و مفاهيمشناختبخش اول :

بحث مورد موضوعات و اهداف- 1-1‌چشم به اساسي س���ئوال‌هائي ن���وين، ايجامعه به ورود آس���تانه در آيا كه مي‌خ��ورد ‌غ��ول دس��تگاههاي عظيم، ه��ايكارخانه طاليي دوران واقع��ا

جامعه – مقدمه –فصل اول کي و دولت الکترونياطالعات

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 2

‌ص��نعت الجثهعظيم چرخهاي دوران و طويل دودكشهاي صدا، و سر پر پيكر ما آيا است!؟ رسيده سر به ‌روزهاي"‌اقتصاد از گرفتنفاصله حال در واقعا

‌توليدكننده بين رابط پنهان دستهاي كه هستيم‌A.smith آقاي عصراتمي"‌هم‌پ��ود و ت��ار از ايجامعه ريس��تن ح��ال در ما ام��روزه بودن��د؟ كنن��دهمص��رف و

‌وريآفن انقالب ت��أثيرات از گرفته نشأت كه هستيماطالعات"‌ هاي"بزرگراه‌و مق��وايي جلد پرف��روش كتابه��اي در كه نيست ‌بي‌دليلاس��ت. اطالع��ات

‌شده" كشيسيم "جامعه همچون جديدي عناوين با ژورناليستي، هاينوشته‌آس��تانه در ‌و21 ق��رن نخس��تين س��الهاي در راس��تي به اما.‌شويممي مواجه‌اين به نس��بت م��ردم دي��دگاه اطالع��ات"، "جامعه ن��ام به نو عصري به ورود

‌حد چه تا زندگي‌ش����ان بهب����ود راس����تاي ش����ده"‌در كشيس����يم "جامعه1باشد؟ تواندمي اميدواركننده

‌آشنا اطالعاتي سواد و دانش، اطالعات، مفاهيم با ابتدا فصل، اين در‌موج��ود و مرتبط مف��اهيم و اطالعاتي هجامع بررسي به شد.‌سپس خواهيم

‌را مختلف اجالس و جوامع سوي از صادرشده بيانيه‌هاي و پردازيم،مي آن در‌همه در كه است آن بيانيه‌ه��ا، اين بررسي از دهيم.‌ه��دفمي قرار نظر مورد‌جامعه ش���كل‌گيري در الكترونيك دولت وظ���ايف و نقش به ن���وعي به آنها

‌الكترونيك دولت كه مي‌شود برداشت چنين و است شده پرداخته اطالعاتيباشد. اطالعاتي جامعه در عنصري عنوان به

ابعاد و خصوصيات اطالعاتي؛ جامعه - تعريف1-2‌از اطالع����اتي جامعه يك خصوص����يات و تعريف به قس����مت، اين در

‌مفه��وم خ��ود به تا است الزم آن از قبل مي‌پ��ردازيم.‌اما مختلف ديدگاه‌‌هاي‌و آنه��ا، بين موج��ود تفاوت‌ه��اي و دانش، يعني آن با مرتبط واژه و اطالعاتبپردازيم. اطالعاتي سواد همچنين

شدان و اطالعات تعريف -1-2-1بط��ور واژه، نيس��ت.‌اين اطالع��ات خ��ود خ��ودي به چ��يز هيچ‌

‌فقط مي‌كند.‌اطالع�ات توصيف را مفاهيم از مقوله يك مناسبي‌اص��ل، دارد.‌در وج��ود انديش��ه‌اي يا روي��دادي چ��يزي، درب��اره

‌اولي��ه، اس��ت.‌اطالع��ات ادراك و مش��اهده محص��ول اطالع��ات‌ش��نيدن و چ��يزي لمس روي��داد، يك دي��دن از كه است اطالعاتي‌ح��دودي تا يا هم��ان ثانوي��ه،‌ مي‌ك��نيم.‌اطالع��ات دريافت صدائي‌وس��يله به ما توسط يا ما به كه درون‌دادي يع��ني اس��ت، هم��ان‌ما و مي‌ش�ود منتقل نمودارها يا اع�داد واژه‌ه�ا، وي�ژه به نمادها،

‌ك��نيم.‌بن��ابراين، تفس��ير نظر م��ورد اطالعات به را آن مي‌توانيم‌كرد تعريف مفاهيمي از مقوله‌اي عنوان به مي‌توان را اطالعات

[1383 -‌]تکفا‌1

3 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

‌را مع��ني كه مف��اهيمي مي‌كن��د، ثبت آگاهانه و درك ما ذهن كه1مي‌دهد. تغيير را ما دانش وضعيت و داد نسبت آنها به مي‌توان

3فمختل زواياي از 2اطالعات متفاوت تعاريف:هر به ،اطالع��ات‌:نظري لحاظ از اطالعات تعريف‌

 مختلفي ه��ايروش از استفاده با شدهآوريجمع داده نوع‌ديگر م��وارد س��اير و ش��ايعه مش��اهده، نظ��ير:‌مطالع��ه،

‌قبل از معن��ائي ب��ار "اطالعات"، واژه گردد.‌درمي اطالق‌يا و معت�����بربودن کيفيت، با رابطه در اي‌ش�����ده تعريف‌اطالع��ات ب��ا برخ��ورد امکان و نداشته وجود داده صحت

‌و ص�����حيح نادرس�����ت، واقعي، غيرمعت�����بر، معت�����بر،ت.داش خواهد وجود کننده،‌گمراه

اطالع<<<ات تئ<<<وري منظر از اطالع<<<ات تعريف:‌‌خصوص��ا"‌در خ��اص مع��ني يک دربردارن��ده ،اطالع��ات‌تعريف .در است داده از احتم��الي پيش��گوئي با ارتب��اط‌توسط ش���ده ارائه محت���واي و مع���ني م���يزان ف���وق،

‌به که مثال"‌پي�امي‌گ�يرد.‌مي ق��رار توجه مورد ،اطالعات‌" نمايد‌مي طل���وع خورش���يد نماي���د:"ف���ردا‌مي اعالم ما

‌حاليکه در ،است اطالع��اتي  محت��واي اندکي حجم داراي‌از ب�االئي حجم ش�امل قي�امت، روز با رابطه در پي�ام يک

‌تئ��وري منظر از ش��ده ارائه تعريف اس��ت.‌در اطالع��ات‌خاصي توجه قبلي، ش��ده ارائه تعريف همانند اطالع��ات،

.گردد‌نمي اطالعات ارزش يا و کيفيت بهو اطالع<<<<<ات علم منظر از اطالع<<<<<ات تعريف

‌آوري فن و اطالع������ات علم‌:اطالع<<<<<ات آوري فن‌ش�ده، آوري جمع داده عن��وان به اطالع��ات با ،اطالع��ات

‌،ش��ده‌ارائه و ش��ده‌پردازش ش��ده،‌بازيابي ش��ده،‌ذخيره‌همچ��ون م��واردي به ن��يز ف��وق تعريف دارد.‌در س��روکار‌توجه جانبي، صورت به اطالعات ارزش و کيفيت اعتبار،

‌ .گردد‌مي‌نش��ده اطالع��ات ارزش يا و کيفيت به خاصي توجه فوق، تعاريف در

"Knowledge"‌ ن��ام با و ديگر اي‌واژه از ،اطالع��ات مقابل است.‌در ‌‌‌.گ��رفت نظر "دانش"‌در مع��ادل را آن ت��وانمي که ش��ودمي اس��تفاده‌ب��وده خود به مختص معنائي بار داراي اطالعات، خالف بر "دانش"،

‌و بررسي اس���اس بر و کارش���ناس  اف���رادي يا و ف���رد توسط که‌ش���ود.مي حاصل معت���بر، اطالع���ات روي بر ش���ده انج���ام مطالعه

[81 -‌]هيل‌12‌‌-Information[83 روش -‌]سخا‌3

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 4

‌ولي هس��تند، اس��تفاده قابل و مفيد خ��ود خ��ودي به معتبر، اطالعات‌نظ��ير ،معت��بر اطالع��ات باش��ند.‌ب��رخينمي نت��ايج پيش��گوئي به ق��ادر‌ه��وائي، پروازه��اي زمانبن��دي برنامه يا و خ��دمات يا و کاال يک قيمت

