Ekonomika wykłady

5/13/2018 Ekonomika wykłady - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ekonomika-wyklady 1/32

Podstawowa forma prawna prowadzenia działalności:- Podstawowa forma prawna – kategoria określająca status jednostki prowadzącej działalność- Forma jest oznaczana:

-przymiot posiadania lub nieposiadania osobowości prawnelub-poprzez przymiot posiadania zdolności do czynności prawnych

Podstawowe formy prawne: - osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą (spółka z o.o., spółka akcyjna, przedsiębiorstwo państwowe,spółdzielnia, inne spółki …)- jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (spółka jawna, spółka cywilna, spółka komandytowa…)- osoby fizyczne prowadzące działalność Gospodarczą

Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą: - Typowymi osobami prawnymi są:

› spółki kapitałowe (akcyjne, z o.o.),› spółdzielnie,› przedsiębiorstwa państwowe,› agencje rządowe (państwowe osoby prawne),

› partie polityczne,› związki zawodowe,› związki pracodawców,› stowarzyszenia rejestrowe,› i inne.

- Szczególnymi osobami prawnymi są: Skarb Państwa, gminy, powiaty, województwa samorządowe, kościoły izwiązki wyznaniowe

zdolność prawna / zdolność do czynnościprawnych / osobowość prawnaKażdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną, co oznacza, że może być podmiotem praw i obowiązków(np. może być właścicielem mieszkania (niezależnie od wieku)).

Zdolność do czynności prawnych - tj. zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej poprzezdokonywanie czynności prawnych (np. przez zawieranie umów). Pełną zdolność do czynności prawnych posiadająosoby pełnoletnieOsobowość prawna to pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz dodokonywania we własnym imieniu czynności prawnych.

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą.- w rejestrze REGON jest to osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej i inna osoba fizyczna prowadząca działalność na własny rachunek w celuosiągnięcia zysku oraz osoba fizyczna prowadząca indywidualne gospodarstwo rolne

Podział wg podstawowej formy prawnej: podział wg szczególnej formy prawnej :

Osoby prawne Spółki akcyjne , spółki z ogr. odpow. , spółki innePrzedsiębiorstwa państwowe , państwowe jednostkiorganizacyjne, spółdzielnie fundacje, urzędy gminStowarzyszenia , fundusze, partie , kościoły,organizacje społeczne, zw. zawodowe

Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej Urzędy marszałkowskie, starostwa, urzędy gmin, woj.Pow. I gm. Jednostki organizacji, fundusze, spółki

partnerskie, spółki cywilne, spółki jawne, spółkikomandytowe, spółki komand-akcuyjne, stowarzyszeniazwykłe, współnoty mieszkaniowe, oddz i

przedstawicielstwa przds zagranicznych

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą



Najpopularniejsze szczególne formy prawne w budownictwie :- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą- spółki prawa handlowego- spółki prawa cywilnego- spółdzielnie- przedsiębiorstwa państwowe- stowarzyszenia / organizacje społeczne

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą :- przedsiębiorstwa własności indywidualnej – jednoosobowe, jednego właściciela- zalety:

- niezależność w podejmowaniu decyzji,- łatwość zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa (możliwość uproszczonej rachunkowości)

- wady:- ryzyko gospodarcze obciąża tylko jedną osobę,- właściciel odpowiada za zobowiązania także majątkiem osobistym

• rozłożenie ryzyka na większą ilość podmiotów • zwiększone możliwości pozyskania kapitału • ograniczenie odpowiedzialności właścicieli utworzenie spółki w celu prowadzenia działalności

gospodarczej

Spółki- Spółka jest to rodzaj działalności gospodarczej osób fizycznych lub prawnych oparty na umowie lub statucie.- Rodzaje spółek – spółki możemy podzielić na spółki prawa cywilnego oraz prawa handlowego.

Spółka prawa cywilnego Spółka cywilna-Spółka cywilna, która powstaje w drodze umowy, w myśl której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięciawspólnego celu gospodarczego, przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.- Źródłem prawa dla spółki cywilnej jest Kodeks Cywilny.- zalety:

- rozłożenie ryzyka gospodarczego i obowiązków na wspólników

- rozłożenie ciężaru zgromadzenia wkładu kapitałowego na wspólników- wady:

- spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej- wspólnicy odpowiadają majątkiem osobistym- konieczność uzgadniania decyzji pomiędzy wspólnikami- konieczność rozwiązania spółki w przypadku wycofania się lub śmierci jednego ze wspólników- forma zastrzeżona dla małych firm (zatrudnienie do 50 osób, suma aktywów do 2 mln obrót roczny do 4 mln €)

Spółka jawna :- Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, ale posiada zdolność prawną- Zdolność prawna oznacza, że spółka może w swoim imieniu (a nie poszczególnych wspólników) nabywać prawa,zaciągać zobowiązania, pozywać do sądu i być pozywaną.- Spółka jawna jest spółką osób - wspólnikiem _ w spółce mogą być osoby fizyczne, osoby prawne, inne handlowespółki osobowe.- Spółka ponosi odpowiedzialność za własne zobowiązania i nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązaniawspólników.- Wspólnicy ponoszą solidarną i subsydiarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia, całymswoim majątkiem.- Solidarność zobowiązania oznacza, że każdy ze wspólników z innymi wspólnikami wespół ze spółką odpowiada zacałość długu.- Subsydiarność oznacza, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika, w przypadku gdyegzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.- każdy wspólnik ma równy udział w zyskach i stratach bez względu na rodzaj i wartość wkładu

- w razie śmierci, upadłości lub wypowiedzenia umowy przez jednego ze wspólników spółka może trwać dalej- spółka jawna jest z reguły większa niż spółka cywilna (kapitał zakładowy)



Spółka partnerska :- Spółka partnerska – spółka osobowa tworzona przez wspólników tylko w celu wykonywania wolnego zawodu (np.adwokat, aptekarz, architekt, lekarz, inżynier budownictwa) w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.- spółka pozwala obniżyć koszty, podnosi wiarygodność i in.- każdy z partnerów musi mieć uprawnienia do wykonywania zawodu- jeden partner nie odpowiada za skutki wykonywania zawodu przez innego partnera lub pracowników najemnych- każdy partner może reprezentować spółkę na zewnątrz- Spółka partnerska – spółka osobowa tworzona przez wspólników tylko w celu wykonywania wolnego zawodu (np.

adwokat, aptekarz, architekt, lekarz, inżynier budownictwa) w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.- spółka pozwala obniżyć koszty, podnosi wiarygodność i in.- każdy z partnerów musi mieć uprawnienia do wykonywania zawodu- jeden partner nie odpowiada za skutki wykonywania zawodu przez innego partnera lub pracowników najemnych- każdy partner może reprezentować spółkę na zewnątrz

Spółka komandytowa :- Spółka komandytowa – spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w którejwobec wierzycieli za zobowiązania spółki:

- odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona- co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz)

- Wspólnikami mogą być osoby fizyczne, osoby prawne i inne podmioty mające zdolność prawną

- Odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej- Odpowiedzialność komplementariusza jest odpowiedzialnością osobistą, nieograniczoną, solidarną i subsydiarną- komandytariusz

- ma ograniczone prawa - nie może reprezentować spółki na zewnątrz,- ma udział w zyskach proporcjonalny do wkładu

- śmierć wspólnika nie powoduje rozwiązania spółki – spadkobiercy wskazują jedną osobę, która będzie ichreprezentować

Spółka komandytowo-akcyjna:- Spółka komandytowo–akcyjna – spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, wktórej wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia(komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

- Spółka komandytowo-akcyjna jest konstrukcją zawierającą w istocie elementy spółki jawnej i akcyjnej.- Odpowiedzialność komplementariusza jest odpowiedzialnością nieograniczoną, osobistą, solidarną i subsydiarną.

-Komplementariuszem mogą być osoby prawne, spółki osobowe oraz osoby fizyczne.- Akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki, ale ponosi ryzyko majątkowe związane zwnoszonymi do spółki wkładami.

-Akcjonariuszem może być osoba prawna, handlowa spółka osobowa, osoba fizyczna.- kapitał zakładowy – min. 50 tys. zł

Spółki kapitałowe:-spółka akcyjna-spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka akcyjna (minimalny kapitał zakładowy 100 000 zł)- Spółka akcyjna – spółka kapitałowa, będąca osobą prawną, która działa opierając się na kapitale zakładowym

podzielonym na akcje.- Akcja poza tym, że jest udziałem (ułamkiem) w kapitale zakładowym, ogółem praw i obowiązkówakcjonariusza, wynikającym z jego uczestnictwa w spółce, jest papierem wartościowym.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (minimalny kapitał zakładowy 5 000 zł)-Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – spółka handlowa o kapitałowym charakterze, mająca osobowość prawną,działająca w oparciu o kapitał zakładowy podzielony na udziały, ponosząca

odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.-Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ale ponoszą ryzyko wniesionymi do spółki wkładami.



Spółki prawa handlowego :-Spółka handlowa – spółka, której utworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział,

przekształcenie reguluje Kodeks spółek handlowych.- Spółki handlowe mają obowiązek _ uzyskaniawpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.- Spółki prawa handlowego dzielą się na:

-osobowe: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna,- kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.

Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowymz dnia 20 sierpnia 1997 r.Rejestr składa się z:1) rejestru przedsiębiorców;2) rejestru stowarzyszeń …3) rejestru dłużników niewypłacalnych.Rejestr prowadzą w systemie informatycznymSądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część, zwane dalej "sądamirejestrowymi" … http://krs.ms.gov.pl/.

Spółki osobowe a spółki kapitałowe

- W spółkach osobowych wspólnicy angażują zarówno swój majątek jak i osobistą pracę. Zazwyczaj liczbauczestników w tego rodzaju spółkach jest niewielka, natomiast ryzyko znaczne – wspólnicy odpowiadającałym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.

-Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną.- W odróżnieniu od spółki osobowej w spółce kapitałowej wspólnicy są wyłączeni z osobistejodpowiedzialności za zobowiązania spółki.

- Wspólnicy z reguły są odsunięci od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki i kontroli jej działalności (dotego celu służy specjalny organ – rada nadzorcza, komisja rewizyjna), natomiast za ich reprezentowanieodpowiedzialne jest zgromadzenie wspólników.

Spółki:1.Spółki prawa cywilnego

a)spółka cywilna2.Spółki prawa handlowego

a)spółka osobowa-spółka jawna-spółka partnerska-spółka komandytowa-spółka komandytowo-akcyjna

b)spółki kapitałowe-spółka akcyjna-spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Przedsiębiorstwa państwowe:- Przedsiębiorstwo państwowe – samodzielny, samorządny i samofinansujący się przedsiębiorca posiadającyosobowość prawną, tworzony przez organ założycielski (naczelne oraz centralne organy administracji

państwowej, Narodowy Bank Polski lub banki państwowe).- Podstawą prawną działania jest ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych lub odrębnaustawa nadająca konkretnemu przedsiębiorstwu państwowemu osobowość prawną.- Podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Spółdzielnia:- Spółdzielnia – dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym

funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą …- Podstawą prawną działania jest ustawa z dnia 16.09.1982 r. Prawo spółdzielcze oraz zarejestrowany statut.- Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego.



