END3061 END3061 SİSTEM ANALİZİ VE SİSTEM ANALİZİ VE

MÜHENDİSLİĞİMÜHENDİSLİĞİ

TEMEL KAVRAMLARTEMEL KAVRAMLAR

SİSTEM TANIMLARI VE KAVRAMLARISİSTEM TANIMLARI VE KAVRAMLARI

Sistem:Sistem: Karşılıklı etkileşim içinde belli bir ortak amaca Karşılıklı etkileşim içinde belli bir ortak amaca

doğru yönelmiş olan öğeler kümesidoğru yönelmiş olan öğeler kümesiSistem Örnekleri:Sistem Örnekleri: Karmaşık bir bütün oluşturan elemanlar Karmaşık bir bütün oluşturan elemanlar

topluluğu: topluluğu: ulaştırma sistemiulaştırma sistemi Gerçeklerin ve düşüncelerin sıralanmış ve Gerçeklerin ve düşüncelerin sıralanmış ve

kapsamlı bir bütünlüğü: felsefe sistemikapsamlı bir bütünlüğü: felsefe sistemi Eşgüdümlü biçimde uygulanan yöntem ve Eşgüdümlü biçimde uygulanan yöntem ve

planlar dizisi: yönetim ve organizasyon sistemiplanlar dizisi: yönetim ve organizasyon sistemi

Sistemin Elemanları:Sistemin Elemanları: Bileşenler: Bileşenler: Girdi, süreç ve çıktıyı kapsayan Girdi, süreç ve çıktıyı kapsayan

işleyen kısımlarişleyen kısımlar Özellikler:Özellikler: Sistemin bileşenlerinin Sistemin bileşenlerinin

karakteristik niteliklerikarakteristik nitelikleri İlişkiler:İlişkiler: Bileşenler ve özellikler arasındaki Bileşenler ve özellikler arasındaki

bağlantılarbağlantılar

Sistem Bileşenlerinin ÖzellikleriSistem Bileşenlerinin Özellikleri

Küme içindeki her bir bileşenin özellikleri ve Küme içindeki her bir bileşenin özellikleri ve davranışının tüm kümenin özellikleri ve davranışının tüm kümenin özellikleri ve davranışı üzerinde etkisi vardır.davranışı üzerinde etkisi vardır.

Küme içindeki her bir bileşenin özellikleri ve Küme içindeki her bir bileşenin özellikleri ve davranışı, küme içindeki diğer bileşenlerin en davranışı, küme içindeki diğer bileşenlerin en az birinin özellikleri ve davranışına bağlıdır.az birinin özellikleri ve davranışına bağlıdır.

Her bir olası bileşenler alt kümesi yukarıdaki Her bir olası bileşenler alt kümesi yukarıdaki özelliklere sahiptir; bileşenler bağımsız alt özelliklere sahiptir; bileşenler bağımsız alt kümelere ayrılamaz.kümelere ayrılamaz.

Temel Sistem KavramlarıTemel Sistem Kavramları

İşlev (fonksiyon):İşlev (fonksiyon): Bir sistem tarafından yerine getirilen anlamlı eylem. Bir sistem tarafından yerine getirilen anlamlı eylem. Yaygın bir işlev: Malzeme, enerji veya bilgide Yaygın bir işlev: Malzeme, enerji veya bilgide

değişiklik yapmak. (imalat sistemi, enerji santrali, değişiklik yapmak. (imalat sistemi, enerji santrali, bilgi işlem sistemi)bilgi işlem sistemi)

Yapısal bileşenler, işleyen bileşenler, akış Yapısal bileşenler, işleyen bileşenler, akış bileşenleri:bileşenleri:

Yapısal bileşenler: Statik parçalarYapısal bileşenler: Statik parçalar İşleyen bileşenler: İşlemeyi gerçekleştiren parçalarİşleyen bileşenler: İşlemeyi gerçekleştiren parçalar Akış bileşenleri: Değişikliğe uğrayan malzeme, Akış bileşenleri: Değişikliğe uğrayan malzeme,

enerji, bilgienerji, bilgi

Sistem/alt sistem:Sistem/alt sistem: Sistemlerin yapısı içinde alt düzeyde yer alan sistem Sistemlerin yapısı içinde alt düzeyde yer alan sistem

özelliğindeki bileşenlere özelliğindeki bileşenlere alt sistemalt sistem adı verilir. adı verilir. Örneğin, havayolu sisteminde terminaller, kule Örneğin, havayolu sisteminde terminaller, kule kontrol vb.kontrol vb.