‌نظ��ير ،ديگر اطالع��ات برخي ولي  ،هستند استفاده مستقيما"‌قابل‌ص��رفا" ،هاتيك‌بيو آنتي به مربوط ‌هايداده يا و هواشناسي ه‌‌هايداد

‌متخصص کارشناسان توسط ابتدا در که هستند معتبر و مفيد زماني‌نت��ايج اولي�ه، آن��اليز و بررسي  از پس و استفاده الزم( دانش )داراي

‌گ��يرد. ق��رار اس��تفاده جهت مندانعالقه عموم اختيار در و استخراج‌ک�ه، حالي در است نهفته گيرينتيجه و آناليز همواره ،دانش بطن در

‌خواهد دنب��ال به را اس��تقرائي اس��تنتاج وضعيت بهترين در اطالعات‌است منطقي و شايس��ته فلسفي، لحاظ از حداقل ،داشت.‌بنابراين

‌اطالع��اتي"، "جوامع مقابل در دانش"‌را بر مبتني "جوامع ظهور که‌عنوان به فراگيري و آموزش دانش، بر مبتني جوامع نمود.‌در ترويج‌دانش ايجاد امکان بعد، مرحله در تا بوده مطرح دانش کسب فرآيند.قياسي( آناليز و )ترکيب گردد فراهم

‌چ��اپي ه��ايرس��انه طريق از اطالع��ات به دستيابي تاريخي، لحاظ از‌فراگ��يري که ح��الي در ،گرديدمي مجل��ه(‌حاصل روزنام��ه، )کت��اب،-فن ‌ام��روزه،د.آم��مي بدست هادانش��گاه و م��دارس طريق از ،دانش‌عرضه و توليد با رابطه در جديد افقي ،ارتباط��ات و اطالع��ات آوري

‌امکان��ات همزم��ان بط��ور بايستمي و است نم��وده ارائه اطالع��ات‌را آن و كرد، سازماندهي دانش، ايجاد و فراگيري جهت در را موجود

‌،موج��ود امکانات از گيريبهره با بايد ،اول گام ‌در.گرفت خدمت به‌گ��ردد. ميسر توليد امکان ،ادامه در تا بوده دانش فراگيري به موفق‌و اطالع��ات آوريفن وردهايآدست از مناسب استفاده با است بديهي

‌نه��ايت در و ،دانش فراگ��يري به اقدام سرعت به توانمي ،ارتباطات‌آوريفن رس��الت مهمترين بتوان زاويه، اين از ‌شايد.نمود لمع توليد

‌ب��راي مناسب بس��تر و زيرس��اخت ايج��اد ،را ارتباط��ات و اطالع��ات‌اندتوانس��ته که ج��وامعي گ��رفت.‌در نظر در علم توليد و فراگ��يري‌باشد(نمي نظر مورد ارتباطي )صرفا"‌زيرساخت مناسبي زيرساخت

‌ش��رايط نماين��د، ايج��اد ارتباط��ات و اطالع��ات آوريفن با رابطه در‌توليد م��يزان و گردي��ده، "دانش"‌ف��راهم از اس��تفاده ب��راي مناسب‌آوريفن زيرس���اخت با مس���تقيمي ارتب���اط جوامع اينگونه در دانش

‌و دانش از مناسب اس���تفاده‌دارد. آن���ان ارتباط���ات و اطالع���ات‌دانش، توليد نه��ايت در و زن��دگي ه��ايعرصه تمامي در آن بکارگيري

د.دار توسعه با مستقيمي ارتباط

5 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

اطالعاتي - سواد1-2-2‌ن�يز مف�اهيم کنن��د،مي تغي�ير گ�يريچش�م ط�ور به هاپدي��ده که هنگامي

-گس��ترش با معم��وال مف��اهيم، معناي در شوند.‌تحولمي متحول مداوم بطور-"س�واد"‌اس�ت.‌ق�رن مف�اهيم، اين از شود.‌يکيمي حاصل آنها معناي يافتن‌به نوش��تن و خوان��دن توان��ائي که شدمي گفته کسي به باس��واد متمادي، هاي‌ه��ايآوريفن ش��دن پدي��دار با و اخ��ير هايسال در داشت.‌اما را خاص زبان يک

‌ش��د. تح��ول دچ��ار ديگر مف��اهيم از بس��ياري مانند ن��يز مفه��وم اين جدي��د،‌بر عالوه اف��راد دانش، پيش��برد براي که است شده مسلم نکته اين امروزه،‌تفس��ير را اطالع��ات بتوانند بايد نوش��تن، و خوان��دن مانند هائيتوانائي داشتننمايند. جستجو را اطالعاتي ساختارهاي و كرده

‌روزم��ره زندگي در را اطالعات بکارگيري و اهميت واقعيات، اين بيان‌زن��دگي از ايدوره هيچ در افراد وضعيتي، چنين مي‌سازد.‌در نمايان هاانسان‌اهميت تش�ديد و فراگيرش�دن ب�ود.‌درنتيج��ه، نخواهند نيازبي يادگيري از خود

‌چ��نين ش�د.‌در خواهد تح��ول دچ��ار نيز تربيت و تعليم کلي مفهوم اطالعات،‌از اس��تفاده و تحليل آوري،جم��ع ب��راي جديد ه��ايروش دانس��تن ش��رايطي،بود. خواهد ضروري بسيار 1اطالعاتي سواد داشتن کالم، يک در و اطالعات

كيست؟ اطالعاتي باسواد فرد يك اما‌باسواد باشد، توانائي داراي زير هايزمينه در فردي اگر خالصه، بطورشود:مي ناميده اطالعاتيمسائل حل براي اطالعات اهميت دانستناطالعاتي نيازهاي شناختناطالعاتي نيازهاي مبناي بر هائيپرسش تعييناطالعاتي منابع شناختناطالعات آوريجمع نحوه دانستناطالعات ارزش کردنمشخصاطالعات ميان ارتباط پيداکردناطالع��ات مجموعه به جديد اطالع��ات افزودن چگونگي دانستن‌

قبليمسائل حل براي اطالعات از استفاده نحوه دانستن

‌فن���ون از گ���يريبه���ره دارد، اطالع���اتي س���واد که شخصي ب���راي‌ض��روري رايانه از استفاده چگونگي دانستن و مسائل حل براي الکترونيکي‌باس��واد ف��رد است.‌يک ايرايانه سواد از فراتر اطالعاتي سواد است.‌البته

-توامندي از شدن مندبهره براي الزم تجربه و دانش که است کسي ايرايانه‌که ش��ودمي ريزتر نکته چند ش��امل اطالع��اتي س��واد ولي دارد، را رايانه هاي

دارد. تاکيد نيز محتوي بر فني، ابزار از استفاده بر عالوه

1‌‌-information literacy

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 6

‌چگونه که اندآموخت��ه که هس��تند کس��اني اطالع��اتي، باس��واد اف��راد‌اطالعات عصر در که کاري موجود، اطالعات تمام فراگيري بياموزند.‌بجاي

‌که اندآموخت��ه اس��ت، غيرممکن دانش جزئي بسيار شاخه يک مورد در حتي‌ش��ود،مي سازماندهي چگونه دانش شوند،مي يافت کجا در و چگونه اطالعات

‌به را اطالع��ات بايد چگونه و ي��افت را ني��از م��ورد اطالع��ات ت��وانمي چگونه‌ط�ول تم��ام در ي�ادگيري ب�راي که هس�تند اف�رادي ک�رد.‌آنها عرضه ديگران‌کارها ب��راي ني��از مورد اطالعات توانندمي همواره زيرا اند،شده آماده زندگي

بيابند.‌ را مختلف هايگيريتصميم يا‌س��واد ک��اربرد که است اين ش��ود اض��افه بايد اينجا در که مهمي نکته‌مح��دود متن��وع ه��ايپرس��ش براي پاسخ يافتن و مسائل حل به تنها اطالعاتي

‌ق��رن در که باورند اين بر مختلف عل��وم متخصص��ان از ش��ود.‌بس��يارينمي‌ش��ناختن ص��رف مس��ائل، حل بجاي کارشناسان وقت عمده قسمت حاضر

‌ه��ايسيس��تم و جوامع پيچي��دگي از م��وارد، اين ش��د.‌اهميت خواهد مس��ائل‌اين بر غلبه ش��ود.‌ب��رايمي ناشي انس��اني، و ماش��يني از اعم آن، در موجود

