ergasia posantzi teliko.doc

7/25/2019 ergasia posantzi teliko.doc

http://slidepdf.com/reader/full/ergasia-posantzi-telikodoc 1/24

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ

ΘΕΜΑ: « Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΥΘΑΝΑΣΙΑΣ»

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΟΙΤΗΤΗ:

ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ – ΙΩΑΝΝΗΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΩΟΥ: 156320110003

ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ: 6!"#0#305E-mail:

ΕΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ: 1$

ΑΚΑΔΗΜΑ%ΚΟ ΕΤΟΣ: 2011&2012

ΜΑΘΗΜΑ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ι 'ΦΣΥ20(

ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΗΝ ΩΔΗ «Η )ΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΜΟΥΣΑ» ΤΟΥ

ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛ)ΟΥ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΛΥΡΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ«ΕΙΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΤΟΥ ΛΟΡΔ ΜΠΑ%ΡΟΝ» ΤΟΥΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΟΙΤΗΤΗ:

ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ – ΙΩΑΝΝΗΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΩΟΥ: 156320110003

ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ: 6!"#0#305

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : *+,-./-2"4+7,84

ΕΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ: 1$

ΑΚΑΔΗΜΑ%ΚΟ ΕΤΟΣ: 2011&2012

ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ

ΕΥ02 9Α;<=>$?@=AB;<CD CAEFAG 1!$B CG< 20$H G<IGJ

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΟΣΑΝΤKΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

http://eclass.uoa.gr/courses/PHIL455/

http://eclass.uoa.gr/courses/PHIL455/



Ο Λίνος Πολίτης δίνει ένα σαφέστατο ορισμό για τον ρομαντισμό: «Ρομαντισμός είναι η τάση ν’

απαλλαχτεί η τέχνη απ’ τους καιερ!μένους κλασικο"ς κανόνες και να χαρακτηριστεί απ’ τη λυρικ#

έκφραση$ την υπεροχ# του αισ#ματος και της φαντασίας και την προ%ολ# του ατόμου& 'ενικότερα

είναι μια κοσμοε!ρία που παραγν!ρί(εται η πραγματικότητα και προ%άλλεται το φανταστικό το

ιδανικό και παητικό)&

Ο ελληνικός ρομαντισμός δεν είναι ομολογουμέν!ς ένα έμα επίκαιρο* είναι ένα έμα ιστορικό& +ν

,όμ!ς η ιστορία είναι μια ασταμάτητη ρο# από ανρ-πινες πρά.εις και ενέργειες$ /ότε κάε έμα

ιστορικό μπορεί να είναι$ !ς κάποιο ποσοστό$ και επίκαιρο& +ν δεν είμαστε λι%ερά .εμοναχιασμένοι

στο παρόν 0 όπ!ς πάμε πολλές φορές να γίνουμε0 αλλά ανα(ητάμε$ σαν ανάγκη φυσικ#$ σαν το

φυτό που απλ-νει τις ρί(ες του στο χ-μα$ να δεο"με κι’ εμείς και να τραφο"με με το παρελόν$ με

ό$τι από το παρελόν μπορεί να μετουσι!εί σε τροφ# πνευματικ#$ τότε κι’ ένα έμα σαν αυτό που

διάλε.α για να επικοιν!ν#σ! μα(ί σας από1ε$ ο 2λληνικός Ρομαντισμός$ μπορεί να γίνει ένα έμα

όχι χ!ρίς ενδιαφέρον& +ν#κει κι’ αυτός στην πνευματικ# μας ιστορία$ καλ"πτει πεν#ντα ολόκληρα

χρόνια της νεοελληνικ#ς πνευματικ#ς (!#ς& 'ια μισόν αι-να$ από τα 3456 !ς τα 3446$ η

νεοελληνικ# ποίηση του μικρο" %ασιλείου της 2λλάδας κυριαρχείται από τον ρομαντισμό και την

κααρε"ουσα& 7ρέος του ιστορικο" είναι να ερευνά* χρέος του ακόμα μεγαλ"τερο είναι να κατανοεί$

# να προσπαεί να κατανο#σει& 8αι μάλιστα$ σαν το γονιό που από ένστικτο δίνει τη στοργ# του στοπαιδί του το περισσότερο αδ"νατο$ 9α ’λεγα π!ς ο ιστορικός α ’πρεπε να πλησιά(ει με

περισσότερη στοργ# τις εποχές που είναι περισσότερο αδικημένες$ λιγότερο ευνοημένες από τη

οίρα& Πόσο πιο μεγάλη τότε και η απο(ημί!ση να %ρεις .αφνικά λίγο κααρό τρεχο"μενο νερό

μέσα σε μια .ερ#$ απέραντη έρημο;3

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΡΟΜΑΝΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ

/α ρομαντικά κείμενα τα διακρίνει στο σ"νολο τους$ η κυριαρχία του «εγ-)$ η ακρότατη

αισαντικότητα τ!ν συγγραφέ!ν$ σε ορισμένους %ασιλε"ει η μελαγχολία που είναι %ασισμένη στην

ασένεια του 3<ου αι-να =>?@ AB CDEF@EG& Ο λυρισμός παίρνει καμιά φορά την μορφ# της εισ%ολ#ς& Ο

εκπατρισμός$ το τοπικό χρ-μα$ ο ε.!τισμός υπάρχουν σε πολυάριμα κείμενα& Hτο εάτρο %γαίνουνέργα α.ίας «Ο 2ρρίκος '’ και η αυλ# του) = IουμάςG Ρουί μπλάς του Ουγκό& Πρέπει να αναφέρουμε

επίσης την ποι#τρια JτεμπόρKLαλμόρ =«Iάκρυα)G$ το σημαντικό ποιητικό έργο του Lικτόρ Ουγκό&

+υτό που κατα.ι-νει τον ρομαντισμό είναι ότι μας έφερε ένα νε!τεριστικό πνε"μα$ μια (!ηMρη

αντίδραση ανάμεσα στα δεσμά τ!ν κλασικ-ν κανόν!ν και ένα ολάκερο σ"νολο νέ!ν αντιλ#1ε!ν& Ο

ρομαντισμός δεν είναι στατικός $ με μονολιικό σ"στημα α.ι-ν και από1ε!ν: με τον ερχομό του

9εόφιλου έγινε ένα πάντρεμα του ρεαλισμο" με το ρεαλισμό& /ο έργο του χαρακτηρί(εται από μία

ποιητικ# δε.ιοτεχνία$ διακριτικό λυρισμό$ τη λεπτ# ανάλυση τ!ν σπανί!ν συναισημάτ!ν$ τον

πλο"το του λε.ιλογίου$ και από μια καταπληκτικ# ποιητικ# ικανότητα είτε πρόκειται για στροφές$

τετράστιχα$ οκτοσ"λλα%ους$ τρίστιχα # για σοννέτα

Ο ρομαντισμός μπολιά(εται για λίγο με τον ρεαλισμό$ ένα καινο"ριο κίνημα$ που είναι μιααντίδραση στον αισητικό ρομαντισμό& /ην -ηση για αυτό το κίνημα έδ!σε ο φιλόσοφος

+"γουστος 8οντ$ με τις ετικιστικές ε!ρίες του&

Hυμπερασματικά$ ότι στο ρομαντισμό οφείλει η 'αλλία$ στην περιοχ# τ!ν γραμμάτ!ν και τ!ν

καλ-ν τεχν-ν$ μια παραγ!γ# υ1ηλ#ς ποιότητας& 'έννημα της κοιν!νικ#ς και πολιτικ#ς

επνανάστασης ο ρομαντισμός μας έδ!σε εMναν καινο"ριο τρόπο έκφρασης$ με τα γν!στά του

έλγητρα& Nπ#ρ.ε ο ρίαμ%ος του συναισ#ματος$ της φαντασίας και του φανται(ίστικου$ ορίαμ%ος

ακόμα τ!ν /εσσάρ!ν μεγάλ!ν του: του Λαμαρτίνου$ του +λφρέ ντε Lιν"$ του Lικτόρ Ουγκό και του

+λφρέ ντε υσσέ&O

3

Λ& Πολίτης$ «2λληνικός ρομαντισμός =3456K3446G)$ στο Θέματα της λογοτεχνίας μας & 9εσσαλονίκη$ 8!νσταντινίδης$ 3<PQ$ σελ& 3K5O Νέα Εστία$ 1307 (1981). Τα εκατόν πενντα χ!όν"α το# ελλην"κο$ !ομαντ"σμο$ κα" ο !ομαντ"σμός στον 19α"& Rαφιέρ!μαS$ σελ&33K3T

O



ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ

ΣΥΝΤΟΜΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

'ενν#ηκε στη Uάκυνο$ από Vικρ# όV!ς ηλικία .ενιτε"τηκε $ ακολου-ντας τον πατέρα του$

στερο"Vενος όV!ς παράλληλα της ευκαιρίας για να λά%ει συστηVατικ# Vόρφ!ση& WεκάχρονοςακόVη %ρίσκεται στην Xταλία$ όπου Vένει Vέχρι τα O6 χρόνια του& ετά τη γν!ριVία του Vε το

YZCFZ@Z α γρά1ει τα πρ-τα ιταλόγλ!σσα έργα του και α τον ακολου#σει !ς γραVVατέας του στα

τα.ίδια και στις περιπέτειες της ε.ορίας του& Hτην +γγλία διακόπτονται οι σχέσεις τους και ο 8άλ%ος

αναγκά(εται για %ιοποριστικο"ς λόγους να παραδίδει ιδι!τικά Vα#Vατα και να φιλοτεχνεί

Vεταφράσεις& 2κεί α δ-σει και τις πρ-τες του διαλέ.εις πάν! σε έVατα νεοελληνικά&

2πιστρέφοντας στην Xταλία γίνεται ενεργό Vέλος του κιν#Vατος τ!ν [?\]Z^?\D$ εν- στο Vετα."

αρχί(ει η ελληνικ# επανάσταση$ η οποία α του εVπνε"σει το σ"νολο σχεδόν του ποιητικο" έργου

του& 2κδι!γVένος από τη _λ!ρεντία για τις φιλελε"ερες ιδέες του$ και Vετά από ένα διάστηVα

κατά το οποίο #ταν φυλακισVένος$ κατευ"νεται στην 2λ%ετία και στο Παρίσι& /ο 34OQ κατε%αίνει

στην επαναστατηVένη 2λλάδα$ την οποία όV!ς γρ#γορα εγκαταλείπει για να γυρίσει στην 8έρκυρα

και από εκεί .ανά στην +γγλία$ όπου έVεινε Vέχρι το άνατό του&

Η ποίησή του

` ποίηση του 8άλ%ου #ταν και ε.ακολουεί να αποτελεί Vια εντελ-ς ιδιόVορφη περίπτ!ση

τουνεοελληνικο" λυρισVο"& Hτα χρόνια που διαVορφ!νόταν και λειτουργο"σε ο ποιητ#ς η ποιητικ#

ε!ρία καορι(όταν από την επανάσταση του ροVαντισVο" απέναντι στη νεοκλασικ# ποίηση του

34ου αι-να& aντας αποκοVVένος$ σε ό$τι αφορά τη Vορφ# και το πνε"Vα$ από τους υπόλοιπους

δηVιουργο"ς της 2πταν#σου$ ο 8άλ%ος παρέVεινε άγν!στος !ς τα 344<$ που τον ανακάλυ1ε ο

ΠαλαVάς και τον κατέστησε ευρ"τερα γν!στό& Οι O6 !δές του αποτελο"ν το σ"νολο της

ποιητικ#ς του δηVιουργίας& /ο "φος τους είναι κλασικότροπο$ γεVάτο Vεγαλοπρέπεια και αρVονία&

Πίσ! όV!ς από τον κλασικισVό κινείται η 1υχ# ενός γν#σιου ροVαντικο" ποιητ#& ` περίπτ!σ# του

είναι ιδιόVορφη$ αφο" η ποίηση που διαμορφ-νεται από αυτόν Vετά την έναρ.η της επανάστασης$

5



δεν Vπορεί να ενταχεί ο"τε στην #δη διαVορφ!Vένη επτανησιακ# παράδοση$ παρότι πρόκειται για

κάποιον γεννηVένο στη Uάκυνο$ ο"τε όV!ς στη στερεοελλαδίτικη και φαναρι-τικη&

«Hτον 8άλ%ο ο διαφ!τισVός παρουσιά(ει σο%αρά συVπτ-Vατα κρίσης κάτ! από το %άρος τ!ν νέ!ν

ροVαντικ-ν τάσε!ν& /α ποι#Vατά του$ που δηVοσιε"τηκαν κατά τη διάρκεια του +γ-να$ παρά τον

εγκ!Vιαστικό τους τόνο$ εκφρά(ουν ακρι%-ς αυτ# την κρίση& Οι παράγοντες της πνευVατικ#ς του

διαVόρφ!σης$ οι περιπέτειες του %ίου του$ ο δ"στροπος χαρακτ#ρας του$ τον κα#λ!σαν πεισVατικά

σε ένα .επερασVένο ιδανικό (!#ς$ παγιδευVένο στις αντιφάσεις που συνεπαγόταν η συV%ί!ση Vε

