Engelli Ö renci, Veli ve Refakatçileri 0çin Afet Bilinci · 2015. 11. 20. · Engelli Ö renci, Veli ve Refakatçileri 0çin Afet Bilinci E itimi Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013

Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013 11:32 Page 1


i

Bu kitap, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığıtarafından “Afete Hazır Türkiye - Afete Hazır Okul Bilinçlendirme ve

Eğitim Kampanyası” kapsamında düzenlenen“Afet Bilinci Eğitimleri Çalıştayı” sonuçları

referans alınarak hazırlanmıştır.

Kasım 2013, AnkaraCopyright © 2013

Tüm hakları saklıdır.Bu kitabın hiçbir bölümü ilgili kurumlar ve yayımcı kurumun yazılı izni

olmadan elektronik, dijital veya mekanik yollarla çoğaltılıp dağıtılamaz. Bu kitap kâr amaçlı kullanılamaz.

AFETE HAZIR OKUL

Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013 11:32 Page i

Hazırlayanlar ve Katkıda Bulunanlar*

Prof. Dr. A. Tamer AKER

Doç. Dr. Ümit ALNIAÇIK

Doç. Dr. Özgür ERDUR BAKER

Prof. Dr. Şerif BARIŞ

Özden TİMURLENK ÇELİK

Yrd. Doç. Dr. Serpil GERDAN

Doç. Dr. Esma BULUŞ KIRIKKAYA

Dr. Bülent ÖZMEN

*Soyadı alfabetik sırasına göre verilmiştir.

Redaksiyon

Prof. Dr. Şerif BARIŞ

Doç. Dr. Esma BULUŞ KIRIKKAYA

Kapak Tasarım

Sadık SAKA, Yusuf BUDAK

Grafik Tasarım ve Uygulama

Sadık SAKA, Yusuf BUDAK, Banu KÜÇÜKSARAÇ, Hakan KÜÇÜKSARAÇ

Proje Yönetimi

Başkan

Dr. Fuat OKTAY

Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanı

Mehmet Akif DANACI

Afet ve Acil Durum Eğitim Merkezi Müdürü

Mete MİRZAOĞLU

ii

AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ENGELLİ ÖĞRENCİ, VELİ VE REFAKATÇİLERİ)

Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013 11:32 Page ii

iii

Afetlere karşı bilgi ile mücadele edebiliriz.

Sevgili gençler,

Ülkemiz nüfusunun yaşadığı şehirlerin bir çoğu maalesef deprem bölgesinde bu-lunmaktadır.

Yaşanan depremlerde ve diğer afetlerde insanlarımız hayatını kaybetmekte, çok sa-yıda vatandaşımız yaralanmaktadır. Afetler, sadece kendimize ve ailemize değil,çoğu zaman ülke ekonomimize de onarılmaz zararlar verebilmektedir. Bu zararlar-dan kurtulmanın çaresi ise en kısa sürede, afete hazır bir Türkiye hedefine ulaş-mamızdır. Bunun için de, Başbakanlık AFAD, afetlere hazırlık ve afet duyarlılığınınartırılması amacıyla bir eğitim seferberliği başlatmıştır.

Afetleri en az zararla atlatmak, geleceğin yöneticileri olacak olan siz gençlerin elin-dedir. Şimdiden alacağınız afete hazırlık eğitimi, geleceğimizin daha güvenli olmasınabüyük katkı sağlayacaktır.

Sevgili gençler;

Engelli öğrenci, veli ve refakatçilerinin afetten en az zararla kurtulabilmeleri için ha-zırlanan bu kitaptaki bilgileri öğrenin, arkadaşlarınızla paylaşın. Hayatınızın bir parçasıgibi düşünün. Unutmayın ki, bilgi hayat kurtarır. Öğrendiğiniz bilgilerle gerekirse,zaman zaman arkadaşlarınızla tatbikatlar yapın. Yapılan tatbikatlara mutlaka katılın.

Afetlerle ne zaman, nerede karşılaşacağınız belli olmaz. Afetle hiçbir zaman karşı-laşmayabilirsiniz, ama her an yaşayabilirsiniz de. Bunun için, eğitim seferberliğimizedesteğinizin artarak devam edeceği inancıyla, sizleri afetlere hazır gençler olarakgörmeyi ümit ediyor, çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

Beşir ATALAYBaşbakan Yardımcısı

Önsöz

AFETE HAZIR OKUL

Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013 11:32 Page iii

Afetlere karşı bilgi ile mücadele edebiliriz.

Sevgili gençler,

Afetler, sizlerin fiziksel, sosyal ve ekonomik kayıplara uğramasına neden olan, insanyaşamını ve faaliyetlerini kesintiye uğratan, yaşamı olumsuz etkileyen doğal, tekno-lojik ya da insan kökenli olaylardır.

Başta deprem olmak üzere; sel, heyelan, yangın, çığ gibi doğa olayları ülkemizde sıksık yaşanmaktadır. Afetler bizim başımıza gelmez diye düşünmemeliyiz. Bir gün bizde bir afetle karşılaşabiliriz. Bunun için mutlaka hazırlıklı olmalıyız. Eğer hazırlıksızyakalanırsak; afetler bizim ailemizin ve sevdiklerimizin hayatında büyük zararlara yolaçabilir. Bu zararlar bazen yaşadığımız evin, bulunduğumuz mahallenin yıkılması ilekarşımıza çıkabilir. Bazen de daha üzücü sonuçlarla sevdiklerimizi aramızdan alıpgötürebilir.

Afet zararlarını azaltmak, kayıpları en aza indirebilmek ise, en başta siz genç arka-daşlarım olmak üzere, hepimizin afet eğitimi alması ile mümkün. Bunun için, Baş-bakanlık AFAD olarak bir kampanya başlattık. Eğitim materyalleri hazırladık.

Elinizdeki bu kitapta afet türleri ve yapılması gereken davranışlar detaylı bir şekildeanlatılmıştır. Sizden beklentimiz; afet öncesi, anı ve sonrasında neler yapmanız ge-rektiğini iyi öğrenmenizdir.

Sevgili gençler, bu kitapta sizlere anlatılan ve hayatta kalmaya yönelik bilgilerin afetanında; sizin, ailenizin ve arkadaşlarınızın hayata tutunmasını sağlayacağını unut-mayınız.

Değerli genç arkadaşlarım; afet kültürü ile yetişmiş bireyler olarak sizleri afetlere ha-zırlık çalışmalarımızda yanımızda görmek istiyor, çalışmalarınızda başarılar diliyo-rum.

Dr. Fuat OKTAYAFAD Başkanı

Başkan’ın Mesajı

iv


Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013 11:32 Page iv

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 1

Afetlerle Mücadelede Temel Bilgi ve Kavramlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 2

Afet Tanımı ve Çeşitleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 2

Engelli Bireyler İçin Afet Bilinci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 6

Engelli Bireyler İçin Afet Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 6

Yaşam Çevremizdeki Riskler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 7

Ülkemiz, Mahallemiz, Evimiz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 7

Bireysel Sorumluluk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 8

Afete Dirençli Yapının Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 9

Aile/Okul Afet ve Acil Durum Planı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 10

Tehlike Avı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 10

Yapısal Olmayan Risklerin Azaltılması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 11

Afet ve Acil Durum Çantası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 11

Afet ve Acil Durum İletişim Bilgi Kartı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 12

Afetlerde Doğru Davranış Biçimleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 13

Engelliler İçin Afet Eğitimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 13

Görme Engelliler İçin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 13

Bedensel Engelliler İçin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 14

İşitme Engelliler İçin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 14

Zihinsel Engelliler İçin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 15

Deprem Öncesi, Sırası ve Sonrası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15



İçindekiler

v

AFETE HAZIR OKUL

Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013 11:32 Page v

vi



Yangın Öncesi, Sırası ve Sonrası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 17





Tüm Engelli Bireyler İçin Afet Tepki Sıralaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 28

Tahliye Bilgisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 30

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 31

İçindekiler


Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013 11:32 Page vi

1

Ülkemizde artan nüfus, yeni gelişmeye başlayan yerleşim merkezleri, kentleşmeningiderek artması; dayanıksız yapılaşma ve denetimsizlik sorunlarını beraberinde ge-tirmiş, ne yazık ki bu sorunlar 1999 Gölcük ve Düzce depremlerinde millet olarak ağırbedeller ödememize neden olmuştur. Bu depremlerden sonra yaşamını yitiren va-tandaşlarımızın yanı sıra birçok kişide engelli duruma gelmiştir. Afetlere karşı alına-cak önlemlerde ve planlarda engelli bireyleri de düşünerek, herkes için uygulanabilirbir afet yönetim planları oluşturmalıyız.

Engelli bireylere verilebilecek afet eğitimleri şu anda herkes için uygulanan eğitimdençok farklı düşünülmelidir. Ancak kurtarma eğitimlerinde ayrı bir çaba ve güce ihtiyaçduyulacağından engelli bireylerin kısıtlılığına göre eğitimler planlanmalıdır. Bu du-rumu şöyle açıklayabiliriz; engelli bir birey eğer herhangi bir yardımcıya-kılavuza ih-tiyaç duymuyor ise eğitimler mevcut kısıtlılığına göre verilmelidir. Ancak bir yardımcıyakılavuza ihtiyaç duyuyor ise bu durumda tüm eğitimler yardımcısı için planlanmalı,kurtarma ve kurtulma yöntemleri hem kendilerini kurtarma hem de olay yerindenuzaklaştırma olarak öğretilmelidir.