Inne rodzaje spółek działających w budownictwie-Spółka inna – formy organizacyjne zrzeszające osoby fizyczne lub prawne, utworzone dla wykonywania określonejdziałalności.- Spółki te działają w oparciu o przepisy odrębnych ustaw, które nadają im osobowość prawną. Zalicza się tu m.in.spółki wodne, spółki gruntowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych.

Uwarunkowania prawne działalności gospodarczej w dziedzinie budownictwa.Prawo działalności gospodarczej: zasady rejestrowania, prowadzenia i rozliczenia działalności.

Podstawowe akty prawne:-Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity Dz. U. 2010 Nr 220, poz. 1447)-Ustawa z 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178)

Rozpoczynanie działalności:- Pod pojęciem działalności gospodarczej zgodnie z art. 2 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, należyrozumieć zarobkową działalność wytwórczą, handlową, budowlaną i usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie iwydobywanie kopalin, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły.KROK 1. Przedsiębiorca wybiera formę prawną (wybór można w trakcie działalności zmienić)KROK 2. Wybór nazwy i zakresu działalności- Nazwą firmy osoby fizycznej jest – zgodnie z art. 434 Kodeksu Cywilnego – jej imię i nazwisko. Dodatkowo warto

w nazwie zawrzeć informację o profilu działalności, np.: „BUDOWNICTWO – Jan Nowak” ,- Zakres działalności - Polska Klasyfikacja Działalności (PKD 2007), usystematyzowany zbiór rodzajów działalnościgospodarczej.- Każda zmiana zakresu działania przeds. wymaga zgłoszenia w ewidencji działalności oraz w Urz. Statystycznym.- PKD 2007: http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/pkd_07/pkd_07.htm

Rejestracja działalności gospodarczej :- Przedsiębiorcy działający jednoosobowo oraz wspólnicy spółek cywilnych rejestrowani są w Ewidencji DziałalnościGospodarczej, którą prowadzi urząd miasta lub gminy, w którym dana osoba mamiejsce zamieszkania (wspólnicy spółki cywilnej wpisani mogą więc być w różnych ewidencjach).- Działalność w formie spółki osobowej albo kapitałowej - rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym,

prowadzonym przez sądy rejonowe właściwe ze względu na siedzibę tworzonej spółki.

Rozpoczynanie działalności – osoba fizycznaKROK 3. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej- od 31 marca 2009 r. ułatwienia w rejestracji działalności gospodarczej.- zintegrowany wniosek o wpis do wszystkich rejestrów prowadzonych przez urzędy zaangażowane w procesrejestracji – „EDG-1”- miejsce składania wniosku - urząd miasta lub gminy, w którym przedsiębiorca jest zameldowanyEDG-1 jest równocześnie:- wnioskiem o wpis do ewidencji działalności gospodarczej,- wnioskiem o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),- zgłoszeniem identyfikacyjnym lub aktualizacyjnym,- zgłoszeniem płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych albozgłoszeniem oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolnikówKROK 4. pozostałe ew. formalności:- złożenie w ZUS odpowiednich druków w zakresie ubezpieczenia społecznego,- złożenie w urzędzie skarbowym informacji o formie opodatkowania i podjęciu działalności objętej podatkiem odtowarów i usług – VAT.

Rozpoczynanie działalność – osoba prawna- Spółka: osobowa i kapitałowa jest osobą prawną.- Rodzaje spółek osobowych:

› Spółka jawna› Spółka partnerska

› Spółka komandytowa› Spółka komandytowo-akcyjna- Rodzaje spółek kapitałowych:

› Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością› Spółka akcyjna



Krajowy rejestr sądowy:- spółki jawne,- europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,- spółki partnerskie,- spółki komandytowe,- przedsiębiorcy zagraniczni,- towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych,- oddziały przedsiębiorców

- spółki komandytowo-akcyjne,- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,- spółki akcyjne,- spółki europejskie,- spółdzielnie,- przedsiębiorstwa państwowe,- jednostki badawczo- rozwojowe- główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń

Rejestr Przedsiębiorców KRS- Najliczniej występujące podmioty:

› spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

› spółki akcyjne› spółdzielnie.

Rozpoczynanie działalności – osoba prawna – spółka z o. o.- Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w formie aktu notarialnego- Wniesienie przez wspólników kapitału zakładowego (Kapitał zakładowy co najmniej 5 000 złotych, wartośćnominalna jednego udziału nie może być niższa niż 50 zł)- Powołanie zarządu- Ustanowienie organu nadzoru (rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej) (jeżeli kapitał zakładowy >500 000 zł, liczbawspólników >25)- Wpis do rejestru KRS- zarząd zgłasza spółkę do sądu rejestrowego właściwego względu na siedzibę spółki.

- wniosek rejestrowy - formularz KRS-W3 + załączniki:› KRS-WE - dot. wspólników spółki› KRS-WM - z danymi o przedmiocie działalności spółki› KRS-WK - o osobach uprawnionych do reprezentowania podmiotu› +ew. inne

- opłata sądowa 1000zł + opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym 500zł- inne wymagane dokumenty (oryginały lub odpisy poświadczone):

› umowa spółki,› listę wspólników, w której należy podać imię i nazwisko albo firmę i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i

wartość nominalną jego udziałów,› oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na kapitał zakładowy zostały wniesione,› poświadczone urzędowo wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki (członków zarządu i

prokurentów),› dowód powołania poszczególnych członków organów spółki.

1.PYTANIA EGZAMINACYJNE :- Różnica pomiędzy spółkami handlowymi i cywilnymi- Różnice pomiędzy spółkami kapitałowymi i osobowymi- Co to jest KRS?- Co to jest ewidencja działalności gospodarczej i kto ją prowadzi?- Gdzie należy zgłosić rozpoczęcie działalności gospodarczej?- Majątek przedsiębiorstwa – kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej przeszłościnabyte w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

- Majątek może mieć postać:- niematerialną – licencja, prawa autorskie- rzeczową- pieniężną



podział majątku ze względu na:- postać majątku (AKTYWA):

- majątek trwały (aktywa trwałe) np. nieruchomości, materiały- majątek obrotowy (aktywa obrotowe) np. gotówka

- rodzaj kapitału (PASYWA):- fundusze własne - np. kapitał akcyjny- fundusze obce (zobowiązania) – np. kredyt

- składniki majątku można podzielić na:- majątek trwały i majątek obrotowy (aktywa trwałe i obrotowe)- kryteria zaliczenia składnika majątku do aktywów trwałych lub obrotowych:

- rodzaj majątku- wartość- okres użytkowania- rola w działalności przedsiębiorstwa

- podstawowe cechy majątku trwałego:-długi okres użytkowania- znaczna wartość

- rodzaje majątku trwałego:

- rzeczowy majątek trwały- finansowy majątek trwały- wartości niematerialne i prawne

Majątek trwały/aktywa trwałe:1) rzeczowy majątek

a) środki trwałe b) inwestycje rozpoczęte

2) finansowy majątek trwałya) akcje/udziały

b) długoterminowe pożyczkic) papiery wartościowe

3) wartości niematerialne i prawnea) nabyte prawa

b) koszty prac rozwojowychc) wartości niematerialne

1. Rzeczowy majątek trwały przedsiębiorstwa:- środki trwałe- inwestycje rozpoczęte

- ŚRODKI TRWAŁE - zużywają się stopniowo zachowując przy tym swoją naturalną postać. Zalicza się do nichgrunty, budynki, środki transportu, urządzenia techniczne i inne środki długotrwałego użytkowania (powyżej 1 roku).- INWESTYCJE ROZPOCZĘTE - oznacza koszty bezpośrednio związane z niezakończoną jeszcze budową,montażem lub przekazaniem do używania nowego lub ulepszeniem już istniejącego środka trwałego.2. Finansowy środek trwały :- AKCJE, UDZIAŁY- DŁUGOTERMINOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE – lokaty, których termin spłaty przypada co najmniej poupływie roku od daty, na jaką sporządzone jest sprawozdanie finansowe- UDZIELONE DŁUGOTERMINOWE POŻYCZKI – kwoty należne, których okres spłaty na dzień bilansowy jestdłuższy niż rok.3.WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE - nabyte prawa majątkowe nadające się do gospodarczegowykorzystania o okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok - Wartości niematerialne i prawne można podzielić na grupy:

- NABYTE PRAWA MAJĄTKOWE – zalicza się do nich prawo użytkowania wieczystego gruntu, prawaautorskie, prawa do projektów, wynalazków, patentów wzorów itp.

- NABYTE PROGRAMY KOMPUTEROWE – o przewidywalnym okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok - WARTOŚĆ FIRMY – stanowi różnicę pomiędzy ceną nabycia określonej jednostki, a niższą od niej wartościąrynkową składników majątkowych danej jednostki.

- KOSZTY PRAC ROZWOJOWYCH – koszty związane z badaniami lub innymi sposobami uzyskiwania wiedzy,których wynik może być wykorzystany do produkcji nowych lub ulepszonych, określonych produktów lub technologii



Majątek trwały/aktywa trwałe: -Wartości niematerialne i prawne

-wartości niematerialne-wartość firmy

-koszty prac rozwojowych-nabyte prawa

-autorskie, majątkowe i pokrewne-prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych

-Rzeczowe aktywa trwałe-środki trwałe-grunty-budynki, lokale, obiekty inż. lądowej i wodnej-urządzenia techniczne i maszyny-środki transportu

-inwestycje rozpoczęte-Finansowe aktywa trwałe

-akcje/udziały-udzielone pożyczki długoterminowe-długoterminowe papiery wartościowe

Majątek obrotowy :- Majątek obrotowy jest to majątek, którego składniki tracą swoją postać naturalną w stosunkowo krótkim czasie.- Składniki m.o. biorą bezpośredni udział w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa - znajdują się w ciągłymruchu i przechodząc przez kolejne fazy działalności przyjmują coraz inną postać- W skład majątku obrotowego wchodzą:

1. środki pieniężne (gotówka w kasie i na rachunku bankowym)2. papiery wartościowe (udziały, akcje, obligacje) – krótkoterminowe

- udziały i akcje obcych przedsiębiorstw przeznaczone do odsprzedaży- obligacje innych jednostek gospodarczych i obligacje państwowe- czeki i weksle obce płatne w okresie dłuższym niż 3 mies. od daty ich wystawienia- zakupione akcje i udziały własne do zbycia

3. zapasy

▪ materiały - zużywają się całkowicie w procesie produkcyjnym, często tracą przy tym swoją postać naturalną.Cała ich wartość przechodzi na wytwarzane produkty

- przeznaczone do zużycia surowce- materiały podstawowe i pomocnicze

- półfabrykaty obcej produkcji- opakowania itp. ▪ towary -rzeczowe składniki nabyte przez jednostkę w celu sprzedaży▪ półprodukty, produkcja / roboty w toku▪ gotowe produkty

4. należności - kwoty pieniężne należne jednostce od osób trzecich (nabywców, odbiorców usług itp.).- Należności występują w momencie sprzedaży – zazwyczaj nie ma natychmiastowego dokonania

zapłaty za towary lub usługi.



