Dünyada ve Türkiye'de Buğday

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    1/42

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    2/42

    I S T A N B U L   T I C A R E T

    O D A S ı M E C M U A S ı

    A y r ı  B a s ı l a n : 10

    D Ü N Y A D A   ve TÜRKİYE DE

    B U Ğ D A Y

    Y a z a n :

    Z i y a   ÇEKEL

    Ege Bölgesi Snlu Ziraat Araştırma Eııstitnsti Müdürü.

    I S T A N B U L

    I 9 6 0

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    3/42

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    4/42

    B İ R İ N C İ K I S I M

    D Ü N Y A D A B U Û D A Y

    1 — Buğdayın ist ihsal safhaları:

    A — BUĞD AYIN TARİHÇESİ:

    B u ğ d a y m e d e n i y e t i n i n k i ş a f ı n d a i lk z a m a n l a r d a m e v c u t o l a n

    ö n e m l i b i r z i r a a t m a h s u l ü d ü r . İ n s a n g ı d a s ı o l a r a k d i ğ e r m a h s u l l e r e

    n a z a r a n d a i m a b i r i n c i d e r e c e d e z i r a a t ı y a p ı l a n b i r m a h s u l o l a r a k t a r i h

    b o y u n c a g ö r ü l m e k t e d i r . E l d e m e v c u t d e l i l l e r e g ö r e b u ğ d a y g i l l e r z i r a

    a t ı n ı n " P a l e o l i t h i c " t a ş d e v r i n d e m e v c u t o l m a d ı ğ ı m a l û m o l m a k l a

    b e r a b e r 6 0 0 0 - 7 0 0 0 s e n e e v v e l ** N eo li th ic " d e v i r d e z i r a a t ı n ı n b a ş l a m ı ş

    o l m a s ı m u h t e m e l d i r .

    M ı s ı r d a y a p ı l a n k a z ı l a r d a e h r a m l a r i ç e r i s in d e b u ğ d a y t a n e l e r i n e

    r a s t l a n m ı ş o l m a s ı , b u ğ d a y ı n e s k i M ı s ı r h l a r d e v r i n d e ( 3 0 0 0 s e n e

    e v v e l ) z i r a a t ı y a p ı l a n b i r m a h s u l o l d u ğ u fi k r in i k u v v e t l e n d i r m i ş t i r .

    F i l v a k i y a p ı l a n i n c e l e m e l e r d e , e s k i M ı s ı r l ı l a r d e v r i n d e b u ğ d a y z i r a a t ı

    n ı n g e n i ş m i k y a s t a y a p ı l m a k t a o l d u ğ u v e I s k e n d e r i y e n i n , o z a m a n l a r

    b i r b u ğ d a y t i c a r e t m e r k e z i b u l u n d u ğ u , R o m a v e d i ğ e r m e m l e k e t l e r e

    b u r a d a n b u ğ d a y i h r a c a t ı y a p ı l d ı ğ ı n e t i c e s i n i v e r m e k t e d i r .

    B u n d a n b a ş k a , y i n e k a z ı l a r n e t i c e s i n d e , ç o k e s k i t a r i h l e r d e Y a

    f a v e K ü d u s d o l a y l a r ı n d a I b r a n i l e r t a r a f ı n d a n b u ğ d a y z i r a a t ı n ı n y a

    p ı l m a k t a o l d u ğ u . M i l a t t a n " 5 0 0 , , s e n e e v v e l B a b i l l i l e r i n v e " A s u r i , ,

    l e r in v e d a h a s o n r a l a r ı e s k i Y u n a n v e R o m a l ı l a r ı n d a g e n i ş m i k y a s t a

    b u ğ d a y z i r a a t ı y a p m ı ş o l d u k l a r ı ö ğ r e n i l m i ş t i r .

    D i ğ e r t a r a f t a n , A s y a ' d a " T ü r k i s t a n , , d a y a p ı l a n k a z ı l a r ı s o n u n d a ,

    M i l â t t a n ( 3 0 0 ) s e n e e v v e l e a i t d e v i r l e r d e b u ğ d a y d a n e l e r i g ö r ü l m ü ş

    o l m a k l a b u r a d a d a b u ğ d a y a g e r e ğ i ş e k i l d e ö n e m v e r i l m i ş o l d u ğ u , v e

    y i n e M i l â t t a n ( 2 8 0 0 ) s e n e e v v e l * *Ç in " d e v e ( 2 0 0 0 ) s e n e e v v e l d e

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    5/42

    O r t a A v r u p a ' d a b u ğ d a y y e t i ş t i r i l m i ş v e t i c a r e t i n i n y a p ı l m ı ş o l d u ğ u

    t e s p i t o l u n m u ş t u r .

    B i l â h a r e m e d e n i y e t i n i l e r l e m e s i y l e z i r a a t m a k i n a l a r ı n m i c ad ı , ç e

    ş it li n a k i l v a s ı t a l a r ı n ı n ke ş f i m e m l e k e t l e r a r a s ı n d a k i m ü n a s e b e t l e r i n

    t e s i s i n i m ü m k ü n k ı l m ı ş v e m a k i n e l i b u ğ d a y z i r a a t ı n a g i r iş i lm i ş

    o l m a s ı b u ğ d a y e k i m s a h a s ı n ı n d a h a f a z l a g e n i ş l e m e s i n e v e h a s ı l a t ı n

    d a a r t m a s ı n a b i r i n c i d e r e c e d e a m i l o l m u ş t u r .

    A m e r i k a n ı n k e ş f i n d e n s o n r a , A m e r i k a d a d a b u ğ d a y z i r a a t ı n a

    b a ş l a n m ı ş t ı r . İ lk d e f a A m e r i k a ' d a A t l a n t i k s a h i l l e r i n d e 1 6 1 8 s e n e s i n

    d e C o l a n e y V i r g i n i a , , d a y e t i ş t i r i lm i ş t i r . B u n d a n s o n r a m u h t e l i f ş e

    h i r v e e y a l e t l e r e d a ğ ı l m ı ş t ı r .

    1 8 3 9 s e n e s i n d e A m e r i k a n ı n b u ğ d a y i s t ih s a l i 8 4 , 8 2 3 , 2 7 2 b u ş e l

    o l a r a k t e s p i t e d i l m i ş t i r . B u z a m a n d a V i r g i n i a , N ew ^ Y o r k , P e n s y l v a -

    n i a v e O h i o e y a l e t l e r i m e c m u i s t i h sa l i n

      %60 m

      y e t i ş t i r m e k t e i d i. S o n

    y i r m i s e n e z a r f ı n d a b u ğ d a y z i r a t ı s ü r ' a t l e g a r b a d o ğ r u y a y ı l m ı ş t ı r .

    1 9 3 9 y ı h n d a A m e r i k a B i r l e ş i k D e v l e t l e r i n i n g e n e l i s t i h sa l i

    7 4 1 . 1 1 8 . 0 0 0 b u ş e l e ,  C)  n i h a y e t 1 9 4 9 d a 1 . 1 4 6 . 4 6 3 . 0 0 0 b u ş e l e b a l i ğ

    o l m u ş t u r .

    B — BUĞD AYIN BİYOLOJİK HUSU SİYETLERİ:

    N e b a t s i s t a m a t i ğ i n d e b u ğ d a y " G r a m i n e a e , , f a m i l y a s ı n d a n b i r o t

    o l u p * T r i t i c u m " c i n s i n d e n d i r . B u ğ d a y n e b a t ı * *b aş ak ' ' , s a p , " k ö k " o l

    m a k ü z e r e ü ç k ı s m a m a l i k t i r . K ö k l e r n e b a t ı n * * t o p r a k t a " b e s l e n m e s i

    n e ,  s a p t a t o p r a k t a n k ö k l e r v a s ı t a s ı y l e a l m a n g ı d a m a d d e l e r i n i b a ş a k

    l a r a i l e t m e s i n e v e a y n i z a m a n d a m a h s u l ü n d i k d u r m a s ı n a h i z m e t e d e r .

    B u ğ d a y m a h s u l ü b a ş a ğ a k a l k ı n c a e v v e l â ç i ç e k l e r k e m a l e g e l i r .

    B e h e r ç i ç e k i ç e r i s i n d e b u l u n a n e r k e k o r g a n l a r , d i ş i o r g a n ı d ö l l e y e r e k

    b u ğ d a y t a n e s i n i n t e ş e k k ü l ü n e h i z m e t e d e r . D ö l l e n m e , i l k a h k e n d i k e n

    d i n e d i r . Y a n i b a ş k a b u ğ d a y ç iç e ğ i v e n e b a t ı n a i h t iy a ç h a s ı l o l m a d a n

    b i r b u ğ d a y ç iç e ğ i i ç e r i s i n d e k i e r k e k o r g a n d i şi o r g a n ı d ö l l e y e b i l i r . D ö l

    l e n m e ( 1 5 ) s a n t i g r a t d e r e c e d e s a b a h e r k e n s a a t l e r d e v a k i o l u r .

    B u ğ d a y b a ş a k l a r ı 5 - 1 0 s a n t i m e t r e u z u n l u k t a o l u p b i r ç o k b a ş a k -

    ç ı k l a r d a n m ü t e ş e k k i l d i r . H e r b a ş a k ç ı k t a o r t a l a m a ü ç ç i ç e k v a r d ı r . B u

    ç i ç e k l e r k a v u z l a r l a i h a t a e d i l m i ş l e r d i r .

    (O Buşel ölçü, İngiltere ve Amerikada kullamlan hacim ölçüsiidür. Buğday

    tanesmin iriliğiyie göre bir buşel buğdayın ağırlığı değişmekle beraber takriben

    27.100  kilo olarak kabul edilir.

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    6/42

    B ü t ü n D ü n y a m e m l e k e t l e r i n e y ü z l e r c e ç e ş i t o l a r a k d a ğ ı l m ı ş b u

    l u n a n b u ğ d a y l a r g e n e l o l a r a k s e k i z g u r u p a l t m d a s m ı f l a n d ı r ı lm ı ş t ı r .

    1 ) T r i t i c u m V u l g a r e V i l l , A d i B u ğ d a y

    2 ) " C o m p a c t u m H o s t , T o p a ç b u ğ d a y

    3 ) " T u r g i d u m L . i n g i l i z b u ğ d a y

    4 ) " D u r u m  Dosf.  S e r t b u ğ d a y

    3 ) " D i c o c c u m s e h r

    6 ) " S p e l t a L

    7 ) " P o l o n i c u m , P o l o n y a B u ğ d a y ı

    3 ) " M o n o c o c c u m , k a p l ı c a ,

    / — Triticum Vulgare — Adi buğday

    B a ş a k n i s b e t e n u z u n c a , b i r ç o k ç e ş i t l e r i n d e b a ş a k ç ı k l a r s e y r e k v e

    b a ş a k ç ı k l a r d a 2 - 3 v e b a z a n d a h a f a z la ç i ç e k b u l u n u r . B a ş a k ç ı ğ ı

    k a p l ı y a n d ı ş k a v u z u n a l t k ı s m ı n ı n k u b b e l i v e ü s t k ı s m ı n ı n i se k e s k i n

    o l m a s ı e n k a r e k t e r i s t i k v a s f ı d ı r . G ö v d e n i n i çi b o ş t u r . Y a z l ı k v e y a

    k ı ş l ı k e k i l e n ç e ş i t l e r i o l d u ğ u g i b i h e m y a z l ı k v e h e m d e k ı ş l ı k e k i l e n

    ç e ş i t le r i d e v a r d ı r . B u g u r u b u t e ş k i l e d e n b u ğ d a j ^ l a r m u t e d i l i k l i m

    l e r d e i y i m a h s u l v e r i r .

    T , V u l g a r e b u ğ d a y l a r ı b a ş a k l a r ı ü z e r i n d e k i b a ş a k ç ı k l a r ı n m s e y

    r e k v e y a s ı k o t u r m a l a r ı n a , b a ş a k l a r ı n ı n r e n g i n e , t ü y l ü o l u p o l m a d ı

    ğ ı n a g ö r e d e :

    a ) Y a z h k k ı r m ı z ı s e r t

    b ) K ı ş l ı k k ı r m ı z ı s e r t

    c ) K ı ş l ı k k ı r m ı z ı y u m u ş a k

    d ) B e y a z a d i

    b u ğ d a y o l a r a k ç e ş i t l e r e a y r ı l m ı ş t ı r .

    a — Y a z l ı k k ı r m ı z ı s e r t b u ğ d a y l a r :

    K ı ş a m u k a v i m d i r . B ü y ü k b i r t i ca r î d e ğ e r e m a l i k t i r . Y ü k

    s e k p r o t e i n i h t i v a e d e r v e e k m e k i m a l i n e e l v e r i ş

    l id i r . B u s e b e p t e n d ü n y a d a k a l i t e s i d ü ş ü k b u ğ d a y l a r l a

    k a r ş ı l a ş t ı r ı l a r a k k u l l a n ı l m a k t a d ı r .

    b — K ı ş l ı k k ı r m ı z ı s e r t b u ğ l a y l a r :

    B ü y ü k b i r t i c a r î d e ğ e r e m a l i k t i r . M u t e d i l v e s ı c a k b ö l g e -

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    7/42

    l e r d e y e t i ş i r . T a n e s i s e r t  v e  u m u m i y e t l e y ü k s e k p r o t e i n

    i h t i v a e d e r .  İyi bi r  e k m e k l i k b u ğ d a y o l a r a k  'V^ızkk  k ı r

    m ı z ı s e r t " b u ğ d a y l a r d a n s o n r a g e l i r .