Bu kitap Afete Hazır Okul Projesinin, Engelli Veli ve Refakatçileri Eğitim Modülünükapsamaktadır. Bu kitapta engelli öğrenciler, velileri ve refakatçilerine yönelik;

m Afetin tanımı, çeşitleri

m Afetlerden önce alınması gereken önlemler,

m Afet esnasında korunma yöntemleri,

m Tahliye bilgisi

anlatılmaktadır. Bu kitapçık Türkiye’deki tüm okullarda uygulanacak olan 45 dakikalıkAfet Bilinci Eğitiminin bilgi kitapçığı olarak hazırlanmıştır.

Giriş

AFETE HAZIR OKUL



2

Afetlerle Mücadelede Temel Bilgi veKavramlar

Afet Tanımı ve ÇeşitleriDoğa olayları ya da insanların hatalı davranışların-dan dolayı gerçekleşen ve bazen can ve mal ka-yıplarına yol açan olaylara afet denir. Doğal afetler;deprem, sel, heyelan, yangın, çığ, fırtına, volkangibi olaylardır. Bu olaylar doğanın dengesi gereğiyaşanması zorunlu ve korkulmaması gereken olay-lardır.

Bunu örneklerle açıklayalım. Eğer yağmur yağ-mazsa göl ve barajlarımız dolmaz bundan dolayıkullanacak suyumuz kalmaz. Ağaçlar susuz kal-dıkları için kurur, sebze ve meyveler yetişmez bizdeyiyecek besin bulamayız. Kuraklık oluşur. Hayvan-lar susuz kaldığı için hayatını kaybedebilir. Bu ne-denlerden dolayı yağmurun yağması hem doğamıziçin hemde insanlar için çok önemlidir. Ama eğerçok miktarda yağmur yağarsa, sonucunda selmeydana gelebilir. Eğer sel için gerekli önlemleri al-madıysak, selden olumsuz etkileniriz. Mesela evi-mizi derenin hemen kenarına yaparsak selolduğunda evimize su basabilir. Ama evimizi dere-den uzak doğru bir yere yaparsak selden etkilen-meyiz. Dolayısı ile aslında doğru davranır veyapmamız gerekenleri bilirsek sel gibi diğer doğalafetlerin hiçbirinden korkmamıza gerek kalmaz.

DepremDeprem, kısa sürede meydana gelen ve geniş biralan da hissedilen yer sarsıntılarına denir. Dep-remler bazen çok fazla hissedilirken bazen debizim hissedemeyeceğimiz büyüklükte olabilirler.Depremler bir doğa olayıdır. Depremden önce al-mamız gereken tedbirleri alır ve deprem esna-sında nasıl davranacağımızı bilirsek korkmamızıgerektirecek hiçbir şey yoktur.

Afet sonrası ilk72 saat “AltınSaatler” olarak adlandırılır.



AFETE HAZIR OKUL

3

Depremleri anlayabilmek için önce Dünyamızı tanımamız gerekir. Dünyamızı incele-yecek olursak, dünyamızın en dış kısmı yer kabuğundan oluşmaktadır. Yer kabuğuçatlak bir yapıdadır. Yer kabuğunun altındaki kısma ise manto denir. Burası çok ka-lındır ve sıcak lav durumunda erimiş kayalardan oluşur. Manto aynı kaynayan kırmızırenkli muhallebi gibidir. Dünyamızın en içinde bulunan ve en sıcak kısmına da çe-kirdek denir. Buraya Dünya’nın merkezi diyebiliriz. Dünyamız tıpkı haşlanmış yu-murta gibidir. En dışta çatlamış kabuk, içeri gidildikçe beyaz kısım mantoya benzerve en içte yer alan yumurtanın sarısı da çekirdektir. Dünyanın merkezindeki sıcaklıksürekli yukarı çıkmak ister ve yer kabuğunu yukarı iter. İşte bu sırada yer kabuğu sar-sılır ve kırılır. Bu kırıklara fay denir.

HeyelanToprak parçasının yüksekten aşağı doğru kay-masına heyelan denir. Genellikle dağ, tepe gibiyerlerdeki toprakların yağmur, sel, deprem gibiolaylar sonucu hızlı bir şekilde aşağı kayar. He-yelanların olabileceği yerlere evlerimizi yapma-malıyız. Dağlarının arasından geçen yollardaheyelana karşı önlemler almalıyız. Heyelanlarakarşı önlem olarak bol bol ağaç dikebiliriz. Çünküağaçlar toprağı tutar ve kaymasını engeller.

SelYağmurun aşırı derecede yağması ile oluşan anisu baskınlarına sel denir. Aşırı yağan yağmurbazen derelerin taşmasına neden olur. Bu du-rumda derelerin yakınında bulunan evler, okullar,işyerleri, hastaneler sular altında kalabilir. Yağmuryağması hem insanlar, hemde hayvanlar ve bit-kiler için önemlidir. Çünkü su olmadan yaşaya-mayız. Ama çok yağmur yağdığı zaman zarargörmemek için evlerimizi kurumuş dere ve nehiryatağı ile dere kenarı gibi yerlerden uzağa yap-mamız gerekir.


ÇığGenelde ağaçsız dağ ve tepelerde biriken büyükkar örtüsünün, hızla aşağı doğru kaymasına çığdenir. Çığ heyelanla benzer özeliktedir. Ama he-yelanda toprak ve kaya parçaları dağdan aşağıkayarken, çığda birikmiş karlar dağdan aşağıdoğru kayar. Çok kar yağan yerlerde çığ olabilir.Çığ içinde özellikle dağların arasında bulunanyollarda önlem almak gerekir. Yoksa büyük karkütleleri yolları kapatabilir. Çığ olabilecek yerlereev, okul, iş yeri, hastane yapılmaması gerekir. Çığ içinde heyelanda olduğu gibi ağaçdikerek karların çok fazla birikmesini engelleyebiliriz. Çok fazla ağacın bir arada ya-şadığı ormanlar çığ ve heyelanları engelleyebilir.

YangınYangınları anlatırken ikiye ayırmak daha doğruolur. Orman yangınları ve ev, işyeri vb. yerlerdeyaşanan yangınlar. Orman yangınları genelde in-sanların dikkatsizliği sonucu oluşan yangınlardır.Fark edilmesi ve söndürülmesi zordur. Örneğinpiknik yapmaya gittiğimiz bir yerde yaktığımızmangalı söndürmezsek bu çok büyük bir yan-gına neden olabilir. Ya da sigarasını söndürme-den atan birisi yüzündende yangın çıkabilir.Ormanların yanması, sadece ağaçların yok olması anlamına gelmez. Ormanlardayaşayan hayvanlarında zarar görmesi anlamına gelir. Ormanlar canlıların nefes ala-bilmesi için oksijen üretirler. Yani ormanların yanması bizleri de olumsuz etkiler.

Ev, okul, işyeri gibi yerlerde oluşan yangınların sebebi ise biraz daha farklıdır. Bura-larda olan yangınlar genellikle, elektrik kaçağı, kömürlü sobadan çıkan ateş ya dapatlayıcı gazlar nedeniyle olabilir. Yangınlar sadece su ile söndürülmez. Örneğin elek-trik yüzünden çıkan yangınlarda bir yerde elektrik kaçağı varsa üzerine kesinlikle sudökmemek gerekir. Yoksa elektrik çarpa bilir. Yangın olduğunu fark ettiğimizde hiç-bir şeye dokunmadan hemen anne, babamız, öğretmenimiz gibi bir büyüğümüzehaber vermemiz gerekir. En çabuk şekilde itfaiyeyi de arayarak yangın ihbarındabulunmalıyız.


4



VolkanVolkanlar, koyu kıvamlı sıvı haline gelmiş lavlarınsıkışarak yukarı püskürmesi ile oluşur. Volkanlar-dan püskürerek tepeden aşağı doğru akan mad-deye lav denir. Lavlar çok sıcak ve yakıcıdır. Bunedenle volkanların yakınlarına ev yapmamalıyız.Aksi takdirde volkanlardan püsküren lavlar evi-mize ve bize zarar verebilir.

Volkanların olduğu bölgelerde küçük ve orta bü-yüklükte depremler oluşabilir. Çünkü volkanlardan püsküren lavlar yer altından yu-karıya doğru çıkmaya çalıştıkça yer altında bazı hareketlenmelere yol açabilirler.

Fırtına Fırtına rüzgarın çok hızlı bir şekilde esmesinedenir. Çok hızlı esen rüzgar bazen ağaçlara, ev-lere vb. zarar verebilir. Fırtınalı bir havada kesin-likle dışarıda kalmamalıyız. Eğer dışarıdaysak,başımızı koruyarak güvenli bir yere sığınmalıyız.Her fırtına yıldırım oluşturur. Fırtına direk ve ağaç-ların devrilmesine ya da yıldırım düşmesinesebep olabilir. Bu nedenle kesinlikle direk, ağaçgibi yerlerin altında durmamalıyız.

TsunamiTsunami genellikle deniz dibindeki ani yer değiş-tirmeler sonucu, deniz suyunun ani hareket et-mesi sebebiyle olan deniz dalgalarıdır. Dalgayüksekliği yaklaşık on katlı bir bina yüksekliğineulaşabilir. Tsunamiler her büyük deprem sonucuoluşmaz.Tsunami dalgası bir tane değildir. Arkaarkaya 7-8 tane dalga seri halde kıyıya ulaşır.Tsunami tehlikesine karşı deniz kıyısındaki yer-lerde önlemler almak gerekir.


