Dünyada ve Türkiye’de KOAH Sorunu

Dünyada ve Türkiye’de KOAH

Sorunu

Dr. Ali Kocabaş

Adana İlinde KOAH Prevalansı BOLD Türkiye Pilot Çalışması

Tam olarak geri dönüşümlü olmayanGenellikle ilerleyici

Zararlı partiküllere karşı akciğerlerde gelişen anormal inflamatuvar yanıt ile ilişkili

Hava akımı kısıtlanması ile karekterize ve

Ciddi sistemik sonuçları da olan

Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır

KOAH: Tanımlama (ATS/ERS 2004)


Günümüzde en büyük morbidite ve mortalite nedenlerinden biri

Hastalığın prevalans, morbidite ve mortalitesi giderek artıyor

Her yıl 2.7 milyon kişi KOAH’dan ölüyor

Çok büyük toplumsal ve ekonomik yük

Hastalık yeterince bilinmiyor ve önemsenmiyor

Hastalık yeterince teşhis edilmiyor ve tedavi edilmiyor

Günümüzde KOAH Sorunu


KOAH verileri ile ilgili sorunlar

Tanımdaki belirsizlik ve değişkenlikHastalık ileri aşamaya gelene kadar klinik semptom yokÖlüm nedenlerini kodlamada yetersizlik ve farklılıklarTanı pratiği ve sağlık hizmetlerinin düzeyiRisk faktörlerindeki farklılıklarÜlkeler arası karşılaştırma güçlüğü Düşük morbidite, mortalite ve prevalans tahminleri



Dünyada ölüm nedenleri (2002) Hastalıklar Ölüm sayısı %

1.İskemik kalp hastalığı

2.Serebrovaskuler hastalık

3.Alt solunum yolu enfeksiyonları

4.HIV/AIDS

5.KOAH

6.Perinatal nedenler

7.Diyare

8.Tüberküloz

9.Akciğer kanseri

10.Trafik kazaları

7 208 000

5 509 000

3 884 000

2 777 000

2 748 000

2 462 000

1 798 000

1 566 000

1 243 000

1 192 000

12.6

9.7

6.8

4.9

4.8

4.3

3.2

2.7

2.2

2.1

Toplam 57 029 000 100World Health Report 2004

Adana İlinde KOAH Prevalansı BOLD Türkiye Pilot ÇalışmasıMurray & Lopez. Lancet 1997

Tüm Dünyada DALY (Sakatlığa Göre Düzeltilmiş Yaşam Yılı) Kaybına Neden Olan Temel Nedenler:

1990 ve 2020 (öngörülen)

SIRASIRA SIRA SIRA % % ToplamToplam

Hastalık veya zedelenmelerHastalık veya zedelenmeler 1990 1990 20202020 DALY DALY

Alt solunum yolu enfAlt solunum yolu enf 1 1 6 6 3.1 3.1

DiDiyareyare 22 9 9 2.7 2.7

İskemik kalp hastalığıİskemik kalp hastalığı 5 5 1 1 5.9 5.9

Serebrovasküler hastSerebrovasküler hast 6 6 4 4 4.4 4.4

TTüberkülozüberküloz 7 7 7 7 3.1 3.1

Trafik kazalarıTrafik kazaları 9 9 3 3 5.0 5.0

KOAHKOAH 12 12 5 5 4.1 4.1


Hastalık Doğrudan tıbbi maliyet

Mortalite ve morbiditeye bağlı dolaylı maliyet

Toplam maliyet

KOAH

Astım

İnfluenza

Pnömoni

Tüberküloz

Akciğer kanseri

14.7

9.8

1.4

1.7

0.7

5.1

9.2

2.8

13.2

6.1

0.4

20.0

23.9

12.6

14.6

7.8

1.1

25.1

Akciğer hastalıklarının neden olduğu doğrudan ve dolaylı maliyetler (1993) (ABD $ milyar)


Türkiye’de Durum Nedir?