τις νέες ιδέες&) ` ποίησ# του στο επίπεδο τ!ν ιδε-ν υπ#ρ.ε ολοκληρ!Vένη& Hτο επίπεδο όV!ς της

τέχνης δεν πραγVατοποίησε σ"νεση: έχουVε Vια συναρVολόγηση τ!ν στοιχεί!ν της παράδοσης$

χ!ρίς ενοποίηση& Ο ποιητ#ς ένι!ε την α.ία τ!ν στοιχεί!ν αυτ-ν$ ένι!σε τη σηVασία της

σ"νεσης$ αλλά δεν Vπόρεσε να την αρτι-σει& bτσι όλος αυτός ο κόσVος$ ο πλο"τος δεν κατόρ!σε

να γίνει γόνιVος& Ο ίδιος ο ποιητ#ς σταVάτησε εVπρός στο αδιέ.οδο που προκαλο"σε η διάσπαση

του κόσVου του& Οι επόVενες γενιές που στάηκαν συχνά Vε αυVασVό Vπροστά στις !δές$

αρν#ηκαν να πάρουν κι αυτές ένα δρόVο καταδικασVένο& bτσι έVεινε το έργο του 8άλ%ου χ!ρίς

κληρονοVιά& 7ρειάστηκε να περάσουν χρόνια$ -στε να γίνει το ίδιο το έργο στοιχείο της παράδοσης$

για να Vπορέσει να α.ιοποιηεί$ όταν ακέραια Vίλησε η παράδοση Vέσα στην 1υχ# τ!ν 2λλ#ν!ν

Vετά την κάαρση που ε.ασφάλισε ο δηVοτικισVός

Η απήχηση της ποίησης του Κ!"ου#

Ο 8άλ%ος έγρα1ε τις !δές του Vακριά από την 2λλάδα& aταν όV!ς #ρε στην 2λλάδα κατάλα%ε

π!ς τίποτα δεν ε.ιδανίκευε περισσότερο τα πράγVατα από την απόσταση& Οι εγ!ισVοί και οι

Vικρότητες τ!ν αγ!νιστ-ν τον πλ#γ!σαν& ` απογο#τευση αυτ# #ταν καοριστικ# για τον ποιητ#

$γιατί τον οδ#γησε στον πρό!ρο τερVατισVό της ποιητικ#ς του σταδιοδροVίας& Οι στίχοι του δεν

%ρ#καν καVιά απ#χηση στους επαναστατηVένους νεοέλληνες& Οι σ"γχρονοί του bλληνες αγαπο"σαν

το δηVοτικό τραγο"δι και Vέσα σε αυτά τα πλαίσια τοποετο"σαν την αισητικ# τους& 2.άλλου η

γλ-σσα του δηVοτικο" ραγουδιο" #ταν το Vόνο Vέσο για να Vιλ#σει κανείς στην 1υχ# τους& /ο "φος

του 8άλ%ου τους φαινόταν 1υχρό$ τους κρατο"σε σε απόσταση& bτσι οι σ"γχρονοί του δεν

κατάλα%αν τίποτα από την υ1ηλ# του ποίηση& /ο έργο του έVεινε χ!ρίς αποδοχ# $ Vέχρι την

ανακάλυ1# του από τον ΠαλαVά$ που τον υπέδει.ε στην κοιν# εκτίVηση τ!ν λογί!ν της εποχ#ς τουστα 344<&

Επ$%&σ'$ς (α$ )'*ατο+&α,ία της ποίησης του

/α έVατα Vε τα οποία καταπιάνεται ο 8άλ%ος είναι ακρι%-ς αυτά που απασχολο"ν τον ευρ!παcκό

τ"πο της εποχ#ς: ο Xερός Λόχος$ η σφαγ# της 7ίου$ η παραχ-ρηση της Πάργας στους /ο"ρκους$ η

καταστροφ# τ!ν dαρ-ν$ οι προδότες$ οι διχόνοιες& +ισάνεται %αριά την ανάγκη να υVν#σει την

επανάσταση και την 2λλάδα που αναγεννιόταν $ αποτινά(οντας το %αρ%αρικό (υγό& 8ανενός

δηVιουργο" η ποίηση δεν δονείται αποκλειστικά από τα Vεγάλα ενικά ιδε-δη όσο η ποίηση του

8άλ%ου =π&χ&& το έργο του Hολ!Vο" διακόπτεται από ιντερVέδια ερ!τικά$ # σατιρικά$ τόνους

ελαφρο"ςG& aV!ς η ποίηση του 8άλ%ου δεν είχε καVιά παρέκκλιση& bVεινε σταερ# στη γραVV#

που χάρα.ε ο ποιητ#ς& 8αVιά ε"υVη πινελιά$ κανένας αντίλαλος της καηVεριν#ς (!#ς$ καVιάαισηVατικ# περιπέτεια$ καVιά νεανικ# αVαρτία& ` καρδιά του δε χτυπάει παρά Vόνο για την

πατρίδα& α(ί Vε την πατρίδα αναφέρεται και στα Vεγάλα ιδανικά της φυλ#ς: ελευερία$ ρησκεία$

αρετ#& +υτά είναι τα έVατα που ο ποιητ#ς τραγουδάει Vε Vεγαλείο αλλά και αυστηρότητα& Ο

ποιητ#ς %λέπει τους #ρ!ες της επανάστασης του eO3 σαν συνεχιστές Vιας Vακράς ελληνικ#ς

παράδοσης& 2παναλαV%άνουν Vε τα κατορ-Vατά τους παλιές δό.ες από την αρχαία εποχ#&

Πιστε"ει στη δ"ναVη του ελληνικο" στοιχείου και πλέκει τον "Vνο τ!ν πατρι!τ-ν του Vε όλη τη

δ"ναVη της 1υχ#ς του& 2ίναι ο λάτρης τ!ν Vεγάλ!ν ιδανικ-ν της φυλ#ς& ` ποίησ# του διακρίνεται

από Vια φανερ# αρχαιολατρία&

Χα&α(τη&$στ$( της ποίησής του-

` ποίηση του 8άλ%ου διακρίνεται για τα ακόλουα:

f



bντονο αυVασVό για την αρχαιότητα$ απ’ την οποία δανείστηκε στοιχεία$ Vορφές και σ"V%ολα&

2ιδικά ο Πίνδαρος στάηκε το πρότυπό του και αποτέλεσε για τον ποιητ# πηγ# αστείρευτης

έVπνευσης& Οι τ"ποι της γραVVατικ#ς και οι κανόνες δεν τον δεσVε"ουν& Ο 8άλ%ος χρησιVοποιεί Vε

Vεγάλη ευκολία ασυναίρετα$ απαρέVφατα$ λέ.εις από την αρχαία γλ-σσα$ αλλά(ει τη φυσικ# σειρά

τ!ν λέ.ε!ν =π&χ&& το επίετο Vετά το ουσιαστικόG$ προ%αίνει σε συχνές αλλαγές του γένους$

τοποετεί λέ.εις δηVοτικές ανάVεσα στις λόγιες$ κάνει επίσης αρκετο"ς νεολογισVο"ς& Hε κάε

περίπτ!ση όV!ς κάτ! από το επιτηδευVένο αρχαcκό ντ"Vα$ διαφαίνεται η γλ-σσα και η στιχουργία

του λαο" Vας& ` ανάVει.η αρχαcκ-ν και λαcκ-ν στοιχεί!ν δεν έχει γίνει οργανικά$ έτσι τα

ετερόκλητα αυτά στοιχεία

διατηρο"ν την αυτοτέλειά τους& Hτη γλ-σσα του ακολουεί το παράδειγVα του δασκάλου του

YZCFZ@Z& Παίρνει !ς %άση τη λαλο"Vενη γλ-σσα που την εVπλουτί(ει Vε αρχαcκές εκφράσεις και

σπάνιες λέ.εις$ εν- οι δηVοτικές λέ.εις παραVορφ-νονται Vε αρχαιόπρεπες καταλ#.εις& ` επιυμία

του να 1άλλει την επανάσταση και την ελευερία της χ-ρας του Vε την ελληνικ# γλ-σσα και όχι Vε

την ιταλικ# $ που #ταν η φυσικ# του ποιητικ# έκφραση !ς τ-ρα$ δηVιουργεί την ακόλουη

ιδιομορφία& +ποκοVVένος από την παράδοση και τη δηVοτικ# γλ-σσα$ εφαρμό(ει στη Vμητρικ#

του γλ-σσα ό$τι έVαε από το δάσκαλό του και κατασκευά(ει έτσι Vόνος το ποιητικό όργανό του

που α έρουν ευτυχ-ς να το ερVάνουν άλλες υποσυνείδητες και α.εκαάριστες Vν#Vες& Hτη

δηVιουργία προσ!πικο" "φους σηVαντικ# είναι και η Vετρικ# του& ιλο"σε για «%αρ%αρότηταοVοιοκαταλη.ι-ν)& Hε κάε περίπτ!ση η ρίVα δεσVε"ει τόσο τον ποιητ# όσο και τον αναγν-στη$

που Vοιρά(ει την προσοχ# του ανάVεσα στο νόηVα και την οVοιοκαταλη.ία& Ο 8άλ%ος όV!ς

κατάφερε να οδηγ#σει .ανά τον πλανεVένο από το νανο"ρισVα του οVοειδο"ς ρυVο" ακροατ# στο

κέντρο της σηVασίας του ποι#Vατος$ προκαλ-ντας την νοηVοσ"νη του Vε την ουσιαστικ# α.ία

Vιας ποιητικ#ς εικόνας και όχι Vε την επιφανειακ# δοV# Vιας αναVενόVενης οVοιοκαταλη.ίας&

Παίρνει το λαcκό 3Tσ"λλα%ο και τον ε.αρχαg(ει& /ον σπά(ει στα δ"ο του ηVιστίχια που τα δουλε"ει

αυτόνοVα και $ καταργ-ντας την οVοιοκαταλη.ία$ κάνει ένα στίχο αρχαιότροπο& HηVαντικ# είναι

επίσης και ηιδιοτυπία του στη δοV# της κάε στροφ#ς: 5

Η καλβική στροφή (καλβικό µέτρο)

Οι !δές του 8άλ%ου διακρίνονται για το σταερό αριVό τ!ν στίχ!ν κάε στροφ#ς& 2κεί ο

ποιητ#ς εφαρVό(ει ένα Vετρικό σ"στηVα δικ#ς του επινόησης Vε κ"ρια χαρακτηριστικά τα

ακόλουα:

h aλες οι στροφές είναι πεντάστιχες

h +πουσιά(ει η οVοιοκαταλη.ία

h Οι τέσσερις πρ-τοι στίχοι κάε στροφ#ς τονί(ονται στην έκτη συλλα%#

h Ο πέVπτος στίχος είναι πάντα πεντασ"λλα%ος =ονοVά(εται αδ-νειοςG

h /ο Vέτρο συν#!ς είναι ίαV%ος =άτονη i τονισVένη συλλα%#G

+.ιοπρόσεκτα και τα λόγια του Οδυσσέα 2λ"τη όσον αφορά την ποίηση του 8άλ%ου:

«` προσεχτικ# μελέτη όλου του καλ%ικο" έργου δείχνει ότι ο αυτοδίδακτος 8άλ%ος #ταν λιγότερο

%α"ς γν-στης και της αρχαίας ελληνικ#ς απ’ ό$τι πιστε"εται γενικ-ς& jς προς τη χρ#ση τ!ναρχαcσμ-ν ο 8άλ%ος %έ%αια φαίνεται ν’ ακολουεί τις έσεις που υποστ#ρι(αν ο _-σκολος και

άλλοι ποιητές της εποχ#ς για τη λ"ση του προ%λ#ματος της ιταλικ#ς ποιητικ#ς γλ-σσας& aμ!ς η

πυκνότητα τ!ν αρχαcσμ-ν του 8άλ%ου είναι πολλαπλάσια εκείνης τ!ν άλλ!ν kαρχαcστ-νl ποιητ-ν$

5 +νδρέας 8άλ%ος : αφιέρ!μα$ περ& 2λληνικ# Iημιουργία +#ναι : 2λληνικ# Iημιουργία : Iημ#τριος J&

Παπαδ#μας 3<Tf Jέα 2στία : +νδρέας 8άλ%ος& ` επιστροφ# στην πατρίδα +#ναι : 2στία 3<Q6

T



έτσι -στε ν’ ανακ"πτει ε"λογο το ερ-τημα$ γιατί ο 8άλ%ος αυ.άνει την αρχαcστικ# δόση στην

ποιητικ#του γλ-σσα σε %αμό μεγαλ"τερο απ’ ό$τι α μπορο"σε να σηκ-σει 0για τα δεδομένα της

εποχ#ς του0 μια ποιητικ# γλ-σσα που δεν #ελε να κό1ει τους δεσμο"ς της με τον προφορικό

λόγο& ` άπο1# μου είναι ότι ο 8άλ%ος δεν #.ερε ότι χρησιμοποιο"σε τόσους πολλο"ς αρχαcσμο"ς$ #

ότι ορισμένες λέ.εις του α συνέχι(αν να λειτουργο"ν !ς αρχαcσμοί& 2πειδ# δεν γν-ρι(ε όλη την

