EDEBİYATIN BİLİMLERLE İLİŞKİSİ

 

Edebiyat insanın duygu, düşünce ve hayallerini, ilgilerini konu edinir. Bunun içindir ki edebiyat araştırmacılarının insanı ve toplumu değişik yönleriyle incelerken edebiyat

tarihi, psikoloji, sosyoloji, tarih, felsefe gibi bilim dallarıyla yakın ilişkisi vardır. Meselâ edebiyat

araştırmacısı, bir edebî eseri incelerken yazarın ruh halini anlayabilmesi için psikolojiden yararlanır. Yine

toplumu ve sosyolojiden, tarihe mal olmuş edebi eserler ve şahsiyetleri araştırırken de tarihten faydalanması

gerekir.

www.edebiyatogretmeni.net

Edebiyat ve Edebiyat Tarihi İlişkisi  Bir milletin tarih boyunca ortaya

koyduğu edebi eserler ve yetiştirdiği edebi şahsiyetleri tarihi bir sıra ile inceleyen, araştıran, tertip ve tahlil eden bilim dalına edebiyat tarihi denir. Edebiyat tarihi, bir milletin tarihi boyunca geçirdiği kültür ve medeniyet devrelerini, hayat tarzını, büyük acı ve seviçlerini, inançlarını ve bütün değerlerini edebî eserler vasıtasıyla ortaya koyması bakımından büyük önem taşır.

Edebiyat ve Tarih İlişkisi Edebî metinlerde sosyal ve siyasî çevre

üzerinde durulur, her türlü insan ilişkilerinden söz edilebilir. Edebi metinlerin ve edebiyatla ilgili konulardaki değişmelerin ortaya konması gerekir. Bunların incelenmesinde tarihin metotlarından yararlanılır.

Edebiyat ve Sosyoloji İlişkisi  Edebî metinler sosyal çevrede ortaya

çıkar. Bu sosyal çevrede yaşananlar, konuşulup tartışılanlar belirli bir oranda edebi metinlerde dile getirilir. Ayrıca sosyal hayatı düzenleyen ilişkiler edebi metinlerdeki kişi ilişkilerine model olur. Edebi metinlerin teması ile sosyal hayat arasında da ilişki vardır. Ayrıca edebi metnin yazarı da sosyal bi çevrede varlığını sürdürür. İşte bütün bunlar sosyolojinin konularıdır. Bir sosyolog, sosyolojinin metotlarıyla edebi metinleri inceler ve değerlendirir.

Edebiyat ve Psikoloji İlişkisi  Edebi eser, şair veya da yazarın iç

dünyasında, ruhunun derinliklerinde yoğrulur, onun kişiliğini yansıtır. Bu yönüyle o, psikolojiyi yakından ilgilendirir.

Edebi metinlerdeki kişilerin de psikolojik halleri vardır. Onlar da bazı olaylar, kişiler, görüşler karşısında duygulanır; kendi kendileriyle hesaplaşırlar. Bunların anlaşılıp yorumlanması için psikolojiyi ilgilendiren çok malzeme vardır. İşte bütün bu nedenlerden dolayı bir edebi metin incelenirken psikolojinin metotlarından yararlanmak gereklidir.

Edebiyat ve Felsefe İlişkisi  Her edebi metnin özünde bir düşünce vardır.

Böyle bir düşünce bulunmazsa edebi metni bir bütün halinde incelemek mümkün olmaz. Ancak bu düşünce çok defa bir veya Birkaç cümleyle felsefeye özgü bir dille anlatılır. İşte edebi metinlerde işlenen düşünce sistemi felsefenin metotlarıyla incelenir. Bu yönüyle edebiyat ve felsefe arasında sıkı bir ilişki vardır, diyebiliriz.

Bütün bu açıklamalar da gösteriyor ki bir edebi metin hayatı bütün alanlarıyla ilgili olabilir. Bu nedenle onu değerlendirmek, bazen tüm bilgi alanlarını gerekli kılabilir. İşte bu nedenler edebiyatın diğer bilimlerle ilişki kurmasını zorunlu hale getirmiştir.

AŞAĞIDA VERİLEN İFADELERİN DOĞRU YA DA YANLIŞ OLDUĞUNU PARANTEZ İÇERİSİNE (D) veya (Y) YAZARAK

BELİRTİNİZ.

( ) Edebiyat, anlatım biçimlerini ve dili araç olarak kullanan bütün bilim dallarıyla ilişkilidir. Edebiyat, insanın duygu, düşünce ve hayallerini, birikimleri konu edinir.

( ) Yazar sosyal bir çevrede yaşadığı için edebi eser ortaya çıktığı dönemin sosyal durumunu yansıtır. Ama yazarın düşündükleri edebi metne yansımaz.

( ) Edebi metinler diğer sanat eserlerinde olduğu gibi, dış dünyada var olan nesnelerden, yaşanmış olaylardan ve yaşanacaklardan hareketle sanatçı tarafından meydana getirilen kurgudur.

( ) Edebi metinler sadece tarih biliminin verilerinden yararlanır. Yazar bu verilerden hareketle tarihi metnini kurar.