5

AFETE HAZIR OKUL



6


Engelli Bireyler İçin Afet BilinciDoğal afetler içerisinde yer alan deprem ve yangınlardan en çok zarar görebilecekolan grup engelli bireylerimizdir. Bu durumu önleyebilmek için engelli bireylerimiz veaileleri deprem ve yangın anında yaşamsal olarak nelere dikkat etmeleri ve nasıl ön-lemler almaları gerektiği konusunda bilgilendirilmeli ve afetlere hazır olma bilinci yük-seltilmelidir. Deprem, yangın gibi afetler sırasında yapılması gerekenlere yönelikeğitimlerin genellikle fiziksel engelli olmayan bireylere yönelik hazırlandığı görülmüş-tür. Oysaki engelli bireylerimiz de toplumumuzun bir parçasıdır. Bu nedenle onlarında her türlü afete hazırlıklı olmaları için;

mAfet öncesinde alınacak önlemlerin,

mAfet sırasında yapılması gerekenlerin,

mAfet sonrasında yapılması gerekenlerin,

mUygulanacak eğitim programının oluşturul-ması gereklidir.

Bu düşünceler kapsamında, engel grubuna göre her birey yangın ve deprem afet-lerinin yaratacağı tehlikeler hakkında bilinçlendirilip içinde bulunduğu tehlikeyi azalt-mak için yapacakları konusunda eğitilmelidir. Bu eğitimler görme, işitme ve bedenselengelli bireylerimize uygulamalı olarak verilmelidir. Engelli bireylerimiz ve aileleri ve-rilecek eğitimler ile olası bir afette acil durumlara karşı daha hazırlıklı hale gelecek-ler ve afet ile mücadele için cesaretleneceklerdir. Kitabımızda afetlere (yangın vedepreme) karşı hazırlık ve afet anında yapması gerekenler görme, işitme ve beden-sel engelli bireylerimiz için ayrı bölümlerde ele alınmıştır.

Engelli Bireyler İçin Afet EğitimiAfet eğitiminin amacı; engelli bireylerimizi ve çevrelerindeki kişileri yangın ve depremafetlerine karşı hazırlayarak afet bilincini yükseltmektir. Alınan önlemlerle afet riski-nin azaltılabileceği bilgisini yaygınlaştırmak ve bir farkındalık yaratmaktır. Bu durumdaafet eğitimi; engelli bireyleri yangın ve deprem afetlerinin yaratacağı tehlikeler hak-kında bilinçlendirip içerisinde bulunabilecekleri tehlikeyi azaltmak için yapmaları ge-rekenler konusunda eğiterek olası bir yangın ya da deprem anında acil durumlarakarşı daha hazırlıklı olmalarının sağlar.


Ülkemiz, Mahallemiz, EvimizDünya’daki afet tipleri ve etkilerine bakıldığında ülkemiz birçok afet tipinin görüldüğübölgelerden biridir. Ülkemizde doğal olaylar sonucu oluşan ve en sık yaşanan afet-ler; deprem, sel, heyelan, çığ’dır. Dikkatsizlik ve tedbirsizlik yüzünden oluşan enönemli afet ise yangındır. Hem orman yangını hem de evimizde, işyerimizde, okulu-muzda olabilecek yangınlar yüzünden birçok kişi hayatını yitirmiştir.

Aslında afetler korkulması gerekenolaylar değildir. Eğer çevremizdehangi afetlerin gerçekleşebileceğinive bu afetlere karşı nasıl korunaca-ğımızı bilirsek korkmamıza gerek kal-maz. Ülkemiz dünyanın en hareketlideprem kuşaklarından birinin üzerin-dedir. Geçmişte ülkemizde birçokdeprem olmuş ve gelecekte de ol-maya devam edecektir. Türkiye’nindeprem bölgelerinin derecesini gös-teren haritaya baktığımızda, nere-deyse ülkemizin tamamının deprembölgeleri içinde olduğunu görürüz.

Afetlerden nasıl korunacağımızı öğ-renmeden önce, çevremizde ne gibiafetlerden etkilenebileceğimizi bilme-miz gerekir. Mesela mahallemizde birdere varsa yağmurun çok yağdığızamanlarda dere taşabilir. Bu ne-denle derenin yakınında bulunma-malıyız. Bizde bu gibi tehlikeleridüşünerek mahallemizde, evimizde,okulumuzda bize zarar verebilecektehlikeleri belirlemeliyiz. Bunları belir-ledikten sonra anne, babamız ya daöğretmenimiz ile paylaşarak bu teh-likelerden nasıl korunmamız gerekti-ğini öğrenmeliyiz.

AFETE HAZIR OKUL

7

Yaşam Çevremizdeki Riskler

Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası

Türkiye Coğrafi Haritası


Afetler kimi zaman çok büyük kayıplara neden olabi-liyor. Bu kayıplar bazen evimizin, okulumuzun zarargörmesi bazen de sevdiğimiz insanların yaralan-ması ya da hayatını kaybetmesiyle sonuçlana-biliyor. Bu kadar üzücü sonuçları olabilecekolaylar için önlem almalı ve yapılması gereken-leri herkese anlatmaya çalışmalıyız. Bazen kü-çücük bir bilgi bile hayatımızı kurtarabilir ya dabir arkadaşımıza, annemize, babamıza, kardeşi-mize vb. anlatacağımız küçücük bir bilgi onlarındahayatını kurtarabilir.

Özellikle engelli bireylerin bu sürece dahil edilmesinisağlamak çok önemlidir. Engelli bireyler normal ha-yatlarında dahi dışarıdaki birçok engelden ötürüdaha da engelli duruma gelirken, bir afet anındabu durumdan en çok etkilenen grup arasındayer alması kaçınılmaz. Ancak mahalle gönüllü-leri, çeşitli STK’lar aracılığıyla engelli bireylereulaşabilmek adına yapacaklarımız kimi zamanbir hayat kurtarabilir niteliktedir. Unutmamamızgerekir ki engellilik her zaman doğuştan olan birdurum değildir. 1999 Gölcük ve Düzce depremlerindeyüzlerce insan engelli duruma gelmiştir. Benim başımagelmez algısını kırarak engellileri de bu sürece dahiletmek bireysel sorumluluğumuzdur.

Bu eğitimde öğrendiğimiz; afetler nelerdir, nasılkorunmamız gerekir, güvenli ve sağlam binalarnasıl olur, evimizde ailemizle ve okulumuzdaöğretmenimiz ve arkadaşlarımızla afetlere karşınasıl önlemler almamız gerekir gibi konuları ta-nıdığımız herkes ile paylaşmalı onlarında öğren-mesi ve doğru uygulaması için çalışmalıyız.

Afetbilinci kültürüçözümün bir

parçası olmayı

gerektirir...

Bireysel Sorumluluk

8



Afetlere karşı alınacak en önemli önlemler-den bir tanesi evlerimizin, işyerlerimizin,okullarımızın vb. binaların sağlam ve doğruyerlere yapılmasıdır. Bacaklarımız vücudu-muzu nasıl taşıyorsa binalarda da kolondediğimizin binaları taşıyan bacaklar vardır.Eğer bu bacaklara zarar gelirse ya dadoğru yapılmazsa bir afet esnasında bina-mız zarar görebilir, yıkılabilir. Bu nedenle in-şaat mühendislerinin, mimarların doğruhesaplayarak sağlam binalar yapması ge-rekir.

Bir diğer alınması gereken önlem ise, bi-naların doğru yerlere yapılmasıdır. Birdağın eteğine okul binasını yaparsak veorada heyelan riski varsa. Binamız heye-landan dolayı zarar görebilir. Ya da evimizderenin kenarında ise yağmur çok yağdı-ğında dere taşabilir ve sel oluşabilir. Budurumda evimize su basabilir. Bu konu-larda anne, babamıza ve öğretmenlerimizeevimizin ve okulumuzun bu gibi tehlikelerekarşı ne kadar güvenli olduğunu sorabiliriz.

Engelliler açısından bakacak olursak, engeltiplerine göre evimizde, okulumuzda dikkatetmemiz gereken bazı mimari uygulamalarvardır. Örneğin tekerlekli sandalye kullananfiziksel engelli biri için kapı giriş çıkışlarıbanyo – tuvalet (WC) biçimleri doğru tasar-lanmalıdır. Bunlar yapılırken başlangıç aşa-masında dikkate alınarak yapılması dahauygundur. Sonrasında kolon kiriş duvar yı-karak bu gibi uygulamaları sağlamak binagüvenliği açısından son derece tehlikelidir.

Afete Dirençli Yapının Önemi

9

AFETE HAZIR OKUL


Tehlike AvıÜlkemiz, mahallemiz, evimiz, okulumuz gibi yerlerdeki tehlikelere karşı önlem ala-bilmek için ilk önce tehlikeleri belirlememiz gerekir. Bunun için evimizdeki tehlikeleribelirlerken anne ve babamızdan, okulumuzdaki ya da sınıfımızdaki tehlikeleri belir-lerken öğretmenimizden yardım almamız gerekir. Tehlike avını bir oyun gibi düşüne-bilir ve böylece hem eğlenip, hem de tehlikeleri bulabiliriz.