έκταση του νεοελληνικο" προφορικο" λε.ιλογίου$ α πρέπει να πίστευε ότι ορισμένες από τις λέ.εις

που χρησιμοποιο"σε δεν #ταν αρχαίες # ότι$ αν #ταν$ α μπορο"σαν ε"κολα να ενσ!ματ!ο"ν στον

κορμό της (!νταν#ς νεοελληνικ#ς& ε άλλα λόγια$ ο 8άλ%ος δεν κατείχε την ελληνικ# ποιητικ#

γλ-σσα στον %αμό που την κατέχει ένας ποιητ#ς με ανεμπόδιστη γλ!σσικ# ανάπτυ.η& 'ιατί αν την

έλεγχε$ η γλ-σσα του α #ταν ομαλότερη από αυτ#ν που έγραφε =όπ!ς ομαλ# είναι όπ!ς είπαμε$ η

γλ-σσα τ!ν ιταλικ-ν του έργ!νG$ και συνεπ-ς η γοητεία που παράγεται στην εποχ# μας από τις

γλ!σσικές και συντακτικές του ατασαλίες α #ταν μει!μένη # δεν α υπ#ρχε& _υσικά$ έπρεπε να

.επεράσουμε τις προκαταλ#1εις της γλ!σσικ#ς διαμάχης και να %ι-σουμε την εμπειρία της

μοντερνιστικ#ς ποιητικ#ς ελευερίας για να αισανο"με τη γοητεία της γλ!σσικ#ς ελευεριότητας

του 8άλ%ου$ την οποία =γοητείαG με τόση ευστοχία περιγράφει ο 2λ"της&)f

«Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΜΟΥΣΑ»

αM&

mάν τα ποσειδ-νια

κ"ματα$ τον αυάδη

να"την απομακρ"ν!σιν

απότην πάτριον ν#σον του

πριν έλη η ν"κτα* T

%M&

nεe 1υχ#ν πικραμένην

ορός επί την πρ"μνην%λέπει επάν! εις την άλασσαν

την ησυχίαν χυμένην

και εσπέριον σκότος* 36

γM&

oλέπει τα περιπόητα

%ουνά και τα χ!ράφια

τ#ς γλυκεράς πατρίδος

κεχρυσ!μένα ακόμα

απότον #λιον& 3T

δM&

+λλe #δη εις τα ερε%-δη

λουτρά %αέα της δ"σε!ς

του λαμπρο" %ασιλέ!ς

τ-ν αέρ!ν ε%ο"τησεν

η εσχάτη ακτίνα& O6

f Οδ. Ελύτης, «Η αληθινή φυσιογνωμία και η λυρική τόλμη του Ανδρέα !λ"ου#, Ανοι$τ! %αρτι!, Αστ&ρίας, Αθήνα, '()*, σ&λ. )+)-

Q



εM&

pαι αλλά(ει$ ιδο"$ αμαυρόνεται

της ν#σου η ράχη$ !ς πρόσ!πον

νέας$ ορφαν#ς παρένου$

υγρόν υπότο σ"γνεφον

της δυστυχίας* OT

ςM&

qα λυπημένα ομμάτια του

τότε αν σηκ-ση ο να"της$

%λέπει επάν! εις την χ-ραν του

τρέμον και μεσουράνιον

το πρ-τον άστρον& 56

(M&

r"τ!ς αν χάση ο άνρ!πος

το φ!ς$ και τον σκεπάση

μακάριον σκότος$ %λέπομεν

επe αυτόν ανατέλλον

άστρον ελπίδος& 5T

ηM&

j L"ρ!ν* ! εσπέσιον

πνε"μα τ!ν oρεττανίδ!ν$τέκνον μουσ-ν και φίλε

άμοιρε της mλλάδος

καλλιστεφάνου& f6

M&

Πλεγμένα μεe τα φ"λλα

του μυστικο" mλικ-νος

της sγιείας τα ρόδα

χες αυμασί!ς εστόλι(ον

την κεφαλ#ν σου& fT

ιM&

tες τον ουράνιον έτρεχε

δρόμον ο #λιος* χ"ν!ν

τας πλέον λαμπράς ακτίνας

το μέτ!πόν σου αντέστραπτεν

!ς αανάτου& T6

ιαM&

H#μερον κείσαι$ !ς ε"φορος

πολ"κλ!νος ελαία

P



απότο %ίαιον φ"σημα

σκληρ-ν ανέμ!ν κείται

εκρι(!μένη& TT

ι%M&

H#μερον κείσαι$ ! L"ρ!ν&

pαι πο" τα ένεα έπη$

πο" είναι τ-ρα τα σ"μμετρα

πτερόεντα φ!ν#εντα

καστάλιε κ"κνεu Q6

ιγM&

9αυματουργοί φυσ#σατε

πνοαί του παραδείσου*

σηκ-σου$ ! L"ρ!ν$ τίνα.ον

μακρά απόσε τον ά!ρονμόρσιμον "πνον& QT

ιδM&

vδο" της μουσοτρόφου

mυρ-πης τα υπερέχοντα

ένη ακόμα προσμένουσιν$

ακόμα την φ!ν#ν σου

επιυμο"σιν& P6

ιεM&

vδο" η mλλάς σο" ετοίμασεν

όχι τον χρυσόν κ"κλον

τον τους κροτάφους φλέγοντα

τ!ν αργ-ν %ασιλέ!ν

# τ!ν τυράνν!ν* PT

ιςM&

+λλά στέφανον έτερον$

στολ#ν ένδο.ον$ έντιμον$

α.ίαν νοός δικαίου$ανδρός α.ίαν γενναίου

φιλελευέρου* 46

ι(M&

Hτέφανον αι!νί!ν

κλάδ!ν αφάρτ!ν$ λάμποντα

όχι δια τους κροτο"ντας

ποιητάς το μονόχορδον

της κολακείας* 4T

ιηM&

4



+μ# δια σε τον ε"τολμον

λειτουργόν τ!ν παρέν!ν

mλικ!νί!ν* φιλο"σιν

η nο"σαι χείρα αμίαντον

και υ1ηλόν πνε"μα& <6

ιM&

Hε η mλλάς ευγν-μ!ν

!ς φίλον μεγαλό1υχον

(ητεί να στεφαν-ση$

!ς παρηγορητ#ν της$

!ς ευεργέτην& <T

κM&

Hηκ-σου ! L"ρ!ν&&& φίλε

σηκ-σου&&& λά%ε$ ! μέγα$

λά%ε το δ-ρον$ "μνησον

του σταυρο" τους ριάμ%ους

και της mλλάδος* 366

καM&

+ι; τ!ν νητ-ν η ελπίδες

!ς ελαφρά διαλ"ονται

όνειρα %ρέφους* χάνονται

!ς λεπτόν %όλι εις άπειρον%άος πελάγου& 36T

κ%M&

r L"ρ!ν κείται !ς κρίνος

υπότο %αρ" κάλυμμα

αλίας νυκτός* η αι-νιος$

! λ"πη$ τον εσκέπασε

μοίρα ανάτου& 336

κγM&

+ν#ρ κατά τον φ"σε!ς

νόμον τον άνδρα κλαί!*

δεν χ"νονται τα δάκρυα

ματαί!ς επί τον τάφον

τ!ν ευδοκίμ!ν& 33T

κδM&

aτι αν φαρτόν το σ-μα

πέση$ και τe άυλον πνε"μα

τ-ν αγα-ν και η φ#μη

νικ#σουν !ς η αλ#εια

<



το αένναον μέλλον* 3O6

κεM&

+ν χ!ριστ#$ μετέ!ρος

επί την δέλφιον πέτραν

αστρά1η η λ"ρα$ κα"χημα

wγγλ!ν και χαρμοσ"νη

+γηνορίδ!ν* 3OT

κςM&

xμείς όμ!ς χηρε"ομεν&

qας λί1εις εραπε"ει$

και άγει ο ρ#νος εις άμιλλαν

αρετ#ς την φιλόδο.ον

σποράν του ανρ-που& 356

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ.

y` Lρεττανικ# ο"σα) αναφέρεται στον άνατο το" L"ρ!να κα" έχει χαρακτηριστεί %ς # !δ# με

τον πιο προσ!πικό τόνο$ και μία τέτοια εκτίμηση συνεπάγεται$ %ε%αί!ς$ και για πιο έντονη

παρουσία το" συναισ#ματος& /ό έμα$ άλλ!στε$ τ#ς 'ης προσφέρεται και για απόδοση δημοσίου

ε :αίνου =ένας bλληνας ποιητ#ς αποδίδει την οφειλόμενη τιK# σε ένα φιλέλληνα ποιητ# πο"

πέανε στην επαναστατημένη e2λλάδαG αλλά και για έκφραση προσ!πικο" συναισ#ματος: ένας

ποιητ#ς ρηνεί έναν πεαμένο στην ακμ# τ#ς νιότης του ποιητ#& e` !δ# διαιρείται σε τρία μέρη:=3G το προοίμιο =στροφές eK(eG =OG το κ"ριο μέρος =στροφές ηeKκeG και =5G τον επίλογο =στροφές καeK

κστeG&

ΠΡΟ/ΙΜΙΟ0

/ο προοίμιο !ς την προτελευταία στροφ# του =στeG δίνει την εντ"π!ση π-ς αποτελείται από δυο

υποετικο"ς λόγους$ από το"ς οποίους ό πρ-τος 0πο" αναπτ"σσεται στις στροφές αe0γe0

συμπληρ-νεται από τον δε"τερο 0 πο" αναπτ"σσεται στις στροφές δe0στe& y6 πρ-τος υποετικός

λόγος είναι αυτός: e2άν ό τολμηρός να"της .εκιν-ντας το τα.ίδι τον απομακρ"νεται από το

γενέλιο νησί τον το δειλινό =στροφ# αeG 0 τότε όριος στην πρ"μνη και με την 1υχ#πικραμένη %λέπει πάν! στη 9άλασσα ν απλ-νεται η ησυχία και το σκοτάδι =στροφ# % $

%λέπει τα περιπόητα %ουνά και τα χ!ράφια τ#ς γλυκιάς πατρίδας χρυσ!μένα ακόμη από τον

#λιο=στροφ# γeG &

y6 δε"τερος 0συμπληρ!ματικός0 υποετικός λόγος: e2άν Rόμ!ςS σηκ-σει ο να"της τά

λυπημένα μάτια τον λίγο αργότερα e στe$ στίχοι α πο" # τελευταία αχτίδα το" #λιου %υί(εται

στα σκοτεινά %αιά λουτρά τ#ς δ"σης =στροφ# δeG κι # ράχη το" νησιο" μαυρί(ει σαν πρόσ!πο

ορφανο" κοριτσιο"$ πο" eναι υγρό κάτ! απe το σ"ννεφο τ#ς δυστυχίας =στροφ# εeG 0 τότε %λέπει

πάν! από τη χ-ρα του να μεσουρανεί τρεμοσ%#νοντας το πρ-το άστρο της ν"χτας =στροφ# στe$

στίχοι 5KTG&

T

Lαγγέλης +ανασόπουλος$ Το &ο"ητ"κό τοπίο το# ελλην"κο$ 19ο# κα" '0ο$ α"να$ τόμος +M$ z8αστανι-της{ $ σελ&35PK3f6

36



+υτός$ !στόσο$ ο σ"νετος υποετικός λόγος$ με την

τελευταία στροφ# το" προοιμίου$ οπο" εισάγεται μία

τρίτη υπόεση$ εμφανί(εται !ς ο πρ-τος όρος μίας

εκτενο"ς παρομοί!σης κατά την οποία συγκρίνονται δυο

υποετικοί λόγοι:.

` διάτα.η$ επομέν!ς$ το" προοιμίο" είναι αυτ#:

Raπ!ςS «υποετικός λόγος αe|%e) 0 Ο"τ!ς «υποετικός

λόγος)&aπ!ς$ λοιπόν$ την -ρα το" δειλινο" δεν %λέπουμε

παρά αυτό πο" αγαπάμε να χάνεται μες στο σκοτάδι που

πέφτει$ αλλά λίγο μετά μπορο"με να διακρίνουμε πάν!