    K ı ş l ı k k ı r m ı z ı y u m u ş a k b u ğ d a y l a r :

    G e n i ş m i k t a r d a  750 m m .  y a ğ ı ş ı o l a n r u t u b e t l i b ö l g e l e r d e

    y e t i ş i r . F a z l a s o ğ u k

      v e

      k ı ş t a n h o ş l a n m a z .

    B e y a z  adi  b u ğ d a y l a r :

    B u b u ğ d a y l a r d a h a z i y a d e h a m u r

      v e

      e k m e k s a n a y i i n d e

    k u l l a n ı l m a k t a d ı r . H a r m a n d a

      adi

      b u ğ d a y ç e ş i t l e r i n i n t a n e

    l e r i b a ş a k ç ı k t a n k o l a y c a a y r ı l ı r l a r .

    2  —  Triticum Com pactum Host.

      —

      Topba§:

    B a ş a k k ı s a

      v e

      g e n i ş t i r .

      B u

      s e b e p t e n

      t o p baş

      d e n i l m i ş t i r . G ö v d e

    n i n b ü y ü k  v e  k ı s a o l m a s ı y a t m a ğ a m u k a v e m e t i n i a r t t ı r m ı ş t ı r . B a ş a k -

    ç ı k l a r a r a s ı n d a k i m e s a f e  ç o k  s ı k t ı r . T a n e l e r i k ü ç ü k  v e  y u v a r l a k t ı r .

    K ı r m ı z ı  v e  b e y a z t a n e o l a r a k b i r ç o k ç e ş i t l e r i v a r d ı r . H a r m a n d a

    İ a n e l e r b a ş a k ç ı k t a n k o l a y c a a y r ı l ı r .

    3  —  Triticum Turgiclıım  L. —  ingiliz buğdayı

    B a ş a k l a r ı k ı l ç ı k l ı o l u p k ı l ç ı k l a r k ı s a   v e  t o p l u  bi r  v a z i y e t t e d i r .

    T a n e l e r b ü y ü k , g l ü t e n m i k t a r ı a z d ı r .

      B u

      s e b e p t e n e k m e k ç i l i k b a k ı m ı n

    d a n i n g i l t e r e h a r i ç d ü n y a d a b ü y ü k

      bi r

      e k o n o m i k d e ğ e r i y o k t u r . Y a l

    n ı z n i ş a s t a

      v e

      i r m i k s a n a y i i n d e k u l l a n ı l ı r . H a s t a l ı k l a r a ,

      geç

      e k i m e

    v e y a t m a y a k a r ş ı o l d u k ç a m u k a v i m d i r . H a r m a n d a t a n e l e r i b a ş a k ç ı k

    t a n k o l a y c a a y r ı l ı r .

    4  —  Triticum Durum  Desf —  Sert buğday veya makarna buğdayı''

    B a ş a k y a s s ı

      v e

      ü z e r i n e t a n e l e r

      s ık

      o t u r m u ş t u r . K ı l ç ık l a r

      dik ve

    u z u n d u r

      v e

      y e l p a z e ş e k l i n d e a ç ı l m ı ş t ı r . T a n e l e r i n s ı r t ı k a m b u r c a d ı r .

    F a z l a m i k t a r d a g l ü t e n i h t i v a e d e r l e r .  B u  b a k ı m d a n m a k a r n a s a n a y i i

    n e  e n  m ü s a i t  bir  b u ğ d a 3 ^ d ı r . K ı ş a ,  p a s  h a s t a l ı ğ ı n a  v e  k u r a ğ a m u k a

    v i m d i r . H a r m a n d a t a n e l e r i b a ş a k ç ı k t a n k o l a y c a a y r ı l ır .

    5

      —

      Triticum D icoccum Sehr,

    B a ş a k o r t a u z u n l u k t a

      v e

      y a s s ıd ı r . H a r i ç t e n

      iki

      s ı r a h g ö z ü k ü r

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    8/42

    B a ş a k ç ı k l a r b a ş a k t a ç o k s e y r e k o t u r m u ş l a r d ı r . H e r b a ş a k ç ı k t a i k i

    t a n e v e i k i k ı l ç ı k v a r d ı r . Y a t m a ğ a , k ı ş a v e h a s t a l ı k l a r a m u k a v i m d i r .

    B a ş a k l a r ı n ı n r e n g i n e g ö r e m u h t e l i f ç e ş i t l e r i v a r d ı r . H a r m a n d a t a n e l e r

    b a ş a k ç ı k t a n g ü ç a y r ı l ı r .

    6 —

      Triticum Spelta L, -—

    B u g u r u p b u ğ d a y l a r s o ğ u k i k l i m l e r d e d e y e t i ş e b i l i r l e r . B a ş a k l a r ı

    d ö r t k ö ş e m a n z a r a s ı n ı g ö s t e r i r . B a ş a k ç ı k l a r b a ş a k t a s e y r e k o t u r m u ş

    l a r d ı r . B a ş a k l a r e t r a f ı n d a b u l u n a n k a v u z l a r b a ş a k ç ı k l a r ı ç o k s ı k ı s a r

    m ı ş o l d u k l a r ı n d a n h a r m a n e s n a s ı n d a t a n e l e r d e n k o l a y k o l a y a y r ı l

    m a z l a r v e k a v u z l a b e r a b e r ç ı k a r l a r . Y a z l ı k v e k ı ş l ı k ç e ş i t l e r i v a r d ı r .

    H a r m a n d a t a n e l e r b a ş a k ç ı k t a n g ü ç a y r ıl ı r .

    7 —   Triticum Polonicum — Polonya buğdayı

    B u g u r u b a d a h i l b u ğ d a y l a r ı n g ö v d e l e r i u z u n v e s a z g i b id i r . B a

    ş a k l a r ı d a o l d u k ç a u z u n d u r . T a n e l e r i b ü y ü k v e s e r t t i r . B ü y ü k b i r i k

    t i s a d î d e ğ e r i y o k t u r . B a ş a k v e t a n e r e n k l e r i n e g ö r e ç e ş i t l e r e a y r ı l ır .

    H a r m a n d a t a n e l e r b a ş a k ç ı k t a n k o l a y c a a y r ı l ı r .

    8  —  Triticum Monococcum — Kaplıca

    B a ş a k ç ı k l a r i ç e r i s i n d e t e k b i r t a n e v a r d ı r . B a ş a ğ ı k ü ç ü k v e y a s s ı

    d ı r . B a ş a k ç ı k l a r b a ş a k ü z e r i n d e s ı k o t u r u r l a r . K ı l ç ık l a r ı u z u n d u r .

    G ö v d e s i e l â s t i k î v e i çi b o ş t u r .

    S e r t i k l i m l e r d e , z a y ı f t o p r a k l a r d a v e d a ğ l ı k y e r l e r d e y e t i ş i r .

    C ~ BUĞD AY YETÎSTİRÎLMESÎ:

    B u ğ d a y i h t i v a e t t i ğ i f a z l a ç e ş i t l e r i n d e n d o l a y ı d ü n y a d a 2 0 - 6 0

    ş i m a l a r z d a i r e s i y l e 3 0 - 4 0 c e n u p a r z d a i r e l e r i a r a s ı n d a y e t i ş i r . D e n i z

    s e v i y e s i n d e n i t i b a r e n 3 0 0 0 m e t r e i r t i f a a m a l i k y e r l e r d e d e b u ğ d a y

    z i r a a t i y a p ı l a b i l m e k t e d i r . 3 0 0 - 1 0 0 0 m m . s e n e l i k y a ğ ı ş a m a l i k y e r

    l e r b u ğ d a y z i r a a t i n e e l v e r i ş l i d i r .

    B u ğ d a y A m e r i k a d a

      * * 5 0 ' ' ,

      İ s v e ç t e

      * * 5 8 ' \

      R u s y a d a

      * * 6 0 * \

      I s k a n -

    d i n a v y a d a d a ** 6 4" Ş i m a l a r z d a i r e l e r i n e y a y ı l m ı ş t ı r . A l p d a ğ l a r ı n d a

    'M 6 0 0 ' ' m e t r e y ü k s e k l i k t e b u ğ d a y y e t i ş m e k t e d i r .

    B u ğ d a y z i r a a t ı n d a t o p r a k t a k i r u t u b e t i n ç o k b ü y ü k b i r r o l ü v a r

    d ı r . Ç ü n k ü h e r n e b a t t a o l d u ğ u g i b i b u ğ d a y d a g ı d a s ı n ı , t o p r a k iç e -

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    9/42

    v i s i nd e m e v c u t r u t u b e t s a y e s i n d e , s u i ç i n d e e r i m i ş o l a r a k a l ır . B u b a

    k ı m d a n t o p r a k t a k i r u t u b e t i n m e v c u d i y e t i e h e m m i y e t l i d i r . B i l h a s s a

    k a m ı ş l a n m a d e v r e s i n d e y a ğ a n y a ğ m u r l a r b u ğ d a y ı n i y i b i r h a s ı l a t v e r

    m e s i n e y a r d ı m e d e r .

    B u ğ d a y , t a r l a s ı n ı n i y i h a z ı r l a n m a s ı n ı i s t e r . T a r l a n ı n n a d a s k a l m a

    s ı h a s ı l a t ı n a r t m a s ı n a v e k a l i t e n i n y ü k s e l m e s i n e a m i l o l u r .

    A m e r i k a d a G a r b i K a n s a s t a y a p ı l a n ( 1 9 0 7 ^ 1 9 2 7 ) y ı l l a r ı n d a k i

    t e c r ü b e v a s a t i l e r i n e

      S2före:

    Y a p ı l a n n a d a s

    O r t a l a m a m a h s û l

    K g .

    G e ç S o n b a h a r n a d a s ı 6 8 . 6

    E r k e n S o n b a h a r n a d a s ı 1 0 6 . 7

    Y a z n a d a s ı 1 6 5 . 0

    Ş u h a l d e n a d a s a b ı r a k ı l a n t a r l a l a r ı y a z ı n s ü r m e k v e o t l a n d ı k ç a

    i k i l e m e k m u h a k k a k k i i yi m a h s u l a l m a d a m ü h i m b i r â m i l o l m a k t a d ı r .

    O r t a d e r e c e d e h ü m ü s i h t i v a e d e n t m l ı v e t m l ı k il li t o p r a k l a W a

    b u ğ d a y g a y e t g ü z e l y e t i ş m e k t e d i r . K u m l u t o p r a k l a r a z r u t u b e t t u t t u k

    l a r ı n d a n b u ğ d a y z i r a a t i i ç in i d e a l t o p r a k l a r d e ğ i l d i r . B u ğ d a y , y e t i ş t i ğ i

    t o p r a k l a r d a k i r e ç m i k t a r ı n ı n u y g u n n i s b e t t e o l m a s ı n ı a r z u l a r .

    Ç o k a ğ ı r k i l l i , t u z l u t o p r a k l a r i y i b u ğ d a y y e t i ş t i r e m e z l e r . B u

    t o p r a k l a r d a n iy i b u ğ d a y m a h s u l ü a l m a k iç i n t o p r a k l a r ı n ı s l a h e d i l m e s i

    b i l h a s s a ç i f tl i k g ü b r e s i v e y e ş i l g ü b r e i le t a k v i y e g ö r m e s i l â z ı m d ı r .

    B u ğ d a y ı t a r l a y a a r k a a r k a y a e k m e k iy i d e ğ i l d i r . B u ğ d a y y a n a

    d a s t a n v e y a b a k l a g i l l e r v e y a h u t t a ç a p a n e b a t l a r ı n d a n s o n r a g e l i r s e

    i y i m a h s u l v e r i r . B u s u r e t l e t a r l a d a y a b a n i o t l a r d a t e m i z l e n m i ş o l u r .

    B u ğ d a y t a r l a s ı n ı i y i i ş l e t m e k l â z ı m d ı r . N a d a s a b ı r a k ı l a n t a r l a l a r ı

    }/az m e v s i m i n d e b i r i k i d e f a d e r i n s ü r m e k v e m u h t e l i f k e r e l e r i k i le

    m e k s u r e t i y l e t o p r a ğ ı n h a v a l a n m a s ı n ı v e k u v v e t l e n m e s i n i s a ğ l a m a k

    l â z ı m d ı r .

    B u ğ d a y e k i m i n d e n e v v e l t a r l a d a k ı ş y a ğ m u r l a r ı n ı n b i r i k m e s i n e

    m ü s a i t ç u k u r y e r l e r i d ü z l e m e k , y a ğ m u r s u l a r ı n ı n t a r l a s a t h ı n d a ç u k u r

    y e r l e r d e b i r i k m e s i n d e n m ü t e v e l l i t b u ğ n e b a t c ı k l a r ı n ı n z a r a r g ö r m e

    m e s i i ç in l ü z u m l u d u r .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    10/42

    B u ğ d a y t o p r a k h a r a r e t i 1 2 - 1 5 d e r e c e o l d u ğ u z a m a n t a v d a e k i

    l ir . E k i m d e r i n l i ğ i 5 - 1 0 s a n t i m a r a s m d a o l m a s ı l â z ı m d ı r . 2 0 s a n t i m

    s ı r a l a r a r a s m d a m a k i n a i le e k i l m e s i ş a y a n ı t a v s i y e d i r . B u s u r e t l e h e m

    d ü z g ü n b i r ç i m l e n m e v e h e m d e t o h u m d a n t a s a r r u f t e r h i n e d i l m i ş

    o l u r .

    K u l l a n ı l a c a k b u ğ d a y t o h u m u n u n d a s a f, t e m i z , g ü b r e s i z v e i l âç lı

    o l m a s ı n a a z a m i d e r e c e d e d i k k a t e t m e k i c a p e d e r . T o h u m l u k l a r ı Z i r a

    a t V e k â l e t i M ü e s s e s e l e r i n d e n a l m a k d a h a e m n i y e t l i d i r . A k s i h a l d e

    e k i l e c e k t o h u m u m u h a k k a k s e l e k t ö r d e n g e ç i r m e k v e i l a ç l a m a k f a y

    d a y ı m u c i p t i r .