-تس��لط ج��اي تواندنمي چ��يز هيچ جوام��ع، در موج��ود مس��ائل فهم و پيچيدگي‌کمک تواندمي اطالع��اتي سواد که اينجاست بگيرد.‌در را اطالعات بر داشتنباشد. مسائل فهم و شناختن براي خوبي بسيار

اطالعاتي جامعه - تاريخچه1-2-3‌س��ال‌ در كه‌ ژاپني‌هاس��ت‌ اب��داع‌ واقع‌ در ،اطالع��اتي» امعه‌ج» مفهوم‌

‌نخس��ت‌وزير به‌ كه‌ طي‌گزارش��ي‌ مينك‌ آلن‌ و ن��ورا س��ايمن‌ ‌توسط1978‌ت��ادائو ب��ار نخس��تين را مفه��وم‌ اين‌‌ش��د. صادر غرب‌ به‌ گرديد ه‌ئارا فرانسه‌

‌مبن��اي‌ بر اجتم��اعي‌ تك��امل‌ نظ��ريه‌ درب��اره‌ مقاله‌اي‌ ‌در1963در سائو اومه‌‌ژان��ويه‌ ش��ماره‌ در ،م��ذكور ق��اله‌د.‌مكر اطالع��ات‌«‌مط��رح »ص��نايع‌ ت��راكم‌‌روزنامه‌ اين‌ سردبيران‌ و شد گذاشته‌ بحث‌ به‌ هوسوآساهي‌ ‌روزنامه‌1964

‌اطالع��اتي‌«‌اس��تفاده‌ »جامعه‌ واژه‌ از بار‌نخستين براي ،بحث‌ اين‌ معرفي‌ در‌واژه‌ اين‌ هاياشي‌ و ماسودا چون‌ ‌،ژاپني پژوهان‌ آينده‌ ،بعد سال كردند.‌چند

1د.ساختن متداول‌ را

‌آورح���يرت ه���ايآوريفن ورود ت���أثير تحت دور، چن���دان نه زم���اني در‌و هامدرسه ص��نعتي، فرآين��دهاي ه��ا،اداره س��رعت به كه ميكروالك��ترونيكي

‌جا همه زودي به رايانه كه رسيدمي نظر به آورد، در خود نفوذ تحت را هاخانه‌اينكه كشف ب��راي مص��رانه و قبول قابل جستجويي زمان، آن در گيرد،مي را

‌كه ب��ود تح��والت همين پس ب��ود.‌در ك��ار در انجام��د، مي كجا به تحوالت اين‌عن��اوين با … و ش��يلر هربرت پوستر، مارك بل، دانيل چون پردازاني نظريه

‌ماركسيس��م، نو و اطالعات شهر مدرنيسم، پسا صنعتي، پسا مانند مختلفيدادند. نوين جامعه يك تحقق از خبر

284 ‌صفحه–[‌80 -‌]کاستلز‌1

7 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

‌ط���ور به اطالع���ات، جامعه موض���وع بع���د، ‌به1980 س���ال اوايل از‌تا مفه��وم اين و گرفت قرار مختلف علوم دانشمندان توجه مورد ايفزاينده

‌اس��ت. شده تبديل فراوان گفتگوهاي و مباحث از سرچشمه‌اي به امروز به‌فعاليتها توزيع و پ��ردازش توليد، فرايندهاي كليه در اطالعات فزاينده كاربرد

‌ح���ال در جوامع بين در ش���كاف ب���اعث تنها نه ص���نعتي جوامع از بعضي در‌ن��يز، ي��افته‌تر توس��عه جوامع بين در بلكه است ش��ده جوامع اين با توس��عه

1.شده‌اند متمايز پيش از بيش نيز مابقي با گيرنده، بكار كشورهاي

اطالعاتي جامعه از مختلف - تعاريف1-2-4از: عبارتند كه است، شده ارائه اطالعاتي جامعه از مختلفي تعاريف

انتق���ال‌ و نگه���داري‌ پ���ردازش‌، در خيره‌كنن���ده‌ پيش���رفت‌هاي‌‌زواي��اي تم��امي‌ در اطالع�اتي‌ ‌فن‌آوري‌ه�اي ك�اربرد به‌ اطالع�ات‌

‌اندك‌ان��دك‌ قبل‌ س��ال‌ چند اس��ت‌.‌از انجامي��ده‌ حيات‌اجتم��اعي‌‌مانند حوزه‌ها و عرص��ه‌ها تم��ام‌ در را خ��ود پ��اي‌ ج��اي‌ رايانه‌ها‌در مس���تقر ماش���ين‌هاي‌ خودروه���ا، اف���راد، من���ازل‌ ادارات‌،

‌كودك����ان‌، بازي‌ه����اي‌ اس����باب‌ تلويزيون‌ه����ا، كارخانه‌ه����ا،‌ب��از انسان‌ها خلوت‌گاه‌هاي‌ و آشپزخانه‌ها حتي‌ و ماشين‌تحريرها

‌با فرآيند اين‌ گ��رفت‌.‌در ق��رار دس��ترس‌ در راح��تي‌ به‌ و ك��رده‌‌ط��ريق‌ از اطالع��ات‌ نگه��داري‌ و پردازش‌ ‌هايآوريفن شدن‌ ارزان‌

‌دور راه‌ ارتباط��ات‌ ح��تي‌ و انجاميد آنها گسترده‌ توزيع‌ به‌ رايانه‌ها‌ارتباط��ات‌ ش��دن‌ راي��انه‌اي‌ داد.‌با ق��رار تأثير تحت‌ سهولت‌ به‌ را

‌مي�����ان‌ و درون‌ در پايانه‌ها پيوند از جديد چش�����م‌اندازي‌ راه‌دور‌در م��دارس‌ و ارخانج��ات‌ک ،فروشگاه‌ها خانه‌ها، بانك‌ها، ادارات،‌تج��ربه‌ را ت��ازه‌اي‌ دنياي‌ جهان‌ و آمد بوجود جهاني‌ و ملي‌ سطوح‌‌اطالع��اتي‌ ش��بكه‌هاي ظه��ور سبب‌ جديد ‌هايآوريفناست‌.‌ كرده‌‌به‌ باشد ني��از آن‌ به‌ كه‌ كجا هر ب��رق‌ مانند ش��بكه‌ها اين‌ و ش��ده‌‌نه‌ آين��ده‌اي‌ در اطالع��اتي‌ ش��بكه‌هاي مي‌گ��ردد.‌اين‌ ارائه‌ آساني‌‌و مي‌گ��ذارد اثر انس��ان‌ زن��دگي‌ جنبه‌ه��اي‌ تم��امي‌ بر دور چن��دان‌‌آن‌ از ن���وعي‌ به‌ كه‌ شد خواهد ي���افت جه���ان‌ در كس���ي‌ كم���تر

‌نداش���ته‌ حض���ور او زن���دگي‌ در فن‌آوري‌ها اين و نكند اس���تفاده‌‌ب��رخي‌ پي��دايش‌ با ص��نعتي‌ ج��امعه‌ ظه��ور اگر باش��ند.‌بن��ابراين‌

‌با اطالع��اتي‌ ج��امعه‌ ظه��ور پس‌ اس��ت‌، داده‌ روي‌ اختراع��ات‌‌اطالع��اتي‌ و ارتب��اطي‌ ‌هايآوريفن در شگرف‌ نوآوري‌هاي‌ پيدايش

‌2.است داده‌ روي‌

[1383 -‌]تکفا‌1[80 وبستر-‌‌]‌2

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 8

در اجتماعي شمول زمينه در ملي كاري گروه ،1997 سال در‌‌جامعه ب���ود، ش���ده ‌ايج���ادIBM توسط كه 1اطالع���اتي جامعه

‌آن مشخصه كه ك���رد:‌"ج���امعه‌اي تعريف اينگونه را اطالع���اتي‌ش��هروندان بيشتر روزمره زندگي در اطالعات زياد بسيار تراكم

‌يا رايج فن‌آوري از اس��تفاده كارگاه‌ه��ا؛ و س��ازمان‌ها بيشتر در و‌اجتم��اعي، شخصي، فعاليت‌هاي از گسترده‌اي طيف در سازگار

