1. Vrste mjera ekonomske politike Prema stepenu djelovanja mjere ekonomske politike se dijele na linearne i selektivne. Prema obuhvatu sve mjere ekonomske politike dijele se na opšte i posebne. Prema teritorijalnom dejstvu sve mjere ekonomske politike se dijele na unutrašnje i

spoljašnje. Prema objektu djelovanja mjere ekonomske politike se dijele na realne,

kreditnomonetarne i poreske odnosno fiskalne. Prema načinu djelovanja mjere ekonomske politike dijele se na direktne i indirektne.

2. Vrste instrumenta ekonomske politikeNajvažniji instrumenti koje koriste subjekti su:

Instrumenti politike cijena - zadatak je da održavaju stabilnost opšteg nivoa cijena. Instrumenti fiskalne politike - najvažniji su porezi, takse, doprinosi, carine i zajmovi. Instrumenti kreditnomonetarne politike - čine funkcionalno jedinstvo i putem njih se

utiče na ukupne privredne tokove. Instrumenti spoljnotrgovinske i devizne politike - utiče na dinamiku ekonomskih odnosa

sa inostranstvom. Instrumenti politike dohotka - segment ekonomske politike koji dolazi do izražaja u

uslovima kada se privreda suoči sa inflacijom. Instrumenti direktne kontrole - najvažniji instrumenti su: kontrola uvoza, izvoza, cijena,

roba, usluga, kontrola kvaliteta, kontrola korišćenja privrednog bogastva, uslova rada itd. 3. Koje su najvažnije karakteristike ciljevaNajvažnije karakteristike - odlike ciljeva ekonomske politike su:

Kvantitativna određenost - kvantitaivno odrediti cilj znači numerički ga izraziti. Kvalitativna određenost- kvalitativno odrediti cilj znači odrediti privrednu sveru na koju

se cilj odnosi kao subjekt koji treba da ga realizuje. Vremenska određenost - vremenski odrediti cilj podrazumijeva utvrditi vrijeme za koje

treba odredeni cilj da se ostvari. Realnost - za cilj kažemo da je realan ako je ostvariv. Ovaj zahtjev je izuzetno važan ali i

jako složen. Međusobna usklađenost - ciljevi prije svega moraju biti usklađeni, a to znači da

realizacija jednog cilja omogućava ostvarivanje drugog. Rangiranje ciljeva prema značaju - značaj cilja određuje njegovo mjesto u skali ciljeva.

Tamo gdje postoji samo jedan cilj tu se i ne postavlja pitanje rangiranja.4. Obilježja subjekata ekonomske politikea) Sposobnost da donose makroekonomske odluke koje važe za čitavu privredub) Sposobnost da preduzimaju razne akcijec) Sposobnost da samostalno djeluju id) lmaju uvijek određeni interes5. Vrste ciljeva po značajuShodno tome kakav je njihov značaj dijele se na prioritetne i sporedne6. Podjela ciljeva po Aleksandru Vasiću

Materjalno proizvodni ciljevi Društveno ekonomski ciljevi Socijalno politički ciljevi

7. Osnove privrednog sistema čine? Oblik i sadržaj vlasništva Robno biće privrede kao najrazvijeniji organizacioni oblik privređivanja Integralna tržišta Planiranje kao korektivni i usmjeravajući mehanizam privrednog razvoja Preduzeće kao osnovni privredni subjekt u procesu društvene reprodukcije Dobit kao osnovni motiv i potvrda uspješnosti poslovanja preduzeća

Čvrsti princip pravne države Ograničeno strukturno prilagođavanje uloge države u upravljanju privrednim sistemom

8. Karakteristike privrednog sistema Organizacioni sistem Teleološki sistem - sistem cilja - sistem koji mora imati određeni pojedinačni ili

kolektivni cilj Kao istorijska kategorija privredni sistem spada u grupu najsloženijih podsistema

društvenog sistema U kompoziciji sistema privredni sistem zauzima vodeće mjesto Privredni sistem je hijerarhijski uređen sistem Relativno otvoren sistem

9. Nabroj savremene doktrine Škola nove ekonomije Škola monetarizma Škola racionalizma Škola ekonomske ponude

10. Ko je i kada napisao djelo "Bogatstvo naroda"?Napisao je Adam Smit 1776. Godine11. Kako fiziokrati dijele društvo u tri osnovne klase?

