1

NSZ

Allaha hamd eder, Ondan yardm ister, balanma diler ve Ona tevbe ederiz. Nefislerimizin errinden ve

amellerimizin ktlnden Ona snrz. Allah kime hidayet ederse onu saptracak olan yoktur. Kimi de

saptrrsa, onu doru yola iletecek olan yoktur. Ben ehadet ederim ki, Allahtan baka ilah yoktur ve

Muhammed (s.a.v) Onun kulu ve rasuldr.

Allahm! Senin kolay kldndan baka kolay yoktur. Ve sen dilersen her trl zorluu kolaylatrrsn.

phesiz ki, bilgilerin en gzeli ve en faziletlisi, Allah tanmaktr. Tarih boyunca insanlar bu bilgiyle

uramlardr. Allah hakkyla tanyanlar, Ona hakkyla ibadet etmilerdir. Onu hakkyla tanmayanlar ise,

dalalet iinde kalmlardr. Gnmz insannn en byk sorunu da, Allaha imandan ok Allah hakkyla

tanyamamaktr.

Ben insanlar ve cinleri yalnz bana kulluk etsinler diye yarattm. Ayetindeki li yabudun kelimesini baz

sahabeler, li yarifun (beni tansnlar) eklinde anlamlardr.

Biz Allah hakkyla tanmann yolunun, Kuran ve hadisleri tanmakla gerekleeceini dnmekteyiz.

Kuran hakkyla anlayan insanlar Allah tam ve eksiksiz tanrlar. Allah en iyi tanyan insan, phesiz ki Onun

rasul Muhammed (a.s) idi. Rasulullah (s.a.v)n hadislerini anlamak da Allah tanmaya yardmc olacaktr.

Kuranda ve hadislerde geen Allahn gzel isimleri, bize Rabbimizi tantmaktadr. slamn ilk

dnemlerinden itibaren bu amaca hizmet etmek iin slam alimleri Esma-i Hsna zerinde eitli almalar

yapmlardr. Bu alimlerin her biri (phesiz ki Allahn doksan dokuz ismi vardr. Kim bunlar ihsa ederse (anlar,

kavrar ve ezberlerse) cennete girer.) hadisini iar edinmilerdir.

Biz de bu hadisin mjdesine nail olabilmek iin Esma-i Hsna ile ilgili bu almay hazrladk. Alimlerin bu

konudaki eserlerini ulaabildiimiz kadaryla taradk. Gnmzde yaplan almalar inceledik. Allahn her bir

isminin lat ve stlah anlamlarn Arap dilinin ana kayna saylan Mucemlerden aratrdk. Anlam benzerlii

olan isimleri Furugul-Luaya dair yazlan eserlerden taradk. Her bir ismi Kuran ierisinde inceledik. Tefsirler

yardmyla aklamaya altk. Ayn ekilde hadislerde geen isimleri de tesbit etmeye altk. zellikle

Rasulullah (s.a.v) ve ashabnn bu isimlerle yapm olduklar dualar tespit ettik.

almamzn olgunlamas iin iki yerel radyoda ve bir televizyon programnda bu isimleri teker teker

anlattk. Deiik zamanlarda seminer olarak da konuyu gndeme getirdik. Dinleyicilerin youn ilgi ve istekleri

zerine bu almay yaynlamaya karar verdik.

Bilgilerin en gzeli olan Marifetullaha bir nebze de olsa katkda bulunmann mutluluu ierisindeyiz.

almak ve gayret bizden, tevfik ve yardm Allahtandr.

Dr. Ramazan SNMEZ

2010 KONYA

2

el-ESM'L-HSN ( ESM- HSN )

GR

1-Es-i Hsn ile ilgili ayetler:

Esma-i Hsna terkibi, isim kelimesinin oulu olan esma (isimler, nitelikler) ile gzel ve en

gzel anlamna gelen gerek sfat gerekse ism-i tafdil olarak kabul edilen hsn (el-Hsn)

kelimesinden olumaktadr. el-Esm'1-Hsn ifadesi Kur'anda drt yerde gemektedir.

a-En gzel isimler yalnzca Allah'a aittir. yleyse bu isimlerle Allah'a dua edin.