‌بين رق��ومي داده‌ه��اي س��ريع دري��افت و انتقال توان و تجاري؛ و2باشد. فواصل به توجه بدون مختلف مكان‌هاي

متفاوت بكلي 3توده‌وار جامعه مفهوم با اطالعاتي جامعه مفهوم‌‌كه ح��الي دارد.‌در تض��اد آن با ح��تي جه��ات ب��رخي از و اس��ت،‌و توده‌وار )توليد دارد تاكيد يك‌سويه ارتباطات بر توده‌وار جامعه

‌و يكس���اني ايج���اد اي���ده‌ها، و محص���والت وس���يع مقي���اس در‌اهميت دوس���ويه ارتباط���ات به اطالع���اتي جامعه يكدس���تي(،

‌اس���ت. متع���دد و چندگانه عاليق گس���ترش به متمايل و مي‌دهد‌در اطالع��اتي جامعه ،4بل دانيل تعب��ير به كه گفت بت��وان ش��ايد‌اين با اس��ت، فراص��نعتي جامعه مفه��وم گس��ترش ن��وعي حكم

‌توس��عه‌يافته بس��يار اطالع��ات فن‌آوري نقش آن در كه تف��اوت‌س��ازمان متحول‌كنن��ده عامل مهم��ترين اطالعاتي عنصر و است

5است. اجتماعي

كه است ج��امعه‌اي اطالع��اتي، جامعه ،6ماريتين ويليام اعتقاد به‌‌و اجتم��اعي تح��ول چش��م‌اندازهاي همانند زن��دگي، كيفيت آن در

‌و اطالع���ات به تزاي���دي رويه م���يزان به اقتص���ادي، توس���عه‌ج���امعه‌اي، چ���نين اين اس���ت.‌در وابس���ته آن از بهره‌ب���رداري‌و آموزشي نظ��ام ف��راغت، و كار الگوهاي زندگي، استانداردهاي

‌پيشرفت‌هائي تحت‌الشعاع محسوسي كامال ميزان به كار، بازار‌داده روي دانش‌ها و اطالع����ات قلم����رو در كه گرفته‌اند ق����رار7است.

فرآين��دهاي کليه از مج��دد تبل��وري يکپارچ��ه، اطالع��اتي جامعه‌‌ح��تي ..‌و و آم��وزش، ،وکارکسب نظير اجتماعي سنتي و متعارف

‌با ن��وين ق��البي در آن امث��ال و تفريحات نظير شخصي هايفعاليت‌هيچيک اس��ت.‌ت��اکنون اطالعات و ارتباطات آوريفن از استفاده

1‌‌-National Working Party on Social Inclusion in the Information Society[81 -‌]هيل‌23‌‌-Mass Society4‌‌-D.Bell5‌‌-[MacMillan 92]6‌‌-W.J.Martin[80 -‌]محسني‌7

9 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

‌س��رعتي و گستردگي چنين با که اندنتوانسته جهان هايآوريفن از‌ط��بيعي نمايند.‌ام��روزه تحول دچار را بشر زندگي شئونات کليه‌ملم��وس نت��ايج و بازگرداند عقب به را زم��ان ت��واننمي که است‌و پيش��رفته از اعم مختلف کش��ورهاي ملي ه��ايبرنامه از ناشي

‌تايلند ک��ره، مالزي، هندوستان، نظير سوم جهان توسعه حال در‌انتظ��ار و توقع س�طح در دس�تاوردها اين که ط�بيعي ت��اثير ..‌و و

‌همگ��ان گ��رفت.‌ام��روز نادي��ده را است نم��وده ايجاد مردم آحاد‌اطالعات و ارتباطات آوريفن از استفاده با که نمايندمي مشاهده

‌اس��ت. تغيير حال در مطلوبي نحو به انسانها زندگي و کار شيوهاطالعاتي: جامعه يک در

ديگ��ران اختي��ار در و ش��ودمي توليد س��رعت به اطالع��ات‌گيرد؛مي قرار

بين از توجهي قابل ميزان به مکاني زماني، هايمحدوديت‌روند؛مي

بود؛ خواهد الکترونيکي صورت به هاپردازش تمامش��يوه ارتباط��ات و اطالع��ات ه��ايآوريفن از اس��تفاده با‌

1کند.مي تغيير بشدت کار و زندگي

گرفته ق��رار توجه م��ورد مختلف جنبه‌ه��اي از اطالع��ات جامعه‌2مي‌شود. اشاره زير شرح به آن از جنبه چند است.‌به

‌ع��وارض از اطالع��ات جامعه رويك��رد، اين :‌در آورانهفن رويك<<رد.1‌اين عالئم از ‌هاe كليه و است اطالع���ات آوريفن ش���تابان توس���عه ‌هاe اين مبناي بر جامعه نظام‌هاي كليه مي‌باشند.‌لذا جامعه ‌مج��ددا

‌پيون���دي رايانه و مخ���ابرات بين و ش���وندمي ب���ازنگري و ط���راحي‌الك�ترونيكي، آم�وزش در ار‌آن اس�ت.‌آث��ار ش�ده ايج�اد ناگسستني‌الك��ترونيكي، رس��انه‌هاي الكترونيكي، تجارت الكترونيكي، بانكداري و الك��ترونيكي، دولت الك��ترونيكي، جنگ الك��ترونيكي، ج��رائم ‌اخ��يرايافت. ...‌مي‌توان و الكترونيكي ازدواج

‌اطالع��ات بر مبت��ني اقتص��اد رويك��رد، اين ‌در: اقتصادي رويكرد.2‌اقتص��ادهاي با و است خ��دماتي اقتص��اد ن��وعي مي‌ش��ود.‌كه تعريف‌دارد.‌در ف�احش تف�اوت صنعتي و كشاورزي اقتصاد همچون توليدي

‌دانش و اطالع��ات بر مبت��ني خ��دماتي كاره��اي و كسب رويك��رد اين‌از اس��تفاده ب��دون اطالع��ات وس��يع حجم و گستردگي بدليل و است‌راهي ش��دن ثروتمند است.‌براي ناممكن امر اين مخابرات و رايانه

نداريم. رو پيش اطالعات از بيش‌تر استفاده جز‌در اطالع��ات حجم اف��زايش رويك��رد، اين :‌در ف<رهنگي رويك<رد.3

‌س��ازي نش��انه از آوري حيرت انداز چشم است شده موجب گردش[1381 -‌]تکفا‌1[1383 -‌]تکفا‌2

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 10

‌از بس��ياري كه ش��ده ب��اعث و داده رخ تنوع از انفجاري و آيد‌، بوجود‌اطالع��ات اينگونه به دسترسي ب��دنبال توجه قابل ص��ورت به م��ردمباشند. متنوع

1اطالعات جامعه جهاني اجالس هاي- بيانيه1-3

2اهداف و - تاريخچه1-3-1

‌‌مجمع2001 س��ال مصوبه اساس بر اطالعات، جامعه جهاني اجالس‌س��ال در اجالس اين اول گ��رفت.‌مرحله ش��کل متحد ملل سازمان عمومي‌س��ال در آن مرحله دومين است ق��رار و شد برگ��زار سوئيس ژنو ‌در2003گردد.‌ برگزار تونس ‌در2005

از: است عبارت اجالس برگزاري از اطالعات جامعه اصلي هدف در هم<<ه، ب<<راي ارتب<<اطي و اطالع<<اتي من<<ابع به "دسترسي

مساوي" شرايط با جا همه و اوقات تمام‌عبارتند اطالع��ات جامعه درب��اره سران جهاني اجالس اهداف ديگر از

: ازاطالعات جامعه مورد در مشترک ديدگاه يک ايجادارتباط��ات و اطالع��ات هايآوريفن از استفاده (ICTب��راي‌) از‌

هزاره توسعه اهداف ساير به نيل و فقر بردنبينديجيتالي فاصله بردنبين از جهت در کوششدسترسي براي گذاريسرمايه هايمکانيزم و مشارکت ايجاد‌

ICT به پذيرانعطاف و جهانيب��راي جديد سياسي و قانوني هايچارچوب تهيه به نياز و توجه‌

اطالعات جامعهاطالعات جامعه در زباني و فرهنگي تنوع پرورش و رشدارتباط برقراري حق و بيان آزادي تقويت