Poljoprivrednike kao proizvodnu klasu koja svojim radom doprinosi stvaranju čistog proizvoda

Vlasnike zemlje koji su takođe korisni jer su njihovi preci osposobili zemlju za proizvodnju

Ostalo stanovništvo koje je sa ekonomskog stanovišta sterilno jer ne doprinosi povećanju čistog prihoda

12. Klasifikacije ciljeva Prema vremenu za koje trebaju da se realizuju oni su svrstani na kratkoročne,

srednjoročne i dugoročne Shodno tome kakav je njihov značaj dijele se na prioritetne i sporedne Kakav je njihov međusobni odnos na nezavisne, konflikten i komplementarne

13. Najvažnija klasifikacija ciljeva ekonomske politike? Kvantitativna određenost Kvalitativna određenost Vremenska određenost Realnost Međusobna usklađenost Rangiranje ciljeva prema značenju

14. Šta je unutrašnja, a šta međunarodna ekonomska politika?Međunarodna ekonomska politika predstavlja skup mjera koje pojedine države, grupe država ili međudržavne organizacije preduzimaju radi vršenja uticaja na svetska privredna kretanja. Unutrašnja ekonomska politika predstavlja skup mjera kojima se reguliše proces privrednog kretanja, usmjerava privredni razvitak i obezbjeđuje jačanje proizvodnih snaga i produkcionih odnosa jedne zemlje.15. Elementi ekonomske politike

Subjekti - nosioci, Ciljevi - zadaci, Instrumenti - sredstva, Sredina.

16.Ko su predstavnici doktrine liberalizma?Predstavnici doktrine liberalizam su Adam Smit, Dejvid Hjum i Dejvid Rikardo17. Za koje reforme su se zalagali fiziokrati?

Zalagali su se za dalekosežne i finansijske reforme od kojih su najvažnije sledeće: reforme zemljišnih posjeda, reforma trgovine žitaricama i poreska reforma.18. Ko su nosioci privrednog sistema?Nosioci privrednog sistema su:

Domaćinstvo kao osnovna prirodna i potrošačka organizacija Preduzeće i njegove različite asocijacije Društveno političke zajednice počev od mjesne zajednice, opštine, okruga, pa do

republike i države uopšte Društveno političke organizacije odnosno političke stranke koje u privrednom sistemu

djeluju isključivo posredno.19. Kako se dijele mjere prema načinu djelovanja?Prema načinu djelovanja mjere se dijele na direktne i indirektne.20. Vrste ciljeva prema tome kakav je njihov međusobni odnos?Shodno tome kakav je njihov međusobni odnos ciljevi se dijele na nezavisne, konfliktne i komplementarne.21. Insrumenti direktne kontrole?Instrumenti direktne kontrole su kontrola uvoza, izvoza, cijena, roba, kontrola kvaliteta, kontrola korišćenja privrednog bogastva, uslova rada itd. Instrumenti direktne kontrole rijetko se koriste samo u izuzetnim prilikama. Njihova primjena dolazi do izražaja samo ako se radi o velikim poremećajima u privredi, odnosno o nekim vanrednim situacijama. 22. Ko je predstavnik merkantilizma?Predstavnik merkantilizma je Tomas Man.Ekonomska politika je skup mjera i instrumenata koje preduzimaju određeni subjekti da bi ostvarili određene ciljeve u određenoj sredini.23. Nedostaci tržišta

1. Pojavljivanje monopola2. Privredne krize3. Nezaposlenost4. Negativni eksterni efekti5. Nejednaka i nepravedna raspodjela sredstava

24. Funkcije države1. Donosi pravne propise - među njima su i privredno pravni2. Vrši alokativne funkcije - ulaganja (Država je subjek koji vrši ulaganja)3. Vrši stabilizacionu funkciju - država treba da brine o stabilnim uslovima privređivanja -

porast cijena4. Vrši ridistributivnu funkciju - vrši raspodjelu sredstava5. Obavlja i socijalnu funkciju - brine o socijalno ugroženim stanovništvom