    D e k a r a  1  5 - 2 0 k i lo o l a r a k t a r l a y a e k i l e n b u ğ d a y t o h u m u u y g u n

    ş a r t l a r d a 5 1 0 g ü n z a r f ı n d a ç i m l e n i r . B i l â h a r e n e ş v ü n e m a y a v a ş l a r

    v e b i r m ü d d e t s o n r a t e k r a r h ı z l a n ı r .

    G ü z l ü k e k i l e n b u ğd a 3^ 1 ar y a z l ı k l a r a n a z a r a n d a h a ç o k m a h s u l

    v e r i r l e r . B u n u iç i n g ü z l ü k b u ğ d a y ç eş i d i k u l l a n m a k f a y d a l ı d ı r . G ü z

    l ü k b u ğ d a y l a r ı n  u m u m İ 3̂e t l e e k i m a y ı n d a t o p r a ğ a a t ı l m a l a r ı l â z ı m d ı r .

    B u ğ d a y , t o p r a ğ ı n o l d u k ç a k u v v e t l i o l m a s ı n ı a r z u l a r . Y a p ı l a n d e

    n e m e l e r e g ö r e b i r d e k a r b u ğ d a y t a r l a s ı n d a n ( 3 0 0 ) k g . b u ğ d a y t a n e s i

    R İ m d ı ğ ı z a m a n t o p r a k t a n 8 k i l o a z o t ** N" , 4 k i l o f o s f o r  **P>Oi  ' v e

    7  k i l o p o t a s^ ^ K i O ' '  m a d d e s i s a r fe d i ld i ğ i g ö r ü l m ü ş t ü r .

    B u ğ d a y t o p r a k t a n a l d ığ ı b u b e s i n m a d d e l e r i n d e n a z o t v e p o t a s ı

    b a ş a k l a n m a d e v r i n e k a d a r a k s a m ı ş a h s i y e s i n i y a p m a d a , b u n a m u k a

    b i l f o s f o ru b a ş a k l a n m a d e v r e s i n d e n s o n r a t a n e l e r i n t e ş e k k ü l ü n d e k u l

    l a n ı r .

    B u s e b e p t e n b u ğ d a y t a r l a s ı n d a m i k t a r ı k â f i a z o t , p o t a s v e f o s f or

    m a d d e l e r i n i n b u l u n m a s ı l â z ı m d ı r .

    D — BUĞDAYIN HASAT VE HARMANI:

    B u ğ d a y h a s a d ı n d a , h a s a t z a m a n ı n ı n i y i s e ç i lm i ş o l m a s ı l â z ı m d ı r .

    Z a m a n m d a n e v v e l b i ç i l e n b u ğ d a y t a n e l e r i , h e n ü z k e m a l d e v r e s i n e

    g e l m e d i ğ i i ç i n z a y ı f k a l ı r l a r . G e ç b i ç i l e n b u ğ d a y m a h s u l ü d e t a m a

    m e n k u r u y a c a ğ ı n d a n t a n e l e r i n b ü y ü k b i r k ı sm a d ö k ü l m e t e h l i k e s i n e

    m _ a r u z k a l ı r .

    E n u y g u n h a s a t z a m a n ı n e b a t v e b a ş a k l a r ı n t a m a m e n s a r a r d ı ğ ı ,

    t a n e l e r i n d e o l g u n l u k d e v r e s i n e u l a ş t ı ğ ı , e l e a l ı n d ı k t a o l d u k ç a s e r t b i r

    d u r u m a g e ld i ğ i z a m a n d ı r .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    11/42

    D ü n y a m e m l e k e t l e r i n i n b a ş k a b a ş k a i k l im m m t a k a l a r ı n a d a h i l

    b u l u n m a l a r ı d o l a y i s i y l e s e n e i ç i n d e h e r a y h a s a t y a p ı l m a k t a d ı r . B u n a

    g ö r e a ş a ğ ı d a h a n g i a y l a r d a h a n g i m e m l e k e t l e r d e h a s t a o l d u ğ u n a i ş a r e t

    e d i l m i ş t i r .

    O c a k A y ı n d a : A r j a n t i n , U r u g u a y , Ş il i v e A v u s t r a l y a .

    Ş u b a t " . Y u k a r ı M ı s ı r v e C e n u b î H i n d i s t a n .

    M a r t " : M ı s ı r , T r a b l u s g a r p , F a s v e H i n d i s t a n .

    N i s a n " : İ r a n , K ü ç ü k A s y a v e M e k s i k a .

    M a y ı s " : C e z a y i r , T u n u s , M e r k e z v e C e n u b î A s y a , G e o r g i a ,

    T e k s a s , C e n u b î A r i z o n a , C e n u b î K a l i f o r n i a v e

    E g e v e C e n u b î A n a d o l u .

    H a z i r a n " : Y u n a n i s t a n , İ t a ly a , i s p a n y a , F r a n s a , C e n u b i

    A . B . D . v e E g e .

    T e m m u z " : F r a n s a , M e r k e z î A v r u p a , C e n u b î R u s y a , M e r k e z î ,

    A . B . D , O r t a A n a d o l u .

    A ğ u s t o s " . Ş i m a l î A . B . D , C e n u b î K a n a d a , R u s y a , İ n g i l t e r e ,

    A l m a n y a , B e l ç i k a , H o l l a n d a , D a n i m a r k a , O r t a

    v e Ş a r k î A n a d o l u .

    E y l ü l " : İ s v eç , N o r v e ç , S i b i r y a , K a n a d a , M u n i a s o t a n ı n ,

    S i m o i l k ı s m ı . C e n u b î D a k o t a v e M o n t a n a v e Ş a r

    k î A a n a d o l u .

    E k i m : İ s k o ç y a , İ s v e ç , N o r v e ç , Ş i m a l î R u s y a , Ş i m a l î K a

    n a d a .

    K a s ı m ' : P e r u v e C e n u b î A f r i k a .

    A r a h k : B u r m a v e A r j a n t i n .

    B u ğ d a y h a s a d ı y a o r a k v e y a t ı r p a n i le v e y a o r a k m a k i n a s ı

    v e y a b i ç e r b a ğ l a r m a k i n a s i y l e v e y a h u t t a b i ç e r d ö ğ e r m a k i n a l a r ı i le

    3 ^ a p ı l m a k t a d ı r .

    O r t a v e t ı r p a n i le y a p ı l a n h a s a t t a m a l i y e t y ü k s e k t i r . B u n a m u

    k a b i l o r a k v e y a b i ç e r b a ğ l a r m a k i n a l a r ı i le y a p ı l a n h a s a t l a r d a m a l i y e t

    n i s b e t e n d ü ş ü k t ü r . E n e k o n o m i k h a s a t b i ç e r d ö ğ e r m a k i n a l a r ı i le y a

    p ı l a n h a s a t t ı r .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    12/42

    G e r e k t ı r p a n v e y a o r a k , g e r e k o r a k m a k i n a s ı v e y a b i ç e r b a ğ

    l a r i le y a p ı l a n h a s a t n e t i c e s i n d e e l d e e d i l e n s a p l a r d ü v e n v e y a h a r

    m a n m a k i n a l a r m d a n g e ç i r i l m e k s u r e t i y l e b u ğ d a y t a n e s i e l d e e d il i r .

    B u n a m u k a b i l b i ç e r d ö ğ e r i le y a p ı l a n h a s a t t a b i r t a r a f t a n b u ğ d a y

    b iç i l ir v e d i ğ e r t a r a f t a n a y n ı m a k i n a d a h a r m a n y a p ı l a r a k t a n e l e r t a

    ş ı t l a r a y ü k l e n i r . B u s u r e t l e h a s a t v e h a r m a n m a l i y e t i a s g a r i y e d ü ş ü

    r ü l m ü ş v e a y n ı z a m a n d a , z a m a n d a n d a k a z a n ı l m ı ş o l u r .

    D i ğ e r t a r a f t a n h a r m a n m a k i n a l a r ı i l e y a p ı l a n b u ğ d a y h a r m a n ı n

    d a , h a r m a n m a k i n a l a r m d a m e v c u t b u l u n a n h a ş p a y v a s ı t a s i y le s a p l a r

    k ü ç ü k k ü ç ü k p a r ç a l a r a b ö l ü n e r e k s a m a n h a l i n e g e t i r i l m i ş o lu r l a r .

    T o h u m l u k o l a r a k k u l l a n ı l a c a k b u ğ d a y t a n e l e r i n i m u h a k k a k s e

    l e k t ö r d e n g e ç i r m e k s u r e t i y l e c ıl ız v e k ı r ı k t a n e l e r l e y a b a n c ı m a d d e l e

    r i n a y r ı l m a s ı h e m g ü r b ü z t o h u m e l d e e t m e k v e h e m d e ç i m l e n m i y e -

    c e k t a n e l e r i a y ı r a r a k k ı y m e t l e n d i r m e k b a k ı m ı n d a n l ü z u m l u d u r .

    E k i l e c e k t o h u m l a r ı m a n t a r ı h a s t a l ı k l a r d a n k o r u n m a k i ç i n m u h a k

    k a k i l a ç l a m a k l â z ı m d ı r .

    H a r m a n n e t i c e s i n d e e l d e e d i l e n b u ğ d a y t a n e s i n i n t o p r a k v e ik

    l i m ş a r t l a r ı n a , ç e ş i t l e r e g ö r e s a p a n i s p e t i % 2 5 - 4 0 a r a s ı n d a

    d e ğ i ş m e k t e d i r . T a t b i k e d i l e n z i r a a t u s u l l e r i n i n u y g u n l u k d e r e c e s i n e ,

    t o p r a ğ ı v e r i m l i l i ğ i n e g ö r e b i r d e k a r b u ğ d a y t a r l a s ı n d a n 7 5 - 3 5 0 k i l o y a

    k a d a r t a n e m a h s u l ü e l d e e d i l e b i li r .

    B i r k ı s ı m A v r u p a D e v l e t l e r i n d e b i r d e k a r a r a z i d e n i s t i h sa l e d i l e n

    o r t a l a m a b u ğ d a y t a n e s i n i g ö s t e r i r a ş a ğ ı d a k i r a k a m l a r b u k o n u d a

    b i z e b i r f i k i r v e r e b i l i r .

    M e m l e k e t l e r

    H o l l a n d a

    D a n i m a r k a

    B e l ç i k a

    İ s v i ç r e

    D ö n ü m e b u ğ d a y

    t a n e s i M e m l e k e t l e r

    k g .

    3 6 5 A l m a n y a

    3 5 6 İ s v e ç

    3 3 3 T ü r k i y e

    2 5 1

    D ö n ü m e b u ğ d a y

    t a n e s i

    k g .

    2 2 4

    2 1 4

    97

    (Türk Ansiklopedisi Sayfa 516)

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    13/42

    I I .

      B U Ğ D A Y İ S T İ H S A L İ N İ N D Ü N Y A M E M L E K E T L E R İ N E

    G Ö R E D A Ğ I L I Ş I

    B u ğ d a y , d ü n y a d a m e v c u t m i l y o n l a r c a i n s a n m b i r in c i d e r e c e g ı

    d a m a d d e l e r i n d e n e n ö n e m l i s i n i t e ş k i l e t m e s i i t i b a r i y l e , g e n i ş m i k y a s t a

    y a y ı l m ı ş v e k e s i f b i r z i r a a t s a h a s ı n a m a l i k b i r m a h s u l d ü r .

    D ü n y a n ı n h e m e n h e r y e r i n d e m u h t e l i f m i l l e t le r t a r a f ı n d a n z i r a

    a t i y a p ı l a n b u ğ d a y ı n k a p l a d ı ğ ı e k i m s a h a s ı m u h t e l i f s e n e l e r e g ö r e

    a ş a ğ ı d a g ö s t e r i lm i ş t i r . ( R a k a m l a r : B u l l e t i n M e n s u e l E c o n o m i c e t

    S t a t i s t i q u e s A g r i c o l e s , v o l , M a r s , 1 9 5 9 d a n a l ı n m ı ş t ı r . )

    ( 1 0 0 0 H e k t a r o l a r a k )

    1 9 4 8 - 1 9 5 2 1 9 5 6

    1 9 5 7

    1 9 5 8

    A v r u p a

    2 7 9 8 0 2 7 1 8 0

    2 9 7 1 0

    2 9 5 9 0

    A m e r i k a

    4 5 8 Ö 0 3 8 8 2 0

    3 4 9 2 0

    3 3 1 9 9

    A f r i k a

    6 0 5 0 7 3 4 0

    7 3 3 0

    7 2 8 0

    A s y a 4 8 7 0 0 6 1 2 8 0 6 2 0 8 0 5 9 5 6 0

    O k y a n u s y a

    4 6 7 0 3 2 1 0

    3 5 1 0

    4 0 7 0

    1 3 3 . B 0 0 1 3 7 . 8 3 0 1 3 7 . 5 5 0

    1 3 3 . 6 9 9

    D i ğ e r t a r a f t a n a y n ı s e n e l e r z a r f ı n d a b u b e ş d ü n y a k ı t a s ı n d a n

    e l d e e d i l e n t a n e b u ğ d a y h as ı l a t ı , y i n e a y n ı k a y n a k t a n a l m a n r a k a m

    l a r a g ö r e , a ş a ğ ı d a k i c e t v e l d e g ö s t e r i l m e k t e d i r .