Kapitał przedsiębiorstwa :Spojrzenie na sposób finansowania majątku przedsiębiorstwa = analiza kapitału firmy

Zróżnicowanie kapitału przedsiębiorstwa ze względu na jego pochodzenie:- Kapitał własny- Kapitał obcy

A. Kapitał (fundusz) własny

I. kapitał podstawowyII. kapitał zapasowyIII. kapitał z aktualizacji wycenyIV. kapitały rezerwoweV. zysk/strata z lat ubiegłychVI. zysk/strata netto z roku bieżącego

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązaniaI. rezerwy na zobowiązaniaII. zobowiązania długoterminoweIII. zobowiązania krótkoterminowe

Kapitał własny :

- kapitały podstawowe, pierwotne (np. kapitał zakładowy w spółkach z o.o., kapitał akcyjny w spółkach akcyjnychSA, kapitał wspólników w spółkach osobowych, fundusz założycielski w przedsiębiorstwach państwowych)- kapitały uzupełniające

- kapitał zapasowy (obowiązkowy w SA, stabilizacja, pokrycie ew. straty netto)- kapitał z aktualizacji wyceny (+ lub -)- pozostałe kapitały rezerwowe (z zysku netto, wpłat wspólników, obniżenia kapitału podstawowego) – na

inwestycje , zabezpieczenie ew. ryzyka

Kapitał obcy : (zobowiązania)- Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

- rezerwy na zobowiązania- zobowiązania długoterminowe

- zobowiązania krótkoterminowe- Definicje:

- zobowiązania – wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonejwartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki

- rezerwy – zobowiązania, których termin wymagalności lubkwota nie są pewne- Zobowiązania długoterminowe

- kredyty i pożyczki podlegające zwrotowi w okresie dłuższym niż rok bilansowy- najczęstsza forma: umowa między bankiem a kredytobiorcą zobowiązująca do zwrotu kwoty kredytu wraz z

odsetkami, bank zwykle wymaga ustanowienia prawnego zabezpieczenia kredytu- zobowiązania długoterminowe – zakup środków trwałych, inwestycje

- Zobowiązania krótkoterminowe – ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług, a także całość lub tę część pozostałychzobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu 12 mies. od dnia bilansowego- najczęstsza forma:

- zobowiązania tytułu dostaw, robót i usług-zobowiązania z tytułu podatków, opłat i innych rozrachunków publiczno-prawnych- zobowiązania z tytułu wynagrodzeń za pracę

- zobowiązania krótkoterminowe – finansowanie działalności bieżącej –majątku obrotowego

Kapitał przedsiębiorstwa :- Kapitał stały – kapitał zaangażowany w przedsiębiorstwo na dłuższy czas

Kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe

- Kapitał obrotowyKapitał obrotowy = kapitał stały –majątek trwały



kapitał stały – majątek trwały >0Część środków obrotowych jest finansowana kapitałem długoterminowym.Kapitał długoterminowy, stanowiący kapitał obrotowy może być:1. w pełni kapitałem własnym2. sumą części kapitału własnego i zobowiązań długoterminowych3. tylko kapitałem obcym pochodzącym z kredytów i pożyczek Finansowanie kapitałem obcym jest korzystne gdy rentowność kapitału

przekracza koszt kredytu.

kapitał stały – majątek trwały =0

kapitał stały – majątek trwały <0Ujemny kapitał obrotowy oznacza, że część majątku trwałego przedsiębiorstwa

jest finansowana krótkoterminowymi zobowiązaniami.Sytuacja częsta w firmach handlowych, które sprzedają za gotówkę mając

jednocześnie odroczone terminy płatności u własnych dostawców – powstałewolne środki pieniężne wykorzystywane wprost na budowę lub spłaty rat

kredytu długoterminowego.podział majątku ze względu na:- postać majątku (AKTYWA):

- majątek trwały (aktywa trwałe) np. nieruchomości, materiały- majątek obrotowy (aktywa obrotowe) np. gotówka

- rodzaj kapitału (PASYWA):- fundusze własne - np. kapitał akcyjny- fundusze obce (zobowiązania) – np. kredyt

Majątek przedsiębiorstwa a bilans:-Usystematyzowanie zestawienie wszystkich elementów majątku przedsiębiorstwa i źródełich pochodzenia, sporządzone na określony dzień i w określonej formie, nazywamy bilansem przedsiębiorstwa

- krótka definicja:-bilans - zestawienie majątku i źródeł jego pochodzenia sporządzane na określony dzień



Bilans:- zasada równowagi bilansowej suma aktywów = suma pasywów czyli majątek = kapitałKażdy element majątku przedsiębiorstwa ma określone źródło finansowania, dlatego suma wszystkich aktywów musisię równać sumie pasywów, czyli źródeł ich pochodzenia.- zadania bilansu przedsiębiorstwa:

_ dokument księgowy _ sprawozdanie finansowe sporządzane na koniec roku obrotowego

uwaga: oprócz bilansu rocznego mogą być sporządzane bilanse lub ich wycinki na

krótsze okresy, np. kwartalne lub miesięczneAnaliza bilansu : wstępna ocena sytuacji finansowej finansowej przedsiębiorstwa

Wstępna ocena podstawowych sprawozdań finansowych- wstępna ocena bilansu- wstępna ocena rachunku zysków i strat (następny wykład)

Analiza bilansu przedsiębiorstwa:- Etapy analizy bilansu przedsiębiorstwa:

_ wstępna analiza bilansu _ wskaźnikowa analiza bilansu (rozwinięcie analizy wstępnej)

Wstępna analiza bilansu :- analiza struktury majątkowej (wskaźniki odnoszące się do aktywów)- analiza struktury kapitałowej (wskaźniki odnoszące się do pasywów)- analiza struktury kapitałowo-majątkowej

Analiza aktywów : 1. Ocena struktury aktywów2. Ocena majątku trwałego i obrotowego (analiza sprawności działania przedsiębiorstwa)

Oceny struktury aktywów- udział majątku trwałego w aktywach ogółem majątek trwały / aktywa ogółem

- udział rzeczowego majątku w aktywach ogółem rzeczowy majątek / aktywa ogółem- udział majątku obrotowego w aktywach ogółem majątek obrotowy / aktywa ogółem - udział zapasów w aktywach ogółem zapasy/ aktywa ogółem - udział należności w aktywach ogółem należności/ aktywa ogółem

- udział środków pieniężnych w aktywach ogółem środki pieniężne/ aktywa ogółem

- struktura aktywów jest zależna od branży, cechy charakterystyczne dla budownictwa:- wysoki udział majątku trwałego (głównie rzeczowego)- wysoki udział zapasów (głównie roboty w toku)

Analiza pasywów- Ocena struktury pasywów- Ocena poziomu zadłużenia firmy

Ocena struktury pasywów:- wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał własny kapitał własny / pasywa ogółem

- obciążenie zobowiązaniami długoterminowymi zob. długoterm./ pasywa ogółem

- obciążenie zobowiązaniami krótkoterminowymi zob. krótkoterm./ pasywa ogółem - wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał stały kapitał stały / pasywa ogółem

- obciążenie kredytem krótkoterminowym kredyt krótkoterm./ pasywa ogółem

Ocena zadłużenia :- zadłużenie ogólne zobowiązania/ pasywa ogółem - zadłużenie kapitału własnego zobowiązania/ kapitał własny

- zadłużenie długoterminowe zob. długoterm./ kapitał własny- pożądane wartości wskaźników:- zadłużenie ogólne [0,56 – 0,67] (średnio branża budowl. 1 półrocze 2011 – 0,67) - zadł. kapitału własnego [małe firmy max 3:1, duże max 1:1] (1 półrocze 2011 – 2:1)

- zadł. długoterminowe [0,5 – 1,0 ] (średnio branża bud. 1 półrocze 2011 – 0,45)



Ocena struktury kapitałowo-majątkowej- Ocena struktury kapitałowo-majątkowej to ocena powiązań między aktywami i pasywami.- Pokrycie majątku trwałego kapitałem własnym kapitał własny/ majątek trwały

- jeśli majątek trwały jest w pełni pokryty przez kapitał własny, wówczas spełniona jest złota reguła bilansowania

(wskaźnik ≈ 1,0)- Pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym kapitał stały/ majątek trwały

- jeśli majątek trwały jest w pełni pokryty przez kapitał stały, wówczas spełniona jest srebrna reguła bilansowa

(wskaźnik ≥ 1,0, przy czym udział kapitału własnego na poziomie 2/3 )Ocena płynności- Ocena płynności finansowej – zdolności do spłacania zobowiązań krótkoterminowych.- bieżąca płynność finansowa aktywa bieżące/ pasywa bieżące (czyli: aktywa obrotowe/zob. krótkoter.)- szybka płynność finansowa aktywa bieżące-zapasy/ pasywa bieżące (czyli: aktywa obrotowe-zapasy/zobowiązaniakrótkoterminowe lub środki pieniężne + należności/zobowiązania krótkoterminowe)- pożądane wartości wskaźników:

-bieżąca płynność finansowa [1,2 – 2,0] -szybka płynność finansowa [1,0-1,3]

Podsumowanie wstępnej analizy bilansu

- Analiza bilansu:- analiza struktury majątku i kapitału- analiza dynamiki / zmian w czasie – porównywanie wartości określonych pozycji bilansowych na przestrzeni lat- ocena za pomocą wskaźników zadłużenia i płynności- porównanie otrzymanych wartości wskaźników do przedziałów przyjętych dla poszczególnych wskaźników

2.Pytania do Egzaminu- wymień przykładowe aktywa trwałe oraz majątku obrotowego.- co to są należności? należą do pasywów czy aktywów?- co to są zobowiązania? należą do pasywów czy aktywów?- podaj przykłady kapitału obcego długoterminowego i krótkoterminowego.- kapitał obrotowy

- co oznacza zasada „równowagi bilansowej”?- proste zadania na głównych elementach bilansu – wyznacz kapitał własny firmy, jeśli aktywa trwałe wynoszą 100,należności od odbiorców 20, środki pieniężne 5, zapasy 10,firma ma długoterminowy kredyt w wysokości 55 i kredytobrotowy 10 oraz zobowiązania wobec dostawców na kwotę 15.