25. Osnovne odluke ekonomske politikea) Ekonomska politika teorijska disciplina - koristi razne teorijske stavove teoretičara kako bipojedini problemi bili riješenib) Aplikativna - djeluje na stvarnostc) Multiinstrumentalnad) Multidisciplinarnae) Pravna26. Grupe aktivnih činilaca ekonomske politikea) Zakonodavna tijelab) Upravna tijelac) Samoorganizovana tijela27. Vrste ekonomske politikea) Međunarodna ekonomska politika (MMF, Svetska banka, Ujedinjene nacije, Svetska trgovinska nacija, Evropska unija, Organi Evropske unije...)

b) Unutrašnja ekonomska politika (Država, državni organi, sindikati, sindikalne organizacije...).Mjere unutrašnje ekonomske politike mogu se grupisati u dvije grupe i to:a) Sa stanovišta privrednih djelatnosti - industrijska, agrarna, zanatska, turistička, građevinska...b) Sa stanovišta predmeta društvene aktivnosti - politika raspodjele, investiciona politika, kreditna politika.28. Efekti ekonomske politike uslovljeni su velikim brojem faktora. Njihov uticaj je različit, a među njima su najznačajniji:a) Dostignuti nivo društveno-ekonomskog razvojab) Karakter privrednog sistemac) Karakter političkog sistemad) Stepen otvorenosti privrede zemlja prema svetskom tržištu itd.29. Subjekti ekonomske politikeSubjektima ekonomske politike mogu se smatrati svi subjekti koji imaju pravo da donose obavezujuće makroekonomske odluke, kao i svi drugi subjekti čije odluke po svom domašaju imaju makroekonomski značaj. Osnovna obilježja subjekata ekonomske politike:a) Sposobnost da donose makroekonomske odluke koje važe za čitavu privredub) Sposobnost da preduzimaju razne akcijec) Sposobnost da samostalno djeluju id) Imaju uvijek određeni interesNajvažniji makroekonomski subjekti su:

1. Država - najvažniji makroekonomski subjekt2. Centralne i privredne banke3. Sindikati - radnika i poslodavca4. Privredna komora5. Berze - tržište na kojima se vrši kupoprodaja novca i hartija od vrijednosti kao i

određenih roba i usluga6. Monopol - svojim odlukama o ulaganju kapitala i raspodjeli profita utiču na ukupna

privredna kretanja7. Lobi - NVO sektori - Kao subjektu ekonomske politike javljaju se razna formalna i

neformalna tijela kao i razne organizacije29.Ciljevi ekonomske politikeCiljevi su zadaci koje treba ostvariti na nivou privrede kao cjeline ili na nivou njenih djelova za određeni vremenski period, na određenom prostoru. Najveći uslovi postavljanja ciljeva navode se:

1. Želja za promjenom postojećeg društveno ekonomskog stanja2. Želja i potreba da se postigne veća pravičnost u raspodjeli3. Potreda da se rješavaju konfliktna stanja u sistemu4. Potreba da se zadovolje narasle potrebe kako pojedinca tako i čitavog društva

30. Razni segmenti ekonomske politike1. Politika cijena2. Kreditno - monetarna politika3. Fiskalna politika4. Spoljnotrgovinska politika5. Devizna politika

31. Fundamentalne osnove savremenog privrednog sistemaü Oblik i sadržaj vlasništvaü Robno biće privrede kao najrazvijeniji organizacioni oblik privređivanjaü Integralna tržištaü Planiranje kao korektivni i usmjeravajući mehanizam privrednog razvojaü Preduzeće kao osnovni privredni subjekt u procesu društvene reprodukcijeü Dobit kao osnovni motiv i potvrda uspješnosti poslovanja preduzeća