3 مشترك هاي - ديدگاه1-3-2

‌درخصوص اطالعاتي جامعه جهاني اجالس در که مشترکي هايديدگاهاز: عبارتند شدند ارائه اطالعاتي جامعه

اف��راد تم��امي اطالع��اتي، جوامع در – م<<رز ب<<دون جوامع‌-اش�تراک به دري��افت، ايجاد، توانائي نژادشان، و نوع از صرفنظر‌ايرس��انه هر از را دانش و اطالعات از آزادانه استفاده و گذاريهستند. دارا مرزها، به توجه بدون

1‌‌-World Summit on the Information Society (WSIS)1383 ارديبهشت و فروردين تکفا، -‌مجله‌23‌‌-[WSIS 2003]

11 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

1گ��رام��ردم بايس��تي اطالع��اتي -‌جامعه گرا مردم جوامع‌‌در خ��ود و گيرن��د، ق��رار آن هسته در جوامع و شهروندان و باشد

‌آن در که باشد محيطي بايد جامعه باش��د.‌اين بشر ن��وع خ��دمت‌ب���راي هابخش تم���ام توسط و ش���ود منتشر دانش و اطالع���ات

گردد. استفاده سياسي و فرهنگي اجتماعي، اقتصادي، توسعهاطالعاتي -‌جامعه موثر ارتباطات و دسترسي قابليت‌

‌ه��ايش��بکه آن در که است اجتماعي سازمان برتر و جديد شکلICTمض���امين اطالع���ات، به مناسب دسترسي يافت���ه،‌توس���عه‌

‌را م��ردم بايد م��وثر ارتباطات و دسترسي قابل شکل به مناسب‌و اقتص��ادي توسعه گيرند، بکار را خود هاياستعداد تا سازد توانا

‌و فقر و ببرند ب��اال را زن��دگي کيفيت دهن��د، اف��زايش را اجتماعيببرند. بين از را گرسنگي

يک توس��عه -‌ب��راي اساسي تجه<<يزات و نيازها تب<<يين‌هستند: توجه درخور زير موضوعات اطالعاتي، جامعه

oانس��اني حق��وق و اص��ولي ه��ايآزادي تم��ام به احترام‌غيره( و بيان و عقيده )آزادي

oسيستم با مطابق خوب حکومت و دموکراسي لزوم‌کشور هر قانوني

oامنيت و صلح به احترام با جهاني تعهدات به پيوستنoدر اعتم���اد و محرم���انگي آن در که محيطي ايج���اد‌

باشد. داشته ‌وجودICT از استفادهoجهت در انس��اني ن��يروي مناسب توسعه از اطمينان‌

عمومي آگاهي ايجاد ‌وICT مزاياي از کامل برداريبهرهoآزادانه جري��ان افزايش از حمايت و هاخالقيت پرورش‌

مختلف منابع از مختلف هايايدهبايد اطالع���اتي، -‌جامعه 2ديجيت<<<الي ش<<<كاف به توجه‌

‌ايجاد ديجيتالي شکاف توسط که بوجودآمده هايچالش به نسبت‌هدف با هزاره توسعه اهداف به نيل در و باشد، پاسخگو شودمي‌وم��يرم��رگ کاهش بيسوادي، حذف گرسنگي، و فقر بردن بين از

‌بهداشت وض��عيت اص��الح زنان، وضعيت بهبود و اصالح کودکان،‌م��يزان ب��االبردن و ام��راض از جلوگ��يري و ب��ردنبين از م��ادران،

کند. کمک محيط تحمل

1‌‌-People Centered2‌‌-Digital Divide

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 12

باوارو - اعالميه1-3-3‌در ک���ارائيب و التين آمريک���اي ايمنطق���ه اجالس در که اعالميه اين

که:‌ کندمي بيان شد، برگزار اطالعاتي جامعه جهاني اجالس با رابطه‌آن در که است اجتم��اعي و اقتص��ادي سيس��تم يک اطالع��اتي، جامعه

‌جامعه اين كه هس��تند، پيش��رفت و توسعه اصلي منابع ،اطالعات و علوم‌هم��ان به ده��د.‌بن��ابراين،مي ارائه جوامع و کش��ورها به را ايويژه هايفرصت‌درک به نياز محلي و جهاني مفهوم در جامعه توسعه که است روشن اندازه‌ص��ورت به و بشر حق��وق ق��وانين به اح��ترام مانند آن اص��ولي ه��ايارزش

‌محيط از حف���اظت دموکراس���ي، اساسي ق���وانين به اح���ترام ترگس���ترده‌توسعه اصولي، هايآزادي توسعه، هايروش صلح، گسترش و توسعه زيست،

دارد. اجتماعي تساوي و اقتصادي

اجالس: مصوبه اصولم��ردم شرايط بهترشدن و کشورها اجتماعي و اقتصادي توسعه‌

اطالعاتي. جامعه ايجاد به مربوط هايفعاليت مرکز در جوامع وبين موج��ود اقتص��ادي – اجتماعي هايتفاوت حذف و محدودکردن‌

‌به ش��دنتب��ديل و هامح��روميت جديد ش��کل ب��ردن بين از و جوامعجهان. مردم تمام براي مثبت نيروئي

توس��عه گس��ترش و ب��االبردن ث��روت، ايجاد فقر، کاهش به کمک‌‌در فرهنگ تن��وع و زب��ان، تن��وع دموکراتي��ک، مشارکت اجتماعي،

-آوريفن به دسترسي براي برابر هايفرصت وجود از اطمينان کنارارتباطات و اطالعات هاي

آوريفن به دسترسي شامل اطالعاتي، جامعه ساخت براي تالش-‌راس��تاي در هاآوريفن از اس��تفاده ارتباط��ات، و اطالع��ات ه��اي

‌از اس��تفاده و جه��اني و ايمنطق��ه محلي، هايفعاليت بنديتقسيمآموزش. و پزشکي هايمراقبت دولت، مانند هائيحوزه در آنها

آنها(، محدودکردن )نه جامعه محروم اقشار تمام سازييکپارچه‌‌بومي، مردم روستائي، جوامع کودکان، سالخورده، افراد شاملکنندگانکوچ و تبعيدي افراد بيکاران، ناتوان، افراد

هادولت توسط بايد اطالعاتي، جامعه سوي به پيشروي جامعه و خصوصي ه<<<ايش<<<رکت نزديک هم<<<اهنگي با و

‌باشد ت��رتيب اين به بايد دولت رهيافت .‌يکشود انجام مدني‌ب��راي جامعه اف��راد تم��ام بين مشارکت هدف با آزاد گفتگوي که‌در و مش��ترک درک يک ايجاد فرآيند در اعضا تمام پيوستن هم به

کند. مهيا منطقه در اطالعاتي جامعه توسعه جهتگفتگوه��اي بايد اس��ت.‌بن��ابراين جهاني ذاتا اطالعاتي جامعه يک‌

‌در اطالع��اتي جامعه از جه��اني تقاض��اهاي م��ورد در راه��بردي

13 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

‌زير م��وارد تا ش��ود اجرا ايزيرمنطقه و ايمنطقه جهاني، سطحسازد: تسهيل را

در ظ��رفيت ايج��اد منظ��ور به فني هايهمکاري تدارک‌ ايمنطقه و ملي سطح

تجربيات و عملکردها بهترين گذاشتن اشتراکعلوم گذاشتناشتراکبا سازگار هاينامهآئين و قوانين و استانداردها توسعه‌

ملي خاص شرايطبا مط��ابق ارتباط��ات و اطالع��ات ه��ايآوريفن به امن دسترسي‌

الملل.بين قوانينسيس��تم با مط��ابق آزاد و مس��تقل ارتب��اطي ه��ايرس��انه وج��ود‌

کشور هر قانونيه��ايرس��انه و اف��راد آزادانه و مم��انعت ب��دون دسترسي تق��ويت‌

اطالعاتي منابع به ارتباطيدر ن���ژادي تبعيض ع���دم م���ورد در الملليبين اص���ول پ���ذيرفتن‌

برابري. و عدالت مورد در شدهانجام مذاکرات چارچوب

بخارست - اعالميه1-3-4‌در ش��رقي اروپ��اي ايمنطق��ه مق��دماتي کنف��رانس در اعالمي��ه، اين