Evimizde tehlike avına çıkmak için anne ya da babamızla birlikte evin odalarını tektek gezip gördüğümüz tehlikeleri bir kağıda çizebiliriz. Örneğin ilk önce odamızdanbaşlayalım. Odamızda yatağımız nerede eğer cam kenarında ise tehlikeli olabilir.Çünkü deprem olduğunda cam kırılabilir ve üzerimize düşebilir. Dolabımızın duvarasabitlenmesi gerekir. Yine bir deprem olduğunda dolabımız devrilebilir ve bize zararverebilir. Bu gibi örnekleri çoğaltarak evimizin bütün odalarında aynı işlemi yapma-lıyız. Tehlikeleri belirledikten sonra bu tehlikeleri ortadan kaldırmak için çözümlerüretmeliyiz. Mesela yatağımızı cam kenarından başka bir yere taşıyabiliriz. Dolabımızısabitlemesi için anne babamızdan yardım isteyebiliriz.

Okuldaki tehlikeleri de aynı evde yaptığımız gibi belirleyebiliriz. Öğretmenimiz ve ar-kadaşlarımızla oyun saatinde sınıfımızdaki tehlike avı oyununu oynayabiliriz. Bununiçin öğretmenimize sorular sorarve sınıfımızı gezeriz. Tüm tehlike-leri belirler ve öğretmenimizdentehlikelerin ortadan kaldırılmasıiçin yardım isteyebiliriz. Okulu-muzda ya da evimizde tehlikeleribelirlerken engelliler için özel birgözlem yapmak gerekebilir. Teh-like avındaki tespitlerde herhangibir afette engellinin gerek afet sı-rasında gerek tahliye anında izle-yeceği yolu engelliye uygun halegetirmek gerekir. Çözüm yollarıtespit edilirken, engelli bireye re-fakat edecek kişininde belirlen-mesi ve afet sonrasında engellibireye yardımcı olması gerek-mektedir.

Aile/Okul Afet ve Acil Durum Planı

10



Yapısal Olmayan Risklerin AzaltılmasıTehlike avında belirlediğimiz tehlikeler için alacağımızönlemler herhangi bir afet sırasında bizim ve çevre-mizdekilerin zarar görmesini engelleyecektir. Meselasınıfımızdaki kitaplığımız duvara sabitlenmemiş olabi-lir. Öğretmenimiz yardımıyla kitaplığın duvara sabit-lenmesini isteyebiliriz. Böylece bir deprem olduğundakitaplık devrilmez ve kimse zarar görmez. Yüksektebulunan üzerimize düşebilecek eşyaları daha alçakyerlere koyarak kimsenin zarar görmemesini sağla-yabiliriz. Engelli bireyler için uygun eğimde rampa ya-pılması, tırabzanların uygun şekilde merdiven iniş veçıkışlarına monte edilmesi, görme engelliler için ka-bartmalı yol yapılması, kapı giriş çıkışlarının tekerleklisandalyenin giriş çıkışına uygun yapılması gerekir.

Afet ve Acil Durum ÇantasıAfetlerden sonra ilk ihtiyaçlarımızıkarşılayabilmek için afet ve acildurum çantasına ihtiyacımız vardır.Bir afet sonrası yiyecek içecektemin edebileceğimiz yerler ulaşa-mayabiliriz. Ya da küçük yaralan-malarımız varsa bunları kendimizgiderebiliriz. Bu tip durumlar içinafet ve acil durum çantamızıniçinde olması gerekenleri doğrubelirleyip, çantamızı kolay ulaşacağımız bir yerde saklamamız çok önemlidir. Afet veacil durum çantası sadece evimizde, işyerimizde değil okulumuzda sınıfımızda da ol-malıdır. Bunun için öğretmenimizle birlikte ihtiyacımız olabilecek şeyleri belirleyip,çantamızı sınıfımızda öğretmenimizin kolay ulaşabileceği bir yerde saklamalıyız. En-gelli bireylerin özel ihtiyaçlarıyla alakalı çantamızın içine eklememiz gerekenleri deunutmamalıyız. İçinde bulunan yiyecek ve içecekleri düzenli olarak kontrol edip, bo-zulmadan nasıl saklamamız gerektiğini büyüklerimizden öğrenmeliyiz.

Afet Acil Durum Çantası


11

AFETE HAZIR OKUL


Afet ve Acil Durum İletişim Bilgi KartıAfet ve acil durumlarda yakınlarımıza ulaşabilmek ya da uzman kişilerin bize dahakolay yardım edebilmesini sağlayabilmek için afet ve acil durum bilgi kartımızı yanı-mızda taşımamız gerekir. Bu kartta isim ve adres bilgilerimiz bulunur. Ayrıca yakın-larımıza ulaşabilmek için onların isim ve telefon bilgileri de bulunur. Karışıklıkolmaması için kartımızın üzerinde fotoğrafımızda bulunur. Kartımızın üzerinde ayrıcakullandığımız bir ilaç olup olmadığı, geçirdiğimiz hastalıklar hakkında da bilgiler, eğerengelli isek engellilik tipi/derecesi belirtilir. Böylece uzmanlar bize yardımcı olurkenbu bilgilerden yararlanabilirler.


12



İnsanlar afet anında korkabilir ya da paniğe kapılabilir. Ama nasıl davranması ge-rektiğini bilirse korkulacak bir şey yoktur. Sakince yapması gerekenleri yerine getir-meli ve afet olmadan öncede zaman zaman bunları tekrarlayarak tatbikat yapmalıdır.Afet tiplerine göre nasıl davranmamız gerektiğini maddeler halinde açıklayalım.

Engelliler İçin Afet EğitimiAfet eğitiminin amacı; engelli bireylerimizi ve çevrelerindeki kişileri yangın ve dep-rem gibi afetlere karşı hazırlayarak afet bilincini yükseltmektir. Alınan önlemlerle afetriskinin azaltılabileceği bilgisini yaygınlaştırmak ve bir farkındalık yaratmaktır. Bu du-rumda afet eğitimi; engelli bireyleri yangın, deprem vb. afetlerinin yaratacağı tehli-keler hakkında bilinçlendirip içerisinde bulunabilecekleri tehlikeyi azaltmak içinyapmaları gerekenler konusunda eğiterek olası bir afet anında acil durumlara karşıdaha hazırlıklı olmalarının sağlar.

Görme Engelliler İçinGörme engelli bireye bazı afetlerde kurtarma - kurtulma ve söndürme eğitimi şuanda engelli olmayan bireylere uygulanan yöntemlerle aynı sistemi oluşturmaktadır.Görme engellideki 5 duyu organını şöyle bir ele alalım:

Duyma: Açık; işitmede sorun yok, duyum son derece gelişmiş ve hassas, olayanında kısmen de olsa çalışabilen organımızdır. Olay anında ve eğitimlerde örneğinbir yangın yerinde meydana gelen yanmanın sesi, oda hakkındaki derinlik, bazen deyardım isteme sesi işimizi kolaylaştırır. Ayrıca gaz kaçağının sesi ve su sesi de bizedurum hakkında bilgi vermektedir. Sesi dinleyerek yangın merkezini tespit edebilir,müdahaleyi buna göre yapabilirsiniz.

Koklama: Açık; koku almada sorun yok. Koku burun girişinin üst kısmındaki kokusalgı zarı tarafından algılanır. İyi koku alabilmek için burundan içeri doğru derin nefesalınması gerekir. Koklama duyusu, her anımızda açıktır ve uyarılması halinde devreyegirer. Gaz kaçağının kokusu, yanma anında oluşan dumanın kokusu bize durumhakkında bilgi verebilir.

Dokunma: Deri yolu ile algılama, temas, dokunma ile hissetmede sorun yok. Do-kunma hissinin büyük kısmı parmak uçları ve elimizin dış yüzeyi ile gerçekleşmek-tedir. Elimizdeki bu hassasiyeti kullanarak yangın yerinin durumu hakkında bilgisahibi olabilirsiniz. Örneğin; kapı tokmağı, cam ve metal gibi oda içinde ve dışında

Afetlerde Doğru Davranış Biçimleri

13

AFETE HAZIR OKUL


yer alan uzantıların da ısı farklılığını hissedebiliriz. Ancak insanlar güvenliği açısındaneldiven kullanmak zorundadır. Bu nedenle ısı farklılığı algılanamayacaktır. Eldivencam, çivi, ateş ve kor gibi aşırı ısınmış metallerin verebileceği zararlar ve tehlikelerdemeydana gelecek yaralanmalara karşı korur.

Tat Alma: Tat almada sorun yok. Dil tatlıya, ekşiye ve acıya karşı hassastır. Solunummaskesi kullanılmadığı hallerde dil ile bazı kimyasallar tehlikeli olarak algılanabilir.Ancak; solunum maskesi ile bu duyu organı da devre dışı kalabilir.

Görme: Kapalı, görüş yok. Hemen hemen algılanabilen duyuların yarısı gözler ara-cığıyla olur. Bu şekilde çevre, renk, mesafe, yer vb. hallerinde bilgi gözümüz saye-sinde beynimizde şekillenmektedir. Ancak görme engelli bireylerde bu olay dokunmaile beyin içinde yer almaktadır. Bu durumda gözün yerini işitme ve koku alma du-yumuz tamamlar.

Bedensel Engelliler İçinBedensel engelli bireylerde duyu organlarını ele alalım:

Görme: Olamayabilir, bedensel engelli bir bireyin görme duyusu olmayabilir. Ancakgörme duyusunun var olduğunu ve kullanabildiği varsayılacaktır.

Duyma: Olmayabilir ancak işitme var sayılacaktır.