ü Čvrsti princip pravne državeü Ograničeno strukturno prilagođavanje uloge države u upravljanju privrednim sistemom32. Bitne karakteristike privrednog sistemaa) Organizacioni sistemb) Teleološki sistem - sistem ciljac) Dinamičand) Složene) Višedimnezinalanf) Stohastičang) Relativno otvoren sistem33.Ciljevi privrednog sistemaa) Opštecivilizacijske vrijednostib) Stabilnost ekonomskih uslova životac) Stabilnost uslova privređivanjad) Porast privrednog rastae) Postizanje privredne i društvene ravnotežef) Razvoj i očuvanje nasleđa zemljeg) Porast društvenog standardah) Uravnotežen platni bilansi) Porast stope zaposlenostij) Očuvanje i razvoj kulturno - istirjskih vrijednosti društva34. Tipovi privrednog sistemaTipologija privrednih sistema obuhvatila bi četiri grupe:a) Socijalno-tržišne i participativne privredeb) Ostale razvijene zemljec) Zemlje u tranzicijid) Socijalističke reformske privrede35. Odrednice privrednog sistemaa) Svojinab) Način donošenja odlukac) Motivacioni sistem - profitd) Način ulaganja - resursi36. Uspješnost privrednog sistema se određuje na bazi:a) Stope privrednog rastab) Efikasnost privrede (mikro i makro)c) Stabilnost privreded) Stepen otvorenostie) Sistem rasporedaf) Standard i kavlitet života37. Svojina je skup prava pojedinaca, grupe, klase, društva vezano za donošenje odluke opredmetu svojine.Svojina je osnov i ekonomske i političke moći.Oblici svojine:a) Privatna svojinab) Državna svojinac) Društvena svojinaMERKANTILIZAM Merkantilizam je nastao u 15 vijeku. Javlja se kao prva teorijska razrada kapitalističkog načina proizvodnje I kao prvi pravac razmišljanja o ekonomskim fenomenima zasnovan na metodu uzročnosti. Pisci ovog pravca (Antonio Sera Italija, Anton Monkretjen – Francuska I Tomas Man - Engleska) ne tretiraju ekonomske pojave normativno već kauzalno. Traže uzročnost I

povezanost ekonomskih pojava. Oni prvi pristupaju jednom metodološkom izučavanju ekonomskih pojava.Unoseći metod uzročnosti u posmatranju ekonomski pojava, merkantolisti su prvi postavili teoriju jedne ekonomske politike. Oni su smatrali da se bogastvo stvara u prometu, zbog čega je njihova osnovna pažnja bila usresređena na novac – plemenite metale.Po njihovom shvatanju ekonomska politika mora da bude usmjerena u pravcu prometa I to na način da se državi obezbijedi više novca odnosno plemenitih metala. Zato su oni bili pristalice carina.U odnosu na nivo carinske zaštite koji treba koristiti kao instrument carinske politike razlikujemo dva pravca merkantilističkog shavatanja I to:ü Rani merkantilisti – ekonomska (naročito carinska) politika – treba da bude veoma rigorozna i da brani svako oticanje zlata iz zemlje;ü Kasni merkantilisti - carine treba organizovati tako da se u trgovinskom bilansu zemlje obezbijedi aktivni saldo (veći priliv od odliva plemenitih metala).ü Tomas Man dokazivao je da nije štetno za zemlju ako se novac iznosi iz zemlje da bi se u inostranstvu kupovala roba koja se opet može preprodati uz dobit. Treba samo nastojati da ukupni izvoz iz zemlje bude veći od njenog ukupnog uvoza.FIZIOKRATIZAM Fiziokratizam se pojavio u drugoj polovini 18 vijeka I to u prvom redu u Francuskoj kao odraz njenog ekonomskog stanjagdje je ključne društvene I političke pozicije I dalje držala veleposjedniča aristokratija.Fiziokratizam se smatra I prvom organizovanom školom ekonomske teorije, kojoj je osnivač I vođa bio ljekar na dvoru Luja XIV Fransoa Kene.Najvažnija grana francuske privrede bila je zaostala feudalna poljoprivreda.Neki predhodni fiziokrata, inače, pristalice merkantilističkih ideja, kao Kantilon, Gurne I Boasgibjer smatrali ozdravljenje francuske poljoprivrede glavnim ekonomskim I političkim problemom zemlje.Ekonomski stavovi fiziokrata zasnivali su se na postavci o “prirodnom početku” koji se temelji na prirodnim zakonima, čijim djelovima dolazi do unaprijed određenog stanja ekonomske I društvene harmonije. Povećanju društvenog bogastva, po fiziokratama, doprinosi jedino materijalna proizvodnja, I to proizvodnja u poljoprivredi u kojoj jedino dolazi do uvećanja količine raspoloživih materijalnih proizvoda.Nazivi “fiziokrati” I fiziokratska škola potiču od riječi “fiziokratija”, što u prevodu znači vladavina prirode. Po fiziokratama prirodni poredak kao izvor nepomirljivih prirodnih zakona jeste najbolji I najracionalniji poredak društva, kome treba da se prilagodi pozitivni poredak društva. U pogledu ekonomske politike fiziokrati su se zalagali za dalekosežne I finansijske reforme, od kojih su najvažnije sledeće:ü Reforma zemljanih posjeda – da bi se što više povećala proizvodnja čistog proizvoda u poljoprivredi treba napustiti sistem sitnih posjeda i stvoriti velika i napredna gazdinstva;ü Reforma trgovine žitaricama – potrebo je voditi politiku visokih cijena žitaricaü Poreska reforma – treba ubirati jedan jedini porez i to od vlasnika zemljišta kod kojih se stvara višak proizvoda.LIBERALIZAM Liberalizam kao doktrina ekonomske politike nastao je u Engleskoj i Škotskoj, a zasluga za formulaciju teoretske i doktrinarne osnove pripada Smitu, Hjumu i Rikardu. Na temelju njihovih postavki razvilo je liberalističku doktrinu tokom 19. vijeka niz čuvenih građanskih ekonomist i političara.Svoje shvatanje o problemima političke ekonomije Smit je izložio u svom čuvenom djelu „Bogatsvo naroda“. To djelo se smatra prvim naučnim djelom političke ekonomije. Glavna njegova preokupacija je proizvodnja i zakoni koji vladaju proizvodnjom. On proglašava rad produktivnim u svim sferama materijalne proizvodnje.