    ( 1 0 0 0 T o n o l a r a k )

    K ı t a l a r 1 9 5 1 / 5 2 1 9 5 6 1 9 5 7 1 9 5 8

    A v r u p a

    4 1 3 4 0

    4 2 8 4 0

    5 3 7 4 0

    5 1 0 4 0

    A m e r i k a

    5 2 5 0 0

    5 4 4 9 0

    4 6 5 9 0

    6 0 8 0 0

    A f r i k a

    4 3 0 0

    5 8 9 0 5 2 4 0

    5 3 5 0

    A s y a

    3 6 9 0 0

    5 2 2 1 0

    5 4 6 2 0

    6 7 5 8 0

    O k y a n u s y a

    5 3 0 0

    3 7 4 0

    2 7 0 0

    5 3 9 0

    1 4 0 . 3 4 0

    1 5 9 . 1 7 0

    1 6 2 . 8 1 0

    1 9 0 . 1 6 0

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    14/42

    G ö r ü l ü y o r k i k ı t a l a r a r a s m c İ a e n f a z l a b u ğ d a y e k i m s a h a s ı o l a r a k

    A s y a , b i l â h a r e , s ı r a i le A m e r i k a , A v r u p a , A f r i k a v e O k y a n u s y a g e l

    m e k t e d i r .

    D i ğ e r t a r a f t a n k ı t a l a r a r a s ı n d a i s t i h s a l e d i l e n y e k û n b u ğ d a y t a n e

    s i h a s ı l a t ı o l a r a k b i r i n c i d e r e c e d e A m e r i k a , m ü t e a k i b e n s ı r a i le A s y a ,

    A v r u p a , A f r i k a v e O k y a n u s y a g e l m e k t e d i r .

    K ı t a l a r a g ö r e e k i m s a h a s ı v e i s t ih s a l e d i l e n b u ğ d a y m i k t a r l a r ı n ı

    b u ş e k i l d e k ı s a c a t e b a r ü z e t t i r d i k t e n s o n r a d ü n y a d a b u ğ d a y z i r a a t i

    i le t a n ı n m ı ş m e m l e k e t l e r ü z e r i n d e d e b i r a z d u r m a k f a y d a l ı o l a c a ğ ı

    k a n a a t m d a y ı z .

    B u ğ d a y e k i m s a h a l a r ı

    ( 1 0 0 0 H e k t a r o l a r a k )

    M e m l e k e tl e r 1 9 4 8 / 5 2

    1 9 5 6 1 9 5 7

    1 9 5 8

    V a â a t î

    A m e r i k a

    2 7 7 5 6 2 0 1 4 7 1 7 7 2 7

    2 1 6 8 2 2 1 8 2 8

    Ç i n 2 3 2 3 4 2 8 6 0 0 2 7 5 7 0 2 6 7 3 0 2 6 5 3 4

    K a n a d a

    1 0 5 1 3

    9 2 1 9 8 5 1 1

    8 4 5 7 9 1 7 5

    H i n d i s t a n

    9 2 9 0

    1 2 3 6 7

    1 3 5 8 9

    1 2 0 0 2

    1 1 8 1 2

    T ü r k i y e

    4 7 7 0

    7 4 5 8 7 2 7 5 7 5 7 0

    6 7 6 8

    A v u s t r a l y a

    4 6 2 0

    3 1 8 6 3 4 8 0

    4 0 4 7 3 8 3 3

    P a k i s t a n

    4 2 1 7 4 5 6 1

    4 7 2 5

    4 7 6 1 4 5 6 6

    A r j a n t i n

    4 4 8 7

    5 3 9 2 4 3 9 4

    . . . .

    4 7 5 8

    İ t a l y a

    4 7 0 5

    4 8 7 7

    4 9 1 1

    4 8 3 8

    4 8 3 3

    F r a n s a

    4 2 6 4

    2 7 4 5 4 6 6 8

    4 6 0 9 4 0 7 1

    9 7 8 5 6

    9 7 5 5 2 9 6 8 5 0

    1 3 4 6 9 6

    Y u k a r ı d a m u h t e l i f m e m l e k e t l e r i n e k i m s a h a l a r ı n d a n e l d e e d i l e n

    İ a n e b u ğ d a y h a s ı l a t ı y i n e o y n ı s e n e l e r d e o l m a k ü z e r e , a ş a ğ ı d a k i c e t

    v e l d e t e b a r ü z e t t i r i l m i ş t i r .

    T a n e b u ğ d a y i s t i h s â li

    ( i f 0 0 T o n o l a r a k )

    D e v l e t l e r

    1 9 5 1 / 5 2

    1 9 5 6

    1 9 5 7

    1 9 5 8

    V a s a t i

    R u s y a

    7 5 3 0 0

    A m e r i k a

    3 1 0 6 6

    2 7 3 3 2

    2 5 8 7 3

    3 9 7 9 6

    3 1 0 1 7

    Ç i n

    1 5 9 1 5

    2 4 8 0 0

    2 3 6 5 0 3 9 5 0 0 2 5 9 6 6

    K a n a d a

    1 3 4 7 2

    1 5 5 9 6

    1 0 0 8 4

    1 0 0 3 5

    1 2 2 9 7

    H i n d i s t a n

    6 0 8 7

    8 7 6 0

    9 4 6 3

    7777

    8 0 2 2

    T ü r k i y e

    4 7 7 1

    6 5 1 0 8 4 1 9

    8 6 7 0

    7 0 9 2

    A v u s t r a l y a

    5 1 6 1

    3 6 5 9

    2 6 1 3

    5 3 0 7

    4 1 8 5

    P a k i s t a n

    3 6 8 2

    3 3 9 0

    3 6 4 2

    3 7 1 5

    3 6 0 7

    A r j a n t i n

    5 1 7 5

    7 1 0 0

    5 8 1 0 6 4 5 0

    6 1 3 4

    İ t a l y a 7 1 7 0

    8 6 8 4

    8 4 4 9

    9 8 1 5

    8 5 2 9

    F r a n s a

    7 7 9 1

    5 6 8 3 1 1 0 8 2

    9 5 7 7

    8 5 3 3

    1 0 0 2 9 0

    1 1 1 5 1 4

    1 0 9 0 8 5 2 1 5 9 4 2

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    15/42

    G e r e k e k i li ş s a h a l a r ı v e g e r e k i s t i h sa l e d i l e n b u ğ d a y b a k ı m ı n

    d a n h e r i k is i a r a s ı n d a b i r m u k a y e s e y a p m a k f a y d a d a n h a l i d e ğ i l d i r .

    D ü n y a d a b u ğ d a y i s t i h s a l e d e n b a ş l ı c a m e m i e k e t İ e r a r a s ı n d a

    1 9 4 8 - 1 9 5 2 o r t a l a m a s ı i le 1 9 5 6 , 1 9 5 7 v e 1 9 5 8 y ı l la r ı y e k û n o r t a l a

    m a s ı n a g ö r e e k i ş , i s t ih s a l v e h e k t a r b a ş ı n a d ü ş e n t a n e i s t ih s a l i a ş a ğ ı

    d a k i c e t v e l d e t e b a r ü z e t t i r i l m i ş t i r .

    M e m l e k e t l e r E k i l i ş

    İ s t i h s a l

    H e k t a r

    l O O O H e k t a r

    lüOO Ton

    K i l o

    A m e r i k a

    2 1 8 1 8

    3 1 0 1 7

    1 4 2 1

    Ç i n

    2 6 5 3 4

    2 5 9 6 6

    9 7 8

    K a n a d a

    9 1 7 5

    1 2 2 9 7

    1 3 4 0

    H i n d i s t a n

    1 1 8 1 2 8 0 2 2

    670

    T ü r k i y e

    6 / 6 8 7 0 9 2

    1047

    A v u s t r a l y a

    3 8 3 3

    4 1 8 5

    1 0 9 2

    P a k i s t a n

    4 5 6 6 3 6 0 7

    7 9 0

    A r j a n t i n

    4 7 5 8 6 1 3 4

    1 2 8 9

    i t a l y a

    4 8 3 3

    8 5 2 9

    1 7 6 5

    F r a n s a

    4 0 7 1

    8 5 3 3

    2 0 9 6

    M u h t e l i f m e m l e k e t l e r d e e k i l i ş s a h a s ı v e t a n e i s t ih s a l i c e t v e l l e r i

    t e t k i k e d i l i r s e A m e r i k a B i r le ş i k D e v l e t l e r i n d e , 1 9 4 0 - 1 9 5 2 y ı l

    l a n v a s a t i s i n e g ö r e 1 9 5 6 , 1 9 5 7 v e 1 9 5 8 y ı l l a r ı n d a e k i l iş s a h a l a r ı n d a

    a z a l m a l a r g ö r ü l m ü ş v e 1 9 4 8 - 1 9 5 2 y ı l l ar ı v a s a t i e k i l iş s a h a s ı 1 0 0

    k a b u l e d i l i r se b u a z a l m a l a r 1 9 5 6 d a % 3 7 , 1 9 5 7 % 6 4 v e 1 9 5 8 d e

    % 7 8 n i s b e t i n d e t a h a k k u k e t m i ş t i r . B u n a m u k a b i l i s t ih s a l , 1 9 4 8 - 1 9 5 2

    v a s a t i s i 1 0 0 o l d u ğ u n a g ö r e , 1 9 5 6 d a % 8 8 , 1 9 5 7 d e % 8 3 v e 1 9 5 8 d e

    % 1 2 8 d i r .

    E k i l i ş t e k i a z a l m a l a r y ü z d e n i s p e t l e r i i t i b a r i y l e , m a h s u l h a s ı l a t ı n -

    d a k i n i s b i a z a l m a l a r l a p a r a l e l g i t m e m e k t e d i r . H a t t â 1 9 5 8 y ı l ı n d a e k i -

    l i ş t e a z a l m a % 7 8 o l m a s ı n a r a ğ m e n is t ih s a l %   1  2 8 e b a l i ğ o l m a k t a d ı r k i

    b u d a h e k t a r b a ş ı n a e l d e e d i l e n h a s ı l a t ı n y ü k s e k o l m a s ı n d a n m ü t e

    v e l l i t A m e r i k a z i r a a t i n d e b i r h a y l i i n k i ş a f m e v c u t b u l u n d u ğ u h a k i k a

    t i n i o r t a y a k o y m a k t a d ı r .

    B u n a m u k a b i l A s y a ' d a , " Ç i n ' ' d e 1 9 5 6 , 1 9 5 7 v e 1 9 5 8 y ı l l a r ı n d a

    e k i li ş s a h a l a r ı , 1 9 5 8 - 1 9 5 2 y ı l la r ı v a s a t i s i n e g ö r e a ş a ğ ı y u k a r ı a y n ı ,

    n i s b e t t e b i r y ü k s e l m e g ö s t e r m i ş o l m a s ı n a r a ğ m e n , i d r a k e d i l m i ş b u l u

    n a n t a n e b u ğ d a y h a s ı l a t ı n d a 1 9 4 8 - 1 9 5 2 y ı l l a r ı v a s a t i s i n e g ö r e o l d u k -

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    16/42

    ç a a r t ı ş k a y d e d i l m i ş b i l h a s s a 1 9 5 8 y ı l ı n d a t a n e b u ğ d a y i s t ih s a l i

    d i ğ e r s e n e l e r e n a z a r a n ç o k d a h a fa z l a a r t m ı ş b u l u n m a k t a d ı r . F a k a t

    o r t a l a m a b i r k ı y m e t o l a r a k i f a d e e d i l d i ğ i n d e i s t i h s a l i n h e k t a r b a ş ı n a

    9 7 8 k i l o y u g e ç m e k t e o l d u ğ u g ö r ü l m e k t e d i r .

    C e t v e l i n t e t k i k i n d e n d e a n l a ş ı l a c a ğ ı ü z e r e , ek i l iş s a h a s ı i le i s t ih s a l

    e d i l e n t a n e b u ğ d a y h a s ı l a t ı b a k ı m ı n d a n , o n m e m l e k e t a r a s ı n d a b i

    r in c i d e r e c e d e F r a n s a " h e k t a r a 2 0 9 6 k i l o o l a r a k " , i k i n c i d e r e

    c e d e İ t a l y a * * h e kt a ra 1 7 6 5 k i l o o l a r a k ' ' , ü ç ü n c ü d e r e c e d e A m e r i k a

    " h e k t a r a 1 4 2 1 k i l o o l a r a k ' ' , d ö r d ü n c ü d e r e c e K a n a d a " h e k t a r a 1 3 4 0

    k i l o o l a r a k " , b e ş i n c i d e r e c e d e A r j a n t i n " h e k t a r a 1 2 8 9 k i l o o l a r a k "

    v e n i h a y e t y e d i n c i d e r e c e d e T ü r k i y e " h e k t a r a 1 0 4 7 k i l o o l a r a k " y e r

    a l m ı ş b u l u n m a k t a d ı r .

    H e r z i r a a t m a h s u l ü n d e o l d u ğ u g i b i b u ğ d a y z i r a a t ı n d a d a h e k t a r a

    e l d e e d i l e n t a n e b u ğ d a y h a s ı l a t ı n e k a d a r f a z l a o l u r s a b u t a k t i r d e o

    m e m l e k e t t e is t i h sa l i n e k o n o m i k v e r a s y o n e l b i r y o l t a k i p e t t i ğ i v e a y n ı

    z a m a n d a k a l i t e n i n d e y ü k s e l m e k t e o l d u ğ u k a n a a t i m d o ğ u r m a k t a d ı r .