Ekonomika przedsiębiorstw rachunek zysków i strat rachunek przepływów pieniężnychzysk (lub strata)wynik finansowy działalności przedsiębiorstwa

przychody pomniejszone o poniesione kosztyA. PrzychodyB. KosztyC. Wynik Finansowy (C = A – B)

Rachunek zysków i strat RZIS- Sprawozdanie finansowe (wyznacza należny podatek od zysku)-RZiS – zadania:

- zestawienie przychodów i kosztów jednostki gospodarczej- informacja o stopniu realizacji podstawowego celu działalności gospodarczej

Podstawowe pojęcia w RZISprzychody i zyski – uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, owiarygodnie określonej wartości, w formie:- zwiększenia wartości aktywów,

- albo zmniejszenia wartości zobowiązań,które doprowadzą do:- wzrostu kapitału własnego- lub zmniejszenia jego niedoboruw inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli



koszty i straty – uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczymkorzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie:- zmniejszenia wartości aktywów,- albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw,które doprowadzą do:- zmniejszenia kapitału własnego- lub zwiększenia jego niedoboruw inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli

- RZiS dzieli działalność przedsiębiorstwa na:- działalność operacyjną (podstawowa działalność, dla której prowadzenia istnieje przedsiębiorstwo)- działalność finansową (wynikającą ze stosunków z instytucjami finansowymi, głównie bankami, a także z

posiadania własności ulokowanej poza przedsiębiorstwem w formie papierów wartościowych, akcji, udziałów)- dz. operacyjna + dz. finansowa = dz. gospodarcza- dz. operacyjna i dz. finansowa powodują występowanie przychodów i kosztów- przychody – koszty = zysk (+) lub strata (-)

Przychody:wartość sprzedażydóbr, towarów i usług

netto (bez VAT)

podstawowadziałalność operacyjna

przychód ze sprzedażyniepotrzebnegomajątku trwałego

pozostała działalnośćoperacyjna

odsetki od lokatdługoterminowych

działalność finansowa

przykład przychodu rodzaj działalnościKoszty:wartość materiałówzużytych do produkcji

podstawowadziałalność operacyjna

koszty wycenyaktywów trwałych

pozostała działalnośćoperacyjna

odsetki od kredytów działalność finansowa przykład przychodu rodzaj działalności

Warianty RZiS- Istniejące prawo wyboru wariantu sporządzania rachunku zysków i strat (kalkulacyjny lub porównawczy) wynika zróżnych potrzeb informacyjnych przedsiębiorstwa, jakie chce ono uzyskać- Wybór wariantu wynika ze sposobu prowadzenia ewidencji kosztów w przedsiębiorstwie

Wariant Kalkulacyjny Wariant porównawczyPrzychody ze sprzedaży- Koszty

Przychody ze sprzedaży

= Zysk (strata) brutto ze sprzedaży- Koszty sprzedaży

- Koszty działalności operacyjnej

- Koszty ogólne zakupu= Zysk (strata) ze sprzedaży

= Zysk (strata) ze sprzedaży

+ Pozostałe przychody operacyjne- Pozostałe koszty operacyjne

= Zysk (strata) z działalności operacyjnej+ Przychody finansowe

- Koszty finansowe= Zysk (strata) z działalności gospodarczej

+zyski nadzwyczajne- straty nadzwyczajne= Zysk (strata) brutto- Podatek dochodowy= Zysk (strata) netto



1.Przychody i koszty operacyjne- przychody ze sprzedaży produktów (usług); iloczyn ilości sprzedanych produktów i ceny; najistotniejsze- koszty odpowiadające przychodom ze sprzedaży:

- techniczny koszt wytworzenia (materiały, płace bezpośrednie, koszty wydziałowe)- koszty zarządu- koszty sprzedaży

przychody – koszty = wynik na sprzedaży

2.Pozostałe przychody i koszty operacyjne- przychody i koszty pośrednio związane z działalnością operacyjną jednostki, np. :dochody z czynszów, ze sprzedażyśrodków trwałych, zbędnych zapasów, straty poniesione na działalności inwestycyjnej, dotacje itp.

3.Przychody i koszty finansowe- przychody ze sprzedaży papierów wartościowych, przychody z udziałów w spółkach, dywidendy, odsetki odudzielonych pożyczek - koszty operacji finansowych:

- wartość nabycia sprzedanych papierów wartościowych- odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek - odsetki od obligacji

przychody – koszty = wynik na dz. Finansowej4.Zyski i straty nadzwyczajne- zyski i straty – pieniężne skutki zdarzeń losowych (np. powódź), po uwzględnieniu kosztów usuwania szkód i

przyznanych odszkodowań oraz wynikające z działalności koszty, niedobory, szkody, które nie mogą być wliczone do kosztów uzyskania przychodów.

5.Zysk brutto, netto, podatek - zysk brutto – przed opodatkowaniem- podatek dochodowy – CIT, 19%; PIT 18% i 32%- zysk netto = zysk _ brutto – podatek

Wariant Kalkulacyjny Wariant porównawczy

Przychody netto ze sprzedaży- Koszty

.Przychody ze sprzedaży

= Zysk (strata) brutto ze sprzedaży- Koszty sprzedaży

- Koszty działalności operacyjnej

- Koszty ogólne zakupu= Zysk (strata) ze sprzedaży

= Zysk (strata) ze sprzedaży

+ Pozostałe przychody operacyjne- Pozostałe koszty operacyjne

= Zysk (strata) z działalności operacyjnej+ Przychody finansowe

- Koszty finansowe= Zysk (strata) z działalności gospodarczej+zyski nadzwyczajne- straty nadzwyczajne= Zysk (strata) brutto- Podatek dochodowy= Zysk (strata) netto

Zysk ze sprzedaży wariant porównawczyA. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi

I. Przychody netto ze sprzedaży produktówII. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostkiIV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty działalności operacyjnejI. AmortyzacjaII. Zużycie materiałów i energii



III. Usługi obceIV. Podatki i opłaty, w tym: - podatek akcyzowyV. WynagrodzeniaVI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczeniaVII. Pozostałe koszty rodzajoweVIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A - B)(B i C koszty ujęte wg rodzajów)

Wstępna analiza Rachunku zysków i strat- ustalenie i ocena zmian w wielkościach: przychody ze sprzedaży, koszty, wynik finansowy i in. w kolejnych latach- badanie relacji pomiędzy wybranymi pozycjami rachunku

Jakie informacje można odczytać z rachunku1. Jakie czynniki kształtują przychody i jaka jest ich wysokość? np. przychody ze sprzedaży 90%, sprzedaż majątkutrwałego 10%, zmiany stanu -30%2. Jakie czynniki kształtują koszty i jaka jest ich relacja do przychodów? – np. usługi obce 80% kosztów i 60%

przychodów, amortyzacja 8% kosztów i 60% przychodów, wynagrodzenia 4% kosztów3. Jaka jest relacja w analizowanym przedziale czasu pomiędzy przychodami ogółem, a kosztami operacyjnymi? – np.65% przychodów ogółem

4. Jak w badanym okresie kształtowały się koszty operacyjne, które składowe dominowały, które się zmniejszyły, aktóre wzrosły w badanym okresie?5. Jaką wartość w analizowanym przedziale czasu przyjęły koszty finansowe, a jaką przychody finansowe, co na towpłynęło? – wzrost kosztów finansowych spowodowany obsługą nowego kredytu6. Jak w badanym okresie kształtuje się wynik finansowy netto i poszczególne wielkości ekonomiczne mające wpływna jego ostateczną wartość, takie jak: wynik na sprzedaży, wynik na działalności operacyjnej, wynik na działalnościgospodarczej, zysk/strata brutto?7. Jaka jest rentowność/zyskowność działalności, zaangażowanego kapitału, majątku?8. Jaka jest produktywność/aktywność działalności, zaangażowanego kapitału, majątku?

Wskaźnik rentownościrentowność sprzedażyrentowność sprzedaży brutto zysk brutto/sprzedaż netto rentowność sprzedaży netto(stopa zwrotu z kapitału wł. (ROS))

zysk netto/sprzedaż netto

rentowność majątkuwskaźnik rentowności majątku(stopa zwrotu z majątku (ROA))

zysk netto / aktywa ogółem

rentowność finansowarentowność kapitału własnego(stopa zwrotu z kapitału wł. (ROE))

zysk netto / kapitał własny

rentowność kapitału stałego zysk netto / kapitał stały

Wskaźniki aktywności produktywność środkówtrwałych

sprzedaż netto/wart. środków trwałych

produktywność środkówobrotowych

sprzedaż netto/aktywa obrotowe

rotacja majątku sprzedaż netto/aktywa ogółem

Rachunek przepływów pieniężnych Cash flow- Rachunek przepływów pieniężnych pokazuje wpływy i wydatki w przedsiębiorstwie w momencie ich wystąpienia

Rachunek przepływów pieniężnych a RZiS- Występujący w rachunku zysków i strat przychód ze sprzedaży mówi o wydaniu produktu odbiorcy wraz z fakturą,co nie oznacza, że odbiorca za produkt zapłacił.- W rachunku przepływów pieniężnych transakcja ta pojawi się dopiero w chwili dokonania płatności przez odbiorcę.- Podobnie z kosztami – w rachunku zysków i strat, wydatek poniesiony na wytworzenie danego produktu pojawi się

jako koszt dopiero w chwili jego sprzedaży.- Rachunek przepływów pieniężnych koszt pojawia się w momencie poniesienia wydatku.



Powiązanie rachunku przepływów z innymi elementami sprawozdania finansowego

Metody sporządzania RPP- Wybór metody ujmowania przepływu środków pieniężnych w działalności operacyjnej oznacza, że w tejżedziałalności można alternatywnie:

- ujmować wynik RZiS oraz jego korekty (metoda pośrednia),- wykazywać poszczególne tytuły wpływów i wydatków (metoda bezpośrednia).

Struktura rachunku przepływów pieniężnych

Metoda bezpośrednia:- Metoda bezpośrednia - polega na wykazywaniu w ramach działalności operacyjnej podstawowych tytułów wpływówi wydatków, w szczególności:

- wpływów od odbiorców,- płatności z tytułu dostaw,- wynagrodzenia i ich pochodne.