Hane halkı araştırması

Sözel otopsi çalışması

Maliyet-etkililik araştırması

UHY-ME Çalışması, 2000, Türkiye

Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik Projesi (Sağlık Bakanlığı, 2000)



Türkiye’de Ulusal Düzeyde Ölüme Neden Olan İlk 10 Hastalığın Cinsiyete Göre % dağılımı

Hastalıklar Toplam Erkek Kadın

1. İskemik kalp hastalığı

2. Serebrovaskuler hastalık

3. KOAH

4. Perinatal nedenler

5. Alt solunum yolu enfeksiyonları

6. Hipertansif kalp hastalığı

7. Trakeo, Bronş ve Akciğer kanseri

8. Diabetes Mellitus

9. Trafik kazaları

10. İnflamatuvar kalp hastalığı

11. Kongenital anomaliler

12. Meme kanseri

13. İshalle seyreden hastalıklar

21.7

15.0

5.8

5.8

4.2

3.0

2.7

2.2

2.0

1.9

20.7

14.5

7.8

5.6

4.0

2.7

4.4

2.6

1.8

1.6

22.9

15.7

3.5

5.9

4.5

3.3

2.9

2.0

2.1

1.6



Türkiye’de Ulusal Düzeyde Ölüme Neden Olan İlk 10 Hastalığın Kent ve Kırlara Göre % dağılımı

Hastalıklar Toplam Kentsel Alan

Kırsal Alan

1. İskemik kalp hastalığı

2. Serebrovaskuler hastalık

3. KOAH

4. Perinatal nedenler

5. Alt solunum yolu enfeksiyonları

6. Hipertansif kalp hastalığı

7. Trakeo, Bronş ve Akciğer kanseri

8. Diabetes Mellitus

9. Trafik kazaları

10. İnflamatuvar kalp hastalığı

11. Kongenital anomaliler

12. İshalle seyreden hastalıklar

21.7

15.0

5.8

5.8

4.2

3.0

2.7

2.2

2.0

1.9

22.1

14.6

5.3

5.7

4.0

2.9

2.9

2.3

2.4

2.2

21.2

15.3

6.5

5.8

4.4

3.1

2.5

2.3

2.4

1.9


Adana İlinde KOAH Prevalansı BOLD Türkiye Pilot ÇalışmasıUHY-ME Çalışması, 2000, Türkiye

Türkiye Ulusal Düzeyde DALY (Sakatlığa Göre Düzeltilmiş Yaşam Yılı) Kaybına Neden Olan Temel Nedenler:

Hastalıklar DALY (%)

1.Perinatal Nedenler

2.İskemik Kalp Hastalığı

3.Serebrovaskuler Hastalık

4.Unipolar Depresif Hastalıklar

5.Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları

6. Kongenital Anomaliler

7.Osteoartritler

8.KOAH

9.Trafik kazaları

10.Demir Eksikliği Anemisi

8.9

8.0

5.9

3.9

3.8

3.0

2.9

2.8

2.4

2.4


Sigara İçme Durumunun, Cinsiyet ve Bazı Hastalıklara Göre Önlenebilecek Ölüm Sayıları ve Topluma Atfedilen Oranları (PAF Değerleri, %)

Hastalık Toplam Erkek Kadın

Tüm Nedenler

Kardiyo-vaskuler hastalıklar

KOAH

Trakea, Bronş, Ak. Kanseri

Diğer solunum hastalıkları

Üst GİS Kanserleri

Diğer kanserler

Diğer nedenler

54699 (% 9)

21317 (% 16)

12902 (% 52)

10510 (% 77)

2105 (% 6)

1340 (% 46)

3341 (% 8)

3185 (% 11)

52905 (% 16)

20558 (% 27)

12481 (% 76)

10279 (% 84)

1986 (% 12)

1285 (% 62)

3303 (% 15)

3013 (% 24)

1794 (% 1)

758 (% 1)

421 (% 20)