    N e t i c e o l a r a k d e n i l e b i l i r k i : y u k a r d a k i c e t v e l l e r d e z i k r e d i l e n v e

    b u ğ d a y y e t i ş t i r e n m e m l e k e t l e r a r a s ı n d a 1 9 4 8 - 1 9 5 2 , 1 9 5 6 , 1 9 5 7 v e

    1 9 5 8 y ı l la r ı u m u m î v a s a t i s i n e g ö r e , e k i l iş s a h a l a r ı i t i b a r i y l e Ç i n , A m e

    r i k a v e H i n d i s t a n b a ş t a g e l m e k t e t a n e b u ğ d a y i s t i h s a l i n d e i s e s ı r a

    A m e r i k a , Ç i n v e K a n a d a ş e k l i n d e d e ğ i ş m e k t e d i r . H e k t a r b a ş ı n a t a n e

    b u ğ d a y i s t i h s a l i n d e i s e F r a n s a , İ t a l y a v e A m e r i k a B i r l e ş i k D e v l e t l e r i

    g e l m e k t e o l d u ğ u c e t v e l l e r i n t e t k i k i n d e n a n l a ş ı l m a k t a d ı r .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    17/42

    m u k a b i l i s t ih l â k h u s u s u n d a h e r ü ç d e v l e t t a r a f m d a n i s t i h s a l e d i l e n

    b u ğ d a y m h e m e n h e p s i 1 9 5 8 y ı h n d a k e n d i m e m l e k e t l e r i n d e i s t i h l â k

    e d i l m i ş v e a y r ı c a i t h a l â t s u r e t i y l e d ı ş a r ı d a n g i r e n b u ğ d a y i le b i r l i k t e

    d ü n y a i s t i h s a l i n in % 2 1 i Ç i n , % 5 . 6 s ı H i n d i s t a n v e % 4 . 7 s i d e T ü r

    k i y e t a r a f ı n d a n i s t i h l â k e d i l m i ş b u l u n m a k t a d ı r .

    A v r u p a k ı t i a s ı n d a e n f a z la b u ğ d a y is t ih s a l e d e n m e m l e k e t l e r m e -

    y a n m d a 1 9 5 8 y ı l ı D ü n y a i s t i h s a l i n i n % 5 i i t i b a r i y l e F r a n s a v e y i n e

    % 5 i i t i b a r i y l e İ t a l y a g e l m e k t e d i r . B u n a m u k a b i l D ü n y a d a i s t i h s a l e d i

    l e n b u ğ d a y ı n % 4 ü F r a n s a d a v e % 5 i d e i t a l y a ' d a i s t i h l â k e d i l m i ş t i r .

    A m e r i k a B i r l e ş i k D e v l e t l e r i d ü n y a i s t i h s a l i n i n % 2 2 s i n i

    y e t i ş t i r m i ş o l m a s m a r a ğ m e n % 1 5 i n i i s t i h l â k e t m i ş t i r . K a n a d a % 5

    i s t ih s a l i n e m u k a b i l % 0 . 7 s in i , A r j a n t i n d e % 3 i s t ih s a l i n e m u k a b i l

    % 2 s i n i i s t i h l â k e t m i ş t i r .

    D i ğ e r k ı t a l a r d a k i i s t ih s a l v e i s t i h l â k d ü n y a i s t i h s a l i n e g ö r e

    c ü z î d i r .

    N e t i c e o l a r a k d e n e b i l i r k i 1 9 5 8 y ı h n d a , b a ş l ı c a b u ğ d a y i h r a ç e d e n

    m e m l e k e t l e r a r a s ı n d a b i r i n c i A m e r i k a , i k i n c i K a n a d a v e ü ç ü n c ü

    F r a n s a , A r j a n t i n v e A v u s t u r a l y a g e l m e k t e d i r . B u n a m u k a b i l İ n g i l

    t e r e ,  A l m a n y a v e H i n d i s t a n g i b i m e m l e k e t l e r d e b u ğ d a y i h t i y a ç l a r ın ı

    h a r i ç t e n i t h a l e t m e k s u r e t i y l e k a r ş ı l a m a k t a d ı r l a r .

    I V . ~ D Ü N Y A D A B U Ğ D A Y T İ C A R E T İ

    B u ğ d a y t a n e le r i , t a r l a d a b u ğ d a y m a h s û l ü n ü n h a s a t v e h a r m a n ı n

    d a n s o n r a e ld e e d i l i r . B u t a n e l e r ç u v a l l a r a d o l d u r u l a r a k p i y a s a y a s e v k

    e d i l i r l e r .

    B u ğ d a y a l ı ş v e v e r i ş l e r i n d e c a r i o l a n b e l i b a ş l ı i k i t i c a r e t s a h a s ı

    m e v c u t t u r .

    a . — D a h i l î t i c a r e t ( p i y a s a )

    b .  — M i l l e t l e r a r a s ı t i c a r e t ( P i y a s a )

    D a h i l î t i c a r e t t e n k a s t e d i l e n m â n a b u ğ d a y t a n e s i n i n i s t i h s a l e d i l

    d i ğ i m e m l e k e t d a h i l i n d e m u h t e l i f g a y e l e r e g ö r e i s t ih l â k i n i t e m i n e d e n

    a l i ş v e r i ş t i r .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    18/42

    B u ğ d a y , ç i f t ç il e r t a r a f ı n d a n i s t i h sa l e d i l d i k t e n s o n r a , t ü c c a r l a r ı n

    e l i n e g e ç e r . B u b u ğ d a y l a r m e m l e k e t i h t i y a c ı n ı k a r ş ı l a m a k iç i n d a h i l î i s

    t i h l â k e a r z e d i l m e k ü z e r e t ic a r i m u a m e l e y e t â b i t u t u l d u ğ u g i b i a y r ı c a

    i h t i y a ç f a z l a sı d i ğ e r m e m l e k e t l e r e s a t ı l m a k ü z e r e i h r a c a t a h a z ı r b i r

    v a z i y e t e g e t i r i l i r .

    B i r ç o k m e m l e k e t l e r d e g ö r ü l d ü ğ ü g i b i i s t i h s a l e d i l e n b u ğ d a y t a

    n e l e r i d a h i l d e o m e m l e k e t ç i f t ç i le r i n i n t e ş k i l e t t i k l e r i k o o p e r a t i f l e r d e

    t o p l a n a r a k d a h i l î v e h a r i c i p i y a s a l a r a a r z o l u n u r .

    B u ğ d a y g e r e k m e m l e k e t d a h i l i v e g e r e k h a r i c i , y a n i m i l l e t l e r

    a r a s ı p a z a r l a r d a m ü h i m b i r t i c a r e t m a d d e s i d i r . V e d ü n y a m e m -

    1; e t l e r i n d e c a r i o l a n p a z a r l a m a p r o b l e m l e r i h e r m e m l e k e t t e a y n ı d e

    ğ i l d ir . N a s ı l k i b u ğ d a y ı n i s t i h l â k v e s a n a 3 â i m u h t e l i f i s e p a z a r ş a r t l a r ı

    d a m u h t e l i f t i r . P a z a r a s e v k e d i l e n b v ı ğ d a y t i p l e r i p a z a r ş a r t l a r ı n a t e s i r

    e d e r .

    B u ğ d a y t a n e l e r i n i n ö z e l l i k l e r i , s t a n d a r t l a r l a te s b i t e d i li r v e h e r

    b u ğ d a y v a r y e t e s i v e t ip i p a z a r l a r d a m u a y e n e e d i l e r e k , t a n e n i n i h t i v a

    e t t i ğ i ş a r t l a r l a m ü t e n a s i p o l a r a k i h t i v a e t t iğ i r u t u b e t , m u a y y e n h a

    c i m d e k i a ğ ı r h ğ ı , h a ş e r e m e v c u d i y e t i , z a r a r l a r ı , s ü r m e v e s a i r h a s t a l ı k

    l a r ı v e i ç i n d e k i d i ğ e r k ı s ı m v e y a y a b a n c ı m a d d e l e r e g ö r e , t a y i n e d i l

    m i ş h u d u t l a r d a h i l i n d e , s a t ı ş m u a m e l e s i g ö r ü r . Y a n i k ı s a c a b u ğ d a y

    t a n e l e r i g ö r ü l e n , g ö s t e r i l e n n u m u n e y e v e d e r e c e y e g ö r e s a t ı n a l ı n ı r

    v e y a s a t ı l ı r .

    A m e r i k a B i r l e ş ik D e v l e t l e r i n d e Ş i k a g o d a k i f i y a t l a ra g ö r e b u ğ

    d a y f i y a t l a r ı t a y i n v e t a k d i r e d i l i r . F a z l a b u ğ d a y is t i h s a l e d e n y e r l e r

    d e f i y a t l a r u c u z d u r . F a k a t b u ğ d a y l a r p a z a r a k a d a r s e v k e d i l d i ğ i z a

    m a n n a k l i y e ü c r e t l e r i d e b u ğ d a y f i y a t ı n a i l â v e e d i l m e k s u r e t i y l e f i y a t

    l a r d a a r t m a g ö r ü l ü r .

    D i ğ e r t a r a f t a n Ş i k a g o d a n b a ş k a m a h a l l e r e s e v k e d i l e n b u ğ d a y f i

    y a t l a r ı Ş i k a g o f i y a t l a r ı n a n a z a r a n m u a y y e n b i r a r t ı ş k a y d e d e r . M i l

    l e t le r a r a s ı b u ğ d a y t i c a r e t i n d e b u ğ d a y l a r b i r l i m a n d a n d i ğ e r b i r l i m a

    n a s e v k e d i l d i ğ i n d e n f iy a t l a r d a i m a m u a y y e n h u d u t l a r d a h i l i n d e d e

    ğ i ş m e k t e d i r .

    A m e r i k a n ı n K a n s a s , N e b r o s k a v e O r e g o n e y a l e t l e r i n d e b u ğ d a y

    k o m i s y o n l a r ı t e ş k i l e d i l m i ş t i r . B u k o m i s y o n l a r ı n m a l î p o r t e l e r i , o

    m e m l e k e t t e i s t ih s a l e d i l e n b u ğ d a y ı n b e h e r b u ş e l i n d e n k ü ç ü k b i r v e r -

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    19/42

    g i a l ı n m a k s u r e t i y l e t a n z i m e d il ir . B u k o m i s y o n l a r b o r s a l a r d a b u ğ d a y

    t i c a r e t i n i g e l i ş t i r m e k v e a y r ı c a d ı ş m e m l e k e t l e r d e y e n i p a z a r l a r a r a

    m a k s u r e t i y l e b u ğ d a y i h r a c a t ı n ı n a r t m a s ı n d a g a y r e t s a r f e d e r l e r .

    i k i n c i D ü n y a h a r b i n d e n s o n r a b u ğ d a y i h r a ç e d e n b a ş l ı c a m e m

    l e k e t l e r m e y a n m d a A m e r i k a B i r l e ş i k D e v l e t l e r i , K a n a d a , A r j a n t i n ,

    A v u s t r a l y a v e b a z ı s e n e l e r d e F r a n s a g e l m e k t e d i r .

    i k i n c i D ü n y a H a r b i n d e n e v v e l K a n a d a d i ğ e r m e m l e k e t l e r e n a z a

    r a n b u ğ d a y i h r a c a t ı n d a b a ş t a g e l m e k t e i d i . 1 9 3 4 - 1 9 3 8 s e n e l e r i a r a s ı n

    d a K a n a d a 4 . 6 7 1 . 0 0 0 t o n b u ğ d a y i h r a ç e d e r k e n A m e r i k a B i r l e ş i k

    D e v l e t l e r i 5 4 0 . 0 0 0 t o n i h r a ç e t m e k t e id i .

    i k i n c i C i h a n H a r b i n d e n s o n r a , 1 9 4 5 - 1 9 5 5 y ı l l a r ın d a , A m e r i k a

    B i r l e ş i k D e v l e t l e r i n i n i h r a c a t ı s e n e l i k o l a r a k

      5 . 6 9 7 . 0 0 0

      - 1 3 . 5 0 0 . 0 0 0

    t o n i d i .

    i k i n c i h a r p t e n s o n r a b u ğ d a y i t h a l e d e n b a ş l ı c a m e m l e k e t l e r m e -

    }7anında

      B r i t a n y a v e ş i m a l î i r l a n d a , A l m a n y a B i r l e ş i k C u m ( h u r i y e c -

    l e r i ,  B r e z i l y a , H o l l a n d a , B e l ç i k a v e L ü k s e n b u r g b e l ir l i b i r y e r i ş g al

    e t m i ş t i r .

    B u ğ d a y i h r a ç e d e n b a ş l ı c a d ü n y a m e m l e k e t l e r i

    İ h r a c a t

    (ICOO T on o l ar ak )

    1 9 4 8 / 1 9 5 1

    M e m l e k e t l e r

    1 9 3 4 - 3 8

    1 9 4 8

    1 9 4 9

    1 9 5 0

    1 9 5 1

    O r t a l a m a s ı

    A . B .