- Kwoty wyżej wymienionych wpływów i wydatków są wykazane jako odrębne pozycje, a następnie zagregowane dokwoty przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej

Metoda pośrednia :- Metoda pośrednia - za punkt wyjścia w ustalaniu wielkości przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej

przyjmuje wynik finansowy netto.- Wartość wyniku koryguje się następnie o pozycje najczęściej nie powodujące zmian w gotówce lub jejekwiwalentach (np. amortyzację, zmiany stanu) oraz o wyniki z działalności pozaoperacyjnej

Komentarz do metod:- Bez względu na rodzaj zastosowanej metody, ostateczna wartość przepływów pieniężnych netto z działalnościoperacyjnej pozostaje taka sama, inne są jednak informacje wykazywane przy użyciu każdej z nich.- Obie metody odnoszą się wyłącznie do działalności operacyjnej, pozostałe pozycje sprawozdania, jak również saldokońcowe środków pieniężnych, pozostają takie same bez względu na rodzaj zastosowanej metody

Działalność operacyjna Metoda bezpośrednia Metoda pośrednia

WpływyWydatki

Wynik finansowy netto (z RZiS)Korekty

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej

Działalność inwestycyjna WpływyWydatki

Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej Działalność finansowa

WpływyWydatki

Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej Razem przepływy pieniężne netto



Zalety metody bezpośredniej:- prezentacja struktury wpływów i wydatków z działalności operacyjnej,- dostarcza informacji użytecznych przy określaniu przyszłych wpływów i wydatków działalności operacyjnej (daneniedostępne w metodzie pośredniej),- łatwość weryfikowania w obiektywny sposób pozycji i kwot wpływów i wydatków.

Zalety metody pośredniej:- dostępność informacji o relacji zachodzącej między wynikiem finansowym netto a przepływami pieniężnymi netto z

działalności operacyjnej, w ramach tego samego elementu sprawozdania finansowego,- powiązania pozycji rachunku przepływów pieniężnych z pozycjami bilansu oraz rachunku zysków i strat,- możliwość sporządzenia rachunku przepływów pieniężnych bez większej rozbudowy ewidencji księgowej

Rachunek przepływów pieniężnych- Wpływy i wydatki są grupowane jako wynikające z działalności: operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej

Definicje działalności:- działalność operacyjna - podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne rodzaje działalności, nie zaliczone dodziałalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej;- działalność inwestycyjna (lokacyjna) -nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych ikrótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści;

- działalność finansowa -pozyskiwanie lub utratę źródeł finansowania (zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału(funduszu) własnego i obcego w jednostce) oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści.

Działalność operacyjna- wpływy ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów,- wpływy z tytułu honorariów, praw autorskich, opłat i innych przychodów operacyjnych,- wydatki z tytułu zapłaty za dostarczone towary, materiały, surowce, energię i wyświadczone usługi służące realizacjidziałalności operacyjnej jednostki,- wydatki na wynagrodzenia pracowników oraz inne świadczenia na ich rzecz,- wpływy i wydatki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,- wydatki z tytułu podatku dochodowego, innych podatków i opłat o charakterze publicznoprawnym, lub wpływy zich zwrotu,

- wpływy i wydatki z tytułu kontraktów zawieranych w celu nabycia i odsprzedaży, jeżeli są one elementemdziałalności operacyjnej jednostki.

Wynik z działalności operacyjnej- Dodani wynik z działalności operacyjnej świadczy, o tym, że jednostka generuje aktywa pieniężne w ramach

prowadzonej działalności operacyjnej, które mogą zostać wykorzystane na działalność inwestycyjną i spłatęzobowiązań.- Ujemne przepływy pieniężne informują o niskiej rentowności sprzedaży, problemach ze ściąganiem należności czyutrzymywaniem nadmiernych zapasów.

Działalność Inwestycyjna- wydatki z tytułu zakupu składników środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i

prawnych, inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, jak też aktywów finansowych,- wpływy ze sprzedaży środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych,inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, jak też aktywów finansowych,- wydatki i wpływy z tytułu udzielenia i zwrotu krótko- i długoterminowych pożyczek udzielonych innym

jednostkom,- wydatki z tytułu zaliczek dotyczących działalności inwestycyjnej oraz wpływy ze zwrotu tych zaliczek,- wydatki i wpływy z tytułu pochodnych instrumentów finansowych,- wydatki i wpływy z tytułu pieniężnych kosztów i korzyści dot. wymienionych wcześniej składników działalnościinwestycyjnej, np. otrzymane odsetki od lokat, otrzymane dywidendy.

Wynik z działalności inwestycyjnej

- Dodatnie przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej oznaczające nadwyżkę wpływów inwestycyjnych,natomiast ujemne wiążą się z wysokimi wydatkami inwestycyjnymi, których jednostka nie mogła pokryć wpływami ztej działalności.



Działalność finansowa- zaciągnięcie i spłatę kredytów i pożyczek (łącznie ze zrealizowanymi różnicami kursowymi),- wydatki z tytułu podziału zysku, w tym z lat poprzednich,- wydatki poniesione przez korzystającego na spłatę zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego,- zapłacone odsetki, prowizje bankowe i inne pieniężne koszty (lub korzyści) związane bezpośrednio z pozyskaniemkapitału- wpływy z wydania udziałów (akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału,- płatności na rzecz właścicieli akcji lub udziałów jednostki z tytułu ich wykupu i zwrot dopłat do kapitału,

- wpływy z emisji długo- i krótkoterminowych dłużnych instrumentów finansowychWynik z działalności finansowej-Dodatnie przepływy świadczą o pozyskiwaniu nowych źródeł finansowania działalności, natomiast ujemne o ichodpływie.

Struktura rachunku przepływów pieniężnych

B. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ- I. Wpływy

1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych- 2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne- 3. Z aktywów finansowych, w tym:

a) w jednostkach powiązanych b) w pozostałych jednostkach- zbycie aktywów finansowych,- dywidendy i udziały w zyskach- spłata udzielonych pożyczek długoterminowych- odsetki

- inne wpływy z aktywów finansowych- 4. Inne wpływy inwestycyjne

- II. Wydatki- 1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych- 2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne- 3. Na aktywa finansowe, w tym:a) w jednostkach powiązanych

b) w pozostałych jednostkach- nabycie aktywów finansowych- udzielone pożyczki długoterminowe- 4. Inne wydatki inwestycyjne

III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)

Działalność operacyjna Metoda bezpośrednia Metoda pośrednia

I. Wpływy1. Sprzedaż2. Inne wpływy z działalności

operacyjnejII. Wydatki

1. Dostawy i usługi2. Wynagrodzenia netto3. Ubezpieczenia społeczne i

zdrowotne oraz inne świadczenia4. Podatki i opłaty o charakterze

publicznoprawnym5. Inne wydatki operacyjne

I. Zysk (strata) netto (z RZIS)II. Korekty1. Amortyzacja2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej5. Zmiana stanu rezerw6. Zmiana stanu zapasów7. Zmiana stanu należności8. Zmiana stanu zobowiązań krótkotermin.,zwyjątkiem pożyczek i kredytów9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresow.

10. Inne korekty

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej



C. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJI. Wpływy

- 1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat dokapitału

- 2. Kredyty i pożyczki- 3. Emisja dłużnych papierów wartościowych- 4. Inne wpływy finansowe

II. Wydatki

- 1. Nabycie udziałów (akcji) własnych- 2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli- 3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku- 4. Spłaty kredytów i pożyczek - 5. Wykup dłużnych papierów wartościowych- 6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych- 7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego- 8. Odsetki- 9. Inne wydatki finansowe

III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)

Analiza rachunku przepływów pieniężnych- Analiza przepływów pieniężnych przeprowadzana jest w celu oceny płynności przedsiębiorstwa w bieżącym okresie.- Analiza prognozowanych przepływów umożliwia orientację o przewidywanych nadwyżkach środków pieniężnychna przyszłość, ewentualnie o zagrażającym niedoborze środków pieniężnych.- Utrzymanie dodatniego salda przepływów pieniężnych jest ważnym wskaźnikiem informującym o sytuacji firmy.- Utrata płynności finansowej wiąże się z zagrożeniem upadłością firmy.

3.EGZAMIN:

1. Podaj przykład przychodu/kosztu (w Rachunku zysków i strat) z działalności operacyjnej/pozostałej

operacyjnej/finansowej

2.

Zadanie typu: oblicz rentowność sprzedaży/ rentowność majątku/ rentowność kapitału własnego i stałego3. Podaj przykład wpływu/wydatku (w Rachunku przepływów pieniężnych) z działalności

operacyjnej/inwestycyjnej/finansowej

4. Firma zakupiła w styczniu samochód ciężarowy za gotówkę (cena ... tys. zł) – jak zostanie ujęty zakup w

bilansie na koniec roku/ rachunku zysków i strat/ rachunku przepływów pieniężnych

5. Firma zaciągnęła kredyt długoterminowy inwestycyjny (oprocentowanie ....%, okres spłaty ..... lat) na zakup

hali magazynowej w wys. .....mln zł – jak operacje zaciągnięcia kredytu i zakupu hali zostaną ujęte w

rachunku zysków i strat/ rachunku przepływów pieniężnych

Analiza - to metoda poznania obiektów i zjawisk złożonych poprzez ich podział na elementy proste i zbadanie powiązań między tymi elementami, szczególnie zależności przyczynowo-skutkowych.

Analiza Ekonomiczna przedsiębiorstwa

Analiza ekonomiczna: -analiza struktury zjawisk i procesów występujących w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa,-ustalanie ich wewnętrznych i zewnętrznych powiązań,-ustalanie wielkości i przyczyn odchyleń stanów rzeczywistych od postulowanych,-projektowanie działań korekcyjnych, zmierzających do ekonomicznie racjonalnego ukształtowania stanu zjawisk i

przebiegu procesów.