Dokunma: Bedensel engelli bir bireyin ellerinin veya ayaklarının olmayacağı durumdayapılması gerekenler anlatılacaktır.

Koklama: Koklama duyusu (burun) genelde aktif olarak ele alınmıştır.

Tat Alma: Tat alma duyusu açık olsa da bu yöntem ile afetin varlığının hissedilmesiçok güçtür. Bu duyu organına göre plan yapılmayacaktır.

İşitme Engelliler İçinİşitme engelli bireylerde duyu organlarını ele alalım.

Görme: Görme duyusu olmayabilir. Ancak görme duyusunun açık olduğu gözönüne alınmıştır. İşitme engelli bireyin afet anında en önemli silahı görme organı ola-caktır.

Duyma: Kapalı. Genel olarak işitme ve konuşma yetileri yok olarak ele alınmıştır.


14



Dokunma: Temas deri yoluyla açıktır. Bu yönde ele alınmıştır.

Tat Alma: Açık; ancak çok etkili olamayacağı için ele alınmamıştır.

Koklama: Açık; buna göre burun özellikle yangın afetinde önemli bir uzvumuzdur. Buorganımız algılamada ele alınmıştır.

Zihinsel Engelliler İçin;Zihinsel engelli bireylerde duyu organlarını ele alalım:

Görme: Görme duyusu olmayabilir. Ancak görme duyusunun açık olduğu gözönüne alınmıştır. Zihinsel engelli bireyin afet anında kullanabileceği en önemli organıgörme organı olacaktır.

Duyma: Olmayabilir ancak işitme var sayılacaktır.

Dokunma: Temas deri yoluyla açıktır. Bu yönde ele alınmıştır.

Koklama: Koklama duyusu (burun) genelde aktif olarak ele alınmıştır.

Tat Alma: Tat alma duyusu açık olsa da bu yöntem ile afetin varlığının hissedilmesi

çok güçtür. Bu duyu organına göre plan yapılmayacaktır.

Deprem Öncesi, Sırası ve Sonrası

Görme Engelliler İçinGörme engellilerin mümkünse apartmanın zemin katı veya müstakil evlerde ikametetmesi afetlerde kendilerine avantaj sağlar. Ancak bu, bütün hayatlarının tek katlımekanlar da geçeceği anlamını taşımamaktadır. Yüksek katlarda yaşamak zorundaolan görme engelli bireylerimize deprem anında – sismik sallantıda zarar görmeye-cek şekilde inşa edilmiş binalarda- depreme karşı imal edilmiş dayanıklı malzeme-lerle yapılmalıdır.

Görme engelli kişiler için birçok konuda olduğu gibi deprem eğitimleri de, görmeengeli olmayan insanlara uygulanacak eğitimlerden farklı değildir. Çünkü ''depremanında hareket edilmemeli'' kuralı herkes için geçerlidir. Deprem sırasında dahaönce belirlenen sabitlenmiş, dayanıklı eşyaların (yatak, masa vb.) yanında çök kapantutun vaziyetinde durmayı öğrenmeli; başını, ensesini ve göğsünü düşen nesneler-


15

AFETE HAZIR OKUL


den korumalıdır. Deprem sonrasında kullanmak üzere içerisinde su, bisküvi, ilaç vb.malzemelerin olduğu bir deprem çantası hazır bulundurulmalı, yanlarında bir bastonbulundurulmalı, uzun zaman geçirdikleri her mekânda böyle bir planları olmalı, sık sıkplana uygun tatbikat yapılmalı ve bu plan deprem anında devreye sokulmalıdır.

Bedensel Engelliler İçinBedensel engelli bireylerimizin deprem anında bina içinde kalması sağlanmalıdır.Hiçbir şekilde deprem süresinde dışarıya kaçılması doğru değildir. Bina içinde da-yanıklı eşyaların bulunduğu bölümde deprem sığınma bölgesi oluşturulmalı ve bu-raya gidilmeli, önceden hazırlanmış Afet ve Acil Durum Çantası da bu bölümdemuhafaza edilmelidir.

Dışarıda (sokakta, caddede) hareket halinde ise bina yanlarından uzaklaşmalı veaçık bir alanda deprem bitene kadar durumunu muhafaza etmelidir.

Yatağa bağımlı bir engelli ise yatağının bulunduğu bölge iyi seçilmelidir. Yatağı pen-cerelerden uzak bir yere konmalı, etrafında dayanıklı ve her biri sabitlenmiş eşyalarbulunmalıdır. Ayrıca Afet ve Acil Durum Çantası bu bölümde yer almalıdır.


16



İşitme Engelliler İçinİşitme ve konuşma engelli birey - deprem anında enkaz altında kalması halinde şunuiyi bilmelidir ki tüm canlı tespit cihazları sese göre ve canlıların vücut ısılarına duyarlıolarak arama yapmaktadır. Enkaz altında çıkarılacak çok hafif bir sesi ve canlı bir in-sanın vücut ısısını bile algılayabilecek duyarlılıkta olan teknolojik cihazlar kurtarma bi-rimleri tarafından kullanılmaktadır. Bu yüzden herhangi bir sert beton veya demirüzerine yapacağı bir vurma işleminde o enkazı dinleyen kurtarma ekiplerini uyara-cağı öğretilmelidir. Bu engel grubunda yer alan kişilerin düdük gibi ses çıkarabile-cekleri bir aracı yanlarında taşımalarında fayda vardır.

Zihinsel Engelliler İçin;Zihinsel engelli bireyler, engellilik derecesine göre afetler konusunda eğitilebilir. Öğrenme becerileri olmayan ya da az gelişmiş olan engelliler için yapılabilecek enuygun davranış, veli ve refaketçilerini eğitmek ve afetler esnasında engelli bireyeulaşmaları ve tahliyesi için bilgi vermektir. Ancak engellilik derecesi ağır olmayan zihinsel engelliler düzenli olark tatbikat yapılarak, deprem esnasında nasıl davran-ması gerektiğini bir davranış olarak gerçekleştirebilir. Burada önemli olan, fiziksel sorunlarından dolayı çök kapan tutun hareketi gerçekleştiremeseler dahi bulunduk-ları alanda hedef küçültmelerini sağlamak hayatta kalmalarını sağlayabilecek bir davranış olabilir.

Yangın Öncesi, Sırası ve Sonrası

Görme Engelliler İçinYangın söndürme çalışmalarını engelli - engelsiz tüm vatandaşların öğrenmesiancak, hiçbir suretle hayatına karşı risk almaması gerekir. Yangını ilk bir dakikası-başlangıç halidir. Bir dakikadan sonra yanma her saniye on kat artar ve yangın ha-lini alır. Bu durumda, eğer ilk 30 saniyenin veya 1 dakikanın içinde başlangıç halindehissedilen bir yanma ise müdahaleye izin verilir. Aksi takdirde sadece kurtulmayaçalışmak en doğru harekettir. Görme engelli bireylerin yaşamlarını geçirdikleri okul,ev ve işyerlerinde mutlaka bir yangın söndürme cihazı bulundurulmalıdır. Asıl olan buyaşam merkezlerinin otomatik söndürme sistemleri ile donatılmasıdır. Ancak, herkesiçin bu sistemleri kullanmak ekonomik şartlar nedeniyle çok mümkün olmayabilir.


17

AFETE HAZIR OKUL


Yangın söndürme tüpleri kolay ulaşılabilecek bir yerde olup tüpün yeri takriben yer-den 40 cm. yükseğe (ortalama diz hizasına) gelecek şekilde duvara monte edilme-lidir. Tüpün yeri hafızaya yerleştirilmeli ve hiçbir suretle yerleri değişmemelidir. Görmeengelli bireylerin yaşam alanlarında onlardan habersiz hiçbir fiziki düzenleme yapıl-mamalıdır. Engelli bireyin bir oda içerisinde (kapalı alanlarda) 3-6 m. arası mesafe-den tesirli olan söndürme cihazlarını muhtemel yanma sesinin geldiği bölgeyedoğrultarak enjekte etmesi yeterli olabilecektir. En azından kapalı bir ortamda isekullanılan yangın söndürücü yanmayı yavaşlatacak, alev ısısını düşürecektir. Bu dabulunduğu yeri terk etmesi için yeterli zamanın kazanılması anlamına gelmektedir.Yanma anında dumanlı bir ortam oluşur, eğitimlerde duman ortamı “sıfır görüş” de-diğimiz bir ortamın hazırlanması ile başlar (görme engellide her ortam sıfır görüş ola-rak ele alınır). Kurtarma ve kurtulma böyle bir ortam içinde yer alan materyallerinkullanılması ile öğrenilir ve öğretilir. Bu eğitimler için gerek ev ortamı gerekse iş or-tamı hazırlanır, aslına uygun bir ortam yaratılır ve eğitim hazırlığı ortama uygun ola-rak planlanır. Bu nasıl olur açıklayalım. Kapalı ortamda yangın eğitimi;

a- Konut İçi Eğitim : Bir evde olması muhtemel tüm ev eşyası ile donatılmış birmekan hazırlanır veya gerçek bir ev içinde bu eğitim planlanabilir. Burada aktif olanuzuvlarımız kulak ve dokunma duyuları ön plana çıkar. Önce elimizin tersi ile kapıla-rın metal olan açma kapama koluna dokunulur. Eğer ılık veya sıcak ise içeride olanyanmanın ne düzeyde olduğu tahmin edilir. Bu arada koku alma duyumuz da dev-reye girer ve dumanın yoğunluğunu hissedebiliriz.Asıl olan bu yanmanın meydana geldiği odanın kapıve camlarının kapalı olduğundan emin olmak veyanmanın gerçekleştiği odanın veya mekânın dı-şında olmaktır.

