Embed Size (px)
Citation preview
183Doc Scientia - Hand- en Werkboek Boek 1 - Natuurwetenskappe - Graad 5
2.1.3 Yster
2.1.4 Silwer
2.1.5 Aluminium
2.1.1 Koper
2.1.2 Goud
2.2.3 Roes
2.2.1 Gelei hitte
2.2.2 Magneties
2.1 Algemene metale se gebruike
2.2 Eienskappe vir spesifieke gebruike
Gebruike van metale
Gebruikevan metale
Eenheid 2
184
Materie en materiale
Doc Scientia - Hand- en Werkboek Boek 1 - Natuurwetenskappe - Graad 5
Metale word baie wyd in die alledaagse lewe gebruik. ’n Metaal word gekies vir ’n spesifieke doel gebaseer op sy eienskappe.Metale word gebruik vir die maak van voorwerpe soos fietse, munte, draad, juwele, meubels, geboue, brûe, motors, kombuisgereedskap en dakke.
Oopsie’tjie!
Kan jy nie
kyk waar jy
gaan sit nie?
Dis omdat jy ook net alles laat rondle waar jy wil!^
Wat gaan ons vir Doc se?^
185
Eenheid 2: Gebruike van metale
Doc Scientia - Hand- en Werkboek Boek 1 - Natuurwetenskappe - Graad 5
Metale kan ook gemeng word om ’n geskikte stof te maak vir sekere voorwerpe. ’n Mengsel van metale word ’n allooi genoem. Voorbeelde van allooie is:
vlekvrye staal bronsstaal
Goedkoper metale word dikwels met ’n dun lagie van ’n ander, meer waardevolle metaal bedek. Dit word platering genoem. Voorbeelde waar platering gebruik word:
sinkplate medaljesmuntstukke
juwele verchroomde onderdele vir motors
silwer eetgerei
186
Materie en materiale
Doc Scientia - Hand- en Werkboek Boek 1 - Natuurwetenskappe - Graad 5
2.1 Algemene metale se gebruike
Ons gaan na ’n paar algemene metale se gebruike kyk:
2.1.1 Koper
• Koper word as geleidingsdrade gebruik omdat dit elektrisiteit so goed gelei.
• Koper word vir ornamente en juwele gebruik. Koper is duursaam en blink mooi wanneer dit gepoleer is.• Koper reageer maklik met suurstof en verander na ’n dowwe blou. Om dit te vermy, word geelkoper meer gereeld gebruik, wat ’n allooi van koper is.• Koper word gebruik
om potte, panne en kastrolle te maak omdat koper hitte gelei.
Ek gaan aan die gewigoptelkampioenskap
deelneem!
Wa
g ! E k h
e t
’n b l in k id e e !
T t z z z t t t !
Mens kan baie geld
Oeee! Jaaaa! En dan kan ons vir Doc ’n nuwe bril koop. Maar jy gaan moet hard oefen. Ek sal jou help.
H e he !
wen vir eerste plek!
T t z z z t t t !
187
Eenheid 2: Gebruike van metale
Doc Scientia - Hand- en Werkboek Boek 1 - Natuurwetenskappe - Graad 5
2.1.2 Goud
• Goud word vir juweliersware en goue munte gebruik omdat dit: - waardevol is as ’n belegging; - nie roes nie; - blink en dit lyk mooi.
• Dun draadjies van goud word in elektroniese toestelle gebruik. Dit is omdat goud elektrisiteit goed gelei.
• Word gebruik deur tandartse om tande te kroon omdat dit duursaam is.
2.1.3 Yster
Yster is sterk. Dit is ook relatief goedkoop. Daarom word dit gebruik vir:
• gereedskap;• spykers; • draad; • houers en trollies;• meubels.
Die nadeel van yster is datdit maklik roes, so dit word dikwels met ander metale, wat nie roes nie, gemeng.
188
Materie en materiale
Doc Scientia - Hand- en Werkboek Boek 1 - Natuurwetenskappe - Graad 5
2.1.4 Silwer
Silwer is redelik sterk en blink. Dit reageer egter redelik maklik met stowwe in die lug en word dangou dof en swart. Dit raak aangeslaan.Dit is nie so waardevol soos goud nie.
Dit word gebruik vir: • juweliersware en munte;• trofees en medaljes;• eetgerei;• ander huishoudelike ornamente, bv. kandelare, borde en glase.
Vinniger!
Vinniger!
Jy kan dit doen!
Jy’s ’n regte yster
!
zzzoenk!
zzzzzzzoenk!
zzzoenk!
189
Eenheid 2: Gebruike van metale
Doc Scientia - Hand- en Werkboek Boek 1 - Natuurwetenskappe - Graad 5
Mo en ie o p h o u n ie ! ! ! ! ! !
Ons soek nie
silwer nie!
Tweede beste isnie ’n opsie nie!
2.1.5 Aluminium
Aluminium is sterk, duursaam en lig. Dit roes nie. Daarom word dit gebruik vir:
• bou van vliegtuie en motors;• motorhuisdeure, vensterrame en
skuifdeure;• verskeie huishoudelike produkte soos
aluminiumfoelie, bakkies en blikkies.