Onun isimlerini ve anlamlarn eip bken ( yulhidne ) kimselerden uzak durun. Byle

kimseler yapp ettiklerinden tr er ge cezalandrlacaklardr. (A'raf, 180)

Bu ayette geen ilhad kelimesinin anlam hakknda u yorumlar yaplmtr:

l- Allahn isimlerini inkr etmek, bu isimler hakknda haktan sapmak ve adaletten

ayrlmak.

2- Allah'n isimlerini inkra gtrecek ekilde yorumlamak.

3- Bu isimleri Allah'tan bakasna nispet etmek.

4-Allah' noksanlk ifade eden sfatlarla nitelemek.

5- Allah', Kur'an ve Snnette bulunmayan ve Allah'a yakmayan bir isim veya nitelikle

vasflandrmak.1

bn Abbas (ra.) dan 'Allah'n isimleri hakknda ilhada denler' ayeti hakknda 'Allah

hakknda yalan sylerler yorumu gelmitir. bn Kayyim'e gre isimlerde ilhadn hakikati, onlar

hakknda doru yoldan sapmaktr. Onlarda bulunmayan anlamlar o isimlere sokmak veya manalarnn

hakikatlerini onlardan karmaktr. Bunlar yapan, Allah hakknda yalan sylemi olur.2

b- De ki: " ster Allah diye dua edin ister Rahmn diye. O'nu hangi isimle

arrsanz arn btn gzel isimler O'nundur. ( sra, 110)

c- Kendisinden baka hibir ilah olmayan O Allahtr. En gzel isimler

O'nundur. (Taha 8)

d- En gzel isimler ve btn mkemmellik vasflar yalnzca O'nundur. (Har,

24.)

2-Esm-i Hsn ile ilgili rivayet edilen hadisler:

el-Esmu'1-Hsn ifadesi Ebu Hureyre (r.a.)den rivayet edilen u hadiste de

zikredilmektedir:

1 Fahreddin er-Raz, Mefatihu'1-ayb, c. 15, s. 71.72.

2 bn Kayyim, Medric, 1. 29.

3

"Muhakkak ki Allah'n 99 ismi vardr. Kim bunlar ( ) ihs ederse cennete

girer."3 Bu hadisin baz rivayetlerinde men ahsh ibaresi yerine ( ) men hafzah lafz

nakledilmektedir. Baz rivayetlerde de "99" yerine " yzden bir eksik" ifadesi geerken bazlarnn

sonunda da "Allah tektir ve tek olan sever" ilavesi vardr. Hadiste geen hs kelimesinin u

anlamlara geldiini lgat almleri belirtmilerdir:

a- Allahn bu isimlerini eksiksiz bir ekilde ezberleyip onlarla dua etmek,

b-hs, g yetirmek anlamndadr.4 Kim bu isimleri ezberlemeye, anlamaya ve gereklerine

gre yaamaya g yetirirse demektir. Rabbimiz kitabnda bu kelimeyi g yetirmek anlamnda yle

kullanmtr.

..O sizin buna g yetiremeyeceinizi bildii iin sizi balad.. (Mzzemmil 20)

c-hs, akletmek ve ma'rifet anlamndadr. Araplar akll ve bilgili kimseye " fulnun z

hustin " derler. Kim bu isimleri gzel bir ekilde kavrar, manalarn gereklerini hayatnda tatbik

ederse anlamndadr.

d-Kur'an'n tamamn okuyup bu isimleri Kur'an iinde incelemektir.

bni Kayyim de ihs kelimesini yle tanmlar:

a-Allahn isimlerini lafz olarak sayp ezberlemek.

b-simlerin manalarnn iaret ettikleri hakikatleri kavramak,

c-Bu isimlerle dua edip gerektirdikleri ekilde O'na kulluk yapmak.5

Allahn isimlerini ihs etmek sz ve amel ile olur. Allah'n bu isimleri nce anlamlar ile

renilip onlarla dua edilmelidir. Allah bu isimlerle tannp tantlmaldr. Bu isimler hayatn her

alannda gndemde tutulmaldr. Bu isimlere uygun ruhi zellie sahip olunmaldr. Allah'a ait olan

bu isimler bakalarna nispet edilmemelidir. Bu isimlerin gerektirdii ekilde Allah'a kulluk

yaplmaldr.