από αυτό πο" χάηκε να τρεμοσ%#νει το πρ-το άστρο τ#ς

ν"χτας &bτσι και εάν χάσει το φ!ς ο άνρ!πος και τον

σκεπάσει το σκοτάδι =πο" γίνεται εδ- μακάριοG$ εάν

δηλαδ# πεάνει$ %λέπουμε πάν! από αυτόν να ανατέλλει

το άστρο τ#ς ελπίδας =# προοπτικ# αι!νιότητας$ #

μεταανάτια λ"τρ!σηG&

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΟΣ1

e` ίδια αναλογία αναπτ"σσεται στο κ"ριο μέρος* ο ρ#νος

στην αρχ# υποτίεται π-ς γίνεται πάν! από το σ-μα του

νεκρο": ο ομιλητ#ς το" ποι#ματος ρηνεί %λέποντας τον

νεκρό o}\Z^ συγκρίνοντας τον με την εικόνα του !ς

(!ντανο" =στροφές ηeKι%eG$ αλλά μετά ο ποιητ#ς μπορεί να

δει πάν! και πέρα από το νεκρό σ-μα να διαγράφεται #

προοπτικ# της αι!νιότητας& /ην ίδια$ επίσης$ αναλογία

επαναλαμ%άνει ο επίλογος: ή προοπτικ# τ#ς αι!νιότητας

ε!ρείται με συγκατά%αση =στροφ# καeG$ ο o}\Z^ είναι

νεκρός και ο ομιλητ#ς το" ποι#ματος τον κλαίει =στροφ#

κ%eG$ αλλά 0παλιν!δ-ντας και πάλι$yeu λέει π-ς0 τα

δάκρυα δεν χ"νονται ματαί!ς πάν! από τον τάφο τ!ν

ευδόκιμ!ν =στροφ# κγeG$ διότι όταν το σ-μα φαρεί και

πέσει$ δίνει μεν$ με τον τρόπο αυτό$ στο πνε"μα κα" στη

φ#μη τ!ν αγα-ν τη δυνατότητα να νικ#σουν το άπειρο

μέλλον όπ!ς # αλ#εια πάντα στο τέλος νικά =στροφ#κδeG$ αλλά παράe όλη αυτ# την προοπτικ# τ#ς αι!νιότητας

πο" ανοίγεται για τον σπουδαίο νεκρό$ εμείς

ε.ακολουο"με να αισανόμαστε την έλλει1η τ#ς φυσικ#ς παρουσίας τον =στροφ# κστe$ στ& 3G& 'ιe

αυτό RσυμπέρασμαS: υπάρχει ο ρ#νος πο" απαλ"νει τη λί1η$ αλλά και οδηγεί στην άμιλλα τ#ς

αρετ#ς τους ανρ-πους πο" εμπνέονται από τον πόο τ#ς δό.ας =στροφ# κστe$ στ& OKTG&

Hτην κατάλη.η$ επομέν!ς$ τ#ς !δ#ς$ με αυτό το συμπέρασμα πο" 0ας το προσέ.ουμε0

συμπιέ(εται στους τέσσερις τελευταίους στίχους τ#ς τελευταίας στροφ#ς$ ό ποιητ#ς οροφρονεί

κλασικιστικά 0και καλ%ικά0 αναιρ-ντας την παλιν!δία πο" προκάλεσε το προσ!πικό

Q

Lαγγέλης +ανασόπουλος$ Το &ο"ητ"κό τοπίο το# ελλην"κο$ 19ο# κα" '0ο$ α"να$ τόμος +M$ z8αστανι-της{ $ σελ&3f6K3f4

33



συναίσημα$ ίνοντας έτσι την εντ"π!ση π-ς έκανε τότε μία παραχ-ρηση πο" αυτ# τη στιγμ#

τον ενοχλεί 0 την παραχ-ρηση π-ς$ πέρα από την επίδει.η το" ρητορικο" συναισ#ματος τ#ς

λί1ης$ αφέηκε για λίγο στην έκφραση και τ!ν προσ!πικ-ν αντιδράσε-ν τον στη συγκίνηση

από τον 9άνατο το" o}\Z^&

`Η !δ# 0παράe όλες τις αντίετες παρατηρ#σεις ορισμέν!ν κριτικ-ν$ πο" %ρίσκουν τηνπαρομοί!ση το" προοιμίου άσχετη με το υπόλοιπο μέρος τ#ς !δ#ς0 είναι οργαν!μένη πάν!

σε ένα σχέδιο που τον ά.ονά τον αποτελεί μία αναλογία πο" παρουσιά(εται εικονιστικά μέσ!

τ#ς εκτενο"ς παρομοί!σης το" προοιμίου$ και ακολουεί # ανάπτυ.# της στο κ"ριο μέρος

σ"μφ!να με το"ς ρητορικο"ς τρόπους μίας κλασικιστ#ς !δ#ς$ για να ολοκληρ!εί με τον

επίλογο πο" συνο1ί(ει το κ"ριο μέρος τ#ς %ς* διατυπ-νοντας ταυτόχρονα με τρόπο

αποφεγματικό 0και$ φυσικά$ ανεικονικόK τις συνέπειες τ#ς αναλογίας πο" με απροσδιόριστο

τρόπο είχε παρουσιαστεί με τις εικόνες τ#ς εκτενο"ς παρομοί!σης το" προοιμίου&

Hτο κ"ριο μέρος ό ποιητ#ς αναπτ"σσει το έμα του μέ τον συνηισμένο σ’ αυτόν τρόπο: με μιαν

ανεικονικ# λυρικότητα$ συνδυασμένη με εικόνες και σχ#ματα λόγου πο" προσφέρουν (!ηρότηταστον ποιητικό λόγο χ!ρίς να προσφέρουν κάποια επιπλέον νοηματικ# διάσταση& Οι εικόνες και τα

σχ#ματα λόγου αποτελο"ν ενδεί.εις και τεκμ#ρια τ#ς παρουσίας στον ομιλητ# το" συναισ#ματος

τ#ς 9λί1ης και χρησιμοποιο"νται !ς τρόπος έκφρασης το" συναισ#ματος μέσ! τ#ς μίμησ#ς τον$

δηλαδ# μέσ! τ#ς έκεσης τ!ν αποτελεσμάτ!ν τ!ν&

Ο 8άλ%ος στο μέρος αυτό δεν προσπαεί να μεταδ-σει μιαν ακρι%# ποιότητα τ#ς λί1ης πο"

δοκιμά(ει ο ποιητ#ς για τον άνατο το" L}\Z^$ ο"τε να εκφράσει τις απροσδιόριστες εντυπ-σεις πο"

αποτελο"ν τα συστατικά στοιχεία αυτο" το" συναισ#ματος& e+ντίετα$ # έκεση τ#ς συγκίνησης

το" ποιητ# υπηρετεί ένα συνειδητό σκοπό: εκείνον τ#ς απόδοσης τιμ#ς σε ένα φιλέλληνα πο" πέανε

έχοντας έρει στην 2λλάδα για να υπηρετ#σει από κοντά τον αγ-να τ!ν e2λλ#ν!ν για την

ανε.αρτησία τους& 6 σκοπός αυτός συμφ!νεί και με τον έλεγχο που ο 8άλ%ος είναι φανερό π-ς

ασκεί πάν! στον τρόπο έκεσης τ#ς συγκίνησης τον 0 δεν πρόκειται$ επομέν!ς$ για ένα αυόρμητο.έσπασμα πόνου& aλα αυτά τα χαρακτηριστικά μάς οδηγο"ν στην ασφαλ# εκτίμηση π-ς το

συναίσημα στην !δ# αυτ# αποτελεί μία τυπικ# περίπτ!ση νεοκλασικο" πάουςe&

Παρά όλα αυτά$ στη συγκεκριμένη !δ# είναι δυνατό παράλληλα να %ρο"με και ίχνη μίας έκφρασης

το" συναισ#ματος πο"$ αν δεν αντιτίεται$ τουλάχιστον παρεκκλίνει από τον τ"πο το" νεοκλασικο"

πάουςe& +υτό συμ%αίνει στην εκτεν# παρομοί!ση$ που η έκταση της πιστε"! π-ς οφείλεται σ’αυτό

ακρι%-ς το γεγονός: ότι ο 8άλ%ος αισάνηκε την ανάγκη να εκφράσει και μιαν άλλη$ πιο

προσ!πικ#$ πλευρά τ#ς λί1ης για τον άνατο το" L}\οη&

Hτο μέρος αυτό ο ποιητ#ς δίνει την εντ"π!ση π!ς .εστρατε"ει από τον σκοπό που έχει έσει για την

!δ# 0 και στο γεγονός αυτό οφείλονται οι κατηγορίες τ!ν κριτικ-ν σχετικά με την έλλει1η

ενότητας μετα." παρομοί!σης και jδ#ς$ οι οποίοι φτάνουν στο σημείο να ε!ρο"ν την παρομοί!ση

αυτ# !ς .ένο σ-μα& 2ίναι$ επομέν!ς$ ένα κομμάτι ποίησης που δίνει την εντ"π!ση π!ς δενκαορί(εται από κάποια προμελέτη # ε.!τερικό σχέδιο&

e+κόμη$ εδ- μπορεί κανείς να διακρίνει μία ρομαντικ# λειτουργία το" συναισ#ματος: εκείνη τ#ς

διαμόρφ!σης0τροποποίησης και καοδ#γησης τ#ς σκέ1ης& Lλέπουμε$ λοιπόν$ π-ς # λί1η το"

ποιητ# τροποποιεί τ# σκέ1η τον με τέτοιο τρόπο$ -στε αυτ# να περιπλανηεί σε περιγραφές και

εικόνες πο" φαίνονται άσχετες$ εν- στην πραγματικότητα φανερ-νουν μία ε.!τερίκευση το"

συναισ#ματος τ#ς λί1ης: ο ποιητ#ς εσ!τερικε"ει την περιπέτεια0άνατο το" ]}\Z^ και τη %ι-νει$

και την αποδίδει σαν να είναι # δικ# του προσ!πικ# περιπέτεια$ επιτρέποντας μας την εικασία π-ς

στο σημείο αυτό ο 8άλ%ος ταυτί(εται με τον ,&wγγλο ποιητ#$ μία και οι δ"ο είναι να"τες τολμηροί

πο" μια ν"χτα εγκατέλει1αν το νησί τους =Lρετανία 0 UάκυνοςG$ αφ#νοντας πρόσ!πα αγαπημένα

που μένουν πίσ! αρφανεμένα από την αποδημία το" τολμηρο" τα.ιδι-τη&

3O



` σκέ1η με την οποία αναμειγν"εται το συναίσημα στο προοίμιο δεν έχει καμιά σχέση με τη

λογικ# σκέ1η που διακρίνουμε να ελέγχει και να οργαν-νει το υπόλοιπο μέρος τ#ς !δ#ς$ αλλά

πρόκειται για την ποιητικ# σκέ1η τ!ν ρομαντικ-ν& πορο"με$ λοιπόν$ να πο"με π-ς αντίετα από

την ποίηση το" κυρίου μέρους και το" επιλόγου$ πο" αποτελείται από σκέ1εις μεταφρασμένες σε

ένα ποιητικό ιδί!μα$ # ποίηση το" προοιμίου χαρακτηρί(εται από την παρουσία πραγματικ-ν

ποιητικ-ν σκέ1ε!ν #$ αλλι-ς$ π-ς στο κ"ριο μέρος και στον επίλογο έχουμε μία γλ-σσα πο"

λειτουργεί -ς ένδυμα τ#ς σκέ1ης$ εν- στο προοίμιο έχουμε μία γλ-σσα πο" λειτουργεί !ς

ενσάρκ!ση τ#ς σκέ1ης&

y` ποιητικ# σκέ1η) το" 8άλ%ου είναι εννοιακ#) # «διασκεπτικ#): σε όλες τις !δές είναι δυνατόν #

«σκέ1η) αυτ# να «μεταφραστεί) με δηλ!τικές προτάσεις πο" έχουν εντελ-ς αντικειμενικ#

αναφορά& y` ποιητικ# σκέ1η του$ επομέν!ς$ δεν είναι ρομαντικ#: οι προτάσεις τ#ς ρομαντικ#ς

«ποιητικ#ς σκέ1ης) είναι φορείς κάποιας υποκειμενικ#ς σημασίας πο" απορρέει από τη

συγκινησιακ# α.ία τ!ν λέ.ε!ν$ # οποία δεν είναι δυνατό να παρουσιαστεί με κάποιον άλλο τρόπο&

e

` στάση$ επίσης$ πο" φαίνεται π-ς τηρείται μέσα στις ejδές απέναντι στη μη καταδηλ!τικ#

λειτουργία τ!ν λέ.ε!ν είναι παρόμοια με εκείνη τ#ς νεοκλασικ#ς ε!ρίας: δεν διαπιστ-νεται

ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση τ#ς υποκειμενικ#ς αναφοράς τ!ν λέ.ε!ν καί # μόνη περίπτ!ση

χρησιμοποίησης τ!ν συνδηλ!τικ-ν λειτουργι-ν τ#ς γλ-σσας γίνεται μέσα στα πλαίσια τ#ς νοηματικ#ς επα".ησης Kου υπηρετεί την έκεση του πάουςe& Οι συνδηλ-σεις$ όμ!ς$ αυτές δεν

έχουν καμιά σχέση με εκείνες τ#ς ρομαντικ#ς ποίησης$ στις οποίες οι λέ.εις γίνονται ένα κράμα με

το προσ!πικό συναίσημα # εμπειρία&

e+ντίετα$ λοιπόν$ από τη ρομαντικ# αντίλη1η περί τ#ς κράσης σκέ1ης και συναισ#ματος 0

σ"μφ!να με την οποία το νόημα είναι δυνατό να προσδιοριστεί μέσ! τ#ς συνδ#λ!σης και δεν

μπορεί να ε.ηγηεί με τρόπο αντικειμενικό$ αλλά να %ι!εί υποκειμενικά0$ οι συνδηλ-σεις το"

κλασικισμο" και το" 8άλ%ου έχουν δημόσιο και συμ%ατικό χαρακτ#ρα$ αποτελο"ν συμ%ατικές

συσχετίσεις λέ.ε!ν πο" αποτελο"ν μέρος τ!ν πεποι#σε!ν και τ#ς καλαισησίας πο" κυριαρχο"ν$