Islak Bez İle ÖrtmeYapılması gereken kapının tüm kenarlarına ıslak birbez (çarşaf gibi) örterek diğer bölümlere ısının vedumanın geçmesini engellemek ve oda içindekiyanmanın oksijen almasını engelleyerek boğmayöntemi ile (oksijensiz bırakma) söndürülmesinisağlamaktır. Ancak yangın kaçış yönünde bir me-kânda ise; kapının açılması ve yangının boyutununbelirlenmesi gereği duyulursa bunun “dumanlı or-tamda hareket yöntemi” kullanılarak yapılması ge-

Islak Bez ile Örtme


18



rekir. Bu yöntemde engelli birey, kapıyı tamamen açmayıp hafifçe aralayarak içeri-deki hararetin boyutunu öğrenmeli, eğer bu hararet yüksek boyutta (hayati tehlikeyaratacak şekilde) değilse kapıyı geçebileceği kadar aralayıp, duvar kenarından iler-leyerek en yakın çıkış noktasından çıkmalıdır.

Kapı yönünün tespit edilmesiKapının açılması kaçı-nılmaz ise kapının neyöne açıldığının tespi-tinin yapılması gerekir.Bu durum, kapı men-teşelerinin bulunduğukonum ile değerlendi-rilir. Eğer kapı mente-şeleri elinize geliyorise kapı içe doğru(kendine doğru ), eğerelinize gelmiyor isedışa doğru açılacağıanlamını taşır. Çoknadir bazı istisna ka-pılar mevcuttur.Ancak geneli böyle tespit edilebilir.

Yangının TespitiKapının ne yöne açılacağının tespitedilmesi halinde kapı açma pozisyonualınır ve temkinli şekilde kapıyı açmabaşlatılır. Yöntem şudur; eğer kapı içedoğru açılıyorsa kapı arkasına geçilir,yere çömelerek kapıya ayak ve diz ilebirlikte dayanılır ve kapı ağır ağır açı-larak aşağıya doğru mümkün olduğukadar eğilip içerideki yanma gözlen-melidir. Ancak görme mümkün olma-dığı için içeride yanan eşyaların sesi ve

Kapı Yönünün Tespit Edilmesi

Yangının Tespiti


19

AFETE HAZIR OKUL


buruna gelen dumanın yoğun kokusu ile durum de-ğerlendirilmesi yapılır.Kapının dışa açılması halinde po-zisyon şöyle olmalıdır; kapının açıldığı yönünkarşısında duvar siper olarak alınır, yine mümkün ol-duğu kadar yere çömelinir. Kapı hafif şekilde açılır veeğilmiş bir vaziyette (çömelerek) oda içinde yanan eş-yaların çıkardığı ses dinlenip yüzümüze gelecek hara-ret ve burnumuza gelen dumanın yoğun kokusu iledeğerlendirme yapılır.

İnsanlar yaşadıkları mekânları gözlemleyerek zihinle-rinde tutarlar ve bu mekânların değişmesi halinde de-ğişime dâhil oldukları için aslında çok büyük bir sorunyaşanmaz. Yeni düzene bakarlar ve durumu zihinle-rinde tutabilirler. Görme engelliler ise eşyalara doku-narak hisseder, algılar ve zihinlerine, ne olduklarını,nasıl bir hacimde olduklarını, yerlerini ve diziliş sırala-rını yazarlar, ezberlerler. Yangın anında kurtulma eğitimi için bu ezberler çok önem-lidir. Bu kurtulma ve kurtarma eğitiminin en önemli kısmıdır. Profesyonel itfaiyecilerinde kurtulma ve kurtarma eğitimlerinin ağırlık noktası budur. Eğer bilinen bir mekanise sorun büyük değildir; ancak bilinmeyen bir mekanda sıkıntı çok büyüktür.

El ile eşya tespitiKurtulmaya çalışma aşama-sında en önemli husus; bulu-nulan iç mekânda asla veasla duvardan uzaklaşma-madır. Eğer duvardan uzak-laşılır ise o zaman sorunbüyür ve kaybolma riski artar.Hafızamıza yer eden eşyala-rın yerleri hususunda çeliş-kiye düşülür. Kısacasızihnimiz karışır ve durumumuz ciddi şekilde riske edilmiş olur. Görme engelli birey,yol ve cisimleri belirleyici olarak baston kullanır. Ancak sadece baston ile değil; el ilede temas kurulması önerilir. Çünkü baston ile cisimler hakkında bilgi edinilmez, sa-

El ile Eşya Tespiti

Kapı Açış Pozisyonu


20



dece cisim olduğu hissedilir. El ile temas edildiğin de ise her objenin ne olduğu, yerive sırası ezberlenebilecektir. Bu öneri, iç mekândan dışarıya çıkmada bastonun ye-rini alan çok daha etkili bir yöntemdir. O halde hangi elimizle duvara ve duvar kena-rında bulunan objeye (eşyaya) temas ettiysek kapıdan çıkana kadar o kolumuzlatemas ederek hareket etmeliyiz. Eğer duvar sağ yanımızda ise, sağ kolumuz ve eli-miz duvara temas ediyorsa yürüyüşümüz bulunduğumuz noktadan itibaren sağ ko-lumuz ile olmalıdır. Aynı yoldan geri dönmeyi düşünüyorsak o halde duvar solkolumuzun yönünde olmalı ve duvara sol elimiz temas etmelidir. Gidişte dokunulantüm objelere sırasıyla dönüşte de temas edilmesine dikkat edilmelidir.

Eşyaların takibiÖrneğin; giderkenbuzdolabı, sandalye,masa ellenmiş isedönüşte sıraylamasa, sandalye vebuzdolabı ile temaskurmuşsak doğruyoldayız demektir.Aksi halde yanlışyönde olduğumuzugösterir.

Not: Duvar bırakılmadan devam eden süreç sizi mutlaka kapıya yönlendirecektir.Ayrıca hiçbir eşyanın yerini değiştirmeden ve düşürmeden yürümek önemlidir.

Görme engellinin bulunduğu ve yaşadığı mekânlarda dumana duyarlı alarm algı-lama – ikaz sistemleri bulunmalıdır. Yaşam alanlarının bağımsız bölümlerine konula-cak olan bu alarm sistemlerinin çıkaracağı sesler ya da ses düzeyleri birbirindenfarklı olmalıdır. Bu bize hangi mekân da yanmanın gerçekleştiğini anlamamıza yar-dım edecektir. Örneğin; yatak odasında meydana gelen bir yanma neticesinde olu-şacak dumanı algılayan cihaz ile mutfakta meydana gelebilecek yanmayı algılayancihazın alarm seviyesi ve ikaz sesi birbirinden farklı olmalıdır.

Not: Bulunulan mekândaki gaz vanaları ile elektrik şalterleri kendilerine uygun nok-talara monte edilmeli ve kolay ulaşılabilir bir yerde olmalıdır. Mutlaka bunlar kapatı-larak bulunulan yer terk edilmelidir.

Eşyaların Takibi


21

AFETE HAZIR OKUL


b- Okulda Eğitim: Görme engelli çocukların gideceği okullarda meydana gele-bilecek bir yangın olayında kurtulma yöntemi de şöyle olmalıdır:

Görme engelli öğrencileri sınıftan çıkarmaÇocukların bulunduğu odalarda duvar kenarlarına çekilmiş halatlar bulunmalıdır. Öğ-renciler bir yangın ihbarında bu halatlara tutunup acil durumda görevli kişiler halatınucundan tutarak onları güvenli bölgeye çıkarıncaya kadar ellerinden bırakmamalıdır.Burada amaç bireysel olarak hareket etmeyi engellemek ve kaybolmayı önlemektir.

Güvenli bölgeye taşımaAynı uygulama kreş yaşındaki (okul öncesi) çocuklara yangından kurtarılma yöntemiolarak anlatılmalıdır.

Not: Görme engelli bir kişinin ilgili kurumlara yangın ihbarında bulunması ev ve ceptelefonuna ihbar numarasının kodlanmasıyla mümkün olacaktır.

Görme Engelli Öğrencileri Sınıftan Çıkarma


22



Bedensel Engelliler İçinBedensel engellilerin hafif, orta, ağır engelli olmaları kaybedilen uzuvlarına bağlı ola-rak değerlendirilmektedir. Bir kolun bir bacağın eksikliği bu engelliyi tanımlasa daengelli arabasında ya da yatağında yaşamlarını sürdüren insanlarımız için maruz ka-labilecekleri afette durumlarına uygun eğitim planlanmalıdır. Ellerini kullanabilen be-densel engelli bir birey eğer, bir yangın afeti anında söndürme cihazı ile müdahaledebaşarılı olamayacağını anlamış ise derhal o yeri terk etmesi esastır. Hiçbir şekilde ha-yatını tehlikeye sokacağı bir risk almamalıdır. Daha önce de bahsedildiği gibi yangı-nın başlangıç safhasında (yani bir dakika içinde yangını algılamış ise) müdahaleetmeli, daha sonrasında ikaz veya alarm butonları ile ihbarda bulunup daha güvenlibir bölgeye kaçmalıdır.