Smit je razradio teoriju o automatskom djelovanju tržišnog mehanizma, u okviru kojeg spontanim ljudskim djelovanjem mora nastati skladan sistem ekonomskih odnosa u čitavom društvu.Prirodno djelovanje ljudi, po Smitu, pokreće motive i to:ü Samoljubljeü Želja za slobodomü Osjećaj prostojnostiü Radna navika iü Sklonost za trgovanjem.Nastojeći da ostvare najveću moguću korist od svega toga, pojedinci će usmjeravati svoju aktivnost i svoj kapital u one poslove kojima su najvještiji i gdje će im njihov rad i kapital donijeti najveću korist. Tako dolazi do podjele rada i ekonomiziranja kapitala.Osnovni zahtjev liberalističke doktrine u pogledu vođenja ekonomske plitike bio je u tome da država treba da se uzdrži od bilo kakvog uplitanja u redovno poslovanje industrije i trgovine. To je značilo:ü Ukidanje povlastica trgovcima i ukidanje zaštite interesa poljoprivrednikaü Sprečavanje „nasilnih i podmuklih“ nasrtaja na život, slobodu i imovinu građanaü Da se brine o izdržavanju objekata i ustanova neophodnih privredi, kaje građani ili grupe građana ne bi mogle izdržavati.ü Pod uticajem Smita i njegovih sledbenika počela se u Engleskoj voditi liberalistička ekonomska politika već krajem 18. vijekaPROTEKCIONIZAM Prva formulacija moderne doktrine protekcionizma potiče iz SAD. Razmatrajući probleme razvoja domaćih manufaktura i unutrašnjeg tržišta u novooslobođenim američkim kolonijama Hamilton je u svom izvještaju 1791. godine dokazivao da je najveća prepreka ostvarivanja tih ciljeva nadmoćna engleska konkurencija pri slobodi trgovanja. Tu slobodu su, tvrdio je Hamilton, engleski trgovci zloupotrijebili na taj način što su u područjima gdje je osnovana neka nova manufaktura prodavali robu koju je ona proizvodila ispod cijene u namjeri da njenog vlasnika natjera na obustavljanje proizvodnje.Protekcionističke ideje je prenijeo u Evropu i dalje razradio List, što je izložio u djelu „Nacionalni sistem ekonomske politike“. Od sredine 19. vijeka protecionističke ideje su jačale u Americi i u evropskim državama, a to je imalo značajne posledice na razvoj kapitalizma. U početku su carine kao sredstvo zaštite često naslijeđene iz doba merkantilizma, smatrane privremenim mjerama pomaganja novoformiranim industrijama. Kasnije su pojedine zemlje propisivale tako visoke carine za određene vrste robe da je njihov uvoz praktično bio onemogućen čime je domaćim proizvođačima tih vrsta robe omogućeno sticanje monopolističke pozicijei ostvarivanje ekstra profita. Veliki proizvođači u pojedinim industrijskim granama počeli su se organizovati u monopolističke grupacije i stvarati posebne fondove za subvencionisanje izvoza pojedinih za određena preduzeća. Jačanje protekcionizma dovelo je tako do jačanja monopola, pa se s pravom u SAD pred kraj 19. vijeka govorilo da su carine majka trustova. Uz industrijski javio se i agrarni protekcionizam potpomognut privatnim i državnim subvencijama i premijama za izvoz.Iako je protekcionizam kao doktrina namijenio nosiocima ekonomske politike aktivniju ulogu nego liberalizam, ipak time nije stvorena odgovarajuća osnova za prevladavanje jednog od osnovnih problema kapitalističkog načina proizvodnje – cikličnog kretanjaprocesa reprodukcije. Taj su problem građanski ekonomisti nastojali da riješe tek pomoću nove doktrine – doktrine intervencionizma, koja označava i prelaz kapitalizma u novu fazu razvoja državno-monopolski kapitalizam.Intervencionizam