Allah'n isimlerini manalarn anlamadan ezberlemenin herhangi bir faydas olmad gibi

hayatmzda hkim klmadan anlamann da bir nemi yoktur. Tpk Kur'an' ve hadisleri anlamadan

ezberlemenin ve yaamadan anlamann tam bir yararnn olmad gibi. el-Esmu'1-Hsn hadisinin

bir rivayetinde geen ( ) men hafza ha tabiri de sadece ezberleyip saymay deil, bu

isimlerin sahibi olan Allah'n hakkn koruyup gzetmeyi ve Onun hakkna riayet etmeyi de ifade

eder.

3-Esma-i Hsn'nn Says:

Eb Hureyre'nin rivayetine yer veren on bee yakn hadis kayna iinde sadece Tirmizi ile

bn Mce tarafndan metne, doksan dokuz isim ieren bir liste eklenmitir. Tirmizi hadis iin

kaydettii drt ayr senedin sadece birine 6, bn Mce ise rivayet ettii iki senetten sadece birine

Allah'n isimlerinin listesini ilave etmitir.7 Buna karlk Buhri, Mslim, es-Snen'l-Kbr'snda

3 Buhari, Tevhid, 12; Mslim, Zikr, 5-6; Tirmizi, Da'avat, 82; bni Mace, Dua, 10; Msned, II, 258.

4 Bak. Mzzemmil, 20.

5 Abdulaziz el-usn, Esmullahi'l-Husna, Daru'l-Vatan, s. 115, Riyad.

6 Tirmizi. Da'avt,82.

7bn Mce, Du'a, 10.

4

Nes ve hadisi yedi ayr senetle tekrarlayan Ahmed b. Hanbel8 bu listeye yer vermemektedir.

Tirmizi'nin Snen'inde belirtilen isim listesi Allah ismi ile balayp es-Sbr ismi ile sona ermektedir.

Bu isimlerin ilk ondrd Har sresinin sonunda9 zikredilmektedir. slam dnyasnda bu isim listesi

mehur olmutur.

bn Mce'nin listesinde ise bu dzen korunmad gibi farkl isimlere de yer verilmi,

ayrca metnin sonundaki el-Ehad ismiyle say 100'e karlmtr. Tirmizi'de bulunan yirmi be isim

bn Mce'de yer almazken bn Mce'de yer alan yirmi alt isim de Tirmizi'de yer almamaktadr. ki

listenin toplam ise 125 isme ulamaktadr.10

bn Teymiye, Tirmz ve bn Mce 'nin rivayet ettikleri isim listesini " Hadis ilmini iyi

bilenler onun Rasulullah ( s.a.v )'n sz olmadn bilirler." diyerek kabul etmez.11

a- Tirmizi'nin rivayetinde bulunup da bn Mce'de yer almayan isimler:

Kudds, Gaffar, Kahhr, Fetth, Hakem, Adi, Kebr, Hafz, Mukt, Hasb, Rakb, Vsi',

Hamd, Muhs, Muktedir, Mukaddim, Muahhir, Berr, Muntekim, Mliku'1-Mlk, Z'1-Celli ve'1-

krm, Mun, Bedi, Rad, Sabr.

b- bn Mce rivayetinde olup da Tirmizi'de bulunmayan isimler:

Brr, Ceml, Khir, Karb, Rid, Rabb, Mubn, Burhn, edd, Vk, Z'1-Kuvve, Kim,

Dim, Hfz, Ftr, Smi', Mu't, Kf, Ebed, lim, Sdk, Mnr, Tmm, Kadm, Vitr, Ehad.

c- Kuran'dan karlan isimler:

H.II. yzyldan itibaren dorudan doruya Kuran'dan Esm-i Hsn listeleri karma

almalarna balanmtr. Baz almler mehur Esm-i Hsn hadisinde olup da Kuran'da

bulunmayan baz isimleri tespit etmiler ve bunlar Kuran'dan tamamlamaya almlardr. Bir ksm

da kendi belirledikleri llere gre Kuran'dan yeni tespitler yapmlardr. bn Hacer, Tirmizi'nin

listesinde olduu halde Kuran'da bulunmayan yirmi yedi isim belirlemi ve bunlarn yerine

Kuran'dan ayn sayda isim bularak yeni bir isim listesi belirlemitir.12

Zeccc de Kuran'dan 99

isim karma almalarna ilk dnemden itibaren katlm ve belirledii isimleri sreleri ile birlikte

kitabnda belirtmitir.13

Ca'fer es-Sadk da Fatiha'dan hls