( ) Edebiyat tarihi; eser, sanatçı ve edebi olaylara tarihe özgü bakış açısıyla yaklaşır. Onların zaman içindeki yerlerini belirler; gelişme çizgilerini ortaya koyar.

( ) Edebi metinler ile sosyal yaşam arasında konu bakımından uyum olabilir. Bu nedenle edebiyatçı toplum biliminin verilerinden yararlanabilir.

( ) Edebiyat tarihinde en önemli belge sözlü ürünlerdir. Bir başka önemli malzemede bu ürünü ortaya koyan yazardır.

( ) Edebi metinler içinden çıktığı zamanın çocuğudur. Bu bakımdan edebiyat tarihi, edebi eserleri incelerken, özellikle tarihe mal olmuş edebi şahsiyetleri araştırırken tarihin metotlarından faydalanması gerekir.

( ) Tarih içinde yetişen edebiyatçılarla, ortaya konulan edebi eserler hem evrensel hem de milli bütünlük açısından birer değer ifade eder. Ancak bu ürün sanatçının düşünce dünyasından soyutlanmıştır.

( ) Edebiyatın tarihi seyri içinde incelenmesi, edebiyat tarihi adı verilen bilim dalını ortaya çıkarmıştır. Bu sahada ortaya konulan çeşitli tablet, destan, efsane, seyahatname, tezkire... vb. Ürünler edebiyat tarihi içinde birer belge niteliği taşır.

( ) Kültür, bir ulusun veya bir topluluğun tarihsel süreç içinde oluşturduğu her türlü ortak değerdir. Dilin sınırlarını o toplun kültürü belirler.

( ) Dil kullanıldığı yere göre değişiklik göstermez; çünkü dillerin evrensel bir birleştirim özelliği vardır.

( ) Edebiyat, kültürün bir parçasıdır. Çünkü insanlar birikimlerini, kültürlerini dil aracılığıyla sonraki kuşaklara aktarırlar. Yani edebiyat ve kültürün taşıyıcısıdır.

( ) Edebi metni meydana getirilirken zar, tarih biliminin dışında hiçbir bilimin dundan yararlanmaz.

( ) Bir milletin yazılı ürünlerine bakarak kültürü hakkında bilgi edinebiliriz.

( ) Bir edebiyat tarihçisi incelediği eser yazarının ruh halini anlayabilmek için psikolojiden yararlanır.

( ) Toplumu ilgilendiren bir eser incelerken en çok coğrafyanın metodundan yaralanır.

( ) Edebiyat, sosyal bilimlerin birikim yöntemlerinden yararlandığı gibi bu alanlara kaynak ve inceleme malzemesi de sağlar.

AŞAĞIDA VERİLEN CÜMLELERDEKİ BOŞ BIRAKILAN YERLERİ UYGUN KELİMELERLE

TAMAMLAYINIZ  Varlığın ve bilginin temelini araştıran, bunları inceleyen bilim dalına .................... denir. ............., kişiler arası iletişimi sağlayan en etkili araçtır. Bu bir milleti meydana getiren ve onu

diğer milletlerden ayıran temel unsurdur. Dil, din, örf, coğrafya ve bunlara benzer ortak paydası olan en geniş insan havuzuna ..........

denir. Geçmiş zamanlardaki olayları zaman ve yer gösterek anlatan bu olaylar arasındaki ilişkileri,

karşılıklı etkileşimleri inceleyen bilim dalında .......... denir. İnsanlar arasında iletişim geçleşmesi için ............ ile ................. arasında ortak bir işaret

sisteminin kullanılması gerekir. ..............., milletlerin tarih boyunca oluşturdukları yaşam bilimlerinin, maddi ve manevi

değerlerinin bütünüdür. İnsanlarda güzellik, heyecan ve hayranlık uyandıran ve dilin en etkili bir biçimde kullanılmasıyla

ortaya çıkan yazılı ve sözlü ürünlere ........................... denir. Edebiyatçıların hayatlarını ve eserlerini edebiyat akımlarını, edebi tür, topluluk ve anlayışları

belli ölçülerle kronolojik olarak değerlendiren alana ......................................... denir. ..................... bir ülkede yaşayan halkın kültür ürünlerini, törenlerini, gelenek ve göreneklerini,

halkoyunlarını, ninnilerini, efsanelerini...inceleyen, bunların birbiriyle olan ilişkilerini araştıran, kaynak göstermeye çalışan, toplumdaki değişim ve etkilerini değerlendiren bilim dalıdır.

Malzemesi dil olan; duyguya, hayale ve estetik heyecana dayanan uyarımlar yoluyla zihinde yer edebilme gücüne sahip bulunan sözlü ve yazılı eserlere .................... denir.

Edebiyat araştırmacısı bir edebi eseri incelerken gerek yazarın, gerekse yazarının sözünü ettiği kişilerin ruh hallerini anlayabilmesi için .................... yararlanır.

Edebî metnin ortaya çıktığı sosyal çevrenin analiz edilmesinde, insanlar arasındaki ilişkilerin edebî metne nasıl yansıdığını tespitte ............... yararlanılır.

EYÜP KÖKSALİSTANBULBAĞCILAR

ABDURRAHMAN VE NERMİN BİLİMLİ ATL, AML, TL, EML