‌کميس��يون عضو ش��د.‌کش��ورهاي بي��ان روم��اني بخارست ‌در2002 نوامبر‌م��ورد در و نمودند ش�رکت کنف��رانس اين در 1ملل س�ازمان اروپائي اقتصادکردند: موافقت اطالعاتي جامعه مورد در زير هاياولويت و اصول

2است مفيد همه براي اطالعاتي جامعه يک شناخت

‌به اطالع��اتي جامعه خص��وص در ش��ده بي��ان ديدگاه کنفرانس، اين در‌و ن��ژاد به توجه بدون افراد تمام اطالعاتي، جامعه :‌در كه است صورت اين

‌کنن��د،مي اس��تفاده عقي��ده آزادي و بيان آزادي مورد در خود حق از مليتشان،‌و دري��افت جس��تجو، ديگ��ران، دخ��الت ب��دون عقايد حفظ آزادي ش��امل که

‌هايمحدوديت به توجه بدون ها،رسانه طريق از هاايده و اطالعات از استفادهاست. مرزي

‌دموکراس��ي، توس��عه، اف��زايش در ب��زرگي پتانس��يل اطالعاتي جامعه‌ده��د.‌اس��تفادهمي ارائه را خ��وب حکومت و حسابرسي مسئوليت شفافيت،

‌ارتباط��ات و اطالعات هايآوريفن توسط شده ايجاد جديد هايفرصت از کامل‌پاسخ ارائه ب��راي آن از اس��تفاده همچ��نين سنتي، هايرسانه با آنها ترکيب و

‌يکي عن��وان به بايستمي ديجيت��الي، فاصله هايچالش و مشکالت به مناسب‌اجتم��اعي، اه��داف دس��تيابي در الملليبين و ملي راهبرد در مهم هايبخش از

1‌‌-UNECE2‌‌-E-inclusion

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 14

‌ي��افت اطمين��ان بايس��تي رهيافت، اين باشد.‌در اداري و اقتصادي فرهنگي،‌ب��راي محرک نيروي يک عنوان به فرآيند، اين در شهروندان تجربه و علم که

است. شده استفاده جديد اطالعاتي جامعه‌و اطالع��ات وس��يع گ��ذارياشتراک به و انتشار پايه بر اطالعاتي جامعه

‌م��دني جامعه و خصوصي بخش ه��ا،دولت ش�امل اعضا تمام واقعي مشارکت‌"‌جامعه امتي��ازات و ه��دف به حص��ول ب��راي اعضا اين دارد.‌همک��اري قرار

‌ش��رايطي بايستي اعضا ساير و هااست.‌دولت همه"‌ضروري براي اطالعاتي‌از همچ��نين و عل��وم و اطالعات به زنان مساوي دسترسي از تا کنند مهيا را

-جنب��ه تم��ام در آنها ه��ايگيريتصميم و هامشارکت در مساوي هايفرصت وجودشوند. ‌مطمئنICT گيريشکل هايسياست و هاچارچوب به مربوط هاي

‌راهبرده���اي ب���راي اص���لي مس���يرهاي تعريف ب���راي زير اص���ولاست: اطالعاتي جامعه يک توسعه براي 1الکترونيکي

علوم و اطالعات به دسترسي سازي-‌ايمن1 اصلقبول قابل هزينه با الملليبين هايدسترسي -‌باالبردن2 اصلفرهنگي هويت و زباني تنوع -‌باالبردن3 اصلو تحص���يالت طريق از انس���اني ه���ايظ���رفيت -‌توس���عه4 اصل‌

آموزشق��انوني، ه��ايچارچوب شامل فعال محيط يک اندازي-‌راه5 اصل‌

سياستي و تنظيمياز استفاده در امنيت و محرمانگي -‌ايجاد6 اصل ICTجهاني مسائل با -‌نظارت7 اصل

از: عبارتند اولويت، در موضوعات همچنين،ترمسئول و :‌موثرترالكترونيكي دولتبهتر هايشغل ارائه و ترآميز:‌رقابتالكترونيكي بازرگانيمحلي ك��اربردي ه��ايبرنام��ه و :‌مض��امينالكترونيكي جامعه‌

ترگستردهتوان��اكردنالكترونيكي تحصيالت و الكترونيكي آموزش‌:‌

مردم

توکيو - اعالميه1-3-5‌س��ال ژانويه در اقيانوسه – آس��يا ايمنطق��ه کنف��رانس در اعالميه اين

‌ه��ايشبکه که است اين اطالعاتي جامعه شد.‌مفهوم صادر توکيو ‌در2003‌و اطالع��ات به يكس��ان و مناسب م��وثر، ه��ايدسترس��ي ،ICT يافتهتوس��عه

‌به نيل در را م���ردم توانندمي ب���اال دسترسي ق���ابليت با مناسب مض���امين‌کيفيت ب��االبردن اجتم��اعي، و اقتص��ادي توس��عه اف��زايش خود، استعدادهاي

‌ه��ايگ��يريتص��ميم فرآيند تس��هيل و گرس��نگي، و فقر ب��ردنبين از زن��دگي،1‌‌-e-strategies

15 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

‌بايد اقيانوس��يه – آس��يا منطقه در اطالع��اتي کن��د.‌جامعه کمک مش��ارکتيدهد: انجام را زير کارهاي-شبکه زيرساختارهاي به مساوي و مناسب دسترسي تدارک و ايجاد.1

‌ب��راي آس��ان دسترسي با و يافتهتوس��عه ارتب��اطي و اطالع��اتي ه��ايهمه

‌توس��عه ب��االبردن ب��راي مح��رک ن��يروي عن��وان ‌بهICT از اس��تفاده.2‌ناخالص توليد گسترش وسيله )تکنولوژيکي(‌به آورانهفن و اقتصادي

‌توسعه و تحقيقات تداوم و آورانهفن هاينوآوري طريق (‌ازGNP) ملياقتصادي عظيم رشد طريق از فقر سطوح کاهش نتيجه در و

‌وس��يله به توس��عه، ب��راي جه��اني علوم تقويت و اشتراکات افزايش.3‌علمي، آموزش���ي، ه���ايفع���اليت مس���اوي دسترسي از اطمين���ان‌دامنه در اطالع��ات، به ف��رهنگي و سياس��ي، اجتم��اعي، اقتص��ادي،

اطالعات. عمومي‌آس��يا منطقه اجتم��اعي هايارزش و فرهنگي غني ميراث از حفاظت.4

اطالعات. عصر در اقيانوسيه –‌مح��روم ه��ايگ��روه ب��راي ارتب��اطي و اطالع��اتي ه��ايس��رويس ايجاد.5

‌ک��اهش ب��راي همکاري منظور به درآمد،کم افراد خصوصا اجتماعي،فقر.

‌مانند س��نتي ه��ايرس��انه تق��ويت ‌ب��رايICT از اس��تفاده روند ادامه.6‌در را مهمي نقش که ج��ائي تا امر اين ت��داوم و 1جمعي ه��ايرس��انهکند. ايفا اطالعاتي جامعه در مضامين انتشار

‌انساني، منابع توسعه و ظرفيت ايجاد ‌برايICT از استفاده باالبردن.7توان.كم و معلول افراد نيازهاي به خاص توجه بذل با

‌ارتب��اطي و اطالع��اتي ه��ايشبکه اعتماد قابليت و امنيت از اطمينان.8اطالعاتي. جامعه در محرمانگي و اعتماد ايجاد براي

‌که ش��ويم مطمئن بايس��تي ارتباط��اتي، امن محيط يک از استفاده با.9‌در را پ��ذيرآس��ب قشر ارتب��اطي، و اطالع��اتي هايسرويس از استفادهدهد.نمي قرار خطر معرض

‌توسعه در مدني جامعه و خصوصي بخش مهم نقش تسهيل.10‌جامعه در هاس��رويس و هاش��بکه ارتب��اطي، و اطالع��اتي ه��ايآوريفن

اطالعاتي.-زيس��ت اث��رات مورد در کار و ارزيابي براي راهبردها افزايش.11

‌.ICT محيطي‌منطقه در همبس��تگي و همک��اري روحيه کردن دنبال و تداوم.12

اقيانوسيه. – آسيا

1‌‌-broadcasting

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 16

2مالي باماکو، آفريقا، ايمنطقه كنفرانس- 1-3-6

‌بخش آفريق��ايي، ه��ايدولت از متشكل ،كنفرانس اين در كنندگانشركتد:كردن توافق زير موارد روي بر ،مدني جامعه خانواده و خصوصيدولته��ا، تم��ام مص��الح بايس��تي جهاني اطالعاتي جامعه ‌خصوص��ا