Analiza działalności przedsiębiorstwa :



Analiza otoczenia przedsiębiorstwa

Ocena warunkówspołecznych i prawnych

Analizarynku

Analizakonkurencji

Analiza ekonomiczna

Analiza finansowa Analiza techniczno-ekonomiczna

Synteza wyników analiz i przygotowanie decyzji dot. przyszłych okresów

Rodzaje analiz ekonomicznych:Przeznaczenie analiz:Analiza zewnętrzna – sprawozdanie roczne, przeznaczone dla akcjonariuszy, inwestorów, udziałowców, banków, atakże klientów, kooperantów, dostawców, prasy. Podstawowa funkcja – informacja nt. rozwoju i pozycji

przedsiębiorstwa w minionym roku (m.in. bilans, rachunek zysków i strat)Analiza wewnętrzna – głównie dla właściciela/kierownictwa przedsiębiorstwa, zawiera analizę sprawozdańfinansowych, głównie analizę wyników finansowych w aspekcie efektywności gospodarowania. Może być analizą ex-

post jak i ex ante. Stanowi podstawę decyzji gospodarczychCzas którego dotyczy analiza: Analiza retrospektywna ex post – badanie przeszłości, stanowi punkt wyjścia dla zamierzeń bieżących i

przyszłościowych- Analiza bieżąca (operatywna) – ocena przebiegu podjętych działań i reakcja na ew. negatywne skutki czy teżzakłócenia (np. na rynku walut, konkurencja itd.)- Analiza prospektywna ex ante – ustalenie i ocena różnych wariantów przed podjęciem decyzji, krótko- lubdługookresowa, głównie ocena efektywności inwestycji, ale także analiza przedsiębiorstwa, otoczenia, marketinguZastosowane metody badawcze: Analiza funkcjonalna (odcinkowa) – analiza oddzielnych zjawisk – np. analiza kosztów własnych, analiza dochodówze sprzedaży, rentowności, zwykle sporządzana przez odpowiednie własne komórki, zwykle ex post- Analiza dziedzinowa (obejmująca wybrane dziedziny działalności gospodarczej) – analiza produkcji, analizagospodarowania czynnikiem ludzkim, analiza gospodarki materiałowej itp.- Analiza problemowa (dot. problemów gospodarczych) – analiza wydajności pracy, kosztów własnych, obrotowości

aktywów- Analiza kompleksowa – całościowe spojrzenie na działalność gospodarczą, ocena działalności gospodarczej i stanuekonomicznego z punktu widzenia powiązań i zależności między zjawiskami gospodarczymi- Analiza decyzyjna – badania wycinkowe, obejmujące analizę zjawisk od rozpoczęcia do zakończenia działańspowodowanych badaną decyzjąSzczegółowość opracowania: Analiza ogólna – całokształt działalności przedsiębiorstwa, ogólna ocena działalności zwykle oparta na podstawowychwskaźnikach, brak badań wzajemnych zależności występujących pomiędzy zjawiskami gospodarczymi- Analiza szczegółowa – badania określonego odcinka działalności lub określonego problemu, w sposób szczegółowy,oparta na szerokim zakresie informacji i wskaźników, umożliwia uchwycenie zależności przyczynowo-skutkowychmiędzy badanymi zjawiskami

Źródła informacji-

Materiały wewnętrzne – zawierają informacje pochodzące z wewnątrz przedsiębiorstwa- Materiały zewnętrzne – informują o otoczeniu, czyli o zewnętrznych warunkach Funkcjonowania przedsiębiorstwa- dane statystyczne - bezpośrednie badania rynku – ankieta, wywiad… - raporty, opracowania, ekspertyzy - przepisy prawne

ANALIZA MAKRO-OTOCZENIA - Otoczenie ekonomiczne – stopa wzrostu gospodarczego, stopy procentowe (koszt kredytu konsumpcyjnego iinwestycyjnego), kursy walutowe, inflacja, podatki itp.- Otoczenie prawne i polityczne – zmiany legislacyjne, dotacje i granty, licencje, wielkość zamówień publicznych itp- Otoczenie międzynarodowe – poziom rozwoju przemysłu w różnych krajach (rynki zbytu lub zagrożeniekonkurencją), restrykcje i sankcje międzynarodowe, stosunki z państwami

- Otoczenie technologiczne – szybkość zmian technologii(upadek/powstanie gałęzi przemysłu), jakość zaplecza naukowobadawczego- Otoczenie społeczne – moda, bezrobocie, zamożność społeczeństwa, związki zawodowe, ochrona środowiska- Otoczenie demograficzne – obecna struktura demograficzna społeczeństwa oraz trendy, starzenie się społeczeństwa



ANALIZA OTOCZENIA KONKURENCYJNEGO- otoczenie konkurencyjne (sektorowe) – ogół instytucji, podmiotów oraz warunków, które wpływają na przedsiębiorstwo i/lub na które przedsiębiorstwo możewpływać- otoczenie konkurencyjne określa warunki funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa w danym sektorze i na danymrynku geograficznym- analiza sektora pozwala ocenić obecną i przyszłą atrakcyjność sektora i związane z nim ryzyko

Analiza ekonomiczna

Analiza finansowa Analiza techniczno-ekonomiczna

wstępna analiza bilansu analiza produkcji

analiza rachunkuzysków i strat

analiza zatrudnienia, płac,wydajności

analiza przepływów pieniężnych

analiza środków trwałych

analiza kondycjifinansowej

przedsiębiorstwa

analiza gospodarkimateriałowej

czynnikowa analizawyniku finansowego(przychodów, kosztów)

analiza postępu technicznego

ANALIZA FINANSOWA - Przedmiotem analizy finansowej są wielkości ekonomiczne, charakteryzujące działalność jednostki gospodarczej,które są wyrażone w jednostkach pieniężnych- Analiza finansowa jest najważniejszym narzędziemoceny działalności jednostek gospodarczych- zadania:

- Przewidzenie przyszłych zdarzeń stanowiących zagrożenie dla przedsiębiorstwa na podstawie znajomościrelacji historycznych

- Porównanie wyników przedsiębiorstwa z własnymi wynikami historycznymi oraz wynikami firmkonkurencyjnych (w branży) w celach optymalizacyjnych

KLASYFIKACJA ANALIZY FINANSOWEJ1. Porównanie w czasie – podstawą odniesienia są dane z poprzednich okresów2. Porównanie z wartościami wzorcowymi – mogą to być wartości standardowe normatywne, planowane

3. Porównanie przekrojowe – do wartości innych jednostek

Rodzaje porównań

Wewnętrzne zewnętrzne

Porównanie w czasie Porównanie z wielkościamiróżnych zakładów z branży

Porównanie z wielkościami postulowanymi, zaplanowanymi

Porównanie z wielkościamiśrednio-branżowymii

porównanie z wielkościami zróżnych branż

porównanie z wielkościamistandardowymi w gospodarce



NARZĘDZIA ANALIZY FINANSOWEJ- analiza struktury: wskaźnik struktury-analiza dynamiki:mierniki dynamiki jednopodstawowemierniki dynamiki łańcuchowe : przyrost absolutny ,przyrost względny

-analiza wskaźnikowa: rentowności, płynności finansowej, sprawności działania przedsiębiorstwa, zadłużeniaANALIZA STRUKTURYDostarcza informacji o prawidłowościach proporcji pomiędzy poszczególnymi wielkościami. Podstawowym

narzędziem badawczym jest wskaźnik struktury.WSKAŹNIK STRUKTURYuk = Xk / X , uk - wskaźnik struktury k-tego składnikaANALIZA DYNAMIKI- Jeden z ważniejszych elementów w analizie finansowejMa na celu ustalić kierunek, tempo i intensywność zmian w czasie zjawisk finansowychMierniki dynamiki pokazują zmiany poziomu wyróżnionego zjawiska w różnych okresach w stosunku do poziomu

tego samego zjawiska z okresu przyjętego za podstawę.Wskaźniki dynamiki:1.jednopodstawowe:Stała podstawa odniesienia – zwykle rok zerowy- Informują, jakie zmiany zjawiska nastąpiły w kolejnych okresach w stosunku do okresu uznanego za podstawowy

i1t=xt/x1 *1002.łańcuchowe:Zmienna, ruchoma podstawa odniesienia- Za podstawę odniesienia dla wartości zjawiska z bieżącego okresu przyjmuje się poziom zjawiska z okresu

poprzedniego- Informują, jakie zmiany poziomu zjawiska występują w kolejnych okresach it=xt/xt-1 *100PRZYROST ABSOLUTNY- Różnica pomiędzy wartością zjawiska w okresie badanym a wartością zjawiska w okresie podstawowym- Przyrosty absolutne są wartościami mianowanymi, czyli wyrażonymi w tych samych jednostkach miary, co badanezjawisko.Informują o ile jednostek zmniejszył się lub zwiększył poziom zjawiska w okresie badanych w stosunku do okresu zroku poprzedniego

- Przyrost absolutny jednopodstawowy (o stałej podstawie x1):Δx1t = xt –x1, t = 1,2,..n- Przyrost absolutny łańcuchowy (o zmiennej podstawie xt):Δx1t = xt –xt-1, t = 1,2,..nPRZYROST WZGLĘDNY- Stosunek przyrostu absolutnego do poziomu zjawiska w okresie przyjętym za podstawę porównań.- Najczęściej wyrażane są w procentach. Określa się je wtedy mianem tempa zmian.- Tempo zmian jednopodstawowe (o stałej podstawie x1)w1t=(xt-x1)/x1 *100Tempo zmian łańcuchowe (o zmiennej podstawie xt)wt=(xt-xt-1)/xt-1 *100PŁYNNOŚĆ FINANSOWA- Ocena płynności finansowej – zdolności do spłacania zobowiązań krótkoterminowych.- bieżąca płynność finansowa aktywa bieżące/ pasywa bieżące - szybka płynność finansowa aktywa bieżące-zapasy/ pasywa bieżące // gotówka+należności/ pasywa bieżące - pożądane wartości wskaźników:- bieżąca płynność finansowa [1,2 – 2,0] - szybka płynność finansowa [1,0-1,3] ZADŁUŻENIE- zadłużenie ogólne zobowiązania/ pasywa ogółem - zadłużenie kapitału własnego zobowiązania/ kapitał własny - zadłużenie długoterminowe zob. długoterm./ kapitał własny - pożądane wartości wskaźników:

- zadłużenie ogólne [0,6 – 0,7]- zadłużenie kapitału własnego [małe firmy max 3:1, duże max 1:1]- zadłużenie długoterminowe [0,5 – 1,0]



Sprawność działania

RENTOWNOŚĆrentowność sprzedaży rentowność sprzedaży brutto zysk brutto/przychody ze sprzedaży

rentowność sprzedaży netto (stopa zwrotu ze sprzedaży (ROS )) zysk netto/przychody ze sprzedaży rentowność majątku wskaźnik rentowności majątku (stopa zwrotu z majątku (ROA)) zysk netto / aktywa ogółem rentowność finansowa rentowność kapitału własnego (stopa zwrotu z kapitału wł. (ROE)) zysk netto / kapitał własny

Analiza czynników kształtujących wynik finansowy przedsiębiorstwa -analiza przychodów ze sprzedaży wyrobów i usług- analiza kosztów własnych- ocena wyniku finansowego przedsiębiorstwa- próg rentowności i jego przydatność w praktyce

Analiza przychodów ze sprzedaży wyrobów i usług- analiza ilości, jakości i struktury asortymentowej produkcji- analiza odbiorców- ocena polityki marketingowej- ocena warunków sprzedaży i skutków ekonomicznych ich zmian

Analiza kosztów własnych- odpowiada na pytania:- jak zmieniają się koszty na każdy ważniejszy wyrób, poczynając od wytworzenia do dostarczenia do odbiorcy,włączając obsługę gwarancyjną?- jak zmieniają się koszty wraz ze zmianą rozmiarów produkcji?- w jakim stopniu obecna struktura kosztów, wykorzystanie zdolności produkcyjnych i kierunki zmian kosztów

odpowiadają zmianom kosztów u konkurencji?