Bedensel engelli insanlarımızın gideceği hastaneler ile ilgili bazı tedbirler alınması,hastane yetkilileri tarafından proje aşamasında planlanmalıdır. Kaçış merdivenlerindeengelli arabasının kaçışını sağlayacak, rahatça inebileceği bir hat düşünülmeli, özelbir bölüm, korunmuş bölge (kompartıman) içinde kaçmayı kolaylaştıracak yol vekapı düzenlenmelidir. Yatalak bir engelli insanımızın bir kılavuz aracılığıyla hareket et-mesi ve acil durumda kılavuz kişinin olaya müdahalesinden çok, yatalak kişiyi em-niyetli bir bölgeye nasıl geçirebileceği planlanmalıdır. Bedensel engelli arabalarındada acil durum yedek bataryası olmalı bu bir sıkıntılı durum anında bu enerji bir butonvasıtası ile devreye girmelidir. Ayrıca yine engelli arabasında dumanlı bir ortamdanaçık havaya çıkmayı sağlayacak kadar küçük bir oksijen tüpü ve maskesi arabayamonte edilmelidir. Olası bir yangın halinde kaçışı kolaylaştıracak ve kaçış emniyetinisağlayacaktır. Yatalak vaziyette olan bedensel engelli bireylerimizin yanında mutlakarefakatçisi kalmalıdır.

Acil durumda ilk müdahaleyi, ilgililere haber vermeyi ve kaçış için gerekenlerin ya-pılmasını refakatçi kişi üstlenmelidir. Bedensel engelli bireylerin yangın eğitimleri yan-gın çıkaran unsurların öğretilmesi ile başlamalıdır. Yangın çıkmasını önlemek yangınsonrası yapılması gerekenlerden çok daha kolay ve emniyetlidir. Her şeye rağmenyangın çıkması halinde eğer arabalı bir engelli ise; yangına yanaşmayı, pozisyon al-mayı, yangın söndürme cihazı ile yangına müdahale etmeyi öğrenmeli ve yangınsöndürücüler hakkında hem kendisine hem de refakatçisine bilgi verilmelidir. Her ikikolu olmayan bir engelli ise; yakınında ayaklarını veya başını kullanarak diğer insan-lara olayı bildirebileceği bir yangın alarm cihazı bulundurulmalı ya da engelli kişi bualarm sisteminin bulunduğu mekâna yerleştirilmelidir. Bu tür engelli insanlarımız yan-gına müdahalede bulunmamalı ve derhal bulunduğu yeri terk etmelidir. Her iki ba-


23

AFETE HAZIR OKUL


cağı olmayan bir bedensel engelli ise kollarını kullanabileceği için yangın alarm kornave butonu ile yangın söndürme cihazlarının kullanımı öğretilmelidir.

Yardım ikaz butonuYatalak engelli insanlarımız için basa-bileceği bir noktaya alarm korna vebutonu veya sese duyarlı alarm cihazıkonulmalıdır. Bireyin yangın söndürmeçalışmalarına katılmaması ve derhalolay yerini terk etmesi sağlanmalıdır.

Not: Bulunulan mekândaki gaz vana-ları ile elektrik şalterleri kendilerinin yada refakatçilerinin kolay ulaşabileceğiuygun noktalara monte edilmelidir.Mutlaka bunlar kapatılarak bulunulanyer terk edilmelidir.

İşitme Engelliler İçinİşitme engelli bireylerimizin eğitimlerinde gözlerin ve ellerin kullanımı ön planda tu-tulmalıdır. Yangın fizyolojisinde olası bir yanmanın önce kokusu sonra dumanı ve enson alevi fark edilir. İşitme ve konuşma yetisi olmayan insanlarımızın bu konuda yan-gını algılamasında bir sıkıntı çekmeyeceği düşünülebilir ama yangının çıkaracağı sesve patlamalar algılanamayacaktır. Ancak bu kişiler için sadece işitme konuşma en-gelleri bir yangında çok büyük bir sıkıntı doğurmayacaktır. Burundaki hassasiyetyangının algılanmasında önemlidir. Önce yanmanın kokusu, sonra dumanı, sonrada alevi görülür. Bu durum da işitme engelli bireylerimiz için sorun teşkil etmeye-cektir. İşitme engelli insanlarımızın itfaiye ile doğrudan irtibat kurabilmesi için, gö-rüntülü telefonlar kullanılmalıdır. Bu konuda itfaiye santral görevlilerinin iletişim diliniöğrenmesi ve acil durumda kullanabilmesi için gerekli olan çalışmalar yapılmalıdır.Böylece işitme engelli bireylerimiz işaret dili (işitme engellikonuşma dili) ile durumunuilgililere iletebilir ve yardım isteyebilir.

Yangına müdahale, yangından kurtulma ve kurtarma eğitimlerini her engelsiz insanaverilen eğitim düzeyinde alabilirler ve yangın söndürme cihazlarını ve diğer söndürmemateryallerini kolaylıkla kullanabilirler. Görme engellinin aksine kapının açılma

Yardım İkaz Butonu


24



yöntemleri uygulamalarında kapıyı daha önce anlatılan yöntemler ile açacak ve içe-riye eğilip bakması öğretilecektir. Çünkü yangının alevini ve dumanını görecek vekoklama duyusu ile de algılayabilecektir. Sadece yangının çıkardığı ses duyulmayacaktır.

Işıklı uyarı sistemi ve duman algılayıcı sistem (dedektör)İşitme engelli insanlarımızın yaşadığı me-kânlar içinde otomatik gaz algılama sis-temi ışıklı ikaz sistemi iledesteklenmelidir. A sınıfı yanıcılar gibi(kömür, odun vb.) ısıtıcı kullanılması yada C sınıfı yanıcılar gibi (doğalgaz, LPGvb.) yanıcılar ile ısıtma sistemlerinin kul-lanılması halinde yukarıda belirttiğimizduman ve gaz ölçüm cihazının “ışık des-tekli” olması önerilmektedir.

A ve C sınıfı yanıcıların dışında diğer sebeplerden oluşacak yanmalarda ise ışıklıduman ve alev algılayıcılar (dedektörler) kullanılmalıdır. İşitme ve konuşma engelli bi-reylerimizin yangın eğitimlerinde yöntem şöyle olmalıdır. İlk olarak yangın söndürmemateryallerini ve yangın söndürme metotlarını öğrenmeleri gerekir. Bu eğitimde özel-likle portatif yangın söndürücülerini tanımaları, bunların içindeki söndürme özelliğiolan kimyasalların tüm özelliklerini bilmeleri ve daha sonra yangına müdahale et-meleri öğretilmelidir. Örneğin; A sınıfı yangına, A sınıfı söndürücü kullanılması gibi.

Yangın ve YanmaYanma; ısı, yanıcı madde ve oksijenin bir araya gelmesi ile oluşur. Ancak bu üç un-surdan birinin ortadan kalkması ile yangın söndürülür. Yangın söndürücüler bir yan-gının üç unsurundan birini ortadan kaldırmak suretiyle yanmayı durdururlar. Örneğinsu, soğumayı sağlar ve ısıyı düşürür. Diğer yangın söndürme maddeleri ise oksijeni keser veya ısıyı düşürür ve yanmayı durdurur. Yanıcı maddeyi ortadan kal-dırma, yanan maddeyi yanmayan maddelerden ayırma veya yanmayan maddeleriyanan maddeden ayırma şeklinde müdahale anlamını taşır.

Portatif yangın söndürücülerin üzerinde kullanma talimatı ve kullanım yerleri harflerleve şekillerle tasvir edilmiştir.


25

AFETE HAZIR OKUL


m A sınıfı yangınlar (katı maddeler)m B sınıfı yangınlar (sıvı maddeler)m C sınıfı yangınlar (gaz yangınları)m D sınıfı yangınlar (yanabilen hafif metal) yangınlardır.

Eğer yangın söndürücü tüplerinüzerinde ( A ) veya ( B ) veya ( C )harfleri var ise bu sadece bu türyangınlara karşı duyarlı olduğu an-lamına gelmektedir. O yüzdenişitme engelli bireylerin elindekisöndürme malzemesini iyice tanı-ması ve ona göre müdahale et-mesi gerekecektir. Bu her zamanyanmanın ilk bir dakikası içinde ol-malıdır. Söndürme başarılı ola-mazsa bulunduğu yeri hızla terketmesi gerekmektedir.

İşitme engelli bireylerimiz eğer bir apartman katında yaşıyor ise şöyle bir sıkıntı dü-şünülebilir. Bulunduğu katın dışında, altında veya üstünde meydana gelebilecek biryangında yangın ihbar seslerini ve yardım isteyenlerin seslerini duyamayacak, yan-gının sesini (parlama-patlama şeklinde çıkacak sesleri) algılayamaması nedeni ileçevresindeki tehlikeyi fark edemeyecektir. Ancak duman veya alevin görünmeyebaşlaması ile yangından haberdar olacaktır. Bu nedenle kaçma-kurtulmaya yete-rince zamanı kalmayacaktır. Bu sıkıntının yaşanmaması için birey hazırlıklı olmayıplanlamalı ve böyle bir durumla karşılaşınca ne yapacağını önceden bilmelidir.

Alt katta çıkan bir yangınYangın sırasında ısınan hava daima yukarıya doğru hareket eder. Dolayısıyla eğer bu-lunduğu konuta duman girmiş ise yanmanın alt katlardan başlamış olabileceğini dü-şünmelidir. Bu nedenle dışarıya çıkamayacağı gibi balkona ve pencereye de çıkmasıdoğru olmayacaktır. Üst katlara hareket son derece tehlikelidir. Bu durumda ise ya-pılması gereken; konutun dışa bakan kapılarının aralarına konulacak ıslatılmış havluveya çarşaf ile dumanın içeriye girmesini önlemektir.