د.بگير نظر در را توسعه حال در كشورهاي مصالحق��رار اول��ويت ب��االترين در بايس��تي محلي و بومي محتواي ايجاد‌

د.باش داشتهبه اجتم���اعي و شخصي موج���وديت پايه عن���وان به رتباط���اتا‌

‌به توجه با را دنيا م��ردم تم��ام توس��عه و باشد ايمن كه ص��ورتي و جامعه در خودش��ان خ��اص نيازه��اي ‌را آفريقا جامعه خصوص��ا

د.شو مديريت بايستي بخشند، تعادلجامعه س��ازمانهاي و خصوصي بخش دول��تي، بخش اعضا، تمام‌

مدني ‌در جايگ��اهي داراي متوس��ط، و كوچك ه��ايشركت خصوصا‌تص��ميم در كامل ط��ور به بايس��تي و هس��تند ارتباط��ات توس��عه‌ش��ركت المللي بين و ايمنطقه ملي، محلي، س��طح در ها گيري

د.كننب��راي اساس��ي، نياز يك عنوان جهاني،به و اي منطقه منابع تمام‌

‌ص�ورت به بايستي‌ICT از دنيا ساكنان تمام برداريبهره توسعهد.آين در واحد و متحد

و م��دني ج��امعه‌ي آفريقايي، هاي دولت نمايندگان رابطه اين در‌‌ب��راي بايستي‌‌ICT هايپتانسيل كه داشتند بيان خصوصي بخش‌تفكرات راهنماي كه اصولي از نگهداري و ايجاد و آفريقا توسعه

‌را اطالع��اتي جامعه از مش��ترك دي��دگاه يك و باشدمي نظ��رات و‌اص��لي تقاضاهاي از يكي اصول شود.‌اين استفاده دهد،مي ارائه

و توسعه حال در كشورهاي است. آفريقايي كشورهاي خصوصا‌از يكي عنوان به‌ICT هايشبكه ابزار از استفاده به شهروندان تمام.1

.شوند آشنا عمومي خدمات‌به دسترسي از حف���اظت و بي���ان آزادي حق بايد ش���هروندي هر به.2

‌انك��ار حق��وق از يكي عن��وان به جه��اني عم��ومي دامنه در اطالع��ات‌در كه عم��ومي اطالع��ات به آزادانه صورت به تا شود داده ناپذيرش

‌يافته انتش��ار جديد ايرس��انه چند ه��اي سيس��تم و ها رس��انه تم��ام.كند پيدا دسترسي

د:شو انجام مختلف طرق به بايستي وريهاآفن تهيه و توليد.3oتوس���عه ب���راي م���الي و سياسي مق���رراتي، موانع ح���ذف‌

‌نيازه��اي آوردنبدست ب��راي ابزار توسعه و ارتباطي تسهيالتط.شراي و ها موقعيت تمام در شهروندان خاص

2002 مه ‌ماه30 ‌تا25 مالي، باماکو، آفريقا، ايمنطقه كنفرانس-‌‌2

17 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

oه��ايخصوص�يت تم��ام كه عملي‌- ك�اري ط�رح يك سازيپياده‌ كش���ورها، تم���ام زب���اني و ف���رهنگي ‌كش���ورهاي خصوص���ادهد. پوشش را آفريقايي

oفن توليد تجربي��ات راس��تاي در اطالع��اتي ه��ايبانك توس��عه-‌ظ��رفيت م��يزان و روستايي جوامع نيازهاي جديدكه وريهايآ

نمايد. تامين را آنها پرداختoم��وجب كه 1ك��دباز اف��زارين��رم ه��ايبس��ته م��يزان اف��زايش‌

گردد. كاربر آموزش و گذاريسرمايه توسعه و افزايش‌و محت��وا ايج��اد به توجه با بايستي گذاريسرمايه و مالي راهبردهاي.4

و دستيابي قابليت در دموكراسي برقراري ‌روي خاص تاكيد خصوصاد.شو دنبال جوانان و زنان

‌به ف��رهنگي تنوع بردنباال جهت در چندزباني بيشتر هرچه بكارگيري.5‌و ب��ومي اس��تفاده ب��راي محتوا توسعه روالهاي محرك نيروي عنوان

د.شو حفاظت المللي بين‌تم��ام در بايس��تي خصوصي بخش و م��دني جامعه كامل مش��اركت.6

‌مرب��وط الملليبين و ايمنطقه ملي، ب��ومي، سطوح در هاگيريتصميم‌زير م��وارد بوس��يله هامش��اركت ش��ود.‌اين ايج��اد اطالعاتي جامعه به

د:شون مي دنبالo ه��ايدس��ته ه��ايمتمم اس��اس بر ارتباطي جديد شكل ايجاد‌

‌. مدني جامعه و خصوصي دولتي، بخش اعضاي از مختلفo ملي ب��ومي، س��طح در مؤسس��ات تواناس��اختن و ايج��اد‌

‌خواهند ايج��اد را بيشتري ارتباطات كه الملليبين و ايمنطقه‌ارائه اطالع��اتي جامعه توس��عه در را به��تري همك��اري و كرد

د.دا خواهندد:ياب افزايش زير موارد طريق از بايستي هاهماهنگي و هاهمكاري.7

oعمليات و كارها كردنايشبكهoنيازه��اي با مناسب ك��اربردي ه��اي برنامه و محت��وا توس��عه‌

ي.بومoفن با مردم آشنانمودن منظور به آموزشي هايطرح توسعه-

‌ق��انوني چ��ارچوب و آنها از اس��تفاده نح��وه جدي��د، آوريه��اي.اطالعاتي جامعه

oبه(دولت س��اختار از خ��ارج) زغ��يرمتمرك همكاريهاي تقويت‌‌ي.ديجيتال فاصله كاهش براي روشي عنوان

oرا اشخاص مشاركت توانندمي كه هائيشبكه توسعه و تقويت‌‌افزايش المللي بين و ايمنطقه ملي، بومي، دموكراسي درد.دهن

1‌‌-Open Source

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 18

‌در بايس��تي م��ديريتي و بش��ري تج��اري، و بنگ��اهي من��ابع و هاظ��رفيت.8‌ه��ايمكمل تا شود تقويت المللي بين و ايمنطقه ملي، بومي، سطح

‌اطالع��اتي جامعه ايج��اد به مربوط هاي فعاليت تمام بين را بيشتريد.كن ايجاد

‌بايستي جديد قانوني و رسمي هايموافقت روي دموكراتيك مذاكرات.9‌و ف��ني اقتص��ادي، ف��رهنگي، اجتم��اعي، چالش��هاي تا ش��ود برق��رار-مي ايج��اد جديد ارتباط��ات و اطالع��ات آوريهايفن بوسيله كه اخالقيد.كن تعريف را شود

‌مؤسس��ات توسط بايس��تي ك��اري ه��اي ط��رح و اص��ول اين تم��ام.10‌از فقط اطالع���اتي جامعه ايج���اد نتيجه در و ش���ود دنب���ال مربوطهد.ش خواهد انجام مربوطه اعضاي كامل مشاركت طريق

1لبنان بيروت، ؛آسيا غرب منطقهاي كنفرانس- 1-3-7

منطقهاي ديدگاه- 1-3-7-1‌بهب��ود ب��راي ارتباط��اتي و اطالعاتي وري‌هايآفن بکر و بالقوه مکاناتا

‌حال در كشورهاي براي جدي موضوعي زندگي، كيفيت باالبردن و بهرهوري‌در کش��ورها اين گ��يرد، قرار بي‌توجهي مورد موضوع اين است.‌اگر توسعه‌جامعه از ح��ركت براي ،عضو مي‌گيرند.‌كشورهاي قرار عقب‌افتادگي خطر‌بايد و دارند برعه��ده را يس��نگين تعه��دات ،اطالع��اتي جامعه سمت به فعلي