και$ φυσικά$ χαίρουν κοιν!νικ#ς και αισητικ#ς αποδοχ#ς&

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ2

Hε ό$τι αφορά στην !δ# «` Lρεττανικ# ο"σα) Kπο" αποτελεί μία !δ# πο" λόγ! το" έματός της

προσφέρεται για την παρουσία το" συναισ#ματος και η οποία από την κριτικ# έχει χαρακτηριστεί

!ς # !δ# με τον πιο προσ!πικό τόνοK διαπιστ-σαμε π-ς κυριαρχεί εκείνη # μορφ# συναισ#ματος

πο" στην αρχ# περιγρά1αμε και ορίσαμε !ς νεοκλασικό πάοςe&

Παρά όλα αυτά$ υπάρχει και μία διακριτικ# η συγκρατημένη και μικρ#ς έκτασης παρουσία εκείνης

τ#ς μορφ#ς συναισ#ματος που ορίσαμε !ς ρομαντικ# ευαισησία &παρουσία$ !στόσο$ τ#ς

ρομαντικ#ς ευαισησίας υπάρχει σε μέρη τ#ς !δ#ς με δ"σκολα διακρινόμενη Kκαι από την κριτικ#

αμφισ%ητο"μενηK λειτουργικότητα σε μέρη δηλαδ# πο" %ρίσκονται σε κάποιο περι-ριο τ#ς !δ#ς&

8αι αυτό συμ%αίνει παράe ότι ο 8άλ%ος προσπαεί να αφ#σει τη ρομαντικ# ευαισησία του να

εκδηλ!εί με τρόπο κλασικιστικά νόμιμο: μέσα από την περιγραφ#Kσυγκρότηση ενός ποιητικο"

τοπίου&

6 τρόπος αυτός δεν συναντιέται μόνο σε αυτ# την ! η$ αλλάe αποτελεί σταερό τρόπο έκφρασης τ#ς

ρομαντικ#ς ευαισησίας μέσα στις ejδές& y` περιγραφ#$ επομέν!ς$ το" χ-ρου και το" χρόνου

λειτουργεί διαφορετικά από ό$τι τα υπόλοιπα μέρη τ#ς !δ#ς που έχουν !ς κ"ριο η και αποκλειστικό

σκοπό τη λειτουργικότητα$ δηλαδ# την υπηρέτηση το" γενικο" σκοπο" και το" συνολικο" σχεδίου

τ#ς !δ#ς: αντίετα$ # περιγραφ# το" χ-ρου και το" χρόνου διεκδικεί μία κρυφ# αυτονομία καί$

διατηρ-ντας μία χαλαρ# λειτουργικ# σχέση μετά υπόλοιπα μέρη$ λειτουργεί παράλληλα -ς τρόπος

διακριτικ#ς έκφρασης το" απολ"τ!ς προσ!πικο" συναισ#ματος το" ποιητ# KK πο" την έλλει1# του$

δυστυχ-ς$ αισανόμαστε τόσο έντονα στις ejδές&

P

Lαγγέλης +ανασόπουλος$ Το &ο"ητ"κό τοπίο το# ελλην"κο$ 19ο# κα" '0ο$ α"να$ τόμος +M$ z8αστανι-της{ $ σελ&3TOK3T5

35



ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΛΥΡΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ 3ΕΙΣ ΤΟΝ )ΑΝΑΤΟΝ ΤΟΥ ΛΟΡΔ ΜΠΑ/ΡΟΝ4 ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛ5ΜΟΥ

36που (α$ 7α σας "&ίσ('$ το (α(89 α%'!,οί98που (α$ 7α :ο!;7'$ ο 7ους σας9

<7η<ο7'='τ' Δ$ο7=σ$ο Σο!><84

Ο%υσσ?ας Ε!=της

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛ5ΜΟΣ

ΣΥΝΤΟΜΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

'ενν#ηκε στη Uάκυνο$ από Vικρ# όV!ς ηλικία .ενιτε"τηκε $ ακολου-ντας τον πατέρα του$

στερο"Vενος όV!ς παράλληλα της ευκαιρίας για να λά%ει συστηVατικ# Vόρφ!ση& WεκάχρονοςακόVη %ρίσκεται στην Xταλία$ όπου Vένει Vέχρι τα O6 χρόνια του& ετά τη γν!ριVία του Vε το

YZCFZ@Z α γρά1ει τα πρ-τα ιταλόγλ!σσα έργα του και α τον ακολου#σει !ς γραVVατέας του στα

τα.ίδια και στις περιπέτειες της ε.ορίας του& Hτην +γγλία διακόπτονται οι σχέσεις τους και ο 8άλ%ος

αναγκά(εK

ται για %ιοποριστικο"ς λόγους να παραδίδει ιδι!τικά Vα#Vατα και να φιλοτεχνεί Vεταφράσεις&

2κεί α δ-σει και τις πρ-τες του διαλέ.εις πάν! σε έVατα νεοελληνικά& 2πιστρέφοντας στην

Xταλία γίνεται ενεργό Vέλος του κιν#Vατος τ!ν [?\]Z^?\D$ εν- στο Vετα." αρχί(ει η ελληνικ#

επανάσταση$ η οποία α του εVπνε"σει το σ"νολο σχεδόν του ποιητικο" έργου του& 2κδι!γVένος

από τη _λ!ρεK

ντία για τις φιλελε"ερες ιδέες του$ και Vετά από ένα διάστηVα κατά το οποίο #ταν φυλακισVένος$

κατευ"νεται στην 2λ%ετία και στο Παρίσι& /ο 34OQ κατε%αίνει στην επαναστατηVένη 2λλάδα$ την

3f



οποία όV!ς γρ#γορα εγκαταλείπει για να γυρίσει στην 8έρκυρα και από εκεί .ανά στην +γγλία$ όπου

έVεινε Vέχρι το άνατό του&

Η +!;σσα του Σο!>*ο=

` άπο1η που τον επηρέασε περισσότερο στα γλ!σσικά πράγVατα #ταν η άπο1η του γαλλικο"

διαφ!τισVο" $ παιδεία για όλους και στηριγVένη στην ενικ# γλ-σσα$ Vα(ί Vε τις ε!ρίες για τη

σηVασία της πρ!τόγονης και της λαcκ#ς δηVιουργίας$ δηλαδ# όλ!ν τ!ν ενικ-ν K πολιτιστικ-ν

στοιχεί!ν και %ε%αί!ς και του δηVοτικο" τραγουδιο"& ε αυτές τις από1εις έρχεται στην 2λλάδα$

όπου το ε!ρητικό του υπό%αρο είναι Vεν Vακριά από κάε λόγια ελληνικ# παράδοση$ αλλά

!στόσο πλο"σιο σε αισητικές εVπειρίες& Πιστε"ει στην α.ία τ!ν ενικ-ν παραδόσε!ν$ της λαcκ#ς

τέχνης και της λαcκ#ς γλ-σσας& ` 2λλάδα παρουσιά(εται στη συνείδησ# του σαν Vια (!νταν#

πραγVατικότητα που πρέπει να γν!ρίσει$ ένα ιδανικό που πρέπει να κατακτ#σει& ` κατάκτηση της

ιδέας του ελληνισVο" α αποτελέσει την %ασικ# γραVV# της (!#ς του& ` υπόεση της γλ-σσας

ταυτί(εται για το Hολ!Vό Vε

την ίδια την υπόεση της πατρίδας& ` γν!ριVία του ποιητ# Vε το δηVοτικό τραγο"δι του τόν!σε την

απόφαση να γρά1ει στα ελληνικά& +νακαλ"πτει στη δηVοτικ# Vας ποίηση ησαυρο"ς που δεν τους

είχε ποτέ φανταστεί$ εν- αρχί(ει έντονα Vέσα του η ανησυχία για τη γλ!σσικ# κατάκτηση& bτσι οπρ-τος δάσκαλος του ποιητ# στη γλ-σσα γίνεται το δηVοτικό τραγο"δι και τα ποι#Vατα του

Lηλαρά και του 7ριστόπουλου& ~στόσο ο ποιητ#ς δεν αρκέστηκε να γν!ρίσει απλά τη γλ-σσα του

δηVοτικο" τραγουδιο"$ αλλά να την κυριέ1ει και αυτό το πέτυχε στις Vεγάλες του συνέσεις& /α

πρ-τα του ποι#Vατα είναι γυVνάσVατα στη γλ-σσα του λαο" $ που τα χαρακτηρί(ει έντονος

λυρισVός και ενουσιασVός& 'ραVVένα σε Vικρο"ς στίχους$ τροχαcκο"ς # ιαV%ικο"ς$ υVί(ουν$ Vε

την ευλυγισία της δοV#ς τους$ την ιταλικ# στιχουργία$ αλλά και τη φαναρι-τικη$ εν- παράλληλα

επιχειρείται και ένα πλησίασVα προς το λαcκό 3Tσ"λλα%ο& ` χρ#ση της γλ-σσας του ελληνικο"

λαο" %ρ#κε στο Hολ!Vό το νεοελληνικό ανάλογο του Wάντη& +να(#τησε Vια γλ-σσα (!νταν#$

φορέα του πολιτισVο" της νεοελληνικ#ς σκέ1ης και στάσης$ Vια γλ-σσα που Vιλάει στην 1υχ# του

λαο"$ Vια ατόφια α.ία$ που Vε το έργο του Hολ!Vο" ποιητικό και πε(ό "1!σε τη φ"ση$ την ιδέα$ τις

α.ίες$ την 2λλάδα και την ελευερία στα επίπεδα του ~ραίου$ της +ισητικ#ς και της /έχνης&

Lέ%αια η χρ#ση της ελληνικ#ς γλ-σσας είχε #δη καιερ!εί στα 2πτάνησα Vε τον ερχοVό τ!ν'άλλ!ν WηVοκρατικ-ν$ αλλά καταργ#ηκε στην περίοδο της ρ!σοτουρκικ#ς προστασίας$ χ!ρίς

ποτέ όV!ς να πά1ει να αποτελεί αίτηVα και να συνδέεται Vε κάε επαναστατικό κίνηVα στα

2πτάνησα και την υπόλοιπη 2λλάδα& /α σονέτα του Πετράρχη και οι ρησκευτικοί "Vνοι του

αντ(όνη άσκησαν επίσης σηVαντικ# επίδραση στο νεανικό έργο του W& Hολ!Vο"& bτσι

χρησιVοποίησε τον ιταλικό ενδεκασ"λλα%ο και τον ενικό δ!δεκασ"λλα%ο του δηVοτικο"

τραγουδιο"$ γιατί όπ!ς είπε και ο ίδιος «/ο ένος πρέπει να Vάει να ε!ρεί ενικόν ό$τι είναι

αληές) και η αλ#εια %ρίσκεται στη λαcκ# 1υχ# και δηVιουργία και στη δηVοτικ# γλ-σσα$ Vε την

οποία ο λαός επικοιν!νεί και εκφρά(ει τα διανο#Vατά του4

Επ$%&σ'$ς (α$ )'*ατο+&α,ία της ποίησής του#

+ρχικά ο ποιητ#ς ενουσιά(εται Vε τους αρχαίους =αρχαιολατρίαG $ την όVορφη φ"ση του νησιο"=φυσιολατρίαG και από άλλα τυχαία περιστατικά& Λέ.εις$ εκφραστικές τεχνικές και εικόνες τ!ν

ποιηVάτ!ν του υVί(ουν το τραγο"δι του λαο"&

/ο άη του 34O5 συνέτει σε ένα Vόνο V#να τον « •Vνο εις την ελευερίαν)$ που αποτελεί

τηναρχ# Vιας σειράς από πατρι!τικά ποι#Vατα& ` ελευερία αρχί(ει να γίνεται για τον ποιητ#

%ί!Vα$ το πολυτιVότερο αγαό για το οποίο (ει και υπάρχει$ ο Vόνος πόος που του χαρί(ει

ευδαιVονία& Ο ποιητ#ς είναι Vόνο OT χρον-ν και ακόVα τεχνικά άπειρος& ` ποιητικ# του γλ-σσα

όV!ς παρουσιά(ει πρόοδο: παίρνει τις ρί(ες από τη γλ-σσα του λαο" και τις Vεταπλάει$ τις δίνει

αλλι-τικες& Ο «•K

Vνος) δεν Vας δίνει από γλ!σσικ# άπο1η τον τέλειο Hολ!Vό$ όV!ς Vας αφ#νει να καταλά%ουVε

π!ς ο νεαρός ποιητ#ς δε α αργ#σει γλ!σσικά να %ρει το δρόVο του& Ο «•Vνος) αποτελεί την

4 Πολίτης Λίνος$ wπαντα Hολ!μο"$ τ& 3

3T



ανα%ί!ση του πινδαρικο" λυρισVο" στη νέα ελληνικ# γλ-σσα και δροVολογεί τις ε.ελί.εις προς τις

νε-τερες ποιητικές δηVιουργίες$ όπ!ς του +ριστοτέλη Lαλα!ρίτη$ του ΠαλαVά και του Hικελιανο"&

/ο ποίηVα είχε Vεγάλη απ#χηση$ Vεταφράστηκε στις περισσότερες γλ-σσες και η λυρικ# φ!ν# του

