Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı?

Durum ve Çözüm Önerileri Prof.Dr. R. Nükhet Demirtaşlı

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi

Ölçme ve Değerlendirme Bölümü E-posta: ndemirtasli@ankara.edu.tr

Dr. N.Demirtaşlı 1

Akış

• Ölçme ve Değerlendirmenin eğitim sürecindeki yeri ve işlevi

• Ulusal ve uluslararası düzeyde ölçme ve değerlendirme uygulamalarının işaret ettiği sorunlar.

• Çözüm yolları

Dr. N.Demirtaşlı 2

Ben bu sunuyu neden yapıyorum?

3

Değerlendirmenin Niteliği: Nitelikli Eğitim ve Sonuçları

Nitelikli eğitim almış mezun

Toplumun ve bireyin ihtiyaçlarına uygun iş ve meslek tercihleri

Gelişmiş ve refah toplum, mutlu bireyler

Dr. N.Demirtaşlı 4

Eğitim-Öğretim Süreci ve Değerlendirme İlişkisi

Öğrenen

Eğitim-öğretim

Hedefleri

Eğitim-Öğretim

Faaliyetleri

Ölçme ve Değerlendirme

Etkinlikleri

Dr. N.Demirtaşlı 5

Okullarda Hangi Amaçlarla Ölçme Yaparız?

Öğrenmeye hazır oluş düzeyini belirlemek için

Dr. N.Demirtaşlı 6

Okullarda Hangi Amaçlarla Ölçme Yaparız? Öğrenmelerin gidişatını izlemek, başta öğrenciye ve diğer

paydaşlara dönüt vermek için

Dr. N.Demirtaşlı 7

Okullarda Hangi Amaçlarla Ölçme Yaparız? Başarılı-başarısız kararı vermek için

Dr. N.Demirtaşlı 8

Peki, ülkemizde,

ölçme ve değerlendirme boyutundaki

durum nedir?

Dr. N.Demirtaşlı 9

• Ölçme ve değerlendirme sonuçlarının

öğrenci başarısını ve yeterliklerini

geliştirmekten çok, not vermek ve yeterlileri

seçmek üzere kullanılması

Dr. N.Demirtaşlı 10

Öğretmenlerce Ölçme Sonuçlarının Kullanımı (TIMSS 1999)

2,2

2,4

2,6

2,8

3,0

3,2

3,4

Üye Ülkeler Yeni Üyeler Aday Ülkeler Türkiye

Not vermek

Geri bildirimde bulunmak

Ailelere rapor vermek

1:Hiçbirzaman 4:Her zaman

Dr. N.Demirtaşlı 11

Dr. N.Demirtaşlı 12

Ortaöğretime geçişte: OKS, SBS

(Seviye Belirleme Sınavı), TEOG

Üniversiteye Geçişte: Öğrenci Seçme

Sınavı

(ÖSYS)

2007 Orta Öğretim Kurumları Öğrenci Seçme Sınavı

(OKS) Test İstatistikleri

OKS) Test İstatistikleri

Dr. N.Demirtaşlı 13

Sınava Giren

Öğrenci

Sayısı=

818.359 Soru sayısı

Test puanı

ortalaması

Test puanı

standart

sapması

Türkçe 25,00 13,79 5,86

Matematik 25,00 3,35 5,20

Fen Bilimleri 24,00 5,73 4,99

Sosyal Bilimler 25,00 8,63 6,61

2008 Seviye Belirleme Sınavı (SBS) (6. Sınıf) Sınavı Test İstatistikleri

Dr. N.Demirtaşlı 14

2008 Seviye Belirleme Sınavı (SBS) (7. Sınıf) Test İstatistikleri

Sınava Giren Öğrenci

Sayısı= 991,655 Soru sayısı puanı ortalaması

standart

sapması

Türkçe 21.00 12,18 5,86

Matematik 18.00 5,2 4,51

Fen Bilimleri 18.00 5,95 4,48

Sosyal Bilimler 18.00 8,26 5,64

Dr. N.Demirtaşlı 15

Kaynak: http://www.osym.gov.tr/dosya/1-69292/h/2013-lyssayisalbilgilerbasin.pdf

Dr. N.Demirtaşlı 16

PISA 2006 Fen okur yazarlığı yeterlik düzeylerinde

Türk öğrencilerinin ve OECD üyesi ülke

öğrencilerinin ortalaması

Dr. N.Demirtaşlı 17

Aktaran Kaynak: Çalışkan, M. (2010). Geniş ölçekli durum belirleme çalışmalarında üst düzey

düşünme becerilerinin belirlenmesi: PISA Fen ve Matematik okuryazarlığı. Cito Eğitim Kuram

Uygulama, Ekim-Aralık (10), 32-58.

Dr. N.Demirtaşlı 18

Kaynak: Çalışkan, M. (2011).PISA 2009 Okuryazarlık çalışmaları sonuçlarının Türk öğrencilerinin özelliklerine göre incelenmesi. Cito Eğitim: Kuram ve Uygulama, Nisan-Haziran, 12, 28-44.