231 (% 13)

119 (% 1)

55 (% 8)

38 (% 0)

172 (% 1)


0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

100000

2000 2010 2020 2030

Erkek

Kadın


Türkiye Ulusal Düzey 2000 Yılında Erkek ve Kadınlarda Kronik Solunum Sistemi Hastalıklarına Bağlı Gelişen Ölüm Sayılarının

2010, 2020, 2030 Yılında Beklenen Ölüm Sayıları İli Karşılaştırılması


KOAH Prevalansı: Sorunlar

Yetersiz tanı

Tanı için akciğer fonksiyon testlerine gereksinim oluşu

Hava akımı kısıtlanması ölçütünde uluslararası standart yokluğu


BOLD-Türkiye Pilot Çalışması Adana (Aralık 2003, Ocak 2004)


AMAÇLAR

40+ yaş grubunda KOAH prevalansı ve risk faktörlerinin belirlenmesi [Anketler ve Ölçümler]

18-39 yaş grubunda risk faktörlerinin belirlenmesi [Anketler]

BOLD tarafından hazırlanan protokolün denenmesi, ülke çapında yapılacak araştırmalar için girdi sağlanması

Adana iline genellenebilir bulguların elde edilmesi


YÖNTEM

• 40 yaş üstü yetişkinlerAnket uygulaması (solunumsal semptomlar, sağlık

durumu, aktivite kısıtlanması ve risk faktörlerine maruziyet)

Spirometre testi ve bronkodilatasyon testi

• 18-39 yaş grubu yetişkinlerAnket uygulaması (En az veri anketi: risk

faktörlerine maruziyet)


40+ Yaş Grubu Cevaplama / Tamamlanma

Gidilen hane sayısı

Hanelerde 40+ nüfus

Eksik veri toplananlar

Reddedenler

Bölgeyi terk edenler

Geçici olarak bölge dışındakiler

Ulaşılamayanlar

Veri toplananlar

Uygun veri toplananlar

900

1018

79

19

4

39

1

875 (% 86)

806 (% 92)


Demografik özellikler (n=806)

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Yerleşim yeri

Kent

Kır

Yaş grubu

40-49

50-59

60-69

70+

389 (48)

417 (52)

572 (71)

234 (29)

339 (42)

247 (31)

141 (17)

79 (10)


Yaş grubu ve cinsiyete göre sigara içme prevalansı (%)Yaş grubu Erkek Kadın Toplam

40-49

50-59

60-69

70+

62.0

52.7

30.6

20.9

28.6

19.4

6.7

7.4

44.7

36.2

18.4

13.4

Toplam 49.6 19.8 34.3


Doktor tanılı hastalıklar (n=806)

Dr tanılı hastalıklar No (%)

Dr. tanılı amfizem

Dr. tanılı kronik bronşit

Dr. tanılı KOAH

Dr. tanılı toplam KOAH

5 (0.6)

40 (5.0)

1 (0.1)

46 (5.7)


40+ Yetişkinlerde KOAH Prevalansı (%) (Adana 2004)Cins GOLD Evre I

(pb FEVı/ FVC< % 70)

GOLD Evre II(pb FEVı/ FVC<% 70

FEVı< % 80 beklenen)

Erkek 28.7 12.1

Kadın 10.1 4.8

Toplam 19.1 8.3


KOAH’lı hastalarda DR tanısı (%)

Cins Dr. Tanılı KOAH

GOLD Evre I(pb FEVı/ FVC< % 70)

Erkek 3.6 28.7 (12.5)

Kadın 7.6 10.1 (75.2)

Toplam 5.6 19.1 (29.3)


Yaşanılan Yer ve Cinsiyete Göre: CİNSİYET

Halen Sigara İçenlerin Oranı Erkek Kadın Kent 55,0 27,2 YERLEŞİM

YERİ

Kır 56,1 12,6

KOAH Prevalansı (GOLD I) Erkek Kadın Kent 25,8 10,1 YERLEŞİM

YERİ

Kır 36,7 10,3

KOAH Prevalansı (GOLD II) Erkek Kadın Kent 12,1 4,1 YERLEŞİM

YERİ

Kır 14,3 4,6


KOAH’da bazı özellikler (%)