Analiza kosztów w układzie rodzajowym- koszty zużycia materiałów- koszty zużycia paliw i energii- amortyzacja- koszty usług obcych (remontowych, transportowych, in.)- inne koszty materialne- płace z narzutami- odpisy na fundusze specjalne

- inne koszty niematerialneBADANIE REAKCJI ZMIAN KOSZTÓW NA ZMIANY W WIELKOŚCI PRODUKCJI- wyodrębnienie:- koszty stałe – zależna od czasu, obejmujące te składniki kosztów których wysokość nie zależy od zmian w wielkości

produkcji- koszty zmienne – reagujące na zmiany w wielkości produkcji

Próg rentowności i jego przydatność w praktyce- badanie tzw. punktu wyrównania (break even point BEP ), w którym zrealizowane przychody ze sprzedaży dokładnie

pokrywają poniesione koszty - przedsiębiorstwo nie osiąga zysku ale też nie ponosi straty

Próg rentowności - uproszczenia:

- produkcja równa sprzedaży- koszty produkcji są funkcją wielkości produkcji- koszty można podzielić na stałe i zmienne- koszty zmienne są proporcjonalne do produkcji (sprzedaży)

- koszty stałe są niezależne od poziomu produkcji (sprzedaży)- na poziom rentowności wpływa:

- wielkość produkcji (sprzedaży)- cena wyrobu- jednostkowe koszty zmienne

- koszty stałe są produkcji- wartość sprzedaży



PRÓG RENTOWNOŚCI- schemat obliczeń- wartość sprzedaży (iloczyn wielkości produkcji i ceny)S = P x c

poziom kosztów całkowitych (suma kosztów stałych i zmiennych)Kc = Ks + P x kz

próg rentowności (przychody=kosztom)

S = KcP x c = Ks + P x kzBEP = P = Ks / (c-kz) w ujęciu ilościowymBEP’ = BEP x c = [Ks / (c-kz) ] x c w ujęciu wartościowym

4.Egzamin

1. Zadanie typu: oblicz dla zadanego bilansu wskaźniki struktury /wskaźniki dynamiki przyrost lub tempo

zmian/(jednopodstawowe/łańcuchowe)

2. Bieżąca i szybka płynność finansowa – czym się różnią?

3. Zadanie typu: oblicz zadłużenie ogólne/długoterminowe/kapitału własnego

4.

Zadanie typu: oblicz bieżącą i szybką płynność finansowa5. Co to są koszty stałe/zmienne podaj przykład

6. Zadanie typu: oblicz próg rentowności przy zadanych kosztach stałych i zmiennych i cenie produktu

Analiza efektywności ekonomicznej inwestycji podstawowe warunki zapewnienia dobrej pozycji i ekspansji firmy:

o sprawność bieżącego zarządzaniao trafne/optymalne decyzje dot. rozwoju i źródeł jego finansowania

rozwój firmy ↔ (głównie) realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych(rozwojowych) przedsięwzięcia rozwojowe mogą dotyczyć:

o zmiany wielkości produkcjio

zmiany jakości produkcji

o zmiany asortymentuo obniżki kosztówo zmiany źródeł zaopatrzenia/kierunków zbytuo powiązań z innymi firmamio lokowania nadwyżek kapitału

Klasyfikacja inwestycji inwestycje odtworzeniowe – zastępowanie zużytych/przestarzałych urządzeń nowymi, odtwarzanie

zużywającego się majątku (przeciwdziałanie rosnącym koszty utrzymania) inwestycje modernizacyjne – nastawione na zmniejszenie kosztów produkcji (zwykle razem z

odtworzeniowymi) inwestycje innowacyjne – modyfikacja wytwarzanych dotychczas produktów inwestycje rozwojowe – dwa rodzaje:

o zwiększające potencjał firmy – wzrost wydajności parku maszynowego, rozwój siecisprzedaży/dystrybucji

o produkcja nowych wyrobów/usług inwestycje strategiczne

o defensywne – ochrona przed konkurencją i polityką dostawców o ofensywne – umocnienie pozycji na rynku (filie, kooperacja, fuzje)

Decyzje rozwojowe1. decyzje służące akceptacji lub odrzuceniu konkretnego projektu inwestycyjnego – jest to tzw. bezwzględna

ocena opłacalności inwestycji, informująca czy inwestycja będzie dla firmy opłacalna2. decyzje dot. klasyfikacji – względna ocena opłacalności – wybór najbardziej opłacalnego wariantu

inwestycji



Efektywność/opłacalność inwestycjikiedy inwestycja jest efektywna/opłacalna? → gdy efekty/zyski przewyższają nakłady inwestycyjne

ocena efektywności ( kiedy zwrócą się nakłady inwestycyjne?):o okres zwrotu (payback period):

PP=I/Z, gdzie: I – nakłady inwestycyjne, Z - roczne zyskio okres zwrotu (payback period), w przypadku zmiennych zysków rocznych:

PP= t + No(t) / Z(t+1)

gdzie: t - ostatni rok, na koniec którego nakłady pozostają nie zwrócone, No(t) - nakłady niezwrócone na koniec rokut, Z(t+1) - zysk w roku następnym

Długi okres zwrotu dostarcza istotnych informacji: przedsięwzięcie jest mało płynne, gdyż zaangażowane środki będą zamrożone na długi okres,

korzyści netto generowane w długim okresie niosą za sobą większe ryzyko niż te osiągane w okresiekrótszym, stąd podwyższone ryzyko przedsięwzięć o dłuższym okresie zwrotu.

Wady i zalety okresu zwrotuZalety:

łatwość dokonywania obliczeń

przydatność do wstępnej oceny projektów

porównanie alternatyw i charakterystyk dla branży

możliwość oceny płynności inwestycjiWady:

nie uwzględnia zmiany pieniądza w czasie

przy zmiennych zyskach rocznych może promować inwestycje o początkowych wysokich zyskach

trudny w zastosowaniu przy rozłożonych nakładach inwestycyjnych

Zastosowanie okresu zwrotu

Prosty okres zwrotu może mieć zastosowanie: porównania alternatywnych projektów, oceny ryzykowności przedsięwzięcia, wstępnej oceny efektywności ekonomicznej inwestycji, oceny efektywności mało istotnych/kosztownych projektów

Efektywność inwestycji prosta stopa zwrotu (rate of return):

RR = 1/PP = Zśr /I gdzie: I – nakłady inwestycyjne, Zśr - średnioroczne zyski

stopa zwrotu (return on investment):

ROI = Z/I gdzie: Z – roczne zyski, I – nakłady inwestycyjne stopa zwrotu (return on equity):

ROE = Z/IE gdzie: IE – nakłady inwestycyjne sfinansowane kapitałem własnym

Wady i zalety stopy zwrotuZalety:

prostota, zrozumiałość,

łatwość dokonywania obliczeń,

przydatność do wstępnej oceny projektów,

porównanie alternatyw i charakterystyk dla branży,

Wady: pomijanie zmiany pieniądza w czasie,

ocena na podstawie zysku a nie przepływów pieniężnych,

niejednoznaczność metody (różne sposoby określania zysku, amortyzacji itd.),



Zastosowanie stopy zwrotustopa zwrotu (prosta, księgowa) ma zastosowanie do:

obliczenia opłacalności inwestycji – porównanie do stopy granicznej, oczekiwanej, rynkowej stopy zwrotu,kosztu kapitału, zwrotu charakterystycznego dla branży lub zwrotu możliwej do uzyskania na innej drodze

porównania i wyboru bardziej opłacalnego wariantu inwestycjiGłówna zasada oceny inwestycji

Pieniądz posiadany dziś jest warty więcej niż pieniądz spodziewany jutro:

o

inflacjao ryzykoo preferowanie bieżącej konsumpcjio alternatywne korzyści - możliwość inwestowania

Wartość obecna i przyszłaIle będzie wart kapitał 100 000 zł za 3 lata ?Lokata kapitału na koncie o rocznym oprocentowaniu 5%:Za 1 rok: 100 000(1+0,05)=105 000 złZa 2 lata: 105 000(1+0,05)=110 250 zł

Za 3 lata: 110 250(1+0,05)=115 763 zł

Za 1 rok: FV1 = PV( 1+ r )Za 2 lata: FV2 = FV1 ( 1 + r )=PV ( 1 + r ) ( 1 + r ) = PV ( 1 + r )2 Za 3 lata: FV3 = PV ( 1 + r )3 FVn = PV (1 + r )n FV (future value) – wartość przyszłaPV (present value) – wartość obecnan – liczba latr – roczna stopa procentowa( 1 + r )n – czynnik wartości przyszłej

Ile warta jest dziś suma pieniędzy, którą otrzymamy po n latach, przy inwestowaniu według stopy procentowej r irocznej kapitalizacji dochodów?PV = FVn / ( 1 + r )n

Wartość obecna: zdyskontowana, bieżąca, zaktualizowana100 000 / ( 1 + 5% )3 = 86 384 zł

Wartość bieżąca netto Bieżąca wartość inwestycji (net present value) w wysokości I0, jeśli na koniec kolejnych lat otrzymuje się

dochody CF1, CF2, ..., CFn:

- gdy nakłady są rozłożone na kilka lat,

istotna zmienna m.in. stopa dyskontowa r



Ocena inwestycji1. projekt należy przyjąć, gdy:

a. NPV>0 Nadwyżka dochodów pieniężnych z inwestycji nad nakładem. Inwestycja efektywna ekonomicznie.

b. NPV=0Zrównanie przyszłych dochodów z nakładem inwestycyjnym

2. projekt należy odrzucić, gdy:

a.

NPV<0Dochody nie pokrywają poniesionych nakładów. Inwestycja nieefektywna ekonomicznie.

Wady i zalety NPVZalety:

prostota,

ilościowe wyrażenie wartości inwestycji,

jednoznaczne określenie efektywności,

poziom stopy dyskontowej odzwierciedla wymagane zyski oczekiwane przez źródła finansowania,

uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie,

powszechnie stosowane kryterium oceny,Wady:

brak informacji na temat ryzyka

Wewnętrzna stopa zwrotuStopa zwrotu, stopa dyskontowa, przy której inwestycja nie przynosi zysków (nakłady są równoważne zyskom)

r = IRR ↔ NPV = 0

5.Egzamin :- zadania typu oblicz: stopę zwrotu, okres zwrotu, ROI, ROE, NPV- co to jest IRR?- jaka jest różnica pomiędzy ROI oraz ROE?