Çevre:Çevre: Sistemin sınırları veya kapsamı dışında kalan her Sistemin sınırları veya kapsamı dışında kalan her

şey.şey. Malzeme, bilgi ve enerji sistemin sınırlarından girdi Malzeme, bilgi ve enerji sistemin sınırlarından girdi

olarak geçer. İşlenen malzeme, bilgi ve enerji olarak geçer. İşlenen malzeme, bilgi ve enerji sistemin sınırlarından geçerek çevreye çıktı olarak sistemin sınırlarından geçerek çevreye çıktı olarak sunulur.sunulur.

Analiz - SentezAnaliz - Sentez

Analiz (ayrıştırma):Analiz (ayrıştırma): Bütünle ilgili açıklamaların parçalardan Bütünle ilgili açıklamaların parçalardan

elde edilen bilgilere dayandırılmasıelde edilen bilgilere dayandırılması

Sentez (birleştirme):Sentez (birleştirme): Bütünün açıklanması için parçaların Bütünün açıklanması için parçaların

bütünün içinde aldığı göreve bakılması bütünün içinde aldığı göreve bakılması

Sistemlerin SınıflandırılmasıSistemlerin Sınıflandırılması

Doğal ve İnsan Yapımı Sistemler:Doğal ve İnsan Yapımı Sistemler: Doğal süreçler sonucu meydana gelen doğal Doğal süreçler sonucu meydana gelen doğal

sistemlere (örneğin; güneş sistemi, akarsular) karşılık sistemlere (örneğin; güneş sistemi, akarsular) karşılık bileşen, özellik ve ilişkilerinin belirlenmesinde insanın bileşen, özellik ve ilişkilerinin belirlenmesinde insanın payı bulunan sistemler (örneğin; barajlar, sulama payı bulunan sistemler (örneğin; barajlar, sulama sistemleri) de vardır.sistemleri) de vardır.

Fiziksel ve Kavramsal Sistemler:Fiziksel ve Kavramsal Sistemler: Fiziksel olarak varlığı rahatlıkla görülen sistemlere Fiziksel olarak varlığı rahatlıkla görülen sistemlere

karşılık bileşenlerinin özelliklerinin simgelerle karşılık bileşenlerinin özelliklerinin simgelerle gösterildiği sistemler (düşünceler, planlar, kavramlar gösterildiği sistemler (düşünceler, planlar, kavramlar ve hipotezler) de vardır. Belli bir sonuca ulaşmak ve hipotezler) de vardır. Belli bir sonuca ulaşmak üzere sistemin durumunu değiştirmek için bir üzere sistemin durumunu değiştirmek için bir süreçsüreç kullanılabilir. Süreçler, hem fiziksel hem de kavramsal kullanılabilir. Süreçler, hem fiziksel hem de kavramsal sistemlerde bulunabilir.sistemlerde bulunabilir.

Durağan (Statik) ve Devingen (Dinamik) Durağan (Statik) ve Devingen (Dinamik) Sistemler:Sistemler:

Herhangi bir etkinlik göstermeyen yapıya sahip Herhangi bir etkinlik göstermeyen yapıya sahip sistemler (ör. köprü) olabildiği gibi, yapısal sistemler (ör. köprü) olabildiği gibi, yapısal bileşenlerini etkinlikler aracılığıyla birleştiren bileşenlerini etkinlikler aracılığıyla birleştiren sistemler (ör. okul) de vardır.sistemler (ör. okul) de vardır.

Kapalı ve Açık Sistemler:Kapalı ve Açık Sistemler: Çevresel etkilere kapalı sistemler (ör. kimya Çevresel etkilere kapalı sistemler (ör. kimya

laboratuarında yapılan bir kapalı deney) laboratuarında yapılan bir kapalı deney) olabileceği gibi ilk aşamasından son aşamasına olabileceği gibi ilk aşamasından son aşamasına kadar çevresi ile etkileşimde olan sistemler de kadar çevresi ile etkileşimde olan sistemler de vardır.vardır.