      D . 766 .6

    8913 3

    9 2 5 9 . 3

    5 6 0 8 . 2

    1 1 5 1 3 . 6

    8 8 2 3 . 6

    S. S. C. B.

    6 5 8 . 8

    1 1 5 0 . 0

    1 4 0 0 . 0

    4 0 0 . 0

    7 0 0 . 0

    9 1 2 . 5

    K a n a d a

    7 2 8 2 . 8

    3 6 9 1 . 6

    5 7 2 5 . 8

    4 4 3 6 . 0

    6 4 5 1 . 0

    5 0 7 6 . 3

    Ç i n 2 5 . 8

    ~

    5.0

    5.0

    H i n d i s t a n

    2 2 7 . 8

    0.5

    0.6 0.8

    0.6

    A f r i k a ( Y e k û n )

    4 5 0 . 0

    30 .0

    2 4 0 . 0

    2 2 0 . 0

    1 3 0 . 0

    15 .5

    A v u s t r a l y a

    2 0 3 2 . 0

    2 3 8 7 . 4

    2 2 2 4 . 1 2 3 0 7 . 1

    2 2 4 1 . 0

    2 2 8 5 . 1

    i t a l y a

    1.3

    1.4

    0.3

    0.1

    10 .9

    3 .2

    A r j a n t i n 3 2 1 8 . 4 2 1 7 3 . 9 1 8 4 7 . 1 5 7 6 7 . 1 2 4 5 4 . 9 2 3 1 0 . 7

    F r a n s a

    3 1 6 . 5

    8 8 . 2

    2 7 5 . 6

    679 .7

    5 1 0 . 1

    3 8 8 . 4

    İ s p a n y a

    4.4 8 .1

    5.7

    2 7 . 0

    11 .3

    P a k i s t a n

    0.2

    2 3 . 6

    1 4 2 . 8

    4 L 6

    T ü r k i y e

    79.1

    — —

    2 0 . 3

    2 0 . 3

    Y e k û n

    1 5 0 5 9

    1 8 4 4 1

    2 1 0 0 4

    1 9 5 6 9

    2 4 0 6 4

    1 9 8 9 4

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    20/42

    C e t v e l d e h a r p t e n e v v e l b u ğ d a y i h r a ç e d e n m e m l e k e t l e r i n b a ş n ı -

    d a K a n a d a , A r j a n t i n , A v u s t u r a l y a  v e  d ö r d ü n c ü o l a r a k  da AmerİKa

    B i r l e ş i k D e v l e t l e r i g e l m e k t e  ise d e  İ k i n c i C i h a n H a r b i n d e n s o n r a

    buğday

      i h r a c a t ı b a k ı m ı n d a n b i r i n c i d e r e c e d e A m e r i k a , m ü t e a k i b e n

    K a n a d a , A r j a n t i n

      v e

      A v u s t r a l y a b a ş l ı c a i h r a c a t y a p a n m e m l e k e t l e r

    a r a s ı n d a b u l u n m a k t a d ı r .

    i k i n c i C i h a n H a r b i n d e n s o n r a A m e r i k a B i r l e ş i k D e v l e t l e r i n i n

    b u ğ d a y i h r a c a t ı n ı a r t t ı r a r a k b i r i n c i d e r e c e d e i h r a c a t y a p a n

      bir

      m e m l e

    ket  h a l i n e g e l m e s i n i d a h a z i y a d e , h a r p t e n ç ı k m ı ş v e y a g e r i k a l m ı ş

    m e m l e k e t l e r e y a r d ı m p r o j e l e r i ç e r ç e v e s i d a h i l i n d e b u ğ d a y s e v k e t m i ş

    o l m a s i y l e

      izah

      e d e b i l i r i z .

    B u ğ d a y

      i t h a l e d e n b a ş l ı c a d ü n y a m e m l e k e t l e r i

    ( 1 0 0 0 )  T o n  o l a r a k

    M e m l e k e t l e r

    1 9 3 4

    1 9 3 8

    1 9 4 8

    1 9 4 9

    1 9 5 0 1 9 5 1

    O r t a l a m a

    1 9 4 8 / 1 9 5 1

    B e l ç i k a -

    L ü k s e n b u r g -

    1 1 5 9 . 8

    7 7 6 . 5 6 4 4 . 5

    6 3 6 . 6

    9 5 8 . 8

    754 .1

    F r a n s a

    5 7 9 . 3

    7 9 3 . 2

    5 9 2 . 9 2 2 2 . 2

    2 7 8 . 4 4 7 1 . 7

    A l m a n y a

    6 7 3 . 3 3 0 1 8 . 0 2 6 5 0 . 8 1 7 2 4 . 4 2 7 6 1 . 1 2 5 3 8 . 6

    Y u n a n i s t a n

    1 2 9 . 2

    3 8 0 . 4

    2 9 9 . 9

    3 3 3 . 4

    5 5 4 . 2 3 9 2 . 0

    İ t a l y a

    700 .5

    1 8 8 6 . 2

    1 6 5 4 , 7

    1 0 3 6 . 1

    1 5 4 5 . 2 1 5 3 0 . 0

    H o l l a n d a

    5 4 1 . 4

    6 1 5 . 8

    4 3 2 . 4 6 2 4 . 7

    7 6 5 . 2

    6 0 9 . 5

    i n g i l t e r e

    5 1 1 1 . 8 4 2 9 8 . 7

    4 8 6 0 . 9

    3 3 1 4 . 4

    4 1 3 5 . 3

    4 1 5 2 , 3

    A .

      B. D.

    7 1 8 . 2

    2 . 8

    2 4 6 . 4

    4 0 5 , 7

    8 6 0 . 3

    378 .5

    B r e z i l y a

    9 1 5 . 9

    3 1 3 . 0 8 0 2 . 7 1 2 2 8 . 4

    1 0 3 5 . 6

    8 4 4 . 9

    H i n d i s t a n

    4 9 . 2

    1 1 7 1 . 1

    2 0 8 0 . 0 1 3 2 9 . 3

    3 0 1 6 . 7

    1 8 9 9 . 3

    J a p o n y a

    3 0 4 . 8

    7 3 7 . 1

    1 9 2 1 . 6 1 5 6 6 . 5

    1 6 5 3 . 6 1 4 6 9 . 7

    M ı s ı r

    11 .6

    2 8 2 . 6

    4 5 7 . 9 442 .5

      ^

    1 0 2 7 . 8

    5 5 2 . 7

    T ü r k i y e

    9 .3

    1 7 0 . 8 1 8 9 . 4

    9 6 . 2

    1 1 6 . 6

    Y e k û n

    11195

    14285

    16815

    13053 18688 15710

    İ t h a l â t c e t v e l l e r i n d e h a r p t e n e v v e l b i r i n c i d e r c e d e i n g i l t e r e

    m ü t e a k i b e n B e l ç i k a - L ü k s e n b u r g , B r e z i l y a

      ve A. B. D. ye r

      a l d ı ğ ı h a l d e

    i k i n c i C i h a n H a r b i n d e n s o n r a i n g i l t e r e b u ğ d a y i t h a l e d e n m e m l e k e t

    l id e r l iğ i n i m u h a f a z a e t m e k l e b e r a b e r m ü t e a k i b e n A l m a n y a , H i n d i s -

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    21/42

    I m , i t a l y a , J a p o n y a , B r e z i l y a , B e l ç i k a - L ü k s e n b u r g , H o l l a n d a g i b i

    i . a r b e g i r m i ş m e m l e k e t l e r y e r a l m ı ş b u l u n m a k t a d ı r .

    D .  ™̂ B U Ğ D A Y F I Y A T L A R ı N ı N T E Ş E K K Ü L Ü V E

    F I Y A T P O L I T I K A S ı

    B u ğ d a y e k i m v e s a t ı m ı y a p ı l a n m a h a l l e r d e v e y a b o r s a l a r d a b u ğ

    d a y f i y a t l a r ı ü z e r i n e t e s i r e d e n m u h t e l i f f a k t ö r l e r v a r d ı r . S a t ı n a l m a -

    c c \ k  b u ğ d a y l a r a l ı c ı t a r a f ı n d a n k u l l a n ı l a c a k g a y e l e r e g ö r e , m u a y y e n

    v a s ı f l a r ı i h t i v a e t m e s i l â z ı m g e l i r .

    M e s e l â , e k m e k s a n a y i i n d e i s t im a l e d i l m e k ü z e r e s a t ı n a h n a -

    c a k b i r b u ğ d a y ı n f iz i k î v e k i m y e v i v a s ı f l a r ı n d a n m a a d a b i r d e e k

    m e k ç i l i k k a b i l i y e t i a r a n ı r . A y n ı z a m a n d a g l u t e n i t i b a r i y l e z e n g i n b i r

    b u ğ d a y ç e ş i d i f ı r ı n d a i y i k a b a r m ı y o r s a v e f ı r ı n c ı l ı k i s t i f a d e s i n e m a t u f

    y ü k s e k r a n d ı m a n d a e k m e k y a p ı l m a s ı n a m ü s a i t d e ğ i ls e b u b u ğ d a y ç e

    ş id i o f ı rı n c ı i ç in ö n e m l i b i r k ı y m e t t a ş ı m a z . F a k a t b u n u n l a b e r a b e r b u

    ç e ş it b u ğ d a y d i ğ e r b i r b u ğ d a y k ı y m e t l e n d i r m e s a h a s ı n d a m a k b u l s a y ı

    l a b i l i r .

    Ş u h a l d e b u ğ d a y f iy a t l a r ı ü z e r i n e b u ğ d a y ı n k ı y m e t l e n d i r m e s a h a

    l a r ı t e s i r e t t i ğ i g i b i a y n i z a m a n d a p a z a r l a r d a m e v c u t a r z v e t a l e p k a i

    d e s i n i n d e f i y a t t e ş e k k ü l ü n d e b ü y ü k r o l ü v a r d ı r .

    U m u m î k a i d e o l a r a k a l ıc ı la r ın i s t e ğ i n d e n d a h a f a z la m i k t a r d a

    p i y a s a y a m a l s e v k ed i ld i ğ i e k s e r i z a m a n l a r d a f i y a t l a r ı n d ü ş t ü ğ ü , b u n a

    m u k a b i l m a l ı n a z l ığ ı v e t a l e b i n f a z la l ı ğ ı v u k u ' u n d a f i y a t l a r ı n a r t t ı ğ ı

    g ö r ü l e b i l i r .

    P i y a s a l a r a f a z l a b u ğ d a y ş e v k i n e a m i l o l a n i s t i h s a l d i r . B u ğ d a y i s

    t i h s a l i n i n b o l o l d u ğ u s e n e l e r d e p i y a s a l a r a f a z l a m a l g e li r , d o l a y i s i y l e

    f i y a t l a r d a d ü ş m e l e r g ö r ü l ü r .

    B u n a m u k a b i l k u r a k , f e n a m a h s u l y ı l l a r ı n d a v e y a i k t i s a d î k o n j o k -

    t ö r ü n y ü k s e l d i ğ i d e v r e l e r l e h a r b v e h a r b s o n r a s ı d e v r e l e r i g i b i a n o r

    m a l a n l a r d a f i y a t l a r y ü k s e l m e t e m a y ü l ü n d e b u l u n u r l a r .

    B ö y l e k r i t ik d e v r e l e r d e f i y a t l a r ı n a l a b i l d i ğ i n e y ü k s e l m e s i n e m â

    n i o l m a k ü z e r e h ü k ü m e t l e r p i y a s a l a r a m ü d a h a l e e d e r e k k a n u n î y o l

    l a r d a n g i t m e k s u r e t i y l e f i y a t l a r ı n s a b i t t u t u l m a s ı n a g a y r e t e d e r l e r ,

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    22/42

    M ü s t a h s i l

    m e m l e k e t l e r d e

    s e n e l e r e

    g ö r e b u ğ d a y f i a t la r ı

    ( D o l ;

    ar / T on )

    S e n e l e r

    F r a n s a

    A . B . D

    K a n a d a

    A r j a n t i n

    A u s t r a j y a

    T ü r k i y e

    1 9 3 6 -  9 4 0 55 .7 28 8 2 8 . 8 3 0 . 2 2 6 . 2

    3 7 . 6

    1 9 4 1 - 1 9 4 5

    69.5

    46 .4

    4 2 . 4

    2 2

    . 6 23

    . 0

    2 1 4 . 0

    1 9 4 6 ^ 1 9 5 0

    8 7 . 6

    73.4

    6 0

    .0

    5 7

    . 6

    3 2 . 0

    87.2

    1 9 5 1 - 1 9 5 5

    1 0 1

    . 6

    85 .1

    72 .1

    8 0

    . 0

    6 9

    .4

    1 1 8 . 0

    1 9 5 6

    1 0 7 . 0

    8 1

    .3

    6 1

    . 8

    4 2 . 0

    57 .0

    128.0

    1 9 5 7

    8 0

    . 0

    79 .1

    5 9

    . 6

    45 .5

    59 .0

    1 6 0 . 0

    1 9 5 8

    8 2 . 5

    77.3 59.9

    5 8 . 0

    59 .6

    1 2 1

    ,0

    M e s e l â , B i r i n c i v e İ k i n c i D ü n y a h a r b l e r i n d e v e K o r e H a r b i s ı r a

    s ı n d a m ü s t e h l i k m a d d e f i y a t l a r ı n d a g ö r ü l e n a n o r m a l a r t ı ş l a r k a y d e

    d i l m i ş v e b u a r t ı ş l a n n b i r k ı s m ı b u g ü n e k a d a r b i r k ı s ı m d e v l e t l e r d e

    d u r d u r u l a m a m ı ş t ı r .

    C e t v e l g ö z d e n g e ç i r i l i r s e , 1 9 3 6 - 1 9 4 0 y ı l l a r ı n a a i t f i y a t l a r d ü

    ş ü k t ü r . B u n a m u k a b i l , 1 9 3 9 İ k i n c i C i h a n H a r b i t e s i r l e r i d o l a y i s i y l e

    1 9 4 1 - 1 9 4 5 v e b u n d a n s o n r a d a K o r e H a r b i s ı r a l a r ı n d a v e m ü t e a k i

    b e n y ü k s e l m e l e r k a y d e d i l m i ş t i r . F r a n s a v e T ü r k i y e ' d e f i y a t l a r d a d a l

    g a l a n m a l a r v e y a g ö z e h e m e n ç a r p a n y ü k s e l m e l e r 1 9 5 8 y ı l m a k a d a r

    d e v a m e t m i ş t i r . A . B . D . , A r j a n t i n v e A v u s t r a l y a g ib i m ü s

    t a h s i l m e m l e k e t l e r d e f i y a t l a r g a y e t k ü ç ü k d a l g a l a n m a l a r k a y d e t m e k l e

    b e r a b e r o l d u k ç a d ü ş ü ş t e m a y ü l ü g ö s t e r m i ş t i r .