Dr. N.Demirtaşlı 19

Kaynak: MEB Yeğitek e-Dergi Nisan 2015

Türkiye

Kitap okuma oranı

% 0.1 (Avrupa %21)

Kütüphane sayısı 1.412

Kahvehane sayısı 570.000

TV izleme süresi Günde 6 saat

İnternete bağlanma süresi Günde 3 saat

Kitap okuma süresi Yılda 6 saat

Okuma becerileri açısından başarı sırası

28. (35 ülke arasında)

Dr. N.Demirtaşlı 20

Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarına İlişkin sorunlar

Ölçme ve değerlendirme sonuçlarından öğretim etkinliklerini ve öğretim hedeflerini

geliştirmede yeterince yararlanılmaması,

Dr. N.Demirtaşlı 21

Ölçme Sonuçlarından ders ya da müfredatın niteliklerinin geliştirmek üzere yararlanma (PISA)

37

62

68

28

EVET

HAYIR

Türkiye Üye Ülkeler 20

30

40

50

60

70

80

Yü

zd

e

Ülke

Ölçme sonuçlarından ders ya da müfredatın niteliklerini geliştirmek üzere yararlanma (PISA 2003 okul

yöneticileri anketi)

Dr. N.Demirtaşlı 22

Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları ve Sorunları

• Ulusal ölçekte uygulanan ve tek tip soru formatı (çoktan seçmeli) kullanılan testler,

• Dar kontenjanlara öğrenci seçme,

• Bağıl değerlendirme ve sıralama, • Ölçme sonuçlarının sadece sayısal değerler

olarak verilmesi, puanların yorumlarına yer verilmemesi,

Dr. N.Demirtaşlı 23

Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları ve Sorunları

• Testlerin hatırlama düzeyinin üstüne çıkmayan düşünme süreçlerini yoklanması,

• Soru içeriklerinin günlük yaşamdan kopuk ve öğrenci için anlamsız biçimde kurgulanması,

• Yıllara göre öğrencinin akademik gelişiminin izlenmemesi

Dr. N.Demirtaşlı 24

Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarına İlişkin sorunlar-4

Ölçme ve değerlendirme işlemlerinin ön denemeden geçmemiş, sadece çoktan

seçmeli sorulardan oluşan testlerle gerçekleştirilmesi,

Dr. N.Demirtaşlı 25

Ülkemizde Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarına İlişkin sorunlar-5

• Testlerde üst düzey düşünme süreçlerinin değil, hatırlama becerilerinin yoklanması

• Testlerdeki soru içeriklerinin, çocuğa anlamlı gelmeyen, günlük yaşamdan kopuk biçimde kurgulanması

Dr. N.Demirtaşlı 26

(MEB 7. Sınıf Seviye Belirleme Sınavı –SBS Türkçe Uygulaması, 2008)

Dr. N.Demirtaşlı 27

•(MEB 6. Sınıf Seviye Belirleme Sınavı-SBS Türkçe, 2008)

Dr. N.Demirtaşlı 28

TEOG Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Kasım 2013 A kitapçığı Soru No: 10 Dr. N.Demirtaşlı 29

• Türkiye’nin de katıldığı uluslar arası öğrenci başarılarını belirleme uygulamalarında (TIMSS, PIRLS, PISA), üniversiteye giriş niteliğinde ve uluslar arası düzeyde bilinen sınav uygulamalarında, dil yeterliğini ölçen testlerde (SAT, TOEFL )uygulamalarında çoktan seçmeli soruların yanında açık uçlu soruları da kullanılmaktadır.

Dr. N.Demirtaşlı 30

Nitelikli Eğitime Giden Yolda,

Nitelikli Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı?

Dr. N.Demirtaşlı 31

Öğretim programları kapsam analizi

Ön denemesi yapılan sorular

Farklı soru formatları

Soru içeriklerinin günlük yaşam kapsamında ve üst

düzey düşünme becerilerini (yorumlama, çıkarsama,

eleştirel ve yaratıcı düşünme, problem çözme)ölçecek

şekilde tasarlanması

Dijital ortamda uygulama

Süreklilik ve Gelişimsel İzleme (Temel Eğitim Süresince)

Nitelikli Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı?

Dr. N.Demirtaşlı 32

Madde tepki kuramı

Test etiği ve gizlilik

Norm dayanaklı değerlendirme

Ölçüt dayanaklı değerlendirme

Puanların tanımı

Yeterlik Tanımları

Nitelikli Ölçme ve Değerlendirme Nasıl Olmalı?

Dr. N.Demirtaşlı 33

Raporlar :

Öğrenci Raporu

Sınıf Raporu

Okul Raporu

Gelişim Raporu

Ders Alanı Yeterlik Düzeyleri

6

Dr. N.Demirtaşlı 34

SONUÇ

• Nitelikli eğitim temel eğitimde başlar.

• Nitelikli Eğitimi sağlamada nitelikli ölçme araç ve yöntemlerinin önemli bir rolü vardır.

• Ülkemizde İlköğretim kademesi yanında orta öğretim kademesinde de öğrencinin akademik gelişimini izleyip dönüt veren ölçme ve değerlendirme uygulamalarının geliştirilmesi gerekir.

Dr. N.Demirtaşlı 35

Teşekkürler…

Dr. N.Demirtaşlı 36