ενίσχυσε το κίνηVα του φιλελληνισVο"& ` «~δ# στον πάιρον) και το «2πίγραVVα τ!ν dαρ-ν)

συVπληρ-νουν τα πατρι!τικά έργα της (ακυνιν#ς περιόδου του ποιητ#&

Hτα 34O4 ο ποιητ#ς εγκαταλείπει τη Uάκυνο για να Vείνει στην 8έρκυρα$ όπου ελπί(ει να %ρει τη

γαλ#νη που του χρειά(εται για τις Vεγάλες του συνέσεις& Ο Hολ!Vός της κερκυραcκ#ς περιόδου

είναι ο πραγVατικός Hολ!Vός& ε το «ΛάVπρο) δείχνει π!ς .έρει να εV%α"νει στον ανρ-πινο

πόνο& Hτο έργο αυτό πραγVατοποιείται η σ"νεση της ρομαντικ#ς έμπνευσης Vε την κλασικότροπη

τεχνικ#& Hτον «8ρητικό) διακρίνεται ο λυρισVός και η λεπτότητά του& Wείχνει πόσο γόνιVη στάηκε

για τον ποιητ# η επαφ# του Vε την κρητικ# λογοτεχνία& ε το έργο αυτό κορυφ-νεται ο

νεοελληνικός λυρισVός και η Vουσικότητα εν- ταυτόχρονα εγκαινιά(εται Vια νέα περίοδος

ποιητικ#ς δηVιουργίας του Hολ!Vο"& Ο ποιητικός κόσVος του Hολ!Vο" είναι πια πολ" υ1ηλός$ οι

απαιτ#σεις του από την τέχνη είναι Vεγάλες& ` ευκολία του αυτοσχεδιασVο" καταδικά(εται& `

ποίηση πρέπει να είναι καρπός 1υχικ#ς !ριVότητας$ έκφραση της ασφάλειας και της ισορροπίας&

2κείνο το έργο όV!ς που χαρακτηρί(ει τον ποιητ# είναι «Οι 2λε"εροι ΠολιορκηVένοι)& Ο

ποιητ#ς το άρχισε το 34OP και το δο"λευε είκοσι χρόνια$ χ!ρίς ποτέ να το ολοκληρ-σει& aλα τα

γεγονότα του ελληνικο" αγ-να φαντά(ουν για τον ποιητ# VηδαVινά$ συγκρινόVενα Vε τοεσολόγγι& ` #ττα του εσολογγίου α.ί(ει περισσότερο κι από τη νίκη$ γιατί στο %άος

αναδεικν"εται !ς νίκη τ!ν ηικ-ν α.ι-ν& Οι πολιορκηVένοι .επερνο"ν τις δυσκολίες$ πρ-τα τις

φυσικές =πείναG και "στερα τις 1υχικές$ -σπου να φτάσουν στην -ρα της υσίας& /ο έργο έVεινε

ανολοκλ#ρ!το& /ο LM και το 'M σχεδίασVα έVειναν σε Vια σειρά από αποσπάσVατα&

έσα από τα σχεδιάσVατα του έργου παρακολουο"Vε την αγ!νία του ποιητ# να φτάσει στις

"1ιστες κορυφές του λυρικο" λόγου& ε τα έργα αυτά =8ρητικός$ 2λε"εροι ΠολιορκηVένοι$

ΠόρφυραςG κλείνει η περίοδος τ!ν Vεγάλ!ν εVπνε"σε!ν του Hολ!Vο"& ` ποιητικ# του !ρίVανση

ολοκληρ-νεται& 2ισχ!ρεί %αιά στα

Vυστικά της γλ-σσας και στους ποιητικο"ς τρόπους της λαcκ#ς παράδοσης&

Hτην τελευταία δεκαετία της (!#ς του ολοκληρ-νει την ποιητικ# του σταδιοδροVία& 8άνοντας έναν

κ"κλο και επανερχόVενος στη αφετηρία του$ γράφει ποι#Vατα και στα ιταλικά$ .ανα%ρίσκει τους

παλιο"ς εκφραστικο"ς του τρόπους$ επανέρχεται σε ρυVο"ς γοργο"ς& ε την ποίηση της!ριVότητάς του ο Hολ!Vός πραγVατοποιεί την πρ-τη οργανικ# σ"νεση τ!ν λόγι!ν και λαcκ-ν$

ελληνικ-ν και παγκόσVι!ν στοιχεί!ν$ Vια σ"νεση !στόσο που εVελι-νε ται στα διακριτικά

εκείνα χαρακτηριστικά που συνιστο"ν την ελληνικ# πολιτισVικ# φυσιογν!Vία& 8αι V’ αυτ# την

έννοια$ αντιπροσ!πε"ει την πρ-τη συγκροτηVένη έκφραση του νεοελληνικο" πολιτισVικο"

προτ"που&<

Η συ*"ο!ή (α$ τα 'π$τ'=+*ατα του Σο!>*ο=

Ο Hολ!Vός δηVιο"ργησε Vια ολόκληρη σχολ# ποιητικ#ς γραφ#ς και αντίλη1ης που %ασι(όταν στη

χρ#ση της λαcκ#ς γλ-σσας και τ!ν δηVοτικ-ν Vας τραγουδι-ν& +πό το κ#ρυγVά του $ που δόη κε

κυρί!ς Vε τον περίφηVο «Wιάλογο)$ επηρεάστηκαν ολόκληρες γενιές 2λλ#ν!ν ποιητ-ν και

στοχαστ-ν$ πολ" καιρό Vετά το άνατό του& Ο dυχάρης$ ο ΠαλαVάς αλλά και οι Hικελιανός$Hεφέρης$ 2λ"της είναι όλοι Vαητές του Hολ!Vο"$ τόσο στο έVα της γλ-σσας όσο και στην

ποιητικ# αντίλη1η& Ο Hολ!Vός αντιπροσ!πε"ει την !ριVότερη ποιητικ# συνείδηση της

νεοελληνικ#ς λογοτεχνίας& aλες σχεδόν οι α.ίες της ελληνικ#ς πολιτισVικ#ς παράδοσης

διοχετε"ονται Vέσα από το έργο του και Vεταπλάονται δηVιουργικά σε καινο"ριες Vορφές λυρικ#ς

ποιητικ#ς δηVιουργίας& 2ίναι αυτονόητο ότι ο Hολ!Vός !ς ποιητ#ς δε Vπορεί να Vελετηεί και να

κατανοηεί .εκοVVένος από το κλίVα τ!ν υρ!παcκ-ν επαναστατικ-ν κινηVάτ!ν$ ο"τε από το

ελληνικό %ί!Vα και από τις πνευVατικές ανα(ητ#σεις του& Ο Hολ!Vός #ταν κληρ!τός της εποχ#ς

του$ κατά την έκφραση του '& Hεφέρη$ και Vέσα από αυτό το πλαίσιο KυποκειVενικό| εσ!τερικό

< Jέα 2στία : αφιέρ!μα στο 2ικοσιένα : 7ριστο"γεννα 3<P6 $ Πέτρος 7άρης

υπό 7άρης $ Πέτρος $ 3<6OK3<<4$ Uακυηνός $ Iιον"σιος +& $ 3<6TK3<<5$ Lακαλόπουλος $ +πόστολος 2& $

3<6<KO666$ Iημαράς $ 8!νσταντίνος 9& $ 3<6fK3<<O$ +#ναι : Πέτρος 7άρης 3<P6

3Q



και αντικειVενικό| ε.!τερικό αναδ"ηκαν τα ποιητικά και τα πε(ά του έργα$ που υVνο"ν την

2λευερία$ το 7ρέος$ τον wνρ!πο$ τη 'λ-σσα$ τη Wικαιοσ"νη και καυτηριά(ουν Vε ρεαλισVό στη

«'υναίκα της Uάκυος)$ τη γυναίκα που εγκλ!%ί(εται στο ατοVικό αδιαφορ-ντας για το συλλογικό$

το ηικό και το δίκαιο&

8ληροδότησε στην 2λλάδα την ποίηση$ έδ!σε στην πατρίδα του τη φ!ν# που της ά.ι(ε και για

πρ-τη φορά συνέεσε την ελληνικ# ποιητικ# παράδοση& €ταν επίVονα προσκολληVένος στο ιδανικό

της τέχνης του& aλη του η (!# στάηκε Vια αδιάκοπη προσπάεια για την τελεί!ση του έργου του$

όπ!ς Vαρτυρο"ν οι αλλεπάλληλες επε.εργασίες που έκανε& ` επιVον# του στην τελειότητα και η

επε.εργασία της ελληνικ#ς ποιητικ#ς γλ-σσας «#ταν τόσο %αιά και τόσο λεπτ#$ -στε αν είχε

δηVοσιε"σει τα αποσπάσVατά τ!ν Vεγάλ!ν ποιηVάτ!ν του $ η γλ-σσα τους α φαινόταν =και α

#τανG τότε όχι Vόνο για τους +ηναίους αλλά και για τους 2πταν#σιους$ σε αισητό %αVό

τεχνητ#& bπρεπε να !ριVάσουν οι συν#κες και να διαVορφ!εί Vε την καοδ#γηση της γλ-σσας

τ!ν σολ!Vικ-ν αποσπασVάτ!ν η ελληνικ# κοιν# ποιητικ# γλ-σσα$ για να Vπορέσει η γλ-σσα του

Hολ!Vο"$ Vε Vια ανεπαίσητη όV!ς ισχυρ# ανάδραση$ την οποία η ίδια Vε σοφία προετοίVασε$ να

φυσικοποιηεί πλ#ρ!ς)& •1ιστο επίτευγVα του Hολ!Vο" #ταν και το γεγονός ότι προσπάησε και

κατάφερε να υλοποι#σει το όραVα της σ"VVει.ης τ!ν ποιητικ-ν ειδ-ν: έκανε ποίηση τραγικο" =και

επικοτραγικο"G περιεχοVένου χρησιVοποι-ντας λυρικ# γλ-σσα$ σε ένα ανάλογο της ποίησης του

‚EZƒ?\AD$ Vε Vόνη διαφορά =και εδ- έγκειται το Vεγαλείο του ποιητ#G ότι εν- ο ‚EZƒ?\AD είχε στηδιάεσ# του Vια

οVογενοποιηVένη γλ-σσα$ ο Hολ!Vός χρειάστηκε$ αφενός να .επεράσει τις δικές του γλ!σσικές

ελλεί1εις =!ς αποτέλεσVα του ιταλόγλ!σσου περι%άλλοντός τουG $ αλλά και να χειριστεί ένα

γλ!σσικό υλικό αποτελο"Vενο από ένα πλ#ος γλ!σσικ-ν στοιχεί!ν και τάσε!ν& ε το «Wιάλογο)

$κα-ς και τους στοχασVο"ς που κατέγραφε ετοιVά(οντας τις ποιητικές του συνέσεις $ έχουVε την

άσκηση του κριτικο" νου$ Vε αισητικές προ„ποέσεις$ επάν! στα αντικείVενα της τέχνης&

Hτα τελευταία χρόνια της (!#ς του ο Hολ!Vός πρόφτασε να δει τους αηναίους ποιητές να ανάγουν

σε ιδανικά τους τον πιο κραυγαλέο πατρι!τισVό και τον δηVαγ!γικό ενικισVό& Ο Hολ!Vός πεαίνει

το 34TPσε ηλικία T< ετ-ν& +πό την υ1ηλ# ποίηση τ!ν -ριV!ν χρόν!ν του$ τον «8ρητικό) $ τους

«2λε"ερους ΠολιορκηVένους) $ τον «Πόρφυρα)$ οι σ"γχρονοί του δεν #.εραν τίποτα& Hτο

πρόσ!πό του τιVο"σαν ακόVα τον ποιητ# του «•Vνου)& /α καολικά ποιητικά

ιδε-δη που προσπαο"σε να τα διατυπ-σει Vέσα από την ελληνικ# πολιτισVικ# εVπειρία$ στηνελληνικ# γλ-σσα$ δεν Vπορο"σαν να τα συλλά%ουν στη συνετότητά τους ο"τε οι πιο ένερVοι

αυVαστές του$ πολ" λιγότερο %έ%αια οι «κααρολόγοι) ποιητές της +#νας$ που όλο και πιο

συστηVατικά αVφισ%ητο"σαν την ποίησ# του& ` Vεγαλοφυgα του Hολ!Vο" #ταν τέτοια -στε να

υπερέχει τόσο πολ" τ!ν συγχρόν!ν του$ σε σηVείο που αυτοί να Vη Vπορο"ν να τον

ακολου#σουν& /ο έργο του Xάκ!%ου Πολυλά #ταν αυτό που έδ!σε τά.η στα ακατάστατα

χειρόγραφα του ποιητ# και απάρτισε την πρ-τη έκδοση τ!ν «2υρισκοVέν!ν)$ Vόλις δυο χρόνια

Vετά το άνατό του$ χ!ρίς όV!ς να %ρει απ#χηση$ κα-ς ο ποιητ#ς είχε προχ!ρ#σει πολ" πιο

Vπροστά από την εποχ# του και το V#νυVά του #ταν ακατάληπτο& 7ρειάστηκαν πολλά χρόνια

ακόVα για να α.ιοποιηεί το δίδαγVά του από την

ελληνικ# ποίηση&36

3ΕΙΣ ΤΟΝ )ΑΝΑΤΟΝ ΤΟΥ ΛΟΡΔ ΜΠΑ/ΡΟΝ4

1

+ε#τε!",* γ"α λίγο π,-ε

να χτ#π,ς με το σπαί.

