưng thật kỹ dưới dòng nước chảy hoặc nước muối 0,9% vô

khuẩn ít nhất 15 phút trong lúc mở mắt, lộn nhẹ mi. Không dụi mắt.

Phơi nhiễm qua miệng, mũi:

Nhổ khạc ngay mau hoặc dịch cơ thể và xúc miệng bằng nước sạch nhiều

lần

Xỉ mũi và rửa sạch vùng bị ảnh hưởng bằng nước hoặc nước muối 0,9% vô

khuẩn

Không dùng thuốc khử khuẩn và không đanh răng

Làm biên bản:

- Nêu rõ ngày giờ

- Hoàn cảnh xảy ra

- Đánh giá vết thương

- Mức độ nguy cơ của phơi nhiễm.

Bước 2: Báo cáo người phụ trách

Bước 3 : Xác định tình trạng HIV của nguồn phơi nhiễm

Thông báo về sự việc, tư vấn và xét nghiệm HIV,

VGB, VGC (có sự chấp thuận của bệnh nhân)

Thu thập thông tin về nguy cơ nhiễm bệnh gần đây

(giai đoạn cửa sổ).

Nếu bệnh nhân nguồn HIV(-): Cân nhắc yếu tố nguy

cơ để quyết định điều trị dự phòng bằng ARV

Nếu bệnh nhân nguồn HIV(+), xac định giai đoạn

nhiễm HIV, ARV đã và đang dùng (khả năng khang

thuốc).

Bước 4: Xác định tình trạng nhiễm HIV của người bị phơi nhiễm

Tư vấn trước và sau khi xét nghiệm HIV theo quy định

Nếu người bị phơi nhiễm xét nghiệm HIV(+): người đó đã bị nhiễm HIV từ trước, không phải do phơi nhiễm.

Nếu xét nghiệm HIV (-): kiểm tra lại sau 3 và 6 tháng.

Bước 5: Đánh giá nguy cơ phơi nhiễm

Có nguy cơ :

Tổn thương da xây xat nông và không chảy mau hoặc chảy mau

ít.

Mau và chất dịch cơ thể của người bệnh bắn vào niêm mạc

không bị tổn thương.

Tổn thương qua da sâu, chảy nhiều mau, kim nòng rỗng cỡ to.

Mau và chất dịch cơ thể của người bệnh bắn vào cac vùng da,

niêm mạc bị tổn thương viêm loét rộng từ trước.

Không có nguy cơ: Mau và chất dịch cơ thể của người

bệnh bắn vào vùng da lành.

Bước 6: Tư vấn cho người bị phơi nhiễm

Nguy cơ có thể bị nhiễm HIV, viêm gan B, C

Cung cấp thông tin và tư vấn thích hợp về lợi ích của dự phòng phơi nhiễm.

Các tác dụng phụ có thể có của thuốc

Các triệu chứng nhiễm vi rút cấp: Hội chứng giả cúm: Sốt, đau họng, đâu cơ, khớp và đau đầu

Lưu ý phòng lây nhiễm cho người khác: Vì trong thời kỳ cửa sổ, khả năng lấy nhiễm sang người khác là rất cao.

Tư vấn tuân thủ điều trị, hỗ trợ tâm lý

Bước 7: Điều trị dự phòng bằng ARV cho người bị phơi nhiễm

Chỉ định:

Phơi nhiễm đường niêm mạc hoặc đường máu (phơi nhiễm đường tình dục, bắn vào mắt, mũi hoặc miệng) với các dịch cơ thể có nguy cơ gây lây nhiễm HIV như: máu, nước bọt dính máu,

sữa mẹ,

dịch tiết sinh dục, dịch não tủy, dịch ối, dịch trực tràng, dịch màng bụng, dịch khớp, dịch màng ngoài tim hoặc dịch màng phổi

Không chỉ định cho các trường hợp: Người bị phơi nhiễm đã nhiễm HIV

Nguồn gây phơi nhiễm được khẳng định là HIV âm tính

Phơi nhiễm với các dịch cơ thể không có nguy cơ lây nhiễm đáng kể như nước mắt, dịch nước bọt không dính máu, nước tiểu và mồ hôi.

Bước 7: Điều trị dự phòng bằng ARV cho người bị phơi nhiễm

Nguyên tắc:

Điều trị ARV ngay cho người bị phơi nhiễm và xét nghiệm HIV với nguồn gây phơi nhiễm. Ngừng điều trị nếu nguồn gây phơi nhiễm có xét nghiệm HIV âm tính.

Điều trị ARV phải được tiến hành sớm từ 2 - 6 giờ sau khi bị phơi nhiễm, tốt nhất trong vòng 24hkhông nên điều trị muộn sau 72 giờ.

Phác đồ điều trị ARV sau phơi nhiễm nghề nghiệp

Phac đồ điều

trị dự phòng Cac thuốc sử dụng Chỉ định

Người lớn TDF + 3TC (hoặc FTC) +

EFV

hoặc

AZT + 3TC + EFV

Chỉ định điều trị

dự phòng 28 ngày

cho tất cả cac

trường hợp phơi

nhiễm có nguy cơ Trẻ em ≤ 10

tuổi

AZT + 3TC + LPV/r

Chế độ đối với người bị phơi nhiễm HIV

hoặc nhiễm HIV do tai nhạn rủi ro nghề nghiệp Phơi nhiễm HIV: (QĐ 265/2003/QĐ-TTg về chế độ…)

Được XN chẩn đoan nhiễm HIV và được ĐT miễn phí cac thuốc dự

phòng phơi nhiễm chống HIV/AIDS;

Được nghỉ việc để điều trị dự phòng trong 20 ngày làm việc..

Nhiễm HIV (QĐ 265/2003/QĐ-TTg về chế độ…)

Được ĐT miễn phí cac bệnh NTCH, ART theo hướng dẫn của Bộ Y

tế;

Được nghỉ việc để ĐT cac bệnh do HIV/AIDS gây nên;

Trợ cấp một lần ít nhất bằng 30 thang lương và phụ cấp (nếu có) khi

người lao động đã được xac định bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi

ro nghề nghiệp…

Tóm tắt Trong dự phòng chuẩn, máu và các dịch sinh học cơ thể

của tất cả các bệnh nhân đều phải được coi là nguồn lây

nhiễm

Nguy cơ nhiễm HIV là 0,3%, Viêm gan C là 3% và B là 30%

sau một lần phơi nhiễm xuyên da.

Cần thực hành dự phòng chuẩn trong tất cả các lần thực hiện tiếp xúc với máu và dịch tiết của người bệnh

Phac đồ dự phòng sau phơi nhiễm với HIV do tai nạn nghề nghiệp: Sử dụng phác đồ 3 thuốc ARV