    M ü s t e h l i k

    m e m l e k e t l e r d e

    s e n e l e r e g ö r e b u ğ d a y

    f i a t l a r ı

    İ t a l y a

    A l m a n y a

    i n g i l t e r e

    Y ı l l a r

    Lireti Kental

    DM   1  Kental

    Dolar/Ton

    1 9 3 6 - 1 9 4 0 145

    2 0

    . 6

    4 7 . 4

    1 9 4 1 - 1 9 4 5

    550

    2 0 . 7

    6 8 . 8

    1 9 4 6 - 1 9 5 0

    4 1 7 0

    2 9 . 5

    8 0 . 6

    1 9 5 1 - 1 9 5 5

    3 5 3 0 , 0

    2 0 . 1

    83 .0

    1 9 5 6 3 4 2 5 . 0 2 0 . 1 8 3 . 0

    1 9 5 7

    3 4 7 5 . 0

    2 1 . 0

    78 .0

    1 9 5 S

    3 3 1 0 . 0

    2 2 . 0

    58 .0

    Y u k a r ı d a k i c e t v e l İ t a l y a , A l m a n y a v e İ n g i l t e r e g i b i b u ğ d a y i s t ih

    l â k e d e n m e m l e k e t l e r d e b e l ir l i s e n e l e r d e f i y a t l a r h a k k ı n d a f i k ir e d i n

    m e m i z e y a r d ı m e t m e k t e d i r .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    23/42

    i t a l y a ' d a m e m l e k e t d a h i l i n d e 1 9 3 3 v e 1 9 3 4 y ı U a r m d a b e h e r k e n -

    t a h ( 5 0 k i l o ) 9 1 v e 9 5 li r e t g i b i d ü ş ü k b i r f i y a t s e v i y e s i n d e b u l u n a n

    b u ğ d a y f i y a t la r ı m ü t e a k i p s e n e l e r d e k ı s m e n u f a k d a l g a l a n m a l a r

    k a y d e d e r e k s e y r e d e r k e n 1 9 3 9 h a r b i n d e n s o n r a 1 3 5 l i r e t t e n 1 3 5

    l i r e t e , 1 9 4 4 y ı l ı n d a 3 5 0 , 1 9 4 5 t e 7 5 0 , 1 9 4 6 d a 2 2 6 0 , 1 9 4 7 d e 4 0 0 0

    v e n i h a y e t 1 9 4 8 - 1 9 5 0 y ı l l a r ı n d a 6 2 5 0 l i r e t e k a d a r y ü k s e l m i ş o l d u ğ u

    g ö r ü l m e k t e d i r .

    D i ğ e r t a r a f t a n , A l m a n y a ' d a b u ğ d a y f i y a tl a r ı 1 9 4 6 y ı h n a k a d a r

    2 0 A l m a n m a r k ı o l a r a k k e s i r l e r i n d e g a y e t c ü z ' i d a l g a l a n m a l a r g ö s t e r

    m i ş o l d u ğ u , f a k a t 1 9 4 8 y ı h n d a b i r d e n b i r e 2 6 m a r k a , 1 9 5 0 d e d e 3 3

    m a r k a u l a ş m ı ş b u l u n d u ğ u g ö r ü l m ü ş o l m a s ı n a m u k a b i l m ü t e a k i p s e

    n e l e r d e y i n e d a l g a l a n m a l a r k a y d e d e r e k 1 9 5 6 y ı l ı n d a 2 0 . 1 m a r k a

    k a d a r d ü ş t ü ğ ü g ö r ü l m e k t e d i r .

    î n g i l t e r e d e is e 1 9 4 0 y ı l m a k a d a r k ı s m e n u f a k y ü k s e l m e v e a l -

    ( ; a l m a la r la b u ğ d a y f i y a t l a r ı d e v a m e d e r k e n 1 9 4 1 y ı l ı n d a t o n u n u n

    3 8 d o l a r a v e m ü t e a k i p s e n e l e r d e y a n i

      1

      9 4 2 d e 6 3 ,

      1

      9 4 3 t e 7 0 ,

      1

      9 4 4 t e

    7 5 ,  1 9 4 5 t e 7 8 v e n i h a y e t 1 9 4 8 d e d e 9 4 d o l a r a k a d a r y ü k s e l d i ğ i m ü

    ş a h e d e e d i l m i ş t i r . B u n a m u k a b i l , m ü t e a k i p s e n e l e r d e d ü ş ü ş l e r g ö s t e r

    m e k s u r e t i y l e 1 9 5 8 y ı h n d a 5 8 d o l a r a k a d a r i n d i ğ i g ö r ü l m e k t e i se d e

    d a h a h e n ü z m u a y y e n b i r d u r a k l a m a t e m a y ü l ü n ü n m e v c u t o l m a d ı ğ ı

    k a n a a t i m d o ğ u r m a k t a d ı r .

    M e m l e k e t i m i z d e i se b u ğ d a y f i y a d a r ı n m 1 9 4 0 y ı l ın a k a d a r b e

    h e r k i l o f i y a t ı 8 , 5 k u r u ş g i b i d ü ş ü k b i r k ı y m e t t a ş ı r k e n 1 9 4 2 d e

    2 5 , 5 e 1 9 4 3 t e 5 6 , 4 e ( k u r u ş a ) y ü k s e l m i ş f a k a t a r a d a m u h t e l i f d ü ş

    m e l e r g ö s t e r e r e k n i h a y e t 1 9 5 8 y ı l ı n ı n X I c i a y ı n d a 4 8 k u r u ş a k a d a r

    ç ı k t ı ğ ı m ü ş a h e d e e d i l m e k t e d i r .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    24/42

    İ K Î N C I K I S I M

    T Ü R K I Y E D E B U Ğ D A Y

    1. — Buğdayın ist ihsal safhaları:

    A — BUĞD AY ZİRAATININ TARİHÇESİ:

    4 5 0 0 y ı l e v v e l e s k i M ı s ı r l ı l a r t a r a f ı n d a n b i l i n e n b u ğ d a y , A n a -

    d o l u d a e v v e l c e

      3

    ^ a şa m ı ş o l a n E t i l e r i le S ü m e r ' l e r i n d e m a l û m u i d i .

    B u ğ d a y e s k i ç a ğ l a r d a n b e r i F ı r a t v e D i c l e k e n a r l a r ı n d a e k i l i p b i ç i l d iğ i

    B a b i l v e N i n i v a h a r a b e l e r i c i v a r ı n d a y a p ı l a n k a z ı l a r d a b u l u n a n b u ğ

    d a y a r t ı k l a r ı n d a n a n l a ş ı l m ı ş t ı r . E s k i d e v i r l e r d e . E t i v e S ü m e r ' l i l e r

    z a m a n ı n d a v e b u d e v i r d e n d a h a s o n r a l a r d a s a l t a n a t v e h a ş m e t i n b ü

    y ü k l ü ğ ü z i r a a t v e b i l h a s s a b u ğ d a y z i r a a t ı n ı n g e n i ş l i ğ i i le ö l ç ü l ü r d ü .

    M i l â t t a n ç o k ö n c e E t i h a k i m i y e t i n d e n k v ı r t u la n F i r i k y a ' l ı l a r m

    t a r i h t e g ö z e ç a r p a n s o s y a l d u r u m l a r ı h u b u b a t v e b i l h a s s a b u ğ d a y z i r a

    a t ı n d a g ö s t e r d i k l e r i m a h a r e t t e n il e ri g e l m e k t e id i .

    N i h a y e t O s m a n l ı d e v i r l e r i n d e n e v v e l A n a d o l u ' d a S e l ç u k î l e r v e

    I l h a n î l e r t a r a f ı n d a n d a m e b z u l e n y e t i ş t i r i l e r e k z i r a a t v e t i c a r e t i n e

    ö n e m v e r i l e n b u ğ d a y O s m a n l ı İ m p a r a t o r l u ğ u z a m a n ı n d a d a ö n e m l i

    b i r g ı d a v e t i c a r e t m a d d e s i i d i .

    T ü r k i y e C u m h u r i y e t i d e v r i n d e d e 1 9 3 0 v ç 1 9 3 9 y ı ll a r ı v a s a t i

    s i n e g ö r e m e m l e k e t t e 7 , 0 9 0 , 9 9 9 h e k t a r l ı k e k i l i ş s a h a s ı k a p l ı y a n h u b u

    b a t m a h s u l l e r i i ç e r i s in d e e n m ü h i m y e r i b u ğ d a y ı n iş g a l e t m e k t e o l d u

    ğ u g ö r ü l m e k t e d i r .

    B — BUĞDAY ZİRAATININ YAYGIN OLDUĞU YERLER:

    T ü r k i y e n i n g e r e k A n a d o l u v e g e r e k T r a k y a k ı s ı m l a r ı n d a m e v

    c u t k a b i l i z i r a a t a r a z i l e r i n h e m e n h e p s i b u ğ d a y z i r a a t ı n a e l v e

    r iş l i b i r k a r a k t e r e m a l i k t i r .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    25/42

    M e m l e k e t i m i z Ş a r k ' t a n G a r b a d o ğ r u ç e ş i t l i i k l i m b ö l g e l e r i y l e

    f a r k l ı r a k ı m l a r a m a l i k t i r . B u k a d a r g e n i ş b i r i k l i m v e y ü k s e k l i k k a

    r a k t e r l e r i n i b ü n y e s i n d e b u l u n d u r a n b i r s a h a d a b u ğ d a y z i r a a t ı b a k ı -

    k ı m m d a n f a r k l ı h u s u s i y e t l e r d e m e v c u t t u r . M e s e l â i k l i m b a k ı m ı n d a n

    b u s a h a l a r ı k ı s a c a k a r a k t e r i z e e t m e k l â z ı m g e h r s e y ı l d a ( 2 0 0 ) m m .

    y a ğ ı ş a m a l i k o l u p t a d r y - f a r m i n g ş a r t l a r ı n d a b u ğ d a y z i r a a t i y a p a n

    y e r l e r o l d u ğ u g ib i ( K o n y a , A n k a r a , T u z g ö l ü c i v a r ı ) y i n e m . e v s i m l e r e

    g ö r e i y i t a k s i m e d i l m i ş v e s e n e l i k o r t a l a m a 1 2 0 0 m m . d e n

    f a z l a y a ğ ı ş a m a l i k b u l u n a n ( K a r a d e n i z B ö l g e s i g i b i ) y e r l e r d e d e

    k o l a y l ı k l a y e t i ş m e k t e d i r .

    B u n u n l a b e r a b e r b u ğ d a y z i r a a t i y a p ı l a n y ü k s e k y a y l a l a r d a y ı l

    l ık h a r a r e t o r t a l a m a s ı ( 4 ) v e y a b u n d a n a ş a ğ ı o l a n y e r l e r d e b u ğ d a y

    y e t i ş t iğ i g ib i a y n ı z a m a n d a c e n u b î A n a d o l u ' d a Ç u k u r o v a ' d a y ı l l ık o r

    t a l a m a h a r a r e t d e r e c e s i ( 1 9 ) o l a n y e r l e r d e d e b u ğ d a y v e r i m l i b i r şe

    k i l d e y e t i ş m e k t e d i r .

    İ s t a t i s t i k U m u m M ü d ü r l ü ğ ü n ü n n e ş r i y a t ı n a g ö r e m e m l e k e t i

    m i z d o k u z z i ra î b ö l g e y e a y r ı l m ı ş t ı r . B i z b u r a d a g e r e k b u ğ d a y e k i i iş

    v e i s t ih s a l i n i v e " ge re k b u ğ d a y ç e ş i t le r i n i b u b ö l g e l e r e g ö r e m ü t a l a a

    e t m e n i n , m e m l e k e t i m i z i n b u ğ d a y y ö n ü n d e n h u s u s i y e t l e r i n i n k a v r a n

    m a s ı n d a d a f a y d a l ı o l a c a ğ ı k a n a n a t ı n d a y ı z .

    B u b ö l g e l e r v e b u b ö l g e l e r e d a h i l v i l â y e t l e r a ş a ğ ı d a g ö s t e r i l

    m i ş t i r :

    B i r i n c i B ö l g e : O r t a - K u z e y A n a d o l u B ö l g e s i :

    A n k a r a , B i l ec i k , B o l u , Ç a n k ı r ı , Ç o r u m , E s k i ş e h i r , K ü t a h y a ,

    U ş a k v e Y o z g a t .

    İ k i nc i B ö l g e : B a t ı A n a d o l u y a n i E g e B ö l g e s i :

    İ z m i r , A y d ı n , , M u ğ l a , D e n i z l i , B u r d u r , İ s p a r t a , M a n i s a , B a l ı k e

    s i r v e Ç a n a k k a l e .

    Ü ç ü n c ü B ö l g e : M a r m a r a B ö l g e s i :

    B u r s a , K o c a e l i , S a k a r y a , İ s t a n b u l , K ı r k l a r e l i , E d i r n e v e T e k i r d a ğ ,

    D ö r d ü n c ü B ö l g e : A k d e n i z B ö l g e s i :

    A n t a l y a , İç el , A d a n a , H a t a y , G a z i a n t e p v e M a r a ş .

    B e ş i n c i B ö l g e : K u z e y D o ğ u A n a d o l u B ö l g e s i :

    E r z i n c a n , E r z u r u m , A r t v i n , K a r s v e A ğ r ı .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    26/42

    A l t ı n c ı B ö l g e : G ü n e y D o ğ u A n a d o l u B ö l g e s i :

    U r f a , M a r d i n , D i y a r ı b a k ı r , B i n g ö l , B i t l i s , S i i r t , V a n , M u ş  v^e

    H a k k â r i . >

    Y e d i n c i B ö l g e : K a r a d e n i z B ö l g e s i :

    Z o n g u l d a k , K a s t a m o n u , S i n o p , S a m s u n , O r d u , G i r e s u n , T r a b

    z o n , R i z e v e G ü m ü ş h a n e .