Özellikler GOLD Evre I

(n=154)

GOLD Evre II

(n=67)

Kr. Öksürük

Kr. Balgam

Nefes darlğı (H)

Nefes darlığı (A)

14.3

14.3

41.5

3.2

20.9

16.9

49.3

7.4


Tedavi-spirometri (%)


GOLD Evre II

Son 12 ayda nefeslerini rahatlatmak için ilaç kullananlar

Şimdiye kadar bir doktora nefes ölçümü yaptıranlar

Son 12 ayda bu testi yapanlar

13

5.8

0.6

23.9

9

--


Sigara (%)


GOLD Evre II

Halen sigara içenler

Şimdiye kadar bir doktor tarafından bırakması önerilenler

Son 12 ayda bırakması için tavsiyede bulununanlar

Sigarayı bırakmak için ilaç kullananlar

49.4

39.6

14.9

1.3

47.8

41.8

17.9

3


Alevlenmeler (%)


GOLD Evre II

Şimdiye kadar işe gitmeyi zorlaştıracak şiddetli nefes alma sorunu

Son 12 ayda geçirilen dönem sayısı

Son 12 ayda Dr’a gitmeyi gerektirecek bu tip dönem sayısı

Son 12 ayda hastanede yatmayı

gerektirecek bu tip dönem sayısı

Son 12 ayda nefes sorunları nedeniyle hastanede yatılan gün sayısı

13

6.8

2.0

0.33

20.8

19.4

3.6

1.1

0.4

26.7


SF-12 (%)


GOLD Evre II

Genel olarak sağlık durumlarını iyi bulanlar

Sağlık durumları orta zorluktaki işleri yapmayı kısıtlananlar

Sağlık durumları birkaç kat merdiven çıkmayı kısıtlananlar

58.4

47.4

50.6

50.7

64.2

56.7


Meslek (%)


GOLD Evre II

3 ay ve daha uzun süre düzenli çalışılan işler

Çiftçilik

Pamuk işçiliği

Un, yem, değirmencilik

Kaynakçılık

Nefes alma sorununa neden olduğu için iş bırakanlar

59.1

9.7

6.5

5.2

7.8

58.2

9.6

6.0

3.0

11.9


Biomass (%)


GOLD Evre II

Yaşamlarında 6 aydan uzun süre yemek için kömür-koku açık ocakta kullananlar

Odun, bitki atıkları ya da hayvan gübresi

Ev ısıtmak için kömür-kok

Odun bitki atıkları, hayvan gübresi

3.9

44.8

33.8

94.2

4.5

49.3

37.3

97.0


Tütün kullanımı yaygın: > 18 yaşta Erkek: % 57.3, Kadın: % 25.2 (Ort: % 40)

İç/dış ortam kirliliği önemli bir etken (% 50) İşyeri sağlığı ile ilgili önlemler yeterli değil 40 yaş üstü nüfusda KOAH prevalansı % 20 Hastalık 3. ölüm nedeni Yaklaşık 5 milyon KOAH’lı hasta var Her yıl 26 bin kişi KOAH nedeniyle ölüyor Hastalığın maliyeti 1.5-2 milyar $

2005-Türkiye’de Durum Nedir?


Sonuç

KOAH tüm dünya ülkelerinde ve Türkiye’de ciddi bir halk sağlığı sorunudur

Hastalık dünyada ve Türkiye’de yeterince bilinmiyor, yeterince teşhis edilmiyor

Hastalığın oluşturduğu toplumsal yük ile ilgili bilgilerimiz yetersiz

Bu soruna ilgisiz kalınamaz...


Documents

Dünyada ve Türkiye’de KOAH Sorunu