26



Üst katta çıkan bir yangınEğer yanma binanın üst katlarında ise; dumanı görünmeyecek alevi hissedilmeye-cektir. Bu durumda bu kişilerin oturduğu apartmanlarda ışıklı alarm cihazı öneril-mektedir. Herhangi bir durumda basılması halinde ışıklı alarm cihazı alarm verecekbu işareti gören işitme engelli insanlarımız derhal bulunduğu yeri alt katlardan itiba-ren terk edecektir. Yangın başka bir mekanda ise hiçbir şekilde müdahale etme-meleri önerilmektedir. Yangının boyutunun hesap edilmesi müdahalenin yapılmasıdeneyim ve tecrübeyi gerektirir. Eğer işitme engelli insanımızın çalışma ortamı çokkatlı bir iş yerinde ise binanın kendi yangın önlemleri dışında ışıklı alarm sistemi ilede desteklenmesi doğru olacaktır. Binayı terk ederken merdiven veya asansör kul-lanılmamalıdır. Doğru olan, yangın merdivenine ulaşmak ve emniyetli bir bölgeyekaçıp kurtulmaktır. İşitme engelli kendinin içinde olduğu ofis yanmaya maruzkalma-dıkça diğer birimlerde meydana gelecek yanma olaylarındaasla söndürme çalışma-sına katılmamalıdır.

Not : Bulunulan mekândaki gaz vanaları ile elektrik şalterleri kendilerine uygun nok-talara monte edilmeli ve kolay ulaşılabilir bir yerde olmalıdır. Mutlaka bunlar kapatı-larak bulunulan yer terk edilmelidir.

Alt Katta Yangın - Üst Katta Yangın


27

AFETE HAZIR OKUL


Zihinsel Engelliler İçinZihinsel engelli bireyler genelde görme ve koklama duyularında sorun olmadığı içinyangını algılayabilirler ancak engellilik derecelerine göre tepki verbilirler. Ağır engellibireylerin tahliyesi ancak veli ve refakatçileri sayesinde gerçekleşebilir. Engellilik de-recesi daha hafif olan zihinsel engelliler, eğer aynı zamanda fiziki bir engelleri yoksaişitme engelli bireylerde olduğu gibi aynı davranışları gerçekleştirebilirler. Yangın es-nasında hafif düzeydeki yangını söndürme işlemini gerçekleştirebilecekleri gibi, en-gellilik düzeyi uygun değilse bunu asla yapmamaları gerektiği öğretilmelidir. Budurumda engelli bireyin tahliyesi önemlidir. Kapının arkasında yangın olma ihtimalinekarşı kapıyı kontrol etmeli ve güvenli ise dışarı çıkmalıdır. Yoğun duman varsa emek-liyerek çıkışa ilerlemesi gerektiği tatmikatla öğretilmelidir.

Tüm Engelli Bireyler İçin Afete Tepki Sıralamasıa. Fark etmekb. Durum değerlendirmesi yapmakc. İkinci şahıslara iletmekd. Yardım çağrısında bulunmake. Müdahale etmekf. Kaçmak – Kurtulmak

a- Fark Etmek :Burada “fark etmek” aslında konunun özü, yaşam ile ölüm veya yaralanma arasın-daki ince çizgidir. Zaman ile fark etme süresi ters orantılıdır. Dolayısıyla tüm eğitim-ler fark etme üzerine yoğunlaştırılmalı algılama ve müdahale için otomatik söndürmeve ikaz sistemi önemle takip edilmelidir. Deprem anında “fark etmek” hareketsiz kal-mayı gerektirir. Ancak daha önceden belirlenen saklanma bölgesine hareket edilmelidir.

b- Durum Değerlendirmesi Yapmak :Olayın türü, afetin ne olduğu, pozisyonu ve ne düzeyde olduğu, zamanı kısa süreiçinde değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme başlangıç safhası, müdahale edilebi-lirlik, afetin büyük boyuta ulaşabileceğinin tahmini ile durumun farkındalığıdır.


28



c- İkinci Şahıslara İletmek :Herhangi bir afetin etkilerinden çok, yangın afetinin ikinci şahısları da etkileyebileceğibir afet durumundan bahsetmek gerekir. Olası bir yangını başlangıç halinde, diğerkatlarda yaşayan insanlara duyurmak ve onlarında bu hususta tedbir almalarını sağ-lamak gereklidir. Durumdan haberi olmayan ancak geç uyarıldığı için hayati tehli-keye maruz kalabilecek ikinci şahısların uyarılması ve bu hususta tedbirli olmalarınınsağlanması oldukça önemlidir.

d- Yardım Çağrısında Bulunmak :Olayın yukarıda saydığımız aşamalarından sonra yardım etmesi gereken kişi ve ku-rumların olaya müdahale de bulunmasını sağlamak amacıyla haberdar edilmesidir.Bunun yöntemi daha önceki konu başlıklarında anlatılmış idi. Yetkili mercilere sa-dece işitme engelli insanlarımız işaret dili ile diğer engelli insanlarımız kodlanmış te-lefon veya adresli ikaz alarm sistemi ile en yakın yardım istasyonuna ulaşabilmelidir.

e- Müdahale Etmek :Yangın afetine başlangıç aşamasında - yanmanın ilk bir dakikası içinde fark edilmesihalinde- müdahale uygun bulunmaktadır. Aksi halde kendi yaşantımızı tehlikeye ata-cak gereksiz müdahalelerden kaçınılması gerekir. Başlangıç aşamasında yanmanınsöndürülme olasılığı çok fazladır. Daha sonrası teknik bilgi, tesisat ve donanım ge-rektiren bir durumdur.

f- Kaçmak – Kurtulmak :Bir afet olayının fark edilmesinin ardından gelinen son aşamadır. Aslında bazı du-rumlarda ilk olarak düşünülmesi de gerekebilir. Kaçmak - kurtulmak yangında olayyerinden uzaklaşarak daha emniyetli bir ortama gidilmesidir. Kaçma - kurtulma ön-ceden haber alınması halinde, sel afetinden, depremden ise sonrasında enkaz böl-gesinden uzaklaşmak anlamındadır.


29

AFETE HAZIR OKUL


Tahliye BilgisiBir yeri boşaltarak başka bir yere geçmeye tahliye denir. Afetler esnasında daha gü-venli bir yere gitmemiz gerekebilir. Bunun için daha önce evimizde ve okulumuzdayaptığımız tatbikatlarda afetlerden sonra nerede buluşacağımızı bilmek çok önem-lidir. Örneğin okuldayken bir deprem olduğunda, sarsıntı bittikten sonra dikkatlicemasamızın altından çıkarak öğretmenimizin yardımıyla tek sıra halinde daha önceokul bahçesinde bizim için ayrılan yere gitmemiz gerekir. Buraya giderken merdi-venlerde koşmamalıyız. Hızlı ve dikkatli olmaya hem kendimizi hem de arkadaşları-mızı yaralayacak bir duruma sebep olmamalıyız. Engelli arkadaşlarımıza tahliyeesnasında yardımcı olarak onları yönlendirmeliyiz. İşitme ve konuşma engelli arka-daşlar kendi tahliyelerini rahatlıkla sağlarken, görme ve bazı fiziksel engelli arkadaş-larımızın yardıma ihtiyaçları olabilir.

Tahliye Yöntemleri


30



Birey ve Aile İçin Afet Bilinci Eğitimi, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Baş-kanlığı, Ankara, Mart 2013

B.Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Afet Hazırlık Eğitim Birimi,ABCD Temel Afet Bilinci Eğitimi El Kitabı, İstanbul, 2006.

FEMA, A Disaster Preparedness Activity Book, June 2008.

Işıkara, A.M., Çalışkan, Ö., Okullarda Afete Hazırlık, UNICEF-IBC-İAÜ işbirliği pro-jesi, İstanbul, 2010.

Milli Eğitim Bakanlığı, Okul Tabanlı Afet Eğitimi Projesi, Afet Eğitimi El Kitabı - I, MEB-JICA işbirliği projesi, Eylül 2012 (Editör: Bülent ÖZMEN).

Ergünay, O., Özmen, B., 2013, Okul Afet ve Acil Durum Yönetimi Planlama Kıla-vuzu, Milli Eğitim Bakanlığı, Okul Tabanlı Afet Eğitimi Projesi, Afet Eğitimi El Ki-tabı - III, MEB-JICA işbirliği projesi, Haziran 2013.

Öngör, C., Engelli Bireylere Afet Eğitimi, İzmir Büyükşehir Belediyesi Eğitim Notları.

American National Red Cross, The Be Ready Book, June 1993.

www.deprem.gov.tr

www.fema.gov/kids

www.koeri.boun.edu.tr

www.ready.gov/kids

www.usfa.fema.gov/kids

www.usgs.gov

Kaynaklar

31

AFETE HAZIR OKUL



32

Notlar


AFETE HAZIR OKUL

33

Notlar



34

Notlar




Documents

Engelli Ö renci, Veli ve Refakatçileri 0çin Afet Bilinci · 2015. 11. 20. · Engelli Ö renci, Veli ve Refakatçileri 0çin Afet Bilinci E itimi Engelli_kitabi:Mizanpaj 1 09.12.2013