    S e k i z i n c i B ö l g e : O r t a d o ğ u A n a d o l u B ö l g e s i :

    E l a z ı ğ , T u n c e l i , A d ı y a m a n , M a l a t y a , S i v a s , A m y a s y a v e T o k a t .

    D o k u z u n c u B ö l g e : O r t a - G ü n e y A n a d o l u B ö l g e s i :

    A f y o n , K o n y a , N e v ş e h i r , N i ğ d e , v e K a y s e r i v i l â y e t l e r i n i i ç e ri s i

    n e a î ı r .

    Ş i m d i B u ğ d a y z i r a a t i n i n  3̂ay gı n o l d u ğ u y e r l e r i t e t k i k e d e b i l m e

    m i z i ç in b u b ö l g e l e r e a i t y a n i e v v e l â s e n e l e r i t i b a r i y l e b ü t ü n m e m l e

    k e t i e k i m , i s t i h sa l v e h e k t a r b a ş ı n a d ü ş e n v e r i m o l a r a k g ö z d e n g e ç i

    r e l i m .

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    27/42

    Türkiyede 1926-1958 y ıUannda buğday eki l i s i ,

    ist ihsali ve hektara verim randımanı

    S e n e l e r

    E k i l i ş

    H e k t a r

    İ s t i h s a l

    T o n

    H e k t a r a

    K g

    1 9 2 6 3 541 9 8 4 2 469 367

    1 9 2 7

    2

    4 3 9

    8 3 8

    l

    333

    1 5 1

    1 9 2 8

    2

    8 4 2

    500

    1

    741

    0 7 2

    1 9 2 9

    2

    7 7 4 4 2 0

    2 718

    143

    1 9 3 0

    2

    809 300

    2

    5 8 6

    377

    1 9 3 1

    2

    9 0 2

    2 9 0

    2 9 9 2

    631

    1 9 3 2

    2 656

    467

    1

    935

    800

    1 9 3 3

    2 686

    4 7 2

    2

    671

    2 1 2

    1 9 3 4

    3 155 761

    2 713

    7 3 2

    1 9 3 5 3 4 2 9 4 0 4 2 571 2 7 7

    1 9 3 6

    3 5 3 0 2 5 7

    3

    853

    2 9 0

    1 0 9 2

    1937

    3

    303 109

    3 693

    8 1 2

    1 118

    1 9 3 8

    3

    8 3 0

    340 4

    2 7 8

    815

    1 117

    1939

    3 973

    133

    4

    2 0 4

    170

    1 0 4 2

    1 9 4 0

    4

    381

    4 2 0

    4

    067 950

    9 2 8

    1941

    4

    394

    073 3

    4 8 3

    147

    792

    1 9 4 2

    4

    369

    455 4

    2 6 3

    2 8 2

    9 75

    1943

    3

    5 0 2

    2 0 4

    3

    509

    507 1 002

    1 9 4 1

    3 740 452 3 148

    196 841

    1945

    3

    742

    006

    2

    189

    318

    585

    1 9 4 6

    3

    8 3 0 5 0 4

    3 648

    383

    9 5 2

    1917

    4

    176

    913

    3

    2 4 5

    904

    777

    1 9 4 8

    4 53 8 190 4

    867

    093

    1 086

    1949

    4

    007 810

    2

    5 1 6

    6 2 3 6 2 8

    1 9 5 0

    4

    477

    191

    3

    871

    9 2 6

    8 6 4

    1 9 5 1

    4

    789

    8 0 0

    5

    600

    0 0 0

    1 169

    1 9 5 2 5 4 0 0 0 0 0 6 447 0 0 0 1 194

    1 9 5 3

    6

    4 1 0

    0 0 0

    8 000

    0 0 0

    1 2 4 8

    1 9 5 4

    6

    405

    0 0 0

    4

    9 0 0

    000 765

    1955

    7

    0 6 0 0 0 0

    6

    900

    0 0 0

    977

    19Ö6

    7

    335

    000

    6

    4 0 0

    000

    8 7 2

    1 9 5 7

    7

    157 000

    8

    300

    000

    1 159

    1 9 5 8

    7

    450

    000

    550

    000

    1 147

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    28/42

    Y u k a r ı d a k i c e d v e l d e 3 3 s e n e z a r f ı n d a b u ğ d a y e k il is i , i s t ih s a l i v e

    h e k t a r a r a n d ı m a n ı g ö r ü l m e k t e d i r . B u r a d a d i k k a t e d i l i r se b i r k ı s ı m

    s e n e l e r d e r a n d ı m a n h e k t a r a ( 1 0 0 0 ) k i l o d a n a ş a ğ ı d ü ş m ü ş t ü r . B u d a

    o s e n e l e r i n b u ğ d a y m a h s u l ü n e u y g u n b i r h a v a ş a r t l a r ı n a m a l i k o l m a

    m a s ı n d a n i le r i g e l m e k t e d i r .

    İ y i b i r z i r a a t s i s t e m i t a t b i k e t m e k s u r e t i y l e h e k t a r a r a n d ı m a n ı

    h i ç d e ğ i l s e 1 5 0 0 - 2 0 0 0 k i l o y a ç ı k a r m a k m u h a k k a k i b u ğ d a y z i r a a t i

    m a l i y e t i n i n d ü ş ü r ü l m e s i n e v e d o l a y i s iy l e i k t i s a d î d u r u m u m u z u n d a

    h a i y i b i r i s t i k a m e t a l m a s ı n a y a r d ı m e d e c e k t i r . B u d a ç i f t ç i le r i m i z t a r a

    f ı n d a n d a h a i y i z i r a a t s i s t e m l e r i n i n t a t b i k e d i l m e s i , s u l a m a v e t a r l a

    l a r ı n g ü b r e l e m e v e z i r a î r o t a s y o n a t â b i k ı l ı n m a s i y l e m ü m k ü n o l ab i li r .

    Ş i m d i b i r d e b u ğ d a y z i r a a t i n i n v e i s t ih s a l i n i n b ö l g e l e r e n e ş e k i l

    d e y a y d ı ğ ı n ı t e t k i k e d e l i m .

    .2.7

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    29/42

    cd

    -O

    D

    Q

    C

    (d

    f t

    (d

    X

    >

    1

    3  ^

    « A

    CO c6

    t—

    cO

    NO

    l -

    .rH

    (>j

    CM

    d

    VD

    On

    O O

    L O

    o

    30

    r-.

    00

    ON

    csı O

    0^

    CO

    0 ̂ CO

    CO

    S û

    ı-H

    -S §

    RO •-0

    ^.

    C O oo

    ^

    ^ . '

    .

     VO

    On*

    rH

    O

    D

    VD

    ON* CO*

    -C  ^

    lO

    t--

    l O

    co

    O S

    ON

    l O

    T F VO C O

    o  -

    CM

    -m

    C O -

    00

    o

    VO

    CNİ

    CM

    C O

      -

     

    o

    LO*

    L-

    00

    CO*

    L O

    CO

    00

    t--

    o

    0 0

    O

    0 0

    L O

    CO t--

    C O

    VO

    l O

    L ü

      O

    —T

    •-H

    O

    0

    g

    l —

    ON

    t-- O N .

    I—( VO

    -

      Ov

    CO lO

    oo

    VO

    d  -

    VO*

    L O

    4)

    00

    0 0

    OA

    ı-H

    NO

    1—1

     

    VO

    ur»

    t—

    ^

    t -

    O O

    00

    (M

    ı-̂

    m csı 00

    L O

    VO

    «o

    VO

    V O

    CN

    «T

    C^

    oT

    ı -

    VO* C O VD

    o*

    lO

    od

    r

    -i

    00

    C O

    c ı̂

    r f

    CO CM

    1 ^

    1

    .0

    l O

    L O

    CO

    l O

    C O

    CO CO

    LO CM

    m

    RH

    CO

    LO

    \n

    C O

    ON

    t— L O

    ^ .

    rH

    CM

    C?N

    c^

    CNİ

    CO LO

    LO CO VO* NO*

    CM

    oo'

    -

    r—(

    C O

    VO

    L O

    ON

    00

    t -

    C O

    CNJ

    LO LO

    ĉ^

    VO VO

    rH

    ON

    ı-H

    O N

    ( M

    O

    C O

    rH CO

    >•

    O

    irs

    >

    ©

    ^

    l

    C O

    od

    P H

    00 o

    O N

    C O

    Ov

    t -

    o

    U O

    CO

    L O

    CO CM

    co

    co

    irs

    F—T

    ON

    o

    I-H

    p—

    1

    00

    >o

    RH

    VO

    ON

    (M*

    LO lO

    O

    CM*

    l O

    VO*

    ON

    d

    O

    00

    VO VO

    C O

    C M

    CM

    V O

    C O

    LO CO

    CO

    V O

    I-H

    rH

    ON

    vO

    ON

    O

    l O

    r-(

    VO

    tn

    ^.

    o

    CSI

    U O

    r H

    0 0

    V O

    ON

    ON

    ©0

    C M

    o

    rH

    C O

    lO

    oo

    L O T ?

    O C

    CO

    o.

    V O

    in

    »—T

    »-H

    On

    mm

      l-p*

    P H

    .M

    in

    ^ O

    ON

    C O

    «

    VO

    ov

    O

    CM

    VO

    w

     

    ON

    CO

    eo

    Ĉ * L O

    O^ lO*

    w

     

    Os

    0 0

    CM

    O V

    VO VO

    l/î

    On

    0 0

    F—T

    L O

    CO i-

    ro

    VO L O

    TF*

    t o

    rH

    I N C O

    O 0 0

    t-

    t—

    LO

    0\

    P H

    vd"

    CO

    rH

    00

    t-*

    o

    ON

    CO*

    l O

    -«^

    N O L O

    0 0

    co

    «VÎ

    NO lO

    C O

    CM

    L O

    co

    lO

    I-H I-H

    o>

    a:

    0)

    bo

    W

    D

    3

    3

    >N

    o o N

    'c

    TJ

    o

    N

    g

    N

    5

    V

    Û

    D

    o

    >N

    D

    N

    'c

    TJ

    o

    a

    CD

    a

    :3

    O

    o

    4-»

    ^<

    O

    00

    <

    N

    3

    a

    :3

    o

    -M

    o

    (0

    O

    5 > >

    >

    >

    >

  • 8/16/2019 Dünyada ve Türkiye'de Buğday

    30/42

    B ö l g e l e r e a i t 1 9 5 3 - 1 9 5 4 , 1 9 5 7 - 1 9 5 8 a l a r a k d ö r t y ı ll ık b u ğ d a y

    e k i l i ş ,  i s t ih s a l v e h e k t a r a r a n d ı m a n ı i n c e l e y e n y u k a r ı d a k i c e t v e l i n t e t

    k i k i h e r d ö r t s e n e l i k v a s a t i y e g ö r e e n f a z l a b u ğ d a y e k i l e n s a h a s ı n ı n b i

    r i n c i b ö l g e o l d u ğ u n u g ö s t e r i r . İ k i n c i o l a r a k d o k u z u n c u b ö l g e g e l m e k

    t e d i r . D i ğ e r b ö l g e l e r e k i l i ş s a h a s ı n a g ö r e s ı r a s ı i le a l t ı n c ı , s e k i z i n c i ,

    d ö r d ü n c ü , i k i n c i , ü ç ü n c ü , b e ş i n c i o l a r a k y e r a l m a k t a d ı r .

    i s t i h s a l d e i s e y u k a r ı d a k i s ı r a y a g ö r e e k i l i ş s a h a l a r ı i le i s t i h s a l

    m i k t a r ı p a r a l e l o l m a k l a b e r a b e r y a l n ı z A k d e n i z b ö l g e s i i le O r t a d o ğ u

    A n a d o l u b ö l g e s i y e r d e ğ i ş t i r m i ş t i r . B u n a m u k a b i l h e k t a r a r a n

    d ı m a n t e t k i k e d i l i r s e e k i l iş v e i s t i h s a l s ı r a s ı b u r a d a t a m a m e n

    d e ğ i ş m e k t e d i r . M e s e l â , e k i l iş v e i s t i h s a l f a z l a lı ğ ı b a k ı m ı n d a n b i r i n c i

    d e r e c e d e o l a n b i r i n c i b ö l g e r a n d ı m a n d a b e ş i n c i d e r e c e y i , b u n a m u

    k a b i l E g e B ö l g e s i b i r i n c i d e r e c e y i , A k d e n i z ik i n c i , M a r m a r a ü ç ü n c ü ,

    K a r a d e n i z d ö r d ü n c ü d e r e c e l e r i a l m a k t a d ı r . B u d a g ö s t e r i y o r k i b u r a d a

    g e r e k i k l i m ş a r t l a r ı v e g e r e k ç i f t ç il e r i n k ü l t ü r l e r i k ı s m e n d i ğ e r B ö l

    g e l e r d e k i i k l i m ş a r t l a r ı n a v e ç i f t ç i l e re n a z a r a n f a r k l ı l ı k a r z e t m e k t e d i r .

    G ö r ü l ü y o r k i b u b ö l g e l e r d e y a n i E g e , A k d e n i z v e M a r m a r a B ö l g e l e

    r i n d e r a n d ı m a n ı n H e k t a r a ( 1 0 0 0 ) k i l o g r a m ı n ü s t ü n d e o l m a s ı b u ğ d a y

    m