Finansowanie inwestycjiFinansowanie- pozyskanie i gromadzenie kapitałuInwestowanie- efektywne wydatkowanie kapitału

Podstawowe etapy/zadania finansowaniaa) Dobór źródeł finansowania

b) Budowa portfela kapitału (struktury kapitału, udziału poszczególnych źródeł)I. Jedno źródło

II. Wiele źródeł Kapitał dominujący Kapitał uzupełniający

Klasyfikacja kapitału ze względu na własność środków finansowych• własne źródła finansowania – kapitał pozostawiony do dyspozycji przedsiębiorstwa przez jego właścicieli

• wkłady (pieniężne i rzeczowe) na poczet kapitału podstawowego• dodatkowa emisja akcji, udziałów, dopłaty wspólników• wypracowane zyski przedsiębiorstwa

• obce źródła finansowania - kapitał „dostarczony” do przedsiębiorstwa zwykle na czas ograniczony przez jegowierzycieli oraz zobowiązania bieżące

• wierzyciele wnoszący kapitał mają prawo do odsetek/opłat



Klasyfikacja kapitału ze względu na pochodzenie środków• zewnętrzne źródła finansowania - spoza przedsiębiorstwa

– kapitał zewnętrzny własny (wkłady, udziały, emisja akcji – pierwsza i kolejne) – jednoczesne zwiększenietytułów własności do majątku/uprawnień do dochodów – zwykle bezzwrotny kapitał

– kapitał zewnętrzny obcy• dotacje, subwencje z budżetów, funduszy – kapitał bezzwrotny• kredyty, pożyczki i inne – kapitał zwrotny

• wewnętrzne źródła finansowania – źródła „samofinansowania”

– zysk, przychody z przekształceń struktury majątkowej (np. sprzedaż zbędnego majątku), odpłatneudostępnianie majątku, odpisy amortyzacyjne

Klasyfikacja kapitału ze względu na okres na jaki środki są udostępniane• źródła finansowania długoterminowego – kapitał zaangażowany długofalowo lub na stałe – kapitał stały (dłużej niż 1rok)

– kapitał własny zewnętrzny oraz kapitał obcy o długim okresie spłaty• źródła finansowania krótkoterminowego – kapitał udostępniany na okres krótszy niż 1 rok – zobowiązaniakrótkoterminowe

– kredyty, pożyczki, zobowiązania bieżące wobec dostawców, pracowników, budżetu itp.

Rodzaje kapitału

1.

Kapitał własnya) Wewnętrzny Nadwyżki finansowe Odpisy amortyzacyjne Odpłatne udostępnienie majątku / wyprzedaż majątku

b) Zewnętrzny Wkłady założycielskie Emisja akcji / udziałów

2. Kapitał obcya) Zwrotny

Kredyty pożyczki

Emisja papierów wartościowych Leasing

b) Bezzwrotny Środki budżetowe Środki funduszy celowych Środki unijne

Dywersyfikacja źródeł finansowania• diversus – różny; facio – robię• dywersyfikacja w obszarze działalności inwestycyjnej może dotyczyć:

– dywersyfikacji w doborze źródeł finansowania – dywersyfikacja struktury kapitału

– zróżnicowania inwestycji (sposobów/miejsc inwestowania)• cel – obniżenie ryzyka inwestycji• główne kryterium doboru źródeł:

– koszt kapitału – poziom ryzyka (dla kapitało-biorcy) – efektywność inwestycji

• koszt kapitału – minimalizacja średniego ważonego kosztu kapitału – średni ważony koszt kapitału – główny czynnik wyznaczający stopę dyskontową w rachunku ocenyopłacalności inwestycji

– minimalizacja wpływa na efektywność inwestycji

Koszt kapitału• koszt kapitału – cena jaką płaci przedsiębiorstwo za możliwość korzystania z kapitału – jest to jednocześnie stopazwrotu dla kapitało-dawcy• koszt kapitału – stopa procentowa odzwierciedlająca stosunek wydatków w skali roku do wartości tego kapitału• przy wielu źródłach finansowania – średni ważony koszt kapitału WACC (weighted average cost of capital),



ui – udział i-tego źródła; K i – koszt kapitału z i-tego źródła; n- liczba źródeł

• kapitał własny

– nie generuje kosztów finansowych – mimo tego jest uważany za jedno z najdroższych źródełfinansowani – mierzony kosztem alternatywnym (kosztem utraconych możliwości)

• wyrzeczenie się możliwych korzyści z zaangażowania kapitału w inny sposób• kapitał trudny do wycofania• kapitał wymagający np. w spółce z o.o. zmiany umowy spółki (notariusz, wpis do rejestru), w spółce SA – emisja i dystrybucja akcji, nowe wpisy do rejestru; oczekiwania nowych właścicieli co do stopy zwrotu(dywidendy)

– najczęstsza metoda szacunku kosztu własnego K e – stopa zwrotu z bezpiecznej inwestycji (obligacji) K obl plus premia za ryzyko p

Koszt kapitału obcego - kredyt• kredyty bankowe – koszt określony głównie przez stopę procentową rk oraz stopę podatkudochodowego T • uwzględnienie podatku wynika z możliwości odliczenia odsetek od podstawy do opodatkowania – tzw. tarcza podatkowa

Średni ważony koszt kapitału WACC• struktura finansowania inwestycji:

– 25% - kapitał własny (zysk)koszt = stopa obligacji rządowych + premia = 5,75% + 1% = 6,75%

– 45% - obligacje, oprocentowanie 10,84%, koszt emisji 1%

– 30% - kredyt bankowy – oprocentowanie rzeczywiste – 8%• WACC = 0,25 * kapitał własny + 0,45 * obligacje + 0,30 * kredyt• WACC = 0,25 * 6,75% + 0,45 * 11,84% + 0,30 * 8% * (1-19%) = 8,96%

• kredyty bankowe – oprocentowanie: – stałe, zmienne – podstawą są stopy LIBOR, EURIBOR, WIBOR + marża banku (zależna od rodzaju kredytu, kondycjikredytobiorcy, stopnia ryzyka inwestycji, okresu kredytowania, form i rodzajów zabezpieczeń)

• pozostałe koszty kredytu: prowizja przygotowawcza, prowizja od zaangażowania kapitału, prowizja odwcześniejszej spłaty, prowizja za zmianę waluty lub innych warunków umowy, opłata ubezpieczeniowa, opłata zaustanowienie zabezpieczenia, i in.• suma ww. – rzeczywisty koszt kredytu bankowego

Koszt kapitału obcego – pożyczka• pożyczka – pozyskanie kapitału także od innych podmiotów niż bank • koszty – podobnie jak kredyt

– efekt tarczy podatkowej – koszt rzeczywisty uwzględniający oprócz oprocentowania pozostałe koszty pozyskania i użytkowaniakapitału

Koszt kapitału obcego - leasing• leasing – zgodnie z umową leasingu finansujący zobowiązuje się nabyć na określonych warunkach rzecz odoznaczonego zbywcy i oddać ją korzystającemu do używania przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się

zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne• leasing – kapitał obcy w formie zasobu rzeczowego• rodzaje leasingu:

– leasing finansowy – leasing operacyjny



• leasing finansowy

– inne nazwy kapitałowy, właściwy – leasingobiorca korzysta z przedmiotu przez okres bliski jego gospodarczej używalności – alternatywa kredytu inwestycyjnego

• leasing operacyjny – krótki okres umowy – alternatywa do najmu/dzierżawy

• korzyści: – duża elastyczność/ duży rynek leasingodawców – duża dostępność, proste procedury – nie powiększa zobowiązań długoterminowych (zadłużenia) – raty leasingowe płacone zwykle z bieżących przychodów – raty leasingowe (lub amortyzacja w leasingu finansowym) są kosztem uzyskania przychodu

Koszt kapitału obcego - inne• dotacje, preferencyjne pożyczki i kredyty, subwencje na spłaty odsetek, gwarancje, poręczenia kredytów …• koszt = koszt pozyskania np. przygotowania wniosku, przy refinansowaniu – koszt monitoringu, raportowania itd.

Model finansowania inwestycji

• forma własności• dominujące źródło kapitału• uzupełniające źródła kapitału

Model finansowania – przykład „Inwestycja publiczna DTŚ”• drogowa trasa średnicowa DTŚ – Gliwice-Zabrze-Ruda Śl.-Świętochłowice-Chorzów-Katowice• idea trasy powstała w latach 70’ i 80’• podział trasy na 28 zadań inwestycyjnych• dwa etapy DTŚ Zachód i DTŚ Wschód• w 1983 r. – powołanie jedn.budż. Dyrekcja Budowy Tras Komunikacyjnych, inwestor główny/bezpośredniWojewoda Katowicki• w 1993 r. – powołanie spółki Drogowa Trasa Średnicowa SA, większościowy pakiet akcji – Skarb Państwa (aport w

formie gruntu), pozostali – 23 podmioty (zakup akcji za gotówkę)• w 1998 r. – umowa kredytowa rządu z EBI• w 1998 r. – umowa kredytowa rządu z EBI – finansowanie DTŚ Wschód

nakłady inwestycyjne 376 mln € – kredyt z EBI – udział własny – nakłady poniesione głównie z budżetu państwa do 1998 r.

• kredyt z EBI podzielony na 2 części – część A – 100 mln € w 1998 – część B – 80 mln € w 2002 – odsetki płacone co pół roku – spłata kapitału odroczona o 5 lat (od 2003) – kredyt płatny w transzach uzależnionych od harmonogramu , umów z wykonawcami, realizacji wydatków z poprzednich transz, – EBI wymaga raportów z prac, specjalnych procedur przetargowych (dwuetapowych)

• finansowanie DTŚ Zachód nakłady inwestycyjne 296 mln € – środki unijne z funduszy strukturalnych – środki budżetowe – zobowiązania krótkoterminowe

• efektywność inwestycji – ocena wg standardów unijnych dot. projektów publicznych – analiza kosztów i korzyści AKK (cost-benefitanalysis CBA)

– inwestycja niedochodotwórcza, – analiza kosztów i korzyści jest sporządzana z punktu widzenia społeczeństwa a nie inwestora

– przyjęte korzyści: zmniejszenie liczby wypadków, skrócenie czasu podróży, zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, zmniejszenie zużycia paliwa, skrócenie drogi – ocena efektywności – (dla okresu 21 lat) okres zwrotu 6 lat, – ocena NPV = 664 mln zł dla i = 5%; NPV = 200 mln zł dla i = 8%; IRR = 9,9%



6.Egzamin

1. Zadanie typu: oblicz koszt kapitału (metodą WACC) przy zadanej strukturze finansowania

2. Zadanie typu: oblicz koszt kredytu z uwzględnieniem efektu tarczy podatkowej

3. W jaki sposób można oszacować koszt kapitału własnego?

4. Podaj dwa podstawowe rodzaje leasingu i podaj podstawowe różnice między nimi.

5. Podaj przykład kapitału własnego/obcego/wewnętrznego/zewnętrznego/zwrotnego/

bezzwrotnego/krótkoterminowego/długoterminowego6. Dlaczego koszt kapitału wpływa na efektywność finansową inwestycji?

Documents

Ekonomika wykłady