Τ!α σίμ%σε κα" κλ,-ε

36 'ε-ργιος J& Παπανικολάου$ I& Hολ!μο" wπαντα τ& 3

3P



ε"ς το# /π,"!ον το κο!μί.

'

α" κατόπ" ας ακλο#ο$νε

όσο" επ!,ανε λαμπ!,.

αποπ,νο# το# ας χτ#πο$νε

μόνο στ"α η!%"κ,.

3

&!το" ας έλο#νε ο" 2ο#λ"τες*

κα" απ το +εί-ανον α#τό

ας μακ!αίνο#νε ο" π!οότες

κα" απ τα λόγ"α οπο$ α π%.

4

5λ,μπο#!α* όπλα τ"μημένα*

ας γ#!ο$ν κατ, τη γη*

κας τανε γ#!μένα

ε"ς το# /,!κο# τη αν*

6

πο# αστο$σε το μαχαί!"*

όταν το# λε"-ε η %*

μεσ στο αν!όονο το χέ!"*

κα" εν τ ,ηνε να γε".11

:

;να!,ηκε ο γενναίος

στ%ν α!μ,τ%ν την κλαγγ.

Το$τον έμπνε#σε* όντας νέος*

μία ε, μελ%"κ.

7

/ε τες είες τ"ς αελ,ες

εστεκότο#ν σ"%πηλ*εν α#αίνανε ο" λαμπ!,ες

στο# Θεο$ την κεαλ*

8

πο# εμελέτο#νε τη <τίσ".

α" ότ" εγκε η π!οσταγ*

οπο$ εστένε-ε τη 5$ση

33 ΣΧΟΛΙΑ

Λέγεται π!ς %ρ#καν δυσκολία να του %γάλουν το σπαί από το χέρι$ τόσο #ταν πρησμένο από τη σφαγ#εκείν!ν τους οποίους αυτοί οι #ρ!ες έχουν αναγκασεί να ακολου#σουν τη σκιά&

34



α"ν"ί%ς να %τ"στεί*

9

/ε τα μ,τ"α ακολο#ντας

το νεογέννητο το %ς*

κα" σε α$το ανατε!ντας*

της εέγα"νε ο -αλμός

10

απ τ α,νατο το στόμα*

κα απομ,κ!α"νε η !οντ*

πο# το <,ος έκανε ακόμα

στην ογλγο!η #γ*

11

έ%ς πο# ολόκλη!ον εχ,η

στο# =!εο# τη #λακ*

όπο# απληκε κα" εστ,η

σαν στην π!τη το# πηγ.

1'

> ?,λλε* /π,"!ον* το# λαλο$σε*

όσες λέπε"ς ομο!"ές.

κα" κε"ός* πο# εκ!#αγ!ο"κο$σε

ανταπόκ!"ση μ α#τές*

13

,νετα"* τες τ!αγο#,ε"

μ ένα χείλο α!μον"κό*

κα" τα π,η έτσ" στο# @γγ",ε"*

πο# τ!αγο$" πλέον -ηλό*

14

εν ακο$στηκεν* απ τα1'

έ-αλ ο Aγγλος ο τ#λός

τ αγκαλ",σματα τα π!τα

πο# έ%σ ,ντ!ας γ#να"κός.

3O ΣΧΟΛΙΑ Ο πάιρον παρομοία(ε σε διάφορα πράγματα τον ίλτον$ για το πάος του για την ελευερίαν$ για την

προυμία του να γυμνά(εται στ’ άρματα$ για τις διχόνοιες με τη γυναίκα του$ για το να είναι δυστυχισμένος&

8αι τέλος πάντ!ν για τον τρόπο που σχημάτισε τα καλ"τερα του ποι#ματα& Hτο …?\?ADCE ‚ZC† $ η αντίεση

ανάμεσα στις πρ!τόπλαστες ομορφιές της 8τίσης και τους τρόμους της

8όλασης έκανε μεγάλη εντ"π!ση στο μυαλό του πάιρον& ` μελαγχολικ# του φ"ση αγριεμένη από

δυσαρέσκειες συνέτρε.ε στο να κάνει να .ετυλί.ει τα ποι#ματα του αυτ# την αντίεση με άλλον τρόπο& `

δυσκολία την οποίαν αισάνεται ο συγγραφέας δεν στέκεται στο να δεί.ει φαντασία και πάος αλλά στο να υποτά.ει αυτά τα δ"ο πράγματα$ με καιρό και με κόπο$ στο νόημα της τέχνης&

3<



16

2#χν, ε!,χν"ασε η μ"λ", το#

τ!αγο#ντας λ#πη!,*

π%ς στον λ"ον αποκ,το#

είνα" λίγη ελε#ε!",.

1:

B,ε γηB πα!απον"έτα"13

Bεσκλαηκε > είνα" μ"α*

όπο# ο ,ν!%πος τ"μ"έτα"*

από ενε μακ!",C

106

2τα ί"α ό!η εγεννηκαν

κα" τα α,μαστα πα"",*πο# την σμε!ο εχ#καν

π,ντα ο" π!το" στη %τ",.

10:

D"ατί* αλίμονονE γ#!ίοντας

το#ς η$!ε ο /π,#!ον σκ#!%πο$ςC

Εγ#!ε$ανε ακ!$οντας

τον πλέον ένοο απ α#το$ς.14

107

Fταν στης ν#χτός τα ,η

τα π,ντα όλα σ"%πο$ν*

κα" ε"ς τον ,ν!%πο τα π,η*

πο$να" ανίκητα* αγ!#πνο$ν*

108

κα" γ#!μένο" ε"ς το πλε#!ό το#ς

ο" στ!ατ"τες το# <!"στο$*

μ$!"α λέπο#ν στ όνε"!ό το#ς

ε-#χίσματα το# εχ!ο$*

109

α#τός ,γ!#πνος στεν,ε"*

κα" ε"ς την πλ,κα την π"κ!*

πο# τον /πότσα!η σκεπ,ε"*

γ"α πολλ !α α!γοπο!εί.

110

35 Lλέπε τις λυρικές του jδές&3f

ΣΧΟΛΙΑ

Ο άρκος πότσαρης είχε πεάνει λίγο καιρό πριν έρει ο πάιρον&

O6



=χε" πλ,γ"ασμα αν,το#

κα" ,λλος ,ντ!ας οε!ός 16

ε"ς τα πό"α το# αποκ,το#*

κα" είνα" αντίκ!# το# ο ναός.

111

;κ!"ό σαν την ελπία

πο# έχε" π,ντοτε ο νητός*

γλ#κοέγγε" απ τη #!ία

της Aγ"ας Τ!,πεας το %ς.

11'

/έσαε έπα"!νε ο αέ!ας

με !οσόολη πνο

το λ",ν" της ημέ!ας*κα" το# τόε!νε %ς εκεί.

113

Gεν ακο$ς γ$!ο# πατματα.

/ον τον ίσκ"ο το# %!είς*

οπο$ απλνετα" στα μνματα*

έ!μος* ,σε"στος* μακ!$ς*

114

κας λέπε"ς κα" μα#!ίε"ίσκ"ος νέο# κ#πα!"σσ"ο$*

αν την ,κ!η το# εν @γγίε"

α$!α έ#!ο# λεπτο$.

116

&ες μο#* ;ν!είε* τ" μελετο$νε

ο" γενναίο" σο# στοχασμοί*

πο# πολλη!α α!γοπο!ο$νε

ε"ς το# /,!κο# την ταC

11:

2κ",εσα" ίσ%ς μη χο#μσο#ν

,νο# ο" Το$!κο" το π!%ί*

κα" το στ!,τε#μα ν"κσο#ν*

πο# έχε" ανίκητην ο!μC

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΑΛΒΟΥ@ΣΟΛ5ΜΟΥ

3T

Ο ανδρείος 8υριακο"λης όπου σκοτ-ηκε στο _ανάρι& 8είτονται ο άρκος και αυτός στο wγιο L#μα του Jαο" της Παναγίας$ απ’ έ.!&

O3



+νατρέχοντας στην %ιογραφία και εργογραφία του Hολ!μο" και του 8άλ%ου παρατηρο"με

ομοιότητες και διαφορές& Οι τελευταίες αυτές τοποετο"ν τους ποιητές οπ!σδ#ποτε μέσα στα

πλαίσια της επτανησιακ#ς σχολ#ς αλλά στους αντίποδές της&

2ίναι γεγονός ότι οι Hολ!μός και 8άλ%ος ακολου-ντας την κ"ρια τάση τ!ν επταν#σι!ν

επιδίδονται κυρί!ς στην ποίηση και το δοκίμιο # άλλα είδηK όπ!ς η σάτιρα K αποτελο"ν

δευτερε"ουσα ασχολία τους&3Q2πίσης$ και οι δ"ο ποιητές ακολουο"ν τη εματικ# τ!ν επταν#σι!ν

με κ"ριους ά.ονες την πατρίδα$ τη ρησκεία και την ε.ιδανικευμένη μορφ# της γυναίκας και του

έρ!τα& 8αι οι τρεις αυτές συνιστ-σες απαντο"ν στη σολ!μικ# ποίηση εν- σε αυτ#ν του 8άλ%ου η

έννοια της πατρίδας υποσκελί(ει τα άλλα στοιχεία&

/α κοινά γν!ρίσματα της ποιητικ#ς τους αλλά και οι διαφορές$ όπ!ς επίσης ορισμένα από τα

ουσιαστικά στοιχεία που χαρακτηρί(ουν την επτανησιακ# λογοτεχνία διαφαίνονται στα έργα «2ις

τον άνατον του λορδ πάυρον) του Hολ!μο" και «` %ρεττανικ# μο"σα) του 8άλ%ου&

Ο Hολ!μός εμπνέεται από τον φιλέλληνα λόρδο πάυρον& /ο %ασικό πλαίσιο της μεγάλης αυτ#ς

σ"νεσης είναι πατρι!τικό& 'ια τον 8άλ%ο η ελληνικ# επανάσταση αποτελεί την μοναδικ# εματικ#

πηγ# η !δ# «` %ρεττανικ# μο"σα) & Πρέπει να είναι γραμμένη το 34Of& ε τα συγκεκριμένα

ποι#ματα τους οι 8άλ%ος και Hολ!μός %ρίσκονται εντός τ!ν πλαισί!ν της εματικ#ς τηςεπτανησιακ#ς σχολ#ς& Ο 8άλ%ος ιδί!ς συνδέει τον ενικόKπατρι!τικό ά.ονα της ποίησ#ς του με την

αρχαιότητα και το φιλελε"ερο πνε"μα έτσι όπ!ς το είχε γν!ρίσει στην 2υρ-πη&

+ν και τα δ"ο έργα διαφέρουν !ς προς την έκταση και την σ"λλη1η εντο"τοις έχουν$ !ς ένα %αμό$

τον ίδιο στόχο : την ανάδει.η και ε."μνηση της ελληνικ#ς επανάστασης και του αγ-να για

ελευερία&3P Lέ%αια$ ο Hολ!μός προχ!ρεί περισσότερο και ανάγει τον αγ-να για ενικ# ελευερία

σε μάχη για απελευέρ!ση του ανρ-που από κάε είδους εμπόδια$ σ!ματικά και 1υχικά& Hτον

8άλ%ο η προ%ολ# της επανάστασης μέσ! τ!ν !δ-ν$ και μάλιστα στο ε.!τερικό$ φαίνεται να

αποτελεί %ασικό σκοπό γι αυτό η συλλογικότητα υπερέχει&

/όσο το ποίημα του Hολ!μο" όσο και η !δ# του 8άλ%ου είναι κατά κ"ριο λόγο λυρικά ποι#ματα$ με

χαρακτηριστικό έναν λυρισμό που απαντά σε ολόκληρη την επτανησιακ# σχολ# και έχει ρί(ες στοδημοτικό τραγο"δι$ την κρητικ# λογοτεχνία και γενικά την ελληνικ# ποιητικ# παράδοση&

Hτο έργο «` %ρεττανικ# μο"σα)$ παρά τα έντονα νεοκλασικιστικά στοιχεία$ διαφαίνεται ο λυρισμός

τ!ν εικόν!ν και η ένταση τ!ν αισημάτ!ν& Π&χ& στην στροφ# 36P προ%άλλεται έντονα το λυρικό

στοιχείο& bχει διατυπ!εί η άπο1η ότι ο λυρισμός του 8άλ%ου δεν προέρχεται μόνον από την

επίδραση του ρομαντισμο" αλλά και από τα χαρακτηριστικά του ποιητικο" είδους που καλλιεργεί$

δηλαδ# της !δ#ς$ έτσι όπ!ς αυτ# έχει διαμορφ!εί τον 34ο αι-να&34

Ο νεοκλασικισμός και ο ρομαντισμός που επηρέασαν αποφασιστικά την ποίηση της επτανησιακ#ς