Doba industrijskog i kasnije monopolskog kapitalizma su neravnomjernost u razvoju česte privredne krize, što je dovodilo do zaoštravanja klasnih suprotnosti, uslijed kojih je dolazilo do otvorenih klasnih sukoba. Tako je 1848. godine jedan od osnovnih uzroka revolucionarnih promjena bila upravo ekonomska kriza. Pojavom ove krize javljaju nove ideje koje zastupaju potrebu aktivnog korišćenja instrumenata ekonomske politike označavaju time formiranje nove doktrine ekonomske politike nezvane intervencionizmom. Ona je najvećim dijelom vezana za velikana građansko ekonomske nauke Kejnsa. Za osnovu svojih teorijskih razmatranja Kejns uzima problem usaglašavanja tri osnovne agregatne veličine: ponudu, efektivnu tražnju i punu zaposlenost. Osnovni faktor društvene reprodukcije, po njemu je ukupna tražnja. Kejns polazi od predpostavke i dokazuje da je u kapitalizmu evidentan raskorak između globalne efektivne tražnje i ukupno ostvarenih novčanih dohodaka, a na prvom mjestu između novčane i realne akomulacije. Odnos određenog porasta dohotka i porasta potrošnje tog dohotka Kejns naziva graničnom sklonošću ka potrošnji. Kejns posvećuje značajnu pažnju i štednji koju definiše kao razliku između dohotka i efektivne potrošnje. Bitan uslov ravnoteže u procesu reprodukcije, no njegovom shvatanju, jeste da se cjelokupan iznos štednje utroši na investicije. Taj odnos štednje i investicija u Kejnsovoj doktrini predstavlja veoma značajan faktor, od koga u najvećoj mjeri zavisi visina dohotka, zaposlenost, deflatorne pojave i sl. Prema njegovom mišljenju država treba da investicionom politikom kanališe štednju tako da ona bude potpuno apsorbovana investicijama, u kom slučaju ne može doći do smanjenja dohotka, nezaposlenosti i drugih neželjenih pojava. Kejns se u okviru ekonomske politike zalagao za primjenu određenih fiskalnih i monetarnih instrumenata koji bi trebalo da doprinesu rješavanju osnovnih protivurječnosti kapitalizma. On se zalaže za mišljenje države u privatno-privredne odnose i regulisanje tih odnosa. U okviru fiskalne politike Kejns je pristalica progresivnog oporezivanja kojim treba ići na jače zahvatanje onog dijela dohotka koji je namijenjen štednji a na slabije zahvatanje dohotka namjenjenog potrošnji. U periodu depresije, prema Kejnsu država treba da interveniše mjerama poreske politike koje djeluje u pravcu oživljavanja privrede i to bilo smanjenjem poreza ili povećanjem rashoda ili kombinacijom i jednih i drugih mjera. U Kejnsovoj doktrini i što je imalo snažnog uticaja, na ekonomsku misao i praksu jeste stav o tome da država preko mjera ekonomske politike može da postane vrlo značajan faktor u rješavanju ekonomsko-političkih i socijalno-političkih problema društva, te normalnijeg odvijanja procesa društvene reprodukcije. Kejns je stvorio novu doktrinu ekonomske politike, ta doktrina je odraz njegovog uvjerenja da se mjerama ekonomske politike može i treba da ispravljaju glavni nedostaci kapitalističkog poretka:ü Njegova neposrednost da sam sebi osigura punu nezaposlenost;ü Arbitarnu i nepravednu raspodjelu bogastva i dohotka iZavisnost domaće ekonomske politike od ekonomskih odnosa sa inostranstvoSAVREMENE DOKTRINE EKONOMSKE POLITIKESavremene doktrine ekonomske politike su:

1. 1. Škola nove ekonomije – javlja se početkom šezdesetih godina 20. vijeka kao posljedica visokih stopa nezaposlenosti, nastojeći da afirmiše princip pune zaposlenosti kao osnovni cilj. Predstavnici te škole su Valter Heler, Džejm Tobin, Artur Okun. Da bi se obezbijedila puna zaposlenost predstavnici ove škole razvijaju koncept potencijalnog društvenog proizvoda, koji se, prema tom konceptu ostvaruje u stanju pune zaposlenosti. Zbog toga je za privredne tokove bitna razlika između potencijalnog i tekućeg društvenog proizvoda, koja se naziva jaz društvenog proizvoda.

2. 2. Škola monetarizma – čiji je osnivač i glavni predstavnik Milton Fridman, zasniva se na postavci o tijesnoj povezanosti između rasta količine novca u opticaju i porasta cijena. Da bi suzbili inflaciju, monetarna vlast (Centralna banka) u svakoj zemlji ne smije povećavati količinu novca u opticaju preko „prirodne stope“ rasta monetarne mase, koja iznosi oko 3% godišnje, a ponudu i potražnju na tržištu novca i kapitala treba održavati putem regulisanja visine kamatne stope.

3. 3. Škola racionalnih očekivanja – nastala je u uslovima pojave izražene recesije u kapitalističkim privredama. Predstavnici ove škole (Robert Lukas, Tomas Sardžent, Nil Vilas) daju naglasak na povjerenju ekonomskoj politici i ograničenom polju djelovanja stabilizovane politike. Drugim riječima oni daju naglasak očekivanjima na osnovu kojih privredni subjeti donose odluke. Osnovna postavka škole racionalnih očekivanja je da privredni subjekti uspješno koriste informacije u svojoj djelatnosti i da zbog toga ne prave sistemske greške. Predstavnici ove škole smatraju da u ostvarivanju utvrđene ekonomske politike treba računati na to da će svi društveni subjekti na koje se ona odnosi brzo shvatiti kako dejstvuje svaka mjera ekonomske politike. Škola racionalnih očekivanja je manje zainteresovana za tekuću ekonomsku politiku, a više za problem njenog koncepta i osnova koje on daje za njeno uspješno funkcionisanje, jer po njoj, na kratak rok ne može se predvidjeti reagovanje društva na promjene u ekonomskoj politici.

4. 4. Škola ekonomije ponude – čiji su najvažniji predstavnici Martin Feldstajn, Majkl Baskin i nešto radikalnije Artur Lefer, Džordž Gilder, zasniva se na postavci da je intervencionizam zasnovan na kenzijanskoj ekonomskoj teoriji nepredvidiv. U cilju ponovnog ubrzanja tempa privrednog rasta od propisa za zaštitu čovjekove sredine do uticaja na formiranje cijena - za reformu poreskog sistema u korist bogatih slojeva kako bi se povećala sklonost ka štednji, smanjenje socijalnih beneficija kao i za stručno osposobljavanje potencijalnih preduzetnika za upravljanje i rukovođenje preduzećima.