‌جامعه س��مت به ح��ركت کنن��د.‌روند اتخ��اذ اق��دام ب��راي را سياس��ت‌هايي‌ه��زاره ”توسعه اهداف با بايد روند باشد.‌اين عادالنه و پايدار بايد اطالعاتي‌بهب��ود آم��وزش، س��طح افزايش بيكاري، و فقر كاهش يعني ملل“، سازمان‌ط��بيعي، من��ابع خس��ارت ك��اهش و توانمن��دي اف��زايش بهداش��تي، خ��دمات‌ب��راي ارتباط��اتي امکان��ات و اطالع��ات به دسترسي باش��د.‌حق همگ��ام

‌اص�ول و معن�وي م�الكيت حق�وق بك�ارگيري و تع�يين همچ��نين و شهروندان‌باش��د.‌ي��افتن م��ردم انساني حقوق اوليه اصول از بايد اطالعات آزاد جريان

‌را توس��عه ح��ال در كش��ورهاي نيازه��اي بتواند اطالع��اتي جامعه كه راههايي‌منطقهاي دي��دگاه اس��ت.‌اه��داف برخوردار زيادي اهميت از ،سازد برآورده

‌و اطالع��اتي وري‌ه��ايآفن كه برس��ند عطفي نقطه به كش��ورها كه است اين‌بك��ار ف��رهنگي ه��ويت شدنسست بدون آيندهشان، تعيين براي را ارتباطاتي

‌وري‌ه����ايآفن چالش����هاي تهدي����دات، كه كند كمك بايد اعالميه برن����د.‌اين‌اين توس�عه ب��راي فرص��تهايي به تبديل سازي،جهاني و ارتباطاتي و اطالعاتي

د.شو وري‌هاآفن

2003 ‌فوريه6 ‌تا4 لبنان، بيروت، آسيا، غرب منطقهاي كنفرانس-‌‌1

19 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

اهداف- 1-3-7-2جامعه توس���عه با رابطه در مش���ترك نگ���رش ت���رويج‌

ي.بينالملل و ملي سطح در اطالعاتيفن ب���راي راهبرده���ايي و مبتكرانه سياس���ت‌هاي تنظيم-

‌توس��عه منظ��ور هب�� ارتباط��اتي و اطالع��اتي وري‌ه��ايآ‌و فقر ک��اهش جهت در و س��ودمند اجتم��اعي ��� اقتصادي.اشتغال افزايش

طريق مل�ل«‌از س�ازمان ه�زاره توسعه »اهداف به نيل‌ش.دان بر مبتني و اطالعاتي جامعه به منطقه تبديل

اه���داف به رس��يدن ب���راي عملي دس���تورکار يك تنظيم‌‌وي��ژه تأکيد و اطالعاتي جامعه به ورود جهت در مشخص

.جامعه محروم گروه‌هاي و زنان جوانان، نيازهاي برو منطقهاي ملي، مس��اعي تشريک براي ساختاري ايجاد‌

‌ب��راي که تالش‌ه��ايي ک��ردن هماهنگ ه��دف با بينالمللي.اطالعاتي جامعه ساخت

و سياس��ت‌ها اج��راي ب��راي ش��روط‌هايي و ش��رط تعيين‌س.ملمو اهداف به رسيدن بر تأكيد با راهبردها

اطالعاتي جامعه يک ايجاد اصول- 1-3-7-3 وري ه<<<ايآفن ب<<<راي منطقهاي و ملي سياست يک تنظيم.1

و ق<<انوني فض<<اي آماده س<<ازي و ارتباط<<اتي و اطالع<<اتي مقرراتي

منطقهاي و ملي شفاف سياست‌هاي تنظيمسياسي و مقرراتي حقوقي، مسائل اصالح معيارها و استانداردها اتخاذ

ICT زيرساخت.2ديجيتالي فاصله كاهش براي زيرساختار تقويتمناسب شاخصهاي گسترش ICTمنابع و اينترنتي دولت تضمين ICT‌ملي نامهاي دامنه امنيت

ICT كاربردي هاي برنامه.3ك��اربردي ه��اي برنامه استانداردس��ازي و س��ازيپي��اده‌

الكترونيكي دولت‌اطالع��ات، به دسترسي طريق از ،الكترونيكي دولت

‌ارائه و ص��نعتي و تج��اري تب��ادالت بهب��ود و اف��زايش‌م��ؤثرتر م��ديريت و ش��هروندان ب��راي دولتي خدمات

الکترونيک دولت تطبيقي بررسي 20

‌مي‌بخش��د. بيش��تري ق��درت ،ش��هروندان به دولت‌راح�����تي تواندمي ،امر اين از حاصل نت�����ايج و مزايا

‌اقتص��ادي، سيس��تمهاي ك��ارائي اف��زايش بيش��تر،‌ب��راي كم��تر، اقتص��ادي فس��اد و ش��فافيت اف��زايش‌پشتيباني و خارجي سرمايههاي جذب امكان افزايش

‌داش��ته پي در را توس��عه ح��ال در كشورهاي در مالي‌در 1برخط ص�ورت به بايد دول�تي مهم باشد.‌خدمات

شوند. ارائه نظر، مورد زمان‌و الك��ترونيكي دموكراسي مانند مف��اهيمي مع��رفي

‌و ملي تص�����ميمگيري روند در الك�����ترونيكي دولت‌بررسي براي فرآيندي.‌دندار بسياري اهميت ،داخلي

‌بايد آن عملك��رد نم��ايش و دولت كاربردي برنامههاي‌به امن دسترسي گس��ترش و توس��عه.‌گ��يرد صورت

‌و اج���را به بس���تگي ،الك���ترونيكي دولت خ���دمات‌دارد.‌با الك���ترونيكي ابزازه���اي از درست اس���تفاده

‌به آن ارس��ال و چندزبانه موض��وعات س��ازي‌فراهم‌خ��دمات به دسترسي ،مختلف اينترن��تي ه��ايفرمپالت

‌دولت م��ورد در بايد مي‌شود.‌ابتك��ارات آسان دولتي‌داخلي و ملي منطقهاي، س����طوح، در الك����ترونيكي

‌نيروي و‌‌UNPANفعاليتهاي طريق گيرد.‌از صورتTask) كاري Forceدر ه(‌ک ESCWAفعاليته��اي ب��راي‌‌

UNPANبه مي‌ت������وان منطقه در ،شد ايج������اد‌‌‌كه مي‌رود ش��د.‌انتظ��ار نائل بس��ياري دس��تآوردهاي

‌،الك���ترونيكي دولت ب���راي جه���اني اس���تانداردهاي‌كه ش��ود تدوين مناسب بينالمللي سازمانهاي توسط

.كنند قبول را آن اجراي مختلف دولتهايآم����وزش برنامهه����اي و پروژهها توس����عه و اف����زايش‌

2يالكترونيكالكترونيكي بهداشت اجراي3يالكترونيك بازرگاني بازسازيكاربردي برنامههاي و وسائل گسترش e-Contentكاربردي برنامههاي ديگر شروع

خدمات بخش و ICT وليدت.4

توليد تواناييهاي گسترش ICT

1‌‌-Online2‌‌-e-Learning3‌‌-e-business

21 الکترونيک دولت و اطالعاتي جامعه

سرويسهاي بهبود و گسترشICT‌ ICT ظرفيتسازي.5

تربيت و آموزش طريق از انساني توانايي گسترشسازمانها يا مؤسسات ساختاولويتهاي ICT

گيري- نتيجه1-4بر مبت���ني جوامع توس���عه جمل���ه، يك در بيانيه‌ها از كلي برآمد‌

‌و روابط بهبودس����ازي ه����دف به اطالع����اتي، فن‌آوري‌ه����اي‌براي سالم جامعه‌اي به نيل جهت در مردم، به بهتر خدمات‌دهي

است. طبقاتي تضاد و ظلم از دور و جامعه افراد تماميدارد. الكترونيك دولت با تنگاتنگي رابطه اطالعاتي جامعهاطالع��اتي، جامعه بيانيه‌هاي در موجود نكات و موارد از بسياري‌

كنند. پيدا تحقق الكترونيك دولت در مي‌توانندجامعه بيانيه‌ه���اي در الكتروني���ك، دولت اه���داف از بس���ياري‌

مي‌شود. ديده اطالعاتيالكترونيك دولت جوام��ع، در آن نقش و دولت م��اهيت به توجه با‌

‌جامعه رشد و ش����كل‌گيري در زي����ادي بس����يار كمك مي‌تواندباشد. داشته اطالعاتي