σχολ#ς έχουν ορατά τα ίχνη τους και στα δ"ο έργα$ του Hολ!μο" και του 8άλ%ου& 8αι οι δ"ο

ποιητές χαρακτηρί(ονται από το γενικότερο γν-ρισμα της επτανησιακ#ς σχολ#ς$ την σ"(ευ.η

νεοκλασικισμο" και ρομαντισμο"& 8αι οι δ"ο έρχονται σε επαφ# με τον ιταλικό νεοκλασικισμόαλλά δέχονται την επίδραση του ιδιαίτερου επτανησιακο" νεοκλασικισμο" που μπολιά(εται από το

ρομαντικό πνε"μα& Hτο ποίημα «2ις τον άνατον του λορδ πάυρον) του Hολ!μο" τα

νεοκλασικιστικά στοιχεία είναι ελάχιστα επειδ# υπερέχουν τα ρομαντικά και ειδικότερα η επίδραση

του γερμανικο" ρομαντισμο" και ιδεαλισμο"& +ντίετα ο 8άλ%ος παρουσιά(ει εικόνες αρχαιοπρεπείς

3Q Α. Αναστασίου κ.ά., Γράμματα ΙΙ: Νεοελληνική φιλολογία (19ος και 20ος αιώνας).Νεότερη ελληνική λογοτενία (19ος και 20ος αιώνας). !γειρί"ιο μελ#της$ ΕΑΠ, Πάτρα2000, 363P R. Beaton, !ι%αγ&γή %τη νεότερη ελληνική λογοτενία. 'οίη%η και εογραφία$ 1*21+1992$ μτφρ. Ευαγ. Ζουργο!"αρ#άννα $%ανάκ&, '((6, 6234 ). *+#-α, / 1οκασ#κ α%&45σ1# κα# μ1τνυμ#κ5 7ομ5 στ# ,"#ς του

8ά-ου9, !ι%αγ&γή %την οίη%η το- άλ/ο-. !ιλογή κριτικών κειμ#ν&ν, 1%#μ. .:αγ1νά, ΠΕ8, '(((, 2;3!<

OO



αποδίδουν τα «Ποσειδ-νια 8"ματα)=στροφ# α’G τις «ο"σες) και πολλά άλλα& 2πίσης οι

αποστροφές και οι αναφ!ν#σεις %ρίσκονται μέσα στο πνε"μα της ρητορικ#ς του νεοκλασικισμο" :

π&χ& «πέση$ και τe άυλον πνε"μα) =στροφ# κδMG& wλλα νεοκλασικά γν!ρίσματα είναι οι παρομοι-σεις

και μετ!νυμίες& Π&χ& «H#μερον κείσαι$ !ς ε"φορος)&

/όσο ο Hολ!μός όσο και ο 8άλ%ος συνέτουν τα ποι#ματά τους με %άση ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο&

Ο Hολ!μός !στόσο$ ίσ!ς λόγ! της έκτασης και του μεγαλεπ#%ολου στόχου τ!ν έργ!ν του$ αλλά

και για άλλους ποικίλους λόγους$ δεν ολοκληρ-νει τις συνέσεις του και δεν εφαρμό(ει το αρχικό

σχέδιό του$ όπ!ς φαίνεται και στα αλλεπάλληλα σχεδιάσματα και παραλλαγές& Hτο ποίημα «2ις τον

άνατον του λορδ πάυρον παρακολουο"με τις ποικίλες παραλλαγές στίχ!ν$ σημείο της επίπονης

προσπάειας του ποιητ# να υποτά.ει τη γλ-σσα στις ιδέες μέσα στα στενά όρια του στίχου&

+ντίετα ο 8άλ%ος με τις μικρές σχετικά σε έκταση !δές$ ακολου-ντας τις αρχές του

νεοκλασικισμο" δημιουργεί ποι#ματα με αρμονία και ισορροπία στη δομ# τους : κάε !δ#

αποτελείται από προοίμιο$ κ"ριο μέρος και επίλογο& bτσι και η «Lρεττανικ# ο"σα) έχει προοίμιο

Kτην στροφ# αeuK όπου εκτίεται με συντομία το έμα$ κ"ριο μέρος και επίλογο$

/α περισσότερα από τα χαρακτηριστικά εκείνα που κατά τον Lελουδ# αποτελο"ν αποδεί.εις

ρομαντικ-ν επιρρο-ν και χαρακτηρί(ουν την επτανησιακ# ποίηση = άκρατος ιδεαλισμός$ στροφ# τηδημοτικ#$ κ&ά&G απαντο"ν !ς ένα %αμό στα δ"ο συγκρινόμενα ποι#ματα& Ο γερμανικός ιδεαλισμός

διαπνέει το έργο του Hολ!μο" κα-ς η ιδέα της ελευερίας διαφε"γει από τα στενά πλαίσια της

ενικ#ς ελευερίας και ανάγεται στην ιδέα της πνευματικ#ς ελευερίας του ατόμουeu κυριαρχεί

δηλαδ# η υπεροχ# του πνε"ματος& Ρομαντικό στοιχείο στο Hολ!μό α μπορο"σε να ε!ρηεί και η

υιοέτηση της δημοτικ#ς γλ-σσας$ όπ!ς και η στροφ# στην λαcκ# παράδοση και ιδί!ς η α.ιοποίηση

στοιχεί!ν από το δημοτικό τραγο"δι$ κυρί!ς της μετρικ#ς του& Ο oE?†Z^ ε!ρεί κοινό ρομαντικό

γν-ρισμα και στους δ"ο ποιητές την υπερ%ολ# και την προσφυγ# στη φ"ση& Πράγματι στο Hολ!μό

η φ"ση κυριαρχεί στο ποίημα$ « 2τα ί"α ό!η εγεννηκανH*HFταν στης ν#χτός τα ,ηH

I,ε γη πα!απον"έτα"H& jστόσο$ η !δ# στην «Lρεττανικ# ο"σα) ε!ρείται επιτυχημένη

σ"(ευ.η νεοκλασικισμο" και ρομαντισμο"&

Οφαλμοφαν#ς διαφορά αποτελεί η γλ-σσα& Ο Hολ!μός ακολου-ντας την %ασικ# αρχ# τηςεπτανησιακ#ς σχολ#ς στο γλ!σσικό$ γράφει σε δημοτικ#& Ο ποιητ#ς έλησε η γλ-σσα του λαο" να

αποτελέσει το ποιητικό του εργαλείο& : «α#τός ,γ!#πνος στεν,ε"H* Iκα" γ#!μένο" ε"ς το πλε#!ό το#ςH

κα" ,λλος ,ντ!ας οε!όςH* τα π,ντα όλα σ"%πο$νH* γλ-σσα που κάνει τη σολ!μικ# ποίηση απόλυτα

κατανοητ#& +ντίετα ο 8άλ%ος είναι ο μόνος επταν#σιος ποιητ#ς που συνιστά απόκλιση από αυτόν

τον κανόνα& ` γλ-σσα της Lρεττανικ#ς ο"σας$ όπ!ς και όλ!ν τ!ν !δ-ν$ είναι η κααρε"ουσα με

πολλο"ς αρχαcκο"ς τ"πους και ορισμένους δημ-δεις$ γεγονός που έκανε την ποίηση του 8άλ%ου

δυσπρόσιτη& jστόσο$ δεν είναι η γν!στ# κααρε"ουσα τ!ν λόγι!ν ο"τε η «μέση οδός) στη γλ-σσα

που προτείνει ο 8ορα#ς& Πρόκειται μάλλον για ιδιότυπη κααρε"ουσα& ` «Lρεττανικ# ο"σα

%ρίει λέ.ε!ν αρχαcκ-ν # και ασυναίρετ!ν ρηματικ-ν τ"π!ν που καταδεικν"ουν την ιδιόμορφη

καλ%ικ# γλ-σσα : «9αυματουργοί φυσ#σατε πνοαί του παραδείσου* σηκ-σου$ ! L"ρ!ν$ τίνα.ον

μακρά απόσε τον ά!ρον μόρσιμον "πνον)& Ομοί!ς$ ο 8άλ%ος αποκλίνει από την τεχνοτροπία της

επτανησιακ#ς σχολ#ς !ς προς τη μετρικ# τ!ν !δ-ν του&+κολουείται ένα ιδιόμορφο μετρικόσχ#μα = πεντάστιχη στροφ# από τέσσερις επτασ"λλα%ους και έναν πεντασ"λλα%οG που έχει την

απαρχ# του στην αρχαιοελληνικ# αλλά και ιταλικ# μετρικ#& +ντίετα ο Hολ!μός απηχεί τις αρχές

τ!ν επταν#σι!ν και κάνει χρ#ση του κατε.οχ#ν παραδοσιακο" στίχου$ του ιαμ%ικο"

δεκαπεντασ"λλα%ου$ αν και τον χρησιμοποιεί με τάσεις ανανέ!σης& Hτο ποίημα «2ισς τον 9άνατον

του Λόεδ πάιρον) η γραφ# ακολουεί το μοτί%ο του ανομοιοκατάληκτου ιαμ%ικο"

δεκαπεντασ"λλα%ου& όνο κοινό σημείο τους α μπορο"σε να ε!ρηεί η έλλει1η

ομοιοκαταλη.ίας& Πρόκειται για συνειδητό εκτοπισμό της ρίμας : ο μεν 8άλ%ος ακολουεί το ιταλικό

πρότυπο και απορρίπτει την παράδοση της κρητικ#ς λογοτεχνίας ο δε Hολ!μός καταλ#γει στην

κατάργηση της ρίμας$ όπου επε.εργά(εται συστηματικά το στίχο έ!ς την τελειοποίησ# του& 9α

πρέπει όμ!ς να τονίσουμε την ομοιότητα 8άλ%ου KHολ!μο" !ς προς την επιμον# στην στιχουργικ#

επε.εργασία&

O5



2ντέλει$ με τη συγκριτικ# ε.έταση τ!ν δ"ο ποιημάτ!ν διαπιστ-νεται ότι εματικά και σε γενικές

γραμμές !ς προς την τεχνοτροπία και την ποιητικ# ο 8άλ%ος και ο Hολ!μός %ρίσκονται μέσα στο

πνε"μα και τα %ασικά χαρακτηριστικά της επτανησιακ#ς σχολ#ς$ !ς προς τη γλ-σσα και η

μορφολογία όμ!ς ο 8άλ%ος κινείται σε τελεί!ς διαφορετικ# κατε"υνση& Πάντ!ς και οι δ"ο με

σχεδόν κοινό σημείο εκκίνησης διαμόρφ!σαν μια ιδιαίτερη και ε.αιρετικ# ποιητικ#&

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

3&Λ& Πολίτης$ «2λληνικός ρομαντισμός =3456K3446G)$ στο 9έματα της λογοτεχνίας μας&

9εσσαλονίκη$ 8!νσταντινίδης$ 3<PQ$ σσ& <<K53&

'.Νέα Εστία$ 1307 (1981). Τα εκατόν πενντα χ!όν"α το# ελλην"κο$ !ομαντ"σμο$ κα" ο !ομαντ"σμός

στον 19α"& Rαφιέρ!μαS

5&Lαγγέλης +ανασόπουλος$ Το &ο"ητ"κό τοπίο το# ελλην"κο$ 19ο# κα" '0ο$ α"να$ τόμος +M$

z8αστανι-της{ $ σελ&35PK3TO

f&Ο& 2λ"της$ «` αληιν# φυσιογν!μία και η λυρικ# τόλμη του +νδρέα 8άλ%ου)$ στο ;νο"χτ,

<α!τ",& +#να$ ‡καρος$ 3<4O =%’ εκδ&G$ σσ& fTKQ<&

T&+νδρέας 8άλ%ος : αφιέρ!μα$ περ& 2λληνικ# Iημιουργία +#ναι : 2λληνικ# Iημιουργία :

Iημ#τριος J& Παπαδ#μας 3<Tf Jέα 2στία : +νδρέας 8άλ%ος& ` επιστροφ# στην πατρίδα +#ναι :

2στία 3<Q6

Q& Πολίτης Λίνος$ wπαντα Hολ!μο"$ τ& 3

P&'ε-ργιος J& Παπανικολάου$ I& Hολ!μο" wπαντα τ& 3

4& +& +ναστασίου κ&ά&$ D!,μματα JJK Νεοελλην"κ "λολογία (19ος κα" '0ος α"νας). Νεότε!ηελλην"κ λογοτεχνία (19ος κα" '0ος α"νας). Εγχε"!ί"ο μελέτης* 2+Π$ Πάτρα O666$ σελ&5Q

<& ˆ& oE?†Z^$ Ε"σαγ%γ στη νεότε!η ελλην"κ λογοτεχνία. &οίηση κα" πεογ!αία* 18'1>199'* μτφρ&

2υαγ& Uουργο"Kαριάννα Hπανάκη$ 3<<Q$ QO

36& I& /(ιό%ας$ « Jεοκλασικές απηχ#σεις και μετ!νυμικ# δομ# στιςLές του 8άλ%ου)$ Ε"σαγ%γ

στην ποίηση το# ,λο#. Επ"λογ κ!"τ"κν κε"μέν%ν$ επιμ& J& Lαγενάς$ Π28$ 3<<<$ OT5Kf

Of

Documents

ergasia posantzi teliko.doc